| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Upanidhikathāvaṇṇanā
੧੧੨. ਉਪਨਿਧਿਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਗੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਟਿਸਾਮਨਪਯੋਗਂ વਿਨਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਯੋਗੇ ਅਕਤੇਪਿ ਰਜ੍ਜਸਙ੍ਖੋਭਾਦਿਕਾਲੇ ‘ਨ ਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਉਭੋਹਿਪਿ ਸਕਸਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਕਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਪਟਿਸਾਮਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਤਦਾਯਤ੍ਤਤਾਯ ਠਾਨਾਚਾવਨਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਨਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
112. Upanidhikathāyaṃ ‘‘saṅgopanatthāya attano hatthe nikkhittassa bhaṇḍassa guttaṭṭhāne paṭisāmanapayogaṃ vinā aññasmiṃ payoge akatepi rajjasaṅkhobhādikāle ‘na dāni tassa dassāmi, na mayhaṃ dāni dassatī’ti ubhohipi sakasakaṭṭhāne nisīditvā dhuranikkhepe kate pārājikameva paṭisāmanapayogassa katattā’’ti vadanti. Attano hatthe nikkhittattāti ettha attano hatthe saṅgopanatthāya nikkhittakālato paṭṭhāya tappaṭibaddhattā ārakkhāya bhaṇḍasāmikaṭṭhāne ṭhitattā ṭhānassa ca tadāyattatāya ṭhānācāvanassa alabbhanato natthi avahāroti adhippāyo.
ਧਮ੍ਮਂ વਾਚਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨੇવ ‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ’ਤਿ ਓਕਾਸਸ੍ਸ ਚ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ ਪਚ੍ਛਾ ਠਪਿਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਚੋਰੇਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਾਭਾવੇਪਿ ‘‘ਇਦਂ ਥੇਨੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਠਿਤੇ ਤਾਦਿਸੇ વਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਪਦવਾਰੇਨਾਤਿ ਥੇਰੇਨ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਦવਾਰੇਨ। ਤਂ ਅਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਮਮਾਯਂ ਪਤ੍ਤੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਮਯਾ ਕਥਿਤੋ ਅਯਂ ਪਤ੍ਤੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਦਂ ਥੇਨੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅવਹਾਰਸਬ੍ਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ।
Dhammaṃ vācāpetvāti dhammaṃ kathāpetvā. Eseva nayoti uddhāreyeva pārājikaṃ. Kasmā? Aññehi asādhāraṇassa abhiññāṇassa vuttattā. ‘‘Aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatīti idaṃ saññāṇaṃ kathenteneva ‘asukasmiṃ ṭhāne’ti okāsassa ca niyamitattā tasmiṃ ṭhāne ṭhitaṃ pattaṃ apanetvā tasmiṃ okāse aññaṃ tādisameva pacchā ṭhapitaṃ pattaṃ sandhāya kathita’’nti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Corena sallakkhitapattassa gahaṇābhāvepi ‘‘idaṃ thenetvā gaṇhissāmī’’ti tasmiṃ okāse ṭhite tādise vatthumatte tassa theyyacittasabbhāvato aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatīti corassa avahāro dassito. Padavārenāti therena nīharitvā dinnaṃ pattaṃ gahetvā gacchato corassa padavārena. Taṃ atādisameva gaṇhante yujjatīti ‘‘mamāyaṃ patto na hotī’’ti vā ‘‘mayā kathito ayaṃ patto na hotī’’ti vā jānitvā theyyacittena gaṇhantassa ‘‘idaṃ thenetvā gaṇhissāmī’’ti vatthumatte theyyacittaṃ uppādetvā gaṇhantassa ca avahārasabbhāvato vuttaṃ.
ਗਾਮਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਂ વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚੋਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਗਹਿਤਕਾਲੇ ਚੋਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਪਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ।
Gāmadvāranti samaṇasāruppaṃ vohāramattametaṃ, antogāmaṃ icceva vuttaṃ hoti. Vuttanayeneva therassapārājikanti theyyacitteneva parasantakassa gahitattā uddhāreyeva therassa pārājikaṃ. Corassa dukkaṭanti asuddhacittena gahitattā gahitakāle corassa dukkaṭaṃ. Vuttanayeneva ubhinnampi dukkaṭanti corassa sāmikena dinnattā pārājikaṃ natthi, asuddhacittena gahitattā dukkaṭaṃ, therassa pana attano santakepi asuddhacittatāya dukkaṭanti.
ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਥੇਰੇਨ ਕਤਆਣਤ੍ਤਿਯਾ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਰਭਾਗੇ ਉਪਚਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਉਪਚਾਰੋ, ਤਾવ ਸਬ੍ਬਂ ਖੇਤ੍ਤਮੇવ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਮਗ੍ਗਤੋ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਕਟਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਲ਼ਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗੋਯੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਅਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੀਸਾਦੀਸੁ ਭਾਰਂ ਭੂਮਿਯਂ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾવ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ વਾ વਿਸ੍ਸਮਿਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ વੂਪਸਨ੍ਤੇ ਪੁਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਚੇ, ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਾવ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਅવੂਪਸਨ੍ਤੇਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਸ੍ਸਮਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਉਦ੍ਧਾਰੇਨ વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ‘ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤੇ વਿਹਾਰਸਾਮਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਗੋਚਰਗਾਮੋ ਖੇਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗੁਕ੍ਕਮਨવਿਹਾਰਾਭਿਮੁਖਗਮਨਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ। ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવਾਤਿ ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤੇਪਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਕਥੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤવਿਹਾਰੂਪਚਾਰਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਖੇਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ।
Āṇattiyā gahitattāti ettha ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā piṇḍāya carissāmā’’ti evaṃ therena kataāṇattiyā vihārassa parabhāge upacārato paṭṭhāya yāva tassa gāmassa parato upacāro, tāva sabbaṃ khettameva jātanti adhippāyo. Maggato okkammāti ettha ubhinnaṃ sakaṭacakkamaggānaṃ antarāḷampi maggoyevāti daṭṭhabbaṃ. Aṭṭhatvā anisīditvāti ettha vihāraṃ pavisitvā sīsādīsu bhāraṃ bhūmiyaṃ anikkhipitvāva tiṭṭhanto nisīdanto vā vissamitvā theyyacitte vūpasante puna theyyacittaṃ uppādetvā gacchati ce, pāduddhārena kāretabbo. Sace bhūmiyaṃ nikkhipitvā puna taṃ gahetvā gacchati, uddhārena kāretabbo. Kasmā? Āṇāpakassa āṇattiyā yaṃ kattabbaṃ, tassa tāva pariniṭṭhitattā. Keci pana ‘‘purimasmiṃ theyyacitte avūpasantepi vuttanayeneva vissamitvā gacchato pāduddhārena uddhārena vā kāretabbo’’ti vadanti, ‘‘asukaṃ nāma gāmanti aniyametvā ‘antogāmaṃ pavisissāmā’ti avisesena vutte vihārasāmantā sabbopi gocaragāmo khettamevā’’tipi vadanti. Sesanti maggukkamanavihārābhimukhagamanādi sabbaṃ. Purimasadisamevāti anāṇattiyā gahitepi sāmikassa kathetvā gahitattā heṭṭhā vuttavihārūpacārādi sabbaṃ khettamevāti katvā vuttaṃ.
ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਨਯਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ ਕਤੇਤਿ ‘‘ਚੀવਰਂ ਮੇ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਰਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਤੇ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਾਤਿ ਅਨਾਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਨવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ। ਏਕਪਸ੍ਸੇ વਾਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਸ੍ਸੇ વਸਨ੍ਤੋ વਾ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜੀਰਾਪੇਤੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਪਾਰੁਤਨੀਹਾਰੇਨੇવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜੀਰਾਪੇਤਿ, ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰਣਾਦੀਸੁ વਿਯ। ਯਥਾ ਤਥਾ વਾ ਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਿਆਦਿਨਾ વਾ ਉਪਚਿਕਾਦੀਹਿ ਖਾਦਿਤਂ વਾ ਨਸ੍ਸਤਿ।
Eseva nayoti ‘‘antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvā’’tiādinā vuttanayaṃ atidisati. Nimitte vā kateti ‘‘cīvaraṃ me kiliṭṭhaṃ, ko nu kho rajitvā dassatī’’tiādinā nimitte kate. Vuttanayenevāti anāṇattassa therena saddhiṃ pattacīvaraṃ gahetvā gamanavāre vuttanayeneva. Ekapasse vāti vihārassa mahantatāya attānaṃ adassetvā ekasmiṃ passe vasanto vā. Theyyacittena paribhuñjanto jīrāpetīti theyyacitte uppanne ṭhānācāvanaṃ akatvā nivatthapārutanīhāreneva paribhuñjanto jīrāpeti, ṭhānā cāventassa pana theyyacitte sati pārājikameva sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu viya. Yathā tathā vā nassatīti aggiādinā vā upacikādīhi khāditaṃ vā nassati.
ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਕੋਚੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਯੇਨ ਠਪਿਤਂ, ਸੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤવ ਥੂਲਸਾਟਕੋ ਲਦ੍ਧੋਤਿਆਦਿਨਾ ਮੁਸਾવਾਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਯੋਗਤ੍ਤਾ। ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤવ ਸਾਟਕਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਉਪਨਿਧਿਭਾવਤੋ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਟਕੇ ਆਲਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਚ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ વਚਨਂ ਅਸੁਣਨ੍ਤਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਜਾਨਿਤ੍વਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਾਚਿਤਾ વਾ ਅਯਾਚਿਤਾ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾਚਿਤਾ ਯਦਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨਟ੍ਠੇ ਗੀવਾ। ਅਯਾਚਿਤਾ ਪਨ ਯਦਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਗੀવਾ।
Añño vā kocīti iminā pana yena ṭhapitaṃ, sopi saṅgahitoti veditabbaṃ. Tava thūlasāṭako laddhotiādinā musāvāde dukkaṭaṃ adinnādānapayogattā. Itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikanti ettha ‘‘pavisitvā tava sāṭakaṃ gaṇhāhī’’ti imināva upanidhibhāvato muttattā sāmikassa itaraṃ gaṇhatopi attano sāṭake ālayassa sabbhāvato ca uddhāre pārājikaṃ vuttaṃ. Na jānantīti tena vuttaṃ vacanaṃ asuṇantā na jānanti. Eseva nayoti ettha sace jānitvāpi cittena na sampaṭicchanti, eseva nayoti daṭṭhabbaṃ. Paṭikkhipantīti ettha cittena paṭikkhepopi saṅgahitovāti veditabbaṃ. Yācitā vā ayācitā vāti ettha yācitā yadi cittenapi sampaṭicchanti, naṭṭhe gīvā. Ayācitā pana yadipi cittena sampaṭicchanti, natthi gīvā.
ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਠਪਿਤੇਪਿ ਨਟ੍ਠੇ ਗੀવਾ। ਉਪਚਾਰੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਟ੍ਠਾਨੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ। ਮਯਿ ਚ ਮਤੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਸੇਨਾਸਨੇ વਿਨਟ੍ਠੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕੇવਲਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਮਾ ਨਸ੍ਸੀਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਿવਰਿਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਹਾਯੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਸਾਮੀਚੀਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਇਦਂ વਤ੍ਤਂ।
Gahetvā ṭhapetīti ettha cāletvā tasmiṃyeva ṭhāne ṭhapitepi naṭṭhe gīvā. Upacāre vijjamāneti bhaṇḍāgārassa samīpe uccārapassāvaṭṭhāne vijjamāne. Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭheti ettha ‘‘kevalaṃ saṅghassa senāsanaṃ mā nassīti imināva adhippāyena vivaritumpi vaṭṭatiyevā’’ti vadanti. Sahāyehi bhavitabbanti tehipi kiñci kiñci dātabbanti vuttaṃ hoti. Ayaṃ sāmīcīti bhaṇḍāgāre vasantānaṃ idaṃ vattaṃ.
ਲੋਲਮਹਾਥੇਰੋਤਿ ਮਨ੍ਦੋ ਮੋਮੂਹੋ ਹਸਿਤਕੀਲ਼ਿਤਪ੍ਪਸੁਤੋ વਾ ਮਹਾਥੇਰੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਗਬ੍ਭੇਸੁ ਸਭਾਗਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਠਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਰੇਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਗਬ੍ਭੇ વਸਨ੍ਤੇਹਿ ਇਤਰਭਿਕ੍ਖੂਹਿ। વਿਹਾਰવਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਾਰવਾਰਿਕੋ, વਾਰਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਕੋ। ਨਿવਾਪਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਂ। ਪਟਿਪਥਂ ਗਤੇਸੂਤਿ ਚੋਰਾਨਂ ਆਗਮਨਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪਠਮਤਰਂਯੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚੋਰਾਨਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਤੇਸੁ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਜਗ੍ਗੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਸਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਾਯ ਪੋਸੇਨ੍ਤਾਪਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ વਿਹਾਰਂ ਜਗ੍ਗਾਪੇਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਸਹਾਯਸ੍ਸ ਅਦੁਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਅਸਹਾਯਸ੍ਸ વਾ ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯਸ੍ਸ વਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਾਠੇ ਏਕੇਨ ਆਨੀਤਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯਸ੍ਸਪਿ વਾਰੋ ਨਿવਾਰਿਤੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਭਾਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਦਾਤਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ વੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਜੀવਨ੍ਤੇਨ ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕੇਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੇਨਪਿ ਪਾਕવਟ੍ਟਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਨ੍ਤੇਨ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ વਾ। ਦਿਗੁਣਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਾਪਿਤਂ વਿਨਾવ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਕ੍ਖવਾਰੇਨਾਤਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸવਾਰੇਨ।
Lolamahātheroti mando momūho hasitakīḷitappasuto vā mahāthero. Attano attano vasanagabbhesu sabhāgabhikkhūnaṃ parikkhāraṃ ṭhapentīti yojetabbaṃ. Itarehīti tasmiṃyeva gabbhe vasantehi itarabhikkhūhi. Vihāravāre niyutto vihāravāriko, vāraṃ katvā vihārarakkhaṇako. Nivāpanti bhattavetanaṃ. Paṭipathaṃ gatesūti corānaṃ āgamanaṃ ñatvā ‘‘paṭhamataraṃyeva gantvā saddaṃ karissāmā’’ti corānaṃ abhimukhaṃ gatesu. Nissitake jaggentīti attano attano nissitake sikkhācariyāya posentāpi nissitake vihāraṃ jaggāpenti. ‘‘Asahāyassa adutiyassā’’ti pāṭho yutto, pacchimaṃ purimasseva vevacanaṃ. Asahāyassa vā attadutiyassa vāti imasmiṃ pana pāṭhe ekena ānītaṃ dvinnaṃ nappahotīti attadutiyassapi vāro nivāritoti vadanti, taṃ ‘‘yassa sabhāgo bhikkhu bhattaṃ ānetvā dātā natthī’’ti iminā na sametīti vīmaṃsitabbaṃ. Upajīvantena ṭhātabbanti abbhokāsikena rukkhamūlikenapi pākavaṭṭaṃ upanissāya jīvantena pattacīvararakkhaṇatthāya vihāravāre sampatte ṭhātabbaṃ. Paripucchanti pucchitapañhavissajjanaṃ aṭṭhakathaṃ vā. Diguṇanti vassaggena pāpitaṃ vināva dve koṭṭhāseti vadanti. Pakkhavārenāti aḍḍhamāsavārena.
ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Upanidhikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upanidhikathāvaṇṇanā
