Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੪. વਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
4. Valliyattheragāthāvaṇṇanā
ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹવੀਰਿਯੇਨਾਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ વਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸੁਮੇਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ વਿਜ੍ਜਾਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿવਿਭવਂ ਪਹਾਯ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਅਸ੍ਸਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ਉਪਗਤਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ । ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚ ਚਨ੍ਦਨੇਨ ਚ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਫਲਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨੁਮੋਦਨਂ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ વੇਸਾਲਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਣ੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ વੇਸਾਲਿਗਮਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸੋ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ ਦਨ੍ਧਪਰਕ੍ਕਮੋ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਚਿਰਂ ਕਾਲਂ વਿਞ੍ਞੁਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯੇવ વਸਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮ વਲ੍ਲਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ વਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪਿ ਕਞ੍ਚਿ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ વਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ વਲ੍ਲਿਯੋਤ੍વੇવ ਸਮੁਦਾਚਰਿਂਸੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ વੇਣੁਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਥੇਰਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ –
Yaṃkiccaṃ daḷhavīriyenātiādikā āyasmato valliyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto sumedhassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto vijjāsippesu nipphattiṃ gato asītikoṭivibhavaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā pabbatapāde araññāyatane ekissā nadiyā tīre assamaṃ kāretvā viharanto attano anuggaṇhanatthaṃ upagataṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso ajinacammaṃ pattharitvā adāsi . Tattha nisinnaṃ bhagavantaṃ pupphehi ca candanena ca pūjetvā ambaphalāni datvā pañcapatiṭṭhitena vandi. Tassa bhagavā nisinnāsanasampattiṃ pakāsento anumodanaṃ vatvā pakkāmi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā ‘‘kaṇhamitto’’ti laddhanāmo vayappatto satthu vesāligamane buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho mahākaccānattherassa santike pabbaji. So mandapañño dandhaparakkamo ca hutvā ciraṃ kālaṃ viññuṃ sabrahmacāriṃ nissāyeva vasati. Bhikkhū ‘‘yathā nāma valli rukkhādīsu kiñci anissāya vaḍḍhituṃ na sakkoti, evamayampi kañci paṇḍitaṃ anissāya vaḍḍhituṃ na sakkotī’’ti valliyotveva samudācariṃsu. Aparabhāge pana veṇudattattheraṃ upasaṅkamitvā tassa ovāde ṭhatvā sato sampajāno hutvā viharanto ñāṇassa paripākaṃ gatattā paṭipattikkamaṃ theraṃ pucchanto –
੧੬੭.
167.
‘‘ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹવੀਰਿਯੇਨ, ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਬੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਾ।
‘‘Yaṃ kiccaṃ daḷhavīriyena, yaṃ kiccaṃ boddhumicchatā;
ਕਰਿਸ੍ਸਂ ਨਾવਰਜ੍ਝਿਸ੍ਸਂ, ਪਸ੍ਸ વੀਰਿਯਂ ਪਰਕ੍ਕਮਂ॥
Karissaṃ nāvarajjhissaṃ, passa vīriyaṃ parakkamaṃ.
੧੬੮.
168.
‘‘ਤ੍વਞ੍ਚ ਮੇ ਮਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਹਿ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਅਮਤੋਗਧਂ।
‘‘Tvañca me maggamakkhāhi, añjasaṃ amatogadhaṃ;
ਅਹਂ ਮੋਨੇਨ ਮੋਨਿਸ੍ਸਂ, ਗਙ੍ਗਾਸੋਤੋવ ਸਾਗਰ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ ਅਭਾਸਿ।
Ahaṃ monena monissaṃ, gaṅgāsotova sāgara’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਦਲ਼੍ਹવੀਰਿਯੇਨਾਤਿ ਦਲ਼੍ਹੇਨ વੀਰਿਯੇਨ ਥਿਰੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮੇਨ, ਦਲ਼੍ਹવੀਰਿਯੇਨ વਾ ਪੁਰਿਸਧੋਰਯ੍ਹੇਨ ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਬੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ વਾ ਬੋਦ੍ਧੁਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਕਾਮੇਨ ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰਣੀਯਂ। ਕਰਿਸ੍ਸਂ ਨਾવਰਜ੍ਝਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਮਹਂ ਦਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਂ ਨ વਿਰਾਧੇਸ੍ਸਂ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਪਸ੍ਸ વੀਰਿਯਂ ਪਰਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮੇ વਿਧਿਨਾ ਈਰਣਤੋ ‘‘વੀਰਿਯਂ’’, ਪਰਂ ਪਰਂ ਠਾਨਂ ਅਕ੍ਕਮਨਤੋ ‘‘ਪਰਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ ਚ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਂ ਪਸ੍ਸ ਨ ਸਦ੍ਧਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Tattha yaṃ kiccaṃ daḷhavīriyenāti daḷhena vīriyena thirena parakkamena, daḷhavīriyena vā purisadhorayhena yaṃ kiccaṃ kātabbaṃ paṭipajjitabbaṃ. Yaṃ kiccaṃ boddhumicchatāti cattāri ariyasaccāni nibbānameva vā boddhuṃ bujjhituṃ icchantena paṭivijjhitukāmena yaṃ kiccaṃ karaṇīyaṃ. Karissaṃ nāvarajjhissanti tamahaṃ dāni karissaṃ na virādhessaṃ, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjissāmi. Passa vīriyaṃ parakkamanti yathā paṭipajjamāne dhamme vidhinā īraṇato ‘‘vīriyaṃ’’, paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato ‘‘parakkamo’’ti ca laddhanāmaṃ sammāvāyāmaṃ passa na saddhamevāti attano kattukāmataṃ dasseti.
ਤ੍વਞ੍ਚਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਦਾਯਕਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਂ। ਮਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਹੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਕਥੇਹਿ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਜਸਨ੍ਤਿ ਉਜੁਕਂ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਭਾવੇਨ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਸ੍ਸ ਅਨੁਪਗਮਨਤੋ। ਅਮਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸਮ੍ਪਾਪਕਭਾવੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅਮਤੋਗਧਂ। ਮੋਨੇਨਾਤਿ ਞਾਣੇਨ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ। ਮੋਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਂ। ਗਙ੍ਗਾਸੋਤੋવ ਸਾਗਰਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਸੋਤੋ ਸਾਗਰਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅવਿਰਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸਤੋ ਓਗਾਹਤਿ, ਏવਂ ‘‘ਅਹਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮੇ ਆਚਿਕ੍ਖਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਯਾਚਿ।
Tvañcāti kammaṭṭhānadāyakaṃ kalyāṇamittaṃ ālapati. Meti mayhaṃ. Maggamakkhāhīti ariyamaggaṃ kathehi, lokuttaramaggasampāpakaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ kathehīti attho. Añjasanti ujukaṃ majjhimapaṭipadābhāvena antadvayassa anupagamanato. Amate nibbāne sampāpakabhāvena patiṭṭhitattā amatogadhaṃ. Monenāti ñāṇena maggapaññāya. Monissanti jānissaṃ nibbānaṃ paṭivijjhissaṃ pāpuṇissaṃ. Gaṅgāsotova sāgaranti yathā gaṅgāya soto sāgaraṃ samuddaṃ avirajjhanto ekaṃsato ogāhati, evaṃ ‘‘ahaṃ kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto maggañāṇena nibbānaṃ adhigamissāmi, tasmā taṃ kammaṭṭhānaṃ me ācikkhathā’’ti theraṃ kammaṭṭhānaṃ yāci.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਣੁਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੪੯.੭੫-੧੦੫) –
Taṃ sutvā veṇudattatthero tassa kammaṭṭhānaṃ adāsi. Sopi kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.75-105) –
‘‘ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਹਿਤ੍વਾ, ਪਿਯਰੂਪੇ ਮਨੋਰਮੇ।
‘‘Pañca kāmaguṇe hitvā, piyarūpe manorame;
ਅਸੀਤਿ ਕੋਟਿਯੋ ਹਿਤ੍વਾ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ॥
Asīti koṭiyo hitvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਨ ਕਾਯੇਨ, ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ વਿવਜ੍ਜਯਿਂ।
‘‘Pabbajitvāna kāyena, pāpakammaṃ vivajjayiṃ;
વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਹਿਤ੍વਾ, ਨਦੀਕੂਲੇ વਸਾਮਹਂ॥
Vacīduccaritaṃ hitvā, nadīkūle vasāmahaṃ.
‘‘ਏਕਕਂ ਮਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠੋ ਉਪਾਗਮਿ।
‘‘Ekakaṃ maṃ viharantaṃ, buddhaseṭṭho upāgami;
ਨਾਹਂ ਜਾਨਾਮਿ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਅਕਾਸਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ॥
Nāhaṃ jānāmi buddhoti, akāsiṃ paṭisanthāraṃ.
‘‘ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ, ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਮਪੁਚ੍ਛਹਂ।
‘‘Karitvā paṭisanthāraṃ, nāmagottamapucchahaṃ;
ਦੇવਤਾਨੁਸਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਅਦੁ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ॥
Devatānusi gandhabbo, adu sakko purindado.
‘‘ਕੋ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਇਧਾਗਤੋ।
‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto, mahābrahmā idhāgato;
વਿਰੋਚੇਸਿ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਉਦਯਂ ਸੂਰਿਯੋ ਯਥਾ॥
Virocesi disā sabbā, udayaṃ sūriyo yathā.
‘‘ਸਹਸ੍ਸਾਰਾਨਿ ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਪਾਦੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਾਰਿਸ।
‘‘Sahassārāni cakkāni, pāde dissanti mārisa;
ਕੋ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯਂ॥
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.
‘‘ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਪવੇਦੇਹਿ, ਸਂਸਯਂ ਅਪਨੇਹਿ ਮੇ।
‘‘Nāmagottaṃ pavedehi, saṃsayaṃ apanehi me;
ਨਮ੍ਹਿ ਦੇવਾ ਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਨਮ੍ਹਿ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ॥
Namhi devā na gandhabbo, namhi sakko purindado.
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾવੋ ਚ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਤੇਸਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਅਹਂ।
‘‘Brahmabhāvo ca me natthi, etesaṃ uttamo ahaṃ;
ਅਤੀਤੋ વਿਸਯਂ ਤੇਸਂ, ਦਾਲਯਿਂ ਕਾਮਬਨ੍ਧਨਂ॥
Atīto visayaṃ tesaṃ, dālayiṃ kāmabandhanaṃ.
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪੇਤ੍વਾ, ਪਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Sabbe kilese jhāpetvā, patto sambodhimuttamaṃ;
ਤਸ੍ਸ વਾਚਂ ਸੁਣਿਤ੍વਾਹਂ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવਿਂ॥
Tassa vācaṃ suṇitvāhaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.
‘‘ਯਦਿ ਬੁਦ੍ਧੋਸਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਨਿਸੀਦ ਤ੍વਂ ਮਹਾਮੁਨੇ।
‘‘Yadi buddhosi sabbaññū, nisīda tvaṃ mahāmune;
ਤਮਹਂ ਪੂਜਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਤੁવਂ॥
Tamahaṃ pūjayissāmi, dukkhassantakaro tuvaṃ.
‘‘ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾਜਿਨਚਮ੍ਮਂ , ਅਦਾਸਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਹਂ।
‘‘Pattharitvājinacammaṃ , adāsi satthuno ahaṃ;
ਨਿਸੀਦਿ ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ, ਸੀਹੋવ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ॥
Nisīdi tattha bhagavā, sīhova girigabbhare.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਬ੍ਬਤਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਅਮ੍ਬਸ੍ਸ ਫਲਮਗ੍ਗਹਿਂ।
‘‘Khippaṃ pabbatamāruyha, ambassa phalamaggahiṃ;
ਸਾਲਕਲ੍ਯਾਣਿਕਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਚਨ੍ਦਨਞ੍ਚ ਮਹਾਰਹਂ॥
Sālakalyāṇikaṃ pupphaṃ, candanañca mahārahaṃ.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਉਪੇਤ੍વਾ ਲੋਕਨਾਯਕਂ।
‘‘Khippaṃ paggayha taṃ sabbaṃ, upetvā lokanāyakaṃ;
ਫਲਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾਨ, ਸਾਲਪੁਪ੍ਫਮਪੂਜਯਿਂ॥
Phalaṃ buddhassa datvāna, sālapupphamapūjayiṃ.
‘‘ਚਨ੍ਦਨਂ ਅਨੁਲਿਮ੍ਪਿਤ੍વਾ, ਅવਨ੍ਦਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਹਂ।
‘‘Candanaṃ anulimpitvā, avandiṃ satthuno ahaṃ;
ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, વਿਪੁਲਾਯ ਚ ਪੀਤਿਯਾ॥
Pasannacitto sumano, vipulāya ca pītiyā.
‘‘ਅਜਿਨਮ੍ਹਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਸੁਮੇਧੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ।
‘‘Ajinamhi nisīditvā, sumedho lokanāyako;
ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਹਾਸਯਨ੍ਤੋ ਮਮਂ ਤਦਾ॥
Mama kammaṃ pakittesi, hāsayanto mamaṃ tadā.
‘‘ਇਮਿਨਾ ਫਲਦਾਨੇਨ, ਗਨ੍ਧਮਾਲੇਹਿ ਚੂਭਯਂ।
‘‘Iminā phaladānena, gandhamālehi cūbhayaṃ;
ਪਞ੍ਚવੀਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਦੇવਲੋਕੇ ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ॥
Pañcavīse kappasate, devaloke ramissati.
‘‘ਅਨੂਨਮਨਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, વਸવਤ੍ਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Anūnamanasaṅkappo, vasavattī bhavissati;
ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ॥
Chabbīsatikappasate, manussattaṃ gamissati.
‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ, ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ।
‘‘Bhavissati cakkavattī, cāturanto mahiddhiko;
વੇਭਾਰਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ, વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੇਨ ਮਾਪਿਤਂ॥
Vebhāraṃ nāma nagaraṃ, vissakammena māpitaṃ.
‘‘ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋવਣ੍ਣਂ, ਨਾਨਾਰਤਨਭੂਸਿਤਂ।
‘‘Hessati sabbasovaṇṇaṃ, nānāratanabhūsitaṃ;
ਏਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ, ਸਂਸਰਿਸ੍ਸਤਿ ਸੋ ਭવੇ॥
Eteneva upāyena, saṃsarissati so bhave.
‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੂਜਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਦੇવਤ੍ਤੇ ਅਥ ਮਾਨੁਸੇ।
‘‘Sabbattha pūjito hutvā, devatte atha mānuse;
ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਭવੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Pacchime bhave sampatte, brahmabandhu bhavissati.
‘‘ਅਗਾਰਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਅਨਗਾਰੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Agārā abhinikkhamma, anagārī bhavissati;
ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਗੂ ਹੁਤ੍વਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤਿਨਾਸવੋ॥
Abhiññāpāragū hutvā, nibbāyissatināsavo.
‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸੁਮੇਧੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ।
‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, sumedho lokanāyako;
ਮਮ ਨਿਜ੍ਝਾਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਅਨਿਲਞ੍ਜਸੇ॥
Mama nijjhāyamānassa, pakkāmi anilañjase.
‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ।
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ਜਹਿਤ੍વਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾવਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
‘‘ਤੁਸਿਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾਨ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ।
‘‘Tusitato cavitvāna, nibbattiṃ mātukucchiyaṃ;
ਭੋਗੇ ਮੇ ਊਨਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਮ੍ਹਿ ਗਬ੍ਭੇ વਸਾਮਹਂ॥
Bhoge me ūnatā natthi, yamhi gabbhe vasāmahaṃ.
‘‘ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇ ਮਯਿ, ਅਨ੍ਨਪਾਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨਂ।
‘‘Mātukucchigate mayi, annapānañca bhojanaṃ;
ਮਾਤੁਯਾ ਮਮ ਛਨ੍ਦੇਨ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ॥
Mātuyā mama chandena, nibbattati yadicchakaṃ.
‘‘ਜਾਤਿਯਾ ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੇਨ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ।
‘‘Jātiyā pañcavassena, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
ਓਰੋਪਿਤਮ੍ਹਿ ਕੇਸਮ੍ਹਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਪਾਪੁਣਿਂ॥
Oropitamhi kesamhi, arahattamapāpuṇiṃ.
‘‘ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ, ਓਰੇਨ ਨਾਦ੍ਦਸਂ ਅਹਂ।
‘‘Pubbakammaṃ gavesanto, orena nāddasaṃ ahaṃ;
ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਮਮ ਕਮ੍ਮਮਨੁਸ੍ਸਰਿਂ॥
Tiṃsakappasahassamhi, mama kammamanussariṃ.
‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ।
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
ਤવ ਸਾਸਨਮਾਗਮ੍ਮ, ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਚਲਂ ਪਦਂ॥
Tava sāsanamāgamma, pattomhi acalaṃ padaṃ.
‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਮਭਿਪੂਜਯਿਂ।
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ ਇਮਾਯੇવ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸੀਤਿ।
Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākaronto thero imāyeva gāthā abhāsīti.
વਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Valliyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੪. વਲ੍ਲਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 4. Valliyattheragāthā