Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౧౦. ఉపోసథసుత్తవణ్ణనా
10. Uposathasuttavaṇṇanā
౨౦. దసమే తదహుపోసథేతి (ఉదా॰ అట్ఠ॰ ౪౫; సారత్థ॰ టీ॰ చూళవగ్గ ౩.౩౮౩) తస్మిం ఉపోసథదివసభూతే అహని. ఉపోసథకరణత్థాయాతి ఓవాదపాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం. ఉద్ధస్తం అరుణన్తి అరుణుగ్గమనం. ఉద్దిసతు, భన్తే, భగవా భిక్ఖూనం పాతిమోక్ఖన్తి థేరో భగవన్తం పాతిమోక్ఖుద్దేసం యాచి. తస్మిం కాలే ‘‘న, భిక్ఖవే, అనుపోసథే ఉపోసథో కాతబ్బో’’తి (మహావ॰ ౧౩౬) సిక్ఖాపదస్స అపఞ్ఞత్తత్తా. కస్మా పన భగవా తియామరత్తిం వీతినామేసి ? తతో పట్ఠాయ ఓవాదపాతిమోక్ఖం అనుద్దిసితుకామో తస్స వత్థుం పాకటం కాతుం. అద్దసాతి కథం అద్దస? అత్తనో చేతోపరియఞాణేన తస్సం పరిసతి భిక్ఖూనం చిత్తాని పరిజానన్తో తస్స దుస్సీలస్స చిత్తం పస్సి. యస్మా పన చిత్తే దిట్ఠే తంసమఙ్గీపుగ్గలో దిట్ఠో నామ హోతి, తస్మా ‘‘అద్దసా ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో తం పుగ్గలం దుస్సీల’’న్తిఆది వుత్తం. యథేవ హి అనాగతే సత్తసు దివసేసు పవత్తం పరేసం చిత్తం చేతోపరియఞాణలాభీ జానాతి, ఏవం అతీతేపీతి. మజ్ఝే భిక్ఖుసఙ్ఘస్స నిసిన్నన్తి సఙ్ఘపరియాపన్నో వియ భిక్ఖుసఙ్ఘస్స అన్తో నిసిన్నం. దిట్ఠోసీతి అయం న పకతత్తోతి భగవతా దిట్ఠో అసి. యస్మా చ ఏవం దిట్ఠో, తస్మా నత్థి తే తవ భిక్ఖూహి సద్ధిం ఏకకమ్మాదిసంవాసో. యస్మా పన సో సంవాసో తవ నత్థి, తస్మా ఉట్ఠేహి, ఆవుసోతి ఏవమేత్థ పదయోజనా వేదితబ్బా.
20. Dasame tadahuposatheti (udā. aṭṭha. 45; sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.383) tasmiṃ uposathadivasabhūte ahani. Uposathakaraṇatthāyāti ovādapātimokkhaṃ uddisituṃ. Uddhastaṃ aruṇanti aruṇuggamanaṃ. Uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti thero bhagavantaṃ pātimokkhuddesaṃ yāci. Tasmiṃ kāle ‘‘na, bhikkhave, anuposathe uposatho kātabbo’’ti (mahāva. 136) sikkhāpadassa apaññattattā. Kasmā pana bhagavā tiyāmarattiṃ vītināmesi ? Tato paṭṭhāya ovādapātimokkhaṃ anuddisitukāmo tassa vatthuṃ pākaṭaṃ kātuṃ. Addasāti kathaṃ addasa? Attano cetopariyañāṇena tassaṃ parisati bhikkhūnaṃ cittāni parijānanto tassa dussīlassa cittaṃ passi. Yasmā pana citte diṭṭhe taṃsamaṅgīpuggalo diṭṭho nāma hoti, tasmā ‘‘addasā kho āyasmā mahāmoggallānotaṃ puggalaṃ dussīla’’ntiādi vuttaṃ. Yatheva hi anāgate sattasu divasesu pavattaṃ paresaṃ cittaṃ cetopariyañāṇalābhī jānāti, evaṃ atītepīti. Majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnanti saṅghapariyāpanno viya bhikkhusaṅghassa anto nisinnaṃ. Diṭṭhosīti ayaṃ na pakatattoti bhagavatā diṭṭho asi. Yasmā ca evaṃ diṭṭho, tasmā natthi te tava bhikkhūhi saddhiṃ ekakammādisaṃvāso. Yasmā pana so saṃvāso tava natthi, tasmā uṭṭhehi, āvusoti evamettha padayojanā veditabbā.
తతియమ్పి ఖో సో పుగ్గలో తుణ్హీ అహోసీతి అనేకవారం వత్వాపి ‘‘థేరో సయమేవ నిబ్బిన్నో ఓరమిస్సతీ’’తి వా, ‘‘ఇదాని ఇమేసం పటిపత్తిం జానిస్సామీ’’తి వా అధిప్పాయేన తుణ్హీ అహోసి. బాహాయం గహేత్వాతి ‘‘భగవతా మయా చ యాథావతో దిట్ఠో, యావతతియం ‘ఉట్ఠేహి, ఆవుసో’తి చ వుత్తో న వుట్ఠాతి, ఇదానిస్స నిక్కడ్ఢనకాలో, మా సఙ్ఘస్స ఉపోసథన్తరాయో అహోసీ’’తి తం బాహాయం అగ్గహేసి, తథా గహేత్వా. బహి ద్వారకోట్ఠకా నిక్ఖామేత్వాతి ద్వారకోట్ఠకా ద్వారసాలాతో నిక్ఖామేత్వా. బహీతి పన నిక్ఖామితట్ఠానదస్సనం. అథ వా బహిద్వారకోట్ఠకాతి బహిద్వారకోట్ఠకతోపి నిక్ఖామేత్వా, న అన్తోద్వారకోట్ఠకతో ఏవ. ఉభయత్థాపి విహారతో బహికత్వాతి అత్థో. సూచిఘటికం దత్వాతి అగ్గళసూచిఞ్చ ఉపరిఘటికఞ్చ ఆదహిత్వా, సుట్ఠుతరం కవాటం థకేత్వాతి అత్థో. యావ బాహాగహణాపి నామాతి ఇమినా ‘‘అపరిసుద్ధా, ఆనన్ద, పరిసా’’తి వచనం సుత్వా ఏవ హి తేన పక్కమితబ్బం సియా, ఏవం అపక్కమిత్వా యావ బాహాగహణాపి నామ సో మోఘపురిసో ఆగమేస్సతి, అచ్ఛరియమిదన్తి దస్సేతి. ఇదఞ్చ గరహనచ్ఛరియమేవాతి వేదితబ్బం.
Tatiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosīti anekavāraṃ vatvāpi ‘‘thero sayameva nibbinno oramissatī’’ti vā, ‘‘idāni imesaṃ paṭipattiṃ jānissāmī’’ti vā adhippāyena tuṇhī ahosi. Bāhāyaṃ gahetvāti ‘‘bhagavatā mayā ca yāthāvato diṭṭho, yāvatatiyaṃ ‘uṭṭhehi, āvuso’ti ca vutto na vuṭṭhāti, idānissa nikkaḍḍhanakālo, mā saṅghassa uposathantarāyo ahosī’’ti taṃ bāhāyaṃ aggahesi, tathā gahetvā. Bahi dvārakoṭṭhakā nikkhāmetvāti dvārakoṭṭhakā dvārasālāto nikkhāmetvā. Bahīti pana nikkhāmitaṭṭhānadassanaṃ. Atha vā bahidvārakoṭṭhakāti bahidvārakoṭṭhakatopi nikkhāmetvā, na antodvārakoṭṭhakato eva. Ubhayatthāpi vihārato bahikatvāti attho. Sūcighaṭikaṃ datvāti aggaḷasūciñca uparighaṭikañca ādahitvā, suṭṭhutaraṃ kavāṭaṃ thaketvāti attho. Yāva bāhāgahaṇāpi nāmāti iminā ‘‘aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti vacanaṃ sutvā eva hi tena pakkamitabbaṃ siyā, evaṃ apakkamitvā yāva bāhāgahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamessati, acchariyamidanti dasseti. Idañca garahanacchariyamevāti veditabbaṃ.
అథ భగవా చిన్తేసి – ‘‘ఇదాని భిక్ఖుసఙ్ఘే అబ్బుదో జాతో, అపరిసుద్ధా పుగ్గలా ఉపోసథం ఆగచ్ఛన్తి, న చ తథాగతా అపరిసుద్ధాయ పరిసాయ ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. అనుద్దిసన్తే చ భిక్ఖుసఙ్ఘస్స ఉపోసథో పచ్ఛిజ్జతి. యంనూనాహం ఇతో పట్ఠాయ భిక్ఖూనంయేవ పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజానేయ్య’’న్తి. ఏవం పన చిన్తేత్వా భిక్ఖూనంయేవ పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజాని. తేన వుత్తం ‘‘అథ ఖో భగవా…పే॰… పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసేయ్యాథా’’తి. తత్థ న దానాహన్తి ఇదాని అహం ఉపోసథం న కరిస్సామి, పాతిమోక్ఖం న ఉద్దిసిస్సామీతి పచ్చేకం న-కారేన సమ్బన్ధో. దువిధఞ్హి పాతిమోక్ఖం – ఆణాపాతిమోక్ఖం, ఓవాదపాతిమోక్ఖన్తి . తేసు ‘‘సుణాతు మే, భన్తే’’తిఆదికం (మహావ॰ ౧౩౪) ఆణాపాతిమోక్ఖం. తం సావకావ ఉద్దిసన్తి, న బుద్ధా, యం అన్వద్ధమాసం ఉద్దిసీయతి. ‘‘ఖన్తీ పరమం…పే॰… సబ్బపాపస్స అకరణం…పే॰… అనుపవాదో అనుపఘాతో…పే॰… ఏతం బుద్ధాన సాసన’’న్తి (దీ॰ ని॰ ౨.౯౦; ధ॰ ప॰ ౧౮౩-౧౮౫; ఉదా॰ ౩౬; నేత్తి॰ ౩౦) ఇమా పన తిస్సో గాథా ఓవాదపాతిమోక్ఖం నామ. తం బుద్ధావ ఉద్దిసన్తి, న సావకా, ఛన్నమ్పి వస్సానం అచ్చయేన ఉద్దిసన్తి. దీఘాయుకబుద్ధానఞ్హి ధరమానకాలే అయమేవ పాతిమోక్ఖుద్దేసో, అప్పాయుకబుద్ధానం పన పఠమబోధియంయేవ. తతో పరం ఇతరో. తఞ్చ ఖో భిక్ఖూయేవ ఉద్దిసన్తి, న బుద్ధా, తస్మా అమ్హాకమ్పి భగవా వీసతివస్సమత్తం ఇమం ఓవాదపాతిమోక్ఖం ఉద్దిసిత్వా ఇమం అన్తరాయం దిస్వా తతో పరం న ఉద్దిసి. అట్ఠానన్తి అకారణం. అనవకాసోతి తస్సేవ వేవచనం. కారణఞ్హి యథా తిట్ఠతి ఏత్థ ఫలం తదాయత్తవుత్తితాయాతి ‘‘ఠాన’’న్తి వుచ్చతి, ఏవం ‘‘అవకాసో’’తిపి వుచ్చతి. యన్తి కిరియాపరామసనం.
Atha bhagavā cintesi – ‘‘idāni bhikkhusaṅghe abbudo jāto, aparisuddhā puggalā uposathaṃ āgacchanti, na ca tathāgatā aparisuddhāya parisāya uposathaṃ karonti, pātimokkhaṃ uddisanti. Anuddisante ca bhikkhusaṅghassa uposatho pacchijjati. Yaṃnūnāhaṃ ito paṭṭhāya bhikkhūnaṃyeva pātimokkhuddesaṃ anujāneyya’’nti. Evaṃ pana cintetvā bhikkhūnaṃyeva pātimokkhuddesaṃ anujāni. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā…pe… pātimokkhaṃ uddiseyyāthā’’ti. Tattha na dānāhanti idāni ahaṃ uposathaṃ na karissāmi, pātimokkhaṃ na uddisissāmīti paccekaṃ na-kārena sambandho. Duvidhañhi pātimokkhaṃ – āṇāpātimokkhaṃ, ovādapātimokkhanti . Tesu ‘‘suṇātu me, bhante’’tiādikaṃ (mahāva. 134) āṇāpātimokkhaṃ. Taṃ sāvakāva uddisanti, na buddhā, yaṃ anvaddhamāsaṃ uddisīyati. ‘‘Khantī paramaṃ…pe… sabbapāpassa akaraṇaṃ…pe… anupavādo anupaghāto…pe… etaṃ buddhāna sāsana’’nti (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183-185; udā. 36; netti. 30) imā pana tisso gāthā ovādapātimokkhaṃ nāma. Taṃ buddhāva uddisanti, na sāvakā, channampi vassānaṃ accayena uddisanti. Dīghāyukabuddhānañhi dharamānakāle ayameva pātimokkhuddeso, appāyukabuddhānaṃ pana paṭhamabodhiyaṃyeva. Tato paraṃ itaro. Tañca kho bhikkhūyeva uddisanti, na buddhā, tasmā amhākampi bhagavā vīsativassamattaṃ imaṃ ovādapātimokkhaṃ uddisitvā imaṃ antarāyaṃ disvā tato paraṃ na uddisi. Aṭṭhānanti akāraṇaṃ. Anavakāsoti tasseva vevacanaṃ. Kāraṇañhi yathā tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ‘‘ṭhāna’’nti vuccati, evaṃ ‘‘avakāso’’tipi vuccati. Yanti kiriyāparāmasanaṃ.
అట్ఠిమే, భిక్ఖవే, మహాసముద్దేతి కో అనుసన్ధి? య్వాయం అపరిసుద్ధాయ పరిసాయ పాతిమోక్ఖస్స అనుద్దేసో వుత్తో, సో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మోతి తం అపరేహిపి సత్తహి అచ్ఛరియబ్భుతధమ్మేహి సద్ధిం విభజిత్వా దస్సేతుకామో పఠమం తావ తేసం ఉపమాభావేన మహాసముద్దే అట్ఠ అచ్ఛరియబ్భుతధమ్మే దస్సేన్తో సత్థా ‘‘అట్ఠిమే, భిక్ఖవే, మహాసముద్దే’’తిఆదిమాహ.
Aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamuddeti ko anusandhi? Yvāyaṃ aparisuddhāya parisāya pātimokkhassa anuddeso vutto, so imasmiṃ dhammavinaye acchariyo abbhuto dhammoti taṃ aparehipi sattahi acchariyabbhutadhammehi saddhiṃ vibhajitvā dassetukāmo paṭhamaṃ tāva tesaṃ upamābhāvena mahāsamudde aṭṭha acchariyabbhutadhamme dassento satthā ‘‘aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamudde’’tiādimāha.
ఉపోసథసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Uposathasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
మహావగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Mahāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౧౦. ఉపోసథసుత్తం • 10. Uposathasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. ఉపోసథసుత్తవణ్ణనా • 10. Uposathasuttavaṇṇanā