Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၁၁. ဥပာလိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
11. Upālittheragāthāvaṇṇanā
သဒ္ဓာယ အဘိနိက္ခမ္မာတိ အာယသ္မတော ဥပာလိတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဝိနယဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ အဓိကာရကမ္မံ ကတ္ဝာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပ္ပကဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏ္ဟိ, ဥပာလီတိသ္သ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော အနုရုဒ္ဓာဒီနံ ဆန္နံ ခတ္တိယာနံ ပသာဒကော ဟုတ္ဝာ တထာဂတေ အနုပိယမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တေ ပဗ္ဗဇနတ္ထာယ နိက္ခမန္တေဟိ ဆဟိ ခတ္တိယေဟိ သဒ္ဓိံ နိက္ခမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိ။ တသ္သ ပဗ္ဗဇ္ဇာဝိဓာနံ ပာဠိယံ အာဂတမေဝ (စူဠဝ. ၃၃၀)။
Saddhāyaabhinikkhammāti āyasmato upālittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulaghare nibbatto ekadivasaṃ satthu dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi. So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kappakagehe paṭisandhiṃ gaṇhi, upālītissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto anuruddhādīnaṃ channaṃ khattiyānaṃ pasādako hutvā tathāgate anupiyambavane viharante pabbajanatthāya nikkhamantehi chahi khattiyehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbaji. Tassa pabbajjāvidhānaṃ pāḷiyaṃ āgatameva (cūḷava. 330).
သော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဥပသမ္ပန္နော သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘မယ္ဟံ, ဘန္တေ, အရညဝာသံ အနုဇာနာထာ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခု တဝ အရညေ ဝသန္တသ္သ ဧကမေဝ ဓုရံ ဝဍ္ဎိသ္သတိ, အမ္ဟာကံ ပန သန္တိကေ ဝသန္တသ္သ ဂန္ထဓုရဉ္စ ဝိပသ္သနာဓုရဉ္စ ပရိပူရေသ္သတီတိ။ ထေရော သတ္ထု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁.၄၄၁-၅၉၅) –
So pabbajitvā upasampanno satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ‘‘mayhaṃ, bhante, araññavāsaṃ anujānāthā’’ti āha. Bhikkhu tava araññe vasantassa ekameva dhuraṃ vaḍḍhissati, amhākaṃ pana santike vasantassa ganthadhurañca vipassanādhurañca paripūressatīti. Thero satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.441-595) –
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ၊ သုဇာတော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော။
‘‘Nagare haṃsavatiyā, sujāto nāma brāhmaṇo;
အသီတိကောဋိနိစယော၊ ပဟူတဓနဓညဝာ။
Asītikoṭinicayo, pahūtadhanadhaññavā.
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော၊ တိဏ္ဏံ ဝေဒာန ပာရဂူ။
‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ၊ သဓမ္မေ ပာရမိံ ဂတော။
Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.
‘‘ပရိဗ္ဗာဇာ ဧကသိခာ၊ ဂောတမာ ဗုဒ္ဓသာဝကာ။
‘‘Paribbājā ekasikhā, gotamā buddhasāvakā;
စရကာ တာပသာ စေဝ၊ စရန္တိ မဟိယာ တဒာ။
Carakā tāpasā ceva, caranti mahiyā tadā.
‘‘တေပိ မံ ပရိဝာရေန္တိ၊ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝိသ္သုတော ဣတိ။
‘‘Tepi maṃ parivārenti, brāhmaṇo vissuto iti;
ဗဟုဇ္ဇနော မံ ပူဇေတိ၊ နာဟံ ပူဇေမိ ကိဉ္စနံ။
Bahujjano maṃ pūjeti, nāhaṃ pūjemi kiñcanaṃ.
‘‘ပူဇာရဟံ န ပသ္သာမိ၊ မာနတ္ထဒ္ဓော အဟံ တဒာ။
‘‘Pūjārahaṃ na passāmi, mānatthaddho ahaṃ tadā;
ဗုဒ္ဓောတိ ဝစနံ နတ္ထိ၊ တာဝ နုပ္ပဇ္ဇတေ ဇိနော။
Buddhoti vacanaṃ natthi, tāva nuppajjate jino.
‘‘အစ္စယေန အဟောရတ္တံ၊ ပဒုမုတ္တရနာမကော။
‘‘Accayena ahorattaṃ, padumuttaranāmako;
သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတ္ဝာ၊ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ စက္ခုမာ။
Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, loke uppajji cakkhumā.
‘‘ဝိတ္ထာရိကေ ဗာဟုဇညေ၊ ပုထုဘူတေ စ သာသနေ။
‘‘Vitthārike bāhujaññe, puthubhūte ca sāsane;
ဥပာဂမိ တဒာ ဗုဒ္ဓော၊ နဂရံ ဟံသသဝ္ဟယံ။
Upāgami tadā buddho, nagaraṃ haṃsasavhayaṃ.
‘‘ပိတု အတ္ထာယ သော ဗုဒ္ဓော၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ စက္ခုမာ။
‘‘Pitu atthāya so buddho, dhammaṃ desesi cakkhumā;
တေန ကာလေန ပရိသာ၊ သမန္တာ ယောဇနံ တဒာ။
Tena kālena parisā, samantā yojanaṃ tadā.
‘‘သမ္မတော မနုဇာနံ သော၊ သုနန္ဒော နာမ တာပသော။
‘‘Sammato manujānaṃ so, sunando nāma tāpaso;
ယာဝတာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ပုပ္ဖေဟစ္ဆာဒယီ တဒာ။
Yāvatā buddhaparisā, pupphehacchādayī tadā.
‘‘စတုသစ္စံ ပကာသေန္တေ၊ သေဋ္ဌေ စ ပုပ္ဖမဏ္ဍပေ။
‘‘Catusaccaṃ pakāsente, seṭṭhe ca pupphamaṇḍape;
ကောဋိသတသဟသ္သာနံ၊ ဓမ္မာဘိသမယော အဟု။
Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
‘‘သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓော၊ ဝသ္သေတ္ဝာ ဓမ္မဝုဋ္ဌိယော။
‘‘Sattarattindivaṃ buddho, vassetvā dhammavuṭṭhiyo;
အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ ပတ္တေ၊ သုနန္ဒံ ကိတ္တယီ ဇိနော။
Aṭṭhame divase patte, sunandaṃ kittayī jino.
‘‘ဒေဝလောကေ မနုသ္သေ ဝာ၊ သံသရန္တော အယံ ဘဝေ။
‘‘Devaloke manusse vā, saṃsaranto ayaṃ bhave;
သဗ္ဗေသံ ပဝရော ဟုတ္ဝာ၊ ဘဝေသု သံသရိသ္သတိ။
Sabbesaṃ pavaro hutvā, bhavesu saṃsarissati.
‘‘ကပ္ပသတသဟသ္သမ္ဟိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝော။
‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
ဂောတမော နာမ ဂောတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိသ္သတိ။
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘တသ္သ ဓမ္မေသု ဒာယာဒော၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော။
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
မန္တာဏိပုတ္တော ပုဏ္ဏောတိ၊ ဟေသ္သတိ သတ္ထု သာဝကော။
Mantāṇiputto puṇṇoti, hessati satthu sāvako.
‘‘ဧဝံ ကိတ္တယိ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ သုနန္ဒံ တာပသံ တဒာ။
‘‘Evaṃ kittayi sambuddho, sunandaṃ tāpasaṃ tadā;
ဟာသယန္တော ဇနံ သဗ္ဗံ၊ ဒသ္သယန္တော သကံ ဗလံ။
Hāsayanto janaṃ sabbaṃ, dassayanto sakaṃ balaṃ.
‘‘ကတဉ္ဇလီ နမသ္သန္တိ၊ သုနန္ဒံ တာပသံ ဇနာ။
‘‘Katañjalī namassanti, sunandaṃ tāpasaṃ janā;
ဗုဒ္ဓေ ကာရံ ကရိတ္ဝာန၊ သောဓေသိ ဂတိမတ္တနော။
Buddhe kāraṃ karitvāna, sodhesi gatimattano.
‘‘တတ္ထ မေ အဟု သင္ကပ္ပော၊ သုတ္ဝာန မုနိနော ဝစံ။
‘‘Tattha me ahu saṅkappo, sutvāna munino vacaṃ;
အဟမ္ပိ ကာရံ ကသ္သာမိ၊ ယထာ ပသ္သာမိ ဂောတမံ။
Ahampi kāraṃ kassāmi, yathā passāmi gotamaṃ.
‘‘ဧဝာဟံ စိန္တယိတ္ဝာန၊ ကိရိယံ စိန္တယိံ မမ။
‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, kiriyaṃ cintayiṃ mama;
က္ယာဟံ ကမ္မံ အာစရာမိ၊ ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။
Kyāhaṃ kammaṃ ācarāmi, puññakkhette anuttare.
‘‘အယဉ္စ ပာဌိကော ဘိက္ခု၊ သဗ္ဗပာဌိသ္သ သာသနေ။
‘‘Ayañca pāṭhiko bhikkhu, sabbapāṭhissa sāsane;
ဝိနယေ အဂ္ဂနိက္ခိတ္တော၊ တံ ဌာနံ ပတ္ထယေ အဟံ။
Vinaye agganikkhitto, taṃ ṭhānaṃ patthaye ahaṃ.
‘‘ဣဒံ မေ အမိတံ ဘောဂံ၊ အက္ခောဘံ သာဂရူပမံ။
‘‘Idaṃ me amitaṃ bhogaṃ, akkhobhaṃ sāgarūpamaṃ;
တေန ဘောဂေန ဗုဒ္ဓသ္သ၊ အာရာမံ မာပယေ အဟံ။
Tena bhogena buddhassa, ārāmaṃ māpaye ahaṃ.
‘‘သောဘနံ နာမ အာရာမံ၊ နဂရသ္သ ပုရတ္ထတော။
‘‘Sobhanaṃ nāma ārāmaṃ, nagarassa puratthato;
ကိဏိတ္ဝာ သတသဟသ္သေန၊ သင္ဃာရာမံ အမာပယိံ။
Kiṇitvā satasahassena, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.
‘‘ကူဋာဂာရေ စ ပာသာဒေ၊ မဏ္ဍပေ ဟမ္မိယေ ဂုဟာ။
‘‘Kūṭāgāre ca pāsāde, maṇḍape hammiye guhā;
စင္ကမေ သုကတေ ကတ္ဝာ၊ သင္ဃာရာမံ အမာပယိံ။
Caṅkame sukate katvā, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.
‘‘ဇန္တာဃရံ အဂ္ဂိသာလံ၊ အထော ဥဒကမာဠကံ။
‘‘Jantāgharaṃ aggisālaṃ, atho udakamāḷakaṃ;
န္ဟာနဃရံ မာပယိတ္ဝာ၊ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သဒာသဟံ။
Nhānagharaṃ māpayitvā, bhikkhusaṅghassadāsahaṃ.
‘‘အာသန္ဒိယော ပီဌကေ စ၊ ပရိဘောဂေ စ ဘာဇနေ။
‘‘Āsandiyo pīṭhake ca, paribhoge ca bhājane;
အာရာမိကဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ၊ သဗ္ဗမေတံ အဒာသဟံ။
Ārāmikañca bhesajjaṃ, sabbametaṃ adāsahaṃ.
‘‘အာရက္ခံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာန၊ ပာကာရံ ကာရယိံ ဒဠ္ဟံ။
‘‘Ārakkhaṃ paṭṭhapetvāna, pākāraṃ kārayiṃ daḷhaṃ;
မာ နံ ကောစိ ဝိဟေဌေသိ၊ သန္တစိတ္တာန တာဒိနံ။
Mā naṃ koci viheṭhesi, santacittāna tādinaṃ.
‘‘သတသဟသ္သေနာဝာသံ၊ သင္ဃာရာမေ အမာပယိံ။
‘‘Satasahassenāvāsaṃ, saṅghārāme amāpayiṃ;
ဝေပုလ္လံ တံ မာပယိတ္ဝာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပနာမယိံ။
Vepullaṃ taṃ māpayitvā, sambuddhaṃ upanāmayiṃ.
‘‘နိဋ္ဌာပိတော မယာရာမော၊ သမ္ပဋိစ္ဆ တုဝံ မုနိ။
‘‘Niṭṭhāpito mayārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni;
နိယ္ယာဒေသ္သာမိ တံ ဝီရ၊ အဓိဝာသေဟိ စက္ခုမ။
Niyyādessāmi taṃ vīra, adhivāsehi cakkhuma.
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
မမ သင္ကပ္ပမညာယ၊ အဓိဝာသေသိ နာယကော။
Mama saṅkappamaññāya, adhivāsesi nāyako.
‘‘အဓိဝာသနမညာယ၊ သဗ္ဗညုသ္သ မဟေသိနော။
‘‘Adhivāsanamaññāya, sabbaññussa mahesino;
ဘောဇနံ ပဋိယာဒေတ္ဝာ၊ ကာလမာရောစယိံ အဟံ။
Bhojanaṃ paṭiyādetvā, kālamārocayiṃ ahaṃ.
‘‘အာရောစိတမ္ဟိ ကာလမ္ဟိ၊ ပဒုမုတ္တရနာယကော။
‘‘Ārocitamhi kālamhi, padumuttaranāyako;
ခီဏာသဝသဟသ္သေဟိ၊ အာရာမံ မေ ဥပာဂမိ။
Khīṇāsavasahassehi, ārāmaṃ me upāgami.
‘‘နိသိန္နံ ကာလမညာယ၊ အန္နပာနေန တပ္ပယိံ။
‘‘Nisinnaṃ kālamaññāya, annapānena tappayiṃ;
ဘုတ္တာဝိံ ကာလမညာယ၊ ဣဒံ ဝစနမဗ္ရဝိံ။
Bhuttāviṃ kālamaññāya, idaṃ vacanamabraviṃ.
‘‘ကီတော သတသဟသ္သေန၊ တတ္တကေနေဝ ကာရိတော။
‘‘Kīto satasahassena, tattakeneva kārito;
သောဘနော နာမ အာရာမော၊ သမ္ပဋိစ္ဆ တုဝံ မုနိ။
Sobhano nāma ārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni.
‘‘ဣမိနာရာမဒာနေန ၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ။
‘‘Iminārāmadānena , cetanāpaṇidhīhi ca;
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနောဟံ၊ လဘာမိ မမ ပတ္ထိတံ။
Bhave nibbattamānohaṃ, labhāmi mama patthitaṃ.
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ သင္ဃာရာမံ သုမာပိတံ။
‘‘Paṭiggahetvā sambuddho, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;
ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗ္ရဝိ။
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, idaṃ vacanamabravi.
‘‘ယော သော ဗုဒ္ဓသ္သ ပာဒာသိ၊ သင္ဃာရာမံ သုမာပိတံ။
‘‘Yo so buddhassa pādāsi, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;
တမဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
‘‘ဟတ္ထီ အသ္သာ ရထာ ပတ္တီ၊ သေနာ စ စတုရင္ဂိနီ။
‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;
ပရိဝာရေသ္သန္တိမံ နိစ္စံ၊ သင္ဃာရာမသ္သိဒံ ဖလံ။
Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.
‘‘သဋ္ဌိ တူရသဟသ္သာနိ၊ ဘေရိယော သမလင္ကတာ။
‘‘Saṭṭhi tūrasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;
ပရိဝာရေသ္သန္တိမံ နိစ္စံ၊ သင္ဃာရာမသ္သိဒံ ဖလံ။
Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.
‘‘ဆဠသီတိသဟသ္သာနိ၊ နာရိယော သမလင္ကတာ။
‘‘Chaḷasītisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။
Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.
‘‘အဠာရပမ္ဟာ ဟသုလာ၊ သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ။
‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
ပရိဝာရေသ္သန္တိမံ နိစ္စံ၊ သင္ဃာရာမသ္သိဒံ ဖလံ။
Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.
‘‘တိံသကပ္ပသဟသ္သာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိသ္သတိ။
‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;
သဟသ္သက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိသ္သတိ။
Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.
‘‘ဒေဝရာဇေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗံ ပဋိလဘိသ္သတိ။
‘‘Devarājena pattabbaṃ, sabbaṃ paṭilabhissati;
အနူနဘောဂော ဟုတ္ဝာန၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိသ္သတိ။
Anūnabhogo hutvāna, devarajjaṃ karissati.
‘‘သဟသ္သက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ၊ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိသ္သတိ။
‘‘Sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissati.
ပထဗ္ယာ ရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင္ခိယံ။
Pathabyā rajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
‘‘ကပ္ပသတသဟသ္သမ္ဟိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝော။
‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
ဂောတမော နာမ ဂောတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိသ္သတိ။
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘တသ္သ ဓမ္မေသု ဒာယာဒော၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော။
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
ဥပာလိ နာမ နာမေန၊ ဟေသ္သတိ သတ္ထု သာဝကော။
Upāli nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
‘‘ဝိနယေ ပာရမိံ ပတ္ဝာ၊ ဌာနာဌာနေ စ ကောဝိဒော။
‘‘Vinaye pāramiṃ patvā, ṭhānāṭhāne ca kovido;
ဇိနသာသနံ ဓာရေန္တော၊ ဝိဟရိသ္သတိနာသဝော။
Jinasāsanaṃ dhārento, viharissatināsavo.
‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ၊ ဂောတမော သက္ယပုင္ဂဝော။
‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;
ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသ္သတိ။
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.
‘‘အပရိမေယ္ယုပာဒာယ၊ ပတ္ထေမိ တဝ သာသနံ။
‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.
‘‘ယထာ သူလာဝုတော ပောသော၊ ရာဇဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော။
‘‘Yathā sūlāvuto poso, rājadaṇḍena tajjito;
သူလေ သာတံ အဝိန္ဒန္တော၊ ပရိမုတ္တိံဝ ဣစ္ဆတိ။
Sūle sātaṃ avindanto, parimuttiṃva icchati.
‘‘တထေဝာဟံ မဟာဝီရ၊ ဘဝဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော။
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, bhavadaṇḍena tajjito;
ကမ္မသူလာဝုတော သန္တော၊ ပိပာသာဝေဒနဋ္ဋိတော။
Kammasūlāvuto santo, pipāsāvedanaṭṭito.
‘‘ဘဝေ သာတံ န ဝိန္ဒာမိ၊ ဍယ္ဟန္တော တီဟိ အဂ္ဂိဘိ။
‘‘Bhave sātaṃ na vindāmi, ḍayhanto tīhi aggibhi;
ပရိမုတ္တိံ ဂဝေသာမိ၊ ယထာပိ ရာဇဒဏ္ဍိတော။
Parimuttiṃ gavesāmi, yathāpi rājadaṇḍito.
‘‘ယထာ ဝိသာဒော ပုရိသော၊ ဝိသေန ပရိပီဠိတော။
‘‘Yathā visādo puriso, visena paripīḷito;
အဂဒံ သော ဂဝေသေယ္ယ၊ ဝိသဃာတာယုပာလနံ။
Agadaṃ so gaveseyya, visaghātāyupālanaṃ.
‘‘ဂဝေသမာနော ပသ္သေယ္ယ၊ အဂဒံ ဝိသဃာတကံ။
‘‘Gavesamāno passeyya, agadaṃ visaghātakaṃ;
တံ ပိဝိတ္ဝာ သုခီ အသ္သ၊ ဝိသမ္ဟာ ပရိမုတ္တိယာ။
Taṃ pivitvā sukhī assa, visamhā parimuttiyā.
‘‘တထေဝာဟံ မဟာဝီရ၊ ယထာ ဝိသဟတော နရော။
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathā visahato naro;
သမ္ပီဠိတော အဝိဇ္ဇာယ၊ သဒ္ဓမ္မာဂဒမေသဟံ။
Sampīḷito avijjāya, saddhammāgadamesahaṃ.
‘‘ဓမ္မာဂဒံ ဂဝေသန္တော၊ အဒ္ဒက္ခိံ သက္ယသာသနံ။
‘‘Dhammāgadaṃ gavesanto, addakkhiṃ sakyasāsanaṃ;
အဂ္ဂံ သဗ္ဗောသဓာနံ တံ၊ သဗ္ဗသလ္လဝိနောဒနံ။
Aggaṃ sabbosadhānaṃ taṃ, sabbasallavinodanaṃ.
‘‘ဓမ္မောသဓံ ပိဝိတ္ဝာန၊ ဝိသံ သဗ္ဗံ သမူဟနိံ။
‘‘Dhammosadhaṃ pivitvāna, visaṃ sabbaṃ samūhaniṃ;
အဇရာမရံ သီတိဘာဝံ၊ နိဗ္ဗာနံ ဖသ္သယိံ အဟံ။
Ajarāmaraṃ sītibhāvaṃ, nibbānaṃ phassayiṃ ahaṃ.
‘‘ယထာ ဘူတဋ္ဋိတော ပောသော၊ ဘူတဂ္ဂာဟေန ပီဠိတော။
‘‘Yathā bhūtaṭṭito poso, bhūtaggāhena pīḷito;
ဘူတဝေဇ္ဇံ ဂဝေသေယ္ယ၊ ဘူတသ္မာ ပရိမုတ္တိယာ။
Bhūtavejjaṃ gaveseyya, bhūtasmā parimuttiyā.
‘‘ဂဝေသမာနော ပသ္သေယ္ယ၊ ဘူတဝိဇ္ဇာသု ကောဝိဒံ။
‘‘Gavesamāno passeyya, bhūtavijjāsu kovidaṃ;
တသ္သ သော ဝိဟနေ ဘူတံ၊ သမူလဉ္စ ဝိနာသယေ။
Tassa so vihane bhūtaṃ, samūlañca vināsaye.
‘‘တထေဝာဟံ မဟာဝီရ၊ တမဂ္ဂာဟေန ပီဠိတော။
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, tamaggāhena pīḷito;
ဉာဏာလောကံ ဂဝေသာမိ၊ တမတော ပရိမုတ္တိယာ။
Ñāṇālokaṃ gavesāmi, tamato parimuttiyā.
‘‘အထဒ္ဒသံ သက္ယမုနိံ၊ ကိလေသတမသောဓနံ။
‘‘Athaddasaṃ sakyamuniṃ, kilesatamasodhanaṃ;
သော မေ တမံ ဝိနောဒေသိ၊ ဘူတဝေဇ္ဇောဝ ဘူတကံ။
So me tamaṃ vinodesi, bhūtavejjova bhūtakaṃ.
‘‘သံသာရသောတံ သဉ္ဆိန္ဒိံ၊ တဏ္ဟာသောတံ နိဝာရယိံ။
‘‘Saṃsārasotaṃ sañchindiṃ, taṇhāsotaṃ nivārayiṃ;
ဘဝံ ဥဂ္ဃာဋယိံ သဗ္ဗံ၊ ဘူတဝေဇ္ဇောဝ မူလတော။
Bhavaṃ ugghāṭayiṃ sabbaṃ, bhūtavejjova mūlato.
‘‘ဂရုဠော ယထာ ဩပတတိ၊ ပန္နဂံ ဘက္ခမတ္တနော။
‘‘Garuḷo yathā opatati, pannagaṃ bhakkhamattano;
သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဝိက္ခောဘေတိ မဟာသရံ။
Samantā yojanasataṃ, vikkhobheti mahāsaraṃ.
‘‘ပန္နဂံ သော ဂဟေတ္ဝာန၊ အဓောသီသံ ဝိဟေဌယံ။
‘‘Pannagaṃ so gahetvāna, adhosīsaṃ viheṭhayaṃ;
အာဒာယ သော ပက္ကမတိ၊ ယေနကာမံ ဝိဟင္ဂမော။
Ādāya so pakkamati, yenakāmaṃ vihaṅgamo.
‘‘တထေဝာဟံ မဟာဝီရ၊ ယထာပိ ဂရုဠော ဗလီ။
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathāpi garuḷo balī;
အသင္ခတံ ဂဝေသန္တော၊ ဒောသေ ဝိက္ခာလယိံ အဟံ။
Asaṅkhataṃ gavesanto, dose vikkhālayiṃ ahaṃ.
‘‘ဒိဋ္ဌော အဟံ ဓမ္မဝရံ၊ သန္တိပဒမနုတ္တရံ။
‘‘Diṭṭho ahaṃ dhammavaraṃ, santipadamanuttaraṃ;
အာဒာယ ဝိဟရာမေတံ၊ ဂရုဠော ပန္နဂံ ယထာ။
Ādāya viharāmetaṃ, garuḷo pannagaṃ yathā.
‘‘အာသာဝတီ နာမ လတာ၊ ဇာတာ စိတ္တလတာဝနေ။
‘‘Āsāvatī nāma latā, jātā cittalatāvane;
တသ္သာ ဝသ္သသဟသ္သေန၊ ဧကံ နိဗ္ဗတ္တတေ ဖလံ။
Tassā vassasahassena, ekaṃ nibbattate phalaṃ.
‘‘တံ ဒေဝာ ပယိရုပာသန္တိ၊ တာဝဒူရဖလေ သတိ။
‘‘Taṃ devā payirupāsanti, tāvadūraphale sati;
ဒေဝာနံ သာ ပိယာ ဧဝံ၊ အာသာဝတီ လတုတ္တမာ။
Devānaṃ sā piyā evaṃ, āsāvatī latuttamā.
‘‘သတသဟသ္သုပာဒာယ၊ တာဟံ ပရိစရေ မုနိ။
‘‘Satasahassupādāya, tāhaṃ paricare muni;
သာယံ ပာတံ နမသ္သာမိ၊ ဒေဝာ အာသာဝတိံ ယထာ။
Sāyaṃ pātaṃ namassāmi, devā āsāvatiṃ yathā.
‘‘အဝဉ္ဈာ ပာရိစရိယာ၊ အမောဃာ စ နမသ္သနာ။
‘‘Avañjhā pāricariyā, amoghā ca namassanā;
ဒူရာဂတမ္ပိ မံ သန္တံ၊ ခဏောယံ န ဝိရာဓယိ။
Dūrāgatampi maṃ santaṃ, khaṇoyaṃ na virādhayi.
‘‘ပဋိသန္ဓိံ န ပသ္သာမိ၊ ဝိစိနန္တော ဘဝေ အဟံ။
‘‘Paṭisandhiṃ na passāmi, vicinanto bhave ahaṃ;
နိရူပဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ ဥပသန္တော စရာမဟံ။
Nirūpadhi vippamutto, upasanto carāmahaṃ.
‘‘ယထာပိ ပဒုမံ နာမ၊ သူရိယရံသေန ပုပ္ဖတိ။
‘‘Yathāpi padumaṃ nāma, sūriyaraṃsena pupphati;
တထေဝာဟံ မဟာဝီရ၊ ဗုဒ္ဓရံသေန ပုပ္ဖိတော။
Tathevāhaṃ mahāvīra, buddharaṃsena pupphito.
‘‘ယထာ ဗလာကယောနိမ္ဟိ၊ န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော သဒာ။
‘‘Yathā balākayonimhi, na vijjati pumo sadā;
မေဃေသု ဂဇ္ဇမာနေသု၊ ဂဗ္ဘံ ဂဏ္ဟန္တိ တာ သဒာ။
Meghesu gajjamānesu, gabbhaṃ gaṇhanti tā sadā.
‘‘စိရမ္ပိ ဂဗ္ဘံ ဓာရေန္တိ၊ ယာဝ မေဃော န ဂဇ္ဇတိ။
‘‘Cirampi gabbhaṃ dhārenti, yāva megho na gajjati;
ဘာရတော ပရိမုစ္စန္တိ၊ ယဒာ မေဃော ပဝသ္သတိ။
Bhārato parimuccanti, yadā megho pavassati.
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓသ္သ၊ ဓမ္မမေဃေန ဂဇ္ဇတော။
‘‘Padumuttarabuddhassa, dhammameghena gajjato;
သဒ္ဒေန ဓမ္မမေဃသ္သ၊ ဓမ္မဂဗ္ဘံ အဂဏ္ဟဟံ။
Saddena dhammameghassa, dhammagabbhaṃ agaṇhahaṃ.
‘‘သတသဟသ္သုပာဒာယ၊ ပုညဂဗ္ဘံ ဓရေမဟံ။
‘‘Satasahassupādāya, puññagabbhaṃ dharemahaṃ;
နပ္ပမုစ္စာမိ ဘာရတော၊ ဓမ္မမေဃော န ဂဇ္ဇတိ။
Nappamuccāmi bhārato, dhammamegho na gajjati.
‘‘ယဒာ တုဝံ သက္ယမုနိ၊ ရမ္မေ ကပိလဝတ္ထဝေ။
‘‘Yadā tuvaṃ sakyamuni, ramme kapilavatthave;
ဂဇ္ဇသိ ဓမ္မမေဃေန၊ ဘာရတော ပရိမုစ္စဟံ။
Gajjasi dhammameghena, bhārato parimuccahaṃ.
‘‘သုညတံ အနိမိတ္တဉ္စ၊ တထာပ္ပဏိဟိတမ္ပိ စ။
‘‘Suññataṃ animittañca, tathāppaṇihitampi ca;
စတုရော စ ဖလေ သဗ္ဗေ၊ ဓမ္မေဝံ ဝိဇနယိံ အဟံ။
Caturo ca phale sabbe, dhammevaṃ vijanayiṃ ahaṃ.
‘‘အပရိမေယ္ယုပာဒာယ၊ ပတ္ထေမိ တဝ သာသနံ။
‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သန္တိပဒမနုတ္တရံ။
So me attho anuppatto, santipadamanuttaraṃ.
‘‘ဝိနယေ ပာရမိံ ပတ္တော၊ ယထာပိ ပာဌိကော ဣသိ။
‘‘Vinaye pāramiṃ patto, yathāpi pāṭhiko isi;
န မေ သမသမော အတ္ထိ၊ ဓာရေမိ သာသနံ အဟံ။
Na me samasamo atthi, dhāremi sāsanaṃ ahaṃ.
‘‘ဝိနယေ ခန္ဓကေ စာပိ၊ တိကစ္ဆေဒေ စ ပဉ္စကေ။
‘‘Vinaye khandhake cāpi, tikacchede ca pañcake;
ဧတ္ထ မေ ဝိမတိ နတ္ထိ၊ အက္ခရေ ဗ္ယဉ္ဇနေပိ ဝာ။
Ettha me vimati natthi, akkhare byañjanepi vā.
‘‘နိဂ္ဂဟေ ပဋိကမ္မေ စ၊ ဌာနာဌာနေ စ ကောဝိဒော။
‘‘Niggahe paṭikamme ca, ṭhānāṭhāne ca kovido;
ဩသာရဏေ ဝုဋ္ဌာပနေ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပာရမိံ ဂတော။
Osāraṇe vuṭṭhāpane, sabbattha pāramiṃ gato.
‘‘ဝိနယေ ခန္ဓကေ ဝာပိ၊ နိက္ခိပိတ္ဝာ ပဒံ အဟံ။
‘‘Vinaye khandhake vāpi, nikkhipitvā padaṃ ahaṃ;
ဥဘတော ဝိနိဝေဌေတ္ဝာ၊ ရသတော ဩသရေယ္ယဟံ။
Ubhato viniveṭhetvā, rasato osareyyahaṃ.
‘‘နိရုတ္တိယာ သုကုသလော၊ အတ္ထာနတ္ထေ စ ကောဝိဒော။
‘‘Niruttiyā sukusalo, atthānatthe ca kovido;
အနညာတံ မယာ နတ္ထိ၊ ဧကဂ္ဂော သတ္ထု သာသနေ။
Anaññātaṃ mayā natthi, ekaggo satthu sāsane.
‘‘ရူပဒက္ခော အဟံ အဇ္ဇ၊ သက္ယပုတ္တသ္သ သာသနေ။
‘‘Rūpadakkho ahaṃ ajja, sakyaputtassa sāsane;
ကင္ခံ သဗ္ဗံ ဝိနောဒေမိ၊ ဆိန္ဒာမိ သဗ္ဗသံသယံ။
Kaṅkhaṃ sabbaṃ vinodemi, chindāmi sabbasaṃsayaṃ.
‘‘ပဒံ အနုပဒဉ္စာပိ၊ အက္ခရဉ္စာပိ ဗ္ယဉ္ဇနံ။
‘‘Padaṃ anupadañcāpi, akkharañcāpi byañjanaṃ;
နိဒာနေ ပရိယောသာနေ၊ သဗ္ဗတ္ထ ကောဝိဒော အဟံ။
Nidāne pariyosāne, sabbattha kovido ahaṃ.
‘‘ယထာပိ ရာဇာ ဗလဝာ၊ နိဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ပရန္တပေ။
‘‘Yathāpi rājā balavā, niggaṇhitvā parantape;
ဝိဇိနိတ္ဝာန သင္ဂာမံ၊ နဂရံ တတ္ထ မာပယေ။
Vijinitvāna saṅgāmaṃ, nagaraṃ tattha māpaye.
‘‘ပာကာရံ ပရိခဉ္စာပိ၊ ဧသိကံ ဒ္ဝာရကောဋ္ဌကံ။
‘‘Pākāraṃ parikhañcāpi, esikaṃ dvārakoṭṭhakaṃ;
အဋ္ဋာလကေ စ ဝိဝိဓေ၊ ကာရယေ နဂရေ ဗဟူ။
Aṭṭālake ca vividhe, kāraye nagare bahū.
‘‘သိင္ဃာဋကံ စစ္စရဉ္စ၊ သုဝိဘတ္တန္တရာပဏံ။
‘‘Siṅghāṭakaṃ caccarañca, suvibhattantarāpaṇaṃ;
ကာရယေယ္ယ သဘံ တတ္ထ၊ အတ္ထာနတ္ထဝိနိစ္ဆယံ။
Kārayeyya sabhaṃ tattha, atthānatthavinicchayaṃ.
‘‘နိဂ္ဃာတတ္ထံ အမိတ္တာနံ၊ ဆိဒ္ဒာဆိဒ္ဒဉ္စ ဇာနိတုံ။
‘‘Nigghātatthaṃ amittānaṃ, chiddāchiddañca jānituṃ;
ဗလကာယသ္သ ရက္ခာယ၊ သေနာပစ္စံ ဌပေတိ သော။
Balakāyassa rakkhāya, senāpaccaṃ ṭhapeti so.
‘‘အာရက္ခတ္ထာယ ဘဏ္ဍသ္သ၊ နိဓာနကုသလံ နရံ။
‘‘Ārakkhatthāya bhaṇḍassa, nidhānakusalaṃ naraṃ;
မာ မေ ဘဏ္ဍံ ဝိနသ္သီတိ၊ ဘဏ္ဍရက္ခံ ဌပေတိ သော။
Mā me bhaṇḍaṃ vinassīti, bhaṇḍarakkhaṃ ṭhapeti so.
‘‘မမတ္တော ဟောတိ ယော ရညော၊ ဝုဒ္ဓိံ ယသ္သ စ ဣစ္ဆတိ။
‘‘Mamatto hoti yo rañño, vuddhiṃ yassa ca icchati;
တသ္သာဓိကရဏံ ဒေတိ၊ မိတ္တသ္သ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
Tassādhikaraṇaṃ deti, mittassa paṭipajjituṃ.
‘‘ဥပ္ပာတေသု နိမိတ္တေသု၊ လက္ခဏေသု စ ကောဝိဒံ။
‘‘Uppātesu nimittesu, lakkhaṇesu ca kovidaṃ;
အဇ္ဈာယကံ မန္တဓရံ၊ ပောရောဟိစ္စေ ဌပေတိ သော။
Ajjhāyakaṃ mantadharaṃ, porohicce ṭhapeti so.
‘‘ဧတေဟင္ဂေဟိ သမ္ပန္နော၊ ခတ္တိယောတိ ပဝုစ္စတိ။
‘‘Etehaṅgehi sampanno, khattiyoti pavuccati;
သဒာ ရက္ခန္တိ ရာဇာနံ၊ စက္ကဝာကောဝ ဒုက္ခိတံ။
Sadā rakkhanti rājānaṃ, cakkavākova dukkhitaṃ.
‘‘တထေဝ တ္ဝံ မဟာဝီရ၊ ဟတာမိတ္တောဝ ခတ္တိယော။
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, hatāmittova khattiyo;
သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ၊ ဓမ္မရာဇာတိ ဝုစ္စတိ။
Sadevakassa lokassa, dhammarājāti vuccati.
‘‘တိတ္ထိယေ နိဟနိတ္ဝာန၊ မာရဉ္စာပိ သသေနကံ။
‘‘Titthiye nihanitvāna, mārañcāpi sasenakaṃ;
တမန္ဓကာရံ ဝိဓမိတ္ဝာ၊ ဓမ္မနဂရံ အမာပယိ။
Tamandhakāraṃ vidhamitvā, dhammanagaraṃ amāpayi.
‘‘သီလံ ပာကာရကံ တတ္ထ၊ ဉာဏံ တေ ဒ္ဝာရကောဋ္ဌကံ။
‘‘Sīlaṃ pākārakaṃ tattha, ñāṇaṃ te dvārakoṭṭhakaṃ;
သဒ္ဓာ တေ ဧသိကာ ဝီရ၊ ဒ္ဝာရပာလော စ သံဝရော။
Saddhā te esikā vīra, dvārapālo ca saṃvaro.
‘‘သတိပဋ္ဌာနမဋ္ဋာလံ၊ ပညာ တေ စစ္စရံ မုနေ။
‘‘Satipaṭṭhānamaṭṭālaṃ, paññā te caccaraṃ mune;
ဣဒ္ဓိပာဒဉ္စ သိင္ဃာဋံ၊ ဓမ္မဝီထိ သုမာပိတာ။
Iddhipādañca siṅghāṭaṃ, dhammavīthi sumāpitā.
‘‘သုတ္တန္တံ အဘိဓမ္မဉ္စ၊ ဝိနယဉ္စာပိ ကေဝလံ။
‘‘Suttantaṃ abhidhammañca, vinayañcāpi kevalaṃ;
နဝင္ဂံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ဧသာ ဓမ္မသဘာ တဝ။
Navaṅgaṃ buddhavacanaṃ, esā dhammasabhā tava.
‘‘သုညတံ အနိမိတ္တဉ္စ၊ ဝိဟာရဉ္စပ္ပဏီဟိတံ။
‘‘Suññataṃ animittañca, vihārañcappaṇīhitaṃ;
အာနေဉ္ဇဉ္စ နိရောဓော စ၊ ဧသာ ဓမ္မကုဋီ တဝ။
Āneñjañca nirodho ca, esā dhammakuṭī tava.
‘‘ပညာယ အဂ္ဂော နိက္ခိတ္တော၊ ပဋိဘာနေ စ ကောဝိဒော။
‘‘Paññāya aggo nikkhitto, paṭibhāne ca kovido;
သာရိပုတ္တောတိ နာမေန၊ ဓမ္မသေနာပတီ တဝ။
Sāriputtoti nāmena, dhammasenāpatī tava.
‘‘စုတူပပာတကုသလော ၊ ဣဒ္ဓိယာ ပာရမိံ ဂတော။
‘‘Cutūpapātakusalo , iddhiyā pāramiṃ gato;
ကောလိတော နာမ နာမေန၊ ပောရောဟိစ္စော တဝံ မုနေ။
Kolito nāma nāmena, porohicco tavaṃ mune.
‘‘ပောရာဏကဝံသဓရော၊ ဥဂ္ဂတေဇော ဒုရာသဒော။
‘‘Porāṇakavaṃsadharo, uggatejo durāsado;
ဓုတဝာဒီဂုဏေနဂ္ဂော၊ အက္ခဒသ္သော တဝံ မုနေ။
Dhutavādīguṇenaggo, akkhadasso tavaṃ mune.
‘‘ဗဟုသ္သုတော ဓမ္မဓရော၊ သဗ္ဗပာဌီ စ သာသနေ။
‘‘Bahussuto dhammadharo, sabbapāṭhī ca sāsane;
အာနန္ဒော နာမ နာမေန၊ ဓမ္မာရက္ခော တဝံ မုနေ။
Ānando nāma nāmena, dhammārakkho tavaṃ mune.
‘‘ဧတေ သဗ္ဗေ အတိက္ကမ္မ၊ ပမေသိ ဘဂဝာ မမံ။
‘‘Ete sabbe atikkamma, pamesi bhagavā mamaṃ;
ဝိနိစ္ဆယံ မေ ပာဒာသိ၊ ဝိနယေ ဝိညုဒေသိတံ။
Vinicchayaṃ me pādāsi, vinaye viññudesitaṃ.
‘‘ယော ကောစိ ဝိနယေ ပဉ္ဟံ၊ ပုစ္ဆတိ ဗုဒ္ဓသာဝကော။
‘‘Yo koci vinaye pañhaṃ, pucchati buddhasāvako;
တတ္ထ မေ စိန္တနာ နတ္ထိ၊ တညေဝတ္ထံ ကထေမဟံ။
Tattha me cintanā natthi, taññevatthaṃ kathemahaṃ.
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမ္ဟိ၊ ဌပေတ္ဝာ တံ မဟာမုနိ။
‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapetvā taṃ mahāmuni;
ဝိနယေ မာဒိသော နတ္ထိ၊ ကုတော ဘိယ္ယော ဘဝိသ္သတိ။
Vinaye mādiso natthi, kuto bhiyyo bhavissati.
‘‘ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဧဝံ ဂဇ္ဇတိ ဂောတမော။
‘‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, evaṃ gajjati gotamo;
ဥပာလိသ္သ သမော နတ္ထိ၊ ဝိနယေ ခန္ဓကေသု စ။
Upālissa samo natthi, vinaye khandhakesu ca.
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓဘဏိတံ၊ နဝင္ဂံ သတ္ထုသာသနံ။
‘‘Yāvatā buddhabhaṇitaṃ, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
ဝိနယောဂဓံ တံ သဗ္ဗံ၊ ဝိနယမူလပသ္သိနော။
Vinayogadhaṃ taṃ sabbaṃ, vinayamūlapassino.
‘‘မမ ကမ္မံ သရိတ္ဝာန၊ ဂောတမော သက္ယပုင္ဂဝော။
‘‘Mama kammaṃ saritvāna, gotamo sakyapuṅgavo;
ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.
‘‘သတသဟသ္သုပာဒာယ၊ ဣမံ ဌာနံ အပတ္ထယိံ။
‘‘Satasahassupādāya, imaṃ ṭhānaṃ apatthayiṃ;
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ ဝိနယေ ပာရမိံ ဂတော။
So me attho anuppatto, vinaye pāramiṃ gato.
‘‘သက္ယာနံ နန္ဒိဇနနော၊ ကပ္ပကော အာသဟံ ပုရေ။
‘‘Sakyānaṃ nandijanano, kappako āsahaṃ pure;
ဝိဇဟိတ္ဝာန တံ ဇာတိံ၊ ပုတ္တော ဇာတော မဟေသိနော။
Vijahitvāna taṃ jātiṃ, putto jāto mahesino.
‘‘ဣတော ဒုတိယကေ ကပ္ပေ၊ အဉ္ဇသော နာမ ခတ္တိယော။
‘‘Ito dutiyake kappe, añjaso nāma khattiyo;
အနန္တတေဇော အမိတယသော၊ ဘူမိပာလော မဟဒ္ဓနော။
Anantatejo amitayaso, bhūmipālo mahaddhano.
‘‘တသ္သ ရညော အဟံ ပုတ္တော၊ စန္ဒနော နာမ ခတ္တိယော။
‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, candano nāma khattiyo;
ဇာတိမဒေနုပတ္ထဒ္ဓော၊ ယသဘောဂမဒေန စ။
Jātimadenupatthaddho, yasabhogamadena ca.
‘‘နာဂသတသဟသ္သာနိ၊ သဗ္ဗာလင္ကာရဘူသိတာ။
‘‘Nāgasatasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
တိဓာပဘိန္နာ မာတင္ဂာ၊ ပရိဝာရေန္တိ မံ သဒာ။
Tidhāpabhinnā mātaṅgā, parivārenti maṃ sadā.
‘‘သဗလေဟိ ပရေတောဟံ၊ ဥယ္ယာနံ ဂန္တုကာမကော။
‘‘Sabalehi paretohaṃ, uyyānaṃ gantukāmako;
အာရုယ္ဟ သိရိကံ နာဂံ၊ နဂရာ နိက္ခမိံ တဒာ။
Āruyha sirikaṃ nāgaṃ, nagarā nikkhamiṃ tadā.
‘‘စရဏေန စ သမ္ပန္နော၊ ဂုတ္တဒ္ဝာရော သုသံဝုတော။
‘‘Caraṇena ca sampanno, guttadvāro susaṃvuto;
ဒေဝလော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ အာဂစ္ဆိ ပုရတော မမ။
Devalo nāma sambuddho, āgacchi purato mama.
‘‘ပေသေတ္ဝာ သိရိကံ နာဂံ၊ ဗုဒ္ဓံ အာသာဒယိံ တဒာ။
‘‘Pesetvā sirikaṃ nāgaṃ, buddhaṃ āsādayiṃ tadā;
တတော သဉ္ဇာတကောပော သော၊ နာဂော နုဒ္ဓရတေ ပဒံ။
Tato sañjātakopo so, nāgo nuddharate padaṃ.
‘‘နာဂံ ရုဏ္ဏမနံ ဒိသ္ဝာ၊ ဗုဒ္ဓေ ကောဓံ အကာသဟံ။
‘‘Nāgaṃ ruṇṇamanaṃ disvā, buddhe kodhaṃ akāsahaṃ;
ဝိဟေသယိတ္ဝာ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဥယ္ယာနံ အဂမာသဟံ။
Vihesayitvā sambuddhaṃ, uyyānaṃ agamāsahaṃ.
‘‘သာတံ တတ္ထ န ဝိန္ဒာမိ၊ သိရော ပဇ္ဇလိတော ယထာ။
‘‘Sātaṃ tattha na vindāmi, siro pajjalito yathā;
ပရိဠာဟေန ဍယ္ဟာမိ၊ မစ္ဆောဝ ဗဠိသာဒကော။
Pariḷāhena ḍayhāmi, macchova baḷisādako.
‘‘သသာဂရန္တာ ပထဝီ၊ အာဒိတ္တာ ဝိယ ဟောတိ မေ။
‘‘Sasāgarantā pathavī, ādittā viya hoti me;
ပိတု သန္တိကုပာဂမ္မ၊ ဣဒံ ဝစနမဗ္ရဝိံ။
Pitu santikupāgamma, idaṃ vacanamabraviṃ.
‘‘အာသီဝိသံဝ ကုပိတံ၊ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံဝ အာဂတံ။
‘‘Āsīvisaṃva kupitaṃ, aggikkhandhaṃva āgataṃ;
မတ္တံဝ ကုဉ္ဇရံ ဒန္တိံ၊ ယံ သယမ္ဘုမသာဒယိံ။
Mattaṃva kuñjaraṃ dantiṃ, yaṃ sayambhumasādayiṃ.
‘‘အာသာဒိတော မယာ ဗုဒ္ဓော၊ ဃောရော ဥဂ္ဂတပော ဇိနော။
‘‘Āsādito mayā buddho, ghoro uggatapo jino;
ပုရာ သဗ္ဗေ ဝိနသ္သာမ၊ ခမာပေသ္သာမ တံ မုနိံ။
Purā sabbe vinassāma, khamāpessāma taṃ muniṃ.
‘‘နော စေ တံ နိဇ္ဈာပေသ္သာမ၊ အတ္တဒန္တံ သမာဟိတံ။
‘‘No ce taṃ nijjhāpessāma, attadantaṃ samāhitaṃ;
ဩရေန သတ္တဒိဝသာ၊ ရဋ္ဌံ မေ ဝိဓမိသ္သတိ။
Orena sattadivasā, raṭṭhaṃ me vidhamissati.
‘‘သုမေခလော ကောသိယော စ၊ သိဂ္ဂဝော စာပိ သတ္တကော။
‘‘Sumekhalo kosiyo ca, siggavo cāpi sattako;
အာသာဒယိတ္ဝာ ဣသယော၊ ဒုဂ္ဂတာ တေ သရဋ္ဌကာ။
Āsādayitvā isayo, duggatā te saraṭṭhakā.
‘‘ယဒာ ကုပ္ပန္တိ ဣသယော၊ သညတာ ဗ္ရဟ္မစာရိနော။
‘‘Yadā kuppanti isayo, saññatā brahmacārino;
သဒေဝကံ ဝိနာသေန္တိ၊ သသာဂရံ သပဗ္ဗတံ။
Sadevakaṃ vināsenti, sasāgaraṃ sapabbataṃ.
‘‘တိယောဇနသဟသ္သမ္ဟိ၊ ပုရိသေ သန္နိပာတယိံ။
‘‘Tiyojanasahassamhi, purise sannipātayiṃ;
အစ္စယံ ဒေသနတ္ထာယ, သယမ္ဘုံ ဥပသင္ကမိံ။
Accayaṃ desanatthāya, sayambhuṃ upasaṅkamiṃ.
‘‘အလ္လဝတ္ထာ အလ္လသိရာ၊ သဗ္ဗေဝ ပဉ္ဇလီကတာ။
‘‘Allavatthā allasirā, sabbeva pañjalīkatā;
ဗုဒ္ဓသ္သ ပာဒေ နိပတိတ္ဝာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗ္ရဝုံ။
Buddhassa pāde nipatitvā, idaṃ vacanamabravuṃ.
‘‘ခမသ္သု တ္ဝံ မဟာဝီရ၊ အဘိယာစတိ တံ ဇနော။
‘‘Khamassu tvaṃ mahāvīra, abhiyācati taṃ jano;
ပရိဠာဟံ ဝိနောဒေဟိ၊ မာ နော ရဋ္ဌံ ဝိနာသယ။
Pariḷāhaṃ vinodehi, mā no raṭṭhaṃ vināsaya.
‘‘သဒေဝမာနုသာ သဗ္ဗေ၊ သဒာနဝာ သရက္ခသာ။
‘‘Sadevamānusā sabbe, sadānavā sarakkhasā;
အယောမယေန ကူဋေန၊ သိရံ ဘိန္ဒေယ္ယု မေ သဒာ။
Ayomayena kūṭena, siraṃ bhindeyyu me sadā.
‘‘ဒကေ အဂ္ဂိ န သဏ္ဌာတိ၊ ဗီဇံ သေလေ န ရူဟတိ။
‘‘Dake aggi na saṇṭhāti, bījaṃ sele na rūhati;
အဂဒေ ကိမိ န သဏ္ဌာတိ၊ ကောပော ဗုဒ္ဓေ န ဇာယတိ။
Agade kimi na saṇṭhāti, kopo buddhe na jāyati.
‘‘ယထာ စ ဘူမိ အစလာ၊ အပ္ပမေယ္ယော စ သာဂရော။
‘‘Yathā ca bhūmi acalā, appameyyo ca sāgaro;
အနန္တကော စ အာကာသော၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓာ အခောဘိယာ။
Anantako ca ākāso, evaṃ buddhā akhobhiyā.
‘‘သဒာ ခန္တာ မဟာဝီရာ၊ ခမိတာ စ တပသ္သိနော။
‘‘Sadā khantā mahāvīrā, khamitā ca tapassino;
ခန္တာနံ ခမိတာနဉ္စ၊ ဂမနံ တံ န ဝိဇ္ဇတိ။
Khantānaṃ khamitānañca, gamanaṃ taṃ na vijjati.
‘‘ဣဒံ ဝတ္ဝာန သမ္ဗုဒ္ဓော၊ ပရိဠာဟံ ဝိနောဒယံ။
‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, pariḷāhaṃ vinodayaṃ;
မဟာဇနသ္သ ပုရတော၊ နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ တဒာ။
Mahājanassa purato, nabhaṃ abbhuggamī tadā.
‘‘တေန ကမ္မေနဟံ ဝီရ၊ ဟီနတ္တံ အဇ္ဈုပာဂတော။
‘‘Tena kammenahaṃ vīra, hīnattaṃ ajjhupāgato;
သမတိက္ကမ္မ တံ ဇာတိံ၊ ပာဝိသိံ အဘယံ ပုရံ။
Samatikkamma taṃ jātiṃ, pāvisiṃ abhayaṃ puraṃ.
‘‘တဒာပိ မံ မဟာဝီရ၊ ဍယ္ဟမာနံ သုသဏ္ဌိတံ။
‘‘Tadāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ susaṇṭhitaṃ;
ပရိဠာဟံ ဝိနောဒေသိ၊ သယမ္ဘုဉ္စ ခမာပယိံ။
Pariḷāhaṃ vinodesi, sayambhuñca khamāpayiṃ.
‘‘အဇ္ဇာပိ မံ မဟာဝီရ၊ ဍယ္ဟမာနံ တိဟဂ္ဂိဘိ။
‘‘Ajjāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ tihaggibhi;
နိဗ္ဗာပေသိ တယော အဂ္ဂီ၊ သီတိဘာဝဉ္စ ပာပယိံ။
Nibbāpesi tayo aggī, sītibhāvañca pāpayiṃ.
‘‘ယေသံ သောတာဝဓာနတ္ထိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘Yesaṃ sotāvadhānatthi, suṇātha mama bhāsato;
အတ္ထံ တုယ္ဟံ ပဝက္ခာမိ၊ ယထာ ဒိဋ္ဌံ ပဒံ မမ။
Atthaṃ tuyhaṃ pavakkhāmi, yathā diṭṭhaṃ padaṃ mama.
‘‘သယမ္ဘုံ တံ ဝိမာနေတ္ဝာ၊ သန္တစိတ္တံ သမာဟိတံ။
‘‘Sayambhuṃ taṃ vimānetvā, santacittaṃ samāhitaṃ;
တေန ကမ္မေနဟံ အဇ္ဇ၊ ဇာတောမ္ဟိ နီစယောနိယံ။
Tena kammenahaṃ ajja, jātomhi nīcayoniyaṃ.
‘‘မာ ဝော ခဏံ ဝိရာဓေထ၊ ခဏာတီတာ ဟိ သောစရေ။
‘‘Mā vo khaṇaṃ virādhetha, khaṇātītā hi socare;
သဒတ္ထေ ဝာယမေယ္ယာထ၊ ခဏော ဝော ပဋိပာဒိတော။
Sadatthe vāyameyyātha, khaṇo vo paṭipādito.
‘‘ဧကစ္စာနဉ္စ ဝမနံ၊ ဧကစ္စာနံ ဝိရေစနံ။
‘‘Ekaccānañca vamanaṃ, ekaccānaṃ virecanaṃ;
ဝိသံ ဟလာဟလံ ဧကေ၊ ဧကစ္စာနဉ္စ ဩသဓံ။
Visaṃ halāhalaṃ eke, ekaccānañca osadhaṃ.
‘‘ဝမနံ ပဋိပန္နာနံ၊ ဖလဋ္ဌာနံ ဝိရေစနံ။
‘‘Vamanaṃ paṭipannānaṃ, phalaṭṭhānaṃ virecanaṃ;
ဩသဓံ ဖလလာဘီနံ၊ ပုညက္ခေတ္တံ ဂဝေသိနံ။
Osadhaṃ phalalābhīnaṃ, puññakkhettaṃ gavesinaṃ.
‘‘သာသနေန ဝိရုဒ္ဓာနံ၊ ဝိသံ ဟလာဟလံ ယထာ။
‘‘Sāsanena viruddhānaṃ, visaṃ halāhalaṃ yathā;
အာသီဝိသော ဒိဋ္ဌဝိသော၊ ဧဝံ ဈာပေတိ တံ နရံ။
Āsīviso diṭṭhaviso, evaṃ jhāpeti taṃ naraṃ.
‘‘သကိံ ပီတံ ဟလာဟလံ၊ ဥပရုန္ဓတိ ဇီဝိတံ။
‘‘Sakiṃ pītaṃ halāhalaṃ, uparundhati jīvitaṃ;
သာသနေန ဝိရုဇ္ဈိတ္ဝာ၊ ကပ္ပကောဋိမ္ဟိ ဍယ္ဟတိ။
Sāsanena virujjhitvā, kappakoṭimhi ḍayhati.
‘‘ခန္တိယာ အဝိဟိံသာယ၊ မေတ္တစိတ္တဝတာယ စ။
‘‘Khantiyā avihiṃsāya, mettacittavatāya ca;
သဒေဝကံ သော တာရေတိ၊ တသ္မာ တေ အဝိရာဓိယာ။
Sadevakaṃ so tāreti, tasmā te avirādhiyā.
‘‘လာဘာလာဘေ န သဇ္ဇန္တိ၊ သမ္မာနနဝိမာနနေ။
‘‘Lābhālābhe na sajjanti, sammānanavimānane;
ပထဝီသဒိသာ ဗုဒ္ဓာ၊ တသ္မာ တေ န ဝိရာဓိယာ။
Pathavīsadisā buddhā, tasmā te na virādhiyā.
‘‘ဒေဝဒတ္တေ စ ဝဓကေ၊ စောရေ အင္ဂုလိမာလကေ။
‘‘Devadatte ca vadhake, core aṅgulimālake;
ရာဟုလေ ဓနပာလေ စ၊ သဗ္ဗေသံ သမကော မုနိ။
Rāhule dhanapāle ca, sabbesaṃ samako muni.
‘‘ဧတေသံ ပဋိဃော နတ္ထိ၊ ရာဂောမေသံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Etesaṃ paṭigho natthi, rāgomesaṃ na vijjati;
သဗ္ဗေသံ သမကော ဗုဒ္ဓော၊ ဝဓကသ္သောရသသ္သ စ။
Sabbesaṃ samako buddho, vadhakassorasassa ca.
‘‘ပန္ထေ ဒိသ္ဝာန ကာသာဝံ၊ ဆဍ္ဍိတံ မီဠ္ဟမက္ခိတံ။
‘‘Panthe disvāna kāsāvaṃ, chaḍḍitaṃ mīḷhamakkhitaṃ;
သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ကတ္ဝာ၊ ဝန္ဒိတဗ္ဗံ ဣသိဒ္ဓဇံ။
Sirasmiṃ añjaliṃ katvā, vanditabbaṃ isiddhajaṃ.
‘‘အဗ္ဘတီတာ စ ယေ ဗုဒ္ဓာ၊ ဝတ္တမာနာ အနာဂတာ။
‘‘Abbhatītā ca ye buddhā, vattamānā anāgatā;
ဓဇေနာနေန သုဇ္ဈန္တိ၊ တသ္မာ ဧတေ နမသ္သိယာ။
Dhajenānena sujjhanti, tasmā ete namassiyā.
‘‘သတ္ထုကပ္ပံ သုဝိနယံ၊ ဓာရေမိ ဟဒယေနဟံ။
‘‘Satthukappaṃ suvinayaṃ, dhāremi hadayenahaṃ;
နမသ္သမာနော ဝိနယံ၊ ဝိဟရိသ္သာမိ သဗ္ဗဒာ။
Namassamāno vinayaṃ, viharissāmi sabbadā.
‘‘ဝိနယော အာသယော မယ္ဟံ၊ ဝိနယော ဌာနစင္ကမံ။
‘‘Vinayo āsayo mayhaṃ, vinayo ṭhānacaṅkamaṃ;
ကပ္ပေမိ ဝိနယေ ဝာသံ၊ ဝိနယော မမ ဂောစရော။
Kappemi vinaye vāsaṃ, vinayo mama gocaro.
‘‘ဝိနယေ ပာရမိပ္ပတ္တော၊ သမထေ စာပိ ကောဝိဒော။
‘‘Vinaye pāramippatto, samathe cāpi kovido;
ဥပာလိ တံ မဟာဝီရ၊ ပာဒေ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော။
Upāli taṃ mahāvīra, pāde vandati satthuno.
‘‘သော အဟံ ဝိစရိသ္သာမိ၊ ဂာမာ ဂာမံ ပုရာ ပုရံ။
‘‘So ahaṃ vicarissāmi, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
နမသ္သမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မသ္သ စ သုဓမ္မတံ။
Namassamāno sambuddhaṃ, dhammassa ca sudhammataṃ.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
တတ္ထ ဟိ နံ သတ္ထာ သယမေဝ သကလံ ဝိနယပိဋကံ ဥဂ္ဂဏ္ဟာပေသိ။ သော အပရဘာဂေ ဘာရုကစ္ဆကဝတ္ထုံ (ပာရာ. ၇၈) အဇ္ဇုကဝတ္ထုံ (ပာရာ. ၁၅၈) ကုမာရကသ္သပဝတ္ထုန္တိ ဣမာနိ တီဏိ ဝတ္ထူနိ ဝိနိစ္ဆယိ။ သတ္ထာ ဧကေကသ္မိံ ဝိနိစ္ဆိတေ သာဓုကာရံ ဒတ္ဝာ တယောပိ ဝိနိစ္ဆယေ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတ္ဝာ ထေရံ ဝိနယဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သော အပရဘာဂေ ဧကသ္မိံ ဥပောသထဒိဝသေ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသသမယေ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တော –
Tattha hi naṃ satthā sayameva sakalaṃ vinayapiṭakaṃ uggaṇhāpesi. So aparabhāge bhārukacchakavatthuṃ (pārā. 78) ajjukavatthuṃ (pārā. 158) kumārakassapavatthunti imāni tīṇi vatthūni vinicchayi. Satthā ekekasmiṃ vinicchite sādhukāraṃ datvā tayopi vinicchaye aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparabhāge ekasmiṃ uposathadivase pātimokkhuddesasamaye bhikkhū ovadanto –
၂၄၉.
249.
‘‘သဒ္ဓာယ အဘိနိက္ခမ္မ၊ နဝပဗ္ဗဇိတော နဝော။
‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;
မိတ္တေ ဘဇေယ္ယ ကလ္ယာဏေ၊ သုဒ္ဓာဇီဝေ အတန္ဒိတေ။
Mitte bhajeyya kalyāṇe, suddhājīve atandite.
၂၅၀.
250.
‘‘သဒ္ဓာယ အဘိနိက္ခမ္မ၊ နဝပဗ္ဗဇိတော နဝော။
‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;
သင္ဃသ္မိံ ဝိဟရံ ဘိက္ခု၊ သိက္ခေထ ဝိနယံ ဗုဓော။
Saṅghasmiṃ viharaṃ bhikkhu, sikkhetha vinayaṃ budho.
၂၅၁.
251.
‘‘သဒ္ဓာယ အဘိနိက္ခမ္မ၊ နဝပဗ္ဗဇိတော နဝော။
‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;
ကပ္ပာကပ္ပေသု ကုသလော၊ စရေယ္ယ အပုရက္ခတော’’တိ။ – တိသ္သော ဂာထာ အဘာသိ။
Kappākappesu kusalo, careyya apurakkhato’’ti. – tisso gāthā abhāsi;
တတ္ထ သဒ္ဓာယာတိ သဒ္ဓာနိမိတ္တံ, န ဇီဝိကတ္ထန္တိ အတ္ထော။ သဒ္ဓာယာတိ ဝာ ကမ္မဖလာနိ ရတနတ္တယဂုဏဉ္စ သဒ္ဒဟိတ္ဝာ။ အဘိနိက္ခမ္မာတိ ဃရာဝာသတော နိက္ခမိတ္ဝာ။ နဝပဗ္ဗဇိတောတိ နဝော ဟုတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတော, ပဌမဝယေ ဧဝ ပဗ္ဗဇိတော။ နဝောတိ သာသနေ သိက္ခာယ အဘိနဝော ဒဟရော။ မိတ္တေ ဘဇေယ္ယ ကလ္ယာဏေ သုဒ္ဓာဇီဝေ အတန္ဒိတေတိ ‘‘ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော’’တိအာဒိနာ (အ. နိ. ၇.၃၇) ဝုတ္တလက္ခဏေ ကလ္ယာဏမိတ္တေ, မိစ္ဆာဇီဝဝိဝဇ္ဇနေန သုဒ္ဓာဇီဝေ , အာရဒ္ဓဝီရိယတာယ အတန္ဒိတေ ဘဇေယ္ယ ဥပသင္ကမေယ္ယ, တေသံ ဩဝာဒာနုသာသနီပဋိဂ္ဂဟဏဝသေန သေဝေယ္ယ။ သင္ဃသ္မိံ ဝိဟရန္တိ သင္ဃေ ဘိက္ခုသမူဟေ ဝတ္တပဋိဝတ္တပူရဏဝသေန ဝိဟရန္တော။ သိက္ခေထ ဝိနယံ ဗုဓောတိ ဗောဓဉာဏတာသုကုသလော ဟုတ္ဝာ ဝိနယပရိယတ္တိံ သိက္ခေယ္ယ။ ဝိနယော ဟိ သာသနသ္သ အာယု, တသ္မိံ ဌိတေ သာသနံ ဌိတံ ဟောတိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓော’’တိ စ ပဌန္တိ, သော ဧဝတ္ထော။ ကပ္ပာကပ္ပေသူတိ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေသု ကုသလော သုတ္တဝသေန သုတ္တာနုလောမဝသေန စ နိပုဏော ဆေကော။ အပုရက္ခတောတိ န ပုရက္ခတော တဏ္ဟာဒီဟိ ကုတောစိ ပုရေက္ခာရံ အပစ္စာသီသန္တော ဟုတ္ဝာ ဝိဟရေယ္ယ။
Tattha saddhāyāti saddhānimittaṃ, na jīvikatthanti attho. Saddhāyāti vā kammaphalāni ratanattayaguṇañca saddahitvā. Abhinikkhammāti gharāvāsato nikkhamitvā. Navapabbajitoti navo hutvā pabbajito, paṭhamavaye eva pabbajito. Navoti sāsane sikkhāya abhinavo daharo. Mitte bhajeyya kalyāṇe suddhājīve atanditeti ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37) vuttalakkhaṇe kalyāṇamitte, micchājīvavivajjanena suddhājīve , āraddhavīriyatāya atandite bhajeyya upasaṅkameyya, tesaṃ ovādānusāsanīpaṭiggahaṇavasena seveyya. Saṅghasmiṃ viharanti saṅghe bhikkhusamūhe vattapaṭivattapūraṇavasena viharanto. Sikkhetha vinayaṃ budhoti bodhañāṇatāsukusalo hutvā vinayapariyattiṃ sikkheyya. Vinayo hi sāsanassa āyu, tasmiṃ ṭhite sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti. ‘‘Buddho’’ti ca paṭhanti, so evattho. Kappākappesūti kappiyākappiyesu kusalo suttavasena suttānulomavasena ca nipuṇo cheko. Apurakkhatoti na purakkhato taṇhādīhi kutoci purekkhāraṃ apaccāsīsanto hutvā vihareyya.
ဥပာလိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Upālittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁၁. ဥပာလိတ္ထေရဂာထာ • 11. Upālittheragāthā