Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౪. వల్లియత్థేరగాథావణ్ణనా

    4. Valliyattheragāthāvaṇṇanā

    యం కిచ్చం దళ్హవీరియేనాతిఆదికా ఆయస్మతో వల్లియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో సుమేధస్స భగవతో కాలే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో విజ్జాసిప్పేసు నిప్ఫత్తిం గతో అసీతికోటివిభవం పహాయ తాపసపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా పబ్బతపాదే అరఞ్ఞాయతనే ఏకిస్సా నదియా తీరే అస్సమం కారేత్వా విహరన్తో అత్తనో అనుగ్గణ్హనత్థం ఉపగతం సత్థారం దిస్వా పసన్నమానసో అజినచమ్మం పత్థరిత్వా అదాసి . తత్థ నిసిన్నం భగవన్తం పుప్ఫేహి చ చన్దనేన చ పూజేత్వా అమ్బఫలాని దత్వా పఞ్చపతిట్ఠితేన వన్ది. తస్స భగవా నిసిన్నాసనసమ్పత్తిం పకాసేన్తో అనుమోదనం వత్వా పక్కామి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే వేసాలియం బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా ‘‘కణ్హమిత్తో’’తి లద్ధనామో వయప్పత్తో సత్థు వేసాలిగమనే బుద్ధానుభావం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో మహాకచ్చానత్థేరస్స సన్తికే పబ్బజి. సో మన్దపఞ్ఞో దన్ధపరక్కమో చ హుత్వా చిరం కాలం విఞ్ఞుం సబ్రహ్మచారిం నిస్సాయేవ వసతి. భిక్ఖూ ‘‘యథా నామ వల్లి రుక్ఖాదీసు కిఞ్చి అనిస్సాయ వడ్ఢితుం న సక్కోతి, ఏవమయమ్పి కఞ్చి పణ్డితం అనిస్సాయ వడ్ఢితుం న సక్కోతీ’’తి వల్లియోత్వేవ సముదాచరింసు. అపరభాగే పన వేణుదత్తత్థేరం ఉపసఙ్కమిత్వా తస్స ఓవాదే ఠత్వా సతో సమ్పజానో హుత్వా విహరన్తో ఞాణస్స పరిపాకం గతత్తా పటిపత్తిక్కమం థేరం పుచ్ఛన్తో –

    Yaṃkiccaṃ daḷhavīriyenātiādikā āyasmato valliyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto sumedhassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto vijjāsippesu nipphattiṃ gato asītikoṭivibhavaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā pabbatapāde araññāyatane ekissā nadiyā tīre assamaṃ kāretvā viharanto attano anuggaṇhanatthaṃ upagataṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso ajinacammaṃ pattharitvā adāsi . Tattha nisinnaṃ bhagavantaṃ pupphehi ca candanena ca pūjetvā ambaphalāni datvā pañcapatiṭṭhitena vandi. Tassa bhagavā nisinnāsanasampattiṃ pakāsento anumodanaṃ vatvā pakkāmi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā ‘‘kaṇhamitto’’ti laddhanāmo vayappatto satthu vesāligamane buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho mahākaccānattherassa santike pabbaji. So mandapañño dandhaparakkamo ca hutvā ciraṃ kālaṃ viññuṃ sabrahmacāriṃ nissāyeva vasati. Bhikkhū ‘‘yathā nāma valli rukkhādīsu kiñci anissāya vaḍḍhituṃ na sakkoti, evamayampi kañci paṇḍitaṃ anissāya vaḍḍhituṃ na sakkotī’’ti valliyotveva samudācariṃsu. Aparabhāge pana veṇudattattheraṃ upasaṅkamitvā tassa ovāde ṭhatvā sato sampajāno hutvā viharanto ñāṇassa paripākaṃ gatattā paṭipattikkamaṃ theraṃ pucchanto –

    ౧౬౭.

    167.

    ‘‘యం కిచ్చం దళ్హవీరియేన, యం కిచ్చం బోద్ధుమిచ్ఛతా;

    ‘‘Yaṃ kiccaṃ daḷhavīriyena, yaṃ kiccaṃ boddhumicchatā;

    కరిస్సం నావరజ్ఝిస్సం, పస్స వీరియం పరక్కమం.

    Karissaṃ nāvarajjhissaṃ, passa vīriyaṃ parakkamaṃ.

    ౧౬౮.

    168.

    ‘‘త్వఞ్చ మే మగ్గమక్ఖాహి, అఞ్జసం అమతోగధం;

    ‘‘Tvañca me maggamakkhāhi, añjasaṃ amatogadhaṃ;

    అహం మోనేన మోనిస్సం, గఙ్గాసోతోవ సాగర’’న్తి. – గాథాద్వయం అభాసి;

    Ahaṃ monena monissaṃ, gaṅgāsotova sāgara’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    తత్థ యం కిచ్చం దళ్హవీరియేనాతి దళ్హేన వీరియేన థిరేన పరక్కమేన, దళ్హవీరియేన వా పురిసధోరయ్హేన యం కిచ్చం కాతబ్బం పటిపజ్జితబ్బం. యం కిచ్చం బోద్ధుమిచ్ఛతాతి చత్తారి అరియసచ్చాని నిబ్బానమేవ వా బోద్ధుం బుజ్ఝితుం ఇచ్ఛన్తేన పటివిజ్ఝితుకామేన యం కిచ్చం కరణీయం. కరిస్సం నావరజ్ఝిస్సన్తి తమహం దాని కరిస్సం న విరాధేస్సం, యథానుసిట్ఠం పటిపజ్జిస్సామి. పస్స వీరియం పరక్కమన్తి యథా పటిపజ్జమానే ధమ్మే విధినా ఈరణతో ‘‘వీరియం’’, పరం పరం ఠానం అక్కమనతో ‘‘పరక్కమో’’తి చ లద్ధనామం సమ్మావాయామం పస్స న సద్ధమేవాతి అత్తనో కత్తుకామతం దస్సేతి.

    Tattha yaṃ kiccaṃ daḷhavīriyenāti daḷhena vīriyena thirena parakkamena, daḷhavīriyena vā purisadhorayhena yaṃ kiccaṃ kātabbaṃ paṭipajjitabbaṃ. Yaṃ kiccaṃ boddhumicchatāti cattāri ariyasaccāni nibbānameva vā boddhuṃ bujjhituṃ icchantena paṭivijjhitukāmena yaṃ kiccaṃ karaṇīyaṃ. Karissaṃ nāvarajjhissanti tamahaṃ dāni karissaṃ na virādhessaṃ, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjissāmi. Passa vīriyaṃ parakkamanti yathā paṭipajjamāne dhamme vidhinā īraṇato ‘‘vīriyaṃ’’, paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato ‘‘parakkamo’’ti ca laddhanāmaṃ sammāvāyāmaṃ passa na saddhamevāti attano kattukāmataṃ dasseti.

    త్వఞ్చాతి కమ్మట్ఠానదాయకం కల్యాణమిత్తం ఆలపతి. మేతి మయ్హం. మగ్గమక్ఖాహీతి అరియమగ్గం కథేహి, లోకుత్తరమగ్గసమ్పాపకం చతుసచ్చకమ్మట్ఠానం కథేహీతి అత్థో. అఞ్జసన్తి ఉజుకం మజ్ఝిమపటిపదాభావేన అన్తద్వయస్స అనుపగమనతో. అమతే నిబ్బానే సమ్పాపకభావేన పతిట్ఠితత్తా అమతోగధం. మోనేనాతి ఞాణేన మగ్గపఞ్ఞాయ. మోనిస్సన్తి జానిస్సం నిబ్బానం పటివిజ్ఝిస్సం పాపుణిస్సం. గఙ్గాసోతోవ సాగరన్తి యథా గఙ్గాయ సోతో సాగరం సముద్దం అవిరజ్ఝన్తో ఏకంసతో ఓగాహతి, ఏవం ‘‘అహం కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తో మగ్గఞాణేన నిబ్బానం అధిగమిస్సామి, తస్మా తం కమ్మట్ఠానం మే ఆచిక్ఖథా’’తి థేరం కమ్మట్ఠానం యాచి.

    Tvañcāti kammaṭṭhānadāyakaṃ kalyāṇamittaṃ ālapati. Meti mayhaṃ. Maggamakkhāhīti ariyamaggaṃ kathehi, lokuttaramaggasampāpakaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ kathehīti attho. Añjasanti ujukaṃ majjhimapaṭipadābhāvena antadvayassa anupagamanato. Amate nibbāne sampāpakabhāvena patiṭṭhitattā amatogadhaṃ. Monenāti ñāṇena maggapaññāya. Monissanti jānissaṃ nibbānaṃ paṭivijjhissaṃ pāpuṇissaṃ. Gaṅgāsotova sāgaranti yathā gaṅgāya soto sāgaraṃ samuddaṃ avirajjhanto ekaṃsato ogāhati, evaṃ ‘‘ahaṃ kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto maggañāṇena nibbānaṃ adhigamissāmi, tasmā taṃ kammaṭṭhānaṃ me ācikkhathā’’ti theraṃ kammaṭṭhānaṃ yāci.

    తం సుత్వా వేణుదత్తత్థేరో తస్స కమ్మట్ఠానం అదాసి. సోపి కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తో నచిరస్సేవ విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౯.౭౫-౧౦౫) –

    Taṃ sutvā veṇudattatthero tassa kammaṭṭhānaṃ adāsi. Sopi kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.75-105) –

    ‘‘పఞ్చ కామగుణే హిత్వా, పియరూపే మనోరమే;

    ‘‘Pañca kāmaguṇe hitvā, piyarūpe manorame;

    అసీతి కోటియో హిత్వా, పబ్బజిం అనగారియం.

    Asīti koṭiyo hitvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘పబ్బజిత్వాన కాయేన, పాపకమ్మం వివజ్జయిం;

    ‘‘Pabbajitvāna kāyena, pāpakammaṃ vivajjayiṃ;

    వచీదుచ్చరితం హిత్వా, నదీకూలే వసామహం.

    Vacīduccaritaṃ hitvā, nadīkūle vasāmahaṃ.

    ‘‘ఏకకం మం విహరన్తం, బుద్ధసేట్ఠో ఉపాగమి;

    ‘‘Ekakaṃ maṃ viharantaṃ, buddhaseṭṭho upāgami;

    నాహం జానామి బుద్ధోతి, అకాసిం పటిసన్థారం.

    Nāhaṃ jānāmi buddhoti, akāsiṃ paṭisanthāraṃ.

    ‘‘కరిత్వా పటిసన్థారం, నామగోత్తమపుచ్ఛహం;

    ‘‘Karitvā paṭisanthāraṃ, nāmagottamapucchahaṃ;

    దేవతానుసి గన్ధబ్బో, అదు సక్కో పురిన్దదో.

    Devatānusi gandhabbo, adu sakko purindado.

    ‘‘కో వా త్వం కస్స వా పుత్తో, మహాబ్రహ్మా ఇధాగతో;

    ‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto, mahābrahmā idhāgato;

    విరోచేసి దిసా సబ్బా, ఉదయం సూరియో యథా.

    Virocesi disā sabbā, udayaṃ sūriyo yathā.

    ‘‘సహస్సారాని చక్కాని, పాదే దిస్సన్తి మారిస;

    ‘‘Sahassārāni cakkāni, pāde dissanti mārisa;

    కో వా త్వం కస్స వా పుత్తో, కథం జానేము తం మయం.

    Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

    ‘‘నామగోత్తం పవేదేహి, సంసయం అపనేహి మే;

    ‘‘Nāmagottaṃ pavedehi, saṃsayaṃ apanehi me;

    నమ్హి దేవా న గన్ధబ్బో, నమ్హి సక్కో పురిన్దదో.

    Namhi devā na gandhabbo, namhi sakko purindado.

    ‘‘బ్రహ్మభావో చ మే నత్థి, ఏతేసం ఉత్తమో అహం;

    ‘‘Brahmabhāvo ca me natthi, etesaṃ uttamo ahaṃ;

    అతీతో విసయం తేసం, దాలయిం కామబన్ధనం.

    Atīto visayaṃ tesaṃ, dālayiṃ kāmabandhanaṃ.

    ‘‘సబ్బే కిలేసే ఝాపేత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం;

    ‘‘Sabbe kilese jhāpetvā, patto sambodhimuttamaṃ;

    తస్స వాచం సుణిత్వాహం, ఇదం వచనమబ్రవిం.

    Tassa vācaṃ suṇitvāhaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ‘‘యది బుద్ధోసి సబ్బఞ్ఞూ, నిసీద త్వం మహామునే;

    ‘‘Yadi buddhosi sabbaññū, nisīda tvaṃ mahāmune;

    తమహం పూజయిస్సామి, దుక్ఖస్సన్తకరో తువం.

    Tamahaṃ pūjayissāmi, dukkhassantakaro tuvaṃ.

    ‘‘పత్థరిత్వాజినచమ్మం , అదాసి సత్థునో అహం;

    ‘‘Pattharitvājinacammaṃ , adāsi satthuno ahaṃ;

    నిసీది తత్థ భగవా, సీహోవ గిరిగబ్భరే.

    Nisīdi tattha bhagavā, sīhova girigabbhare.

    ‘‘ఖిప్పం పబ్బతమారుయ్హ, అమ్బస్స ఫలమగ్గహిం;

    ‘‘Khippaṃ pabbatamāruyha, ambassa phalamaggahiṃ;

    సాలకల్యాణికం పుప్ఫం, చన్దనఞ్చ మహారహం.

    Sālakalyāṇikaṃ pupphaṃ, candanañca mahārahaṃ.

    ‘‘ఖిప్పం పగ్గయ్హ తం సబ్బం, ఉపేత్వా లోకనాయకం;

    ‘‘Khippaṃ paggayha taṃ sabbaṃ, upetvā lokanāyakaṃ;

    ఫలం బుద్ధస్స దత్వాన, సాలపుప్ఫమపూజయిం.

    Phalaṃ buddhassa datvāna, sālapupphamapūjayiṃ.

    ‘‘చన్దనం అనులిమ్పిత్వా, అవన్దిం సత్థునో అహం;

    ‘‘Candanaṃ anulimpitvā, avandiṃ satthuno ahaṃ;

    పసన్నచిత్తో సుమనో, విపులాయ చ పీతియా.

    Pasannacitto sumano, vipulāya ca pītiyā.

    ‘‘అజినమ్హి నిసీదిత్వా, సుమేధో లోకనాయకో;

    ‘‘Ajinamhi nisīditvā, sumedho lokanāyako;

    మమ కమ్మం పకిత్తేసి, హాసయన్తో మమం తదా.

    Mama kammaṃ pakittesi, hāsayanto mamaṃ tadā.

    ‘‘ఇమినా ఫలదానేన, గన్ధమాలేహి చూభయం;

    ‘‘Iminā phaladānena, gandhamālehi cūbhayaṃ;

    పఞ్చవీసే కప్పసతే, దేవలోకే రమిస్సతి.

    Pañcavīse kappasate, devaloke ramissati.

    ‘‘అనూనమనసఙ్కప్పో, వసవత్తీ భవిస్సతి;

    ‘‘Anūnamanasaṅkappo, vasavattī bhavissati;

    ఛబ్బీసతికప్పసతే, మనుస్సత్తం గమిస్సతి.

    Chabbīsatikappasate, manussattaṃ gamissati.

    ‘‘భవిస్సతి చక్కవత్తీ, చాతురన్తో మహిద్ధికో;

    ‘‘Bhavissati cakkavattī, cāturanto mahiddhiko;

    వేభారం నామ నగరం, విస్సకమ్మేన మాపితం.

    Vebhāraṃ nāma nagaraṃ, vissakammena māpitaṃ.

    ‘‘హేస్సతి సబ్బసోవణ్ణం, నానారతనభూసితం;

    ‘‘Hessati sabbasovaṇṇaṃ, nānāratanabhūsitaṃ;

    ఏతేనేవ ఉపాయేన, సంసరిస్సతి సో భవే.

    Eteneva upāyena, saṃsarissati so bhave.

    ‘‘సబ్బత్థ పూజితో హుత్వా, దేవత్తే అథ మానుసే;

    ‘‘Sabbattha pūjito hutvā, devatte atha mānuse;

    పచ్ఛిమే భవే సమ్పత్తే, బ్రహ్మబన్ధు భవిస్సతి.

    Pacchime bhave sampatte, brahmabandhu bhavissati.

    ‘‘అగారా అభినిక్ఖమ్మ, అనగారీ భవిస్సతి;

    ‘‘Agārā abhinikkhamma, anagārī bhavissati;

    అభిఞ్ఞాపారగూ హుత్వా, నిబ్బాయిస్సతినాసవో.

    Abhiññāpāragū hutvā, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘ఇదం వత్వాన సమ్బుద్ధో, సుమేధో లోకనాయకో;

    ‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, sumedho lokanāyako;

    మమ నిజ్ఝాయమానస్స, పక్కామి అనిలఞ్జసే.

    Mama nijjhāyamānassa, pakkāmi anilañjase.

    ‘‘తేన కమ్మేన సుకతేన, చేతనాపణిధీహి చ;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    జహిత్వా మానుసం దేహం, తావతింసమగచ్ఛహం.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘తుసితతో చవిత్వాన, నిబ్బత్తిం మాతుకుచ్ఛియం;

    ‘‘Tusitato cavitvāna, nibbattiṃ mātukucchiyaṃ;

    భోగే మే ఊనతా నత్థి, యమ్హి గబ్భే వసామహం.

    Bhoge me ūnatā natthi, yamhi gabbhe vasāmahaṃ.

    ‘‘మాతుకుచ్ఛిగతే మయి, అన్నపానఞ్చ భోజనం;

    ‘‘Mātukucchigate mayi, annapānañca bhojanaṃ;

    మాతుయా మమ ఛన్దేన, నిబ్బత్తతి యదిచ్ఛకం.

    Mātuyā mama chandena, nibbattati yadicchakaṃ.

    ‘‘జాతియా పఞ్చవస్సేన, పబ్బజిం అనగారియం;

    ‘‘Jātiyā pañcavassena, pabbajiṃ anagāriyaṃ;

    ఓరోపితమ్హి కేసమ్హి, అరహత్తమపాపుణిం.

    Oropitamhi kesamhi, arahattamapāpuṇiṃ.

    ‘‘పుబ్బకమ్మం గవేసన్తో, ఓరేన నాద్దసం అహం;

    ‘‘Pubbakammaṃ gavesanto, orena nāddasaṃ ahaṃ;

    తింసకప్పసహస్సమ్హి, మమ కమ్మమనుస్సరిం.

    Tiṃsakappasahassamhi, mama kammamanussariṃ.

    ‘‘నమో తే పురిసాజఞ్ఞ, నమో తే పురిసుత్తమ;

    ‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;

    తవ సాసనమాగమ్మ, పత్తోమ్హి అచలం పదం.

    Tava sāsanamāgamma, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘తింసకప్పసహస్సమ్హి, యం బుద్ధమభిపూజయిం;

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో థేరో ఇమాయేవ గాథా అభాసీతి.

    Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākaronto thero imāyeva gāthā abhāsīti.

    వల్లియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Valliyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౪. వల్లియత్థేరగాథా • 4. Valliyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact