Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi

    ૯. ઉત્તરિકરણીયપઞ્હો

    9. Uttarikaraṇīyapañho

    . ‘‘ભન્તે નાગસેન, તુમ્હે ભણથ ‘યં કિઞ્ચિ કરણીયં તથાગતસ્સ, સબ્બં તં બોધિયા યેવ મૂલે પરિનિટ્ઠિતં, નત્થિ તથાગતસ્સ ઉત્તરિં કરણીયં, કતસ્સ વા પતિચયો’તિ, ઇદઞ્ચ તેમાસં પટિસલ્લાનં દિસ્સતિ. યદિ, ભન્તે નાગસેન, યં કિઞ્ચિ કરણીયં તથાગતસ્સ, સબ્બં તં બોધિયા યેવ મૂલે પરિનિટ્ઠિતં, નત્થિ તથાગતસ્સ ઉત્તરિં કરણીયં, કતસ્સ વા પતિચયો, તેન હિ ‘તેમાસં પટિસલ્લીનો’તિ યં વચનં, તં મિચ્છા. યદિ તેમાસં પટિસલ્લીનો, તેન હિ ‘યં કિઞ્ચિ કરણીયં, તથાગતસ્સ, સબ્બં તં બોધિયા યેવ મૂલે પરિનિટ્ઠિત’ન્તિ તમ્પિ વચનં મિચ્છા . નત્થિ કતકરણીયસ્સ પટિસલ્લાનં, સકરણીયસ્સેવ પટિસલ્લાનં યથા નામ બ્યાધિતસ્સેવ ભેસજ્જેન કરણીયં હોતિ, અબ્યાધિતસ્સ કિં ભેસજ્જેન. છાતસ્સેવ ભોજનેન કરણીયં હોતિ, અછાતસ્સ કિં ભોજનેન. એવમેવ ખો, ભન્તે નાગસેન, નત્થિ કતકરણીયસ્સ પટિસલ્લાનં, સકરણીયસ્સેવ પટિસલ્લાનં. અયમ્પિ ઉભતો કોટિકો પઞ્હો તવાનુપ્પત્તો, સો તયા નિબ્બાહિતબ્બો’’તિ.

    9. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo’ti, idañca temāsaṃ paṭisallānaṃ dissati. Yadi, bhante nāgasena, yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, tena hi ‘temāsaṃ paṭisallīno’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi temāsaṃ paṭisallīno, tena hi ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ, tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhita’nti tampi vacanaṃ micchā . Natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ yathā nāma byādhitasseva bhesajjena karaṇīyaṃ hoti, abyādhitassa kiṃ bhesajjena. Chātasseva bhojanena karaṇīyaṃ hoti, achātassa kiṃ bhojanena. Evameva kho, bhante nāgasena, natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.

    ‘‘યં કિઞ્ચિ, મહારાજ, કરણીયં તથાગતસ્સ, સબ્બં તં બોધિયા યેવ મૂલે પરિનિટ્ઠિતં, નત્થિ તથાગતસ્સ ઉત્તરિં કરણીયં, કતસ્સ વા પતિચયો, ભગવા ચ તેમાસં પટિસલ્લીનો, પટિસલ્લાનં ખો, મહારાજ, બહુગુણં, સબ્બેપિ તથાગતા પટિસલ્લીયિત્વા સબ્બઞ્ઞુતં પત્તા, તં તે સુકતગુણમનુસ્સરન્તા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ. યથા, મહારાજ, પુરિસો રઞ્ઞો સન્તિકા લદ્ધવરો પટિલદ્ધભોગો તં સુકતગુણમનુસ્સરન્તો અપરાપરં રઞ્ઞો ઉપટ્ઠાનં એતિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, સબ્બેપિ તથાગતા પટિસલ્લીયિત્વા સબ્બઞ્ઞુતં પત્તા, તં તે સુકતગુણમનુસ્સરન્તા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ.

    ‘‘Yaṃ kiñci, mahārāja, karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, bhagavā ca temāsaṃ paṭisallīno, paṭisallānaṃ kho, mahārāja, bahuguṇaṃ, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti. Yathā, mahārāja, puriso rañño santikā laddhavaro paṭiladdhabhogo taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ rañño upaṭṭhānaṃ eti. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.

    ‘‘યથા વા પન, મહારાજ, પુરિસો આતુરો દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો ભિસક્કમુપસેવિત્વા સોત્થિમનુપ્પત્તો તં સુકતગુણમનુસ્સરન્તો અપરાપરં ભિસક્કમુપસેવતિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, સબ્બેપિ તથાગતા પટિસલ્લીયિત્વા સબ્બઞ્ઞુતં પત્તા, તં તે સુકતગુણમનુસ્સરન્તા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso āturo dukkhito bāḷhagilāno bhisakkamupasevitvā sotthimanuppatto taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ bhisakkamupasevati. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.

