Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ઉપાલિપઞ્હકથાવણ્ણના

    Upālipañhakathāvaṇṇanā

    ૩૫૧. ઉપાલિપઞ્હે યં વત્તબ્બં, તં અટ્ઠકથાયં દસ્સિતમેવ. તત્થ અનુનયન્તોતિ અનુજાનાપેન્તો, ભેદસ્સ અનુરૂપં વા બોધેન્તો, યથા ભેદો હોતિ, એવં ભિન્દિતબ્બે ભિક્ખૂ વિઞ્ઞાપેન્તોતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘ન તુમ્હાક’’ન્તિઆદિ.

    351. Upālipañhe yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ dassitameva. Tattha anunayantoti anujānāpento, bhedassa anurūpaṃ vā bodhento, yathā bhedo hoti, evaṃ bhinditabbe bhikkhū viññāpentoti attho. Tenāha ‘‘na tumhāka’’ntiādi.

    ૩૫૨. અટ્ઠારસભેદકરવત્થુમ્હિ દસ અકુસલકમ્મપથા સંકિલિટ્ઠધમ્મતાય વોદાનધમ્મપઅપક્ખત્તા ‘‘અધમ્મો’’તિ દસ્સિતા, તથા ઉપાદાનાદયો, બોધિપક્ખિયધમ્માનં એકન્તાનવજ્જભાવતો નત્થિ અધમ્મભાવો, ભગવતા પન દેસિતાકારેન હાપેત્વા વડ્ઢેત્વા વા કથનં યથાધમ્મં અકથનન્તિ કત્વા અધમ્મભાવોતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘તયો સતિપટ્ઠાના’’તિઆદિ. નિય્યાનિકન્તિ સપાટિહીરં અપ્પટિહતં હુત્વા પવત્તતીતિ અત્થો. તથેવાતિ ઇમિના ‘‘એવં અમ્હાક’’ન્તિઆદિના વુત્તમત્થં આકડ્ઢતિ. કાતબ્બં કમ્મં ધમ્મો નામાતિ યથાધમ્મં કરણતો ધમ્મો નામ, ઇતરં વુત્તવિપરિયાયતો અધમ્મો નામ.

    352. Aṭṭhārasabhedakaravatthumhi dasa akusalakammapathā saṃkiliṭṭhadhammatāya vodānadhammapaapakkhattā ‘‘adhammo’’ti dassitā, tathā upādānādayo, bodhipakkhiyadhammānaṃ ekantānavajjabhāvato natthi adhammabhāvo, bhagavatā pana desitākārena hāpetvā vaḍḍhetvā vā kathanaṃ yathādhammaṃ akathananti katvā adhammabhāvoti dassento āha ‘‘tayo satipaṭṭhānā’’tiādi. Niyyānikanti sapāṭihīraṃ appaṭihataṃ hutvā pavattatīti attho. Tathevāti iminā ‘‘evaṃ amhāka’’ntiādinā vuttamatthaṃ ākaḍḍhati. Kātabbaṃ kammaṃ dhammo nāmāti yathādhammaṃ karaṇato dhammo nāma, itaraṃ vuttavipariyāyato adhammo nāma.

    રાગવિનયો…પે॰… અયં વિનયો નામાતિ રાગાદીનં વિનયનતો સંવરણતો પજહનતો પટિસઙ્ખાનતો ચ વિનયો નામ, વુત્તવિપરિયાયેન ઇતરો અવિનયો. વત્થુસમ્પત્તિઆદિવસેન સબ્બેસં વિનયકમ્માનં અકુપ્પતાતિ આહ ‘‘વત્થુસમ્પત્તિ…પે॰… અયં વિનયો નામા’’તિ. તપ્પટિપક્ખતો અવિનયો વેદિતબ્બો. તેનાહ ‘‘વત્થુવિપત્તી’’તિઆદિ. યાસં આપન્નસ્સ પબ્બજ્જા સાવસેસા, તા આપત્તિયો સાવસેસા.

    Rāgavinayo…pe… ayaṃ vinayo nāmāti rāgādīnaṃ vinayanato saṃvaraṇato pajahanato paṭisaṅkhānato ca vinayo nāma, vuttavipariyāyena itaro avinayo. Vatthusampattiādivasena sabbesaṃ vinayakammānaṃ akuppatāti āha ‘‘vatthusampatti…pe… ayaṃ vinayo nāmā’’ti. Tappaṭipakkhato avinayo veditabbo. Tenāha ‘‘vatthuvipattī’’tiādi. Yāsaṃ āpannassa pabbajjā sāvasesā, tā āpattiyo sāvasesā.

    ૩૫૪. આપાયિકોતિઆદિગાથાસુ (ઇતિવુ॰ અટ્ઠ॰ ૧૮) સઙ્ઘસ્સ ભેદસઙ્ખાતે વગ્ગે રતોતિ વગ્ગરતો. અધમ્મિકતાય અધમ્મે ભેદકરવત્થુમ્હિ સઙ્ઘભેદસઙ્ખાતે એવ ચ અધમ્મે ઠિતોતિ અધમ્મટ્ઠો. યોગક્ખેમા પધંસતીતિ હિતતો પરિહાયતિ, ચતૂહિપિ યોગેહિ અનુપદ્દુતત્તા યોગક્ખેમં નામ અરહત્તં નિબ્બાનઞ્ચ, તતો પનસ્સ ધંસને વત્તબ્બમેવ નત્થિ. દિટ્ઠિસીલસામઞ્ઞતો સઙ્ઘતટ્ઠેન સઙ્ઘં, તતો એવ એકકમ્માદિવિધાનયોગેન સમગ્ગં સહિતં ભિન્દિત્વા પુબ્બે વુત્તલક્ખણેન સઙ્ઘભેદેન ભિન્દિત્વા. કપ્પન્તિ અન્તરકપ્પસઙ્ખાતં આયુકપ્પં. નિરયમ્હીતિ અવીચિમહાનિરયમ્હિ.

    354.Āpāyikotiādigāthāsu (itivu. aṭṭha. 18) saṅghassa bhedasaṅkhāte vagge ratoti vaggarato. Adhammikatāya adhamme bhedakaravatthumhi saṅghabhedasaṅkhāte eva ca adhamme ṭhitoti adhammaṭṭho. Yogakkhemā padhaṃsatīti hitato parihāyati, catūhipi yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ nāma arahattaṃ nibbānañca, tato panassa dhaṃsane vattabbameva natthi. Diṭṭhisīlasāmaññato saṅghataṭṭhena saṅghaṃ, tato eva ekakammādividhānayogena samaggaṃ sahitaṃ bhinditvā pubbe vuttalakkhaṇena saṅghabhedena bhinditvā. Kappanti antarakappasaṅkhātaṃ āyukappaṃ. Nirayamhīti avīcimahānirayamhi.

    સુખા સઙ્ઘસ્સ સામગ્ગીતિ (ઇતિવુ॰ અટ્ટ॰ ૧૯) સુખસ્સ પચ્ચયભાવતો સામગ્ગી ‘‘સુખા’’તિ વુત્તા યથા ‘‘સુખો બુદ્ધાનમુપ્પાદો’’તિ (ધ॰ પ॰ ૧૯૪). સમગ્ગાનઞ્ચનુગ્ગહોતિ સમગ્ગાનં સામગ્ગિઅનુમોદનેન અનુગ્ગણ્હનં સામગ્ગિઅનુરૂપં વા, યથા તે સામગ્ગિં ન વિજહન્તિ, તથા ગહણં ઠપનં અનુબલપ્પદાનન્તિ અત્થો. સમગ્ગં કત્વાનાતિ ભિન્નં સઙ્ઘં સઙ્ઘરાજિપ્પત્તં વા સમગ્ગં સહિતં કત્વા. કપ્પન્તિ આયુકપ્પમેવ. સગ્ગમ્હિ મોદતીતિ કામાવચરદેવલોકે અઞ્ઞે દેવે દસહિ ઠાનેહિ અભિભવિત્વા દિબ્બસુખં અનુભવન્તો ઇચ્છિતનિબ્બત્તિયા ચ મોદતિ પમોદતિ લળતિ કીળતિ.

    Sukhā saṅghassa sāmaggīti (itivu. aṭṭa. 19) sukhassa paccayabhāvato sāmaggī ‘‘sukhā’’ti vuttā yathā ‘‘sukho buddhānamuppādo’’ti (dha. pa. 194). Samaggānañcanuggahoti samaggānaṃ sāmaggianumodanena anuggaṇhanaṃ sāmaggianurūpaṃ vā, yathā te sāmaggiṃ na vijahanti, tathā gahaṇaṃ ṭhapanaṃ anubalappadānanti attho. Samaggaṃ katvānāti bhinnaṃ saṅghaṃ saṅgharājippattaṃ vā samaggaṃ sahitaṃ katvā. Kappanti āyukappameva. Saggamhi modatīti kāmāvacaradevaloke aññe deve dasahi ṭhānehi abhibhavitvā dibbasukhaṃ anubhavanto icchitanibbattiyā ca modati pamodati laḷati kīḷati.

    ૩૫૫. સિયા નુ ખો, ભન્તે, સઙ્ઘભેદકોતિઆદિ પાળિઅનુસારેનેવ વેદિતબ્બં. ‘‘પઞ્ચહિ, ઉપાલિ, આકારેહિ સઙ્ઘો ભિજ્જતિ કમ્મેન ઉદ્દેસેન વોહરન્તો અનુસ્સાવનેન સલાકગ્ગાહેના’’તિ એવં પરિવારે (પરિ॰ ૪૫૮) આગતમ્પિ સઙ્ઘભેદલક્ખણં ઇધ વુત્તેન કિં નાનાકરણન્તિ દસ્સેતું ‘‘પરિવારે પના’’તિઆદિમાહ. એત્થ ચ સીમટ્ઠકસઙ્ઘે અસન્નિપતિતે વિસું પરિસં ગહેત્વા કતવોહારાનુસ્સાવનસલાકગ્ગાહસ્સ કમ્મં વા કરોન્તસ્સ ઉદ્દેસં વા ઉદ્દિસન્તસ્સ ભેદો ચ હોતિ આનન્તરિયકમ્મઞ્ચ. સમગ્ગસઞ્ઞાય પન ‘‘વટ્ટતી’’તિ સઞ્ઞાય વા કરોન્તસ્સ ભેદોવ હોતિ, ન આનન્તરિયકમ્મં. તતો ઊનપરિસાય કરોન્તસ્સ નેવ સઙ્ઘભેદો ન આનન્તરિયં. સબ્બન્તિમેન હિ પરિચ્છેદેન નવન્નં જનાનં યો સઙ્ઘં ભિન્દતિ, તસ્સ આનન્તરિયકમ્મં હોતિ, અનુવત્તકાનં અધમ્મવાદીનં મહાસાવજ્જં કમ્મં, ધમ્મવાદિનો અનવજ્જા. સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવાતિ.

    355.Siyā nu kho, bhante, saṅghabhedakotiādi pāḷianusāreneva veditabbaṃ. ‘‘Pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjati kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti evaṃ parivāre (pari. 458) āgatampi saṅghabhedalakkhaṇaṃ idha vuttena kiṃ nānākaraṇanti dassetuṃ ‘‘parivāre panā’’tiādimāha. Ettha ca sīmaṭṭhakasaṅghe asannipatite visuṃ parisaṃ gahetvā katavohārānussāvanasalākaggāhassa kammaṃ vā karontassa uddesaṃ vā uddisantassa bhedo ca hoti ānantariyakammañca. Samaggasaññāya pana ‘‘vaṭṭatī’’ti saññāya vā karontassa bhedova hoti, na ānantariyakammaṃ. Tato ūnaparisāya karontassa neva saṅghabhedo na ānantariyaṃ. Sabbantimena hi paricchedena navannaṃ janānaṃ yo saṅghaṃ bhindati, tassa ānantariyakammaṃ hoti, anuvattakānaṃ adhammavādīnaṃ mahāsāvajjaṃ kammaṃ, dhammavādino anavajjā. Sesamettha uttānamevāti.

    ઉપાલિપઞ્હકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Upālipañhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    સઙ્ઘભેદકક્ખન્ધકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi / ઉપાલિપઞ્હા • Upālipañhā

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ઉપાલિપઞ્હાકથા • Upālipañhākathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / છસક્યપબ્બજ્જાકથાવણ્ણના • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ઉપાલિપઞ્હાકથાવણ્ણના • Upālipañhākathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ઉપાલિપઞ્હાકથા • Upālipañhākathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact