| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૩. વમ્મિકસુત્તં
3. Vammikasuttaṃ
૨૪૯. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા કુમારકસ્સપો અન્ધવને વિહરતિ. અથ ખો અઞ્ઞતરા દેવતા અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણા કેવલકપ્પં અન્ધવનં ઓભાસેત્વા યેનાયસ્મા કુમારકસ્સપો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતા ખો સા દેવતા આયસ્મન્તં કુમારકસ્સપં એતદવોચ –
249. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā kumārakassapo andhavane viharati. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ andhavanaṃ obhāsetvā yenāyasmā kumārakassapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā āyasmantaṃ kumārakassapaṃ etadavoca –
‘‘ભિક્ખુ ભિક્ખુ, અયં વમ્મિકો 1 રત્તિં ધૂમાયતિ, દિવા પજ્જલતિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ લઙ્ગિં ‘લઙ્ગી, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ લઙ્ગિં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ ઉદ્ધુમાયિકં. ‘ઉદ્ધુમાયિકા, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ ઉદ્ધુમાયિકં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ દ્વિધાપથં. ‘દ્વિધાપથો, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ દ્વિધાપથં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ ચઙ્ગવારં 2. ‘ચઙ્ગવારો, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ ચઙ્ગવારં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ કુમ્મં. ‘કુમ્મો , ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ કુમ્મં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ અસિસૂનં. ‘અસિસૂના, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ અસિસૂનં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ મંસપેસિં. ‘મંસપેસિ, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘ઉક્ખિપ મંસપેસિં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય અદ્દસ નાગં. ‘નાગો, ભદન્તે’તિ. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘તિટ્ઠતુ નાગો, મા નાગં ઘટ્ટેસિ; નમો કરોહિ નાગસ્સા’’’તિ.
‘‘Bhikkhu bhikkhu, ayaṃ vammiko 3 rattiṃ dhūmāyati, divā pajjalati. Brāhmaṇo evamāha – ‘abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa laṅgiṃ ‘laṅgī, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa laṅgiṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa uddhumāyikaṃ. ‘Uddhumāyikā, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa uddhumāyikaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa dvidhāpathaṃ. ‘Dvidhāpatho, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa dvidhāpathaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa caṅgavāraṃ 4. ‘Caṅgavāro, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa caṅgavāraṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa kummaṃ. ‘Kummo , bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa kummaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa asisūnaṃ. ‘Asisūnā, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa asisūnaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa maṃsapesiṃ. ‘Maṃsapesi, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘ukkhipa maṃsapesiṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya addasa nāgaṃ. ‘Nāgo, bhadante’ti. Brāhmaṇo evamāha – ‘tiṭṭhatu nāgo, mā nāgaṃ ghaṭṭesi; namo karohi nāgassā’’’ti.
‘‘ઇમે ખો ત્વં, ભિક્ખુ, પઞ્હે ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા પુચ્છેય્યાસિ, યથા ચ તે ભગવા બ્યાકરોતિ તથા નં ધારેય્યાસિ. નાહં તં, ભિક્ખુ, પસ્સામિ સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય, યો ઇમેસં પઞ્હાનં વેય્યાકરણેન ચિત્તં આરાધેય્ય અઞ્ઞત્ર તથાગતેન વા, તથાગતસાવકેન વા, ઇતો વા પન સુત્વા’’તિ – ઇદમવોચ સા દેવતા. ઇદં વત્વા તત્થેવન્તરધાયિ.
‘‘Ime kho tvaṃ, bhikkhu, pañhe bhagavantaṃ upasaṅkamitvā puccheyyāsi, yathā ca te bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāsi. Nāhaṃ taṃ, bhikkhu, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya, yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya aññatra tathāgatena vā, tathāgatasāvakena vā, ito vā pana sutvā’’ti – idamavoca sā devatā. Idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi.
૨૫૦. અથ ખો આયસ્મા કુમારકસ્સપો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા કુમારકસ્સપો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇમં, ભન્તે, રત્તિં અઞ્ઞતરા દેવતા અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણા કેવલકપ્પં અન્ધવનં ઓભાસેત્વા યેનાહં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતા ખો, ભન્તે, સા દેવતા મં એતદવોચ – ‘ભિક્ખુ ભિક્ખુ, અયં વમ્મિકો રત્તિં ધૂમાયતિ, દિવા પજ્જલતિ’. બ્રાહ્મણો એવમાહ – ‘અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયા’તિ. અભિક્ખણન્તો સુમેધો સત્થં આદાય…પે॰… ઇતો વા પન સુત્વાતિ. ઇદમવોચ, ભન્તે, સા દેવતા. ઇદં વત્વા તત્થેવન્તરધાયિ. ‘કો નુ ખો, ભન્તે, વમ્મિકો, કા રત્તિં ધૂમાયના, કા દિવા પજ્જલના, કો બ્રાહ્મણો, કો સુમેધો, કિં સત્થં, કિં અભિક્ખણં, કા લઙ્ગી, કા ઉદ્ધુમાયિકા, કો દ્વિધાપથો, કિં ચઙ્ગવારં, કો કુમ્મો, કા અસિસૂના , કા મંસપેસિ, કો નાગો’’’તિ?
250. Atha kho āyasmā kumārakassapo tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā kumārakassapo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imaṃ, bhante, rattiṃ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ andhavanaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhante, sā devatā maṃ etadavoca – ‘bhikkhu bhikkhu, ayaṃ vammiko rattiṃ dhūmāyati, divā pajjalati’. Brāhmaṇo evamāha – ‘abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyā’ti. Abhikkhaṇanto sumedho satthaṃ ādāya…pe… ito vā pana sutvāti. Idamavoca, bhante, sā devatā. Idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. ‘Ko nu kho, bhante, vammiko, kā rattiṃ dhūmāyanā, kā divā pajjalanā, ko brāhmaṇo, ko sumedho, kiṃ satthaṃ, kiṃ abhikkhaṇaṃ, kā laṅgī, kā uddhumāyikā, ko dvidhāpatho, kiṃ caṅgavāraṃ, ko kummo, kā asisūnā , kā maṃsapesi, ko nāgo’’’ti?
૨૫૧. ‘‘‘વમ્મિકો’તિ ખો, ભિક્ખુ, ઇમસ્સેતં ચાતુમહાભૂતિકસ્સ 5 કાયસ્સ અધિવચનં, માતાપેત્તિકસમ્ભવસ્સ ઓદનકુમ્માસૂપચયસ્સ અનિચ્ચુચ્છાદન-પરિમદ્દનભેદન-વિદ્ધંસન-ધમ્મસ્સ.
251. ‘‘‘Vammiko’ti kho, bhikkhu, imassetaṃ cātumahābhūtikassa 6 kāyassa adhivacanaṃ, mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādana-parimaddanabhedana-viddhaṃsana-dhammassa.
‘‘‘બ્રાહ્મણો’તિ ખો, ભિક્ખુ, તથાગતસ્સેતં અધિવચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ. ‘સુમેધો’તિ ખો ભિક્ખુ સેક્ખસ્સેતં ભિક્ખુનો અધિવચનં.
‘‘‘Brāhmaṇo’ti kho, bhikkhu, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. ‘Sumedho’ti kho bhikkhu sekkhassetaṃ bhikkhuno adhivacanaṃ.
‘‘‘સત્થ’ન્તિ ખો, ભિક્ખુ, અરિયાયેતં પઞ્ઞાય અધિવચનં. ‘અભિક્ખણ’ન્તિ ખો, ભિક્ખુ, વીરિયારમ્ભસ્સેતં અધિવચનં.
‘‘‘Sattha’nti kho, bhikkhu, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ. ‘Abhikkhaṇa’nti kho, bhikkhu, vīriyārambhassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘‘લઙ્ગી’તિ ખો, ભિક્ખુ, અવિજ્જાયેતં અધિવચનં. ઉક્ખિપ લઙ્ગિં, પજહ અવિજ્જં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Laṅgī’ti kho, bhikkhu, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ. Ukkhipa laṅgiṃ, pajaha avijjaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘ઉદ્ધુમાયિકા’તિ ખો, ભિક્ખુ, કોધૂપાયાસસ્સેતં અધિવચનં. ઉક્ખિપ ઉદ્ધુમાયિકં, પજહ કોધૂપાયાસં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Uddhumāyikā’ti kho, bhikkhu, kodhūpāyāsassetaṃ adhivacanaṃ. Ukkhipa uddhumāyikaṃ, pajaha kodhūpāyāsaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘દ્વિધાપથો’તિ ખો, ભિક્ખુ, વિચિકિચ્છાયેતં અધિવચનં. ઉક્ખિપ દ્વિધાપથં, પજહ વિચિકિચ્છં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Dvidhāpatho’ti kho, bhikkhu, vicikicchāyetaṃ adhivacanaṃ. Ukkhipa dvidhāpathaṃ, pajaha vicikicchaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘ચઙ્ગવાર’ન્તિ ખો, ભિક્ખુ, પઞ્ચન્નેતં નીવરણાનં અધિવચનં, સેય્યથિદં – કામચ્છન્દનીવરણસ્સ, બ્યાપાદનીવરણસ્સ, થીનમિદ્ધનીવરણસ્સ, ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચનીવરણસ્સ, વિચિકિચ્છાનીવરણસ્સ. ઉક્ખિપ ચઙ્ગવારં, પજહ પઞ્ચ નીવરણે ; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Caṅgavāra’nti kho, bhikkhu, pañcannetaṃ nīvaraṇānaṃ adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – kāmacchandanīvaraṇassa, byāpādanīvaraṇassa, thīnamiddhanīvaraṇassa, uddhaccakukkuccanīvaraṇassa, vicikicchānīvaraṇassa. Ukkhipa caṅgavāraṃ, pajaha pañca nīvaraṇe ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘કુમ્મો’તિ ખો, ભિક્ખુ, પઞ્ચન્નેતં ઉપાદાનક્ખન્ધાનં અધિવચનં, સેય્યથિદં – રૂપુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, વેદનુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, સઞ્ઞુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, સઙ્ખારુપાદાનક્ખન્ધસ્સ, વિઞ્ઞાણુપાદાનક્ખન્ધસ્સ. ઉક્ખિપ કુમ્મં, પજહ પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધે; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Kummo’ti kho, bhikkhu, pañcannetaṃ upādānakkhandhānaṃ adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandhassa, vedanupādānakkhandhassa, saññupādānakkhandhassa, saṅkhārupādānakkhandhassa, viññāṇupādānakkhandhassa. Ukkhipa kummaṃ, pajaha pañcupādānakkhandhe; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘અસિસૂના’તિ ખો, ભિક્ખુ, પઞ્ચન્નેતં કામગુણાનં અધિવચનં – ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યાનં રૂપાનં ઇટ્ઠાનં કન્તાનં મનાપાનં પિયરૂપાનં કામૂપસંહિતાનં રજનીયાનં, સોતવિઞ્ઞેય્યાનં સદ્દાનં…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યાનં ગન્ધાનં…પે॰… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યાનં રસાનં…પે॰… કાયવિઞ્ઞેય્યાનં ફોટ્ઠબ્બાનં ઇટ્ઠાનં કન્તાનં મનાપાનં પિયરૂપાનં કામૂપસંહિતાનં રજનીયાનં. ઉક્ખિપ અસિસૂનં, પજહ પઞ્ચ કામગુણે; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Asisūnā’ti kho, bhikkhu, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ – cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, sotaviññeyyānaṃ saddānaṃ…pe… ghānaviññeyyānaṃ gandhānaṃ…pe… jivhāviññeyyānaṃ rasānaṃ…pe… kāyaviññeyyānaṃ phoṭṭhabbānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Ukkhipa asisūnaṃ, pajaha pañca kāmaguṇe; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘મંસપેસી’તિ ખો, ભિક્ખુ, નન્દીરાગસ્સેતં અધિવચનં. ઉક્ખિપ મંસપેસિં, પજહ નન્દીરાગં; અભિક્ખણ, સુમેધ, સત્થં આદાયાતિ અયમેતસ્સ અત્થો.
‘‘‘Maṃsapesī’ti kho, bhikkhu, nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ. Ukkhipa maṃsapesiṃ, pajaha nandīrāgaṃ; abhikkhaṇa, sumedha, satthaṃ ādāyāti ayametassa attho.
‘‘‘નાગો’તિ ખો, ભિક્ખુ, ખીણાસવસ્સેતં ભિક્ખુનો અધિવચનં. તિટ્ઠતુ નાગો, મા નાગં ઘટ્ટેસિ; નમો કરોહિ નાગસ્સાતિ અયમેતસ્સ અત્થો’’તિ.
‘‘‘Nāgo’ti kho, bhikkhu, khīṇāsavassetaṃ bhikkhuno adhivacanaṃ. Tiṭṭhatu nāgo, mā nāgaṃ ghaṭṭesi; namo karohi nāgassāti ayametassa attho’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમનો આયસ્મા કુમારકસ્સપો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દીતિ.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā kumārakassapo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
વમ્મિકસુત્તં નિટ્ઠિતં તતિયં.
Vammikasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. વમ્મિકસુત્તવણ્ણના • 3. Vammikasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૩. વમ્મિકસુત્તવણ્ણના • 3. Vammikasuttavaṇṇanā
