| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
२. उपवानत्थेरअपदानं
2. Upavānattheraapadānaṃ
५२.
52.
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू।
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
जलित्वा अग्गिक्खन्धोव, सम्बुद्धो परिनिब्बुतो॥
Jalitvā aggikkhandhova, sambuddho parinibbuto.
५३.
53.
‘‘महाजना समागम्म, पूजयित्वा तथागतं।
‘‘Mahājanā samāgamma, pūjayitvā tathāgataṃ;
चितं कत्वान सुकतं, सरीरं अभिरोपयुं॥
Citaṃ katvāna sukataṃ, sarīraṃ abhiropayuṃ.
५४.
54.
‘‘सरीरकिच्चं कत्वान, धातुं तत्थ समानयुं।
‘‘Sarīrakiccaṃ katvāna, dhātuṃ tattha samānayuṃ;
सदेवमानुसा सब्बे, बुद्धथूपं अकंसु ते॥
Sadevamānusā sabbe, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
५५.
55.
‘‘पठमा कञ्चनमया, दुतियासि मणीमया।
‘‘Paṭhamā kañcanamayā, dutiyāsi maṇīmayā;
ततिया रूपियमया, चतुत्थी फलिकामया॥
Tatiyā rūpiyamayā, catutthī phalikāmayā.
५६.
56.
छट्ठा मसारगल्लस्स, सब्बरतनमयूपरि॥
Chaṭṭhā masāragallassa, sabbaratanamayūpari.
५७.
57.
‘‘जङ्घा मणिमया आसि, वेदिका रतनमया।
‘‘Jaṅghā maṇimayā āsi, vedikā ratanamayā;
सब्बसोण्णमयो थूपो, उद्धं योजनमुग्गतो॥
Sabbasoṇṇamayo thūpo, uddhaṃ yojanamuggato.
५८.
58.
‘‘देवा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Devā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.
५९.
59.
‘‘धातु आवेणिका नत्थि, सरीरं एकपिण्डितं।
‘‘Dhātu āveṇikā natthi, sarīraṃ ekapiṇḍitaṃ;
इमम्हि बुद्धथूपम्हि, कस्साम कञ्चुकं मयं॥
Imamhi buddhathūpamhi, kassāma kañcukaṃ mayaṃ.
६०.
60.
थूपो द्वियोजनुब्बेधो, तिमिरं ब्यपहन्ति सो॥
Thūpo dviyojanubbedho, timiraṃ byapahanti so.
६१.
61.
‘‘नागा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Nāgā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
मनुस्सा चेव देवा च, बुद्धथूपं अकंसु ते॥
Manussā ceva devā ca, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
६२.
62.
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.
६३.
63.
‘‘इन्दनीलं महानीलं, अथो जोतिरसं मणिं।
‘‘Indanīlaṃ mahānīlaṃ, atho jotirasaṃ maṇiṃ;
एकतो सन्निपातेत्वा, बुद्धथूपं अछादयुं॥
Ekato sannipātetvā, buddhathūpaṃ achādayuṃ.
६४.
64.
‘‘सब्बं मणिमयं आसि, तावता बुद्धचेतियं।
‘‘Sabbaṃ maṇimayaṃ āsi, tāvatā buddhacetiyaṃ;
६५.
65.
‘‘गरुळा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Garuḷā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
मनुस्सा देवा नागा च, बुद्धथूपं अकंसु ते॥
Manussā devā nāgā ca, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
६६.
66.
‘‘‘मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका।
‘‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
६७.
67.
योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं॥
Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ.
६८.
68.
‘‘चतुयोजनमुब्बिद्धो, बुद्धथूपो विरोचति।
‘‘Catuyojanamubbiddho, buddhathūpo virocati;
ओभासेति दिसा सब्बा, सतरंसीव उग्गतो॥
Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.
६९.
69.
‘‘कुम्भण्डा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Kumbhaṇḍā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
मनुस्सा चेव देवा च, नागा च गरुळा तथा॥
Manussā ceva devā ca, nāgā ca garuḷā tathā.
पच्चेकं बुद्धसेट्ठस्स, अकंसु थूपमुत्तमं॥
Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ.
७०.
70.
‘‘‘मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका।
‘‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो।
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;
रतनेहि छादेस्साम, आयतं बुद्धचेतियं’॥
Ratanehi chādessāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ’.
