| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೧೦. ಉಯ್ಯೋಧಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā
ಸಮ್ಪಹಾರಟ್ಠಾನಸ್ಸಾತಿ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಾ। ಬಲಸ್ಸ ಅಗ್ಗಂ ಜಾನನ್ತೀತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ಹತ್ಥೀ, ಏತ್ತಕಾ ಅಸ್ಸಾ, ಏತ್ತಕಾ ರಥಾ, ಏತ್ತಕಾ ಪತ್ತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೩೨೪) ಬಲಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಜಾನನ್ತಿ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹಾರಗ್ಗೇನಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಚೂಳವ॰ ೩೧೮) ವಿಯ ಕೋಟ್ಠಾಸತ್ಥೋ ಹೇತ್ಥ ಅಗ್ಗಸದ್ದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಬಲಗಣನಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಸೇನಾಯ ವಿಯೂಹನ್ತಿ ‘‘ಇತೋ ಹತ್ಥೀ ಹೋನ್ತು, ಇತೋ ಅಸ್ಸಾ ಹೋನ್ತು, ಇತೋ ರಥಾ ಹೋನ್ತು, ಇತೋ ಪತ್ತೀ ಹೋನ್ತೂ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೩೨೪) ಸೇನಾಯ ಠಪನಂ, ರಾಸಿಂ ಕತ್ವಾ ಠಪನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೇನಾಸನ್ನಿವೇಸಸ್ಸೇತಂ ನಾಮ’’ನ್ತಿ। ದ್ವಾದಸಪುರಿಸೋ ಹತ್ಥೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಆರೋಹಕಾ, ಏಕೇಕಪಾದರಕ್ಖಕಾ ದ್ವೇ ದ್ವೇತಿ ಏವಂ ದ್ವಾದಸಪುರಿಸೋ ಹತ್ಥೀ। ತಿಪುರಿಸೋ ಅಸ್ಸೋತಿ ಏಕೋ ಆರೋಹಕೋ, ದ್ವೇ ಪಾದರಕ್ಖಕಾತಿ ಏವಂ ತಿಪುರಿಸೋ ಅಸ್ಸೋ। ಚತುಪುರಿಸೋ ರಥೋತಿ ಏಕೋ ಸಾರಥಿ, ಏಕೋ ಯೋಧೋ, ದ್ವೇ ಆಣಿರಕ್ಖಕಾತಿ ಏವಂ ಚತುಪುರಿಸೋ ರಥೋತಿ।
Sampahāraṭṭhānassāti yuddhabhūmiyā. Balassa aggaṃ jānantīti ‘‘ettakā hatthī, ettakā assā, ettakā rathā, ettakā pattī’’ti (pāci. 324) balassa koṭṭhāsaṃ jānanti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, vihāraggenā’’tiādīsu (cūḷava. 318) viya koṭṭhāsattho hettha aggasaddo. Tenāha ‘‘balagaṇanaṭṭhānanti attho’’ti. Senāya viyūhanti ‘‘ito hatthī hontu, ito assā hontu, ito rathā hontu, ito pattī hontū’’ti (pāci. 324) senāya ṭhapanaṃ, rāsiṃ katvā ṭhapananti attho. Tenāha ‘‘senāsannivesassetaṃ nāma’’nti. Dvādasapuriso hatthīti cattāro ārohakā, ekekapādarakkhakā dve dveti evaṃ dvādasapuriso hatthī. Tipuriso assoti eko ārohako, dve pādarakkhakāti evaṃ tipuriso asso. Catupuriso rathoti eko sārathi, eko yodho, dve āṇirakkhakāti evaṃ catupuriso rathoti.
ಉಯ್ಯೋಧಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅಚೇಲಕವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ।
Acelakavaggo pañcamo.
