| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
१०. उपवानत्थेरअपदानं
10. Upavānattheraapadānaṃ
१२२.
122.
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू।
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
जलित्वा अग्गिक्खन्धोव, सम्बुद्धो परिनिब्बुतो॥
Jalitvā aggikkhandhova, sambuddho parinibbuto.
१२३.
123.
‘‘महाजना समागम्म, पूजयित्वा तथागतं।
‘‘Mahājanā samāgamma, pūjayitvā tathāgataṃ;
चितं कत्वान सुगतं, सरीरं अभिरोपयुं॥
Citaṃ katvāna sugataṃ, sarīraṃ abhiropayuṃ.
१२४.
124.
‘‘सरीरकिच्चं कत्वान, धातुं तत्थ समानयुं।
‘‘Sarīrakiccaṃ katvāna, dhātuṃ tattha samānayuṃ;
सदेवमनुस्सा सब्बे, बुद्धथूपं अकंसु ते॥
Sadevamanussā sabbe, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
१२५.
125.
‘‘पठमा कञ्चनमया, दुतिया च मणिमया।
‘‘Paṭhamā kañcanamayā, dutiyā ca maṇimayā;
ततिया रूपियमया, चतुत्थी फलिकामया॥
Tatiyā rūpiyamayā, catutthī phalikāmayā.
१२६.
126.
छट्ठा मसारगल्लस्स, सब्बं रतनमयूपरि॥
Chaṭṭhā masāragallassa, sabbaṃ ratanamayūpari.
१२७.
127.
‘‘जङ्घा मणिमया आसि, वेदिका रतनामया।
‘‘Jaṅghā maṇimayā āsi, vedikā ratanāmayā;
सब्बसोण्णमयो थूपो, उद्धं योजनमुग्गतो॥
Sabbasoṇṇamayo thūpo, uddhaṃ yojanamuggato.
१२८.
128.
‘‘देवा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Devā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो॥
‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.
१२९.
129.
‘‘‘धातु आवेणिका नत्थि, सरीरं एकपिण्डितं।
‘‘‘Dhātu āveṇikā natthi, sarīraṃ ekapiṇḍitaṃ;
इमम्हि बुद्धथूपम्हि, कस्साम कञ्चुकं मयं’॥
Imamhi buddhathūpamhi, kassāma kañcukaṃ mayaṃ’.
१३०.
130.
‘‘देवा सत्तहि रत्नेहि, अञ्ञं वड्ढेसुं योजनं।
‘‘Devā sattahi ratnehi, aññaṃ vaḍḍhesuṃ yojanaṃ;
थूपो द्वियोजनुब्बेधो, तिमिरं ब्यपहन्ति सो॥
Thūpo dviyojanubbedho, timiraṃ byapahanti so.
१३१.
131.
‘‘नागा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Nāgā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘मनुस्सा चेव देवा च, बुद्धथूपं अकंसु ते॥
‘Manussā ceva devā ca, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
१३२.
132.
‘‘‘मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका।
‘‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
१३३.
133.
‘‘इन्दनीलं महानीलं, अथो जोतिरसं मणिं।
‘‘Indanīlaṃ mahānīlaṃ, atho jotirasaṃ maṇiṃ;
एकतो सन्निपातेत्वा, बुद्धथूपं अछादयुं॥
Ekato sannipātetvā, buddhathūpaṃ achādayuṃ.
१३४.
134.
तियोजनसमुब्बेधं, आलोककरणं तदा॥
Tiyojanasamubbedhaṃ, ālokakaraṇaṃ tadā.
१३५.
135.
‘‘गरुळा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Garuḷā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘मनुस्सा देवनागा च, बुद्धपूजं अकंसु ते॥
‘Manussā devanāgā ca, buddhapūjaṃ akaṃsu te.
१३६.
136.
‘‘‘मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका।
‘‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
१३७.
137.
‘‘सब्बं मणिमयं थूपं, अकरुं ते च कञ्चुकं।
‘‘Sabbaṃ maṇimayaṃ thūpaṃ, akaruṃ te ca kañcukaṃ;
योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं॥
Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ.
१३८.
138.
‘‘चतुयोजनमुब्बेधो, बुद्धथूपो विरोचति।
‘‘Catuyojanamubbedho, buddhathūpo virocati;
ओभासेति दिसा सब्बा, सतरंसीव उग्गतो॥
Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.
१३९.
139.
‘‘कुम्भण्डा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Kumbhaṇḍā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘मनुस्सा चेव देवा च, नागा च गरुळा तथा॥
‘Manussā ceva devā ca, nāgā ca garuḷā tathā.
१४०.
140.
‘‘‘पच्चेकं बुद्धसेट्ठस्स, अकंसु थूपमुत्तमं।
‘‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;
मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका॥
Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.
१४१.
141.
‘‘‘मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो।
‘‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;
रतनेहि छादेस्साम, आयतं बुद्धचेतियं’॥
Ratanehi chādessāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ’.
१४२.
142.
‘‘योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं।
‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;
पञ्चयोजनमुब्बेधो, थूपो ओभासते तदा॥
Pañcayojanamubbedho, thūpo obhāsate tadā.
१४३.
143.
‘‘यक्खा तत्थ समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Yakkhā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘मनुस्सा देवनागा च, गरुळा च कुम्भण्डका॥
‘Manussā devanāgā ca, garuḷā ca kumbhaṇḍakā.
१४४.
144.
‘‘‘पच्चेकं बुद्धसेट्ठस्स, अकंसु थूपमुत्तमं।
‘‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;
मा नो पमत्ता अस्सुम्ह, अप्पमत्ता सदेवका॥
Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.
१४५.
145.
‘‘‘मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो।
‘‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;
फलिका छादयिस्साम, आयतं बुद्धचेतियं’॥
Phalikā chādayissāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ’.
१४६.
146.
‘‘योजनं तेपि वड्ढेसुं, आयतं बुद्धचेतियं।
‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;
छयोजनिकमुब्बेधो, थूपो ओभासते तदा॥
Chayojanikamubbedho, thūpo obhāsate tadā.
१४७.
147.
‘‘गन्धब्बा च समागन्त्वा, एकतो मन्तयुं तदा।
‘‘Gandhabbā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
१४८.
148.
‘‘‘सब्बे अकंसु बुद्धथूपं, मयमेत्थ अकारका।
‘‘‘Sabbe akaṃsu buddhathūpaṃ, mayamettha akārakā;
मयम्पि थूपं कस्साम, लोकनाथस्स तादिनो’॥
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
१४९.
149.
‘‘वेदियो सत्त कत्वान, धजं छत्तं अकंसु ते।
‘‘Vediyo satta katvāna, dhajaṃ chattaṃ akaṃsu te;
सब्बसोण्णमयं थूपं, गन्धब्बा कारयुं तदा॥
Sabbasoṇṇamayaṃ thūpaṃ, gandhabbā kārayuṃ tadā.
१५०.
150.
‘‘सत्तयोजनमुब्बेधो, थूपो ओभासते तदा।
‘‘Sattayojanamubbedho, thūpo obhāsate tadā;
रत्तिन्दिवा न ञायन्ति, आलोको होति सब्बदा॥
Rattindivā na ñāyanti, āloko hoti sabbadā.
१५१.
151.
‘‘अभिभोन्ति न तस्साभा, चन्दसूरा सतारका।
‘‘Abhibhonti na tassābhā, candasūrā satārakā;
समन्ता योजनसते, पदीपोपि न पज्जलि॥
Samantā yojanasate, padīpopi na pajjali.
१५२.
152.
‘‘तेन कालेन ये केचि, थूपं पूजेन्ति मानुसा।
‘‘Tena kālena ye keci, thūpaṃ pūjenti mānusā;
न ते थूपं आरुहन्ति, अम्बरे उक्खिपन्ति ते॥
Na te thūpaṃ āruhanti, ambare ukkhipanti te.
१५३.
153.
‘‘देवेहि ठपितो यक्खो, अभिसम्मतनामको।
‘‘Devehi ṭhapito yakkho, abhisammatanāmako;
धजं वा पुप्फदामं वा, अभिरोपेति उत्तरिं॥
Dhajaṃ vā pupphadāmaṃ vā, abhiropeti uttariṃ.
१५४.
154.
‘‘न ते पस्सन्ति तं यक्खं, दामं पस्सन्ति गच्छतो।
‘‘Na te passanti taṃ yakkhaṃ, dāmaṃ passanti gacchato;
एवं पस्सित्वा गच्छन्ता, सब्बे गच्छन्ति सुग्गतिं॥
Evaṃ passitvā gacchantā, sabbe gacchanti suggatiṃ.
१५५.
155.
‘‘विरुद्धा ये पावचने, पसन्ना ये च सासने।
‘‘Viruddhā ye pāvacane, pasannā ye ca sāsane;
पाटिहीरं दट्ठुकामा, थूपं पूजेन्ति मानुसा॥
Pāṭihīraṃ daṭṭhukāmā, thūpaṃ pūjenti mānusā.
१५६.
156.
‘‘नगरे हंसवतिया, अहोसिं भतको तदा।
‘‘Nagare haṃsavatiyā, ahosiṃ bhatako tadā;
आमोदितं जनं दिस्वा, एवं चिन्तेसहं तदा॥
Āmoditaṃ janaṃ disvā, evaṃ cintesahaṃ tadā.
१५७.
157.
‘‘‘उळारो भगवा नेसो, यस्स धातुघरे दिसं।
‘‘‘Uḷāro bhagavā neso, yassa dhātughare disaṃ;
इमा च जनता तुट्ठा, कारं कुब्बं न तप्परे॥
Imā ca janatā tuṭṭhā, kāraṃ kubbaṃ na tappare.
१५८.
158.
‘‘‘अहम्पि कारं कस्सामि, लोकनाथस्स तादिनो।
‘‘‘Ahampi kāraṃ kassāmi, lokanāthassa tādino;
तस्स धम्मेसु दायादो, भविस्सामि अनागते’॥
Tassa dhammesu dāyādo, bhavissāmi anāgate’.
१५९.
159.
‘‘सुधोतं रजकेनाहं, उत्तरेय्यं पटं मम।
‘‘Sudhotaṃ rajakenāhaṃ, uttareyyaṃ paṭaṃ mama;
वेळग्गे आलग्गेत्वान, धजं उक्खिपिमम्बरे॥
Veḷagge ālaggetvāna, dhajaṃ ukkhipimambare.
१६०.
160.
‘‘अभिसम्मतको गय्ह, अम्बरे हासि मे धजं।
‘‘Abhisammatako gayha, ambare hāsi me dhajaṃ;
वातेरितं धजं दिस्वा, भिय्यो हासं जनेसहं॥
Vāteritaṃ dhajaṃ disvā, bhiyyo hāsaṃ janesahaṃ.
१६१.
161.
‘‘तत्थ चित्तं पसादेत्वा, समणं उपसङ्कमिं।
‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, samaṇaṃ upasaṅkamiṃ;
तं भिक्खुं अभिवादेत्वा, विपाकं पुच्छहं धजे॥
Taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā, vipākaṃ pucchahaṃ dhaje.
१६२.
162.
‘‘सो मे कथेसि आनन्दी, पीतिसञ्जननं मम।
‘‘So me kathesi ānandī, pītisañjananaṃ mama;
‘तस्स धजस्स विपाकं, अनुभोस्ससि सब्बदा॥
‘Tassa dhajassa vipākaṃ, anubhossasi sabbadā.
१६३.
163.
‘‘‘हत्थिअस्सरथापत्ती, सेना च चतुरङ्गिनी।
‘‘‘Hatthiassarathāpattī, senā ca caturaṅginī;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं॥
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
१६४.
164.
‘‘‘सट्ठितुरियसहस्सानि, भेरियो समलङ्कता।
‘‘‘Saṭṭhituriyasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं॥
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
१६५.
165.
‘‘‘छळसीतिसहस्सानि , नारियो समलङ्कता।
‘‘‘Chaḷasītisahassāni , nāriyo samalaṅkatā;
विचित्तवत्थाभरणा, आमुक्कमणिकुण्डला॥
Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.
१६६.
166.
परिवारेस्सन्ति तं निच्चं, धजदानस्सिदं फलं॥
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
१६७.
167.
‘‘‘तिंसकप्पसहस्सानि, देवलोके रमिस्ससि।
‘‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissasi;
असीतिक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्ससि॥
Asītikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissasi.
१६८.
168.
‘‘‘सहस्सक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्सति।
‘‘‘Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं॥
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
१६९.
169.
‘‘‘कप्पसतसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो।
‘‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
१७०.
170.
‘‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो।
‘‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;
पुञ्ञकम्मेन सञ्ञुत्तो, ब्रह्मबन्धु भविस्ससि॥
Puññakammena saññutto, brahmabandhu bhavissasi.
१७१.
171.
‘‘‘असीतिकोटिं छड्डेत्वा, दासे कम्मकरे बहू।
‘‘‘Asītikoṭiṃ chaḍḍetvā, dāse kammakare bahū;
गोतमस्स भगवतो, सासने पब्बजिस्ससि॥
Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissasi.
१७२.
172.
‘‘‘आराधयित्वा सम्बुद्धं, गोतमं सक्यपुङ्गवं।
‘‘‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;
उपवानोति नामेन, हेस्ससि सत्थु सावको’॥
Upavānoti nāmena, hessasi satthu sāvako’.
१७३.
173.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध।
‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
१७४.
174.
‘‘चक्कवत्तिस्स सन्तस्स, चातुद्दीपिस्सरस्स मे।
‘‘Cakkavattissa santassa, cātuddīpissarassa me;
तीणि योजनानि सामन्ता, उस्सीयन्ति धजा सदा॥
Tīṇi yojanāni sāmantā, ussīyanti dhajā sadā.
१७५.
175.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा।
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
दुग्गतिं नाभिजानामि, धजदानस्सिदं फलं॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
१७६.
176.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… विहरामि अनासवो॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
१७७.
177.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं॥
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
१७८.
178.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं आयस्मा उपवानत्थेरो इमा गाथायो
Itthaṃ sudaṃ āyasmā upavānatthero imā gāthāyo
अभासित्थाति।
Abhāsitthāti.
उपवानत्थेरस्सापदानं दसमं।
Upavānattherassāpadānaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā / १०. उपवानत्थेरअपदानवण्णना • 10. Upavānattheraapadānavaṇṇanā