७१.
71.
‘‘योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं।
‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;
पञ्चयोजनमुब्बिद्धो, थूपो ओभासते तदा॥
Pañcayojanamubbiddho, thūpo obhāsate tadā.
७२.
72.
‘‘यक्खा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Yakkhā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
मनुस्सा देवा नागा च, गरुळा कुम्भअण्डका॥
Manussā devā nāgā ca, garuḷā kumbhaaṇḍakā.
७३.
73.
‘‘पच्चेकं बुद्धसेट्ठस्स, अकंसु थूपमुत्तमं।
‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;
‘मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका॥
‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.
७४.
74.
‘‘‘मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो।
‘‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;
फलिकाहि छादेस्साम, आयतं बुद्धचेतियं’॥
Phalikāhi chādessāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ’.
७५.
75.
‘‘योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं।
‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;
छ योजनानि उब्बिद्धो, थूपो ओभासते तदा॥
Cha yojanāni ubbiddho, thūpo obhāsate tadā.
७६.
76.
‘‘गन्धब्बा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Gandhabbā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘मनुजा देवता नागा, गरुळा कुम्भयक्खका॥
‘Manujā devatā nāgā, garuḷā kumbhayakkhakā.
७७.
77.
‘‘‘सब्बेकंसु बुद्धथूपं, मयमेत्थ अकारका।
‘‘‘Sabbekaṃsu buddhathūpaṃ, mayamettha akārakā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
७८.
78.
‘‘वेदियो सत्त कत्वान, छत्तमारोपयिंसु ते।
‘‘Vediyo satta katvāna, chattamāropayiṃsu te;
सब्बसोण्णमयं थूपं, गन्धब्बा कारयुं तदा॥
Sabbasoṇṇamayaṃ thūpaṃ, gandhabbā kārayuṃ tadā.
७९.
79.
‘‘सत्तयोजनमुब्बिद्धो, थूपो ओभासते तदा।
‘‘Sattayojanamubbiddho, thūpo obhāsate tadā;
८०.
80.
‘‘अभिभोन्ति न तस्साभा, चन्दसूरा सतारका।
‘‘Abhibhonti na tassābhā, candasūrā satārakā;
समन्ता योजनसते, पदीपोपि न पज्जलि॥
Samantā yojanasate, padīpopi na pajjali.
८१.
81.
‘‘तेन कालेन ये केचि, थूपं पूजेन्ति मानुसा।
‘‘Tena kālena ye keci, thūpaṃ pūjenti mānusā;
न ते थूपमारुहन्ति, अम्बरे उक्खिपन्ति ते॥
Na te thūpamāruhanti, ambare ukkhipanti te.
८२.
82.
‘‘देवेहि ठपितो यक्खो, अभिसम्मतनामको।
‘‘Devehi ṭhapito yakkho, abhisammatanāmako;
धजं वा पुप्फदामं वा, अभिरोपेति उत्तरि॥
Dhajaṃ vā pupphadāmaṃ vā, abhiropeti uttari.
८३.
83.
‘‘न ते पस्सन्ति तं यक्खं, दामं पस्सन्ति गच्छतो।
‘‘Na te passanti taṃ yakkhaṃ, dāmaṃ passanti gacchato;
एवं पस्सित्वा गच्छन्ता, सब्बे गच्छन्ति सुग्गतिं॥
Evaṃ passitvā gacchantā, sabbe gacchanti suggatiṃ.
८४.
84.
पाटिहेरं दट्ठुकामा, थूपं पूजेन्ति मानुसा॥
Pāṭiheraṃ daṭṭhukāmā, thūpaṃ pūjenti mānusā.
८५.
85.
आमोदितं जनं दिस्वा, एवं चिन्तेसहं तदा॥
Āmoditaṃ janaṃ disvā, evaṃ cintesahaṃ tadā.
८६.
86.
‘‘‘उळारो भगवा हेसो, यस्स धातुधरेदिसं।
‘‘‘Uḷāro bhagavā heso, yassa dhātudharedisaṃ;
८७.
87.
‘‘‘अहम्पि कारं कस्सामि, लोकनाथस्स तादिनो।
‘‘‘Ahampi kāraṃ kassāmi, lokanāthassa tādino;
तस्स धम्मेसु दायादो, भविस्सामि अनागते’॥
Tassa dhammesu dāyādo, bhavissāmi anāgate’.
८८.
88.
‘‘सुधोतं रजकेनाहं, उत्तरेय्यपटं मम।
‘‘Sudhotaṃ rajakenāhaṃ, uttareyyapaṭaṃ mama;
वेळग्गे आलगेत्वान, धजं उक्खिपिमम्बरे॥
Veḷagge ālagetvāna, dhajaṃ ukkhipimambare.
८९.
89.
‘‘अभिसम्मतको गय्ह, अम्बरेहासि मे धजं।
‘‘Abhisammatako gayha, ambarehāsi me dhajaṃ;
वातेरितं धजं दिस्वा, भिय्यो हासं जनेसहं॥
Vāteritaṃ dhajaṃ disvā, bhiyyo hāsaṃ janesahaṃ.
९०.
90.
‘‘तत्थ चित्तं पसादेत्वा, समणं उपसङ्कमिं।
‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, samaṇaṃ upasaṅkamiṃ;
तं भिक्खुं अभिवादेत्वा, विपाकं पुच्छहं धजे॥
Taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā, vipākaṃ pucchahaṃ dhaje.
९१.
91.
‘‘सो मे कथेसि आनन्द, पीतिसञ्जननं मम।
‘‘So me kathesi ānanda, pītisañjananaṃ mama;
‘तस्स धजस्स विपाकं, अनुभोस्ससि सब्बदा॥
‘Tassa dhajassa vipākaṃ, anubhossasi sabbadā.
९२.
92.
‘‘‘हत्थी अस्सा रथा पत्ती, सेना च चतुरङ्गिनी।
‘‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं॥
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
९३.
93.
‘‘‘सट्ठितूरियसहस्सानि, भेरियो समलङ्कता।
‘‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं॥
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
९४.
94.
‘‘‘छळासीतिसहस्सानि, नारियो समलङ्कता।
‘‘‘Chaḷāsītisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
विचित्तवत्थाभरणा, आमुत्तमणिकुण्डला॥
Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.
९५.
95.
‘‘‘अळारपम्हा हसुला, सुसञ्ञा तनुमज्झिमा।
‘‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं॥
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
९६.
96.
‘‘‘तिंसकप्पसहस्सानि, देवलोके रमिस्ससि।
‘‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissasi;
असीतिक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्ससि॥
Asītikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissasi.
९७.
97.
‘‘‘सहस्सक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्ससि।
‘‘‘Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissasi;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं॥
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
९८.
98.
‘‘‘कप्पसतसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो।
‘‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
९९.
99.
‘‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो।
‘‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;
पुञ्ञकम्मेन संयुत्तो, ब्रह्मबन्धु भविस्ससि॥
Puññakammena saṃyutto, brahmabandhu bhavissasi.
१००.
100.
‘‘‘असीतिकोटिं छड्डेत्वा, दासे कम्मकरे बहू।
‘‘‘Asītikoṭiṃ chaḍḍetvā, dāse kammakare bahū;
गोतमस्स भगवतो, सासने पब्बजिस्ससि॥
Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissasi.
१०१.
101.
‘‘‘आराधयित्वा सम्बुद्धं, गोतमं सक्यपुङ्गवं।
‘‘‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;
उपवानोति नामेन, हेस्ससि सत्थु सावको’॥
Upavānoti nāmena, hessasi satthu sāvako’.
१०२.
102.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध।
‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
सुमुत्तो सरवेगोव किलेसे झापयी मम॥
Sumutto saravegova kilese jhāpayī mama.
१०३.
103.
‘‘चक्कवत्तिस्स सन्तस्स, चतुदीपिस्सरस्स मे।
‘‘Cakkavattissa santassa, catudīpissarassa me;
तियोजनानि समन्ता, उस्सीसन्ति धजा सदा॥
Tiyojanāni samantā, ussīsanti dhajā sadā.
१०४.
104.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा।
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
दुग्गतिं नाभिजानामि, धजदानस्सिदं फलं॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
१०५.
105.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे।
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उपवानो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ āyasmā upavāno thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
उपवानत्थेरस्सापदानं दुतियं।
Upavānattherassāpadānaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā / २. उपवानत्थेरअपदानवण्णना • 2. Upavānattheraapadānavaṇṇanā
