Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
വചീകമ്മദ്വാരകഥാവണ്ണനാ
Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā
ചതൂഹി അങ്ഗേഹീതി ഏത്ഥ ‘‘സുഭാസിതംയേവ ഭാസതി, നോ ദുബ്ഭാസിതം. ധമ്മംയേവ, പിയംയേവ, സച്ചംയേവ ഭാസതി, നോ അലിക’’ന്തി (സം॰ നി॰ ൧.൨൧൩; സു॰ നി॰ സുഭാസിതസുത്ത) യാനി അങ്ഗാനി സുത്തേ വുത്താനി, തേസം ചേതനാസഭാവം ദസ്സേതും ‘‘സുഭാസിതഭാസനാ’’തിആദി വുത്തം. തഥാപവത്താതി സുഭാസിതഭാസനാദിഭാവേന പവത്താ. സഹ സമ്ഭൂതത്താതി സഹേവ ഉപ്പന്നത്താ. ന ഹി വചീവിഞ്ഞത്തി സദ്ദരഹിതാ അത്ഥി. തഥാ ഹി ‘‘യാ തായ വാചായ വിഞ്ഞത്തീ’’തി വുത്തം. ‘‘വാചാഗിരാ ബ്യപഥോ’’തിആദിനാ (ധ॰ സ॰ ൬൩൬) നാതിസുഖുമംയേവ സദ്ദവാചം വത്വാ ‘‘യാ തായ വാചായ വിഞ്ഞത്തീ’’തി, തായ സദ്ധിം യോജേത്വാ വചീവിഞ്ഞത്തിയാ വുത്തത്താ രൂപായതനം വിയ വത്ഥുപരിത്തതാദിനാ സദ്ദായതനമ്പി അനിന്ദ്രിയഗോചരോ അത്ഥീതി ച അധിപ്പായേന ‘‘യാ തായ…പേ॰… വിഞ്ഞായതീ’’തി ആഹ.
Catūhi aṅgehīti ettha ‘‘subhāsitaṃyeva bhāsati, no dubbhāsitaṃ. Dhammaṃyeva, piyaṃyeva, saccaṃyeva bhāsati, no alika’’nti (saṃ. ni. 1.213; su. ni. subhāsitasutta) yāni aṅgāni sutte vuttāni, tesaṃ cetanāsabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘subhāsitabhāsanā’’tiādi vuttaṃ. Tathāpavattāti subhāsitabhāsanādibhāvena pavattā. Saha sambhūtattāti saheva uppannattā. Na hi vacīviññatti saddarahitā atthi. Tathā hi ‘‘yā tāya vācāya viññattī’’ti vuttaṃ. ‘‘Vācāgirā byapatho’’tiādinā (dha. sa. 636) nātisukhumaṃyeva saddavācaṃ vatvā ‘‘yā tāya vācāya viññattī’’ti, tāya saddhiṃ yojetvā vacīviññattiyā vuttattā rūpāyatanaṃ viya vatthuparittatādinā saddāyatanampi anindriyagocaro atthīti ca adhippāyena ‘‘yā tāya…pe… viññāyatī’’ti āha.
ഇദാനി അവിസേസേന ചിത്തസമുട്ഠാനസദ്ദസ്സ സോതവിഞ്ഞാണാരമ്മണതാ പാളിയം വുത്താതി വിതക്കവിപ്ഫാരസദ്ദോ ന സോതവിഞ്ഞേയ്യോതി മഹാഅട്ഠകഥാവാദസ്സ പാളിയാ വിരോധം ദസ്സേതും ‘‘ചിത്തസമുട്ഠാന’’ന്തിആദി വുത്തം. ഏവം സങ്ഗഹകാരസ്സ അധിപ്പായേ ഠത്വാ മഹാഅട്ഠകഥാവാദസ്സ പടിസേധേതബ്ബതം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി അത്തനോ അധിപ്പായേ ഠത്വാ തം പരിഹരിതും ‘‘മഹാഅട്ഠകഥായം പനാ’’തിആദിമാഹ. സങ്ഘട്ടനാകാരേന പവത്താനം ഭൂതാനം സദ്ദസ്സ നിസ്സയഭാവതോ സങ്ഘട്ടനേന സഹേവ സദ്ദോ ഉപ്പജ്ജതി. തപ്പച്ചയഭാവോതി ഉപാദിന്നകഘട്ടനസ്സ പച്ചയഭാവോ. ചിത്തജപഥവീധാതുയാ ഉപാദിന്നകഘട്ടനേ പച്ചയോ ഭവിതും സമത്ഥോ ചിത്തസമുട്ഠാനമഹാഭൂതാനം ഏകോ ആകാരവിസേസോ അത്ഥി. തദാകാരത്താ ഹി തേസം പഥവീധാതു ഉപാദിന്നകം ഘട്ടേതീതി ഇമമത്ഥം വുത്താനുസാരേന വേദിതബ്ബത്താ ‘‘വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ’’തി വത്വാ തമേവ വുത്തനയം ‘‘തബ്ബികാരാന’’ന്തിആദിനാ വിഭാവേതി. തത്ഥ അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ പച്ചയഭാവോ തപ്പച്ചയഭാവോ വുത്തോതി അത്ഥോ. അഞ്ഞമ്പി സബ്ബം വിധാനന്തി ‘‘ന ചിത്തസമുട്ഠാനാതി ഏതേന പരമത്ഥതോ അഭാവം ദസ്സേതീ’’തിആദിനാ അത്തനാ വുത്തവിധാനം. അട്ഠകഥായം പന വുത്തവിധാനം ‘‘ഹേട്ഠാ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബ’’ന്തി അട്ഠകഥായം വുത്തമേവാതി.
Idāni avisesena cittasamuṭṭhānasaddassa sotaviññāṇārammaṇatā pāḷiyaṃ vuttāti vitakkavipphārasaddo na sotaviññeyyoti mahāaṭṭhakathāvādassa pāḷiyā virodhaṃ dassetuṃ ‘‘cittasamuṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Evaṃ saṅgahakārassa adhippāye ṭhatvā mahāaṭṭhakathāvādassa paṭisedhetabbataṃ dassetvā idāni attano adhippāye ṭhatvā taṃ pariharituṃ ‘‘mahāaṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādimāha. Saṅghaṭṭanākārena pavattānaṃ bhūtānaṃ saddassa nissayabhāvato saṅghaṭṭanena saheva saddo uppajjati. Tappaccayabhāvoti upādinnakaghaṭṭanassa paccayabhāvo. Cittajapathavīdhātuyā upādinnakaghaṭṭane paccayo bhavituṃ samattho cittasamuṭṭhānamahābhūtānaṃ eko ākāraviseso atthi. Tadākārattā hi tesaṃ pathavīdhātu upādinnakaṃ ghaṭṭetīti imamatthaṃ vuttānusārena veditabbattā ‘‘vuttanayeneva veditabbo’’ti vatvā tameva vuttanayaṃ ‘‘tabbikārāna’’ntiādinā vibhāveti. Tattha aññamaññassa paccayabhāvo tappaccayabhāvo vuttoti attho. Aññampi sabbaṃ vidhānanti ‘‘na cittasamuṭṭhānāti etena paramatthato abhāvaṃ dassetī’’tiādinā attanā vuttavidhānaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttavidhānaṃ ‘‘heṭṭhā vuttanayeneva veditabba’’nti aṭṭhakathāyaṃ vuttamevāti.
അത്തനോ അത്തനോ പച്ചയുപ്പന്നസ്സ ദേസന്തരേ പാരമ്പരിയേന ഉപ്പാദനം ദേസന്തരുപ്പാദനപരമ്പരതാ. ലദ്ധാസേവനേനാതി ലദ്ധപുബ്ബാഭിസങ്ഖാരേന. ചിത്തേനേവാതി പഠമചിത്തേനേവ. ‘‘സത്ത ജവനാനി സത്ത അക്ഖരാനി നിബ്ബത്തേന്തീതി വാദം പടിക്ഖിപിത്വാ ഏകജവനവാരപരിയാപന്നാനി ചിത്താനി ഏകമക്ഖരം നിബ്ബത്തേന്തീ’’തി വദന്തി. കിഞ്ചാപി പഠമചിത്തേനപി ഘട്ടനാ നിപ്ഫജ്ജതി, ഏകസ്സേവ പന ബഹുസോ പവത്തനേന അത്ഥി കോചി വിസേസോതി പുരിമജവനസമുട്ഠിതാഹി ഘട്ടനാഹി പടിലദ്ധാസേവനേന സത്തമജവനേന സമുട്ഠിതാ ഘട്ടനാ പരിബ്യത്തമക്ഖരം നിബ്ബത്തേതീതി ഉപത്ഥമ്ഭനം നത്ഥീതി ന സക്കാ വത്തും. ലദ്ധാഭിസങ്ഖാരേന പന പഠമചിത്തേനപി ഘട്ടനാ ബലവതീ ഹോതീതി അട്ഠകഥായം ‘‘ഉപത്ഥമ്ഭനകിച്ചം നത്ഥീ’’തി വുത്തം സിയാ, സബ്ബമേതം വീമംസിത്വാ ഗഹേതബ്ബം.
Attano attano paccayuppannassa desantare pārampariyena uppādanaṃ desantaruppādanaparamparatā. Laddhāsevanenāti laddhapubbābhisaṅkhārena. Cittenevāti paṭhamacitteneva. ‘‘Satta javanāni satta akkharāni nibbattentīti vādaṃ paṭikkhipitvā ekajavanavārapariyāpannāni cittāni ekamakkharaṃ nibbattentī’’ti vadanti. Kiñcāpi paṭhamacittenapi ghaṭṭanā nipphajjati, ekasseva pana bahuso pavattanena atthi koci visesoti purimajavanasamuṭṭhitāhi ghaṭṭanāhi paṭiladdhāsevanena sattamajavanena samuṭṭhitā ghaṭṭanā paribyattamakkharaṃ nibbattetīti upatthambhanaṃ natthīti na sakkā vattuṃ. Laddhābhisaṅkhārena pana paṭhamacittenapi ghaṭṭanā balavatī hotīti aṭṭhakathāyaṃ ‘‘upatthambhanakiccaṃ natthī’’ti vuttaṃ siyā, sabbametaṃ vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
വചീകമ്മദ്വാരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / വചീകമ്മദ്വാരകഥാവണ്ണനാ • Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā