Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
వజ్జిపుత్తకవత్థువణ్ణనా
Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
౪౩. వేసాలీ నివాసో ఏతేసన్తి వేసాలికాతి ఆహ ‘‘వేసాలివాసినో’’తి. వజ్జీసు జనపదే వసన్తా వజ్జినో, వజ్జీనం పుత్తకా వజ్జిపుత్తకాతి ఆహ ‘‘వజ్జిరట్ఠే వేసాలియం కులానం పుత్తా’’తి. ఞాతీనం బ్యసనన్తి ఞాతీనం వినాసో. సో పన ఞాతీనం వినాసో రాజదణ్డాదికారణేన హోతీతి ఆహ ‘‘రాజదణ్డబ్యాధిమరణవిప్పవాసనిమిత్తేనా’’తి. భోగానం బ్యసనం వినాసో భోగబ్యసనం. తఞ్చ హిరఞ్ఞసువణ్ణదాసిదాసాదీనం ఉపభోగపరిభోగవత్థూనం రాజదణ్డాదినా వినాసోతి ఆహ ‘‘ఏస నయో దుతియపదేపీ’’తి. న బుద్ధం గరహామాతి ‘‘అసబ్బఞ్ఞు బుద్ధో’’తిఆదినా బుద్ధం న గరహామ. న ధమ్మగరహినోతి ‘‘అనియ్యానికో ధమ్మో’’తిఆదినా ధమ్మం న గరహామ. న సఙ్ఘగరహినోతి ‘‘దుప్పటిపన్నో సఙ్ఘో’’తిఆదినా సఙ్ఘం న గరహామ. అట్ఠతింసారమ్మణేసూతి దస కసిణా దస అసుభా దసానుస్సతియో చత్తారో బ్రహ్మవిహారా చత్తారో ఆరుప్పా చతుధాతువవత్థానం ఆహారే పటికూలసఞ్ఞాతి ఇమేసు చత్తాలీసకమ్మట్ఠానేసు పాళియం అనాగతత్తా ఆలోకాకాసకసిణద్వయం ఠపేత్వా అవసేసాని గహేత్వా వుత్తం. విభత్తా కుసలా ధమ్మాతి ‘‘ఇమస్మిం ఆరమ్మణే ఇదం హోతీ’’తి ఏవం విభత్తా ఉపచారజ్ఝానేన సద్ధిం పఠమజ్ఝానాదయో మహగ్గతకుసలా ధమ్మా . తేవ ధమ్మేతి తే ఏవ కుసలే ధమ్మే. మజ్ఝిమయామో భిక్ఖూనం నిద్దాకిలమథవినోదనోకాసత్తా న గహితోతి ఆహ ‘‘పఠమయామఞ్చ పచ్ఛిమయామఞ్చా’’తి. సచ్చాని బుజ్ఝతి పటివిజ్ఝతీతి బోధి, అరహత్తమగ్గఞాణం. ఉపకారకత్తేన తస్స పక్ఖే భవా బోధిపక్ఖియాతి ఆహ ‘‘బోధిస్స పక్ఖే భవానం, అరహత్తమగ్గఞాణస్స ఉపకారకాన’’న్తి. చత్తారో సతిపట్ఠానా, చత్తారో సమ్మప్పధానా, చత్తారో ఇద్ధిపాదా, పఞ్చిన్ద్రియాని, పఞ్చ బలాని, సత్త బోజ్ఝఙ్గా, అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గోతి ఇమే సత్తతింస బోధిపక్ఖియధమ్మా. ‘‘గిహిపలిబోధం ఆవాసపలిబోధఞ్చ పహాయా’’తి ఇమేసంయేవ ద్విన్నం పలిబోధానం ఉపచ్ఛేదస్స సుదుక్కరభావతో వుత్తం. యుత్తపయుత్తాతి సమ్మదేవ యుత్తా.
43. Vesālī nivāso etesanti vesālikāti āha ‘‘vesālivāsino’’ti. Vajjīsu janapade vasantā vajjino, vajjīnaṃ puttakā vajjiputtakāti āha ‘‘vajjiraṭṭhe vesāliyaṃ kulānaṃ puttā’’ti. Ñātīnaṃ byasananti ñātīnaṃ vināso. So pana ñātīnaṃ vināso rājadaṇḍādikāraṇena hotīti āha ‘‘rājadaṇḍabyādhimaraṇavippavāsanimittenā’’ti. Bhogānaṃ byasanaṃ vināso bhogabyasanaṃ. Tañca hiraññasuvaṇṇadāsidāsādīnaṃ upabhogaparibhogavatthūnaṃ rājadaṇḍādinā vināsoti āha ‘‘esa nayo dutiyapadepī’’ti. Na buddhaṃ garahāmāti ‘‘asabbaññu buddho’’tiādinā buddhaṃ na garahāma. Na dhammagarahinoti ‘‘aniyyāniko dhammo’’tiādinā dhammaṃ na garahāma. Na saṅghagarahinoti ‘‘duppaṭipanno saṅgho’’tiādinā saṅghaṃ na garahāma. Aṭṭhatiṃsārammaṇesūti dasa kasiṇā dasa asubhā dasānussatiyo cattāro brahmavihārā cattāro āruppā catudhātuvavatthānaṃ āhāre paṭikūlasaññāti imesu cattālīsakammaṭṭhānesu pāḷiyaṃ anāgatattā ālokākāsakasiṇadvayaṃ ṭhapetvā avasesāni gahetvā vuttaṃ. Vibhattā kusalādhammāti ‘‘imasmiṃ ārammaṇe idaṃ hotī’’ti evaṃ vibhattā upacārajjhānena saddhiṃ paṭhamajjhānādayo mahaggatakusalā dhammā . Teva dhammeti te eva kusale dhamme. Majjhimayāmo bhikkhūnaṃ niddākilamathavinodanokāsattā na gahitoti āha ‘‘paṭhamayāmañca pacchimayāmañcā’’ti. Saccāni bujjhati paṭivijjhatīti bodhi, arahattamaggañāṇaṃ. Upakārakattena tassa pakkhe bhavā bodhipakkhiyāti āha ‘‘bodhissa pakkhe bhavānaṃ, arahattamaggañāṇassa upakārakāna’’nti. Cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti ime sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā. ‘‘Gihipalibodhaṃ āvāsapalibodhañca pahāyā’’ti imesaṃyeva dvinnaṃ palibodhānaṃ upacchedassa sudukkarabhāvato vuttaṃ. Yuttapayuttāti sammadeva yuttā.
ఆసయన్తి అజ్ఝాసయం. సిక్ఖం అప్పచ్చక్ఖాయ భిక్ఖుభావే ఠత్వా పటిసేవితమేథునానం తేసం వజ్జిపుత్తకానం ఉపసమ్పదం అనుజానన్తో భగవా ‘‘పారాజికో హోతి అసంవాసో’’తి ఏవం పఞ్ఞత్తసిక్ఖాపదం సమూహనతి నామాతి ఆహ – ‘‘యది హి భగవా…పే॰… పఞ్ఞత్తం సమూహనేయ్యా’’తి. ‘‘యో పన భిక్ఖూ’’తి వుత్తత్తా పన సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ పటిసేవితమేథునస్స ఉపసమ్పదం అనుజానన్తో న సమూహనతి నామ. న హి సో భిక్ఖు హుత్వా పటిసేవతి. ‘‘సో ఆగతో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో’’తి వచనతో సామణేరభూమి అనుఞ్ఞాతాతి ఆహ ‘‘సామణేరభూమియం పన ఠితో’’తిఆది. ఉత్తమత్థన్తి అరహత్తం నిబ్బానమేవ వా.
Āsayanti ajjhāsayaṃ. Sikkhaṃ appaccakkhāya bhikkhubhāve ṭhatvā paṭisevitamethunānaṃ tesaṃ vajjiputtakānaṃ upasampadaṃ anujānanto bhagavā ‘‘pārājiko hoti asaṃvāso’’ti evaṃ paññattasikkhāpadaṃ samūhanati nāmāti āha – ‘‘yadi hi bhagavā…pe… paññattaṃ samūhaneyyā’’ti. ‘‘Yo pana bhikkhū’’ti vuttattā pana sikkhaṃ paccakkhāya paṭisevitamethunassa upasampadaṃ anujānanto na samūhanati nāma. Na hi so bhikkhu hutvā paṭisevati. ‘‘So āgato na upasampādetabbo’’ti vacanato sāmaṇerabhūmi anuññātāti āha ‘‘sāmaṇerabhūmiyaṃ pana ṭhito’’tiādi. Uttamatthanti arahattaṃ nibbānameva vā.
వజ్జిపుత్తకవత్థువణ్ణనా నిట్ఠితా.
Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / వజ్జిపుత్తకవత్థువణ్ణనా • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / వజ్జిపుత్తకవత్థుకథావణ్ణనా • Vajjiputtakavatthukathāvaṇṇanā