Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിനയവിനിച്ഛയ-ടീകാ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ഉപോസഥക്ഖന്ധകകഥാവണ്ണനാ
Uposathakkhandhakakathāvaṇṇanā
൨൫൫൧-൨. യാ ഏകാദസഹി സീമാവിപത്തീഹി വജ്ജിതാ തിസമ്പത്തിസംയുതാ നിമിത്തേന നിമിത്തം ഘടേത്വാ സമ്മതാ, സാ അയം ബദ്ധസീമാ നാമ സിയാതി യോജനാ. തത്ഥ അതിഖുദ്ദകാ, അതിമഹതീ, ഖണ്ഡനിമിത്താ, ഛായാനിമിത്താ, അനിമിത്താ, ബഹിസീമേ ഠിതസമ്മതാ, നദിയാ സമ്മതാ, സമുദ്ദേ സമ്മതാ, ജാതസ്സരേ സമ്മതാ, സീമായ സീമം സമ്ഭിന്ദന്തേന സമ്മതാ, സീമായ സീമം അജ്ഝോത്ഥരന്തേന സമ്മതാതി ‘‘ഇമേഹി ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തീ’’തി (പരി॰ ൪൮൬) വചനതോ ഇമാ ഏകാദസ വിപത്തിസീമായോ നാമ, വിപന്നസീമാതി വുത്തം ഹോതി.
2551-2. Yā ekādasahi sīmāvipattīhi vajjitā tisampattisaṃyutā nimittena nimittaṃ ghaṭetvā sammatā, sā ayaṃ baddhasīmā nāma siyāti yojanā. Tattha atikhuddakā, atimahatī, khaṇḍanimittā, chāyānimittā, animittā, bahisīme ṭhitasammatā, nadiyā sammatā, samudde sammatā, jātassare sammatā, sīmāya sīmaṃ sambhindantena sammatā, sīmāya sīmaṃ ajjhottharantena sammatāti ‘‘imehi ekādasahi ākārehi sīmato kammāni vipajjantī’’ti (pari. 486) vacanato imā ekādasa vipattisīmāyo nāma, vipannasīmāti vuttaṃ hoti.
തത്ഥ അതിഖുദ്ദകാ നാമ യത്ഥ ഏകവീസതി ഭിക്ഖൂ നിസീദിതും ന സക്കോന്തി. അതിമഹതീ നാമ യാ അന്തമസോ കേസഗ്ഗമത്തേനാപി തിയോജനം അതിക്കമിത്വാ സമ്മതാ. ഖണ്ഡനിമിത്താ നാമ അഘടിതനിമിത്താ വുച്ചതി. പുരത്ഥിമായ ദിസായ നിമിത്തം കിത്തേത്വാ അനുക്കമേനേവ ദക്ഖിണായ, പച്ഛിമായ, ഉത്തരായ ദിസായ കിത്തേത്വാ പുന പുരത്ഥിമായ ദിസായ പുബ്ബകിത്തിതം പടികിത്തേത്വാ ഠപേതും വട്ടതി, ഏവം അഖണ്ഡനിമിത്താ ഹോതി. സചേ പന അനുക്കമേന ആഹരിത്വാ ഉത്തരായ ദിസായ നിമിത്തം കിത്തേത്വാ തത്ഥേവ ഠപേതി, ഖണ്ഡനിമിത്താ നാമ ഹോതി. അപരാപി ഖണ്ഡനിമിത്താ നാമ യാ അനിമിത്തുപഗം തചസാരരുക്ഖം വാ ഖാണുകം വാ പംസുപുഞ്ജവാലികാപുഞ്ജാനം വാ അഞ്ഞതരം അന്തരാ ഏകം നിമിത്തം കത്വാ സമ്മതാ. ഛായാനിമിത്താ നാമ പബ്ബതച്ഛായാദീനം യം കിഞ്ചി ഛായം നിമിത്തം കത്വാ സമ്മതാ. അനിമിത്താ നാമ സബ്ബേന സബ്ബം നിമിത്താനി അകിത്തേത്വാ സമ്മതാ. ബഹിസീമേ ഠിതസമ്മതാ നാമ നിമിത്താനി കിത്തേത്വാ നിമിത്താനം ബഹി ഠിതേന സമ്മതാ.
Tattha atikhuddakā nāma yattha ekavīsati bhikkhū nisīdituṃ na sakkonti. Atimahatī nāma yā antamaso kesaggamattenāpi tiyojanaṃ atikkamitvā sammatā. Khaṇḍanimittā nāma aghaṭitanimittā vuccati. Puratthimāya disāya nimittaṃ kittetvā anukkameneva dakkhiṇāya, pacchimāya, uttarāya disāya kittetvā puna puratthimāya disāya pubbakittitaṃ paṭikittetvā ṭhapetuṃ vaṭṭati, evaṃ akhaṇḍanimittā hoti. Sace pana anukkamena āharitvā uttarāya disāya nimittaṃ kittetvā tattheva ṭhapeti, khaṇḍanimittā nāma hoti. Aparāpi khaṇḍanimittā nāma yā animittupagaṃ tacasārarukkhaṃ vā khāṇukaṃ vā paṃsupuñjavālikāpuñjānaṃ vā aññataraṃ antarā ekaṃ nimittaṃ katvā sammatā. Chāyānimittā nāma pabbatacchāyādīnaṃ yaṃ kiñci chāyaṃ nimittaṃ katvā sammatā. Animittā nāma sabbena sabbaṃ nimittāni akittetvā sammatā. Bahisīme ṭhitasammatā nāma nimittāni kittetvā nimittānaṃ bahi ṭhitena sammatā.
നദിയാ സമുദ്ദേ ജാതസ്സരേ സമ്മതാ നാമ ഏതേസു നദിആദീസു സമ്മതാ. സാ ഹി ഏവം സമ്മതാപി ‘‘സബ്ബാ, ഭിക്ഖവേ, നദീ അസീമാ, സബ്ബോ സമുദ്ദോ അസീമോ, സബ്ബോ ജാതസ്സരോ അസീമോ’’തി (മഹാവ॰ ൧൪൮) വചനതോ അസമ്മതാവ ഹോതി. സീമായ സീമം സമ്ഭിന്ദന്തേന സമ്മതാ നാമ അത്തനോ സീമായ പരേസം സീമം സമ്ഭിന്ദന്തേന സമ്മതാ. സചേ ഹി പോരാണകസ്സ വിഹാരസ്സ പുരത്ഥിമായ ദിസായ അമ്ബോ ചേവ ജമ്ബൂ ചാതി ദ്വേ രുക്ഖാ അഞ്ഞമഞ്ഞം സംസട്ഠവിടപാ ഹോന്തി, തേസു അമ്ബസ്സ പച്ഛിമദിസാഭാഗേ ജമ്ബൂ, വിഹാരസീമാ ച ജമ്ബും അന്തോ കത്വാ അമ്ബം കിത്തേത്വാ ബദ്ധാ ഹോതി, അഥ പച്ഛാ തസ്സ വിഹാരസ്സ പുരത്ഥിമായ ദിസായ വിഹാരേ കതേ സീമം ബന്ധന്താ ഭിക്ഖൂ തം അമ്ബം അന്തോ കത്വാ ജമ്ബും കിത്തേത്വാ ബന്ധന്തി, സീമായ സീമം സമ്ഭിന്നാ ഹോതി. സീമായ സീമം അജ്ഝോത്ഥരന്തേന സമ്മതാ നാമ അത്തനോ സീമായ പരേസം സീമം അജ്ഝോത്ഥരന്തേന സമ്മതാ. സചേ ഹി പരേസം ബദ്ധസീമം സകലം വാ തസ്സാ പദേസം വാ അന്തോ കത്വാ അത്തനോ സീമം സമ്മന്നതി, സീമായ സീമാ അജ്ഝോത്ഥരിതാ നാമ ഹോതീതി. ഇതി ഇമാഹി ഏകാദസഹി വിപത്തിസീമാഹി വജ്ജിതാതി അത്ഥോ.
Nadiyā samudde jātassare sammatā nāma etesu nadiādīsu sammatā. Sā hi evaṃ sammatāpi ‘‘sabbā, bhikkhave, nadī asīmā, sabbo samuddo asīmo, sabbo jātassaro asīmo’’ti (mahāva. 148) vacanato asammatāva hoti. Sīmāya sīmaṃ sambhindantena sammatā nāma attano sīmāya paresaṃ sīmaṃ sambhindantena sammatā. Sace hi porāṇakassa vihārassa puratthimāya disāya ambo ceva jambū cāti dve rukkhā aññamaññaṃ saṃsaṭṭhaviṭapā honti, tesu ambassa pacchimadisābhāge jambū, vihārasīmā ca jambuṃ anto katvā ambaṃ kittetvā baddhā hoti, atha pacchā tassa vihārassa puratthimāya disāya vihāre kate sīmaṃ bandhantā bhikkhū taṃ ambaṃ anto katvā jambuṃ kittetvā bandhanti, sīmāya sīmaṃ sambhinnā hoti. Sīmāya sīmaṃ ajjhottharantena sammatā nāma attano sīmāya paresaṃ sīmaṃ ajjhottharantena sammatā. Sace hi paresaṃ baddhasīmaṃ sakalaṃ vā tassā padesaṃ vā anto katvā attano sīmaṃ sammannati, sīmāya sīmā ajjhottharitā nāma hotīti. Iti imāhi ekādasahi vipattisīmāhi vajjitāti attho.
തിസമ്പത്തിസംയുതാതി നിമിത്തസമ്പത്തി, പരിസാസമ്പത്തി, കമ്മവാചാസമ്പത്തീതി ഇമാഹി തീഹി സമ്പത്തീഹി സമന്നാഗതാ. തത്ഥ നിമിത്തസമ്പത്തിയുത്താ നാമ ‘‘പബ്ബതനിമിത്തം, പാസാണനിമിത്തം, വനനിമിത്തം, രുക്ഖനിമിത്തം, മഗ്ഗനിമിത്തം, വമ്മികനിമിത്തം, നദിനിമിത്തം, ഉദകനിമിത്ത’’ന്തി (മഹാവ॰ ൧൩൮) ഏവം വുത്തേസു അട്ഠസു നിമിത്തേസു തസ്മിം തസ്മിം ദിസാഭാഗേ യഥാലദ്ധാനി നിമിത്തുപഗാനി നിമിത്താനി ‘‘പുരത്ഥിമായ ദിസായ കിം നിമിത്തം? പബ്ബതോ, ഭന്തേ, ഏസോ പബ്ബതോ നിമിത്ത’’ന്തിആദിനാ നയേന സമ്മാ കിത്തേത്വാ സമ്മതാ.
Tisampattisaṃyutāti nimittasampatti, parisāsampatti, kammavācāsampattīti imāhi tīhi sampattīhi samannāgatā. Tattha nimittasampattiyuttā nāma ‘‘pabbatanimittaṃ, pāsāṇanimittaṃ, vananimittaṃ, rukkhanimittaṃ, magganimittaṃ, vammikanimittaṃ, nadinimittaṃ, udakanimitta’’nti (mahāva. 138) evaṃ vuttesu aṭṭhasu nimittesu tasmiṃ tasmiṃ disābhāge yathāladdhāni nimittupagāni nimittāni ‘‘puratthimāya disāya kiṃ nimittaṃ? Pabbato, bhante, eso pabbato nimitta’’ntiādinā nayena sammā kittetvā sammatā.
പരിസാസമ്പത്തിയുത്താ നാമ സബ്ബന്തിമേന പരിച്ഛേദേന ചതൂഹി ഭിക്ഖൂഹി സന്നിപതിത്വാ യാവതികാ തസ്മിം ഗാമഖേത്തേ ബദ്ധസീമം വാ നദിസമുദ്ദജാതസ്സരേ വാ അനോക്കമിത്വാ ഠിതാ ഭിക്ഖൂ, തേ സബ്ബേ ഹത്ഥപാസേ വാ കത്വാ, ഛന്ദം വാ ആഹരിത്വാ സമ്മതാ.
Parisāsampattiyuttā nāma sabbantimena paricchedena catūhi bhikkhūhi sannipatitvā yāvatikā tasmiṃ gāmakhette baddhasīmaṃ vā nadisamuddajātassare vā anokkamitvā ṭhitā bhikkhū, te sabbe hatthapāse vā katvā, chandaṃ vā āharitvā sammatā.
കമ്മവാചാസമ്പത്തിയുത്താ നാമ ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ സങ്ഘോ, യാവതാ സമന്താ നിമിത്താ കിത്തിതാ’’തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൧൩൯) നയേന വുത്തായ പരിസുദ്ധായ ഞത്തിദുതിയകമ്മവാചായ സമ്മതാ. ഏവം ഏകാദസ വിപത്തിസീമായോ അതിക്കമിത്വാ തിവിധസമ്പത്തിയുത്താ നിമിത്തേന നിമിത്തം ഘടേത്വാ സമ്മതാ സീമാ ബദ്ധസീമാതി വേദിതബ്ബാ.
Kammavācāsampattiyuttā nāma ‘‘suṇātu me, bhante saṅgho, yāvatā samantā nimittā kittitā’’tiādinā (mahāva. 139) nayena vuttāya parisuddhāya ñattidutiyakammavācāya sammatā. Evaṃ ekādasa vipattisīmāyo atikkamitvā tividhasampattiyuttā nimittena nimittaṃ ghaṭetvā sammatā sīmā baddhasīmāti veditabbā.
൨൫൫൩-൪. ഖണ്ഡസമാനസംവാസഅവിപ്പവാസാ ആദയോ ആദിഭൂതാ, ആദിമ്ഹി വാ യാസം സീമാനം താ ഖണ്ഡസമാനസംവാസാവിപ്പവാസാദീ, താസം, താഹി വാ പഭേദോ ഖണ്ഡസമാനസംവാസാദിഭേദോ, തതോ ഖണ്ഡസമാനസംവാസാദിഭേദതോ, ഖണ്ഡസീമാ, സമാനസംവാസസീമാ, അവിപ്പവാസസീമാതി ഇമാസം സീമാനം ഏതാഹി വാ കരണഭൂതാഹി, ഹേതുഭൂതാഹി വാ ജാതേന വിഭാഗേനാതി വുത്തം ഹോതി. സമാനസംവാസാവിപ്പവാസാനമന്തരേ ഖണ്ഡാ പരിച്ഛിന്നാ താഹി അസങ്കരാ സീമാ ഖണ്ഡസീമാ നാമ. സമാനസംവാസേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഏകതോ ഉപോസഥാദികോ സംവാസോ ഏത്ഥ കരീയതീതി സമാനസംവാസാ നാമ. അവിപ്പവാസായ ലക്ഖണം ‘‘ബന്ധിത്വാ’’തിആദിനാ വക്ഖതി. ഇതി ബദ്ധാ തിധാ വുത്താതി ഏവം ബദ്ധസീമാ തിപ്പഭേദാ വുത്താ.
2553-4. Khaṇḍasamānasaṃvāsaavippavāsā ādayo ādibhūtā, ādimhi vā yāsaṃ sīmānaṃ tā khaṇḍasamānasaṃvāsāvippavāsādī, tāsaṃ, tāhi vā pabhedo khaṇḍasamānasaṃvāsādibhedo, tato khaṇḍasamānasaṃvāsādibhedato, khaṇḍasīmā, samānasaṃvāsasīmā, avippavāsasīmāti imāsaṃ sīmānaṃ etāhi vā karaṇabhūtāhi, hetubhūtāhi vā jātena vibhāgenāti vuttaṃ hoti. Samānasaṃvāsāvippavāsānamantare khaṇḍā paricchinnā tāhi asaṅkarā sīmā khaṇḍasīmā nāma. Samānasaṃvāsehi bhikkhūhi ekato uposathādiko saṃvāso ettha karīyatīti samānasaṃvāsā nāma. Avippavāsāya lakkhaṇaṃ ‘‘bandhitvā’’tiādinā vakkhati. Iti baddhā tidhā vuttāti evaṃ baddhasīmā tippabhedā vuttā.
ഉദകുക്ഖേപാതി ഹേതുമ്ഹി നിസ്സക്കവചനം. സത്തന്നം അബ്ഭന്തരാനം സമാഹാരാ സത്തബ്ഭന്തരാ, തതോപി ച. അബദ്ധാപി തിവിധാതി സമ്ബന്ധോ. തത്ഥാതി താസു തീസു അബദ്ധസീമാസു. ഗാമപരിച്ഛേദോതി സബ്ബദിസാസു സീമം പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ‘‘ഇമസ്സ പദേസസ്സ ഏത്തകോ കരോ’’തി ഏവം കരേന നിയമിതോ ഗാമപ്പദേസോ. യഥാഹ – ‘‘യത്തകേ പദേസേ തസ്സ ഗാമസ്സ ഭോജകാ ബലിം ഹരന്തി , സോ പദേസോ അപ്പോ വാ ഹോതു മഹന്തോ വാ, ‘ഗാമസീമാ’ത്വേവ സങ്ഖ്യം ഗച്ഛതി. യമ്പി ഏകസ്മിംയേവ ഗാമക്ഖേത്തേ ഏകം പദേസം ‘അയം വിസും ഗാമോ ഹോതൂ’തി പരിച്ഛിന്ദിത്വാ രാജാ കസ്സചി ദേതി, സോപി വിസുംഗാമസീമാ ഹോതിയേവാ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൪൭).
Udakukkhepāti hetumhi nissakkavacanaṃ. Sattannaṃ abbhantarānaṃ samāhārā sattabbhantarā, tatopi ca. Abaddhāpi tividhāti sambandho. Tatthāti tāsu tīsu abaddhasīmāsu. Gāmaparicchedoti sabbadisāsu sīmaṃ paricchinditvā ‘‘imassa padesassa ettako karo’’ti evaṃ karena niyamito gāmappadeso. Yathāha – ‘‘yattake padese tassa gāmassa bhojakā baliṃ haranti , so padeso appo vā hotu mahanto vā, ‘gāmasīmā’tveva saṅkhyaṃ gacchati. Yampi ekasmiṃyeva gāmakkhette ekaṃ padesaṃ ‘ayaṃ visuṃ gāmo hotū’ti paricchinditvā rājā kassaci deti, sopi visuṃgāmasīmā hotiyevā’’ti (mahāva. aṭṭha. 147).
‘‘ഗാമപരിച്ഛേദോ’’തി ഇമിനാ ച നഗരപരിച്ഛേദോ ച സങ്ഗഹിതോ. യഥാഹ – ‘‘ഗാമഗ്ഗഹണേന ചേത്ഥ നഗരമ്പി ഗഹിതമേവ ഹോതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൪൭). നിഗമസീമായ വിസുംയേവ വുത്തത്താ തസ്സാ ഇധ സങ്ഗഹോ ന വത്തബ്ബോ. വുത്തഞ്ഹി പാളിയം ‘‘യം ഗാമം വാ നിഗമം വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരതി. യാ തസ്സ വാ ഗാമസ്സ ഗാമസീമാ, നിഗമസ്സ വാ നിഗമസീമാ, അയം തത്ഥ സമാനസംവാസാ ഏകുപോസഥാ’’തി (മഹാവ॰ ൧൪൭). ഇമിസ്സാ വിസുംയേവ ലക്ഖണസ്സ വുത്തത്താ ഗാമസീമാലക്ഖണേനേവ ഉപലക്ഖിതാ.
‘‘Gāmaparicchedo’’ti iminā ca nagaraparicchedo ca saṅgahito. Yathāha – ‘‘gāmaggahaṇena cettha nagarampi gahitameva hotī’’ti (mahāva. aṭṭha. 147). Nigamasīmāya visuṃyeva vuttattā tassā idha saṅgaho na vattabbo. Vuttañhi pāḷiyaṃ ‘‘yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati. Yā tassa vā gāmassa gāmasīmā, nigamassa vā nigamasīmā, ayaṃ tattha samānasaṃvāsā ekuposathā’’ti (mahāva. 147). Imissā visuṃyeva lakkhaṇassa vuttattā gāmasīmālakkhaṇeneva upalakkhitā.
൨൫൫൫. ‘‘ജാതസ്സരേ’’തിആദീസു ജാതസ്സരാദീനം ലക്ഖണം ഏവം വേദിതബ്ബം – യോ പന കേനചി ഖണിത്വാ അകതോ സയംജാതോ സോബ്ഭോ സമന്തതോ ആഗതേന ഉദകേന പൂരിതോ തിട്ഠതി, യത്ഥ നദിയം വക്ഖമാനപ്പകാരേ വസ്സകാലേ ഉദകം സന്തിട്ഠതി, അയം ജാതസ്സരോ നാമ. യോപി നദിം വാ സമുദ്ദം വാ ഭിന്ദിത്വാ നിക്ഖന്തഉദകേന ഖണിതോ സോബ്ഭോ ഏതം ലക്ഖണം പാപുണാതി, അയമ്പി ജാതസ്സരോയേവ. സമുദ്ദോ പാകടോയേവ.
2555.‘‘Jātassare’’tiādīsu jātassarādīnaṃ lakkhaṇaṃ evaṃ veditabbaṃ – yo pana kenaci khaṇitvā akato sayaṃjāto sobbho samantato āgatena udakena pūrito tiṭṭhati, yattha nadiyaṃ vakkhamānappakāre vassakāle udakaṃ santiṭṭhati, ayaṃ jātassaro nāma. Yopi nadiṃ vā samuddaṃ vā bhinditvā nikkhantaudakena khaṇito sobbho etaṃ lakkhaṇaṃ pāpuṇāti, ayampi jātassaroyeva. Samuddo pākaṭoyeva.
യസ്സാ ധമ്മികാനം രാജൂനം കാലേ അന്വഡ്ഢമാസം അനുദസാഹം അനുപഞ്ചാഹം അനതിക്കമിത്വാ ദേവേ വസ്സന്തേ വലാഹകേസു വിഗതമത്തേസു സോതം പച്ഛിജ്ജതി, അയം നദിസങ്ഖ്യം ന ഗച്ഛതി. യസ്സാ പന ഈദിസേ സുവുട്ഠികാലേ വസ്സാനസ്സ ചതുമാസേ സോതം ന പച്ഛിജ്ജതി, യത്ഥ തിത്ഥേന വാ അതിത്ഥേന വാ സിക്ഖാകരണീയേ ആഗതലക്ഖണേന തിമണ്ഡലം പടിച്ഛാദേത്വാ അന്തരവാസകം അനുക്ഖിപിത്വാ ഉത്തരന്തിയാ ഭിക്ഖുനിയാ ഏകദ്വങ്ഗുലമത്തമ്പി അന്തരവാസകോ തേമിയതി, അയം സമുദ്ദം വാ പവിസതു തളാകം വാ, പഭവതോ പട്ഠായ നദീ നാമ.
Yassā dhammikānaṃ rājūnaṃ kāle anvaḍḍhamāsaṃ anudasāhaṃ anupañcāhaṃ anatikkamitvā deve vassante valāhakesu vigatamattesu sotaṃ pacchijjati, ayaṃ nadisaṅkhyaṃ na gacchati. Yassā pana īdise suvuṭṭhikāle vassānassa catumāse sotaṃ na pacchijjati, yattha titthena vā atitthena vā sikkhākaraṇīye āgatalakkhaṇena timaṇḍalaṃ paṭicchādetvā antaravāsakaṃ anukkhipitvā uttarantiyā bhikkhuniyā ekadvaṅgulamattampi antaravāsako temiyati, ayaṃ samuddaṃ vā pavisatu taḷākaṃ vā, pabhavato paṭṭhāya nadī nāma.
സമന്തതോതി സമന്താ. മജ്ഝിമസ്സാതി ഥാമമജ്ഝിമസ്സ പുരിസസ്സ. ഉദകുക്ഖേപോതി വക്ഖമാനേന നയേന ഥാമപ്പമാണേന ഖിത്തസ്സ ഉദകസ്സ വാ വാലുകായ വാ പതിതട്ഠാനേന പരിച്ഛിന്നോ അന്തോപദേസോ. യഥാ അക്ഖധുത്താ ദാരുഗുളം ഖിപന്തി, ഏവം ഉദകം വാ വാലുകം വാ ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ ഥാമമജ്ഝിമേന പുരിസേന സബ്ബഥാമേന ഖിപിതബ്ബം, തത്ഥ യത്ഥ ഏവം ഖിത്തം ഉദകം വാ വാലുകാ വാ പതതി, അയം ഉദകുക്ഖേപോ നാമാതി. ഉദകുക്ഖേപസഞ്ഞിതോതി ‘‘ഉദകുക്ഖേപോ’’തി സല്ലക്ഖിതോ.
Samantatoti samantā. Majjhimassāti thāmamajjhimassa purisassa. Udakukkhepoti vakkhamānena nayena thāmappamāṇena khittassa udakassa vā vālukāya vā patitaṭṭhānena paricchinno antopadeso. Yathā akkhadhuttā dāruguḷaṃ khipanti, evaṃ udakaṃ vā vālukaṃ vā hatthena gahetvā thāmamajjhimena purisena sabbathāmena khipitabbaṃ, tattha yattha evaṃ khittaṃ udakaṃ vā vālukā vā patati, ayaṃ udakukkhepo nāmāti. Udakukkhepasaññitoti ‘‘udakukkhepo’’ti sallakkhito.
൨൫൫൬. അഗാമകേ അരഞ്ഞേതി വിഞ്ഝാടവിസദിസേ ഗാമരഹിതേ മഹാഅരഞ്ഞേ. സമന്തതോ സത്തേവബ്ഭന്തരാതി അത്തനോ ഠിതട്ഠാനതോ പരിക്ഖിപിത്വാ സത്തേവ അബ്ഭന്തരാ യസ്സാ സീമായ പരിച്ഛേദോ, അയം സത്തബ്ഭന്തരനാമികാ സീമാ നാമ.
2556.Agāmake araññeti viñjhāṭavisadise gāmarahite mahāaraññe. Samantato sattevabbhantarāti attano ṭhitaṭṭhānato parikkhipitvā satteva abbhantarā yassā sīmāya paricchedo, ayaṃ sattabbhantaranāmikā sīmā nāma.
൨൫൫൭. ഗുളുക്ഖേപനയേനാതി അക്ഖധുത്തകാനം ദാരുഗുളുക്ഖിപനാകാരേന. ഉദകുക്ഖേപകാതി ഉദകുക്ഖേപസദിസവസേന.
2557.Guḷukkhepanayenāti akkhadhuttakānaṃ dāruguḷukkhipanākārena. Udakukkhepakāti udakukkhepasadisavasena.
൨൫൫൮. ഇമാസം ദ്വിന്നം സീമാനം വഡ്ഢനക്കമം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘അബ്ഭന്തരൂദകുക്ഖേപാ, ഠിതോകാസാ പരം സിയു’’ന്തി. ഠിതോകാസാ പരന്തി പരിസായ ഠിതട്ഠാനതോ പരം, പരിസപരിയന്തതോ പട്ഠായ സത്തബ്ഭന്തരാ ച മിനിതബ്ബാ, ഉദകുക്ഖേപോ ച കാതബ്ബോതി അത്ഥോ.
2558. Imāsaṃ dvinnaṃ sīmānaṃ vaḍḍhanakkamaṃ dassetumāha ‘‘abbhantarūdakukkhepā, ṭhitokāsā paraṃ siyu’’nti. Ṭhitokāsā paranti parisāya ṭhitaṭṭhānato paraṃ, parisapariyantato paṭṭhāya sattabbhantarā ca minitabbā, udakukkhepo ca kātabboti attho.
൨൫൫൯-൬൦. അന്തോപരിച്ഛേദേതി ഉദകുക്ഖേപേന വാ സത്തബ്ഭന്തരേഹി വാ പരിച്ഛിന്നോകാസസ്സ അന്തോ. ഹത്ഥപാസം വിഹായ ഠിതോ വാ പരം തത്തകം പരിച്ഛേദം അനതിക്കമ്മ ഠിതോ വാതി യോജനാ, സീമന്തരികത്ഥായ ഠപേതബ്ബം ഏകം ഉദകുക്ഖേപം വാ സത്തബ്ഭന്തരം ഏവ വാ അനതിക്കമ്മ ഠിതോതി അത്ഥോ.
2559-60.Antoparicchedeti udakukkhepena vā sattabbhantarehi vā paricchinnokāsassa anto. Hatthapāsaṃ vihāya ṭhito vā paraṃ tattakaṃ paricchedaṃ anatikkamma ṭhito vāti yojanā, sīmantarikatthāya ṭhapetabbaṃ ekaṃ udakukkhepaṃ vā sattabbhantaraṃ eva vā anatikkamma ṭhitoti attho.
കമ്മം വികോപേതീതി അന്തോ ഠിതോ കമ്മസ്സ വഗ്ഗഭാവകരണതോ, ബഹി തത്തകം പദേസം അനതിക്കമിത്വാ ഠിതോ അഞ്ഞസ്സ സങ്ഘസ്സ ഗണപൂരണഭാവം ഗച്ഛന്തോ സീമായ സങ്കരഭാവകരണേന കമ്മം വികോപേതി. ഇതി യസ്മാ അട്ഠകഥാനയോ, തസ്മാ സോ അന്തോസീമായ ഹത്ഥപാസം വിജഹിത്വാ ഠിതോ ഹത്ഥപാസേ വാ കാതബ്ബോ, സീമന്തരികത്ഥായ പരിച്ഛിന്നോകാസതോ ബഹി വാ കാതബ്ബോ. തത്തകം പരിച്ഛേദം അനതിക്കമിത്വാ ഠിതോ യഥാഠിതോവ സചേ അഞ്ഞസ്സ കമ്മസ്സ ഗണപൂരകോ ന ഹോതി, കമ്മം ന കോപേതീതി ഗഹേതബ്ബം.
Kammaṃ vikopetīti anto ṭhito kammassa vaggabhāvakaraṇato, bahi tattakaṃ padesaṃ anatikkamitvā ṭhito aññassa saṅghassa gaṇapūraṇabhāvaṃ gacchanto sīmāya saṅkarabhāvakaraṇena kammaṃ vikopeti. Iti yasmā aṭṭhakathānayo, tasmā so antosīmāya hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhito hatthapāse vā kātabbo, sīmantarikatthāya paricchinnokāsato bahi vā kātabbo. Tattakaṃ paricchedaṃ anatikkamitvā ṭhito yathāṭhitova sace aññassa kammassa gaṇapūrako na hoti, kammaṃ na kopetīti gahetabbaṃ.
൨൫൬൧-൨. സണ്ഠാനന്തി തികോടിസണ്ഠാനം. നിമിത്തന്തി പബ്ബതാദിനിമിത്തം. ദിസകിത്തനന്തി ‘‘പുരത്ഥിമായ ദിസായ കിം നിമിത്ത’’ന്തിആദിനാ ദിസാകിത്തനം. പമാണന്തി തിയോജനപരമം പമാണം . സോധേത്വാതി യസ്മിം ഗാമക്ഖേത്തേ സീമം ബന്ധതി, തത്ഥ വസന്തേ ഉപസമ്പന്നഭിക്ഖൂ ബദ്ധസീമവിഹാരേ വസന്തേ സീമായ ബഹി ഗന്തും അദത്വാ, അബദ്ധസീമവിഹാരേ വസന്തേ ഹത്ഥപാസം ഉപനേതബ്ബേ ഹത്ഥപാസം നേത്വാ അവസേസേ ബഹിസീമായ കത്വാ സബ്ബമഗ്ഗേസു ആരക്ഖം വിദഹിത്വാതി വുത്തം ഹോതി. സീമന്തി ഖണ്ഡസീമം.
2561-2.Saṇṭhānanti tikoṭisaṇṭhānaṃ. Nimittanti pabbatādinimittaṃ. Disakittananti ‘‘puratthimāya disāya kiṃ nimitta’’ntiādinā disākittanaṃ. Pamāṇanti tiyojanaparamaṃ pamāṇaṃ . Sodhetvāti yasmiṃ gāmakkhette sīmaṃ bandhati, tattha vasante upasampannabhikkhū baddhasīmavihāre vasante sīmāya bahi gantuṃ adatvā, abaddhasīmavihāre vasante hatthapāsaṃ upanetabbe hatthapāsaṃ netvā avasese bahisīmāya katvā sabbamaggesu ārakkhaṃ vidahitvāti vuttaṃ hoti. Sīmanti khaṇḍasīmaṃ.
കീദിസന്തി ആഹ ‘‘തികോണ’’ന്തിആദി. പണവൂപമന്തി പണവസണ്ഠാനം മജ്ഝേ സംഖിത്തം ഉഭയകോടിയാ വിത്ഥതം. ‘‘വിതാനാകാരം ധനുകാകാര’’ന്തി ആകാര-സദ്ദോ പച്ചേകം യോജേതബ്ബോ. ധനുകാകാരന്തി ആരോപിതധനുസണ്ഠാനം, ‘‘മുദിങ്ഗൂപമം സകടൂപമ’’ന്തി ഉപമാ-സദ്ദോ പച്ചേകം യോജേതബ്ബോ. മുദിങ്ഗൂപമന്തി മജ്ഝേ വിത്ഥതം ഉഭയകോടിയാ തനുകം തുരിയവിസേസം മുദിങ്ഗന്തി വദന്തി, താദിസന്തി അത്ഥോ. സീമം ബന്ധേയ്യാതി യോജനാ.
Kīdisanti āha ‘‘tikoṇa’’ntiādi. Paṇavūpamanti paṇavasaṇṭhānaṃ majjhe saṃkhittaṃ ubhayakoṭiyā vitthataṃ. ‘‘Vitānākāraṃ dhanukākāra’’nti ākāra-saddo paccekaṃ yojetabbo. Dhanukākāranti āropitadhanusaṇṭhānaṃ, ‘‘mudiṅgūpamaṃ sakaṭūpama’’nti upamā-saddo paccekaṃ yojetabbo. Mudiṅgūpamanti majjhe vitthataṃ ubhayakoṭiyā tanukaṃ turiyavisesaṃ mudiṅganti vadanti, tādisanti attho. Sīmaṃ bandheyyāti yojanā.
൨൫൬൩. പബ്ബതാദിനിമിത്തുപഗനിമിത്താനി ദസ്സേതുമാഹ ‘‘പബ്ബത’’ന്തിആദി. ഇതി അട്ഠ നിമിത്താനി ദീപയേതി യോജനാ. തത്രേവം സങ്ഖേപതോ നിമിത്തുപഗതാ വേദിതബ്ബാ – സുദ്ധപംസുസുദ്ധപാസാണഉഭയമിസ്സകവസേന (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ നിദാനവണ്ണനാ; മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൩൮) തിവിധോപി ഹി പബ്ബതോ ഹത്ഥിപ്പമാണതോ പട്ഠായ ഉദ്ധം നിമിത്തുപഗോ, തതോ ഓമകതരോ ന വട്ടതി. അന്തോസാരേഹി വാ അന്തോസാരമിസ്സകേഹി വാ രുക്ഖേഹി ചതുപഞ്ചരുക്ഖമത്തമ്പി വനം നിമിത്തുപഗം, തതോ ഊനതരം ന വട്ടതി. പാസാണനിമിത്തേ അയഗുളമ്പി പാസാണസങ്ഖ്യമേവ ഗച്ഛതി, തസ്മാ യോ കോചി പാസാണോ ഉക്കംസേന ഹത്ഥിപ്പമാണതോ ഓമകതരം ആദിം കത്വാ ഹേട്ഠിമപരിച്ഛേദേന ദ്വത്തിംസപലഗുളപിണ്ഡപരിമാണോ നിമിത്തുപഗോ, ന തതോ ഖുദ്ദകതരോ. പിട്ഠിപാസാണോ പന അതിമഹന്തോപി വട്ടതി. രുക്ഖോ ജീവന്തോയേവ അന്തോസാരോ ഭൂമിയം പതിട്ഠിതോ അന്തമസോ ഉബ്ബേധതോ അട്ഠങ്ഗുലോ പരിണാഹതോ സൂചിദണ്ഡപ്പമാണോപി നിമിത്തുപഗോ, ന തതോ ഓരം വട്ടതി. മഗ്ഗോ ജങ്ഘമഗ്ഗോ വാ ഹോതു സകടമഗ്ഗോ വാ, യോ വിനിവിജ്ഝിത്വാ ദ്വേ തീണി ഗാമക്ഖേത്താനി ഗച്ഛതി, താദിസോ ജങ്ഘസകടസത്ഥേഹി വളഞ്ജിയമാനോയേവ നിമിത്തുപഗോ, അവളഞ്ജോ ന വട്ടതി. ഹേട്ഠിമപരിച്ഛേദേന തംദിവസം ജാതോ അട്ഠങ്ഗുലുബ്ബേധോ ഗോവിസാണമത്തോപി വമ്മികോ നിമിത്തുപഗോ, തതോ ഓരം ന വട്ടതി. ഉദകം യം അസന്ദമാനം ആവാടപോക്ഖരണിതളാകജാതസ്സരലോണിസമുദ്ദാദീസു ഠിതം, തം ആദിം കത്വാ അന്തമസോ തങ്ഖണംയേവ പഥവിയം ഖതേ ആവാടേ ഘടേഹി ആഹരിത്വാ പൂരിതമ്പി യാവ കമ്മവാചാപരിയോസാനാ സണ്ഠഹനകം നിമിത്തുപഗം, ഇതരം സന്ദമാനകം, വുത്തപരിച്ഛേദകാലം അതിട്ഠന്തം, ഭാജനഗതം വാ ന വട്ടതി. യാ അബദ്ധസീമാലക്ഖണേ നദീ വുത്താ, സാ നിമിത്തുപഗാ, അഞ്ഞാ ന വട്ടതീതി.
2563. Pabbatādinimittupaganimittāni dassetumāha ‘‘pabbata’’ntiādi. Iti aṭṭha nimittāni dīpayeti yojanā. Tatrevaṃ saṅkhepato nimittupagatā veditabbā – suddhapaṃsusuddhapāsāṇaubhayamissakavasena (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā; mahāva. aṭṭha. 138) tividhopi hi pabbato hatthippamāṇato paṭṭhāya uddhaṃ nimittupago, tato omakataro na vaṭṭati. Antosārehi vā antosāramissakehi vā rukkhehi catupañcarukkhamattampi vanaṃ nimittupagaṃ, tato ūnataraṃ na vaṭṭati. Pāsāṇanimitte ayaguḷampi pāsāṇasaṅkhyameva gacchati, tasmā yo koci pāsāṇo ukkaṃsena hatthippamāṇato omakataraṃ ādiṃ katvā heṭṭhimaparicchedena dvattiṃsapalaguḷapiṇḍaparimāṇo nimittupago, na tato khuddakataro. Piṭṭhipāsāṇo pana atimahantopi vaṭṭati. Rukkho jīvantoyeva antosāro bhūmiyaṃ patiṭṭhito antamaso ubbedhato aṭṭhaṅgulo pariṇāhato sūcidaṇḍappamāṇopi nimittupago, na tato oraṃ vaṭṭati. Maggo jaṅghamaggo vā hotu sakaṭamaggo vā, yo vinivijjhitvā dve tīṇi gāmakkhettāni gacchati, tādiso jaṅghasakaṭasatthehi vaḷañjiyamānoyeva nimittupago, avaḷañjo na vaṭṭati. Heṭṭhimaparicchedena taṃdivasaṃ jāto aṭṭhaṅgulubbedho govisāṇamattopi vammiko nimittupago, tato oraṃ na vaṭṭati. Udakaṃ yaṃ asandamānaṃ āvāṭapokkharaṇitaḷākajātassaraloṇisamuddādīsu ṭhitaṃ, taṃ ādiṃ katvā antamaso taṅkhaṇaṃyeva pathaviyaṃ khate āvāṭe ghaṭehi āharitvā pūritampi yāva kammavācāpariyosānā saṇṭhahanakaṃ nimittupagaṃ, itaraṃ sandamānakaṃ, vuttaparicchedakālaṃ atiṭṭhantaṃ, bhājanagataṃ vā na vaṭṭati. Yā abaddhasīmālakkhaṇe nadī vuttā, sā nimittupagā, aññā na vaṭṭatīti.
൨൫൬൪. തേസൂതി നിദ്ധാരണേ ഭുമ്മം. തീണീതി നിദ്ധാരിതബ്ബദസ്സനം, ഇമിനാ ഏകം വാ ദ്വേ വാ നിമിത്താനി ന വട്ടന്തീതി ദസ്സേതി. യഥാഹ – ‘‘സാ ഏവം സമ്മന്നിത്വാ ബജ്ഝമാനാ ഏകേന, ദ്വീഹി വാ നിമിത്തേഹി അബദ്ധാ ഹോതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൩൮). സതേനാപീതി ഏത്ഥ പി-സദ്ദോ സമ്ഭാവനായം ദട്ഠബ്ബോ, തേന വീസതിയാ, തിംസായ വാ നിമിത്തേഹി വത്തബ്ബമേവ നത്ഥീതി ദീപേതി.
2564.Tesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Tīṇīti niddhāritabbadassanaṃ, iminā ekaṃ vā dve vā nimittāni na vaṭṭantīti dasseti. Yathāha – ‘‘sā evaṃ sammannitvā bajjhamānā ekena, dvīhi vā nimittehi abaddhā hotī’’ti (mahāva. aṭṭha. 138). Satenāpīti ettha pi-saddo sambhāvanāyaṃ daṭṭhabbo, tena vīsatiyā, tiṃsāya vā nimittehi vattabbameva natthīti dīpeti.
൨൫൬൫. തിയോജനം പരം ഉക്കട്ഠോ പരിച്ഛേദോ ഏതിസ്സാതി തിയോജനപരാ. ‘‘വീസതീ’’തിആദീനം സങ്ഖ്യാനേ, സങ്ഖ്യേയ്യേ ച വത്തനതോ ഇധ സങ്ഖ്യാനേ വത്തമാനം വീസതി-സദ്ദം ഗഹേത്വാ ഏകവീസതി ഭിക്ഖൂനന്തി ഭിന്നാധികരണനിദ്ദേസോ കതോതി ദട്ഠബ്ബം. ‘‘ഏകവീസതി’’ന്തി വത്തബ്ബേ ഗാഥാബന്ധവസേന നിഗ്ഗഹീതലോപോ, വീസതിവഗ്ഗകരണീയപരമത്താ സങ്ഘകമ്മസ്സ കമ്മാരഹേന സദ്ധിം ഭിക്ഖൂനം ഏകവീസതിം ഗണ്ഹന്തീതി അത്ഥോ, ഇദഞ്ച നിസിന്നാനം വസേന വുത്തം. ഹേട്ഠിമന്തതോ ഹി യത്ഥ ഏകവീസതി ഭിക്ഖൂ നിസീദിതും സക്കോന്തി, തത്തകേ പദേസേ സീമം ബന്ധിതും വട്ടതീതി.
2565. Tiyojanaṃ paraṃ ukkaṭṭho paricchedo etissāti tiyojanaparā. ‘‘Vīsatī’’tiādīnaṃ saṅkhyāne, saṅkhyeyye ca vattanato idha saṅkhyāne vattamānaṃ vīsati-saddaṃ gahetvā ekavīsati bhikkhūnanti bhinnādhikaraṇaniddeso katoti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Ekavīsati’’nti vattabbe gāthābandhavasena niggahītalopo, vīsativaggakaraṇīyaparamattā saṅghakammassa kammārahena saddhiṃ bhikkhūnaṃ ekavīsatiṃ gaṇhantīti attho, idañca nisinnānaṃ vasena vuttaṃ. Heṭṭhimantato hi yattha ekavīsati bhikkhū nisīdituṃ sakkonti, tattake padese sīmaṃ bandhituṃ vaṭṭatīti.
൨൫൬൬. യാ ഉക്കട്ഠായപി യാ ച ഹേട്ഠിമായപി കേസഗ്ഗമത്തതോപി അധികാ വാ ഊനാ വാ, ഏതാ ദ്വേപി സീമായോ ‘‘അസീമാ’’തി ആദിച്ചബന്ധുനാ വുത്താതി യോജനാ.
2566. Yā ukkaṭṭhāyapi yā ca heṭṭhimāyapi kesaggamattatopi adhikā vā ūnā vā, etā dvepi sīmāyo ‘‘asīmā’’ti ādiccabandhunā vuttāti yojanā.
൨൫൬൭. സമന്തതോ സബ്ബമേവ നിമിത്തം കിത്തേത്വാതി പുബ്ബദിസാനുദിസാദീസു പരിതോ സബ്ബദിസാസു യഥാലദ്ധം നിമിത്തോപഗം സബ്ബനിമിത്തം ‘‘വിനയധരേന പുച്ഛിതബ്ബം ‘പുരത്ഥിമായ ദിസായ കിം നിമിത്ത’ന്തി? ‘പബ്ബതോ, ഭന്തേ’തി. പുന വിനയധരേന ‘ഏസോ പബ്ബതോ നിമിത്ത’’ന്തിആദിനാ (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൩൮) അട്ഠകഥായം വുത്തനയേന നിമിത്തേന നിമിത്തം ഘടേത്വാ കിത്തേത്വാ. ഞത്തി ദുതിയാ യസ്സാതി വിഗ്ഗഹോ, ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ സങ്ഘോ, യാവതാ സമന്താ നിമിത്താ കിത്തിതാ’’തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൧൩൯) പദഭാജനേ വുത്തേന ഞത്തിദുതിയേന കമ്മേനാതി അത്ഥോ. അരഹതി പഹോതി വിനയധരോതി അധിപ്പായോ.
2567.Samantato sabbameva nimittaṃ kittetvāti pubbadisānudisādīsu parito sabbadisāsu yathāladdhaṃ nimittopagaṃ sabbanimittaṃ ‘‘vinayadharena pucchitabbaṃ ‘puratthimāya disāya kiṃ nimitta’nti? ‘Pabbato, bhante’ti. Puna vinayadharena ‘eso pabbato nimitta’’ntiādinā (mahāva. aṭṭha. 138) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena nimittena nimittaṃ ghaṭetvā kittetvā. Ñatti dutiyā yassāti viggaho, ‘‘suṇātu me, bhante saṅgho, yāvatā samantā nimittā kittitā’’tiādinā (mahāva. 139) padabhājane vuttena ñattidutiyena kammenāti attho. Arahati pahoti vinayadharoti adhippāyo.
൨൫൬൮. ബന്ധിത്വാതി യഥാവുത്തലക്ഖണനയേന സമാനസംവാസസീമം പഠമം ബന്ധിത്വാ. അനന്തരന്തി കിച്ചന്തരേന ബ്യവഹിതം അകത്വാ, കാലക്ഖേപം അകത്വാതി വുത്തം ഹോതി, സീമം സമൂഹനിതുകാമാനം പച്ചത്തികാനം ഓകാസം അദത്വാതി അധിപ്പായോ. പച്ഛാതി സമാനസംവാസസമ്മുതിതോ പച്ഛാ. ചീവരാവിപ്പവാസകം സമ്മന്നിത്വാന യാ ബദ്ധാ, സാ ‘‘അവിപ്പവാസാ’’തി വുച്ചതീതി യോജനാ.
2568.Bandhitvāti yathāvuttalakkhaṇanayena samānasaṃvāsasīmaṃ paṭhamaṃ bandhitvā. Anantaranti kiccantarena byavahitaṃ akatvā, kālakkhepaṃ akatvāti vuttaṃ hoti, sīmaṃ samūhanitukāmānaṃ paccattikānaṃ okāsaṃ adatvāti adhippāyo. Pacchāti samānasaṃvāsasammutito pacchā. Cīvarāvippavāsakaṃ sammannitvāna yā baddhā, sā ‘‘avippavāsā’’ti vuccatīti yojanā.
തത്ഥ ചീവരാവിപ്പവാസകം സമ്മന്നിത്വാന യാ ബദ്ധാതി ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ സങ്ഘോ, യാ സാ സങ്ഘേന സീമാ സമ്മതാ സമാനസംവാസാ ഏകുപോസഥാ…പേ॰… ഠപേത്വാ ഗാമഞ്ച ഗാമൂപചാരഞ്ച, ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി (മഹാവ॰ ൧൪൪) വുത്തനയേന ചീവരേന അവിപ്പവാസം സമ്മന്നിത്വാ യാ ബദ്ധാ. സാ അവിപ്പവാസാതി വുച്ചതീതി തത്ഥ വസന്താനം ഭിക്ഖൂനം ചീവരേന വിപ്പവാസനിമിത്താപത്തിയാ അഭാവതോ തഥാ വുച്ചതി, ‘‘അവിപ്പവാസസീമാ’’തി വുച്ചതീതി വുത്തം ഹോതി.
Tattha cīvarāvippavāsakaṃ sammannitvāna yā baddhāti ‘‘suṇātu me, bhante saṅgho, yā sā saṅghena sīmā sammatā samānasaṃvāsā ekuposathā…pe… ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (mahāva. 144) vuttanayena cīvarena avippavāsaṃ sammannitvā yā baddhā. Sā avippavāsāti vuccatīti tattha vasantānaṃ bhikkhūnaṃ cīvarena vippavāsanimittāpattiyā abhāvato tathā vuccati, ‘‘avippavāsasīmā’’ti vuccatīti vuttaṃ hoti.
൨൫൬൯. ‘‘യാ കാചി നദിലക്ഖണപ്പത്താ നദീ നിമിത്താനി കിത്തേത്വാ ‘ഏതം ബദ്ധസീമം കരോമാ’തി കതാപി അസീമാവ ഹോതീ’’തിആദികം (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൪൭) അട്ഠകഥാനയം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘നദീ…പേ॰… ന വോത്ഥരതീ’’തി, ന പത്ഥരതി സീമാഭാവേന ബ്യാപിനീ ന ഹോതീതി അത്ഥോ. തേനേവാതി യേന ന വോത്ഥരതി, തേനേവ കാരണേന. അബ്രവീതി ‘‘സബ്ബാ, ഭിക്ഖവേ, നദീ അസീമാ, സബ്ബോ സമുദ്ദോ അസീമോ, സബ്ബോ ജാതസ്സരോ അസീമോ’’തി (മഹാവ॰ ൧൪൭) അവോച.
2569. ‘‘Yā kāci nadilakkhaṇappattā nadī nimittāni kittetvā ‘etaṃ baddhasīmaṃ karomā’ti katāpi asīmāva hotī’’tiādikaṃ (mahāva. aṭṭha. 147) aṭṭhakathānayaṃ dassetumāha ‘‘nadī…pe… na vottharatī’’ti, na pattharati sīmābhāvena byāpinī na hotīti attho. Tenevāti yena na vottharati, teneva kāraṇena. Abravīti ‘‘sabbā, bhikkhave, nadī asīmā, sabbo samuddo asīmo, sabbo jātassaro asīmo’’ti (mahāva. 147) avoca.
സീമാകഥാവണ്ണനാ.
Sīmākathāvaṇṇanā.
൨൫൭൦. അട്ഠമിയാപി ഉപോസഥവോഹാരത്താ ദിനവസേന ഉപോസഥാനം അതിരേകത്തേപി ഇധ അധിപ്പേതേയേവ ഉപോസഥേ ഗഹേത്വാ ആഹ ‘‘നവേവാ’’തി.
2570. Aṭṭhamiyāpi uposathavohārattā dinavasena uposathānaṃ atirekattepi idha adhippeteyeva uposathe gahetvā āha ‘‘navevā’’ti.
൨൫൭൧-൩. തേ സരൂപതോ ദസ്സേതുമാഹ ‘‘ചാതുദ്ദസോ…പേ॰… കമ്മേനുപോസഥാ’’തി. ചതുദ്ദസന്നം പൂരണോ ചാതുദ്ദസോ. പന്നരസന്നം പൂരണോ പന്നരസോ. യദാ പന കോസമ്ബക്ഖന്ധകേ (മഹാവ॰ ൪൫൧ ആദയോ) ആഗതനയേന ഭിന്നേ സങ്ഘേ ഓസാരിതേ തസ്മിം ഭിക്ഖുസ്മിം സങ്ഘോ തസ്സ വത്ഥുസ്സ വൂപസമായ സങ്ഘസാമഗ്ഗിം കരോതി, തദാ ‘‘താവദേവ ഉപോസഥോ കാതബ്ബോ, പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസിതബ്ബ’’ന്തി (മഹാവ॰ ൪൭൫) വചനതോ ഠപേത്വാ ചാതുദ്ദസപന്നരസേ അഞ്ഞോപി യോ കോചി ദിവസോ സാമഗ്ഗീ ഉപോസഥോതി. ഏത്ഥ ഇതി-സദ്ദോ ലുത്തനിദ്ദിട്ഠോ. ചാതുദ്ദസോ, പന്നരസോ, സാമഗ്ഗീ ച ഉപോസഥോതി ഏതേ തയോപി ഉപോസഥാ ദിവസേനേവ നിദ്ദിട്ഠാ ദിവസേനേവ വുത്താതി യോജനാ.
2571-3. Te sarūpato dassetumāha ‘‘cātuddaso…pe… kammenuposathā’’ti. Catuddasannaṃ pūraṇo cātuddaso. Pannarasannaṃ pūraṇo pannaraso. Yadā pana kosambakkhandhake (mahāva. 451 ādayo) āgatanayena bhinne saṅghe osārite tasmiṃ bhikkhusmiṃ saṅgho tassa vatthussa vūpasamāya saṅghasāmaggiṃ karoti, tadā ‘‘tāvadeva uposatho kātabbo, pātimokkhaṃ uddisitabba’’nti (mahāva. 475) vacanato ṭhapetvā cātuddasapannarase aññopi yo koci divaso sāmaggī uposathoti. Ettha iti-saddo luttaniddiṭṭho. Cātuddaso, pannaraso, sāmaggī ca uposathoti ete tayopi uposathā divaseneva niddiṭṭhā divaseneva vuttāti yojanā.
സങ്ഘേഉപോസഥോതി സങ്ഘേന കാതബ്ബഉപോസഥോ. ഗണേപുഗ്ഗലുപോസഥോതി ഏത്ഥാപി ഏസേവ നയോ. സാധ്യസാധനലക്ഖണസ്സ സമ്ബന്ധസ്സ ലബ്ഭമാനത്താ ‘‘സങ്ഘേ’’തിആദീസു സാമിവചനപ്പസങ്ഗേ ഭുമ്മനിദ്ദേസോ. ഉപോസഥോ സാധ്യോ കമ്മഭാവതോ, സങ്ഘഗണപുഗ്ഗലാ സാധനം കാരകഭാവതോ.
Saṅgheuposathoti saṅghena kātabbauposatho. Gaṇepuggaluposathoti etthāpi eseva nayo. Sādhyasādhanalakkhaṇassa sambandhassa labbhamānattā ‘‘saṅghe’’tiādīsu sāmivacanappasaṅge bhummaniddeso. Uposatho sādhyo kammabhāvato, saṅghagaṇapuggalā sādhanaṃ kārakabhāvato.
സുത്തസ്സ ഉദ്ദേസോ സുത്തുദ്ദേസോ, സുത്തുദ്ദേസോതി അഭിധാനം നാമം യസ്സ സോ സുത്തുദ്ദേസാഭിധാനോ. കമ്മേനാതി കിച്ചവസേന.
Suttassa uddeso suttuddeso, suttuddesoti abhidhānaṃ nāmaṃ yassa so suttuddesābhidhāno. Kammenāti kiccavasena.
൨൫൭൪. ‘‘അധിട്ഠാന’’ന്തി വാച്ചലിങ്ഗമപേക്ഖിത്വാ ‘‘നിദ്ദിട്ഠ’’ന്തി നപുംസകനിദ്ദേസോ. വാച്ചലിങ്ഗാ ഹി തബ്ബാദയോതി പാതിമോക്ഖോ നിദ്ദിട്ഠോ, പാരിസുദ്ധി നിദ്ദിട്ഠാതി പുമിത്ഥിലിങ്ഗേന യോജേതബ്ബാ.
2574. ‘‘Adhiṭṭhāna’’nti vāccaliṅgamapekkhitvā ‘‘niddiṭṭha’’nti napuṃsakaniddeso. Vāccaliṅgā hi tabbādayoti pātimokkho niddiṭṭho, pārisuddhi niddiṭṭhāti pumitthiliṅgena yojetabbā.
൨൫൭൫. വുത്താതി ‘‘പഞ്ചിമേ, ഭിക്ഖവേ, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാ, നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം, അയം പഠമോ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസോ’’തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൧൫൦) ദേസിതാ, സയഞ്ച തേസഞ്ച ഉദ്ദേസേ സങ്ഖേപതോ ദസ്സേതുമാഹ ‘‘നിദാന’’ന്തിആദി. സാവേതബ്ബന്തി ഏത്ഥ ‘‘സുതേനാ’’തി സേസോ. സേസകന്തി അനുദ്ദിട്ഠട്ഠാനം –
2575.Vuttāti ‘‘pañcime, bhikkhave, pātimokkhuddesā, nidānaṃ uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ paṭhamo pātimokkhuddeso’’tiādinā (mahāva. 150) desitā, sayañca tesañca uddese saṅkhepato dassetumāha ‘‘nidāna’’ntiādi. Sāvetabbanti ettha ‘‘sutenā’’ti seso. Sesakanti anuddiṭṭhaṭṭhānaṃ –
‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ സങ്ഘോ…പേ॰… ആവികതാ ഹിസ്സ ഫാസു ഹോതീതി ഇമം നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ‘ഉദ്ദിട്ഠം ഖോ ആയസ്മന്തോ നിദാനം, തത്ഥായസ്മന്തേ പുച്ഛാമി കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ, ദുതിയമ്പി പുച്ഛാമി…പേ॰… ഏവമേതം ധാരയാമീ’തി വത്വാ ‘ഉദ്ദിട്ഠം ഖോ ആയസ്മന്തോ നിദാനം. സുതാ ഖോ പനായസ്മന്തേഹി ചത്താരോ പാരാജികാ ധമ്മാ…പേ॰… അവിവദമാനേഹി സിക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൫൦) –
‘‘Suṇātu me, bhante saṅgho…pe… āvikatā hissa phāsu hotīti imaṃ nidānaṃ uddisitvā ‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānaṃ, tatthāyasmante pucchāmi kaccittha parisuddhā, dutiyampi pucchāmi…pe… evametaṃ dhārayāmī’ti vatvā ‘uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānaṃ. Sutā kho panāyasmantehi cattāro pārājikā dhammā…pe… avivadamānehi sikkhitabba’’nti (mahāva. aṭṭha. 150) –
അട്ഠകഥായ വുത്തനയേന അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം.
Aṭṭhakathāya vuttanayena avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ.
൨൫൭൬. സേസേസുപീതി ഉദ്ദിട്ഠാപേക്ഖായ സേസേസു പാരാജികുദ്ദേസാദീസുപി. ‘‘അയമേവ നയോ ഞേയ്യോ’’തി സാമഞ്ഞേന വുത്തേപി ‘‘വിത്ഥാരേനേവ പഞ്ചമോ’’തി വചനതോ വിത്ഥാരുദ്ദേസേ ‘‘സാവേതബ്ബം തു സേസക’’ന്തി അയം നയോ ന ലബ്ഭതി. ‘‘സാവേതബ്ബം തു സേസക’’ന്തി വചനതോ പാരാജികുദ്ദേസാദീസു യസ്മിം വിപ്പകതേ അന്തരായോ ഉപ്പജ്ജതി, തേന സദ്ധിം അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം. നിദാനുദ്ദേസേ പന അനുദ്ദിട്ഠേ സുതേന സാവേതബ്ബം നാമ നത്ഥി. ഭിക്ഖുനിപാതിമോക്ഖേ അനിയതുദ്ദേസസ്സ പരിഹീനത്താ ‘‘ഭിക്ഖുനീനഞ്ച ചത്താരോ’’തി വുത്തം. ഉദ്ദേസാ നവിമേ പനാതി ഭിക്ഖൂനം പഞ്ച, ഭിക്ഖുനീനം ചത്താരോതി ഉഭതോപാതിമോക്ഖേ ഇമേ നവ ഉദ്ദേസാ വുത്താതി അത്ഥോ.
2576.Sesesupīti uddiṭṭhāpekkhāya sesesu pārājikuddesādīsupi. ‘‘Ayameva nayo ñeyyo’’ti sāmaññena vuttepi ‘‘vitthāreneva pañcamo’’ti vacanato vitthāruddese ‘‘sāvetabbaṃ tu sesaka’’nti ayaṃ nayo na labbhati. ‘‘Sāvetabbaṃ tu sesaka’’nti vacanato pārājikuddesādīsu yasmiṃ vippakate antarāyo uppajjati, tena saddhiṃ avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ. Nidānuddese pana anuddiṭṭhe sutena sāvetabbaṃ nāma natthi. Bhikkhunipātimokkhe aniyatuddesassa parihīnattā ‘‘bhikkhunīnañca cattāro’’ti vuttaṃ. Uddesā navime panāti bhikkhūnaṃ pañca, bhikkhunīnaṃ cattāroti ubhatopātimokkhe ime nava uddesā vuttāti attho.
൨൫൭൭. ഉപോസഥേതി സങ്ഘുപോസഥേ. അന്തരായന്തി രാജന്തരായാദികം ദസവിധം അന്തരായം. യഥാഹ – ‘‘രാജന്തരായോ ചോരന്തരായോ അഗ്യന്തരായോ ഉദകന്തരായോ മനുസ്സന്തരായോ അമനുസ്സന്തരായോ വാളന്തരായോ സരീസപന്തരായോ ജീവിതന്തരായോ ബ്രഹ്മചരിയന്തരായോ’’തി (മഹാവ॰ ൧൫൦).
2577.Uposatheti saṅghuposathe. Antarāyanti rājantarāyādikaṃ dasavidhaṃ antarāyaṃ. Yathāha – ‘‘rājantarāyo corantarāyo agyantarāyo udakantarāyo manussantarāyo amanussantarāyo vāḷantarāyo sarīsapantarāyo jīvitantarāyo brahmacariyantarāyo’’ti (mahāva. 150).
തത്ഥ സചേ ഭിക്ഖൂസു ‘‘ഉപോസഥം കരിസ്സാമാ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൫൦) നിസിന്നേസു രാജാ ആഗച്ഛതി, അയം രാജന്തരായോ. ചോരാ ആഗച്ഛന്തി , അയം ചോരന്തരായോ. ദവദാഹോ ആഗച്ഛതി വാ, ആവാസേ വാ അഗ്ഗി ഉട്ഠഹതി, അയം അഗ്യന്തരായോ. മേഘോ വാ ഉട്ഠേതി, ഓഘോ വാ ആഗച്ഛതി, അയം ഉദകന്തരായോ. ബഹൂ മനുസ്സാ ആഗച്ഛന്തി, അയം മനുസ്സന്തരായോ. ഭിക്ഖും യക്ഖോ ഗണ്ഹാതി, അയം അമനുസ്സന്തരായോ. ബ്യഗ്ഘാദയോ ചണ്ഡമിഗാ ആഗച്ഛന്തി, അയം വാളന്തരായോ. ഭിക്ഖും സപ്പാദയോ ഡംസന്തി, അയം സരീസപന്തരായോ. ഭിക്ഖു ഗിലാനോ വാ ഹോതി, കാലം വാ കരോതി, വേരിനോ വാ തം മാരേതും ഗണ്ഹന്തി, അയം ജീവിതന്തരായോ. മനുസ്സാ ഏകം വാ ബഹും വാ ഭിക്ഖൂ ബ്രഹ്മചരിയാ ചാവേതുകാമാ ഗണ്ഹന്തി, അയം ബ്രഹ്മചരിയന്തരായോ.
Tattha sace bhikkhūsu ‘‘uposathaṃ karissāmā’’ti (mahāva. aṭṭha. 150) nisinnesu rājā āgacchati, ayaṃ rājantarāyo. Corā āgacchanti , ayaṃ corantarāyo. Davadāho āgacchati vā, āvāse vā aggi uṭṭhahati, ayaṃ agyantarāyo. Megho vā uṭṭheti, ogho vā āgacchati, ayaṃ udakantarāyo. Bahū manussā āgacchanti, ayaṃ manussantarāyo. Bhikkhuṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ amanussantarāyo. Byagghādayo caṇḍamigā āgacchanti, ayaṃ vāḷantarāyo. Bhikkhuṃ sappādayo ḍaṃsanti, ayaṃ sarīsapantarāyo. Bhikkhu gilāno vā hoti, kālaṃ vā karoti, verino vā taṃ māretuṃ gaṇhanti, ayaṃ jīvitantarāyo. Manussā ekaṃ vā bahuṃ vā bhikkhū brahmacariyā cāvetukāmā gaṇhanti, ayaṃ brahmacariyantarāyo.
‘‘ചേവാ’’തി ഇമിനാ അന്തരായേവ അന്തരായസഞ്ഞിനാ വിത്ഥാരുദ്ദേസേ അകതേപി അനാപത്തീതി ദീപേതി. അനുദ്ദേസോതി വിത്ഥാരേന അനുദ്ദേസോ. നിവാരിതോതി ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, അസതി അന്തരായേ സംഖിത്തേന പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസിതബ്ബ’’ന്തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൧൫൦) പടിസിദ്ധോ. ഇമിനാ ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, സതി അന്തരായേ സംഖിത്തേന പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസിതു’’ന്തി (മഹാവ॰ ൧൫൦) ഇദമ്പി വിഭാവിതം ഹോതി.
‘‘Cevā’’ti iminā antarāyeva antarāyasaññinā vitthāruddese akatepi anāpattīti dīpeti. Anuddesoti vitthārena anuddeso. Nivāritoti ‘‘na, bhikkhave, asati antarāye saṃkhittena pātimokkhaṃ uddisitabba’’ntiādinā (mahāva. 150) paṭisiddho. Iminā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, sati antarāye saṃkhittena pātimokkhaṃ uddisitu’’nti (mahāva. 150) idampi vibhāvitaṃ hoti.
൨൫൭൮. തസ്സാതി പാതിമോക്ഖസ്സ. ഇസ്സരണസ്സ ഹേതുമാഹ ‘‘‘ഥേരാധേയ്യ’ന്തി പാഠതോ’’തി. ഥേരാധേയ്യന്തി ഥേരാധീനം, ഥേരായത്തന്തി അത്ഥോ. പാഠതോതി പാളിവചനതോ. ‘‘യോ തത്ഥ ഭിക്ഖു ബ്യത്തോ പടിബലോ, തസ്സാധേയ്യം പാതിമോക്ഖ’’ന്തി (മഹാവ॰ ൧൫൫) വചനതോ ആഹ ‘‘അവത്തന്തേനാ’’തിആദി. അവത്തന്തേനാതി അന്തമസോ ദ്വേപി ഉദ്ദേസേ ഉദ്ദിസിതും അസക്കോന്തേന. ഥേരേന യോ അജ്ഝിട്ഠോ, ഏവമജ്ഝിട്ഠസ്സ യസ്സ പന ഥേരസ്സ, നവസ്സ, മജ്ഝിമസ്സ വാ സോ പാതിമോക്ഖോ വത്തതി പഗുണോ ഹോതി, സോ ഇസ്സരോതി സമ്ബന്ധോ.
2578.Tassāti pātimokkhassa. Issaraṇassa hetumāha ‘‘‘therādheyya’nti pāṭhato’’ti. Therādheyyanti therādhīnaṃ, therāyattanti attho. Pāṭhatoti pāḷivacanato. ‘‘Yo tattha bhikkhu byatto paṭibalo, tassādheyyaṃ pātimokkha’’nti (mahāva. 155) vacanato āha ‘‘avattantenā’’tiādi. Avattantenāti antamaso dvepi uddese uddisituṃ asakkontena. Therena yo ajjhiṭṭho, evamajjhiṭṭhassa yassa pana therassa, navassa, majjhimassa vā so pātimokkho vattati paguṇo hoti, so issaroti sambandho.
അജ്ഝിട്ഠോതി ‘‘ത്വം, ആവുസോ, പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസാ’’തി ആണത്തോ, ഇമിനാ അനാണത്തസ്സ ഉദ്ദിസിതും സാമത്ഥിയാ സതിപി അനിസ്സരഭാവോ ദീപിതോ ഹോതി. യഥാഹ – ‘‘സചേ ഥേരസ്സ പഞ്ച വാ ചത്താരോ വാ തയോ വാ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാ നാഗച്ഛന്തി, ദ്വേ പന അഖണ്ഡാ സുവിസദാ വാചുഗ്ഗതാ ഹോന്തി, ഥേരായത്തോവ പാതിമോക്ഖോ. സചേ പന ഏത്തകമ്പി വിസദം കാതും ന സക്കോതി, ബ്യത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആയത്തോ ഹോതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൫൫).
Ajjhiṭṭhoti ‘‘tvaṃ, āvuso, pātimokkhaṃ uddisā’’ti āṇatto, iminā anāṇattassa uddisituṃ sāmatthiyā satipi anissarabhāvo dīpito hoti. Yathāha – ‘‘sace therassa pañca vā cattāro vā tayo vā pātimokkhuddesā nāgacchanti, dve pana akhaṇḍā suvisadā vācuggatā honti, therāyattova pātimokkho. Sace pana ettakampi visadaṃ kātuṃ na sakkoti, byattassa bhikkhuno āyatto hotī’’ti (mahāva. aṭṭha. 155).
൨൫൭൯. ഉദ്ദിസന്തേതി പാതിമോക്ഖുദ്ദേസകേ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസന്തേ. സമാ വാതി ആവാസികേഹി ഗണനേന സമാ വാ. അപ്പാ വാതി ഊനാ വാ. ആഗച്ഛന്തി സചേ പനാതി സചേ പന ആഗന്തുകാ ഭിക്ഖൂ ആഗച്ഛന്തി. സേസകന്തി അനുദ്ദിട്ഠട്ഠാനം.
2579.Uddisanteti pātimokkhuddesake pātimokkhaṃ uddisante. Samā vāti āvāsikehi gaṇanena samā vā. Appā vāti ūnā vā. Āgacchanti sace panāti sace pana āgantukā bhikkhū āgacchanti. Sesakanti anuddiṭṭhaṭṭhānaṃ.
൨൫൮൦. ഉദ്ദിട്ഠമത്തേതി ഉദ്ദിട്ഠക്ഖണേയേവ കഥാരമ്ഭതോ പുബ്ബമേവ. ‘‘വാ’’തി ഇദം ഏത്ഥാപി യോജേതബ്ബം, ഇമിനാ അവുത്തം ‘‘അവുട്ഠിതായ വാ’’തി ഇമം വികപ്പം സമ്പിണ്ഡേതി. അവുട്ഠിതായ പരിസായാതി ച ഭിക്ഖുപരിസായ അഞ്ഞമഞ്ഞം സുഖകഥായ നിസിന്നായയേവാതി അത്ഥോ. പരിസായാതി ഏത്ഥ ‘‘ഏകച്ചായാ’’തി ച ‘‘സബ്ബായാ’’തി ച സേസോ. ഭിക്ഖൂനം ഏകച്ചായ പരിസായ വുട്ഠിതായ വാ സബ്ബായ പരിസായ വുട്ഠിതായ വാതി യോജനാ. തേസന്തി വുത്തപ്പകാരാനം ആവാസികാനം. മൂലേതി സന്തികേ. പാരിസുദ്ധി കാതബ്ബാതി യോജനാ. ‘‘ഇധ പന, ഭിക്ഖവേ…പേ॰… ആഗച്ഛന്തി ബഹുതരാ, തേഹി, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂഹി പുന പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസിതബ്ബ’’ന്തി വുത്തനയം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘സചേ ബഹൂ’’തി. ഏത്ഥ ‘‘പുന പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസിതബ്ബ’’ന്തി സേസോ. സബ്ബവികപ്പേസു പുബ്ബകിച്ചം കത്വാ പുന പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസിതബ്ബന്തി അത്ഥോ. അയം പനേത്ഥ സേസവിനിച്ഛയോ –
2580.Uddiṭṭhamatteti uddiṭṭhakkhaṇeyeva kathārambhato pubbameva. ‘‘Vā’’ti idaṃ etthāpi yojetabbaṃ, iminā avuttaṃ ‘‘avuṭṭhitāya vā’’ti imaṃ vikappaṃ sampiṇḍeti. Avuṭṭhitāya parisāyāti ca bhikkhuparisāya aññamaññaṃ sukhakathāya nisinnāyayevāti attho. Parisāyāti ettha ‘‘ekaccāyā’’ti ca ‘‘sabbāyā’’ti ca seso. Bhikkhūnaṃ ekaccāya parisāya vuṭṭhitāya vā sabbāya parisāya vuṭṭhitāya vāti yojanā. Tesanti vuttappakārānaṃ āvāsikānaṃ. Mūleti santike. Pārisuddhi kātabbāti yojanā. ‘‘Idha pana, bhikkhave…pe… āgacchanti bahutarā, tehi, bhikkhave, bhikkhūhi puna pātimokkhaṃ uddisitabba’’nti vuttanayaṃ dassetumāha ‘‘sace bahū’’ti. Ettha ‘‘puna pātimokkhaṃ uddisitabba’’nti seso. Sabbavikappesu pubbakiccaṃ katvā puna pātimokkhaṃ uddisitabbanti attho. Ayaṃ panettha sesavinicchayo –
‘‘പന്നരസോവാസികാനം, ഇതരാനം സചേതരോ;
‘‘Pannarasovāsikānaṃ, itarānaṃ sacetaro;
സമാനേതരേനുവത്തന്തു, പുരിമാനം സചേധികാ;
Samānetarenuvattantu, purimānaṃ sacedhikā;
പുരിമാ അനുവത്തന്തു, തേസം സേസേപ്യയം നയോ.
Purimā anuvattantu, tesaṃ sesepyayaṃ nayo.
‘‘പാടിപദോവാസികാനം ,
‘‘Pāṭipadovāsikānaṃ ,
ഇതരാനം ഉപോസഥോ;
Itarānaṃ uposatho;
സമഥോകാനം സാമഗ്ഗിം,
Samathokānaṃ sāmaggiṃ,
മൂലട്ഠാ ദേന്തു കാമതോ.
Mūlaṭṭhā dentu kāmato.
ബഹി ഗന്ത്വാന കാതബ്ബോ,
Bahi gantvāna kātabbo,
നോ ചേ ദേന്തി ഉപോസഥോ;
No ce denti uposatho;
ദേയ്യാനിച്ഛായ സാമഗ്ഗീ,
Deyyānicchāya sāmaggī,
ബഹൂസു ബഹി വാ വജേ.
Bahūsu bahi vā vaje.
‘‘പാടിപദേഗന്തുകാനം, ഏവമേവ അയം നയോ;
‘‘Pāṭipadegantukānaṃ, evameva ayaṃ nayo;
സാവേയ്യ സുത്തം സഞ്ചിച്ച, അസ്സാവേന്തസ്സ ദുക്കടന്തി.
Sāveyya suttaṃ sañcicca, assāventassa dukkaṭanti.
൨൫൮൧. വിനിദ്ദിട്ഠസ്സാതി ആണത്തസ്സ, ഇമിനാ ഇതരേസം അനാപത്തീതി ദീപേതി. ഇധ ‘‘അഗിലാനസ്സാ’’തി സേസോ. ഥേരേന ആണാപേന്തേന ‘‘കിഞ്ചി കമ്മം കരോന്തോ വാ സദാകാലമേവ ഏകോ വാ ഭാരനിത്ഥരണകോ വാ സരഭാണകധമ്മകഥികാദീസു അഞ്ഞതരോ വാ ന ഉപോസഥാഗാരസമ്മജ്ജനത്ഥം ആണാപേതബ്ബോ, അവസേസാ പന വാരേന ആണാപേതബ്ബാ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൫൯) അട്ഠകഥായ വുത്തവിധിനാ ആണാപേതബ്ബോ. സചേ ആണത്തോ സമ്മജ്ജനിം താവകാലികമ്പി ന ലഭതി, സാഖാഭങ്ഗം കപ്പിയം കാരേത്വാ സമ്മജ്ജിതബ്ബം. തമ്പി അലഭന്തസ്സ ലദ്ധകപ്പിയം ഹോതി.
2581.Viniddiṭṭhassāti āṇattassa, iminā itaresaṃ anāpattīti dīpeti. Idha ‘‘agilānassā’’ti seso. Therena āṇāpentena ‘‘kiñci kammaṃ karonto vā sadākālameva eko vā bhāranittharaṇako vā sarabhāṇakadhammakathikādīsu aññataro vā na uposathāgārasammajjanatthaṃ āṇāpetabbo, avasesā pana vārena āṇāpetabbā’’ti (mahāva. aṭṭha. 159) aṭṭhakathāya vuttavidhinā āṇāpetabbo. Sace āṇatto sammajjaniṃ tāvakālikampi na labhati, sākhābhaṅgaṃ kappiyaṃ kāretvā sammajjitabbaṃ. Tampi alabhantassa laddhakappiyaṃ hoti.
ആസനപഞ്ഞാപനാണത്തിയമ്പി വുത്തനയേനേവ ആണാപേതബ്ബോ. ആണാപേന്തേന ച സചേ ഉപോസഥാഗാരേ ആസനാനി നത്ഥി, സങ്ഘികാവാസതോപി ആഹരിത്വാ പഞ്ഞപേത്വാ പുന ആഹരിതബ്ബാനി. ആസനേസു അസതി കടസാരകേപി തട്ടികായോപി പഞ്ഞപേതും വട്ടതി, തട്ടികാസുപി അസതി സാഖാഭങ്ഗാനി കപ്പിയം കാരേത്വാ പഞ്ഞപേതബ്ബാനി, കപ്പിയകാരകം അലഭന്തസ്സ ലദ്ധകപ്പിയം ഹോതി.
Āsanapaññāpanāṇattiyampi vuttanayeneva āṇāpetabbo. Āṇāpentena ca sace uposathāgāre āsanāni natthi, saṅghikāvāsatopi āharitvā paññapetvā puna āharitabbāni. Āsanesu asati kaṭasārakepi taṭṭikāyopi paññapetuṃ vaṭṭati, taṭṭikāsupi asati sākhābhaṅgāni kappiyaṃ kāretvā paññapetabbāni, kappiyakārakaṃ alabhantassa laddhakappiyaṃ hoti.
പദീപകരണേപി വുത്തനയേനേവ ആണാപേതബ്ബോ. ആണാപേന്തേന ച ‘‘അസുകസ്മിം നാമ ഓകാസേ തേലം വാ വട്ടി വാ കപല്ലികാ വാ അത്ഥി, തം ഗഹേത്വാ കരോഹീ’’തി വത്തബ്ബോ. സചേ തേലാദീനി നത്ഥി , ഭിക്ഖാചാരേനപി പരിയേസിതബ്ബാനി. പരിയേസിത്വാ അലഭന്തസ്സ ലദ്ധകപ്പിയം ഹോതി. അപിച കപാലേ അഗ്ഗിപി ജാലേതബ്ബോ.
Padīpakaraṇepi vuttanayeneva āṇāpetabbo. Āṇāpentena ca ‘‘asukasmiṃ nāma okāse telaṃ vā vaṭṭi vā kapallikā vā atthi, taṃ gahetvā karohī’’ti vattabbo. Sace telādīni natthi , bhikkhācārenapi pariyesitabbāni. Pariyesitvā alabhantassa laddhakappiyaṃ hoti. Apica kapāle aggipi jāletabbo.
൨൫൮൨. ദീപന്തി ഏത്ഥ ‘‘ജാലേത്വാ’’തി സേസോ. അഥ വാ ‘‘കത്വാ’’തി ഇമിനാ ച യോജേതബ്ബം. ഗണഞത്തിം ഠപേത്വാതി ‘‘സുണന്തു മേ, ആയസ്മന്താ, അജ്ജുപോസഥോ പന്നരസോ, യദായസ്മന്താനം പത്തകല്ലം, മയം അഞ്ഞമഞ്ഞം പാരിസുദ്ധിഉപോസഥം കരേയ്യാമാ’’തി ഏവം ഗണഞത്തിം നിക്ഖിപിത്വാ. കത്തബ്ബോ തീഹുപോസഥോതി തീഹി ഭിക്ഖൂഹി ഉപോസഥോ കാതബ്ബോ. തീസു ഥേരേന ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ദ്വേ ഏവം തിക്ഖത്തുമേവ വത്തബ്ബോ ‘‘പരിസുദ്ധോ അഹം, ആവുസോ, ‘പരിസുദ്ധോ’തി മം ധാരേഥാ’’തി (മഹാവ॰ ൧൬൮). ദുതിയേന, തതിയേന ച യഥാക്കമം ‘‘പരിസുദ്ധോ അഹം, ഭന്തേ, ‘പരിസുദ്ധോ’തി മം ധാരേഥാ’’തി തിക്ഖത്തുമേവ വത്തബ്ബം.
2582.Dīpanti ettha ‘‘jāletvā’’ti seso. Atha vā ‘‘katvā’’ti iminā ca yojetabbaṃ. Gaṇañattiṃ ṭhapetvāti ‘‘suṇantu me, āyasmantā, ajjuposatho pannaraso, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, mayaṃ aññamaññaṃ pārisuddhiuposathaṃ kareyyāmā’’ti evaṃ gaṇañattiṃ nikkhipitvā. Kattabbo tīhuposathoti tīhi bhikkhūhi uposatho kātabbo. Tīsu therena ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā dve evaṃ tikkhattumeva vattabbo ‘‘parisuddho ahaṃ, āvuso, ‘parisuddho’ti maṃ dhārethā’’ti (mahāva. 168). Dutiyena, tatiyena ca yathākkamaṃ ‘‘parisuddho ahaṃ, bhante, ‘parisuddho’ti maṃ dhārethā’’ti tikkhattumeva vattabbaṃ.
൨൫൮൩. പുബ്ബകിച്ചാദീനി കത്വാ ഞത്തിം അട്ഠപേത്വാ ഥേരേന നവോ ഏവം തിക്ഖത്തുമേവ വത്തബ്ബോ ‘‘പരിസുദ്ധോ അഹം, ആവുസോ , ‘പരിസുദ്ധോ’തി മം ധാരേഹീ’’തി (മഹാവ॰ ൧൬൮), നവേന ഥേരോപി ‘‘പരിസുദ്ധോ അഹം, ഭന്തേ, ‘പരിസുദ്ധോ’തി മം ധാരേഥാ’’തി (മഹാവ॰ ൧൬൮) തിക്ഖത്തും വത്തബ്ബോ. ഇമസ്മിം പന വാരേ ഞത്തിയാ അട്ഠപനഞ്ച ‘‘ധാരേഹീ’’തി ഏകവചനനിദ്ദേസോ ചാതി ഏത്തകോവ വിസേസോതി തം അനാദിയിത്വാ പുഗ്ഗലേന കാതബ്ബം ഉപോസഥവിധിം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘പുബ്ബകിച്ചം സമാപേത്വാ, അധിട്ഠേയ്യ പനേകകോ’’തി. അധിട്ഠേയ്യാതി ‘‘അജ്ജ മേ ഉപോസഥോ, പന്നരസോ’തി വാ ‘ചാതുദ്ദസോ’തി വാ അധിട്ഠാമീ’’തി അധിട്ഠേയ്യ. അസ്സാതി അവസാനേ വുത്തപുഗ്ഗലം സന്ധായ ഏകവചനനിദ്ദേസോ. യഥാവുത്തോ സങ്ഘോപി തയോപി ദ്വേപി അത്തനോ അത്തനോ അനുഞ്ഞാതം ഉപോസഥം അന്തരായം വിനാ സചേ ന കരോന്തി, ഏവമേവ ആപത്തിമാപജ്ജന്തീതി വേദിതബ്ബോ.
2583. Pubbakiccādīni katvā ñattiṃ aṭṭhapetvā therena navo evaṃ tikkhattumeva vattabbo ‘‘parisuddho ahaṃ, āvuso , ‘parisuddho’ti maṃ dhārehī’’ti (mahāva. 168), navena theropi ‘‘parisuddho ahaṃ, bhante, ‘parisuddho’ti maṃ dhārethā’’ti (mahāva. 168) tikkhattuṃ vattabbo. Imasmiṃ pana vāre ñattiyā aṭṭhapanañca ‘‘dhārehī’’ti ekavacananiddeso cāti ettakova visesoti taṃ anādiyitvā puggalena kātabbaṃ uposathavidhiṃ dassetumāha ‘‘pubbakiccaṃ samāpetvā, adhiṭṭheyya panekako’’ti. Adhiṭṭheyyāti ‘‘ajja me uposatho, pannaraso’ti vā ‘cātuddaso’ti vā adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭheyya. Assāti avasāne vuttapuggalaṃ sandhāya ekavacananiddeso. Yathāvutto saṅghopi tayopi dvepi attano attano anuññātaṃ uposathaṃ antarāyaṃ vinā sace na karonti, evameva āpattimāpajjantīti veditabbo.
൨൫൮൪-൫. ഇദാനി ‘‘ചത്താരിമാനി, ഭിക്ഖവേ, ഉപോസഥകമ്മാനി, അധമ്മേന വഗ്ഗം ഉപോസഥകമ്മ’’ന്തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൧൪൯) നയേന വുത്തം കമ്മചതുക്കം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘അധമ്മേന ച വഗ്ഗേനാ’’തിആദി. അധമ്മേന വഗ്ഗേന കമ്മം, അധമ്മതോ സമഗ്ഗേന കമ്മം, ധമ്മേന വഗ്ഗേന കമ്മം, ധമ്മതോ സമഗ്ഗേന കമ്മന്തി ഏതാനി ചത്താരി ഉപോസഥസ്സ കമ്മാനീതി ജിനോ അബ്രവീതി യോജനാ. ചതൂസ്വപി പനേതേസൂതി ഏതേസു ചതൂസു കമ്മേസു പന. ചതുത്ഥന്തി ‘‘സമഗ്ഗേന ച ധമ്മതോ’’തി വുത്തം ചതുത്ഥം ഉപോസഥകമ്മം ‘‘ധമ്മകമ്മ’’ന്തി അധിപ്പേതം.
2584-5. Idāni ‘‘cattārimāni, bhikkhave, uposathakammāni, adhammena vaggaṃ uposathakamma’’ntiādinā (mahāva. 149) nayena vuttaṃ kammacatukkaṃ dassetumāha ‘‘adhammena ca vaggenā’’tiādi. Adhammena vaggena kammaṃ, adhammato samaggena kammaṃ, dhammena vaggena kammaṃ, dhammato samaggena kammanti etāni cattāri uposathassa kammānīti jino abravīti yojanā. Catūsvapi panetesūti etesu catūsu kammesu pana. Catutthanti ‘‘samaggena ca dhammato’’ti vuttaṃ catutthaṃ uposathakammaṃ ‘‘dhammakamma’’nti adhippetaṃ.
൨൫൮൬-൭. താനി കമ്മാനി വിഭാവേതുമാഹ ‘‘അധമ്മേനിധാ’’തിആദി. ഇധ ഇമസ്മിം സാസനേ ഏത്ഥ ഏതേസു ചതൂസു ഉപോസഥേസു. അധമ്മേന വഗ്ഗോ ഉപോസഥോ കതമോതി കഥേതുകാമതാപുച്ഛാ. യത്ഥ യസ്സം ഏകസീമായം ഭിക്ഖുനോ ചത്താരോ വസന്തീതി യോജനാ.
2586-7. Tāni kammāni vibhāvetumāha ‘‘adhammenidhā’’tiādi. Idha imasmiṃ sāsane ettha etesu catūsu uposathesu. Adhammena vaggo uposatho katamoti kathetukāmatāpucchā. Yattha yassaṃ ekasīmāyaṃ bhikkhuno cattāro vasantīti yojanā.
തത്ര ഏകസ്സ പാരിസുദ്ധിം ആനയിത്വാ തേ തയോ ജനാ പാരിസുദ്ധിം ഉപോസഥം കരോന്തി ചേ, ഏവം കതോ ഉപോസഥോ അധമ്മോ വഗ്ഗുപോസഥോ നാമാതി യോജനാ, ഏകസീമട്ഠേഹി ചതൂഹി സങ്ഘുപോസഥേ കാതബ്ബേ ഗണുപോസഥസ്സ കതത്താ അധമ്മോ ച സങ്ഘമജ്ഝം വിനാ ഗണമജ്ഝം പാരിസുദ്ധിയാ അഗമനതോ തസ്സ ഹത്ഥപാസം അനുപഗമനേന വഗ്ഗോ ച ഹോതീതി അത്ഥോ.
Tatra ekassa pārisuddhiṃ ānayitvā te tayo janā pārisuddhiṃ uposathaṃ karonti ce, evaṃ kato uposatho adhammo vagguposatho nāmāti yojanā, ekasīmaṭṭhehi catūhi saṅghuposathe kātabbe gaṇuposathassa katattā adhammo ca saṅghamajjhaṃ vinā gaṇamajjhaṃ pārisuddhiyā agamanato tassa hatthapāsaṃ anupagamanena vaggo ca hotīti attho.
൨൫൮൮. അധമ്മേന സമഗ്ഗോതി ഏത്ഥ ‘‘ഉപോസഥോ കതമോ’’തി അനുവത്തേതബ്ബം. ‘‘ഭിക്ഖുനോ ഏകതോ’’തി പദച്ഛേദോ. ‘‘ഹോതി അധമ്മികോ’’തി പദച്ഛേദോ. ചതൂഹി സമഗ്ഗേഹി സങ്ഘുപോസഥേ കാതബ്ബേ ഗണുപോസഥകരണം അധമ്മോ, ഹത്ഥപാസുപഗമനതോ സമഗ്ഗോ ഹോതി.
2588.Adhammena samaggoti ettha ‘‘uposatho katamo’’ti anuvattetabbaṃ. ‘‘Bhikkhuno ekato’’ti padacchedo. ‘‘Hoti adhammiko’’ti padacchedo. Catūhi samaggehi saṅghuposathe kātabbe gaṇuposathakaraṇaṃ adhammo, hatthapāsupagamanato samaggo hoti.
൨൫൮൯-൯൦. യോ ഉപോസഥോ ധമ്മേന വഗ്ഗോ ഹോതി, സോ കതമോതി യോജനാ. യത്ഥ യസ്സം ഏകസീമായം ചത്താരോ ഭിക്ഖുനോ വസന്തി, തത്ര ഏകസ്സ പാരിസുദ്ധിം ആനയിത്വാ തേ തയോ ജനാ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസന്തേ ചേ, ധമ്മേന വഗ്ഗോ ഉപോസഥോ ഹോതീതി യോജനാ. ഏകസീമട്ഠേഹി ചതൂഹി സങ്ഘുപോസഥസ്സ കതത്താ ധമ്മോ, ഏകസ്സ ഹത്ഥപാസം അനുപഗമനേന വഗ്ഗോ ച ഹോതീതി അത്ഥോ.
2589-90. Yo uposatho dhammena vaggo hoti, so katamoti yojanā. Yattha yassaṃ ekasīmāyaṃ cattāro bhikkhuno vasanti, tatra ekassa pārisuddhiṃ ānayitvā te tayo janā pātimokkhaṃ uddisante ce, dhammena vaggo uposatho hotīti yojanā. Ekasīmaṭṭhehi catūhi saṅghuposathassa katattā dhammo, ekassa hatthapāsaṃ anupagamanena vaggo ca hotīti attho.
൨൫൯൧. യോ ധമ്മതോ സമഗ്ഗോ, സോ കതമോതി യോജനാ. ഇധ ഇമസ്മിം സാസനേ ചത്താരോ ഭിക്ഖുനോ ഏകതോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസന്തി ചേ, അയം ധമ്മതോ സമഗ്ഗോ ഉപോസഥോതി മതോ അധിപ്പേതോതി യോജനാ. ചതൂഹി സങ്ഘുപോസഥസ്സ കതത്താ ധമ്മോ, ഏകസ്സാപി ഹത്ഥപാസം അവിജഹനേന സമഗ്ഗോതി അധിപ്പായോ.
2591. Yo dhammato samaggo, so katamoti yojanā. Idha imasmiṃ sāsane cattāro bhikkhuno ekato pātimokkhaṃ uddisanti ce, ayaṃ dhammato samaggo uposathoti mato adhippetoti yojanā. Catūhi saṅghuposathassa katattā dhammo, ekassāpi hatthapāsaṃ avijahanena samaggoti adhippāyo.
൨൫൯൨. വഗ്ഗേ സങ്ഘേ വഗ്ഗോതി സഞ്ഞിനോ, സമഗ്ഗേ ച സങ്ഘേ വഗ്ഗോതി സഞ്ഞിനോ ഉഭയത്ഥ വിമതിസ്സ വാ ഉപോസഥം കരോന്തസ്സ ദുക്കടം ആപത്തി ഹോതീതി യോജനാ.
2592.Vagge saṅghe vaggoti saññino, samagge ca saṅghe vaggoti saññino ubhayattha vimatissa vā uposathaṃ karontassa dukkaṭaṃ āpatti hotīti yojanā.
൨൫൯൩. ഭേദാധിപ്പായതോതി ‘‘നസ്സന്തേതേ, വിനസ്സന്തേതേ, കോ തേഹി അത്ഥോ’’തി ഏവം ഭേദപുരേക്ഖാരതായ ‘‘ഉപോസഥം കരോന്തസ്സാ’’തി ആനേത്വാ യോജേതബ്ബം. തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഥുല്ലച്ചയം ഹോതി അകുസലബലവതായ ച ഥുല്ലച്ചയം ഹോതീതി. യഥാഹ – ‘‘ഭേദപുരേക്ഖാരപന്നരസകേ അകുസലബലവതായ ഥുല്ലച്ചയം വുത്ത’’ന്തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൭൬). വഗ്ഗേ വാ സമഗ്ഗേ വാ സങ്ഘേ സമഗ്ഗോ ഇതി സഞ്ഞിനോ ഉപോസഥം കരോന്തസ്സ അനാപത്തീതി യോജനാ. അവസേസോ പനേത്ഥ വത്തബ്ബവിനിച്ഛയോ പവാരണവിനിച്ഛയാവസാനേ ‘‘പാരിസുദ്ധിപ്പദാനേനാ’’തിആദീഹി (വി॰ വി॰ ൨൬൪൨) ഏകതോ വത്തുമിച്ഛന്തേന ന വുത്തോ.
2593.Bhedādhippāyatoti ‘‘nassantete, vinassantete, ko tehi attho’’ti evaṃ bhedapurekkhāratāya ‘‘uposathaṃ karontassā’’ti ānetvā yojetabbaṃ. Tassa bhikkhuno thullaccayaṃ hoti akusalabalavatāya ca thullaccayaṃ hotīti. Yathāha – ‘‘bhedapurekkhārapannarasake akusalabalavatāya thullaccayaṃ vutta’’nti (mahāva. aṭṭha. 176). Vagge vā samagge vā saṅghe samaggo iti saññino uposathaṃ karontassa anāpattīti yojanā. Avaseso panettha vattabbavinicchayo pavāraṇavinicchayāvasāne ‘‘pārisuddhippadānenā’’tiādīhi (vi. vi. 2642) ekato vattumicchantena na vutto.
൨൫൯൪-൫. ‘‘ഉക്ഖിത്തേനാ’’തിആദികാനി കരണവചനന്താനി പദാനി ‘‘സഹാ’’തി ഇമിനാ സദ്ധിം ‘‘ഉപോസഥോ ന കാതബ്ബോ’’തി പദേന പച്ചേകം യോജേതബ്ബാനി. ഉക്ഖിത്തേനാതി ആപത്തിയാ അദസ്സനേ ഉക്ഖിത്തകോ, ആപത്തിയാ അപ്പടികമ്മേ ഉക്ഖിത്തകോ, പാപികായ ദിട്ഠിയാ അപ്പടിനിസ്സഗ്ഗേ ഉക്ഖിത്തകോതി തിവിധേന ഉക്ഖിത്തേന. ഏതേസു ഹി തിവിധേ ഉക്ഖിത്തകേ സതി ഉപോസഥം കരോന്തോ സങ്ഘോ പാചിത്തിയം ആപജ്ജതി.
2594-5.‘‘Ukkhittenā’’tiādikāni karaṇavacanantāni padāni ‘‘sahā’’ti iminā saddhiṃ ‘‘uposatho na kātabbo’’ti padena paccekaṃ yojetabbāni. Ukkhittenāti āpattiyā adassane ukkhittako, āpattiyā appaṭikamme ukkhittako, pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhittakoti tividhena ukkhittena. Etesu hi tividhe ukkhittake sati uposathaṃ karonto saṅgho pācittiyaṃ āpajjati.
‘‘ഗഹട്ഠേനാ’’തി ഇമിനാ തിത്ഥിയോപി സങ്ഗഹിതോ. സേസേഹി സഹധമ്മിഹീതി ഭിക്ഖുനീ, സിക്ഖമാനാ, സാമണേരോ, സാമണേരീതി ചതൂഹി സഹധമ്മികേഹി. ചുതനിക്ഖിത്തസിക്ഖേഹീതി ഏത്ഥ ചുതോ ച നിക്ഖിത്തസിക്ഖോ ചാതി വിഗ്ഗഹോ. ചുതോ നാമ അന്തിമവത്ഥും അജ്ഝാപന്നകോ. നിക്ഖിത്തസിക്ഖോ നാമ സിക്ഖാപച്ചക്ഖാതകോ.
‘‘Gahaṭṭhenā’’ti iminā titthiyopi saṅgahito. Sesehi sahadhammihīti bhikkhunī, sikkhamānā, sāmaṇero, sāmaṇerīti catūhi sahadhammikehi. Cutanikkhittasikkhehīti ettha cuto ca nikkhittasikkho cāti viggaho. Cuto nāma antimavatthuṃ ajjhāpannako. Nikkhittasikkho nāma sikkhāpaccakkhātako.
ഏകാദസഹീതി പണ്ഡകോ, ഥേയ്യസംവാസകോ, തിത്ഥിയപക്കന്തകോ, തിരച്ഛാനഗതോ, മാതുഘാതകോ, പിതുഘാതകോ, അരഹന്തഘാതകോ, ഭിക്ഖുനിദൂസകോ, സങ്ഘഭേദകോ , ലോഹിതുപ്പാദകോ, ഉഭതോബ്യഞ്ജനകോതി ഇമേഹി ഏകാദസഹി അഭബ്ബേഹി.
Ekādasahīti paṇḍako, theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, tiracchānagato, mātughātako, pitughātako, arahantaghātako, bhikkhunidūsako, saṅghabhedako , lohituppādako, ubhatobyañjanakoti imehi ekādasahi abhabbehi.
സഭാഗാപത്തികേന വാ സഹ ഉപോസഥോ ന കാതബ്ബോ, പാരിവുത്ഥേന ഛന്ദേന ഉപോസഥോ ന കാതബ്ബോ, കരോതോ ദുക്കടം ഹോതീതി യോജനാ. ഏവം ഉക്ഖിത്തവജ്ജിതേസു സബ്ബവികപ്പേസു ദുക്കടമേവ വേദിതബ്ബം. ‘‘യം ദ്വേപി ജനാ വികാലഭോജനാദിനാ സഭാഗവത്ഥുനാ ആപത്തിം ആപജ്ജന്തി, ഏവരൂപാ വത്ഥുസഭാഗാ ‘സഭാഗാ’തി വുച്ചതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൬൯) വചനതോ ‘‘സഭാഗാപത്തീ’’തി വത്ഥുസഭാഗാപത്തിയേവ ഗഹേതബ്ബാ.
Sabhāgāpattikena vā saha uposatho na kātabbo, pārivutthena chandena uposatho na kātabbo, karoto dukkaṭaṃ hotīti yojanā. Evaṃ ukkhittavajjitesu sabbavikappesu dukkaṭameva veditabbaṃ. ‘‘Yaṃ dvepi janā vikālabhojanādinā sabhāgavatthunā āpattiṃ āpajjanti, evarūpā vatthusabhāgā ‘sabhāgā’ti vuccatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 169) vacanato ‘‘sabhāgāpattī’’ti vatthusabhāgāpattiyeva gahetabbā.
ഉപോസഥദിവസേ സബ്ബോവ സങ്ഘോ സചേ സഭാഗാപത്തിം ആപന്നോ ഹോതി,
Uposathadivase sabbova saṅgho sace sabhāgāpattiṃ āpanno hoti,
‘‘ഇധ പന, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞതരസ്മിം ആവാസേ തദഹുപോസഥേ സബ്ബോ സങ്ഘോ സഭാഗം ആപത്തിം ആപന്നോ ഹോതി, തേഹി, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂഹി ഏകോ ഭിക്ഖു സാമന്താ ആവാസാ സജ്ജുകം പാഹേതബ്ബോ ‘ഗച്ഛാവുസോ, തം ആപത്തിം പടികരിത്വാ ആഗച്ഛ, മയം തേ സന്തികേ തം ആപത്തിം പടികരിസ്സാമാ’തി. ഏവഞ്ചേതം ലഭേഥ, ഇച്ചേതം കുസലം. നോ ചേ ലഭേഥ, ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ – ‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ സങ്ഘോ, അയം സബ്ബോ സങ്ഘോ സഭാഗം ആപത്തിം ആപന്നോ, യദാ അഞ്ഞം ഭിക്ഖും സുദ്ധം അനാപത്തികം പസ്സിസ്സതി, തദാ തസ്സ സന്തികേ തം ആപത്തിം പടികരിസ്സതീ’’തി (മഹാവ॰ ൧൭൧) ച,
‘‘Idha pana, bhikkhave, aññatarasmiṃ āvāse tadahuposathe sabbo saṅgho sabhāgaṃ āpattiṃ āpanno hoti, tehi, bhikkhave, bhikkhūhi eko bhikkhu sāmantā āvāsā sajjukaṃ pāhetabbo ‘gacchāvuso, taṃ āpattiṃ paṭikaritvā āgaccha, mayaṃ te santike taṃ āpattiṃ paṭikarissāmā’ti. Evañcetaṃ labhetha, iccetaṃ kusalaṃ. No ce labhetha, byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo – ‘suṇātu me, bhante saṅgho, ayaṃ sabbo saṅgho sabhāgaṃ āpattiṃ āpanno, yadā aññaṃ bhikkhuṃ suddhaṃ anāpattikaṃ passissati, tadā tassa santike taṃ āpattiṃ paṭikarissatī’’ti (mahāva. 171) ca,
വേമതികോ ചേ ഹോതി,
Vematiko ce hoti,
‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ സങ്ഘോ, അയം സബ്ബോ സങ്ഘോ സഭാഗായ ആപത്തിയാ വേമതികോ, യദാ നിബ്ബേമതികോ ഭവിസ്സതി, തദാ തം ആപത്തിം പടികരിസ്സതീ’’തി (മഹാവ॰ ൧൭൧) ച,
‘‘Suṇātu me, bhante saṅgho, ayaṃ sabbo saṅgho sabhāgāya āpattiyā vematiko, yadā nibbematiko bhavissati, tadā taṃ āpattiṃ paṭikarissatī’’ti (mahāva. 171) ca,
വുത്തനയേന ഉപോസഥോ കാതബ്ബോ.
Vuttanayena uposatho kātabbo.
ഏത്ഥ ച സജ്ഝുകന്തി തദഹേവാഗമനത്ഥായ. ഗണുപോസഥാദീസുപി ഏസേവ നയോ. വുത്തഞ്ഹി അട്ഠകഥാഗണ്ഠിപദേ ‘‘യഥാ സങ്ഘോ സഭാഗം ആപത്തിം ആപജ്ജിത്വാ സുദ്ധം അലഭിത്വാ ‘യദാ സുദ്ധം പസ്സിസ്സതി, തദാ തസ്സ സന്തികേ തം ആപത്തിം പടികരിസ്സതീ’തി വത്വാ ഉപോസഥം കാതും ലഭതി, ഏവം ദ്വീഹിപി അഞ്ഞമഞ്ഞം ആരോചേത്വാ ഉപോസഥം കാതും വട്ടതി. ഏകേനാപി ‘പരിസുദ്ധം ലഭിത്വാ പടികരിസ്സാമീ’തി ആഭോഗം കത്വാ കാതും വട്ടതി കിരാ’’തി. കിരാതി ചേത്ഥ അനുസ്സവത്ഥേ ദട്ഠബ്ബോ, ന പനാരുചിയം.
Ettha ca sajjhukanti tadahevāgamanatthāya. Gaṇuposathādīsupi eseva nayo. Vuttañhi aṭṭhakathāgaṇṭhipade ‘‘yathā saṅgho sabhāgaṃ āpattiṃ āpajjitvā suddhaṃ alabhitvā ‘yadā suddhaṃ passissati, tadā tassa santike taṃ āpattiṃ paṭikarissatī’ti vatvā uposathaṃ kātuṃ labhati, evaṃ dvīhipi aññamaññaṃ ārocetvā uposathaṃ kātuṃ vaṭṭati. Ekenāpi ‘parisuddhaṃ labhitvā paṭikarissāmī’ti ābhogaṃ katvā kātuṃ vaṭṭati kirā’’ti. Kirāti cettha anussavatthe daṭṭhabbo, na panāruciyaṃ.
പാരിവുത്ഥേന ഛന്ദേനാതി ഛന്ദം ആഹരിത്വാ കമ്മം കാതും നിസിന്നേനപി ‘‘അസുഭലക്ഖണതാദിനാ കേനചി കാരണേന ന കരിസ്സാമീ’’തി വിസ്സട്ഠേ ഛന്ദേ സചേ പുന കരിസ്സതി, പുന ഛന്ദപാരിസുദ്ധിം ആഹരിത്വാ കാതബ്ബം. യഥാഹ – ‘‘ഏതസ്മിം പാരിവാസിയേ പുന ഛന്ദപാരിസുദ്ധിം അനാനേത്വാ കമ്മം കാതും ന വട്ടതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൧൬൭).
Pārivutthena chandenāti chandaṃ āharitvā kammaṃ kātuṃ nisinnenapi ‘‘asubhalakkhaṇatādinā kenaci kāraṇena na karissāmī’’ti vissaṭṭhe chande sace puna karissati, puna chandapārisuddhiṃ āharitvā kātabbaṃ. Yathāha – ‘‘etasmiṃ pārivāsiye puna chandapārisuddhiṃ anānetvā kammaṃ kātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 1167).
൨൫൯൬. അദേസേത്വാ പനാപത്തിന്തി ആപന്നം ആപത്തിം അദേസേത്വാ. നാവികത്വാന വേമതിന്തി ‘‘അഹം, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാസു ആപത്തീസു വേമതികോ, യദാ നിബ്ബേമതികോ ഭവിസ്സാമി, തദാ താ ആപത്തിയോ പടികരിസ്സാമീ’’തി വിമതിം അനാരോചേത്വാ. ‘‘യദാ നിബ്ബേമതികോതി ഏത്ഥ സചേ പനേസ നിബ്ബേമതികോ ന ഹോതി, വത്ഥും കിത്തേത്വാവ ദേസേതും വട്ടതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൧൬൯) അന്ധകട്ഠകഥായം വുത്തം. തത്രായം ദേസനാവിധി – സചേ മേഘച്ഛന്നേ സൂരിയേ ‘‘കാലോ നു ഖോ, വികാലോ’’തി വേമതികോ ഭുഞ്ജതി, തേന ഭിക്ഖുനാ ‘‘അഹം, ഭന്തേ, വേമതികോ ഭുഞ്ജിം, സചേ കാലോ അത്ഥി, സമ്ബഹുലാ ദുക്കടാ ആപത്തിയോ ആപന്നോമ്ഹി. നോ ചേ അത്ഥി, സമ്ബഹുലാ പാചിത്തിയാപത്തിയോ ആപന്നോമ്ഹീ’’തി ഏവം വത്ഥും കിത്തേത്വാ ‘‘അഹം, ഭന്തേ, യാ തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം സമ്ബഹുലാ ദുക്കടാ വാ പാചിത്തിയാ വാ ആപത്തിയോ ആപന്നോ, താ തുമ്ഹമൂലേ പടിദേസേമീ’’തി വത്തബ്ബം. ഏസേവ നയോ സബ്ബാപത്തീസൂതി.
2596.Adesetvāpanāpattinti āpannaṃ āpattiṃ adesetvā. Nāvikatvāna vematinti ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulāsu āpattīsu vematiko, yadā nibbematiko bhavissāmi, tadā tā āpattiyo paṭikarissāmī’’ti vimatiṃ anārocetvā. ‘‘Yadā nibbematikoti ettha sace panesa nibbematiko na hoti, vatthuṃ kittetvāva desetuṃ vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 169) andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ desanāvidhi – sace meghacchanne sūriye ‘‘kālo nu kho, vikālo’’ti vematiko bhuñjati, tena bhikkhunā ‘‘ahaṃ, bhante, vematiko bhuñjiṃ, sace kālo atthi, sambahulā dukkaṭā āpattiyo āpannomhi. No ce atthi, sambahulā pācittiyāpattiyo āpannomhī’’ti evaṃ vatthuṃ kittetvā ‘‘ahaṃ, bhante, yā tasmiṃ vatthusmiṃ sambahulā dukkaṭā vā pācittiyā vā āpattiyo āpanno, tā tumhamūle paṭidesemī’’ti vattabbaṃ. Eseva nayo sabbāpattīsūti.
ഗണ്ഠിപദേസു പനേവം വിനിച്ഛയോ വുത്തോ – ‘‘അഹം, ആവുസോ, ഇത്ഥന്നാമായ ആപത്തിയാ വേമതികോ, യദാ നിബ്ബേമതികോ ഭവിസ്സാമി, തദാ തം ആപത്തിം പടികരിസ്സാമീ’തി വത്വാ ഉപോസഥോ കാതബ്ബോ, പാതിമോക്ഖം സോതബ്ബ’’ന്തി (മഹാവ॰ ൧൭൦) വചനതോ യാവ നിബ്ബേമതികോ ന ഹോതി, താവ സഭാഗാപത്തിം പടിഗ്ഗഹേതും ന ലഭതി. അഞ്ഞേസഞ്ച കമ്മാനം പരിസുദ്ധോ നാമ ഹോതി. ‘‘പുന നിബ്ബേമതികോ ഹുത്വാ ദേസേതബ്ബമേവാ’’തി (കങ്ഖാ॰ അഭി॰ ടീ॰ നിദാനവണ്ണനാ) നേവ പാളിയം, ന അട്ഠകഥായം അത്ഥി, ദേസിതേ പന ന ദോസോ. ‘‘ഇതോ വുട്ഠഹിത്വാ തം ആപത്തിം പടികരിസ്സാമീ’’തി (മഹാവ॰ ൧൭൦) ഏത്ഥാപി ഏസേവ നയോതി.
Gaṇṭhipadesu panevaṃ vinicchayo vutto – ‘‘ahaṃ, āvuso, itthannāmāya āpattiyā vematiko, yadā nibbematiko bhavissāmi, tadā taṃ āpattiṃ paṭikarissāmī’ti vatvā uposatho kātabbo, pātimokkhaṃ sotabba’’nti (mahāva. 170) vacanato yāva nibbematiko na hoti, tāva sabhāgāpattiṃ paṭiggahetuṃ na labhati. Aññesañca kammānaṃ parisuddho nāma hoti. ‘‘Puna nibbematiko hutvā desetabbamevā’’ti (kaṅkhā. abhi. ṭī. nidānavaṇṇanā) neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ atthi, desite pana na doso. ‘‘Ito vuṭṭhahitvā taṃ āpattiṃ paṭikarissāmī’’ti (mahāva. 170) etthāpi eseva nayoti.
൨൫൯൭. ഉപോസഥേതി ദിനകാരകകത്തബ്ബാകാരവസേന പന്നരസീ, സങ്ഘുപോസഥോ, സുത്തുദ്ദേസോതി ഇമേഹി തീഹി ലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതേ ഉപോസഥേ. സഭിക്ഖുമ്ഹാ ച ആവാസാതി ‘‘യസ്മിം ഉപോസഥേ കിച്ച’’ന്തിആദിനാ വക്ഖമാനപ്പകാരാ സഭിക്ഖുകാ ആവാസാ. ഇധ ‘‘അനാവാസാ’’തി സേസോ. ആവാസോ വാ അനാവാസോ വാതി ഏത്ഥ ‘‘അഭിക്ഖുകോ വാ നാനാസംവാസകേഹി സഭിക്ഖുകോ വാ’’തി ച ന ഗന്തബ്ബോതി ഏത്ഥ ‘‘അഞ്ഞത്ര സങ്ഘേന അഞ്ഞത്ര അന്തരായാ’’തി ച സേസോ. ‘‘അനാവാസോ’’തി ഉദോസിതാദയോ വുത്താ. ഭിക്ഖുനാ ഉപോസഥേ സഭിക്ഖുമ്ഹാ ആവാസാ വാ അനാവാസാ വാ അഭിക്ഖുകോ വാ നാനാസംവാസകേഹി സഭിക്ഖുകോ വാ ആവാസോ വാ അനാവാസോ വാ അഞ്ഞത്ര സങ്ഘേന അഞ്ഞത്ര അന്തരായാ കുദാചനം കദാചിപി ന ഗന്തബ്ബോതി യോജനാ.
2597.Uposatheti dinakārakakattabbākāravasena pannarasī, saṅghuposatho, suttuddesoti imehi tīhi lakkhaṇehi samannāgate uposathe. Sabhikkhumhā ca āvāsāti ‘‘yasmiṃ uposathe kicca’’ntiādinā vakkhamānappakārā sabhikkhukā āvāsā. Idha ‘‘anāvāsā’’ti seso. Āvāso vā anāvāso vāti ettha ‘‘abhikkhuko vā nānāsaṃvāsakehi sabhikkhuko vā’’ti ca na gantabboti ettha ‘‘aññatra saṅghena aññatra antarāyā’’ti ca seso. ‘‘Anāvāso’’ti udositādayo vuttā. Bhikkhunā uposathe sabhikkhumhā āvāsā vā anāvāsā vā abhikkhuko vā nānāsaṃvāsakehi sabhikkhuko vā āvāso vā anāvāso vā aññatra saṅghena aññatra antarāyā kudācanaṃ kadācipi na gantabboti yojanā.
൨൫൯൮. യസ്മിം ആവാസേ പന ഉപോസഥേ കിച്ചം സചേ വത്തതി, സോ ആവാസോ ‘‘സഭിക്ഖുകോ നാമാ’’തി പകാസിതോതി യോജനാ, ഇമിനാ സചേ യത്ഥ ഉപോസഥോ ന വത്തതി, സോ സന്തേസുപി ഭിക്ഖൂസു അഭിക്ഖുകോ നാമാതി ദീപേതി.
2598. Yasmiṃ āvāse pana uposathe kiccaṃ sace vattati, so āvāso ‘‘sabhikkhuko nāmā’’ti pakāsitoti yojanā, iminā sace yattha uposatho na vattati, so santesupi bhikkhūsu abhikkhuko nāmāti dīpeti.
൨൫൯൯. ഉപോസഥസ്സ പയോജനം, തപ്പസങ്ഗേന പവാരണായ ച നിദ്ധാരേതുകാമതായാഹ ‘‘ഉപോസഥോ കിമത്ഥായാ’’തിആദി.
2599. Uposathassa payojanaṃ, tappasaṅgena pavāraṇāya ca niddhāretukāmatāyāha ‘‘uposatho kimatthāyā’’tiādi.
൨൬൦൦. പടിക്കോസേയ്യാതി നിവാരേയ്യ. അദേന്തസ്സപി ദുക്കടന്തി ഏത്ഥ ‘‘കോപേതും ധമ്മികം കമ്മ’’ന്തി ആനേത്വാ സമ്ബന്ധിതബ്ബം.
2600.Paṭikkoseyyāti nivāreyya. Adentassapi dukkaṭanti ettha ‘‘kopetuṃ dhammikaṃ kamma’’nti ānetvā sambandhitabbaṃ.
൨൬൦൧. സോ ചാതി (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ നിദാനവണ്ണനാ) ചതുവഗ്ഗാദിപ്പഭേദേന പഞ്ചവിധോ സോ സങ്ഘോ ച. ഹേട്ഠിമപരിച്ഛേദേന കത്തബ്ബകമ്മാനം വസേന പരിദീപിതോ, ന ഛബ്ബഗ്ഗാദീനം കാതും അയുത്തതാദസ്സനവസേന.
2601.So cāti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) catuvaggādippabhedena pañcavidho so saṅgho ca. Heṭṭhimaparicchedena kattabbakammānaṃ vasena paridīpito, na chabbaggādīnaṃ kātuṃ ayuttatādassanavasena.
൨൬൦൨. ചതുവഗ്ഗാദിഭേദനിബന്ധനം കമ്മം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘പവാരണ’’ന്തിആദി. പവാരണഞ്ച തഥാ അബ്ഭാനഞ്ച ഉപസമ്പദഞ്ച ഠപേത്വാ ചതുവഗ്ഗേന അകത്തബ്ബം കമ്മം ന വിജ്ജതീതി യോജനാ.
2602. Catuvaggādibhedanibandhanaṃ kammaṃ dassetumāha ‘‘pavāraṇa’’ntiādi. Pavāraṇañca tathā abbhānañca upasampadañca ṭhapetvā catuvaggena akattabbaṃ kammaṃ na vijjatīti yojanā.
൨൬൦൩. മജ്ഝദേസേ ഉപസമ്പദാ മജ്ഝദേസൂപസമ്പദാ, തം. അബ്ഭാനം, മജ്ഝദേസൂപസമ്പദഞ്ച വിനാ പഞ്ചവഗ്ഗേന സബ്ബം കമ്മം കാതും വട്ടതീതി യോജനാ.
2603. Majjhadese upasampadā majjhadesūpasampadā, taṃ. Abbhānaṃ, majjhadesūpasampadañca vinā pañcavaggena sabbaṃ kammaṃ kātuṃ vaṭṭatīti yojanā.
൨൬൦൪. കിഞ്ചിപി കമ്മം ന ന കത്തബ്ബന്തി യോജനാ, സബ്ബമ്പി കമ്മം കത്തബ്ബമേവാതി അത്ഥോ. ദ്വേ പടിസേധാ പകതത്ഥം ഗമയന്തീതി. വീസതിവഗ്ഗേന സങ്ഘേന സബ്ബേസമ്പി കമ്മാനം കത്തബ്ബഭാവേ കിമത്ഥം അതിരേകവീസതിവഗ്ഗസ്സ ഗഹണന്തി ആഹ ‘‘ഊനേ ദോസോതി ഞാപേതും, നാധികേ അതിരേകതാ’’തി. യഥാവുത്തേ ചതുബ്ബിധേ സങ്ഘേ ഗണനതോ ഊനേ ദോസോ ഹോതി, അധികേ ദോസോ ന ഹോതീതി ഞാപേതും അതിരേകതാ ദസ്സിതാ, അതിരേകവീസതിവഗ്ഗസങ്ഘോ ദസ്സിതോതി അധിപ്പായോ.
2604. Kiñcipi kammaṃ na na kattabbanti yojanā, sabbampi kammaṃ kattabbamevāti attho. Dve paṭisedhā pakatatthaṃ gamayantīti. Vīsativaggena saṅghena sabbesampi kammānaṃ kattabbabhāve kimatthaṃ atirekavīsativaggassa gahaṇanti āha ‘‘ūne dosoti ñāpetuṃ, nādhike atirekatā’’ti. Yathāvutte catubbidhe saṅghe gaṇanato ūne doso hoti, adhike doso na hotīti ñāpetuṃ atirekatā dassitā, atirekavīsativaggasaṅgho dassitoti adhippāyo.
൨൬൦൫. ചതുവഗ്ഗേന കത്തബ്ബേ പകതത്താവ ചത്താരോ കമ്മപ്പത്താതി ദീപിതാതി യോജനാ. സേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാതി സേസോ. പകതത്താതി അനുക്ഖിത്താ ചേവ അന്തിമവത്ഥും അനജ്ഝാപന്നാ ച ഗഹേതബ്ബാ. സേസേസു ചാതി പഞ്ചവഗ്ഗാദീസുപി.
2605. Catuvaggena kattabbe pakatattāva cattāro kammappattāti dīpitāti yojanā. Sesā pakatattā chandārahāti seso. Pakatattāti anukkhittā ceva antimavatthuṃ anajjhāpannā ca gahetabbā. Sesesu cāti pañcavaggādīsupi.
൨൬൦൬. ചതുവഗ്ഗാദികത്തബ്ബകമ്മം അസംവാസപുഗ്ഗലം ഗണപൂരം കത്വാ കരോന്തസ്സ ദുക്കടം ഹോതി. ന കേവലം ദുക്കടമേവ, കതഞ്ച കമ്മം കുപ്പതീതി യോജനാ.
2606.Catuvaggādikattabbakammaṃ asaṃvāsapuggalaṃ gaṇapūraṃ katvā karontassa dukkaṭaṃ hoti. Na kevalaṃ dukkaṭameva, katañca kammaṃ kuppatīti yojanā.
൨൬൦൭. പരിവാസാദീതി ഏത്ഥ ആദി-സദ്ദേന മൂലായപടികസ്സനാദീനം ഗഹണം. തത്രട്ഠന്തി പരിവാസാദീസു ഠിതം. ‘‘തഥാ’’തി ഇമിനാ ‘‘കതം കുപ്പതി ദുക്കട’’ന്തി ഇദം അനുവത്തേതി. സേസം തൂതി പരിവാസാദികമ്മതോ അഞ്ഞം പന ഉപോസഥാദികമ്മം . വട്ടതീതി തേ പാരിവാസികാദയോ ഗണപൂരകേ കത്വാ കാതും വട്ടതി.
2607.Parivāsādīti ettha ādi-saddena mūlāyapaṭikassanādīnaṃ gahaṇaṃ. Tatraṭṭhanti parivāsādīsu ṭhitaṃ. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘kataṃ kuppati dukkaṭa’’nti idaṃ anuvatteti. Sesaṃ tūti parivāsādikammato aññaṃ pana uposathādikammaṃ . Vaṭṭatīti te pārivāsikādayo gaṇapūrake katvā kātuṃ vaṭṭati.
ഉപോസഥക്ഖന്ധകകഥാവണ്ണനാ.
Uposathakkhandhakakathāvaṇṇanā.