Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā |
౮. వజ్జితత్థేరగాథావణ్ణనా
8. Vajjitattheragāthāvaṇṇanā
సంసరం దీఘమద్ధానన్తి ఆయస్మతో వజ్జితత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో ఇతో పఞ్చసట్ఠిమే కప్పే ఏకస్మిం పచ్చన్తగామే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో వనచరకో హుత్వా విచరన్తో ఏకదివసం ఉపసన్తం నామ పచ్చేకబుద్ధం పబ్బతగుహాయం విహరన్తం అద్దస. సో తస్స ఉపసమం దిస్వా పసన్నమానసో చమ్పకపుప్ఫేన పూజం అకాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కోసలరట్ఠే ఇబ్భకులే నిబ్బత్తో జాతదివసతో పట్ఠాయ మాతుగామహత్థం గతో రోదతి. బ్రహ్మలోకతో కిర చవిత్వా ఇధాగతో యస్మా మాతుగామసమ్ఫస్సం న సహతి, తస్మా మాతుగామసమ్ఫస్సవజ్జనతో వజ్జితోత్వేవ నామం జాతం. సో వయప్పత్తో సత్థు యమకపాటిహారియం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా తదహేవ ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౩౭.౨౭-౩౦) –
Saṃsaraṃdīghamaddhānanti āyasmato vajjitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito pañcasaṭṭhime kappe ekasmiṃ paccantagāme nibbattitvā viññutaṃ patto vanacarako hutvā vicaranto ekadivasaṃ upasantaṃ nāma paccekabuddhaṃ pabbataguhāyaṃ viharantaṃ addasa. So tassa upasamaṃ disvā pasannamānaso campakapupphena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ibbhakule nibbatto jātadivasato paṭṭhāya mātugāmahatthaṃ gato rodati. Brahmalokato kira cavitvā idhāgato yasmā mātugāmasamphassaṃ na sahati, tasmā mātugāmasamphassavajjanato vajjitotveva nāmaṃ jātaṃ. So vayappatto satthu yamakapāṭihāriyaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā tadaheva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.37.27-30) –
‘‘ఉపసన్తో చ సమ్బుద్ధో, వసతీ పబ్బతన్తరే;
‘‘Upasanto ca sambuddho, vasatī pabbatantare;
ఏకచమ్పకమాదాయ, ఉపగచ్ఛిం నరుత్తమం.
Ekacampakamādāya, upagacchiṃ naruttamaṃ.
‘‘పసన్నచిత్తో సుమనో, పచ్చేకమునిముత్తమం;
‘‘Pasannacitto sumano, paccekamunimuttamaṃ;
ఉభో హత్థేహి పగ్గయ్హ, పూజయిం అపరాజితం.
Ubho hatthehi paggayha, pūjayiṃ aparājitaṃ.
‘‘పఞ్చసట్ఠిమ్హితో కప్పే, యం పుప్ఫమభిపూజయిం;
‘‘Pañcasaṭṭhimhito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;
దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ఛళభిఞ్ఞో పన హుత్వా అత్తనో పుబ్బేనివాసం అనుస్సరిత్వా ధమ్మసంవేగేన –
Chaḷabhiñño pana hutvā attano pubbenivāsaṃ anussaritvā dhammasaṃvegena –
౨౧౫.
215.
‘‘సంసరం దీఘమద్ధానం, గతీసు పరివత్తిసం;
‘‘Saṃsaraṃ dīghamaddhānaṃ, gatīsu parivattisaṃ;
అపస్సం అరియసచ్చాని, అన్ధభూతో పుథుజ్జనో.
Apassaṃ ariyasaccāni, andhabhūto puthujjano.
౨౧౬.
216.
‘‘తస్స మే అప్పమత్తస్స, సంసారా వినళీకతా;
‘‘Tassa me appamattassa, saṃsārā vinaḷīkatā;
సబ్బా గతీ సముచ్ఛిన్నా, నత్థి దాని పునబ్భవో’’తి. – ద్వే గాథా అభాసి;
Sabbā gatī samucchinnā, natthi dāni punabbhavo’’ti. – dve gāthā abhāsi;
తత్థ సంసరన్తి సంసరన్తో, తస్మిం తస్మిం భవే ఆదాననిక్ఖేపవసేన అపరాపరం సన్ధావన్తో. దీఘమద్ధానన్తి చిరకాలం అనాదిమతి సంసారే అపరిమాణకాలం. గతీసూతి సుకతదుక్కటానం కమ్మానం వసేన సుగతిదుగ్గతీసు. పరివత్తిసన్తి ఘటీయన్తం వియ పరిబ్భమన్తో చవనుపపజ్జనవసేన అపరాపరం పరివత్తిం. తస్స పన పరివత్తనస్స కారణమాహ ‘‘అపస్సం అరియసచ్చాని, అన్ధభూతో పుథుజ్జనో’’తి. దుక్ఖాదీని చత్తారి అరియసచ్చాని ఞాణచక్ఖునా అపస్సన్తో అప్పటివిజ్ఝన్తో, తతో ఏవ అవిజ్జన్ధతాయ అన్ధభూతో పుథూనం జననాదీహి కారణేహి పుథుజ్జనో హోన్తో గతీసు పరివత్తిసన్తి యోజనా, తేనేవాహ భగవా –
Tattha saṃsaranti saṃsaranto, tasmiṃ tasmiṃ bhave ādānanikkhepavasena aparāparaṃ sandhāvanto. Dīghamaddhānanti cirakālaṃ anādimati saṃsāre aparimāṇakālaṃ. Gatīsūti sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ vasena sugatiduggatīsu. Parivattisanti ghaṭīyantaṃ viya paribbhamanto cavanupapajjanavasena aparāparaṃ parivattiṃ. Tassa pana parivattanassa kāraṇamāha ‘‘apassaṃ ariyasaccāni, andhabhūto puthujjano’’ti. Dukkhādīni cattāri ariyasaccāni ñāṇacakkhunā apassanto appaṭivijjhanto, tato eva avijjandhatāya andhabhūto puthūnaṃ jananādīhi kāraṇehi puthujjano honto gatīsu parivattisanti yojanā, tenevāha bhagavā –
‘‘చతున్నం , భిక్ఖవే, అరియసచ్చానం అననుబోధా అప్పటివేధా ఏవమిదం దీఘమద్ధానం సన్ధావితం సంసరితం మమఞ్చేవ తుమ్హాకఞ్చా’’తి (మహావ॰ ౨౮౭; దీ॰ ని॰ ౨.౧౫౫; సం॰ ని॰ ౫.౧౦౯౧; నేత్తి॰ ౧౧౪).
‘‘Catunnaṃ , bhikkhave, ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañcā’’ti (mahāva. 287; dī. ni. 2.155; saṃ. ni. 5.1091; netti. 114).
తస్స మయ్హం వుత్తనయేన పుబ్బే పుథుజ్జనస్సేవ సతో ఇదాని సత్థారా దిన్ననయేన అప్పమత్తస్స అప్పమాదపటిపత్తియా సమథవిపస్సనాభావనం మత్థకం పాపేత్వా ఠితస్స. సంసారా వినళీకతాతి సంసరన్తి సత్తా ఏతేహీతి ‘‘సంసారా’’తి లద్ధనామా కమ్మకిలేసా అగ్గమగ్గేన సముచ్ఛిన్నత్తా విగతనళా నిమ్మూలా కతా. సబ్బా గతీ సముచ్ఛిన్నాతి ఏవం కమ్మకిలేసవట్టానం వినళీకతత్తా నిరయాదికా సబ్బాపి గతియో సమ్మదేవ ఉచ్ఛిన్నా విద్ధంసితా, తతో ఏవ నత్థి దాని ఆయతిం పునబ్భవోతి ఇదమేవ చ థేరస్స అఞ్ఞాబ్యాకరణం అహోసీతి.
Tassa mayhaṃ vuttanayena pubbe puthujjanasseva sato idāni satthārā dinnanayena appamattassa appamādapaṭipattiyā samathavipassanābhāvanaṃ matthakaṃ pāpetvā ṭhitassa. Saṃsārā vinaḷīkatāti saṃsaranti sattā etehīti ‘‘saṃsārā’’ti laddhanāmā kammakilesā aggamaggena samucchinnattā vigatanaḷā nimmūlā katā. Sabbā gatī samucchinnāti evaṃ kammakilesavaṭṭānaṃ vinaḷīkatattā nirayādikā sabbāpi gatiyo sammadeva ucchinnā viddhaṃsitā, tato eva natthi dāni āyatiṃ punabbhavoti idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
వజ్జితత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Vajjitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౮. వజ్జితత్థేరగాథా • 8. Vajjitattheragāthā