Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൮. വക്കലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
8. Vakkalittheragāthāvaṇṇanā
വാതരോഗാഭിനീതോതിആദികാ ആയസ്മതോ വക്കലിത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഹംസവതീനഗരേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ സത്ഥു സന്തികം ഗച്ഛന്തേഹി ഉപാസകേഹി സദ്ധിം വിഹാരം ഗന്ത്വാ പരിസപരിയന്തേ ഠിതോ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും സദ്ധാധിമുത്താനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ സയമ്പി തം ഠാനം പത്ഥേന്തോ സത്താഹം മഹാദാനം ദത്വാ പണിധാനം അകാസി. സത്ഥാ തസ്സ അനന്തരായതം ദിസ്വാ ബ്യാകരി.
Vātarogābhinītotiādikā āyasmato vakkalittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthu santikaṃ gacchantehi upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ saddhādhimuttānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānaṃ patthento sattāhaṃ mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā byākari.
സോപി യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ അമ്ഹാകം സത്ഥു കാലേ സാവത്ഥിയം ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തി, വക്കലീതിസ്സ നാമം അകംസു. സോ വുദ്ധിപ്പത്തോ തയോ വേദേ ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ ബ്രാഹ്മണസിപ്പേസു നിപ്ഫത്തിം ഗതോ സത്ഥാരം ദിസ്വാ രൂപകായസ്സ സമ്പത്തിദസ്സനേന അതിത്തോ സത്ഥാരാ സദ്ധിംയേവ വിചരതി. ‘‘അഗാരമജ്ഝേ വസന്തോ നിച്ചകാലം സത്ഥാരം ദട്ഠും ന ലഭിസ്സാമീ’’തി സത്ഥു സന്തികേ പബ്ബജിത്വാ ഠപേത്വാ ഭോജനവേലം സരീരകിച്ചകാലഞ്ച സേസകാലേ യത്ഥ ഠിതേന സക്കാ ദസബലം പസ്സിതും, തത്ഥ ഠിതോ അഞ്ഞം കിച്ചം പഹായ ഭഗവന്തം ഓലോകേന്തോവ വിഹരതി. സത്ഥാ തസ്സ ഞാണപരിപാകം ആഗമേന്തോ ബഹുകാലം തസ്മിം രൂപദസ്സനേനേവ വിചരന്തേ കിഞ്ചി അവത്വാ പുനേകദിവസം ‘‘കിം തേ, വക്കലി, ഇമിനാ പൂതികായേന ദിട്ഠേന? യോ ഖോ, വക്കലി, ധമ്മം പസ്സതി, സോ മം പസ്സതി. യോ മം പസ്സതി, സോ ധമ്മം പസ്സതി. ധമ്മഞ്ഹി, വക്കലി, പസ്സന്തോ മം പസ്സതി, മം പസ്സന്തോ ധമ്മം പസ്സതീ’’തി (സം॰ നി॰ ൩.൮൭) ആഹ.
Sopi yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ satthu kāle sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti, vakkalītissa nāmaṃ akaṃsu. So vuddhippatto tayo vede uggaṇhitvā brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gato satthāraṃ disvā rūpakāyassa sampattidassanena atitto satthārā saddhiṃyeva vicarati. ‘‘Agāramajjhe vasanto niccakālaṃ satthāraṃ daṭṭhuṃ na labhissāmī’’ti satthu santike pabbajitvā ṭhapetvā bhojanavelaṃ sarīrakiccakālañca sesakāle yattha ṭhitena sakkā dasabalaṃ passituṃ, tattha ṭhito aññaṃ kiccaṃ pahāya bhagavantaṃ olokentova viharati. Satthā tassa ñāṇaparipākaṃ āgamento bahukālaṃ tasmiṃ rūpadassaneneva vicarante kiñci avatvā punekadivasaṃ ‘‘kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passati. Yo maṃ passati, so dhammaṃ passati. Dhammañhi, vakkali, passanto maṃ passati, maṃ passanto dhammaṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87) āha.
സത്ഥരി ഏവം വദന്തേപി ഥേരോ സത്ഥു ദസ്സനം പഹായ അഞ്ഞത്ഥ ഗന്തും ന സക്കോതി. തതോ സത്ഥാ ‘‘നായം ഭിക്ഖു സംവേഗം അലഭിത്വാ ബുജ്ഝിസ്സതീ’’തി വസ്സൂപനായികദിവസേ ‘‘അപേഹി, വക്കലീ’’തി ഥേരം പണാമേസി. സോ സത്ഥാരാ പണാമിതോ സമ്മുഖേ ഠാതും അസക്കോന്തോ ‘‘കിം മയ്ഹം ജീവിതേന, യോഹം സത്ഥാരം ദട്ഠും ന ലഭാമീ’’തി ഗിജ്ഝകൂടപബ്ബതേ പപാതട്ഠാനം അഭിരുഹി. സത്ഥാ തസ്സ തം പവത്തിം ഞത്വാ ‘‘അയം ഭിക്ഖു മമ സന്തികാ അസ്സാസം അലഭന്തോ മഗ്ഗഫലാനം ഉപനിസ്സയം നാസേയ്യാ’’തി അത്താനം ദസ്സേതും ഓഭാസം വിസ്സജ്ജേന്തോ –
Satthari evaṃ vadantepi thero satthu dassanaṃ pahāya aññattha gantuṃ na sakkoti. Tato satthā ‘‘nāyaṃ bhikkhu saṃvegaṃ alabhitvā bujjhissatī’’ti vassūpanāyikadivase ‘‘apehi, vakkalī’’ti theraṃ paṇāmesi. So satthārā paṇāmito sammukhe ṭhātuṃ asakkonto ‘‘kiṃ mayhaṃ jīvitena, yohaṃ satthāraṃ daṭṭhuṃ na labhāmī’’ti gijjhakūṭapabbate papātaṭṭhānaṃ abhiruhi. Satthā tassa taṃ pavattiṃ ñatvā ‘‘ayaṃ bhikkhu mama santikā assāsaṃ alabhanto maggaphalānaṃ upanissayaṃ nāseyyā’’ti attānaṃ dassetuṃ obhāsaṃ vissajjento –
‘‘പാമോജ്ജബഹുലോ ഭിക്ഖു, പസന്നോ ബുദ്ധസാസനേ;
‘‘Pāmojjabahulo bhikkhu, pasanno buddhasāsane;
അധിഗച്ഛേ പദം സന്തം, സങ്ഖാരൂപസമം സുഖ’’ന്തി. (ധ॰ പ॰ ൩൮൧) –
Adhigacche padaṃ santaṃ, saṅkhārūpasamaṃ sukha’’nti. (dha. pa. 381) –
ഗാഥം വത്വാ ‘‘ഏഹി, വക്കലീ’’തി ഹത്ഥം പസാരേസി. ഥേരോ ‘‘ദസബലോ മേ ദിട്ഠോ, ‘ഏഹീ’തി അവ്ഹാനമ്പി ലദ്ധ’’ന്തി ബലവപീതിസോമനസ്സം ഉപ്പാദേത്വാ ‘‘കുതോ ആഗച്ഛാമീ’’തി അത്തനോ ഗമനഭാവം അജാനിത്വാ സത്ഥു സമ്മുഖേ ആകാസേ പക്ഖന്ദന്തോ പഠമപാദേന പബ്ബതേ ഠിതോയേവ സത്ഥാരാ വുത്തഗാഥം ആവജ്ജേന്തോ ആകാസേയേവ പീതിം വിക്ഖമ്ഭേത്വാ സഹ പടിസമ്ഭിദാഹി അരഹത്തം പാപുണീതി അങ്ഗുത്തരട്ഠകഥായം (അ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൦൮) ധമ്മപദവണ്ണനായഞ്ച (ധ॰ പ॰ അട്ഠ॰ ൨.൩൮൧) ആഗതം.
Gāthaṃ vatvā ‘‘ehi, vakkalī’’ti hatthaṃ pasāresi. Thero ‘‘dasabalo me diṭṭho, ‘ehī’ti avhānampi laddha’’nti balavapītisomanassaṃ uppādetvā ‘‘kuto āgacchāmī’’ti attano gamanabhāvaṃ ajānitvā satthu sammukhe ākāse pakkhandanto paṭhamapādena pabbate ṭhitoyeva satthārā vuttagāthaṃ āvajjento ākāseyeva pītiṃ vikkhambhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇīti aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.208) dhammapadavaṇṇanāyañca (dha. pa. aṭṭha. 2.381) āgataṃ.