    ‘‘અટ્ઠવીસતિ ખો પનિમે, મહારાજ, પટિસલ્લાનગુણા, યે ગુણે સમનુસ્સરન્તા 1 તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ. કતમે અટ્ઠવીસતિ? ઇધ, મહારાજ, પટિસલ્લાનં પટિસલ્લીયમાનં અત્તાનં રક્ખતિ, આયું વડ્ઢેતિ, બલં દેતિ, વજ્જં પિદહતિ, અયસમપનેતિ, યસમુપનેતિ, અરતિં વિનોદેતિ, રતિમુપદહતિ, ભયમપનેતિ, વેસારજ્જં કરોતિ, કોસજ્જમપનેતિ, વીરિયમભિજનેતિ, રાગમપનેતિ, દોસમપનેતિ, મોહમપનેતિ, માનં નિહન્તિ, વિતક્કં ભઞ્જતિ, ચિત્તં એકગ્ગં કરોતિ, માનસં સ્નેહયતિ 2, હાસં જનેતિ, ગરુકં કરોતિ, લાભમુપ્પાદયતિ, નમસ્સિયં કરોતિ , પીતિં પાપેતિ, પામોજ્જં કરોતિ, સઙ્ખારાનં સભાવં દસ્સયતિ, ભવપ્પટિસન્ધિં ઉગ્ઘાટેતિ, સબ્બસામઞ્ઞં દેતિ. ઇમે ખો, મહારાજ, અટ્ઠવીસતિ પટિસલ્લાનગુણા, યે ગુણે સમનુસ્સરન્તા તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ.

    ‘‘Aṭṭhavīsati kho panime, mahārāja, paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā 3 tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katame aṭṭhavīsati? Idha, mahārāja, paṭisallānaṃ paṭisallīyamānaṃ attānaṃ rakkhati, āyuṃ vaḍḍheti, balaṃ deti, vajjaṃ pidahati, ayasamapaneti, yasamupaneti, aratiṃ vinodeti, ratimupadahati, bhayamapaneti, vesārajjaṃ karoti, kosajjamapaneti, vīriyamabhijaneti, rāgamapaneti, dosamapaneti, mohamapaneti, mānaṃ nihanti, vitakkaṃ bhañjati, cittaṃ ekaggaṃ karoti, mānasaṃ snehayati 4, hāsaṃ janeti, garukaṃ karoti, lābhamuppādayati, namassiyaṃ karoti , pītiṃ pāpeti, pāmojjaṃ karoti, saṅkhārānaṃ sabhāvaṃ dassayati, bhavappaṭisandhiṃ ugghāṭeti, sabbasāmaññaṃ deti. Ime kho, mahārāja, aṭṭhavīsati paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti.

    ‘‘અપિ ચ ખો, મહારાજ, તથાગતા સન્તં સુખં સમાપત્તિરતિં અનુભવિતુકામા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ પરિયોસિતસઙ્કપ્પા. ચતૂહિ ખો, મહારાજ, કારણેહિ તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ. કતમેહિ ચતૂહિ? વિહારફાસુતાયપિ, મહારાજ, તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ, અનવજ્જગુણબહુલતાયપિ તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ, અસેસઅરિયવીથિતોપિ તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ, સબ્બબુદ્ધાનં થુતથોમિતવણ્ણિતપસત્થતોપિ તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ. ઇમેહિ ખો, મહારાજ, ચતૂહિ કારણેહિ તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ. ઇતિ ખો, મહારાજ, તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તિ ન સકરણીયતાય, ન કતસ્સ વા પતિચયાય, અથ ખો ગુણવિસેસદસ્સાવિતાય તથાગતા પટિસલ્લાનં સેવન્તી’’તિ. ‘‘સાધુ, ભન્તે નાગસેન, એવમેતં તથા સમ્પટિચ્છામી’’તિ.

    ‘‘Api ca kho, mahārāja, tathāgatā santaṃ sukhaṃ samāpattiratiṃ anubhavitukāmā paṭisallānaṃ sevanti pariyositasaṅkappā. Catūhi kho, mahārāja, kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katamehi catūhi? Vihāraphāsutāyapi, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, anavajjaguṇabahulatāyapi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, asesaariyavīthitopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, sabbabuddhānaṃ thutathomitavaṇṇitapasatthatopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Imehi kho, mahārāja, catūhi kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Iti kho, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti na sakaraṇīyatāya, na katassa vā paticayāya, atha kho guṇavisesadassāvitāya tathāgatā paṭisallānaṃ sevantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.

    ઉત્તરિકરણીયપઞ્હો નવમો.

    Uttarikaraṇīyapañho navamo.







    Footnotes:
    1. સમનુપસ્સન્તા (સી॰ પી॰)
    2. સોભયતિ (સી॰)
    3. samanupassantā (sī. pī.)
    4. sobhayati (sī.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact