Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಪದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Apadāna-aṭṭhakathā |
೧೦. ಉಪವಾನತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ
10. Upavānattheraapadānavaṇṇanā
ದಸಮಾಪದಾನೇ ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಉಪವಾನತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪದಾನಂ। ಅಯಂ ಕಿರ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಕೇನಚಿ ಕಮ್ಮಚ್ಛಿದ್ದೇನ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ದಲ್ಲಿದ್ದಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಭಗವತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ತಸ್ಸ ಧಾತುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸದೇವನಾಗಗರುಳಯಕ್ಖಕುಮ್ಭಣ್ಡಗನ್ಧಬ್ಬೇಹಿ ಸತ್ತರತನಮಯೇ ಸತ್ತಯೋಜನಿಕೇ ಥೂಪೇ ಕತೇ ತತ್ಥ ಸುಧೋತಂ ಅತ್ತನೋ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ವೇಳಗ್ಗೇ ಆಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಧಜಂ ಕತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಮತಕೋ ನಾಮ ಯಕ್ಖಸೇನಾಪತಿ ದೇವೇಹಿ ಚೇತಿಯಪೂಜಾರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಠಪಿತೋ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಕಾಯೋ ಆಕಾಸೇ ಧಾರೇನ್ತೋ ಚೇತಿಯಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಅಕಾಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಉಪವಾನೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಜೇತವನಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾನೋ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಅಹೋಸಿ । ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಭಗವತೋ ವಾತಾಬಾಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಗಿಹಿಸಹಾಯೋ ದೇವಹಿತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ। ಸೋ ಥೇರಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪವಾರೇಸಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾನೋ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ಉಪಗಞ್ಛಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಕೇನಚಿ ಮಞ್ಞೇ ಪಯೋಜನೇನ ಥೇರೋ ಆಗತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ವದೇಯ್ಯಾಥ, ಭನ್ತೇ, ಕೇನತ್ಥೋ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪಯೋಜನಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೋ –
Dasamāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato upavānattherassa apadānaṃ. Ayaṃ kira purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto kenaci kammacchiddena padumuttarassa bhagavato kāle dalliddakule nibbattitvā viññutaṃ patto bhagavati parinibbute tassa dhātuṃ gahetvā manussadevanāgagaruḷayakkhakumbhaṇḍagandhabbehi sattaratanamaye sattayojanike thūpe kate tattha sudhotaṃ attano uttarāsaṅgaṃ veḷagge ābandhitvā dhajaṃ katvā pūjaṃ akāsi. Taṃ gahetvā abhisammatako nāma yakkhasenāpati devehi cetiyapūjārakkhaṇatthaṃ ṭhapito adissamānakāyo ākāse dhārento cetiyaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ akāsi. Taṃ disvā bhiyyosomattāya pasannamānaso ahosi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā upavānoti laddhanāmo vayappatto jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto chaḷabhiñño ahosi. Athāyasmā upavāno bhagavato upaṭṭhāko ahosi . Tena ca samayena bhagavato vātābādho uppajji. Therassa gihisahāyo devahito nāma brāhmaṇo sāvatthiyaṃ paṭivasati. So theraṃ catūhi paccayehi pavāresi. Athāyasmā upavāno nivāsetvā pattacīvaraṃ gahetvā tassa brāhmaṇassa nivesanaṃ upagañchi. Brāhmaṇo ‘‘kenaci maññe payojanena thero āgato bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘vadeyyātha, bhante, kenattho’’ti āha. Thero tassa brāhmaṇassa payojanaṃ ācikkhanto –
‘‘ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ವಾತೇಹಾಬಾಧಿಕೋ ಮುನಿ।
‘‘Arahaṃ sugato loke, vātehābādhiko muni;
ಸಚೇ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಅತ್ಥಿ, ಮುನಿನೋ ದೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ॥
Sace uṇhodakaṃ atthi, munino dehi brāhmaṇa.
‘‘ಪೂಜಿತೋ ಪೂಜನೇಯ್ಯಾನಂ, ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯಾನ ಸಕ್ಕತೋ।
‘‘Pūjito pūjaneyyānaṃ, sakkareyyāna sakkato;
ಅಪಚಿತೋಪಚೇಯ್ಯಾನಂ, ತಸ್ಸ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಹಾತವೇ’’ತಿ॥ (ಥೇರಗಾ॰ ೧೮೫-೧೮೬) –
Apacitopaceyyānaṃ, tassa icchāmi hātave’’ti. (theragā. 185-186) –
ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ।
Gāthādvayaṃ abhāsi.
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಪೂಜನೇಯ್ಯಾನಂ ಪೂಜೇತಬ್ಬೇಹಿ ಸಕ್ಕಾದೀಹಿ ದೇವೇಹಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾದೀಹಿ ಚ ಬ್ರಹ್ಮೇಹಿ ಪೂಜಿತೋ, ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯಾನಂ ಸಕ್ಕಾತಬ್ಬೇಹಿ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಕೋಸಲರಾಜಾದೀಹಿ ಸಕ್ಕತೋ, ಅಪಚೇಯ್ಯಾನಂ ಅಪಚಾಯಿತಬ್ಬೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ ಖೀಣಾಸವೇಹಿ ಅಪಚಿತೋ, ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಆರಕತ್ತಾದಿನಾ ಅರಹಂ, ಸೋಭನಗಮನಾದಿನಾ ಸುಗತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಮುನಿ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ಥಾ ದೇವದೇವೋ ಸಕ್ಕಾನಂ ಅತಿಸಕ್ಕೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಅತಿಬ್ರಹ್ಮಾ, ಸೋ ದಾನಿ ವಾತೇಹಿ ವಾತಹೇತು ವಾತಕ್ಖೋಭನಿಮಿತ್ತಂ ಆಬಾಧಿಕೋ ಜಾತೋ। ಸಚೇ , ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ವಾತಾಬಾಧವೂಪಸಮನತ್ಥಂ ತಂ ಹಾತವೇ ಉಪನೇತುಂ ಇಚ್ಛಾಮೀತಿ।
Tassattho – yo imasmiṃ loke pūjaneyyānaṃ pūjetabbehi sakkādīhi devehi mahābrahmādīhi ca brahmehi pūjito, sakkareyyānaṃ sakkātabbehi bimbisārakosalarājādīhi sakkato, apaceyyānaṃ apacāyitabbehi mahesīhi khīṇāsavehi apacito, kilesehi ārakattādinā arahaṃ, sobhanagamanādinā sugato sabbaññū muni mayhaṃ satthā devadevo sakkānaṃ atisakko brahmānaṃ atibrahmā, so dāni vātehi vātahetu vātakkhobhanimittaṃ ābādhiko jāto. Sace , brāhmaṇa, uṇhodakaṃ atthi, tassa vātābādhavūpasamanatthaṃ taṃ hātave upanetuṃ icchāmīti.
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ತದನುರೂಪಂ ವಾತಹರಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಭಗವತೋ ಉಪನಾಮೇಸಿ। ತೇನ ಚ ಸತ್ಥು ರೋಗೋ ವೂಪಸಮಿ। ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸಿ।
Taṃ sutvā brāhmaṇo uṇhodakaṃ tadanurūpaṃ vātaharañca bhesajjaṃ bhagavato upanāmesi. Tena ca satthu rogo vūpasami. Tassa bhagavā anumodanaṃ akāsi.
೧೨೨. ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾನೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ಸರಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಪುಬ್ಬಚರಿತಾಪದಾನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪದುಮುತ್ತರೋತಿಆದೀನಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ।
122. Athāyasmā upavāno aparabhāge attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Tattha padumuttarotiādīni pubbe vuttatthāneva.
೧೨೩. ಮಹಾಜನಾ ಸಮಾಗಮ್ಮಾತಿ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪವಾಸಿನೋ ರಾಸಿಭೂತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಿತಕಂ ಕತ್ವಾತಿ ಯೋಜನುಬ್ಬೇಧಂ ಚನ್ದನರಾಸಿಚಿತಕಂ ಕತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸರೀರಂ ತತ್ಥ ಅಭಿರೋಪಯಿಂಸೂತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
123.Mahājanā samāgammāti sakalajambudīpavāsino rāsibhūtāti attho. Citakaṃ katvāti yojanubbedhaṃ candanarāsicitakaṃ katvā bhagavato sarīraṃ tattha abhiropayiṃsūti sambandho.
೧೨೪. ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾನಾತಿ ಆದಹನಾತಿ ಅಗ್ಗಿನಾ ದಹನಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
124.Sarīrakiccaṃkatvānāti ādahanāti agginā dahanakiccaṃ katvāti attho.
೧೨೭-೨೮. ಜಙ್ಘಾ ಮಣಿಮಯಾ ಆಸೀತಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಕತಥೂಪೇ ಜಙ್ಘಾ ಪುಪ್ಫವಾಹತ್ಥಂ ಚರಿತಟ್ಠಾನಂ ಮಣಿಮಯಾ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿನಾ ಕತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಯಮ್ಪೀತಿ ಸಬ್ಬೇ ದೇವಾ ಥೂಪಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
127-28.Jaṅghā maṇimayā āsīti manussehi katathūpe jaṅghā pupphavāhatthaṃ caritaṭṭhānaṃ maṇimayā indanīlamaṇinā katāti attho. Mayampīti sabbe devā thūpaṃ karissāmāti attho.
೧೨೯. ಧಾತು ಆವೇಣಿಕಾ ನತ್ಥೀತಿ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಚೇತಿಯಂ ಕಾತುಂ ಆವೇಣಿಕಾ ವಿಸುಂ ಧಾತು ನತ್ಥಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸರೀರಂ ಏಕಪಿಣ್ಡಿತನ್ತಿ ಆಹ। ಅಧಿಟ್ಠಾನಬಲೇನ ಸಕಲಸರೀರಧಾತು ಏಕಘನಸಿಲಾಮಯಪಟಿಮಾ ವಿಯ ಏಕಮೇವ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಮ್ಹಿ ಬುದ್ಧಥೂಪಮ್ಹೀತಿ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪವಾಸೀಹಿ ಕತಮ್ಹಿ ಇಮಮ್ಹಿ ಸುವಣ್ಣಥೂಪಮ್ಹಿ ಮಯಂ ಸಬ್ಬೇ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಕಞ್ಚುಕಥೂಪಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
129.Dhātu āveṇikā natthīti devamanussehi visuṃ visuṃ cetiyaṃ kātuṃ āveṇikā visuṃ dhātu natthi, taṃ dassento sarīraṃ ekapiṇḍitanti āha. Adhiṭṭhānabalena sakalasarīradhātu ekaghanasilāmayapaṭimā viya ekameva ahosīti attho. Imamhi buddhathūpamhīti sakalajambudīpavāsīhi katamhi imamhi suvaṇṇathūpamhi mayaṃ sabbe samāgantvā kañcukathūpaṃ karissāmāti attho.
೧೩೩. ಇನ್ದನೀಲಂ ಮಹಾನೀಲನ್ತಿ ಇನ್ದೀವರಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾಭಂ ಮಣಿ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿ। ತತೋ ಅಧಿಕವಣ್ಣತಾ ಮಹಾಮಣಿ ಇನ್ದನೀಲಮಣಯೋ ಚ ಮಹಾನೀಲಮಣಯೋ ಚ ಜೋತಿರಸಮಣಿಜಾತಿರಙ್ಗಮಣಯೋ ಚ ಏಕತೋ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ರಾಸೀ ಕತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಥೂಪೇ ಕಞ್ಚುಕಥೂಪಂ ಕತ್ವಾ ಅಛಾದಯುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
133.Indanīlaṃ mahānīlanti indīvarapupphavaṇṇābhaṃ maṇi indanīlamaṇi. Tato adhikavaṇṇatā mahāmaṇi indanīlamaṇayo ca mahānīlamaṇayo ca jotirasamaṇijātiraṅgamaṇayo ca ekato sannipātetvā rāsī katvā suvaṇṇathūpe kañcukathūpaṃ katvā achādayunti sambandho.
೧೪೪. ಪಚ್ಚೇಕಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸಾತಿ ಬುದ್ಧುತ್ತಮಸ್ಸ ಪತಿ ಏಕಂ ವಿಸುಂ ಉಪರಿಛದನೇನ ಥೂಪಂ ಅಕಂಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
144.Paccekaṃbuddhaseṭṭhassāti buddhuttamassa pati ekaṃ visuṃ uparichadanena thūpaṃ akaṃsūti attho.
೧೪೭. ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ ಗುಯ್ಹಕಾ ತಥಾತಿ ಕುಮ್ಭಮತ್ತಾನಿ ಅಣ್ಡಾನಿ ಯೇಸಂ ದೇವಾನಂ ತೇ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ, ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ನಿಗುಹಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದನತೋ ಗರುಳಾ ಗುಯ್ಹಕಾ ನಾಮ ಜಾತಾ, ತೇ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ ಗುಯ್ಹಕಾಪಿ ಥೂಪಂ ಅಕಂಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
147.Kumbhaṇḍā guyhakātathāti kumbhamattāni aṇḍāni yesaṃ devānaṃ te kumbhaṇḍā, paṭicchādetvā niguhitvā paṭicchādanato garuḷā guyhakā nāma jātā, te kumbhaṇḍā guyhakāpi thūpaṃ akaṃsūti attho.
೧೫೧. ಅತಿಭೋನ್ತಿ ನ ತಸ್ಸಾಭಾತಿ ತಸ್ಸ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಪಭಂ ಚನ್ದಸೂರಿಯತಾರಕಾನಂ ಪಭಾ ನ ಅತಿಭೋನ್ತಿ, ನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
151.Atibhonti na tassābhāti tassa cetiyassa pabhaṃ candasūriyatārakānaṃ pabhā na atibhonti, na ajjhottharantīti attho.
೧೫೮. ಅಹಮ್ಪಿ ಕಾರಂ ಕಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಾದಿನೋ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಥೂಪಸ್ಮಿಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಕಾರಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಂ ಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಧಜಪಟಾಕಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
158.Ahampi kāraṃ kassāmīti tādino lokanāthassa thūpasmiṃ ahampi kāraṃ puññakiriyaṃ kusalakammaṃ dhajapaṭākapūjaṃ karissāmīti attho.
ಉಪವಾನತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Upavānattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಅಪದಾನಪಾಳಿ • Apadānapāḷi / ೧೦. ಉಪವಾನತ್ಥೇರಅಪದಾನಂ • 10. Upavānattheraapadānaṃ