Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಪದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Apadāna-aṭṭhakathā |
೫. ವಜ್ಜಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ
5. Vajjiputtattheraapadānavaṇṇanā
ಸಹಸ್ಸರಂಸೀ ಭಗವಾತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪದಾನಂ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಪುಞ್ಞಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಚತುನವುತಿಕಪ್ಪೇ ಏಕಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಕದಲಿಫಲಾನಿ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಕುಮಾರೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ವಜ್ಜಿರಾಜಪುತ್ತತ್ತಾ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತೋತ್ವೇವಸ್ಸ ಸಮಞ್ಞಾ। ಸೋ ದಹರೋ ಹುತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಸಿಪ್ಪಾದಿಸಿಕ್ಖನಕಾಲೇಪಿ ಹೇತುಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ನಿಸ್ಸರಣಜ್ಝಾಸಯೋವ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಅಚಿರಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಸತ್ಥರಿ ಧಮ್ಮಂ ಸಙ್ಗಾಯಿತುಂ ಸಙ್ಕೇತಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಥೇರೇಸು ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿಹರನ್ತೇಸು ಏಕದಿವಸಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಸೇಖಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಪರಿಮಗ್ಗಾಧಿಗಮಾಯ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇನ್ತೋ –
Sahassaraṃsībhagavātiādikaṃ āyasmato vajjiputtattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito catunavutikappe ekaṃ paccekabuddhaṃ bhikkhāya gacchantaṃ disvā pasannamānaso kadaliphalāni adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ licchavirājakumāro hutvā nibbatti, vajjirājaputtattā vajjiputtotvevassa samaññā. So daharo hutvā hatthisippādisikkhanakālepi hetusampannatāya nissaraṇajjhāsayova hutvā vicaranto satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho satthu santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ katvā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Chaḷabhiñño pana hutvā aparabhāge aciraparinibbute satthari dhammaṃ saṅgāyituṃ saṅketaṃ katvā mahātheresu tattha tattha viharantesu ekadivasaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ sekhaṃyeva samānaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ disvā tassa uparimaggādhigamāya ussāhaṃ janento –
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಗಹನಂ ಪಸಕ್ಕಿಯ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಹದಯಸ್ಮಿಂ ಓಪಿಯ।
‘‘Rukkhamūlagahanaṃ pasakkiya, nibbānaṃ hadayasmiṃ opiya;
ಝಾಯ ಗೋತಮ ಮಾ ಚ ಪಮಾದೋ, ಕಿಂ ತೇ ಬಿಳಿಬಿಳಿಕಾ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ (ಥೇರಗಾ॰ ೧೧೯) – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Jhāya gotama mā ca pamādo, kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti. (theragā. 119) – gāthaṃ abhāsi;
ತತ್ಥ ರುಕ್ಖಮೂಲಗಹನನ್ತಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಭೂತಂ ಗಹನಂ, ಗಹನಞ್ಹಿ ಅತ್ಥಿ, ನ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ, ರುಕ್ಖಮೂಲಞ್ಚ ಅತ್ಥಿ, ನ ಗಹನಂ, ತೇಸು ರುಕ್ಖಮೂಲಗ್ಗಹಣೇನ ಠಾನಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ ಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ವಾತಾತಪಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವಂ ದೀಪೇತಿ, ಗಹನಗ್ಗಹಣೇನ ನಿವಾತಭಾವೇನ ವಾತಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವಂ ಜನಸಮ್ಬಾಧಾಭಾವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ, ತದುಭಯೇನ ಚ ಭಾವನಾಯೋಗ್ಯತಂ। ಪಸಕ್ಕಿಯಾತಿ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಹದಯಸ್ಮಿಂ ಓಪಿಯಾತಿ ‘‘ಏವಂ ಮಯಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ನಿಬ್ಬುತಿಂ ಹದಯೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತೇ ಕತ್ವಾ। ಝಾಯಾತಿ ತಿಲಕ್ಖಣೂಪನಿಜ್ಝಾನೇನ ಝಾಯ, ವಿಪಸ್ಸನಾಭಾವನಾಸಹಿತಂ ಮಗ್ಗಭಾವನಂ ಭಾವೇಹಿ। ಗೋತಮಾತಿ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಂ ಗೋತ್ತೇನಾಲಪತಿ। ಮಾ ಚ ಪಮಾದೋತಿ ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಮಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿ। ಇದಾನಿ ಯಾದಿಸೋ ಥೇರಸ್ಸ ಪಮಾದೋ, ತಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಬಿಳಿಬಿಳಿಕಾ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಬಿಳಿಬಿಳಿಕಾತಿ ಬಿಳಿಬಿಳಿಕಿರಿಯಾ, ಬಿಳಿಬಿಳಿತಿಸದ್ದಪವತ್ತಿ ಯಥಾ ನಿರತ್ಥಕಾ, ಏವಂ ಬಿಳಿಬಿಳಿಕಾಸದಿಸಾ ಜನಪಞ್ಞತ್ತಿ। ಕಿಂ ತೇ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಕೀದಿಸಂ ಅತ್ಥಂ ತುಯ್ಹಂ ಸಾಧೇಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಜನಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಹಾಯ ಸದತ್ಥಪಸುತೋ ಹೋಹೀತಿ ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ।
Tattha rukkhamūlagahananti rukkhamūlabhūtaṃ gahanaṃ, gahanañhi atthi, na rukkhamūlaṃ, rukkhamūlañca atthi, na gahanaṃ, tesu rukkhamūlaggahaṇena ṭhānassa chāyāya sampannatāya vātātapaparissayābhāvaṃ dīpeti, gahanaggahaṇena nivātabhāvena vātaparissayābhāvaṃ janasambādhābhāvañca dasseti, tadubhayena ca bhāvanāyogyataṃ. Pasakkiyāti upagantvā. Nibbānaṃ hadayasmiṃ opiyāti ‘‘evaṃ mayā paṭipajjitvā nibbānaṃ adhigantabba’’nti nibbutiṃ hadaye ṭhapetvā citte katvā. Jhāyāti tilakkhaṇūpanijjhānena jhāya, vipassanābhāvanāsahitaṃ maggabhāvanaṃ bhāvehi. Gotamāti dhammabhaṇḍāgārikaṃ gottenālapati. Mā ca pamādoti adhikusalesu dhammesu mā pamādaṃ āpajji. Idāni yādiso therassa pamādo, taṃ paṭikkhepavasena dassento ‘‘kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti āha. Tattha biḷibiḷikāti biḷibiḷikiriyā, biḷibiḷitisaddapavatti yathā niratthakā, evaṃ biḷibiḷikāsadisā janapaññatti. Kiṃ te karissatīti kīdisaṃ atthaṃ tuyhaṃ sādhessati, tasmā janapaññattiṃ pahāya sadatthapasuto hohīti ovādaṃ adāsi.
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ವುತ್ತೇನ ವಿಸ್ಸಗನ್ಧವಾಯನವಚನೇನ ಸಂವೇಗಜಾತೋ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಸೇನಾಸನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಞ್ಚಕೇ ನಿಸಿನ್ನಮತ್ತೋವ ‘‘ಕಿಞ್ಚಿ ಸಯಾಮೀ’’ತಿ ಸೀಸಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನಮಸಮ್ಪತ್ತಂ ಪಾದಂ ಭೂಮಿತೋ ಉಗ್ಗತಂ ಸರೀರಸ್ಸ ಆಕಾಸಗತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ।
Taṃ sutvā aññehi vuttena vissagandhavāyanavacanena saṃvegajāto bahudeva rattiṃ caṅkamena vītināmento vipassanaṃ ussukkāpetvā senāsanaṃ pavisitvā mañcake nisinnamattova ‘‘kiñci sayāmī’’ti sīsaṃ bimbohanamasampattaṃ pādaṃ bhūmito uggataṃ sarīrassa ākāsagatakkhaṇeyeva arahattaṃ pāpuṇi.
೪೯. ವಜ್ಜಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಚರಿತಾಪದಾನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಸಹಸ್ಸರಂಸೀ ಭಗವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಹಸ್ಸರಂಸೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸರಂಸೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಗಾಥಾಬನ್ಧಸುಖತ್ಥಂ ‘‘ಸಹಸ್ಸರಂಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವಾತಿ।
49. Vajjiputtatthero aparabhāge somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento sahassaraṃsī bhagavātiādimāha. Tattha sahassaraṃsīti ettha ‘‘anekasatasahassaraṃsī’’ti vattabbe gāthābandhasukhatthaṃ ‘‘sahassaraṃsī’’ti vuttanti veditabbaṃ. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ವಜ್ಜಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Vajjiputtattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಅಪದಾನಪಾಳಿ • Apadānapāḷi / ೫. ವಜ್ಜೀಪುತ್ತತ್ಥೇರಅಪದಾನಂ • 5. Vajjīputtattheraapadānaṃ