Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൬. ഉപാലിസുത്തം

    6. Upālisuttaṃ

    ൫൬. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ നാളന്ദായം വിഹരതി പാവാരികമ്ബവനേ. തേന ഖോ പന സമയേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ 1 നാളന്ദായം പടിവസതി മഹതിയാ നിഗണ്ഠപരിസായ സദ്ധിം. അഥ ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ നാളന്ദായം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ യേന പാവാരികമ്ബവനം യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതം ഖോ ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘സംവിജ്ജന്തി ഖോ, തപസ്സി 2, ആസനാനി; സചേ ആകങ്ഖസി നിസീദാ’’തി. ഏവം വുത്തേ, ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ അഞ്ഞതരം നീചം ആസനം ഗഹേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘കതി പന, തപസ്സി, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ കമ്മാനി പഞ്ഞപേതി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ’’തി?

    56. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 3 nāḷandāyaṃ paṭivasati mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho nāḷandāyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena pāvārikambavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saṃvijjanti kho, tapassi 4, āsanāni; sace ākaṅkhasi nisīdā’’ti. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kati pana, tapassi, nigaṇṭho nāṭaputto kammāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?

    ‘‘ന ഖോ, ആവുസോ ഗോതമ, ആചിണ്ണം നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ ‘കമ്മം, കമ്മ’ന്തി പഞ്ഞപേതും; ‘ദണ്ഡം, ദണ്ഡ’ന്തി ഖോ, ആവുസോ ഗോതമ, ആചിണ്ണം നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ പഞ്ഞപേതു’’ന്തി.

    ‘‘Na kho, āvuso gotama, āciṇṇaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa ‘kammaṃ, kamma’nti paññapetuṃ; ‘daṇḍaṃ, daṇḍa’nti kho, āvuso gotama, āciṇṇaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paññapetu’’nti.

    ‘‘കതി പന, തപസ്സി, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ ദണ്ഡാനി പഞ്ഞപേതി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ’’തി?

    ‘‘Kati pana, tapassi, nigaṇṭho nāṭaputto daṇḍāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?

    ‘‘തീണി ഖോ, ആവുസോ ഗോതമ, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ ദണ്ഡാനി പഞ്ഞപേതി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാതി, സേയ്യഥിദം – കായദണ്ഡം, വചീദണ്ഡം, മനോദണ്ഡ’’ന്തി.

    ‘‘Tīṇi kho, āvuso gotama, nigaṇṭho nāṭaputto daṇḍāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyāti, seyyathidaṃ – kāyadaṇḍaṃ, vacīdaṇḍaṃ, manodaṇḍa’’nti.

    ‘‘കിം പന, തപസ്സി, അഞ്ഞദേവ കായദണ്ഡം, അഞ്ഞം വചീദണ്ഡം, അഞ്ഞം മനോദണ്ഡ’’ന്തി?

    ‘‘Kiṃ pana, tapassi, aññadeva kāyadaṇḍaṃ, aññaṃ vacīdaṇḍaṃ, aññaṃ manodaṇḍa’’nti?

    ‘‘അഞ്ഞദേവ , ആവുസോ ഗോതമ, കായദണ്ഡം, അഞ്ഞം വചീദണ്ഡം, അഞ്ഞം മനോദണ്ഡ’’ന്തി.

    ‘‘Aññadeva , āvuso gotama, kāyadaṇḍaṃ, aññaṃ vacīdaṇḍaṃ, aññaṃ manodaṇḍa’’nti.

    ‘‘ഇമേസം പന, തപസ്സി, തിണ്ണം ദണ്ഡാനം ഏവം പടിവിഭത്താനം ഏവം പടിവിസിട്ഠാനം കതമം ദണ്ഡം നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ മഹാസാവജ്ജതരം പഞ്ഞപേതി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ , യദി വാ കായദണ്ഡം, യദി വാ വചീദണ്ഡം, യദി വാ മനോദണ്ഡ’’ന്തി?

    ‘‘Imesaṃ pana, tapassi, tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ katamaṃ daṇḍaṃ nigaṇṭho nāṭaputto mahāsāvajjataraṃ paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā , yadi vā kāyadaṇḍaṃ, yadi vā vacīdaṇḍaṃ, yadi vā manodaṇḍa’’nti?

    ‘‘ഇമേസം ഖോ, ആവുസോ ഗോതമ, തിണ്ണം ദണ്ഡാനം ഏവം പടിവിഭത്താനം ഏവം പടിവിസിട്ഠാനം കായദണ്ഡം നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ മഹാസാവജ്ജതരം പഞ്ഞപേതി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡം, നോ തഥാ മനോദണ്ഡ’’ന്തി.

    ‘‘Imesaṃ kho, āvuso gotama, tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ kāyadaṇḍaṃ nigaṇṭho nāṭaputto mahāsāvajjataraṃ paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍaṃ, no tathā manodaṇḍa’’nti.

    ‘‘കായദണ്ഡന്തി, തപസ്സി, വദേസി’’?

    ‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?

    ‘‘കായദണ്ഡന്തി, ആവുസോ ഗോതമ, വദാമി’’.

    ‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmi’’.

    ‘‘കായദണ്ഡന്തി, തപസ്സി, വദേസി’’?

    ‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?

    ‘‘കായദണ്ഡന്തി, ആവുസോ ഗോതമ, വദാമി’’.

    ‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmi’’.

    ‘‘കായദണ്ഡന്തി, തപസ്സി, വദേസി’’?

    ‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?

    ‘‘കായദണ്ഡന്തി, ആവുസോ ഗോതമ, വദാമീ’’തി.

    ‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmī’’ti.

    ഇതിഹ ഭഗവാ ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം യാവതതിയകം പതിട്ഠാപേസി.

    Itiha bhagavā dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ patiṭṭhāpesi.

    ൫൭. ഏവം വുത്തേ, ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ത്വം പനാവുസോ ഗോതമ, കതി ദണ്ഡാനി പഞ്ഞപേസി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ’’തി?

    57. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tvaṃ panāvuso gotama, kati daṇḍāni paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?

    ‘‘ന ഖോ, തപസ്സി, ആചിണ്ണം തഥാഗതസ്സ ‘ദണ്ഡം, ദണ്ഡ’ന്തി പഞ്ഞപേതും; ‘കമ്മം, കമ്മ’ന്തി ഖോ, തപസ്സി, ആചിണ്ണം തഥാഗതസ്സ പഞ്ഞപേതു’’ന്തി?

    ‘‘Na kho, tapassi, āciṇṇaṃ tathāgatassa ‘daṇḍaṃ, daṇḍa’nti paññapetuṃ; ‘kammaṃ, kamma’nti kho, tapassi, āciṇṇaṃ tathāgatassa paññapetu’’nti?

    ‘‘ത്വം പനാവുസോ ഗോതമ, കതി കമ്മാനി പഞ്ഞപേസി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ’’തി?

    ‘‘Tvaṃ panāvuso gotama, kati kammāni paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?

    ‘‘തീണി ഖോ അഹം, തപസ്സി, കമ്മാനി പഞ്ഞപേമി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, സേയ്യഥിദം – കായകമ്മം, വചീകമ്മം, മനോകമ്മ’’ന്തി.

    ‘‘Tīṇi kho ahaṃ, tapassi, kammāni paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, seyyathidaṃ – kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokamma’’nti.

    ‘‘കിം പനാവുസോ ഗോതമ, അഞ്ഞദേവ കായകമ്മം, അഞ്ഞം വചീകമ്മം, അഞ്ഞം മനോകമ്മ’’ന്തി?

    ‘‘Kiṃ panāvuso gotama, aññadeva kāyakammaṃ, aññaṃ vacīkammaṃ, aññaṃ manokamma’’nti?

    ‘‘അഞ്ഞദേവ, തപസ്സി, കായകമ്മം, അഞ്ഞം വചീകമ്മം, അഞ്ഞം മനോകമ്മ’’ന്തി.

    ‘‘Aññadeva, tapassi, kāyakammaṃ, aññaṃ vacīkammaṃ, aññaṃ manokamma’’nti.

    ‘‘ഇമേസം പനാവുസോ ഗോതമ, തിണ്ണം കമ്മാനം ഏവം പടിവിഭത്താനം ഏവം പടിവിസിട്ഠാനം കതമം കമ്മം മഹാസാവജ്ജതരം പഞ്ഞപേസി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, യദി വാ കായകമ്മം, യദി വാ വചീകമ്മം, യദി വാ മനോകമ്മ’’ന്തി?

    ‘‘Imesaṃ panāvuso gotama, tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ katamaṃ kammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, yadi vā kāyakammaṃ, yadi vā vacīkammaṃ, yadi vā manokamma’’nti?

    ‘‘ഇമേസം ഖോ അഹം, തപസ്സി, തിണ്ണം കമ്മാനം ഏവം പടിവിഭത്താനം ഏവം പടിവിസിട്ഠാനം മനോകമ്മം മഹാസാവജ്ജതരം പഞ്ഞപേമി പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ കായകമ്മം, നോ തഥാ വചീകമ്മ’’ന്തി.

    ‘‘Imesaṃ kho ahaṃ, tapassi, tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ manokammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā kāyakammaṃ, no tathā vacīkamma’’nti.

    ‘‘മനോകമ്മന്തി, ആവുസോ ഗോതമ, വദേസി’’?

    ‘‘Manokammanti, āvuso gotama, vadesi’’?

    ‘‘മനോകമ്മന്തി, തപസ്സി, വദാമി’’.

    ‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmi’’.

    ‘‘മനോകമ്മന്തി, ആവുസോ ഗോതമ, വദേസി’’?

    ‘‘Manokammanti, āvuso gotama, vadesi’’?

    ‘‘മനോകമ്മന്തി, തപസ്സി, വദാമി’’.

    ‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmi’’.

    ‘‘മനോകമ്മന്തി , ആവുസോ ഗോതമ, വദേസി’’?

    ‘‘Manokammanti , āvuso gotama, vadesi’’?

    ‘‘മനോകമ്മന്തി, തപസ്സി, വദാമീ’’തി.

    ‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmī’’ti.

    ഇതിഹ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ ഭഗവന്തം ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം യാവതതിയകം പതിട്ഠാപേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ യേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ തേനുപസങ്കമി.

    Itiha dīghatapassī nigaṇṭho bhagavantaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami.

    ൫൮. തേന ഖോ പന സമയേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ മഹതിയാ ഗിഹിപരിസായ സദ്ധിം നിസിന്നോ ഹോതി ബാലകിനിയാ പരിസായ ഉപാലിപമുഖായ. അദ്ദസാ ഖോ നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം; ദിസ്വാന ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദ, കുതോ നു ത്വം, തപസ്സി, ആഗച്ഛസി ദിവാ ദിവസ്സാ’’തി? ‘‘ഇതോ ഹി ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ആഗച്ഛാമി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സന്തികാ’’തി. ‘‘അഹു പന തേ, തപസ്സി, സമണേന ഗോതമേന സദ്ധിം കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി ? ‘‘അഹു ഖോ മേ, ഭന്തേ, സമണേന ഗോതമേന സദ്ധിം കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി. ‘‘യഥാ കഥം പന തേ, തപസ്സി, അഹു സമണേന ഗോതമേന സദ്ധിം കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി? അഥ ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ യാവതകോ അഹോസി ഭഗവതാ സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ തം സബ്ബം നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ ആരോചേസി. ഏവം വുത്തേ, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ഏതദവോച – ‘‘സാധു സാധു, തപസ്സി! യഥാ തം സുതവതാ സാവകേന സമ്മദേവ സത്ഥുസാസനം ആജാനന്തേന ഏവമേവ ദീഘതപസ്സിനാ നിഗണ്ഠേന സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ബ്യാകതം. കിഞ്ഹി സോഭതി ഛവോ മനോദണ്ഡോ ഇമസ്സ ഏവം ഓളാരികസ്സ കായദണ്ഡസ്സ ഉപനിധായ! അഥ ഖോ കായദണ്ഡോവ മഹാസാവജ്ജതരോ പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡോ, നോ തഥാ മനോദണ്ഡോ’’തി.

    58. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā gihiparisāya saddhiṃ nisinno hoti bālakiniyā parisāya upālipamukhāya. Addasā kho nigaṇṭho nāṭaputto dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu tvaṃ, tapassi, āgacchasi divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bhante, āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Ahu pana te, tapassi, samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti ? ‘‘Ahu kho me, bhante, samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, tapassi, ahu samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti? Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa ārocesi. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, tapassi! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evameva dīghatapassinā nigaṇṭhena samaṇassa gotamassa byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya! Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.

    ൫൯. ഏവം വുത്തേ, ഉപാലി ഗഹപതി നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സാധു സാധു, ഭന്തേ ദീഘതപസ്സീ 5! യഥാ തം സുതവതാ സാവകേന സമ്മദേവ സത്ഥുസാസനം ആജാനന്തേന ഏവമേവം ഭദന്തേന തപസ്സിനാ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ബ്യാകതം. കിഞ്ഹി സോഭതി ഛവോ മനോദണ്ഡോ ഇമസ്സ ഏവം ഓളാരികസ്സ കായദണ്ഡസ്സ ഉപനിധായ! അഥ ഖോ കായദണ്ഡോവ മഹാസാവജ്ജതരോ പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡോ, നോ തഥാ മനോദണ്ഡോ. ഹന്ദ ചാഹം, ഭന്തേ, ഗച്ഛാമി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം വാദം ആരോപേസ്സാമി. സചേ മേ സമണോ ഗോതമോ തഥാ പതിട്ഠഹിസ്സതി യഥാ ഭദന്തേന തപസ്സിനാ പതിട്ഠാപിതം; സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ ദീഘലോമികം ഏളകം ലോമേസു ഗഹേത്വാ ആകഡ്ഢേയ്യ പരികഡ്ഢേയ്യ സമ്പരികഡ്ഢേയ്യ, ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം വാദേന വാദം ആകഡ്ഢിസ്സാമി പരികഡ്ഢിസ്സാമി സമ്പരികഡ്ഢിസ്സാമി . സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ സോണ്ഡികാകമ്മകാരോ മഹന്തം സോണ്ഡികാകിലഞ്ജം ഗമ്ഭീരേ ഉദകരഹദേ പക്ഖിപിത്വാ കണ്ണേ ഗഹേത്വാ ആകഡ്ഢേയ്യ പരികഡ്ഢേയ്യ സമ്പരികഡ്ഢേയ്യ, ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം വാദേന വാദം ആകഡ്ഢിസ്സാമി പരികഡ്ഢിസ്സാമി സമ്പരികഡ്ഢിസ്സാമി. സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ സോണ്ഡികാധുത്തോ വാലം 6 കണ്ണേ ഗഹേത്വാ ഓധുനേയ്യ നിദ്ധുനേയ്യ നിപ്ഫോടേയ്യ 7, ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം വാദേന വാദം ഓധുനിസ്സാമി നിദ്ധുനിസ്സാമി നിപ്ഫോടേസ്സാമി . സേയ്യഥാപി നാമ കുഞ്ജരോ സട്ഠിഹായനോ ഗമ്ഭീരം പോക്ഖരണിം ഓഗാഹേത്വാ സാണധോവികം നാമ കീളിതജാതം കീളതി, ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം സാണധോവികം മഞ്ഞേ കീളിതജാതം കീളിസ്സാമി. ഹന്ദ ചാഹം, ഭന്തേ, ഗച്ഛാമി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം വാദം ആരോപേസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഗച്ഛ ത്വം, ഗഹപതി, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം വാദം ആരോപേഹി. അഹം വാ ഹി, ഗഹപതി, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേയ്യം, ദീഘതപസ്സീ വാ നിഗണ്ഠോ, ത്വം വാ’’തി.

    59. Evaṃ vutte, upāli gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, bhante dīghatapassī 8! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evamevaṃ bhadantena tapassinā samaṇassa gotamassa byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya! Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo. Handa cāhaṃ, bhante, gacchāmi samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropessāmi. Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhahissati yathā bhadantena tapassinā patiṭṭhāpitaṃ; seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi . Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākilañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ 9 kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya 10, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi . Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi. Handa cāhaṃ, bhante, gacchāmi samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropessāmī’’ti. ‘‘Gaccha tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti.

    ൬൦. ഏവം വുത്തേ, ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ന ഖോ മേതം, ഭന്തേ, രുച്ചതി യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേയ്യ. സമണോ ഹി, ഭന്തേ, ഗോതമോ മായാവീ ആവട്ടനിം മായം ജാനാതി യായ അഞ്ഞതിത്ഥിയാനം സാവകേ ആവട്ടേതീ’’തി. ‘‘അട്ഠാനം ഖോ ഏതം, തപസ്സി, അനവകാസോ യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യ. ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം സമണോ ഗോതമോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യ. ഗച്ഛ, ത്വം, ഗഹപതി, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം വാദം ആരോപേഹി. അഹം വാ ഹി, ഗഹപതി, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേയ്യം, ദീഘതപസ്സീ വാ നിഗണ്ഠോ, ത്വം വാ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ദീഘതപസ്സീ…പേ॰… തതിയമ്പി ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ന ഖോ മേതം, ഭന്തേ, രുച്ചതി യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേയ്യ. സമണോ ഹി, ഭന്തേ, ഗോതമോ മായാവീ ആവട്ടനിം മായം ജാനാതി യായ അഞ്ഞതിത്ഥിയാനം സാവകേ ആവട്ടേതീ’’തി. ‘‘അട്ഠാനം ഖോ ഏതം, തപസ്സി , അനവകാസോ യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യ. ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം സമണോ ഗോതമോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യ. ഗച്ഛ ത്വം, ഗഹപതി, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഇമസ്മിം കഥാവത്ഥുസ്മിം വാദം ആരോപേഹി. അഹം വാ ഹി, ഗഹപതി, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേയ്യം, ദീഘതപസ്സീ വാ നിഗണ്ഠോ, ത്വം വാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ഉപാലി ഗഹപതി നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ പടിസ്സുത്വാ ഉട്ഠായാസനാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ യേന പാവാരികമ്ബവനം യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഉപാലി ഗഹപതി ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ആഗമാ നു ഖ്വിധ, ഭന്തേ, ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ’’തി?

    60. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘na kho metaṃ, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi, anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyya. Gaccha, tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti. Dutiyampi kho dīghatapassī…pe… tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘na kho metaṃ, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi , anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyya. Gaccha tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho upāli gahapati nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena pāvārikambavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āgamā nu khvidha, bhante, dīghatapassī nigaṇṭho’’ti?

    ‘‘ആഗമാ ഖ്വിധ, ഗഹപതി, ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ’’തി.

    ‘‘Āgamā khvidha, gahapati, dīghatapassī nigaṇṭho’’ti.

    ‘‘അഹു ഖോ പന തേ, ഭന്തേ, ദീഘതപസ്സിനാ നിഗണ്ഠേന സദ്ധിം കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി?

    ‘‘Ahu kho pana te, bhante, dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?

    ‘‘അഹു ഖോ മേ, ഗഹപതി, ദീഘതപസ്സിനാ നിഗണ്ഠേന സദ്ധിം കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി.

    ‘‘Ahu kho me, gahapati, dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti.

    ‘‘യഥാ കഥം പന തേ, ഭന്തേ, അഹു ദീഘതപസ്സിനാ നിഗണ്ഠേന സദ്ധിം കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി?

    ‘‘Yathā kathaṃ pana te, bhante, ahu dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?

    അഥ ഖോ ഭഗവാ യാവതകോ അഹോസി ദീഘതപസ്സിനാ നിഗണ്ഠേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ തം സബ്ബം ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ ആരോചേസി.

    Atha kho bhagavā yāvatako ahosi dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ upālissa gahapatissa ārocesi.

    ൬൧. ഏവം വുത്തേ, ഉപാലി ഗഹപതി ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘സാധു സാധു, ഭന്തേ തപസ്സീ! യഥാ തം സുതവതാ സാവകേന സമ്മദേവ സത്ഥുസാസനം ആജാനന്തേന ഏവമേവം ദീഘതപസ്സിനാ നിഗണ്ഠേന ഭഗവതോ ബ്യാകതം. കിഞ്ഹി സോഭതി ഛവോ മനോദണ്ഡോ ഇമസ്സ ഏവം ഓളാരികസ്സ കായദണ്ഡസ്സ ഉപനിധായ? അഥ ഖോ കായദണ്ഡോവ മഹാസാവജ്ജതരോ പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡോ, നോ തഥാ മനോദണ്ഡോ’’തി. ‘‘സചേ ഖോ ത്വം, ഗഹപതി, സച്ചേ പതിട്ഠായ മന്തേയ്യാസി സിയാ നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’തി. ‘‘സച്ചേ അഹം, ഭന്തേ, പതിട്ഠായ മന്തേസ്സാമി; ഹോതു നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’തി.

    61. Evaṃ vutte, upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, bhante tapassī! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evamevaṃ dīghatapassinā nigaṇṭhena bhagavato byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya? Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti. ‘‘Sace kho tvaṃ, gahapati, sacce patiṭṭhāya manteyyāsi siyā no ettha kathāsallāpo’’ti. ‘‘Sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’ti.

    ൬൨. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, ഇധസ്സ നിഗണ്ഠോ ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ സീതോദകപടിക്ഖിത്തോ ഉണ്ഹോദകപടിസേവീ. സോ സീതോദകം അലഭമാനോ കാലങ്കരേയ്യ. ഇമസ്സ പന, ഗഹപതി, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ കത്ഥൂപപത്തിം പഞ്ഞപേതീ’’തി?

    62. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, idhassa nigaṇṭho ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno sītodakapaṭikkhitto uṇhodakapaṭisevī. So sītodakaṃ alabhamāno kālaṅkareyya. Imassa pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto katthūpapattiṃ paññapetī’’ti?

    ‘‘അത്ഥി, ഭന്തേ, മനോസത്താ നാമ ദേവാ തത്ഥ സോ ഉപപജ്ജതി’’.

    ‘‘Atthi, bhante, manosattā nāma devā tattha so upapajjati’’.

    ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’?

    ‘‘Taṃ kissa hetu’’?

    ‘‘അസു ഹി, ഭന്തേ , മനോപടിബദ്ധോ കാലങ്കരോതീ’’തി.

    ‘‘Asu hi, bhante , manopaṭibaddho kālaṅkarotī’’ti.

    ‘‘മനസി കരോഹി, ഗഹപതി 11, മനസി കരിത്വാ ഖോ, ഗഹപതി, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ, ഗഹപതി, ഏസാ വാചാ – ‘സച്ചേ അഹം, ഭന്തേ, പതിട്ഠായ മന്തേസ്സാമി, ഹോതു നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’’തി. ‘‘കിഞ്ചാപി, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏവമാഹ, അഥ ഖോ കായദണ്ഡോവ മഹാസാവജ്ജതരോ പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡോ, നോ തഥാ മനോദണ്ഡോ’’തി.

    ‘‘Manasi karohi, gahapati 12, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi, hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti. ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.

    ൬൩. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി , ഇധസ്സ നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ ചാതുയാമസംവരസംവുതോ സബ്ബവാരിവാരിതോ സബ്ബവാരിയുത്തോ സബ്ബവാരിധുതോ സബ്ബവാരിഫുടോ. സോ അഭിക്കമന്തോ പടിക്കമന്തോ ബഹൂ ഖുദ്ദകേ പാണേ സങ്ഘാതം ആപാദേതി. ഇമസ്സ പന, ഗഹപതി, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ കം വിപാകം പഞ്ഞപേതീ’’തി?

    63. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati , idhassa nigaṇṭho nāṭaputto cātuyāmasaṃvarasaṃvuto sabbavārivārito sabbavāriyutto sabbavāridhuto sabbavāriphuṭo. So abhikkamanto paṭikkamanto bahū khuddake pāṇe saṅghātaṃ āpādeti. Imassa pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto kaṃ vipākaṃ paññapetī’’ti?

    ‘‘അസഞ്ചേതനികം, ഭന്തേ, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ നോ മഹാസാവജ്ജം പഞ്ഞപേതീ’’തി.

    ‘‘Asañcetanikaṃ, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto no mahāsāvajjaṃ paññapetī’’ti.

    ‘‘സചേ പന, ഗഹപതി, ചേതേതീ’’തി?

    ‘‘Sace pana, gahapati, cetetī’’ti?

    ‘‘മഹാസാവജ്ജം, ഭന്തേ, ഹോതീ’’തി.

    ‘‘Mahāsāvajjaṃ, bhante, hotī’’ti.

    ‘‘ചേതനം പന, ഗഹപതി, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ കിസ്മിം പഞ്ഞപേതീ’’തി?

    ‘‘Cetanaṃ pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto kismiṃ paññapetī’’ti?

    ‘‘മനോദണ്ഡസ്മിം, ഭന്തേ’’തി.

    ‘‘Manodaṇḍasmiṃ, bhante’’ti.

    ‘‘മനസി കരോഹി, ഗഹപതി , മനസി കരിത്വാ ഖോ, ഗഹപതി, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ, ഗഹപതി, ഏസാ വാചാ – ‘സച്ചേ അഹം, ഭന്തേ, പതിട്ഠായ മന്തേസ്സാമി; ഹോതു നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’’തി. ‘‘കിഞ്ചാപി, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏവമാഹ, അഥ ഖോ കായദണ്ഡോവ മഹാസാവജ്ജതരോ പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡോ, നോ തഥാ മനോദണ്ഡോ’’തി.

    ‘‘Manasi karohi, gahapati , manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti. ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.

    ൬൪. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, അയം നാളന്ദാ ഇദ്ധാ ചേവ ഫീതാ ച ബഹുജനാ ആകിണ്ണമനുസ്സാ’’തി?

    64. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā’’ti?

    ‘‘ഏവം, ഭന്തേ, അയം നാളന്ദാ ഇദ്ധാ ചേവ ഫീതാ ച ബഹുജനാ ആകിണ്ണമനുസ്സാ’’തി.

    ‘‘Evaṃ, bhante, ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā’’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, ഇധ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ഉക്ഖിത്താസികോ. സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അഹം യാവതികാ ഇമിസ്സാ നാളന്ദായ പാണാ തേ ഏകേന ഖണേന ഏകേന മുഹുത്തേന ഏകം മംസഖലം ഏകം മംസപുഞ്ജം കരിസ്സാമീ’തി. തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, പഹോതി നു ഖോ സോ പുരിസോ യാവതികാ ഇമിസ്സാ നാളന്ദായ പാണാ തേ ഏകേന ഖണേന ഏകേന മുഹുത്തേന ഏകം മംസഖലം ഏകം മംസപുഞ്ജം കാതു’’ന്തി?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, idha puriso āgaccheyya ukkhittāsiko. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, pahoti nu kho so puriso yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kātu’’nti?

    ‘‘ദസപി, ഭന്തേ, പുരിസാ, വീസമ്പി, ഭന്തേ, പുരിസാ, തിംസമ്പി, ഭന്തേ, പുരിസാ, ചത്താരീസമ്പി, ഭന്തേ, പുരിസാ, പഞ്ഞാസമ്പി, ഭന്തേ, പുരിസാ നപ്പഹോന്തി യാവതികാ ഇമിസ്സാ നാളന്ദായ പാണാ തേ ഏകേന ഖണേന ഏകേന മുഹുത്തേന ഏകം മംസഖലം ഏകം മംസപുഞ്ജം കാതും. കിഞ്ഹി സോഭതി ഏകോ ഛവോ പുരിസോ’’തി!

    ‘‘Dasapi, bhante, purisā, vīsampi, bhante, purisā, tiṃsampi, bhante, purisā, cattārīsampi, bhante, purisā, paññāsampi, bhante, purisā nappahonti yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kātuṃ. Kiñhi sobhati eko chavo puriso’’ti!

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി , ഇധ ആഗച്ഛേയ്യ സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ഇദ്ധിമാ ചേതോവസിപ്പത്തോ. സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അഹം ഇമം നാളന്ദം ഏകേന മനോപദോസേന ഭസ്മം കരിസ്സാമീ’തി. തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, പഹോതി നു ഖോ സോ സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ഇദ്ധിമാ ചേതോവസിപ്പത്തോ ഇമം നാളന്ദം ഏകേന മനോപദോസേന ഭസ്മം കാതു’’ന്തി ?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati , idha āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ nāḷandaṃ ekena manopadosena bhasmaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, pahoti nu kho so samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto imaṃ nāḷandaṃ ekena manopadosena bhasmaṃ kātu’’nti ?

    ‘‘ദസപി, ഭന്തേ, നാളന്ദാ, വീസമ്പി നാളന്ദാ, തിംസമ്പി നാളന്ദാ, ചത്താരീസമ്പി നാളന്ദാ, പഞ്ഞാസമ്പി നാളന്ദാ പഹോതി സോ സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ഇദ്ധിമാ ചേതോവസിപ്പത്തോ ഏകേന മനോപദോസേന ഭസ്മം കാതും. കിഞ്ഹി സോഭതി ഏകാ ഛവാ നാളന്ദാ’’തി!

    ‘‘Dasapi, bhante, nāḷandā, vīsampi nāḷandā, tiṃsampi nāḷandā, cattārīsampi nāḷandā, paññāsampi nāḷandā pahoti so samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto ekena manopadosena bhasmaṃ kātuṃ. Kiñhi sobhati ekā chavā nāḷandā’’ti!

    ‘‘മനസി കരോഹി, ഗഹപതി, മനസി കരിത്വാ ഖോ, ഗഹപതി, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ, ഗഹപതി, ഏസാ വാചാ – ‘സച്ചേ അഹം, ഭന്തേ, പതിട്ഠായ മന്തേസ്സാമി; ഹോതു നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’’തി.

    ‘‘Manasi karohi, gahapati, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti.

    ‘‘കിഞ്ചാപി, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏവമാഹ, അഥ ഖോ കായദണ്ഡോവ മഹാസാവജ്ജതരോ പാപസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയായ പാപസ്സ കമ്മസ്സ പവത്തിയാ, നോ തഥാ വചീദണ്ഡോ, നോ തഥാ മനോദണ്ഡോ’’തി.

    ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.

    ൬൫. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, സുതം തേ ദണ്ഡകീരഞ്ഞം 13 കാലിങ്ഗാരഞ്ഞം മജ്ഝാരഞ്ഞം 14 മാതങ്ഗാരഞ്ഞം അരഞ്ഞം അരഞ്ഞഭൂത’’ന്തി?

    65. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, sutaṃ te daṇḍakīraññaṃ 15 kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ 16 mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti?

    ‘‘ഏവം, ഭന്തേ, സുതം മേ ദണ്ഡകീരഞ്ഞം കാലിങ്ഗാരഞ്ഞം മജ്ഝാരഞ്ഞം മാതങ്ഗാരഞ്ഞം അരഞ്ഞം അരഞ്ഞഭൂത’’ന്തി.

    ‘‘Evaṃ, bhante, sutaṃ me daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഗഹപതി, കിന്തി തേ സുതം കേന തം ദണ്ഡകീരഞ്ഞം കാലിങ്ഗാരഞ്ഞം മജ്ഝാരഞ്ഞം മാതങ്ഗാരഞ്ഞം അരഞ്ഞം അരഞ്ഞഭൂത’’ന്തി?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, kinti te sutaṃ kena taṃ daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti?

    ‘‘സുതം മേതം, ഭന്തേ, ഇസീനം മനോപദോസേന തം ദണ്ഡകീരഞ്ഞം കാലിങ്ഗാരഞ്ഞം മജ്ഝാരഞ്ഞം മാതങ്ഗാരഞ്ഞം അരഞ്ഞം അരഞ്ഞഭൂത’’ന്തി.

    ‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante, isīnaṃ manopadosena taṃ daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti.

    ‘‘മനസി കരോഹി, ഗഹപതി, മനസി കരിത്വാ ഖോ, ഗഹപതി, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ, ഗഹപതി, ഏസാ വാചാ – ‘സച്ചേ അഹം, ഭന്തേ, പതിട്ഠായ മന്തേസ്സാമി; ഹോതു നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’’തി.

    ‘‘Manasi karohi, gahapati, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti.

    ൬൬. ‘‘പുരിമേനേവാഹം , ഭന്തേ, ഓപമ്മേന ഭഗവതോ അത്തമനോ അഭിരദ്ധോ. അപി ചാഹം ഇമാനി ഭഗവതോ വിചിത്രാനി പഞ്ഹപടിഭാനാനി സോതുകാമോ, ഏവാഹം ഭഗവന്തം പച്ചനീകം കാതബ്ബം അമഞ്ഞിസ്സം. അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ! സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീതി; ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി.

    66. ‘‘Purimenevāhaṃ , bhante, opammena bhagavato attamano abhiraddho. Api cāhaṃ imāni bhagavato vicitrāni pañhapaṭibhānāni sotukāmo, evāhaṃ bhagavantaṃ paccanīkaṃ kātabbaṃ amaññissaṃ. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    ൬൭. ‘‘അനുവിച്ചകാരം ഖോ, ഗഹപതി, കരോഹി, അനുവിച്ചകാരോ തുമ്ഹാദിസാനം ഞാതമനുസ്സാനം സാധു ഹോതീ’’തി. ‘‘ഇമിനാപാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ ഭിയ്യോസോമത്തായ അത്തമനോ അഭിരദ്ധോ യം മം ഭഗവാ ഏവമാഹ – ‘അനുവിച്ചകാരം ഖോ, ഗഹപതി, കരോഹി, അനുവിച്ചകാരോ തുമ്ഹാദിസാനം ഞാതമനുസ്സാനം സാധു ഹോതീ’തി. മഞ്ഹി, ഭന്തേ, അഞ്ഞതിത്ഥിയാ സാവകം ലഭിത്വാ കേവലകപ്പം നാളന്ദം പടാകം പരിഹരേയ്യും – ‘ഉപാലി അമ്ഹാകം ഗഹപതി സാവകത്തം ഉപഗതോ’തി. അഥ ച പന മം ഭഗവാ ഏവമാഹ – ‘അനുവിച്ചകാരം ഖോ, ഗഹപതി, കരോഹി, അനുവിച്ചകാരോ തുമ്ഹാദിസാനം ഞാതമനുസ്സാനം സാധു ഹോതീ’തി. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ദുതിയമ്പി ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി.

    67. ‘‘Anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’’ti. ‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti. Mañhi, bhante, aññatitthiyā sāvakaṃ labhitvā kevalakappaṃ nāḷandaṃ paṭākaṃ parihareyyuṃ – ‘upāli amhākaṃ gahapati sāvakattaṃ upagato’ti. Atha ca pana maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti. Esāhaṃ, bhante, dutiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    ൬൮. ‘‘ദീഘരത്തം ഖോ തേ, ഗഹപതി, നിഗണ്ഠാനം ഓപാനഭൂതം കുലം യേന നേസം ഉപഗതാനം പിണ്ഡകം ദാതബ്ബം മഞ്ഞേയ്യാസീ’’തി. ‘‘ഇമിനാപാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ ഭിയ്യോസോമത്തായ അത്തമനോ അഭിരദ്ധോ യം മം ഭഗവാ ഏവമാഹ – ‘ദീഘരത്തം ഖോ തേ, ഗഹപതി, നിഗണ്ഠാനം ഓപാനഭൂതം കുലം യേന നേസം ഉപഗതാനം പിണ്ഡകം ദാതബ്ബം മഞ്ഞേയ്യാസീ’തി. സുതം മേതം, ഭന്തേ, സമണോ ഗോതമോ ഏവമാഹ – ‘മയ്ഹമേവ ദാനം ദാതബ്ബം, നാഞ്ഞേസം ദാനം ദാതബ്ബം; മയ്ഹമേവ സാവകാനം ദാനം ദാതബ്ബം, നാഞ്ഞേസം സാവകാനം ദാനം ദാതബ്ബം; മയ്ഹമേവ ദിന്നം മഹപ്ഫലം, നാഞ്ഞേസം ദിന്നം മഹപ്ഫലം; മയ്ഹമേവ സാവകാനം ദിന്നം മഹപ്ഫലം, നാഞ്ഞേസം സാവകാനം ദിന്നം മഹപ്ഫല’ന്തി. അഥ ച പന മം ഭഗവാ നിഗണ്ഠേസുപി ദാനേ സമാദപേതി. അപി ച, ഭന്തേ, മയമേത്ഥ കാലം ജാനിസ്സാമ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, തതിയമ്പി ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി.

    68. ‘‘Dīgharattaṃ kho te, gahapati, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’’ti. ‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘dīgharattaṃ kho te, gahapati, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’ti. Sutaṃ metaṃ, bhante, samaṇo gotamo evamāha – ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Atha ca pana maṃ bhagavā nigaṇṭhesupi dāne samādapeti. Api ca, bhante, mayamettha kālaṃ jānissāma. Esāhaṃ, bhante, tatiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    ൬൯. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ അനുപുബ്ബിം കഥം 17 കഥേസി, സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം സീലകഥം സഗ്ഗകഥം, കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം, നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി. യദാ ഭഗവാ അഞ്ഞാസി ഉപാലിം ഗഹപതിം കല്ലചിത്തം മുദുചിത്തം വിനീവരണചിത്തം ഉദഗ്ഗചിത്തം പസന്നചിത്തം, അഥ യാ ബുദ്ധാനം സാമുക്കംസികാ ധമ്മദേസനാ തം പകാസേസി – ദുക്ഖം, സമുദയം, നിരോധം, മഗ്ഗം. സേയ്യഥാപി നാമ സുദ്ധം വത്ഥം അപഗതകാളകം സമ്മദേവ രജനം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, ഏവമേവ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി – ‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’ന്തി. അഥ ഖോ ഉപാലി ഗഹപതി ദിട്ഠധമ്മോ പത്തധമ്മോ വിദിതധമ്മോ പരിയോഗാള്ഹധമ്മോ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ വിഗതകഥംകഥോ വേസാരജ്ജപ്പത്തോ അപരപ്പച്ചയോ സത്ഥുസാസനേ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദ ച ദാനി മയം, ഭന്തേ, ഗച്ഛാമ, ബഹുകിച്ചാ മയം ബഹുകരണീയാ’’തി. ‘‘യസ്സദാനി ത്വം, ഗഹപതി, കാലം മഞ്ഞസീ’’തി.

    69. Atha kho bhagavā upālissa gahapatissa anupubbiṃ kathaṃ 18 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ, kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi upāliṃ gahapatiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva upālissa gahapatissa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti. Atha kho upāli gahapati diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘handa ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, gahapati, kālaṃ maññasī’’ti.

    ൭൦. അഥ ഖോ ഉപാലി ഗഹപതി ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ യേന സകം നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ദോവാരികം ആമന്തേസി – ‘‘അജ്ജതഗ്ഗേ, സമ്മ ദോവാരിക, ആവരാമി ദ്വാരം നിഗണ്ഠാനം നിഗണ്ഠീനം, അനാവടം ദ്വാരം ഭഗവതോ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം. സചേ കോചി നിഗണ്ഠോ ആഗച്ഛതി തമേനം ത്വം ഏവം വദേയ്യാസി – ‘തിട്ഠ, ഭന്തേ, മാ പാവിസി. അജ്ജതഗ്ഗേ ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ. ആവടം ദ്വാരം നിഗണ്ഠാനം നിഗണ്ഠീനം, അനാവടം ദ്വാരം ഭഗവതോ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം . സചേ തേ, ഭന്തേ, പിണ്ഡകേന അത്ഥോ, ഏത്ഥേവ തിട്ഠ, ഏത്ഥേവ തേ ആഹരിസ്സന്തീ’’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ദോവാരികോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ പച്ചസ്സോസി.

    70. Atha kho upāli gahapati bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā dovārikaṃ āmantesi – ‘‘ajjatagge, samma dovārika, āvarāmi dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Sace koci nigaṇṭho āgacchati tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ . Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paccassosi.

    ൭൧. അസ്സോസി ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ – ‘‘ഉപാലി കിര ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ’’തി. അഥ ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ യേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സുതം മേതം, ഭന്തേ, ഉപാലി കിര ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ’’തി. ‘‘അട്ഠാനം ഖോ ഏതം, തപസ്സി , അനവകാസോ യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യ. ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം സമണോ ഗോതമോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യാ’’തി . ദുതിയമ്പി ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ…പേ॰… തതിയമ്പി ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സുതം മേതം, ഭന്തേ …പേ॰… ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യാ’’തി. ‘‘ഹന്ദാഹം, ഭന്തേ, ഗച്ഛാമി യാവ ജാനാമി യദി വാ ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ യദി വാ നോ’’തി. ‘‘ഗച്ഛ ത്വം, തപസ്സി, ജാനാഹി യദി വാ ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ യദി വാ നോ’’തി.

    71. Assosi kho dīghatapassī nigaṇṭho – ‘‘upāli kira gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato’’ti. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, upāli kira gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi , anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti . Dutiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho…pe… tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante …pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. ‘‘Handāhaṃ, bhante, gacchāmi yāva jānāmi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti. ‘‘Gaccha tvaṃ, tapassi, jānāhi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti.

    ൭൨. അഥ ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ യേന ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാ ഖോ ദോവാരികോ ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന ദീഘതപസ്സിം നിഗണ്ഠം ഏതദവോച – ‘‘തിട്ഠ, ഭന്തേ, മാ പാവിസി. അജ്ജതഗ്ഗേ ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ. ആവടം ദ്വാരം നിഗണ്ഠാനം നിഗണ്ഠീനം, അനാവടം ദ്വാരം ഭഗവതോ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം . സചേ തേ, ഭന്തേ, പിണ്ഡകേന അത്ഥോ, ഏത്ഥേവ തിട്ഠ, ഏത്ഥേവ തേ ആഹരിസ്സന്തീ’’തി. ‘‘ന മേ, ആവുസോ, പിണ്ഡകേന അത്ഥോ’’തി വത്വാ തതോ പടിനിവത്തിത്വാ യേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സച്ചംയേവ ഖോ, ഭന്തേ, യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ. ഏതം ഖോ തേ അഹം, ഭന്തേ, നാലത്ഥം ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, രുച്ചതി യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേയ്യ. സമണോ ഹി, ഭന്തേ, ഗോതമോ മായാവീ ആവട്ടനിം മായം ജാനാതി യായ അഞ്ഞതിത്ഥിയാനം സാവകേ ആവട്ടേതീതി. ആവട്ടോ ഖോ തേ, ഭന്തേ, ഉപാലി ഗഹപതി സമണേന ഗോതമേന ആവട്ടനിയാ മായായാ’’തി. ‘‘അട്ഠാനം ഖോ ഏതം, തപസ്സി, അനവകാസോ യം ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യ. ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം സമണോ ഗോതമോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യാ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സച്ചംയേവ, ഭന്തേ…പേ॰… ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യാ’’തി. തതിയമ്പി ഖോ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സച്ചംയേവ ഖോ, ഭന്തേ…പേ॰… ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ സാവകത്തം ഉപഗച്ഛേയ്യാ’’തി. ‘‘ഹന്ദ ചാഹം , തപസ്സി, ഗച്ഛാമി യാവ ചാഹം സാമംയേവ ജാനാമി യദി വാ ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ യദി വാ നോ’’തി.

    72. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yena upālissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho dovāriko dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ . Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’ti. ‘‘Na me, āvuso, piṇḍakena attho’’ti vatvā tato paṭinivattitvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva kho, bhante, yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Etaṃ kho te ahaṃ, bhante, nālatthaṃ na kho me, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetīti. Āvaṭṭo kho te, bhante, upāli gahapati samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi, anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. Dutiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva, bhante…pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. Tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva kho, bhante…pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. ‘‘Handa cāhaṃ , tapassi, gacchāmi yāva cāhaṃ sāmaṃyeva jānāmi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti.

    അഥ ഖോ നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ മഹതിയാ നിഗണ്ഠപരിസായ സദ്ധിം യേന ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാ ഖോ ദോവാരികോ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘തിട്ഠ, ഭന്തേ, മാ പാവിസി. അജ്ജതഗ്ഗേ ഉപാലി ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകത്തം ഉപഗതോ. ആവടം ദ്വാരം നിഗണ്ഠാനം നിഗണ്ഠീനം, അനാവടം ദ്വാരം ഭഗവതോ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം. സചേ തേ, ഭന്തേ, പിണ്ഡകേന അത്ഥോ, ഏത്ഥേവ തിട്ഠ, ഏത്ഥേവ തേ ആഹരിസ്സന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സമ്മ ദോവാരിക, യേന ഉപാലി ഗഹപതി തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ ഉപാലിം ഗഹപതിം ഏവം വദേഹി – ‘നിഗണ്ഠോ, ഭന്തേ, നാടപുത്തോ മഹതിയാ നിഗണ്ഠപരിസായ സദ്ധിം ബഹിദ്വാരകോട്ഠകേ ഠിതോ; സോ തേ ദസ്സനകാമോ’’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ദോവാരികോ നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന ഉപാലി ഗഹപതി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഉപാലിം ഗഹപതിം ഏതദവോച – ‘‘നിഗണ്ഠോ, ഭന്തേ, നാടപുത്തോ മഹതിയാ നിഗണ്ഠപരിസായ സദ്ധിം ബഹിദ്വാരകോട്ഠകേ ഠിതോ; സോ തേ ദസ്സനകാമോ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സമ്മ ദോവാരിക, മജ്ഝിമായ ദ്വാരസാലായ ആസനാനി പഞ്ഞപേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ദോവാരികോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ പടിസ്സുത്വാ മജ്ഝിമായ ദ്വാരസാലായ ആസനാനി പഞ്ഞപേത്വാ യേന ഉപാലി ഗഹപതി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഉപാലിം ഗഹപതിം ഏതദവോച – ‘‘പഞ്ഞത്താനി ഖോ, ഭന്തേ, മജ്ഝിമായ ദ്വാരസാലായ ആസനാനി. യസ്സദാനി കാലം മഞ്ഞസീ’’തി.

    Atha kho nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ yena upālissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho dovāriko nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’ti. ‘‘Tena hi, samma dovārika, yena upāli gahapati tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ evaṃ vadehi – ‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito; so te dassanakāmo’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā yena upāli gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito; so te dassanakāmo’’ti. ‘‘Tena hi, samma dovārika, majjhimāya dvārasālāya āsanāni paññapehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paṭissutvā majjhimāya dvārasālāya āsanāni paññapetvā yena upāli gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘paññattāni kho, bhante, majjhimāya dvārasālāya āsanāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti.

    ൭൩. അഥ ഖോ ഉപാലി ഗഹപതി യേന മജ്ഝിമാ ദ്വാരസാലാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ യം തത്ഥ ആസനം അഗ്ഗഞ്ച സേട്ഠഞ്ച ഉത്തമഞ്ച പണീതഞ്ച തത്ഥ സാമം നിസീദിത്വാ ദോവാരികം ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, സമ്മ ദോവാരിക, യേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏവം വദേഹി – ‘ഉപാലി, ഭന്തേ, ഗഹപതി ഏവമാഹ – പവിസ കിര, ഭന്തേ, സചേ ആകങ്ഖസീ’’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ദോവാരികോ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഉപാലി, ഭന്തേ, ഗഹപതി ഏവമാഹ – ‘പവിസ കിര, ഭന്തേ, സചേ ആകങ്ഖസീ’’’തി. അഥ ഖോ നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ മഹതിയാ നിഗണ്ഠപരിസായ സദ്ധിം യേന മജ്ഝിമാ ദ്വാരസാലാ തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ ഉപാലി ഗഹപതി – യം സുദം പുബ്ബേ യതോ പസ്സതി നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം ദിസ്വാന തതോ പച്ചുഗ്ഗന്ത്വാ യം തത്ഥ ആസനം അഗ്ഗഞ്ച സേട്ഠഞ്ച ഉത്തമഞ്ച പണീതഞ്ച തം ഉത്തരാസങ്ഗേന സമ്മജ്ജിത്വാ 19 പരിഗ്ഗഹേത്വാ നിസീദാപേതി സോ – ദാനി യം തത്ഥ ആസനം അഗ്ഗഞ്ച സേട്ഠഞ്ച ഉത്തമഞ്ച പണീതഞ്ച തത്ഥ സാമം നിസീദിത്വാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സംവിജ്ജന്തി ഖോ, ഭന്തേ, ആസനാനി; സചേ ആകങ്ഖസി, നിസീദാ’’തി. ഏവം വുത്തേ, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ ഉപാലിം ഗഹപതിം ഏതദവോച – ‘‘ഉമ്മത്തോസി ത്വം, ഗഹപതി, ദത്തോസി ത്വം, ഗഹപതി! ‘ഗച്ഛാമഹം, ഭന്തേ, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേസ്സാമീ’തി ഗന്ത്വാ മഹതാസി വാദസങ്ഘാടേന പടിമുക്കോ ആഗതോ. സേയ്യഥാപി, ഗഹപതി, പുരിസോ അണ്ഡഹാരകോ ഗന്ത്വാ ഉബ്ഭതേഹി അണ്ഡേഹി ആഗച്ഛേയ്യ, സേയ്യഥാ വാ പന ഗഹപതി പുരിസോ അക്ഖികഹാരകോ ഗന്ത്വാ ഉബ്ഭതേഹി അക്ഖീഹി ആഗച്ഛേയ്യ; ഏവമേവ ഖോ ത്വം, ഗഹപതി, ‘ഗച്ഛാമഹം, ഭന്തേ, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേസ്സാമീ’തി ഗന്ത്വാ മഹതാസി വാദസങ്ഘാടേന പടിമുക്കോ ആഗതോ. ആവട്ടോസി ഖോ ത്വം, ഗഹപതി, സമണേന ഗോതമേന ആവട്ടനിയാ മായായാ’’തി.

    73. Atha kho upāli gahapati yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca tattha sāmaṃ nisīditvā dovārikaṃ āmantesi – ‘‘tena hi, samma dovārika, yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ evaṃ vadehi – ‘upāli, bhante, gahapati evamāha – pavisa kira, bhante, sace ākaṅkhasī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paṭissutvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘upāli, bhante, gahapati evamāha – ‘pavisa kira, bhante, sace ākaṅkhasī’’’ti. Atha kho nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami. Atha kho upāli gahapati – yaṃ sudaṃ pubbe yato passati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna tato paccuggantvā yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca taṃ uttarāsaṅgena sammajjitvā 20 pariggahetvā nisīdāpeti so – dāni yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca tattha sāmaṃ nisīditvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃvijjanti kho, bhante, āsanāni; sace ākaṅkhasi, nisīdā’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘ummattosi tvaṃ, gahapati, dattosi tvaṃ, gahapati! ‘Gacchāmahaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti gantvā mahatāsi vādasaṅghāṭena paṭimukko āgato. Seyyathāpi, gahapati, puriso aṇḍahārako gantvā ubbhatehi aṇḍehi āgaccheyya, seyyathā vā pana gahapati puriso akkhikahārako gantvā ubbhatehi akkhīhi āgaccheyya; evameva kho tvaṃ, gahapati, ‘gacchāmahaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti gantvā mahatāsi vādasaṅghāṭena paṭimukko āgato. Āvaṭṭosi kho tvaṃ, gahapati, samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyā’’ti.

    ൭൪. ‘‘ഭദ്ദികാ, ഭന്തേ, ആവട്ടനീ മായാ; കല്യാണീ, ഭന്തേ, ആവട്ടനീ മായാ; പിയാ മേ, ഭന്തേ, ഞാതിസാലോഹിതാ ഇമായ ആവട്ടനിയാ ആവട്ടേയ്യും; പിയാനമ്പി മേ അസ്സ ഞാതിസാലോഹിതാനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ; സബ്ബേ ചേപി, ഭന്തേ, ഖത്തിയാ ഇമായ ആവട്ടനിയാ ആവട്ടേയ്യും; സബ്ബേസാനമ്പിസ്സ ഖത്തിയാനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ; സബ്ബേ ചേപി, ഭന്തേ, ബ്രാഹ്മണാ…പേ॰… വേസ്സാ…പേ॰… സുദ്ദാ ഇമായ ആവട്ടനിയാ ആവട്ടേയ്യും; സബ്ബേസാനമ്പിസ്സ സുദ്ദാനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ; സദേവകോ ചേപി, ഭന്തേ, ലോകോ സമാരകോ സബ്രഹ്മകോ സസ്സമണബ്രാഹ്മണീ പജാ സദേവമനുസ്സാ ഇമായ ആവട്ടനിയാ ആവട്ടേയ്യും; സദേവകസ്സപിസ്സ ലോകസ്സ സമാരകസ്സ സബ്രഹ്മകസ്സ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായാതി. തേന ഹി, ഭന്തേ, ഉപമം തേ കരിസ്സാമി. ഉപമായ പിധേകച്ചേ വിഞ്ഞൂ പുരിസാ ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ആജാനന്തി.

    74. ‘‘Bhaddikā, bhante, āvaṭṭanī māyā; kalyāṇī, bhante, āvaṭṭanī māyā; piyā me, bhante, ñātisālohitā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; piyānampi me assa ñātisālohitānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sabbe cepi, bhante, khattiyā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sabbesānampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sabbe cepi, bhante, brāhmaṇā…pe… vessā…pe… suddā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sabbesānampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sadevako cepi, bhante, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. Tena hi, bhante, upamaṃ te karissāmi. Upamāya pidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti.

    ൭൫. ‘‘ഭൂതപുബ്ബം , ഭന്തേ, അഞ്ഞതരസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ജിണ്ണസ്സ വുഡ്ഢസ്സ മഹല്ലകസ്സ ദഹരാ മാണവികാ പജാപതീ അഹോസി ഗബ്ഭിനീ ഉപവിജഞ്ഞാ. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സാ മാണവികാ തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘ഗച്ഛ ത്വം, ബ്രാഹ്മണ, ആപണാ മക്കടച്ഛാപകം കിണിത്വാ ആനേഹി, യോ മേ കുമാരകസ്സ കീളാപനകോ ഭവിസ്സതീ’തി. ഏവം വുത്തേ, സോ ബ്രാഹ്മണോ തം മാണവികം ഏതദവോച – ‘ആഗമേഹി താവ, ഭോതി, യാവ വിജായതി. സചേ ത്വം, ഭോതി, കുമാരകം വിജായിസ്സസി, തസ്സാ തേ അഹം ആപണാ മക്കടച്ഛാപകം കിണിത്വാ ആനേസ്സാമി, യോ തേ കുമാരകസ്സ കീളാപനകോ ഭവിസ്സതി. സചേ പന ത്വം, ഭോതി, കുമാരികം വിജായിസ്സസി, തസ്സാ തേ അഹം ആപണാ മക്കടച്ഛാപികം കിണിത്വാ ആനേസ്സാമി, യാ തേ കുമാരികായ കീളാപനികാ ഭവിസ്സതീ’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, സാ മാണവികാ…പേ॰… തതിയമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, സാ മാണവികാ തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘ഗച്ഛ ത്വം, ബ്രാഹ്മണ, ആപണാ മക്കടച്ഛാപകം കിണിത്വാ ആനേഹി, യോ മേ കുമാരകസ്സ കീളാപനകോ ഭവിസ്സതീ’തി. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സോ ബ്രാഹ്മണോ തസ്സാ മാണവികായ സാരത്തോ പടിബദ്ധചിത്തോ ആപണാ മക്കടച്ഛാപകം കിണിത്വാ ആനേത്വാ തം മാണവികം ഏതദവോച – ‘അയം തേ, ഭോതി, ആപണാ മക്കടച്ഛാപകോ കിണിത്വാ ആനീതോ, യോ തേ കുമാരകസ്സ കീളാപനകോ ഭവിസ്സതീ’തി. ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, സാ മാണവികാ തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘ഗച്ഛ ത്വം, ബ്രാഹ്മണ, ഇമം മക്കടച്ഛാപകം ആദായ യേന രത്തപാണി രജതപുത്തോ തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ രത്തപാണിം രജകപുത്തം ഏവം വദേഹി – ഇച്ഛാമഹം, സമ്മ രത്തപാണി, ഇമം മക്കടച്ഛാപകം പീതാവലേപനം നാമ രങ്ഗജാതം രജിതം ആകോടിതപച്ചാകോടിതം ഉഭതോഭാഗവിമട്ഠ’ന്തി.

    75. ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhante, aññatarassa brāhmaṇassa jiṇṇassa vuḍḍhassa mahallakassa daharā māṇavikā pajāpatī ahosi gabbhinī upavijaññā. Atha kho, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānehi, yo me kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Evaṃ vutte, so brāhmaṇo taṃ māṇavikaṃ etadavoca – ‘āgamehi tāva, bhoti, yāva vijāyati. Sace tvaṃ, bhoti, kumārakaṃ vijāyissasi, tassā te ahaṃ āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānessāmi, yo te kumārakassa kīḷāpanako bhavissati. Sace pana tvaṃ, bhoti, kumārikaṃ vijāyissasi, tassā te ahaṃ āpaṇā makkaṭacchāpikaṃ kiṇitvā ānessāmi, yā te kumārikāya kīḷāpanikā bhavissatī’ti. Dutiyampi kho, bhante, sā māṇavikā…pe… tatiyampi kho, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānehi, yo me kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Atha kho, bhante, so brāhmaṇo tassā māṇavikāya sāratto paṭibaddhacitto āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānetvā taṃ māṇavikaṃ etadavoca – ‘ayaṃ te, bhoti, āpaṇā makkaṭacchāpako kiṇitvā ānīto, yo te kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ ādāya yena rattapāṇi rajataputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ evaṃ vadehi – icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സോ ബ്രാഹ്മണോ തസ്സാ മാണവികായ സാരത്തോ പടിബദ്ധചിത്തോ തം മക്കടച്ഛാപകം ആദായ യേന രത്തപാണി രജകപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ രത്തപാണിം രജകപുത്തം ഏതദവോച – ‘ഇച്ഛാമഹം, സമ്മ രത്തപാണി, ഇമം മക്കടച്ഛാപകം പീതാവലേപനം നാമ രങ്ഗജാതം രജിതം ആകോടിതപച്ചാകോടിതം ഉഭതോഭാഗവിമട്ഠ’ന്തി. ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, രത്തപാണി രജകപുത്തോ തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘അയം ഖോ തേ, മക്കടച്ഛാപകോ രങ്ഗക്ഖമോ ഹി ഖോ, നോ ആകോടനക്ഖമോ , നോ വിമജ്ജനക്ഖമോ’തി. ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ, ബാലാനം നിഗണ്ഠാനം വാദോ രങ്ഗക്ഖമോ ഹി ഖോ ബാലാനം നോ പണ്ഡിതാനം, നോ അനുയോഗക്ഖമോ, നോ വിമജ്ജനക്ഖമോ. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സോ ബ്രാഹ്മണോ അപരേന സമയേന നവം ദുസ്സയുഗം ആദായ യേന രത്തപാണി രജകപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ രത്തപാണിം രജകപുത്തം ഏതദവോച – ‘ഇച്ഛാമഹം, സമ്മ രത്തപാണി, ഇമം നവം ദുസ്സയുഗം പീതാവലേപനം നാമ രങ്ഗജാതം രജിതം ആകോടിതപച്ചാകോടിതം ഉഭതോഭാഗവിമട്ഠ’ന്തി. ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, രത്തപാണി രജകപുത്തോ തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘ഇദം ഖോ തേ, ഭന്തേ, നവം ദുസ്സയുഗം രങ്ഗക്ഖമഞ്ചേവ ആകോടനക്ഖമഞ്ച വിമജ്ജനക്ഖമഞ്ചാ’തി. ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ, തസ്സ ഭഗവതോ വാദോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ രങ്ഗക്ഖമോ ചേവ പണ്ഡിതാനം നോ ബാലാനം, അനുയോഗക്ഖമോ ച വിമജ്ജനക്ഖമോ ചാ’’തി.

    ‘‘Atha kho, bhante, so brāhmaṇo tassā māṇavikāya sāratto paṭibaddhacitto taṃ makkaṭacchāpakaṃ ādāya yena rattapāṇi rajakaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ etadavoca – ‘icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti. Evaṃ vutte, bhante, rattapāṇi rajakaputto taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘ayaṃ kho te, makkaṭacchāpako raṅgakkhamo hi kho, no ākoṭanakkhamo , no vimajjanakkhamo’ti. Evameva kho, bhante, bālānaṃ nigaṇṭhānaṃ vādo raṅgakkhamo hi kho bālānaṃ no paṇḍitānaṃ, no anuyogakkhamo, no vimajjanakkhamo. Atha kho, bhante, so brāhmaṇo aparena samayena navaṃ dussayugaṃ ādāya yena rattapāṇi rajakaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ etadavoca – ‘icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ navaṃ dussayugaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti. Evaṃ vutte, bhante, rattapāṇi rajakaputto taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘idaṃ kho te, bhante, navaṃ dussayugaṃ raṅgakkhamañceva ākoṭanakkhamañca vimajjanakkhamañcā’ti. Evameva kho, bhante, tassa bhagavato vādo arahato sammāsambuddhassa raṅgakkhamo ceva paṇḍitānaṃ no bālānaṃ, anuyogakkhamo ca vimajjanakkhamo cā’’ti.

    ‘‘സരാജികാ ഖോ, ഗഹപതി, പരിസാ ഏവം ജാനാതി – ‘ഉപാലി ഗഹപതി നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ സാവകോ’തി. കസ്സ തം, ഗഹപതി, സാവകം ധാരേമാ’’തി? ഏവം വുത്തേ, ഉപാലി ഗഹപതി ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ, സുണോഹി യസ്സാഹം സാവകോ’’തി –

    ‘‘Sarājikā kho, gahapati, parisā evaṃ jānāti – ‘upāli gahapati nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvako’ti. Kassa taṃ, gahapati, sāvakaṃ dhāremā’’ti? Evaṃ vutte, upāli gahapati uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhante, suṇohi yassāhaṃ sāvako’’ti –

    ൭൬.

    76.

    ‘‘ധീരസ്സ വിഗതമോഹസ്സ, പഭിന്നഖീലസ്സ വിജിതവിജയസ്സ;

    ‘‘Dhīrassa vigatamohassa, pabhinnakhīlassa vijitavijayassa;

    അനീഘസ്സ സുസമചിത്തസ്സ, വുദ്ധസീലസ്സ സാധുപഞ്ഞസ്സ;

    Anīghassa susamacittassa, vuddhasīlassa sādhupaññassa;

    വേസമന്തരസ്സ 21 വിമലസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Vesamantarassa 22 vimalassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘അകഥംകഥിസ്സ തുസിതസ്സ, വന്തലോകാമിസസ്സ മുദിതസ്സ;

    ‘‘Akathaṃkathissa tusitassa, vantalokāmisassa muditassa;

    കതസമണസ്സ മനുജസ്സ, അന്തിമസാരീരസ്സ നരസ്സ;

    Katasamaṇassa manujassa, antimasārīrassa narassa;

    അനോപമസ്സ വിരജസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Anopamassa virajassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘അസംസയസ്സ കുസലസ്സ, വേനയികസ്സ സാരഥിവരസ്സ;

    ‘‘Asaṃsayassa kusalassa, venayikassa sārathivarassa;

    അനുത്തരസ്സ രുചിരധമ്മസ്സ, നിക്കങ്ഖസ്സ പഭാസകസ്സ 23;

    Anuttarassa ruciradhammassa, nikkaṅkhassa pabhāsakassa 24;

    മാനച്ഛിദസ്സ വീരസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Mānacchidassa vīrassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘നിസഭസ്സ അപ്പമേയ്യസ്സ, ഗമ്ഭീരസ്സ മോനപത്തസ്സ;

    ‘‘Nisabhassa appameyyassa, gambhīrassa monapattassa;

    ഖേമങ്കരസ്സ വേദസ്സ, ധമ്മട്ഠസ്സ സംവുതത്തസ്സ;

    Khemaṅkarassa vedassa, dhammaṭṭhassa saṃvutattassa;

    സങ്ഗാതിഗസ്സ മുത്തസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Saṅgātigassa muttassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘നാഗസ്സ പന്തസേനസ്സ, ഖീണസംയോജനസ്സ മുത്തസ്സ;

    ‘‘Nāgassa pantasenassa, khīṇasaṃyojanassa muttassa;

    പടിമന്തകസ്സ 25 ധോനസ്സ, പന്നധജസ്സ വീതരാഗസ്സ;

    Paṭimantakassa 26 dhonassa, pannadhajassa vītarāgassa;

    ദന്തസ്സ നിപ്പപഞ്ചസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Dantassa nippapañcassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘ഇസിസത്തമസ്സ അകുഹസ്സ, തേവിജ്ജസ്സ ബ്രഹ്മപത്തസ്സ;

    ‘‘Isisattamassa akuhassa, tevijjassa brahmapattassa;

    ന്ഹാതകസ്സ 27 പദകസ്സ, പസ്സദ്ധസ്സ വിദിതവേദസ്സ;

    Nhātakassa 28 padakassa, passaddhassa viditavedassa;

    പുരിന്ദദസ്സ സക്കസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Purindadassa sakkassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘അരിയസ്സ ഭാവിതത്തസ്സ, പത്തിപത്തസ്സ വേയ്യാകരണസ്സ;

    ‘‘Ariyassa bhāvitattassa, pattipattassa veyyākaraṇassa;

    സതിമതോ വിപസ്സിസ്സ, അനഭിനതസ്സ നോ അപനതസ്സ;

    Satimato vipassissa, anabhinatassa no apanatassa;

    അനേജസ്സ വസിപ്പത്തസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി .

    Anejassa vasippattassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi .

    ‘‘സമുഗ്ഗതസ്സ 29 ഝായിസ്സ, അനനുഗതന്തരസ്സ സുദ്ധസ്സ;

    ‘‘Samuggatassa 30 jhāyissa, ananugatantarassa suddhassa;

    അസിതസ്സ ഹിതസ്സ 31, പവിവിത്തസ്സ അഗ്ഗപ്പത്തസ്സ;

    Asitassa hitassa 32, pavivittassa aggappattassa;

    തിണ്ണസ്സ താരയന്തസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Tiṇṇassa tārayantassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘സന്തസ്സ ഭൂരിപഞ്ഞസ്സ, മഹാപഞ്ഞസ്സ വീതലോഭസ്സ;

    ‘‘Santassa bhūripaññassa, mahāpaññassa vītalobhassa;

    തഥാഗതസ്സ സുഗതസ്സ, അപ്പടിപുഗ്ഗലസ്സ അസമസ്സ;

    Tathāgatassa sugatassa, appaṭipuggalassa asamassa;

    വിസാരദസ്സ നിപുണസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മി.

    Visāradassa nipuṇassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.

    ‘‘തണ്ഹച്ഛിദസ്സ ബുദ്ധസ്സ, വീതധൂമസ്സ അനുപലിത്തസ്സ;

    ‘‘Taṇhacchidassa buddhassa, vītadhūmassa anupalittassa;

    ആഹുനേയ്യസ്സ യക്ഖസ്സ, ഉത്തമപുഗ്ഗലസ്സ അതുലസ്സ;

    Āhuneyyassa yakkhassa, uttamapuggalassa atulassa;

    മഹതോ യസഗ്ഗപത്തസ്സ, ഭഗവതോ തസ്സ സാവകോഹമസ്മീ’’തി.

    Mahato yasaggapattassa, bhagavato tassa sāvakohamasmī’’ti.

    ൭൭. ‘‘കദാ സഞ്ഞൂള്ഹാ പന തേ, ഗഹപതി, ഇമേ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വണ്ണാ’’തി? ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നാനാപുപ്ഫാനം മഹാപുപ്ഫരാസി , തമേനം ദക്ഖോ മാലാകാരോ വാ മാലാകാരന്തേവാസീ വാ വിചിത്തം മാലം ഗന്ഥേയ്യ; ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ, സോ ഭഗവാ അനേകവണ്ണോ അനേകസതവണ്ണോ. കോ ഹി, ഭന്തേ, വണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം ന കരിസ്സതീ’’തി? അഥ ഖോ നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ ഭഗവതോ സക്കാരം അസഹമാനസ്സ തത്ഥേവ ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗച്ഛീതി 33.

    77. ‘‘Kadā saññūḷhā pana te, gahapati, ime samaṇassa gotamassa vaṇṇā’’ti? ‘‘Seyyathāpi, bhante, nānāpupphānaṃ mahāpuppharāsi , tamenaṃ dakkho mālākāro vā mālākārantevāsī vā vicittaṃ mālaṃ gantheyya; evameva kho, bhante, so bhagavā anekavaṇṇo anekasatavaṇṇo. Ko hi, bhante, vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ na karissatī’’ti? Atha kho nigaṇṭhassa nāṭaputtassa bhagavato sakkāraṃ asahamānassa tattheva uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggacchīti 34.

    ഉപാലിസുത്തം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.

    Upālisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.







    Footnotes:
    1. നാഥപുത്തോ (സീ॰), നാതപുത്തോ (പീ॰)
    2. ദീഘതപസ്സി (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    3. nāthaputto (sī.), nātaputto (pī.)
    4. dīghatapassi (syā. kaṃ. ka.)
    5. തപസ്സീ (സീ॰ പീ॰)
    6. ഥാലം (ക॰)
    7. നിച്ഛാദേയ്യ (സീ॰ പീ॰ ക॰), നിച്ചോടേയ്യ (ക॰), നിപ്പോഠേയ്യ (സ്യാ॰ കം॰)
    8. tapassī (sī. pī.)
    9. thālaṃ (ka.)
    10. nicchādeyya (sī. pī. ka.), niccoṭeyya (ka.), nippoṭheyya (syā. kaṃ.)
    11. ഗഹപതി ഗഹപതി മനസി കരോഹി (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰), ഗഹപതി മനസി കരോഹി (ക॰), ഗഹപതി ഗഹപതി (പീ॰)
    12. gahapati gahapati manasi karohi (sī. syā. kaṃ.), gahapati manasi karohi (ka.), gahapati gahapati (pī.)
    13. ദണ്ഡകാരഞ്ഞം (സീ॰ പീ॰)
    14. മേജ്ഝാരഞ്ഞം (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    15. daṇḍakāraññaṃ (sī. pī.)
    16. mejjhāraññaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    17. ആനുപുബ്ബീകഥം (സീ॰), ആനുപുബ്ബികഥം (പീ॰), അനുപുബ്ബികഥം (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    18. ānupubbīkathaṃ (sī.), ānupubbikathaṃ (pī.), anupubbikathaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    19. പമജ്ജിത്വാ (സീ॰ പീ॰)
    20. pamajjitvā (sī. pī.)
    21. വേസ്സന്തരസ്സ (സീ॰ പീ॰)
    22. vessantarassa (sī. pī.)
    23. പഭാസകരസ്സ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    24. pabhāsakarassa (sī. syā. pī.)
    25. പടിമന്തസ്സ (ക॰)
    26. paṭimantassa (ka.)
    27. നഹാതകസ്സ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    28. nahātakassa (sī. syā. pī.)
    29. സമ്മഗ്ഗതസ്സ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    30. sammaggatassa (sī. syā. pī.)
    31. അപ്പഹീനസ്സ (സീ॰ പീ॰), അപ്പഭീതസ്സ (സ്യാ॰)
    32. appahīnassa (sī. pī.), appabhītassa (syā.)
    33. ഉഗ്ഗഞ്ഛി (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    34. uggañchi (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൬. ഉപാലിസുത്തവണ്ണനാ • 6. Upālisuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൬. ഉപാലിസുത്തവണ്ണനാ • 6. Upālisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact