Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൨. ദുകനിപാതോ

    2. Dukanipāto

    ൧. പഠമവഗ്ഗോ

    1. Paṭhamavaggo

    ൧. ഉത്തരത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    1. Uttarattheragāthāvaṇṇanā

    ദുകനിപാതേ നത്ഥി കോചി ഭവോ നിച്ചോതിആദികാ ആയസ്മതോ ഉത്തരത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം പുഞ്ഞം ഉപചിനന്തോ സുമേധസ്സ ഭഗവതോ കാലേ വിജ്ജാധരോ ഹുത്വാ ആകാസേന വിചരതി. തേന ച സമയേന സത്ഥാ തസ്സ അനുഗ്ഗണ്ഹനത്ഥം വനന്തരേ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ നിസീദി ഛബ്ബണ്ണബുദ്ധരംസിയോ വിസ്സജ്ജേന്തോ. സോ അന്തലിക്ഖേന ഗച്ഛന്തോ ഭഗവന്തം ദിസ്വാ പസന്നചിത്തോ ആകാസതോ ഓരുയ്ഹ സുവിസുദ്ധേഹി വിപുലേഹി കണികാരപുപ്ഫേഹി ഭഗവന്തം പൂജേസി, പുപ്ഫാനി ബുദ്ധാനുഭാവേന സത്ഥു ഉപരി ഛത്താകാരേന അട്ഠംസു, സോ തേന ഭിയ്യോസോമത്തായ പസന്നചിത്തോ ഹുത്വാ അപരഭാഗേ കാലം കത്വാ താവതിംസേ നിബ്ബത്തിത്വാ ഉളാരം ദിബ്ബസമ്പത്തിം അനുഭവന്തോ യാവതായുകം തത്ഥ ഠത്വാ തതോ ചുതോ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ രാജഗഹേ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലപുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, ഉത്തരോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ബ്രാഹ്മണവിജ്ജാസു നിപ്ഫത്തിം ഗന്ത്വാ ജാതിയാ രൂപേന വിജ്ജായ വയേന സീലാചാരേന ച ലോകസ്സ സമ്ഭാവനീയോ ജാതോ. തസ്സ തം സമ്പത്തിം ദിസ്വാ വസ്സകാരോ മഗധമഹാമത്തോ അത്തനോ ധീതരം ദാതുകാമോ ഹുത്വാ അത്തനോ അധിപ്പായം പവേദേസി. സോ നിസ്സരണജ്ഝാസയതായ തം പടിക്ഖിപിത്വാ കാലേന കാലം ധമ്മസേനാപതിം പയിരുപാസന്തോ തസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ വത്തസമ്പന്നോ ഹുത്വാ ഥേരം ഉപട്ഠഹതി.

    Dukanipāte natthi koci bhavo niccotiādikā āyasmato uttarattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sumedhassa bhagavato kāle vijjādharo hutvā ākāsena vicarati. Tena ca samayena satthā tassa anuggaṇhanatthaṃ vanantare aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjento. So antalikkhena gacchanto bhagavantaṃ disvā pasannacitto ākāsato oruyha suvisuddhehi vipulehi kaṇikārapupphehi bhagavantaṃ pūjesi, pupphāni buddhānubhāvena satthu upari chattākārena aṭṭhaṃsu, so tena bhiyyosomattāya pasannacitto hutvā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃse nibbattitvā uḷāraṃ dibbasampattiṃ anubhavanto yāvatāyukaṃ tattha ṭhatvā tato cuto devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇamahāsālaputto hutvā nibbatti, uttarotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gantvā jātiyā rūpena vijjāya vayena sīlācārena ca lokassa sambhāvanīyo jāto. Tassa taṃ sampattiṃ disvā vassakāro magadhamahāmatto attano dhītaraṃ dātukāmo hutvā attano adhippāyaṃ pavedesi. So nissaraṇajjhāsayatāya taṃ paṭikkhipitvā kālena kālaṃ dhammasenāpatiṃ payirupāsanto tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vattasampanno hutvā theraṃ upaṭṭhahati.

    തേന ച സമയേന ഥേരസ്സ അഞ്ഞതരോ ആബാധോ ഉപ്പന്നോ, തസ്സ ഭേസജ്ജത്ഥായ ഉത്തരോ സാമണേരോ പാതോവ പത്തചീവരമാദായ വിഹാരതോ നിക്ഖന്തോ അന്തരാമഗ്ഗേ തളാകസ്സ തീരേ പത്തം ഠപേത്വാ ഉദകസമീപം ഗന്ത്വാ മുഖം ധോവതി. അഥ അഞ്ഞതരോ ഉമങ്ഗചോരോ ആരക്ഖപുരിസേഹി അനുബദ്ധോ അഗ്ഗദ്വാരേനേവ നഗരതോ നിക്ഖമിത്വാ പലായന്തോ അത്തനാ ഗഹിതം രതനഭണ്ഡികം സാമണേരസ്സ പത്തേ പക്ഖിപിത്വാ പലായി. സാമണേരോ പത്തസമീപം ഉപഗതോ. ചോരം അനുബന്ധന്താ രാജപുരിസാ സാമണേരസ്സ പത്തേ ഭണ്ഡികം ദിസ്വാ, ‘‘അയം ചോരോ, ഇമിനാ ചോരിയം കത’’ന്തി സാമണേരം പച്ഛാബാഹം ബന്ധിത്വാ വസ്സകാരസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ദസ്സേസും. വസ്സകാരോ ച തദാ രഞ്ഞോ വിനിച്ഛയേ നിയുത്തോ ഹുത്വാ ഛേജ്ജഭേജ്ജം അനുസാസതി. സോ ‘‘പുബ്ബേ മമ വചനം നാദിയി, സുദ്ധപാസണ്ഡിയേസു പബ്ബജീ’’തി ച ബദ്ധാഘാതത്താ കമ്മം അസോധേത്വാവ ജീവന്തമേവ തം സൂലേ ഉത്താസേസി.

    Tena ca samayena therassa aññataro ābādho uppanno, tassa bhesajjatthāya uttaro sāmaṇero pātova pattacīvaramādāya vihārato nikkhanto antarāmagge taḷākassa tīre pattaṃ ṭhapetvā udakasamīpaṃ gantvā mukhaṃ dhovati. Atha aññataro umaṅgacoro ārakkhapurisehi anubaddho aggadvāreneva nagarato nikkhamitvā palāyanto attanā gahitaṃ ratanabhaṇḍikaṃ sāmaṇerassa patte pakkhipitvā palāyi. Sāmaṇero pattasamīpaṃ upagato. Coraṃ anubandhantā rājapurisā sāmaṇerassa patte bhaṇḍikaṃ disvā, ‘‘ayaṃ coro, iminā coriyaṃ kata’’nti sāmaṇeraṃ pacchābāhaṃ bandhitvā vassakārassa brāhmaṇassa dassesuṃ. Vassakāro ca tadā rañño vinicchaye niyutto hutvā chejjabhejjaṃ anusāsati. So ‘‘pubbe mama vacanaṃ nādiyi, suddhapāsaṇḍiyesu pabbajī’’ti ca baddhāghātattā kammaṃ asodhetvāva jīvantameva taṃ sūle uttāsesi.

    അഥസ്സ ഭഗവാ ഞാണപരിപാകം ഓലോകേത്വാ തം ഠാനം ഗന്ത്വാ വിപ്ഫുരന്തഹത്ഥനഖമണിമയൂഖസമ്ഭിന്നസിതാഭതായ പഗ്ഘരന്തജാതിഹിങ്ഗുലകസുവണ്ണരസധാരം വിയ ജാലാഗുണ്ഠിതമുദുതലുനദീഘങ്ഗുലിഹത്ഥം ഉത്തരസ്സ സീസേ ഠപേത്വാ, ‘‘ഉത്തര, ഇദം തേ പുരിമകമ്മസ്സ ഫലം ഉപ്പന്നം, തത്ഥ തയാ പച്ചവേക്ഖണബലേന അധിവാസനാ കാതബ്ബാ’’തി വത്വാ അജ്ഝാസയാനുരൂപം ധമ്മം ദേസേസി. ഉത്തരോ അമതാഭിസേകസദിസേന സത്ഥു ഹത്ഥസമ്ഫസ്സേന സഞ്ജാതപ്പസാദസോമനസ്സതായ ഉളാരം പീതിപാമോജ്ജം പടിലഭിത്വാ യഥാപരിചിതം വിപസ്സനാമഗ്ഗം സമാരൂള്ഹോ ഞാണസ്സ പരിപാകം ഗതത്താ സത്ഥു ച ദേസനാവിലാസേന താവദേവ മഗ്ഗപടിപാടിയാ സബ്ബകിലേസേ ഖേപേത്വാ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൬.൫൫-൯൨) –

    Athassa bhagavā ñāṇaparipākaṃ oloketvā taṃ ṭhānaṃ gantvā vipphurantahatthanakhamaṇimayūkhasambhinnasitābhatāya paggharantajātihiṅgulakasuvaṇṇarasadhāraṃ viya jālāguṇṭhitamudutalunadīghaṅgulihatthaṃ uttarassa sīse ṭhapetvā, ‘‘uttara, idaṃ te purimakammassa phalaṃ uppannaṃ, tattha tayā paccavekkhaṇabalena adhivāsanā kātabbā’’ti vatvā ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ desesi. Uttaro amatābhisekasadisena satthu hatthasamphassena sañjātappasādasomanassatāya uḷāraṃ pītipāmojjaṃ paṭilabhitvā yathāparicitaṃ vipassanāmaggaṃ samārūḷho ñāṇassa paripākaṃ gatattā satthu ca desanāvilāsena tāvadeva maggapaṭipāṭiyā sabbakilese khepetvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.56.55-92) –

    ‘‘സുമേധോ നാമ സമ്ബുദ്ധോ, ബാത്തിംസവരലക്ഖണോ;

    ‘‘Sumedho nāma sambuddho, bāttiṃsavaralakkhaṇo;

    വിവേകകാമോ ഭഗവാ, ഹിമവന്തമുപാഗമി.

    Vivekakāmo bhagavā, himavantamupāgami.

    ‘‘അജ്ഝോഗാഹേത്വാ ഹിമവന്തം, അഗ്ഗോ കാരുണികോ മുനി;

    ‘‘Ajjhogāhetvā himavantaṃ, aggo kāruṇiko muni;

    പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാന, നിസീദി പരിസുത്തമോ.

    Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, nisīdi parisuttamo.

    ‘‘വിജ്ജാധരോ തദാ ആസിം, അന്തലിക്ഖചരോ അഹം;

    ‘‘Vijjādharo tadā āsiṃ, antalikkhacaro ahaṃ;

    തിസൂലം സുഗതം ഗയ്ഹ, ഗച്ഛാമി അമ്ബരേ തദാ.

    Tisūlaṃ sugataṃ gayha, gacchāmi ambare tadā.

    ‘‘പബ്ബതഗ്ഗേ യഥാ അഗ്ഗി, പുണ്ണമായേവ ചന്ദിമാ;

    ‘‘Pabbatagge yathā aggi, puṇṇamāyeva candimā;

    വനം ഓഭാസതേ ബുദ്ധോ, സാലരാജാവ ഫുല്ലിതോ.

    Vanaṃ obhāsate buddho, sālarājāva phullito.

    ‘‘വനഗ്ഗാ നിക്ഖമിത്വാന, ബുദ്ധരംസീഭിധാവരേ;

    ‘‘Vanaggā nikkhamitvāna, buddharaṃsībhidhāvare;

    നളഗ്ഗിവണ്ണസങ്കാസാ, ദിസ്വാ ചിത്തം പസാദയിം.

    Naḷaggivaṇṇasaṅkāsā, disvā cittaṃ pasādayiṃ.

    ‘‘വിചിനം അദ്ദസം പുപ്ഫം, കണികാരം ദേവഗന്ധികം;

    ‘‘Vicinaṃ addasaṃ pupphaṃ, kaṇikāraṃ devagandhikaṃ;

    തീണി പുപ്ഫാനി ആദായ, ബുദ്ധസേട്ഠമപൂജയിം.

    Tīṇi pupphāni ādāya, buddhaseṭṭhamapūjayiṃ.

    ‘‘ബുദ്ധസ്സ ആനുഭാവേന, തീണി പുപ്ഫാനി മേ തദാ;

    ‘‘Buddhassa ānubhāvena, tīṇi pupphāni me tadā;

    ഉദ്ധംവണ്ടാ അധോപത്താ, ഛായം കുബ്ബന്തി സത്ഥുനോ.

    Uddhaṃvaṇṭā adhopattā, chāyaṃ kubbanti satthuno.

    ‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘തത്ഥ മേ സുകതം ബ്യമ്ഹം, കണികാരീതി ഞായതി;

    ‘‘Tattha me sukataṃ byamhaṃ, kaṇikārīti ñāyati;

    സട്ഠിയോജനമുബ്ബേധം, തിംസയോജനവിത്ഥതം.

    Saṭṭhiyojanamubbedhaṃ, tiṃsayojanavitthataṃ.

    ‘‘സഹസ്സകണ്ഡം സതഭേണ്ഡു, ധജാലു ഹരിതാമയം;

    ‘‘Sahassakaṇḍaṃ satabheṇḍu, dhajālu haritāmayaṃ;

    സതസഹസ്സനിയ്യൂഹാ, ബ്യമ്ഹേ പാതുഭവിംസു മേ.

    Satasahassaniyyūhā, byamhe pātubhaviṃsu me.

    ‘‘സോണ്ണമയാ മണിമയാ, ലോഹിതങ്കമയാപി ച;

    ‘‘Soṇṇamayā maṇimayā, lohitaṅkamayāpi ca;

    ഫലികാപി ച പല്ലങ്കാ, യേനിച്ഛകാ യദിച്ഛകാ.

    Phalikāpi ca pallaṅkā, yenicchakā yadicchakā.

    ‘‘മഹാരഹഞ്ച സയനം, തൂലികാ വികതീയുതം;

    ‘‘Mahārahañca sayanaṃ, tūlikā vikatīyutaṃ;

    ഉദ്ധലോമിഞ്ച ഏകന്തം, ബിമ്ബോഹനസമായുതം.

    Uddhalomiñca ekantaṃ, bimbohanasamāyutaṃ.

    ‘‘ഭവനാ നിക്ഖമിത്വാന, ചരന്തോ ദേവചാരികം;

    ‘‘Bhavanā nikkhamitvāna, caranto devacārikaṃ;

    യഥാ ഇച്ഛാമി ഗമനം, ദേവസങ്ഘപുരക്ഖതോ.

    Yathā icchāmi gamanaṃ, devasaṅghapurakkhato.

    ‘‘പുപ്ഫസ്സ ഹേട്ഠാ തിട്ഠാമി, ഉപരിച്ഛദനം മമ;

    ‘‘Pupphassa heṭṭhā tiṭṭhāmi, uparicchadanaṃ mama;

    സമന്താ യോജനസതം, കണികാരേഹി ഛാദിതം.

    Samantā yojanasataṃ, kaṇikārehi chāditaṃ.

    ‘‘സട്ഠിതൂരിയസഹസ്സാനി, സായം പാതം ഉപട്ഠഹും;

    ‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, sāyaṃ pātaṃ upaṭṭhahuṃ;

    പരിവാരേന്തി മം നിച്ചം, രത്തിന്ദിവമതന്ദിതാ.

    Parivārenti maṃ niccaṃ, rattindivamatanditā.

    ‘‘തത്ഥ നച്ചേഹി ഗീതേഹി, താളേഹി വാദിതേഹി ച;

    ‘‘Tattha naccehi gītehi, tāḷehi vāditehi ca;

    രമാമി ഖിഡ്ഡാ രതിയാ, മോദാമി കാമകാമഹം.

    Ramāmi khiḍḍā ratiyā, modāmi kāmakāmahaṃ.

    ‘‘തത്ഥ ഭുത്വാ പിവിത്വാ ച, മോദാമി തിദസേ തദാ;

    ‘‘Tattha bhutvā pivitvā ca, modāmi tidase tadā;

    നാരീഗണേഹി സഹിതോ, മോദാമി ബ്യമ്ഹമുത്തമേ.

    Nārīgaṇehi sahito, modāmi byamhamuttame.

    ‘‘സതാനം പഞ്ചക്ഖത്തുഞ്ച, ദേവരജ്ജമകാരയിം;

    ‘‘Satānaṃ pañcakkhattuñca, devarajjamakārayiṃ;

    സതാനം തീണിക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ അഹോസഹം;

    Satānaṃ tīṇikkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ;

    പദേസരജ്ജം വിപുലം, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയം.

    Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.

    ‘‘ഭവേ ഭവേ സംസരന്തോ, മഹാഭോഗം ലഭാമഹം;

    ‘‘Bhave bhave saṃsaranto, mahābhogaṃ labhāmahaṃ;

    ഭോഗേ മേ ഊനതാ നത്ഥി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Bhoge me ūnatā natthi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദുവേ ഭവേ സംസരാമി, ദേവത്തേ അഥ മാനുസേ;

    ‘‘Duve bhave saṃsarāmi, devatte atha mānuse;

    അഞ്ഞം ഗതിം ന ജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Aññaṃ gatiṃ na jānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദുവേ കുലേ പജായാമി, ഖത്തിയേ ചാപി ബ്രാഹ്മണേ;

    ‘‘Duve kule pajāyāmi, khattiye cāpi brāhmaṇe;

    നീചേ കുലേ ന ജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Nīce kule na jānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ഹത്ഥിയാനം അസ്സയാനം, സിവികം സന്ദമാനികം;

    ‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, sivikaṃ sandamānikaṃ;

    ലഭാമി സബ്ബമേവേതം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദാസീഗണം ദാസഗണം, നാരിയോ സമലങ്കതാ;

    ‘‘Dāsīgaṇaṃ dāsagaṇaṃ, nāriyo samalaṅkatā;

    ലഭാമി സബ്ബമേവേതം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കോസേയ്യകമ്ബലിയാനി , ഖോമകപ്പാസികാനി ച;

    ‘‘Koseyyakambaliyāni , khomakappāsikāni ca;

    ലഭാമി സബ്ബമേവേതം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘നവവത്ഥം നവഫലം, നവഗ്ഗരസഭോജനം;

    ‘‘Navavatthaṃ navaphalaṃ, navaggarasabhojanaṃ;

    ലഭാമി സബ്ബമേവേതം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ഇമം ഖാദ ഇമം ഭുഞ്ജ, ഇമമ്ഹി സയനേ സയ;

    ‘‘Imaṃ khāda imaṃ bhuñja, imamhi sayane saya;

    ലഭാമി സബ്ബമേവേതം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘സബ്ബത്ഥ പൂജിതോ ഹോമി, യസോ അച്ചുഗ്ഗതോ മമ;

    ‘‘Sabbattha pūjito homi, yaso accuggato mama;

    മഹാപക്ഖോ സദാ ഹോമി, അഭേജ്ജപരിസോ സദാ;

    Mahāpakkho sadā homi, abhejjapariso sadā;

    ഞാതീനം ഉത്തമോ ഹോമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Ñātīnaṃ uttamo homi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘സീതം ഉണ്ഹം ന ജാനാമി, പരിളാഹോ ന വിജ്ജതി;

    ‘‘Sītaṃ uṇhaṃ na jānāmi, pariḷāho na vijjati;

    അഥോ ചേതസികം ദുക്ഖം, ഹദയേ മേ ന വിജ്ജതി.

    Atho cetasikaṃ dukkhaṃ, hadaye me na vijjati.

    ‘‘സുവണ്ണവണ്ണോ ഹുത്വാന, സംസരാമി ഭവാഭവേ;

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇo hutvāna, saṃsarāmi bhavābhave;

    വേവണ്ണിയം ന ജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Vevaṇṇiyaṃ na jānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദേവലോകാ ചവിത്വാന, സുക്കമൂലേന ചോദിതോ;

    ‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;

    സാവത്ഥിയം പുരേ ജാതോ, മഹാസാലേ സുഅഡ്ഢകേ.

    Sāvatthiyaṃ pure jāto, mahāsāle suaḍḍhake.

    ‘‘പഞ്ച കാമഗുണേ ഹിത്വാ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം;

    ‘‘Pañca kāmaguṇe hitvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ;

    ജാതിയാ സത്തവസ്സോഹം, അരഹത്തമപാപുണിം.

    Jātiyā sattavassohaṃ, arahattamapāpuṇiṃ.

    ‘‘ഉപസമ്പാദയീ ബുദ്ധോ, ഗുണമഞ്ഞായ ചക്ഖുമാ;

    ‘‘Upasampādayī buddho, guṇamaññāya cakkhumā;

    തരുണോ പൂജനീയോഹം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Taruṇo pūjanīyohaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദിബ്ബചക്ഖു വിസുദ്ധം മേ, സമാധികുസലോ അഹം;

    ‘‘Dibbacakkhu visuddhaṃ me, samādhikusalo ahaṃ;

    അഭിഞ്ഞാപാരമിപ്പത്തോ, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Abhiññāpāramippatto, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘പടിസമ്ഭിദാ അനുപ്പത്തോ, ഇദ്ധിപാദേസു കോവിദോ;

    ‘‘Paṭisambhidā anuppatto, iddhipādesu kovido;

    ധമ്മേസു പാരമിപ്പത്തോ, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Dhammesu pāramippatto, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘തിംസകപ്പസഹസ്സമ്ഹി, യം ബുദ്ധമഭിപൂജയിം;

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ഛളഭിഞ്ഞോ പുന ഹുത്വാ സൂലതോ ഉട്ഠഹിത്വാ പരാനുദ്ദയായ ആകാസേ ഠത്വാ പാടിഹാരിയം ദസ്സേസി. മഹാജനോ അച്ഛരിയബ്ഭുതചിത്തജാതോ അഹോസി. താവദേവസ്സ വണോ സംരൂള്ഹി, സോ ഭിക്ഖൂഹി, ‘‘ആവുസോ, താദിസം ദുക്ഖം അനുഭവന്തോ കഥം ത്വം വിപസ്സനം അനുയുഞ്ജിതും അസക്ഖീ’’തി പുട്ഠോ, ‘‘പഗേവ മേ, ആവുസോ, സംസാരേ ആദീനവോ, സങ്ഖാരാനഞ്ച സഭാവോ സുദിട്ഠോ, ഏവാഹം താദിസം ദുക്ഖം അനുഭവന്തോപി അസക്ഖിം വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ വിസേസം അധിഗന്തു’’ന്തി ദസ്സേന്തോ –

    Chaḷabhiñño puna hutvā sūlato uṭṭhahitvā parānuddayāya ākāse ṭhatvā pāṭihāriyaṃ dassesi. Mahājano acchariyabbhutacittajāto ahosi. Tāvadevassa vaṇo saṃrūḷhi, so bhikkhūhi, ‘‘āvuso, tādisaṃ dukkhaṃ anubhavanto kathaṃ tvaṃ vipassanaṃ anuyuñjituṃ asakkhī’’ti puṭṭho, ‘‘pageva me, āvuso, saṃsāre ādīnavo, saṅkhārānañca sabhāvo sudiṭṭho, evāhaṃ tādisaṃ dukkhaṃ anubhavantopi asakkhiṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā visesaṃ adhigantu’’nti dassento –

    ൧൨൧.

    121.

    ‘‘നത്ഥി കോചി ഭവോ നിച്ചോ, സങ്ഖാരാ വാപി സസ്സതാ;

    ‘‘Natthi koci bhavo nicco, saṅkhārā vāpi sassatā;

    ഉപ്പജ്ജന്തി ച തേ ഖന്ധാ, ചവന്തി അപരാപരം.

    Uppajjanti ca te khandhā, cavanti aparāparaṃ.

    ൧൨൨.

    122.

    ‘‘ഏതമാദീനവം ഞത്വാ, ഭവേനമ്ഹി അനത്ഥികോ;

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, bhavenamhi anatthiko;

    നിസ്സടോ സബ്ബകാമേഹി, പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോ’’തി. –

    Nissaṭo sabbakāmehi, patto me āsavakkhayo’’ti. –

    ഇമം ഗാഥാദ്വയം അഭാസി.

    Imaṃ gāthādvayaṃ abhāsi.

    തത്ഥ നത്ഥി കോചി ഭവോ നിച്ചോതി കമ്മഭവോ ഉപപത്തിഭവോ കാമഭവോ രൂപഭവോ അരൂപഭവോ സഞ്ഞീഭവോ അസഞ്ഞീഭവോ നേവസഞ്ഞീനാസഞ്ഞീഭവോ ഏകവോകാരഭവോ ചതുവോകാരഭവോ പഞ്ചവോകാരഭവോതി ഏവംഭേദോ, തത്ഥാപി ഹീനോ മജ്ഝിമോ ഉക്കട്ഠോ ദീഘായുകോ സുഖബഹുലോ വോമിസ്സസുഖദുക്ഖോതി ഏവംവിഭാഗോ യോകോചി നിച്ചോ ധുവോ ഥിരോ അപലോകിയധമ്മോ നത്ഥി തം തം കാരണം പടിച്ച സമുപ്പന്നത്താ. യസ്മാ ച ഏതദേവം, തസ്മാ സങ്ഖാരാ വാപി സസ്സതാ നത്ഥീതി യോജനാ. പച്ചയേഹി സങ്ഖതത്താ ‘‘സങ്ഖാരാ’’തി ലദ്ധനാമേ ഹി പഞ്ചക്ഖന്ധേ ഉപാദായ ഭവസമഞ്ഞായ സങ്ഖാരാവ ഹുത്വാ സമ്ഭൂതാ ജരാമരണേന ച വിപരിണമന്തീതി അസസ്സതാ വിപരിണാമധമ്മാ. തഥാ ഹി തേ ‘‘സങ്ഖാരാ’’തി വുച്ചന്തി. തേനാഹ ഉപ്പജ്ജന്തി ച തേ ഖന്ധാ, ചവന്തി അപരാപരന്തി. തേ ഭവപരിയായേന സങ്ഖാരപരിയായേന ച വുത്താ പഞ്ചക്ഖന്ധാ യഥാപച്ചയം അപരാപരം ഉപ്പജ്ജന്തി, ഉപ്പന്നാ ച ജരായ പരിപീളിതാ ഹുത്വാ ചവന്തി പരിഭിജ്ജന്തീതി അത്ഥോ. ഏതേന ‘‘ഭവോ, സങ്ഖാരാ’’തി ച ലദ്ധവോഹാരാ പഞ്ചക്ഖന്ധാ ഉദയബ്ബയസഭാവാതി ദസ്സേതി. യസ്മാ തിലക്ഖണം ആരോപേത്വാ സങ്ഖാരേ സമ്മസന്തസ്സ തയോപി ഭവാ ആദിത്തം വിയ സങ്ഖതേ ആദീനവം ദോസം പഗേവ വിപസ്സനാപഞ്ഞായ ജാനിത്വാ അനിച്ചലക്ഖണേഹി ദിട്ഠാ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാനത്താ വിഭൂതതരാ ഉപട്ഠഹന്തി, തേനാഹ ഭഗവാ – ‘‘യദനിച്ചം തം ദുക്ഖം, യം ദുക്ഖം തദനത്താ’’തി (സം॰ നി॰ ൩.൧൫).

    Tattha natthi koci bhavo niccoti kammabhavo upapattibhavo kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo saññībhavo asaññībhavo nevasaññīnāsaññībhavo ekavokārabhavo catuvokārabhavo pañcavokārabhavoti evaṃbhedo, tatthāpi hīno majjhimo ukkaṭṭho dīghāyuko sukhabahulo vomissasukhadukkhoti evaṃvibhāgo yokoci nicco dhuvo thiro apalokiyadhammo natthi taṃ taṃ kāraṇaṃ paṭicca samuppannattā. Yasmā ca etadevaṃ, tasmā saṅkhārā vāpi sassatā natthīti yojanā. Paccayehi saṅkhatattā ‘‘saṅkhārā’’ti laddhanāme hi pañcakkhandhe upādāya bhavasamaññāya saṅkhārāva hutvā sambhūtā jarāmaraṇena ca vipariṇamantīti asassatā vipariṇāmadhammā. Tathā hi te ‘‘saṅkhārā’’ti vuccanti. Tenāha uppajjanti ca te khandhā, cavanti aparāparanti. Te bhavapariyāyena saṅkhārapariyāyena ca vuttā pañcakkhandhā yathāpaccayaṃ aparāparaṃ uppajjanti, uppannā ca jarāya paripīḷitā hutvā cavanti paribhijjantīti attho. Etena ‘‘bhavo, saṅkhārā’’ti ca laddhavohārā pañcakkhandhā udayabbayasabhāvāti dasseti. Yasmā tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa tayopi bhavā ādittaṃ viya saṅkhate ādīnavaṃ dosaṃ pageva vipassanāpaññāya jānitvā aniccalakkhaṇehi diṭṭhā saṅkhārā dukkhānattā vibhūtatarā upaṭṭhahanti, tenāha bhagavā – ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti (saṃ. ni. 3.15).

    യസ്മാ തിലക്ഖണം ആരോപേത്വാ സങ്ഖാരേ സമ്മസന്തസ്സ തയോപി ഭവാ ആദിത്തം വിയ അഗാരം സപ്പടിഭയാ ഉപട്ഠഹന്തി, തസ്മാ ആഹ ‘‘ഭവേനമ്ഹി അനത്ഥികോ’’തി. ഏവം പന സബ്ബസോ ഭവേഹി വിനിവത്തിയമാനസ്സ കാമേസു അപേക്ഖായ ലേസോപി ന സമ്ഭവതിയേവ, തേനാഹ ‘‘നിസ്സടോ സബ്ബകാമേഹീ’’തി, അമ്ഹീതി യോജനാ. മാനുസേഹി വിയ ദിബ്ബേഹിപി കാമേഹി നിവത്തിതചിത്തോസ്മീതി അത്ഥോ. പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോതി യസ്മാ ഏവം സുപരിമജ്ജിതസങ്ഖാരോ ഭവേസു സുപരിദിട്ഠാദീനവോ കാമേസു ച അനാസത്തമാനസോ തസ്മാ സൂലമത്ഥകേ നിസിന്നേനാപി മേ മയാ പത്തോ അധിഗതോ ആസവക്ഖയോ നിബ്ബാനം അരഹത്തഞ്ചാതി. അഞ്ഞേഹി ച സബ്രഹ്മചാരീഹി അപ്പത്തമാനസേഹി തദധിഗമായ ഉസ്സാഹോ കരണീയോതി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദമദാസി.

    Yasmā tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa tayopi bhavā ādittaṃ viya agāraṃ sappaṭibhayā upaṭṭhahanti, tasmā āha ‘‘bhavenamhi anatthiko’’ti. Evaṃ pana sabbaso bhavehi vinivattiyamānassa kāmesu apekkhāya lesopi na sambhavatiyeva, tenāha ‘‘nissaṭo sabbakāmehī’’ti, amhīti yojanā. Mānusehi viya dibbehipi kāmehi nivattitacittosmīti attho. Patto me āsavakkhayoti yasmā evaṃ suparimajjitasaṅkhāro bhavesu suparidiṭṭhādīnavo kāmesu ca anāsattamānaso tasmā sūlamatthake nisinnenāpi me mayā patto adhigato āsavakkhayo nibbānaṃ arahattañcāti. Aññehi ca sabrahmacārīhi appattamānasehi tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti bhikkhūnaṃ ovādamadāsi.

    ഉത്തരത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Uttarattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧. ഉത്തരത്ഥേരഗാഥാ • 1. Uttarattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact