| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Upālipañhakathāvaṇṇanā
੩੫੧. ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹੇ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਨਯਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਭੇਦਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ વਾ ਬੋਧੇਨ੍ਤੋ, ਯਥਾ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
351. Upālipañhe yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ dassitameva. Tattha anunayantoti anujānāpento, bhedassa anurūpaṃ vā bodhento, yathā bhedo hoti, evaṃ bhinditabbe bhikkhū viññāpentoti attho. Tenāha ‘‘na tumhāka’’ntiādi.
੩੫੨. ਅਟ੍ਠਾਰਸਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਤਾਯ વੋਦਾਨਧਮ੍ਮਪਅਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਥਾ ਉਪਾਦਾਨਾਦਯੋ, ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਾਨવਜ੍ਜਭਾવਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅਧਮ੍ਮਭਾવੋ, ਭਗવਤਾ ਪਨ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੇਨ ਹਾਪੇਤ੍વਾ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ વਾ ਕਥਨਂ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਅਕਥਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਅਧਮ੍ਮਭਾવੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਨ੍ਤਿ ਸਪਾਟਿਹੀਰਂ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥੇવਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਏવਂ ਅਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ। ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾਤਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਕਰਣਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ਇਤਰਂ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਅਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ।
352. Aṭṭhārasabhedakaravatthumhi dasa akusalakammapathā saṃkiliṭṭhadhammatāya vodānadhammapaapakkhattā ‘‘adhammo’’ti dassitā, tathā upādānādayo, bodhipakkhiyadhammānaṃ ekantānavajjabhāvato natthi adhammabhāvo, bhagavatā pana desitākārena hāpetvā vaḍḍhetvā vā kathanaṃ yathādhammaṃ akathananti katvā adhammabhāvoti dassento āha ‘‘tayo satipaṭṭhānā’’tiādi. Niyyānikanti sapāṭihīraṃ appaṭihataṃ hutvā pavattatīti attho. Tathevāti iminā ‘‘evaṃ amhāka’’ntiādinā vuttamatthaṃ ākaḍḍhati. Kātabbaṃ kammaṃ dhammo nāmāti yathādhammaṃ karaṇato dhammo nāma, itaraṃ vuttavipariyāyato adhammo nāma.
ਰਾਗવਿਨਯੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ વਿਨਯੋ ਨਾਮਾਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ વਿਨਯਨਤੋ ਸਂવਰਣਤੋ ਪਜਹਨਤੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਤੋ ਚ વਿਨਯੋ ਨਾਮ, વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਤਰੋ ਅવਿਨਯੋ। વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ વਿਨਯਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕੁਪ੍ਪਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਅਯਂ વਿਨਯੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅવਿਨਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਤ੍ਥੁવਿਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਾਸਂ ਆਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਸਾવਸੇਸਾ, ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਾવਸੇਸਾ।
Rāgavinayo…pe… ayaṃ vinayo nāmāti rāgādīnaṃ vinayanato saṃvaraṇato pajahanato paṭisaṅkhānato ca vinayo nāma, vuttavipariyāyena itaro avinayo. Vatthusampattiādivasena sabbesaṃ vinayakammānaṃ akuppatāti āha ‘‘vatthusampatti…pe… ayaṃ vinayo nāmā’’ti. Tappaṭipakkhato avinayo veditabbo. Tenāha ‘‘vatthuvipattī’’tiādi. Yāsaṃ āpannassa pabbajjā sāvasesā, tā āpattiyo sāvasesā.
੩੫੪. ਆਪਾਯਿਕੋਤਿਆਦਿਗਾਥਾਸੁ (ਇਤਿવੁ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੮) ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭੇਦਸਙ੍ਖਾਤੇ વਗ੍ਗੇ ਰਤੋਤਿ વਗ੍ਗਰਤੋ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਤਾਯ ਅਧਮ੍ਮੇ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸਙ੍ਖਾਤੇ ਏવ ਚ ਅਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋਤਿ ਅਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ। ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਾ ਪਧਂਸਤੀਤਿ ਹਿਤਤੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਚਤੂਹਿਪਿ ਯੋਗੇਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਤ੍ਤਾ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਤਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਧਂਸਨੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸਙ੍ਘਤਟ੍ਠੇਨ ਸਙ੍ਘਂ, ਤਤੋ ਏવ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿવਿਧਾਨਯੋਗੇਨ ਸਮਗ੍ਗਂ ਸਹਿਤਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਙ੍ਘਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਯੁਕਪ੍ਪਂ। ਨਿਰਯਮ੍ਹੀਤਿ ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯਮ੍ਹਿ।
354.Āpāyikotiādigāthāsu (itivu. aṭṭha. 18) saṅghassa bhedasaṅkhāte vagge ratoti vaggarato. Adhammikatāya adhamme bhedakaravatthumhi saṅghabhedasaṅkhāte eva ca adhamme ṭhitoti adhammaṭṭho. Yogakkhemā padhaṃsatīti hitato parihāyati, catūhipi yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ nāma arahattaṃ nibbānañca, tato panassa dhaṃsane vattabbameva natthi. Diṭṭhisīlasāmaññato saṅghataṭṭhena saṅghaṃ, tato eva ekakammādividhānayogena samaggaṃ sahitaṃ bhinditvā pubbe vuttalakkhaṇena saṅghabhedena bhinditvā. Kappanti antarakappasaṅkhātaṃ āyukappaṃ. Nirayamhīti avīcimahānirayamhi.
ਸੁਖਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਾਮਗ੍ਗੀਤਿ (ਇਤਿવੁ॰ ਅਟ੍ਟ॰ ੧੯) ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਤੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀ ‘‘ਸੁਖਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ‘‘ਸੁਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੯੪)। ਸਮਗ੍ਗਾਨਞ੍ਚਨੁਗ੍ਗਹੋਤਿ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਅਨੁਮੋਦਨੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਅਨੁਰੂਪਂ વਾ, ਯਥਾ ਤੇ ਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਨ વਿਜਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਗਹਣਂ ਠਪਨਂ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਗ੍ਗਂ ਕਤ੍વਾਨਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਸਮਗ੍ਗਂ ਸਹਿਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਆਯੁਕਪ੍ਪਮੇવ। ਸਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਮੋਦਤੀਤਿ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕੇ ਅਞ੍ਞੇ ਦੇવੇ ਦਸਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਮੋਦਤਿ ਪਮੋਦਤਿ ਲਲ਼ਤਿ ਕੀਲ਼ਤਿ।
Sukhā saṅghassa sāmaggīti (itivu. aṭṭa. 19) sukhassa paccayabhāvato sāmaggī ‘‘sukhā’’ti vuttā yathā ‘‘sukho buddhānamuppādo’’ti (dha. pa. 194). Samaggānañcanuggahoti samaggānaṃ sāmaggianumodanena anuggaṇhanaṃ sāmaggianurūpaṃ vā, yathā te sāmaggiṃ na vijahanti, tathā gahaṇaṃ ṭhapanaṃ anubalappadānanti attho. Samaggaṃ katvānāti bhinnaṃ saṅghaṃ saṅgharājippattaṃ vā samaggaṃ sahitaṃ katvā. Kappanti āyukappameva. Saggamhi modatīti kāmāvacaradevaloke aññe deve dasahi ṭhānehi abhibhavitvā dibbasukhaṃ anubhavanto icchitanibbattiyā ca modati pamodati laḷati kīḷati.
੩੫੫. ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋਤਿਆਦਿ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸਾਰੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ, ਉਪਾਲਿ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੪੫੮) ਆਗਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਲਕ੍ਖਣਂ ਇਧ વੁਤ੍ਤੇਨ ਕਿਂ ਨਾਨਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿવਾਰੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੀਮਟ੍ਠਕਸਙ੍ਘੇ ਅਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ વਿਸੁਂ ਪਰਿਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਤવੋਹਾਰਾਨੁਸ੍ਸਾવਨਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਂ વਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਦੋ ਚ ਹੋਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ। ਸਮਗ੍ਗਸਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ‘‘વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਦੋવ ਹੋਤਿ, ਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਂ। ਤਤੋ ਊਨਪਰਿਸਾਯ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇવ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ। ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਨવਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਯੋ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਅਨੁવਤ੍ਤਕਾਨਂ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀਨਂ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਧਮ੍ਮવਾਦਿਨੋ ਅਨવਜ੍ਜਾ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
355.Siyā nu kho, bhante, saṅghabhedakotiādi pāḷianusāreneva veditabbaṃ. ‘‘Pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjati kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti evaṃ parivāre (pari. 458) āgatampi saṅghabhedalakkhaṇaṃ idha vuttena kiṃ nānākaraṇanti dassetuṃ ‘‘parivāre panā’’tiādimāha. Ettha ca sīmaṭṭhakasaṅghe asannipatite visuṃ parisaṃ gahetvā katavohārānussāvanasalākaggāhassa kammaṃ vā karontassa uddesaṃ vā uddisantassa bhedo ca hoti ānantariyakammañca. Samaggasaññāya pana ‘‘vaṭṭatī’’ti saññāya vā karontassa bhedova hoti, na ānantariyakammaṃ. Tato ūnaparisāya karontassa neva saṅghabhedo na ānantariyaṃ. Sabbantimena hi paricchedena navannaṃ janānaṃ yo saṅghaṃ bhindati, tassa ānantariyakammaṃ hoti, anuvattakānaṃ adhammavādīnaṃ mahāsāvajjaṃ kammaṃ, dhammavādino anavajjā. Sesamettha uttānamevāti.
ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Upālipañhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਸਙ੍ਘਭੇਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾ • Upālipañhā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾ • Upālipañhākathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਛਸਕ੍ਯਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upālipañhākathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾ • Upālipañhākathā
