| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
૭. વનપત્થપરિયાયસુત્તવણ્ણના
7. Vanapatthapariyāyasuttavaṇṇanā
૧૯૦. વનીયતિ વિવેકકામેહિ ભજીયતિ, વનુતે વા તે અત્તસમ્પત્તિયા વસનત્થાય યાચન્તો વિય હોતીતિ વનં, પતિટ્ઠન્તિ એત્થ વિવેકકામા યથાધિપ્પેતવિસેસાધિગમેનાતિ પત્થં, વનેસુ પત્થં ગહનટ્ઠાને સેનાસનં વનપત્થં. પરિયાયતિ અત્તનો ફલં પરિગ્ગહેત્વા વત્તતીતિ પરિયાયો, કારણન્તિ આહ ‘‘વનપત્થપરિયાયન્તિ વનપત્થકારણ’’ન્તિ. વનપત્થઞ્હિ તં ઉપનિસ્સાય વિહરતો ઉપનિસ્સયકારણં. તેનાહ ‘‘વનપત્થં ઉપનિસ્સાય વિહરતી’’તિ. પરિયાયતિ દેસેતબ્બમત્થં પતિટ્ઠપેતીતિ પરિયાયો, દેસના. વનપત્થં આરબ્ભ પવત્તા દેસના વનપત્થદેસના, તં, ઉભયત્થાપિ વનપત્થગ્ગહણં લક્ખણમત્તં ગામાદીનમ્પેત્થ કારણભાવસ્સ, દેસનાય વિસયભાવસ્સ ચ લબ્ભમાનત્તા.
190. Vanīyati vivekakāmehi bhajīyati, vanute vā te attasampattiyā vasanatthāya yācanto viya hotīti vanaṃ, patiṭṭhanti ettha vivekakāmā yathādhippetavisesādhigamenāti patthaṃ, vanesu patthaṃ gahanaṭṭhāne senāsanaṃ vanapatthaṃ. Pariyāyati attano phalaṃ pariggahetvā vattatīti pariyāyo, kāraṇanti āha ‘‘vanapatthapariyāyanti vanapatthakāraṇa’’nti. Vanapatthañhi taṃ upanissāya viharato upanissayakāraṇaṃ. Tenāha ‘‘vanapatthaṃ upanissāya viharatī’’ti. Pariyāyati desetabbamatthaṃ patiṭṭhapetīti pariyāyo, desanā. Vanapatthaṃ ārabbha pavattā desanā vanapatthadesanā, taṃ, ubhayatthāpi vanapatthaggahaṇaṃ lakkhaṇamattaṃ gāmādīnampettha kāraṇabhāvassa, desanāya visayabhāvassa ca labbhamānattā.
૧૯૧. નિસ્સાયાતિ અપસ્સાય, વિવેકવાસસ્સ અપસ્સયં કત્વાતિ અત્થો. ન ઉપટ્ઠાતીતિઆદીહિ તસ્મિં વનપત્થે સેનાસનસપ્પાયાભાવં, ઉતુપુગ્ગલધમ્મસ્સવનસપ્પાયાભાવમ્પિ વા દસ્સેતિ. જીવિતસમ્ભારાતિ (અ॰ નિ॰ ટી॰ ૩.૯.૬) જીવિતપ્પવત્તિયા સમ્ભારા પચ્ચયા. સમુદાનેતબ્બાતિ સમ્મા ઞાયેન અનવજ્જઉઞ્છાચરિયાદિના ઉદ્ધં ઉદ્ધં આનેતબ્બા પાપુણિતબ્બા. તે પન તથા સમુદાનિતા સમાહટા નામ હોન્તીતિ આહ ‘‘સમાહરિતબ્બા’’તિ. દુક્ખેન ઉપ્પજ્જન્તીતિ સુલભુપ્પાદા ન હોન્તિ. એતેન ભોજનસપ્પાયાદિઅભાવં દસ્સેતિ. રત્તિભાગં વા દિવસભાગં વાતિ ભુમ્મત્થે ઉપયોગવચનન્તિ આહ ‘‘રત્તિકોટ્ઠાસે વા દિવસકોટ્ઠાસે વા’’તિ. રત્તિંયેવ પક્કમિતબ્બં સમણધમ્મસ્સ તત્થ અનિપ્ફજ્જનતો.
191.Nissāyāti apassāya, vivekavāsassa apassayaṃ katvāti attho. Na upaṭṭhātītiādīhi tasmiṃ vanapatthe senāsanasappāyābhāvaṃ, utupuggaladhammassavanasappāyābhāvampi vā dasseti. Jīvitasambhārāti (a. ni. ṭī. 3.9.6) jīvitappavattiyā sambhārā paccayā. Samudānetabbāti sammā ñāyena anavajjauñchācariyādinā uddhaṃ uddhaṃ ānetabbā pāpuṇitabbā. Te pana tathā samudānitā samāhaṭā nāma hontīti āha ‘‘samāharitabbā’’ti. Dukkhena uppajjantīti sulabhuppādā na honti. Etena bhojanasappāyādiabhāvaṃ dasseti. Rattibhāgaṃ vā divasabhāgaṃ vāti bhummatthe upayogavacananti āha ‘‘rattikoṭṭhāse vā divasakoṭṭhāse vā’’ti. Rattiṃyeva pakkamitabbaṃ samaṇadhammassa tattha anipphajjanato.
૧૯૨-૩. સઙ્ખાપીતિ ‘‘યદત્થમહં પબ્બજિતો, ન મેતં ઇધ નિપ્ફજ્જતિ, ચીવરાદિ પન સમુદાગચ્છતિ, નાહં તદત્થં પબ્બજિતો, કિં મે ઇધ વાસેના’’તિ પટિસઙ્ખાયપિ. અનન્તરવારે સઙ્ખાપીતિ ‘‘યદત્થમહં પબ્બજિતો, તં મે ઇધ નિપ્ફજ્જતિ, ચીવરાદિ પન ન સમુદાગચ્છતિ, નાહં તદત્થં પબ્બજિતો’’તિ પટિસઙ્ખાયપીતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘સમણધમ્મસ્સ નિપ્ફજ્જનભાવં જાનિત્વા’’તિ.
192-3.Saṅkhāpīti ‘‘yadatthamahaṃ pabbajito, na metaṃ idha nipphajjati, cīvarādi pana samudāgacchati, nāhaṃ tadatthaṃ pabbajito, kiṃ me idha vāsenā’’ti paṭisaṅkhāyapi. Anantaravāre saṅkhāpīti ‘‘yadatthamahaṃ pabbajito, taṃ me idha nipphajjati, cīvarādi pana na samudāgacchati, nāhaṃ tadatthaṃ pabbajito’’ti paṭisaṅkhāyapīti attho. Tenāha ‘‘samaṇadhammassa nipphajjanabhāvaṃ jānitvā’’ti.
૧૯૫-૭. સો પુગ્ગલો અનાપુચ્છા પક્કમિતબ્બં, નાનુબન્ધિતબ્બોતિ ‘‘સો પુગ્ગલો’’તિ પદસ્સ ‘‘નાનુબન્ધિતબ્બો’’તિ ઇમિના સમ્બન્ધો. યસ્સ યેન હિ સમ્બન્ધો, દૂરટ્ઠેનપિ સો ભવતિ . તં પુગ્ગલન્તિ ‘‘સો પુગ્ગલો’’તિ પચ્ચત્તવચનં ઉપયોગવસેન પરિણામેત્વા તં પુગ્ગલં અનાપુચ્છા પક્કમિતબ્બન્તિ અત્થો. અત્થવસેન હિ વિભત્તિવિપરિણામોતિ. તં આપુચ્છા પક્કમિતબ્બન્તિ એત્થાપિ એસેવ નયો. આપુચ્છા પક્કમિતબ્બન્તિ ચ કતઞ્ઞુતકતવેદિતાય નિયોજનં.
195-7.Sopuggalo anāpucchā pakkamitabbaṃ, nānubandhitabboti ‘‘so puggalo’’ti padassa ‘‘nānubandhitabbo’’ti iminā sambandho. Yassa yena hi sambandho, dūraṭṭhenapi so bhavati . Taṃ puggalanti ‘‘so puggalo’’ti paccattavacanaṃ upayogavasena pariṇāmetvā taṃ puggalaṃ anāpucchā pakkamitabbanti attho. Atthavasena hi vibhattivipariṇāmoti. Taṃ āpucchā pakkamitabbanti etthāpi eseva nayo. Āpucchā pakkamitabbanti ca kataññutakataveditāya niyojanaṃ.
૧૯૮. એવરૂપોતિ યં નિસ્સાય ભિક્ખુનો ગુણેહિ વુદ્ધિયેવ પાટિકઙ્ખા, પચ્ચયેહિ ચ ન પરિસ્સમો, એવરૂપો દણ્ડકમ્માદીહિ નિગ્ગણ્હાતિ ચેપિ, ન પરિચ્ચજિતબ્બોતિ દસ્સેતિ ‘‘સચેપી’’તિઆદિના.
198.Evarūpoti yaṃ nissāya bhikkhuno guṇehi vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, paccayehi ca na parissamo, evarūpo daṇḍakammādīhi niggaṇhāti cepi, na pariccajitabboti dasseti ‘‘sacepī’’tiādinā.
વનપત્થપરિયાયસુત્તવણ્ણનાય લીનત્થપ્પકાસના સમત્તા.
Vanapatthapariyāyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૭. વનપત્થસુત્તં • 7. Vanapatthasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. વનપત્થપરિયાયસુત્તવણ્ણના • 7. Vanapatthapariyāyasuttavaṇṇanā