ഇധ പന ഏവം വദന്തി – ‘‘കിം തേ, വക്കലീ’’തിആദിനാ സത്ഥാരാ ഓവദിതോ ഗിജ്ഝകൂടേ വിഹരന്തോ വിപസ്സനം പട്ഠപേസി, തസ്സ സദ്ധായ ബലവഭാവതോ ഏവ വിപസ്സനാ വീഥിം ന ഓതരതി, ഭഗവാ തം ഞത്വാ കമ്മട്ഠാനം സോധേത്വാ അദാസി. പുന വിപസ്സനം മത്ഥകം പാപേതും നാസക്ഖിയേവ, അഥസ്സ ആഹാരവേകല്ലേന വാതാബാധോ ഉപ്പജ്ജി, തം വാതാബാധേന പീളിയമാനം ഞത്വാ ഭഗവാ തത്ഥ ഗന്ത്വാ പുച്ഛന്തോ –
Idha pana evaṃ vadanti – ‘‘kiṃ te, vakkalī’’tiādinā satthārā ovadito gijjhakūṭe viharanto vipassanaṃ paṭṭhapesi, tassa saddhāya balavabhāvato eva vipassanā vīthiṃ na otarati, bhagavā taṃ ñatvā kammaṭṭhānaṃ sodhetvā adāsi. Puna vipassanaṃ matthakaṃ pāpetuṃ nāsakkhiyeva, athassa āhāravekallena vātābādho uppajji, taṃ vātābādhena pīḷiyamānaṃ ñatvā bhagavā tattha gantvā pucchanto –
൩൫൦.
350.
‘‘വാതരോഗാഭിനീതോ ത്വം, വിഹരം കാനനേ വനേ;
‘‘Vātarogābhinīto tvaṃ, viharaṃ kānane vane;
പവിദ്ധഗോചരേ ലൂഖേ, കഥം ഭിക്ഖു കരിസ്സസീ’’തി. –
Paviddhagocare lūkhe, kathaṃ bhikkhu karissasī’’ti. –
ആഹ. തം സുത്വാ ഥേരോ –
Āha. Taṃ sutvā thero –
൩൫൧.
351.
‘‘പീതിസുഖേന വിപുലേന, ഫരമാനോ സമുസ്സയം;
‘‘Pītisukhena vipulena, pharamāno samussayaṃ;
ലൂഖമ്പി അഭിസമ്ഭോന്തോ, വിഹരിസ്സാമി കാനനേ.
Lūkhampi abhisambhonto, viharissāmi kānane.
൩൫൨.
352.
‘‘ഭാവേന്തോ സതിപട്ഠാനേ, ഇന്ദ്രിയാനി ബലാനി ച;
‘‘Bhāvento satipaṭṭhāne, indriyāni balāni ca;
ബോജ്ഝങ്ഗാനി ച ഭാവേന്തോ, വിഹരിസ്സാമി കാനനേ.
Bojjhaṅgāni ca bhāvento, viharissāmi kānane.
൩൫൩.
353.
‘‘ആരദ്ധവീരിയേ പഹിതത്തേ, നിച്ചം ദള്ഹപരക്കമേ;
‘‘Āraddhavīriye pahitatte, niccaṃ daḷhaparakkame;
സമഗ്ഗേ സഹിതേ ദിസ്വാ, വിഹരിസ്സാമി കാനനേ.
Samagge sahite disvā, viharissāmi kānane.
൩൫൪.
354.
‘‘അനുസ്സരന്തോ സമ്ബുദ്ധം, അഗ്ഗം ദന്തം സമാഹിതം;
‘‘Anussaranto sambuddhaṃ, aggaṃ dantaṃ samāhitaṃ;
അതന്ദിതോ രത്തിന്ദിവം, വിഹരിസ്സാമി കാനനേ’’തി. –
Atandito rattindivaṃ, viharissāmi kānane’’ti. –
ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി.
Catasso gāthā abhāsi.
തത്ഥ വാതരോഗാഭിനീതോതി വാതാബാധേന അസേരിഭാവം ഉപനീതോ, വാതബ്യാധിനാ അഭിഭൂതോ. ത്വന്തി ഥേരം ആലപതി. വിഹരന്തി തേന ഇരിയാപഥവിഹാരേന വിഹരന്തോ. കാനനേ വനേതി കാനനഭൂതേ വനേ, മഹാഅരഞ്ഞേതി അത്ഥോ. പവിദ്ധഗോചരേതി വിസ്സട്ഠഗോചരേ ദുല്ലഭപച്ചയേ. വാതരോഗസ്സ സപ്പായാനം സപ്പിആദിഭേസജ്ജാനം അഭാവേന ഫരുസഭൂമിഭാഗതായ ച ലൂഖേ ലൂഖട്ഠാനേ. കഥം ഭിക്ഖു കരിസ്സസീതി ഭിക്ഖു ത്വം കഥം വിഹരിസ്സസീതി ഭഗവാ പുച്ഛി.
Tattha vātarogābhinītoti vātābādhena aseribhāvaṃ upanīto, vātabyādhinā abhibhūto. Tvanti theraṃ ālapati. Viharanti tena iriyāpathavihārena viharanto. Kānane vaneti kānanabhūte vane, mahāaraññeti attho. Paviddhagocareti vissaṭṭhagocare dullabhapaccaye. Vātarogassa sappāyānaṃ sappiādibhesajjānaṃ abhāvena pharusabhūmibhāgatāya ca lūkhe lūkhaṭṭhāne. Kathaṃ bhikkhu karissasīti bhikkhu tvaṃ kathaṃ viharissasīti bhagavā pucchi.
തം സുത്വാ ഥേരോ നിരാമിസപീതിസോമനസ്സാദിനാ അത്തനോ സുഖവിഹാരം പകാസേന്തോ ‘‘പീതിസുഖേനാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ പീതിസുഖേനാതി ഉബ്ബേഗലക്ഖണായ ഫരണലക്ഖണായ ച പീതിയാ തംസമ്പയുത്തസുഖേന ച. തേനാഹ ‘‘വിപുലേനാ’’തി ഉളാരേനാതി അത്ഥോ. ഫരമാനോ സമുസ്സയന്തി യഥാവുത്തപീതിസുഖസമുട്ഠിതേഹി പണീതേഹി രൂപേഹി സകലം കായം ഫരാപേന്തോ നിരന്തരം ഫുടം കരോന്തോ. ലൂഖമ്പി അഭിസമ്ഭോന്തോതി അരഞ്ഞാവാസജനിതം സല്ലേഖവുത്തിഹേതുകം ദുസ്സഹമ്പി പച്ചയലൂഖം അഭിഭവന്തോ അധിവാസേന്തോ. വിഹരിസ്സാമി കാനനേതി ഝാനസുഖേന വിപസ്സനാസുഖേന ച അരഞ്ഞായതനേ വിഹരിസ്സാമീതി അത്ഥോ. തേനാഹ – ‘‘സുഖഞ്ച കായേന പടിസംവേദേസി’’ന്തി (പാരാ॰ ൧൧).
Taṃ sutvā thero nirāmisapītisomanassādinā attano sukhavihāraṃ pakāsento ‘‘pītisukhenā’’tiādimāha. Tattha pītisukhenāti ubbegalakkhaṇāya pharaṇalakkhaṇāya ca pītiyā taṃsampayuttasukhena ca. Tenāha ‘‘vipulenā’’ti uḷārenāti attho. Pharamāno samussayanti yathāvuttapītisukhasamuṭṭhitehi paṇītehi rūpehi sakalaṃ kāyaṃ pharāpento nirantaraṃ phuṭaṃ karonto. Lūkhampi abhisambhontoti araññāvāsajanitaṃ sallekhavuttihetukaṃ dussahampi paccayalūkhaṃ abhibhavanto adhivāsento. Viharissāmi kānaneti jhānasukhena vipassanāsukhena ca araññāyatane viharissāmīti attho. Tenāha – ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedesi’’nti (pārā. 11).
‘‘യതോ യതോ സമ്മസതി, ഖന്ധാനം ഉദയബ്ബയം;
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ലഭതീ പീതിപാമോജ്ജം, അമതം തം വിജാനത’’ന്തി ച. (ധ॰ പ॰ ൩൭൪);
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti ca. (dha. pa. 374);
ഭാവേന്തോ സതിപട്ഠാനേതി മഗ്ഗപരിയാപന്നേ കായാനുപസ്സനാദികേ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ ഉപ്പാദേന്തോ വഡ്ഢേന്തോ ച. ഇന്ദ്രിയാനീതി മഗ്ഗപരിയാപന്നാനി ഏവ സദ്ധാദീനി പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി. ബലാനീതി തഥാ സദ്ധാദീനി പഞ്ച ബലാനി. ബോജ്ഝങ്ഗാനീതി തഥാ സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗാദീനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാനി. ച-സദ്ദേന സമ്മപ്പധാനഇദ്ധിപാദമഗ്ഗങ്ഗാനി സങ്ഗണ്ഹാതി. തദവിനാഭാവതോ ഹി തഗ്ഗഹണേനേവ തേസം ഗഹണം ഹോതി. വിഹരിസ്സാമീതി യഥാവുത്തേ ബോധിപക്ഖിയധമ്മേ ഭാവേന്തോ മഗ്ഗസുഖേന തദധിഗമസിദ്ധേന ഫലസുഖേന നിബ്ബാനസുഖേന ച വിഹരിസ്സാമി.
Bhāvento satipaṭṭhāneti maggapariyāpanne kāyānupassanādike cattāro satipaṭṭhāne uppādento vaḍḍhento ca. Indriyānīti maggapariyāpannāni eva saddhādīni pañcindriyāni. Balānīti tathā saddhādīni pañca balāni. Bojjhaṅgānīti tathā satisambojjhaṅgādīni satta bojjhaṅgāni. Ca-saddena sammappadhānaiddhipādamaggaṅgāni saṅgaṇhāti. Tadavinābhāvato hi taggahaṇeneva tesaṃ gahaṇaṃ hoti. Viharissāmīti yathāvutte bodhipakkhiyadhamme bhāvento maggasukhena tadadhigamasiddhena phalasukhena nibbānasukhena ca viharissāmi.
ആരദ്ധവീരിയേതി ചതുബ്ബിധസമ്മപ്പധാനവസേന പഗ്ഗഹിതവീരിയേ. പഹിതത്തേതി നിബ്ബാനം പതിപേസിതചിത്തേ. നിച്ചം ദള്ഹപരക്കമേതി സബ്ബകാലം അസിഥിലവീരിയേ. അവിവാദവസേന കായസാമഗ്ഗിദാനവസേന ച സമഗ്ഗേ. ദിട്ഠിസീലസാമഞ്ഞേന സഹിതേ സബ്രഹ്മചാരീ ദിസ്വാ. ഏതേന കല്യാണമിത്തസമ്പത്തിം ദസ്സേതി.
Āraddhavīriyeti catubbidhasammappadhānavasena paggahitavīriye. Pahitatteti nibbānaṃ patipesitacitte. Niccaṃ daḷhaparakkameti sabbakālaṃ asithilavīriye. Avivādavasena kāyasāmaggidānavasena ca samagge. Diṭṭhisīlasāmaññena sahite sabrahmacārī disvā. Etena kalyāṇamittasampattiṃ dasseti.
അനുസ്സരന്തോ സമ്ബുദ്ധന്തി സമ്മാ സാമം സബ്ബധമ്മാനം ബുദ്ധത്താ സമ്മാസമ്ബുദ്ധം സബ്ബസത്തുത്തമതായ, അഗ്ഗം ഉത്തമേന ദമഥേന ദന്തം, അനുത്തരസമാധിനാ സമാഹിതം അതന്ദിതോ അനലസോ ഹുത്വാ, രത്തിന്ദിവം സബ്ബകാലം ‘‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹ’’ന്തിആദിനാ അനുസ്സരന്തോ വിഹരിസ്സാമി. ഏതേന ബുദ്ധാനുസ്സതിഭാവനായ യുത്താകാരദസ്സനേന സബ്ബത്ഥ കമ്മട്ഠാനാനുയോഗമാഹ, പുരിമേന പാരിഹാരിയകമ്മട്ഠാനാനുയോഗം.
Anussaranto sambuddhanti sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhaṃ sabbasattuttamatāya, aggaṃ uttamena damathena dantaṃ, anuttarasamādhinā samāhitaṃ atandito analaso hutvā, rattindivaṃ sabbakālaṃ ‘‘itipi so bhagavā araha’’ntiādinā anussaranto viharissāmi. Etena buddhānussatibhāvanāya yuttākāradassanena sabbattha kammaṭṭhānānuyogamāha, purimena pārihāriyakammaṭṭhānānuyogaṃ.
ഏവം പന വത്വാ ഥേരോ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൪.൨൮-൬൫) –
Evaṃ pana vatvā thero vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.54.28-65) –
‘‘ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ;
‘‘Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako;
അനോമനാമോ അമിതോ, നാമേന പദുമുത്തരോ.
Anomanāmo amito, nāmena padumuttaro.
‘‘പദുമാകാരവദനോ, പദുമാമലസുച്ഛവീ;
‘‘Padumākāravadano, padumāmalasucchavī;
ലോകേനാനുപലിത്തോവ, തോയേന പദുമം യഥാ.
Lokenānupalittova, toyena padumaṃ yathā.
‘‘വീരോ പദുമപത്തക്ഖോ, കന്തോ ച പദുമം യഥാ;
‘‘Vīro padumapattakkho, kanto ca padumaṃ yathā;
പദുമുത്തരഗന്ധോവ, തസ്മാ സോ പദുമുത്തരോ.
Padumuttaragandhova, tasmā so padumuttaro.
‘‘ലോകജേട്ഠോ ച നിമ്മാനോ, അന്ധാനം നയനൂപമോ;
‘‘Lokajeṭṭho ca nimmāno, andhānaṃ nayanūpamo;
സന്തവേസോ ഗുണനിധി, കരുണാമതിസാഗരോ.
Santaveso guṇanidhi, karuṇāmatisāgaro.
‘‘സ കദാചി മഹാവീരോ, ബ്രഹ്മാസുരസുരച്ചിതോ;
‘‘Sa kadāci mahāvīro, brahmāsurasuraccito;
സദേവമനുജാകിണ്ണേ, ജനമജ്ഝേ ജിനുത്തമോ.
Sadevamanujākiṇṇe, janamajjhe jinuttamo.
‘‘വദനേന സുഗന്ധേന, മധുരേന രുതേന ച;
‘‘Vadanena sugandhena, madhurena rutena ca;
രഞ്ജയം പരിസം സബ്ബം, സന്ഥവീ സാവകം സകം.
Rañjayaṃ parisaṃ sabbaṃ, santhavī sāvakaṃ sakaṃ.
‘‘സദ്ധാധിമുത്തോ സുമതി, മമ ദസ്സനലാലസോ;
‘‘Saddhādhimutto sumati, mama dassanalālaso;
നത്ഥി ഏതാദിസോ അഞ്ഞോ, യഥായം ഭിക്ഖു വക്കലി.
Natthi etādiso añño, yathāyaṃ bhikkhu vakkali.
‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, നഗരേ ബ്രാഹ്മണത്രജോ;
‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, nagare brāhmaṇatrajo;
ഹുത്വാ സുത്വാ ച തം വാക്യം, തം ഠാനമഭിരോചയിം.
Hutvā sutvā ca taṃ vākyaṃ, taṃ ṭhānamabhirocayiṃ.
‘‘സസാവകം തം വിമലം, നിമന്തേത്വാ തഥാഗതം;
‘‘Sasāvakaṃ taṃ vimalaṃ, nimantetvā tathāgataṃ;
സത്താഹം ഭോജയിത്വാന, ദുസ്സേഹച്ഛാദയിം തദാ.
Sattāhaṃ bhojayitvāna, dussehacchādayiṃ tadā.
‘‘നിപച്ച സിരസാ തസ്സ, അനന്തഗുണസാഗരേ;
‘‘Nipacca sirasā tassa, anantaguṇasāgare;
നിമുഗ്ഗോ പീതിസമ്പുണ്ണോ, ഇദം വചനമബ്രവിം.
Nimuggo pītisampuṇṇo, idaṃ vacanamabraviṃ.
‘‘യോ സോ തയാ സന്ഥവിതോ, ഇതോ സത്തമകേ മുനി;
‘‘Yo so tayā santhavito, ito sattamake muni;
ഭിക്ഖു സദ്ധാവതം അഗ്ഗോ, താദിസോ ഹോമഹം മുനേ.
Bhikkhu saddhāvataṃ aggo, tādiso homahaṃ mune.
‘‘ഏവം വുത്തേ മഹാവീരോ, അനാവരണദസ്സനോ;
‘‘Evaṃ vutte mahāvīro, anāvaraṇadassano;
ഇമം വാക്യം ഉദീരേസി, പരിസായ മഹാമുനി.
Imaṃ vākyaṃ udīresi, parisāya mahāmuni.
‘‘പസ്സഥേതം മാണവകം, പീതമട്ഠനിവാസനം;
‘‘Passathetaṃ māṇavakaṃ, pītamaṭṭhanivāsanaṃ;
ഹേമയഞ്ഞോപചിതങ്ഗം, ജനനേത്തമനോഹരം.
Hemayaññopacitaṅgaṃ, jananettamanoharaṃ.
‘‘ഏസോ അനാഗതദ്ധാനേ, ഗോതമസ്സ മഹേസിനോ;
‘‘Eso anāgataddhāne, gotamassa mahesino;
അഗ്ഗോ സദ്ധാധിമുത്താനം, സാവകോയം ഭവിസ്സതി.
Aggo saddhādhimuttānaṃ, sāvakoyaṃ bhavissati.
‘‘ദേവഭൂതോ മനുസ്സോ വാ, സബ്ബസന്താപവജ്ജിതോ;
‘‘Devabhūto manusso vā, sabbasantāpavajjito;
സബ്ബഭോഗപരിബ്യൂള്ഹോ, സുഖിതോ സംസരിസ്സതി.
Sabbabhogaparibyūḷho, sukhito saṃsarissati.
‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
ഗോതമോ നാമ ഗോത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
വക്കലി നാമ നാമേന, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.
Vakkali nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
‘‘തേന കമ്മവിസേസേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
‘‘Tena kammavisesena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
‘‘സബ്ബത്ഥ സുഖിതോ ഹുത്വാ, സംസരന്തോ ഭവാഭവേ;
‘‘Sabbattha sukhito hutvā, saṃsaranto bhavābhave;
സാവത്ഥിയം പുരേ ജാതോ, കുലേ അഞ്ഞതരേ അഹം.
Sāvatthiyaṃ pure jāto, kule aññatare ahaṃ.
‘‘നോനീതസുഖുമാലം മം, ജാതപല്ലവകോമലം;
‘‘Nonītasukhumālaṃ maṃ, jātapallavakomalaṃ;
മന്ദം ഉത്താനസയനം, പിസാചഭയതജ്ജിതാ.
Mandaṃ uttānasayanaṃ, pisācabhayatajjitā.
‘‘പാദമൂലേ മഹേസിസ്സ, സായേസും ദീനമാനസാ;
‘‘Pādamūle mahesissa, sāyesuṃ dīnamānasā;
ഇമം ദദാമ തേ നാഥ, സരണം ഹോഹി നായക.
Imaṃ dadāma te nātha, saraṇaṃ hohi nāyaka.
‘‘തദാ പടിഗ്ഗഹി സോ മം, ഭീതാനം സരണോ മുനി;
‘‘Tadā paṭiggahi so maṃ, bhītānaṃ saraṇo muni;
ജാലിനാ ചക്കങ്കിതേന, മുദുകോമലപാണിനാ.
Jālinā cakkaṅkitena, mudukomalapāṇinā.
‘‘തദാ പഭുതി തേനാഹം, അരക്ഖേയ്യേന രക്ഖിതോ;
‘‘Tadā pabhuti tenāhaṃ, arakkheyyena rakkhito;
സബ്ബവേരവിനിമുത്തോ, സുഖേന പരിവുദ്ധിതോ.
Sabbaveravinimutto, sukhena parivuddhito.
‘‘സുഗതേന വിനാ ഭൂതോ, ഉക്കണ്ഠാമി മുഹുത്തകം;
‘‘Sugatena vinā bhūto, ukkaṇṭhāmi muhuttakaṃ;
ജാതിയാ സത്തവസ്സോഹം, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
Jātiyā sattavassohaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
‘‘സബ്ബപാരമിസമ്ഭൂതം , നീലക്ഖിനയനം വരം;
‘‘Sabbapāramisambhūtaṃ , nīlakkhinayanaṃ varaṃ;
രൂപം സബ്ബസുഭാകിണ്ണം, അതിത്തോ വിഹരാമഹം.
Rūpaṃ sabbasubhākiṇṇaṃ, atitto viharāmahaṃ.
‘‘ബുദ്ധരൂപരതിം ഞത്വാ, തദാ ഓവദി മം ജിനോ;
‘‘Buddharūparatiṃ ñatvā, tadā ovadi maṃ jino;
അലം വക്കലി കിം രൂപേ, രമസേ ബാലനന്ദിതേ.
Alaṃ vakkali kiṃ rūpe, ramase bālanandite.
‘‘യോ ഹി പസ്സതി സദ്ധമ്മം, സോ മം പസ്സതി പണ്ഡിതോ;
‘‘Yo hi passati saddhammaṃ, so maṃ passati paṇḍito;
അപസ്സമാനോ സദ്ധമ്മം, മം പസ്സമ്പി ന പസ്സതി.
Apassamāno saddhammaṃ, maṃ passampi na passati.
‘‘അനന്താദീനവോ കായോ, വിസരുക്ഖസമൂപമോ;
‘‘Anantādīnavo kāyo, visarukkhasamūpamo;
ആവാസോ സബ്ബരോഗാനം, പുഞ്ജോ ദുക്ഖസ്സ കേവലോ.
Āvāso sabbarogānaṃ, puñjo dukkhassa kevalo.
‘‘നിബ്ബിന്ദിയ തതോ രൂപേ, ഖന്ധാനം ഉദയബ്ബയം;
‘‘Nibbindiya tato rūpe, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
പസ്സ ഉപക്കിലേസാനം, സുഖേനന്തം ഗമിസ്സസി.
Passa upakkilesānaṃ, sukhenantaṃ gamissasi.
‘‘ഏവം തേനാനുസിട്ഠോഹം, നായകേന ഹിതേസിനാ;
‘‘Evaṃ tenānusiṭṭhohaṃ, nāyakena hitesinā;
ഗിജ്ഝകൂടം സമാരുയ്ഹ, ഝായാമി ഗിരികന്ദരേ.
Gijjhakūṭaṃ samāruyha, jhāyāmi girikandare.
‘‘ഠിതോ പബ്ബതപാദമ്ഹി, അസ്സാസയി മഹാമുനി;
‘‘Ṭhito pabbatapādamhi, assāsayi mahāmuni;
വക്കലീതി ജിനോ വാചം, തം സുത്വാ മുദിതോ അഹം.
Vakkalīti jino vācaṃ, taṃ sutvā mudito ahaṃ.
‘‘പക്ഖന്ദിം സേലപബ്ഭാരേ, അനേകസതപോരിസേ;
‘‘Pakkhandiṃ selapabbhāre, anekasataporise;
തദാ ബുദ്ധാനുഭാവേന, സുഖേനേവ മഹിം ഗതോ.
Tadā buddhānubhāvena, sukheneva mahiṃ gato.
‘‘പുനോപി ധമ്മം ദേസേതി, ഖന്ധാനം ഉദയബ്ബയം;
‘‘Punopi dhammaṃ deseti, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
തമഹം ധമ്മമഞ്ഞായ, അരഹത്തമപാപുണിം.
Tamahaṃ dhammamaññāya, arahattamapāpuṇiṃ.
‘‘സുമഹാപരിസമജ്ഝേ, തദാ മം ചരണന്തഗോ;
‘‘Sumahāparisamajjhe, tadā maṃ caraṇantago;
അഗ്ഗം സദ്ധാധിമുത്താനം, പഞ്ഞപേസി മഹാമതി.
Aggaṃ saddhādhimuttānaṃ, paññapesi mahāmati.
‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, യം കമ്മമകരിം തദാ;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോപി ഥേരോ ഇമാ ഏവ ഗാഥാ അഭാസി. അഥ നം സത്ഥാ ഭിക്ഖുസങ്ഘമജ്ഝേ നിസിന്നോ സദ്ധാധിമുത്താനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസീതി.
Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākarontopi thero imā eva gāthā abhāsi. Atha naṃ satthā bhikkhusaṅghamajjhe nisinno saddhādhimuttānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesīti.
വക്കലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vakkalittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൮. വക്കലിത്ഥേരഗാഥാ • 8. Vakkalittheragāthā