| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
വചീകമ്മദ്വാരകഥാവണ്ണനാ
Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā
ചതൂഹി, ഭിക്ഖവേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതാതി ഏത്ഥ സുഭാസിതഭാസനസങ്ഖാതാ അപിസുണവാചാ, ധമ്മഭാസനസങ്ഖാതോ അസമ്ഫപ്പലാപോ, പിയഭാസനസങ്ഖാതാ അഫരുസവാചാ, സച്ചഭാസനസങ്ഖാതോ അമുസാവാദോ ചാതി ഏതാ വാചാ തഥാപവത്താ ചേതനാ ദട്ഠബ്ബാ. സഹസദ്ദാ പനാതി തസ്സ വികാരസ്സ സദ്ദേന സഹ സമ്ഭൂതത്താ വുത്തം. ചിത്താനുപരിവത്തിതായ പന സോ ന യാവ സദ്ദഭാവീതി ദട്ഠബ്ബോ, വിതക്കവിപ്ഫാരസദ്ദോ ന സോതവിഞ്ഞേയ്യോതി പവത്തേന മഹാഅട്ഠകഥാവാദേന ചിത്തസമുട്ഠാനസദ്ദോ വിനാപി വിഞ്ഞത്തിഘട്ടനേന ഉപ്പജ്ജതീതി ആപജ്ജതി. ‘‘യാ തായ വാചായ വിഞ്ഞത്തീ’’തി (ധ॰ സ॰ ൬൩൬) ഹി വചനതോ അസോതവിഞ്ഞേയ്യസദ്ദേന സഹ വിഞ്ഞത്തിയാ ഉപ്പത്തി നത്ഥീതി വിഞ്ഞായതീതി.
Catūhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatāti ettha subhāsitabhāsanasaṅkhātā apisuṇavācā, dhammabhāsanasaṅkhāto asamphappalāpo, piyabhāsanasaṅkhātā apharusavācā, saccabhāsanasaṅkhāto amusāvādo cāti etā vācā tathāpavattā cetanā daṭṭhabbā. Sahasaddā panāti tassa vikārassa saddena saha sambhūtattā vuttaṃ. Cittānuparivattitāya pana so na yāva saddabhāvīti daṭṭhabbo, vitakkavipphārasaddo na sotaviññeyyoti pavattena mahāaṭṭhakathāvādena cittasamuṭṭhānasaddo vināpi viññattighaṭṭanena uppajjatīti āpajjati. ‘‘Yā tāya vācāya viññattī’’ti (dha. sa. 636) hi vacanato asotaviññeyyasaddena saha viññattiyā uppatti natthīti viññāyatīti.
ചിത്തസമുട്ഠാനം സദ്ദായതനന്തി ഏത്ഥ ച ന കോചി ചിത്തസമുട്ഠാനോ സദ്ദോ അസങ്ഗഹിതോ നാമ അത്ഥീതി അധിപ്പായേന മഹാഅട്ഠകഥാവാദം പടിസേധേതി. ഛബ്ബിധേന രൂപസങ്ഗഹാദീസു ഹി ‘‘സോതവിഞ്ഞേയ്യ’’ന്തി ‘‘ദിട്ഠം സുത’’ന്തി ഏത്ഥ ‘‘സുത’’ന്തി ച ന കോചി സദ്ദോ ന സങ്ഗയ്ഹതീതി. മഹാഅട്ഠകഥായം പന വിഞ്ഞത്തിസഹജമേവ ജിവ്ഹാതാലുചലനാദികരവിതക്കസമുട്ഠിതം സുഖുമസദ്ദം ‘‘ദിബ്ബസോതേന സുത്വാ ആദിസതീ’’തി സുത്തേ പട്ഠാനേ ച ഓളാരികസദ്ദം സന്ധായ ‘‘സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ആരമ്മണപച്ചയേന പച്ചയോ’’തി വുത്തന്തി ഇമിനാ അധിപ്പായേന അസോതവിഞ്ഞേയ്യതാ വുത്താ സിയാ. സദ്ദോ ച അസോതവിഞ്ഞേയ്യോ ചാതി വിരുദ്ധമേതന്തി പന പടിക്ഖേപോ വേദിതബ്ബോ. വിഞ്ഞത്തിപച്ചയാ ഘട്ടനാ വിഞ്ഞത്തിഘട്ടനാ. വിഞ്ഞത്തി ഏവ വാ. ഘട്ടനാകാരപ്പവത്തഭൂതവികാരോ ഹി ‘‘ഘട്ടനാ’’തി വുത്തോ. സങ്ഘട്ടനേന സഹേവ സദ്ദോ ഉപ്പജ്ജതി, ന പുബ്ബാപരഭാവേന. പഥവീധാതുയാതി ഇദം വായോധാതുയാ വിയ ചാലനം പഥവീധാതുയാ സങ്ഘട്ടനം കിച്ചം അധികന്തി കത്വാ വുത്തം, വികാരസ്സ ച തപ്പച്ചയഭാവോ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. തബ്ബികാരാനഞ്ഹി ഭൂതാനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ പച്ചയഭാവോതി. അഞ്ഞമ്പി സബ്ബം വിധാനം കായവിഞ്ഞത്തിയം വിയ വേദിതബ്ബം.
Cittasamuṭṭhānaṃ saddāyatananti ettha ca na koci cittasamuṭṭhāno saddo asaṅgahito nāma atthīti adhippāyena mahāaṭṭhakathāvādaṃ paṭisedheti. Chabbidhena rūpasaṅgahādīsu hi ‘‘sotaviññeyya’’nti ‘‘diṭṭhaṃ suta’’nti ettha ‘‘suta’’nti ca na koci saddo na saṅgayhatīti. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana viññattisahajameva jivhātālucalanādikaravitakkasamuṭṭhitaṃ sukhumasaddaṃ ‘‘dibbasotena sutvā ādisatī’’ti sutte paṭṭhāne ca oḷārikasaddaṃ sandhāya ‘‘sotaviññāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti vuttanti iminā adhippāyena asotaviññeyyatā vuttā siyā. Saddo ca asotaviññeyyo cāti viruddhametanti pana paṭikkhepo veditabbo. Viññattipaccayā ghaṭṭanā viññattighaṭṭanā. Viññatti eva vā. Ghaṭṭanākārappavattabhūtavikāro hi ‘‘ghaṭṭanā’’ti vutto. Saṅghaṭṭanena saheva saddo uppajjati, na pubbāparabhāvena. Pathavīdhātuyāti idaṃ vāyodhātuyā viya cālanaṃ pathavīdhātuyā saṅghaṭṭanaṃ kiccaṃ adhikanti katvā vuttaṃ, vikārassa ca tappaccayabhāvo vuttanayeneva veditabbo. Tabbikārānañhi bhūtānaṃ aññamaññassa paccayabhāvoti. Aññampi sabbaṃ vidhānaṃ kāyaviññattiyaṃ viya veditabbaṃ.
തിസമുട്ഠാനികകായം…പേ॰… ന ലബ്ഭതി. ന ഹി ചാലനം ഉപാദിന്നഘട്ടനന്തി. ചാലനഞ്ഹി ദേസന്തരുപ്പാദനപരമ്പരതാ, ഘട്ടനം പച്ചയവിസേസേന ഭൂതകലാപാനം ആസന്നതരുപ്പാദോതി. ഉപത്ഥമ്ഭനകിച്ചമ്പി നത്ഥീതി ഉപത്ഥമ്ഭനേന വിനാ പഠമചിത്തസമുട്ഠാനാപി ഘട്ടനാകാരേന പവത്തതീതി ഘട്ടനത്ഥം ഉപത്ഥമ്ഭനേന പയോജനം നത്ഥി, ലദ്ധാസേവനേന ചിത്തേനേവ ഘട്ടനസ്സ ബലവഭാവതോ ചാതി അധിപ്പായോ. ഉപത്ഥമ്ഭനം നത്ഥി അത്ഥീതി വിചാരേത്വാ ഗഹേതബ്ബം.
Tisamuṭṭhānikakāyaṃ…pe… na labbhati. Na hi cālanaṃ upādinnaghaṭṭananti. Cālanañhi desantaruppādanaparamparatā, ghaṭṭanaṃ paccayavisesena bhūtakalāpānaṃ āsannataruppādoti. Upatthambhanakiccampi natthīti upatthambhanena vinā paṭhamacittasamuṭṭhānāpi ghaṭṭanākārena pavattatīti ghaṭṭanatthaṃ upatthambhanena payojanaṃ natthi, laddhāsevanena citteneva ghaṭṭanassa balavabhāvato cāti adhippāyo. Upatthambhanaṃ natthi atthīti vicāretvā gahetabbaṃ.
വചീകമ്മദ്വാരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / വചീകമ്മദ്വാരകഥാവണ്ണനാ • Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā
