Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౭. వారణత్థేరగాథావణ్ణనా

    7. Vāraṇattheragāthāvaṇṇanā

    యోధ కోచి మనుస్సేసూతి ఆయస్మతో వారణత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని కరోన్తో ఇతో ద్వానవుతే కప్పే తిస్సస్స భగవతో ఉప్పత్తితో పురేతరమేవ బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా బ్రాహ్మణానం విజ్జాసిప్పేసు పారగూ హుత్వా ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా చతుపణ్ణాససహస్సానం అన్తేవాసికానం మన్తే వాచేన్తో వసతి. తేన చ సమయేన తిస్సస్స భగవతో బోధిసత్తభూతస్స తుసితా కాయా చవిత్వా చరిమభవే మాతుకుచ్ఛిం ఓక్కమనేన మహాపథవికమ్పో అహోసి. తం దిస్వా మహాజనో భీతో సంవిగ్గో నం ఇసిం ఉపసఙ్కమిత్వా పథవికమ్పనకారణం పుచ్ఛి. సో ‘‘మహాబోధిసత్తో మాతుకుచ్ఛిం ఓక్కమి, తేనాయం పథవికమ్పో, తస్మా మా భాయథా’’తి బుద్ధుప్పాదస్స పుబ్బనిమిత్తభావం కథేత్వా సమస్సాసేసి, బుద్ధారమ్మణఞ్చ పీతిం పటివేదేసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కోసలరట్ఠే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా వారణోతి లద్ధనామో వయప్పత్తో అఞ్ఞతరస్స ఆరఞ్ఞకస్స థేరస్స సన్తికే ధమ్మం సుత్వా లద్ధప్పసాదో పబ్బజిత్వా సమణధమ్మం కరోతి. సో ఏకదివసం బుద్ధుపట్ఠానం గచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే అహినకులే అఞ్ఞమఞ్ఞం కలహం కత్వా కాలఙ్కతే దిస్వా ‘‘ఇమే సత్తా అఞ్ఞమఞ్ఞవిరోధేన జీవితక్ఖయం పత్తా’’తి సంవిగ్గమానసో హుత్వా భగవతో సన్తికం గతో, తస్స భగవా చిత్తాచారం ఞత్వా తదనురూపమేవ ఓవాదం దేన్తో –

    Yodha koci manussesūti āyasmato vāraṇattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto ito dvānavute kappe tissassa bhagavato uppattito puretarameva brāhmaṇakule nibbattitvā brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu pāragū hutvā isipabbajjaṃ pabbajitvā catupaṇṇāsasahassānaṃ antevāsikānaṃ mante vācento vasati. Tena ca samayena tissassa bhagavato bodhisattabhūtassa tusitā kāyā cavitvā carimabhave mātukucchiṃ okkamanena mahāpathavikampo ahosi. Taṃ disvā mahājano bhīto saṃviggo naṃ isiṃ upasaṅkamitvā pathavikampanakāraṇaṃ pucchi. So ‘‘mahābodhisatto mātukucchiṃ okkami, tenāyaṃ pathavikampo, tasmā mā bhāyathā’’ti buddhuppādassa pubbanimittabhāvaṃ kathetvā samassāsesi, buddhārammaṇañca pītiṃ paṭivedesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā vāraṇoti laddhanāmo vayappatto aññatarassa āraññakassa therassa santike dhammaṃ sutvā laddhappasādo pabbajitvā samaṇadhammaṃ karoti. So ekadivasaṃ buddhupaṭṭhānaṃ gacchanto antarāmagge ahinakule aññamaññaṃ kalahaṃ katvā kālaṅkate disvā ‘‘ime sattā aññamaññavirodhena jīvitakkhayaṃ pattā’’ti saṃviggamānaso hutvā bhagavato santikaṃ gato, tassa bhagavā cittācāraṃ ñatvā tadanurūpameva ovādaṃ dento –

    ౨౩౭.

    237.

    ‘‘యోధ కోచి మనుస్సేసు, పరపాణాని హింసతి;

    ‘‘Yodha koci manussesu, parapāṇāni hiṃsati;

    అస్మా లోకా పరమ్హా చ, ఉభయా ధంసతే నరో.

    Asmā lokā paramhā ca, ubhayā dhaṃsate naro.

    ౨౩౮.

    238.

    ‘‘యో చ మేత్తేన చిత్తేన, సబ్బపాణానుకమ్పతి;

    ‘‘Yo ca mettena cittena, sabbapāṇānukampati;

    బహుఞ్హి సో పసవతి, పుఞ్ఞం తాదిసకో నరో.

    Bahuñhi so pasavati, puññaṃ tādisako naro.

    ౨౩౯.

    239.

    ‘‘సుభాసితస్స సిక్ఖేథ, సమణూపాసనస్స చ;

    ‘‘Subhāsitassa sikkhetha, samaṇūpāsanassa ca;

    ఏకాసనస్స చ రహో, చిత్తవూపసమస్సా చా’’తి. – తిస్సో గాథా అభాసి;

    Ekāsanassa ca raho, cittavūpasamassā cā’’ti. – tisso gāthā abhāsi;

    తత్థ యోధ కోచి మనుస్సేసూతి ఇధ మనుస్సేసు యో కోచి ఖత్తియో వా బ్రాహ్మణో వా వేస్సో వా సుద్దో వా గహట్ఠో వా పబ్బజితో వా. మనుస్సగ్గహణఞ్చేత్థ ఉక్కట్ఠసత్తనిదస్సనన్తి దట్ఠబ్బం. పరపాణాని హింసతీతి పరసత్తే మారేతి విబాధతి చ. అస్మా లోకాతి ఇధ లోకతో. పరమ్హాతి పరలోకతో. ఉభయా ధంసతేతి ఉభయతో ధంసతి, ఉభయలోకపరియాపన్నహితసుఖతో పరిహాయతీతి అత్థో. నరోతి సత్తో.

    Tattha yodha koci manussesūti idha manussesu yo koci khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā. Manussaggahaṇañcettha ukkaṭṭhasattanidassananti daṭṭhabbaṃ. Parapāṇāni hiṃsatīti parasatte māreti vibādhati ca. Asmā lokāti idha lokato. Paramhāti paralokato. Ubhayā dhaṃsateti ubhayato dhaṃsati, ubhayalokapariyāpannahitasukhato parihāyatīti attho. Naroti satto.

    ఏవం పరపీళాలక్ఖణం పాపధమ్మం దస్సేత్వా ఇదాని పరపీళానివత్తిలక్ఖణం కుసలం ధమ్మం దస్సేన్తో ‘‘యో చ మేత్తేనా’’తిఆదినా దుతియం గాథమాహ. తత్థ మేత్తేన చిత్తేనాతి మేత్తాసమ్పయుత్తేన చిత్తేన అప్పనాపత్తేన ఇతరీతరేన వా. సబ్బపాణానుకమ్పతీతి సబ్బే పాణే అత్తనో ఓరసపుత్తే వియ మేత్తాయతి. బహుఞ్హి సో పసవతి, పుఞ్ఞం తాదిసకో నరోతి సో తథారూపో మేత్తావిహారీ పుగ్గలో బహుం మహన్తం అనప్పకం కుసలం పసవతి పటిలభతి అధిగచ్ఛతి.

    Evaṃ parapīḷālakkhaṇaṃ pāpadhammaṃ dassetvā idāni parapīḷānivattilakkhaṇaṃ kusalaṃ dhammaṃ dassento ‘‘yo ca mettenā’’tiādinā dutiyaṃ gāthamāha. Tattha mettena cittenāti mettāsampayuttena cittena appanāpattena itarītarena vā. Sabbapāṇānukampatīti sabbe pāṇe attano orasaputte viya mettāyati. Bahuñhi so pasavati, puññaṃ tādisako naroti so tathārūpo mettāvihārī puggalo bahuṃ mahantaṃ anappakaṃ kusalaṃ pasavati paṭilabhati adhigacchati.

    ఇదాని తం ససమ్భారే సమథవిపస్సనాధమ్మే నియోజేన్తో ‘‘సుభాసితస్సా’’తిఆదినా తతియం గాథమాహ. తత్థ సుభాసితస్స సిక్ఖేథాతి అప్పిచ్ఛకథాదిభేదం సుభాసితం పరియత్తిధమ్మం సవనధారణపరిపుచ్ఛాదివసేన సిక్ఖేయ్య. సమణూపాసనస్స చాతి సమితపాపానం సమణానం కల్యాణమిత్తానం ఉపాసకానం కాలేన కాలం ఉపసఙ్కమిత్వా పయిరుపాసనఞ్చేవ పటిపత్తియా తేసం సమీపచరియఞ్చ సిక్ఖేయ్య. ఏకాసనస్స చ రహో చిత్తవూపసమస్స చాతి ఏకస్స అసహాయస్స కాయవివేకం అనుబ్రూహన్తస్స రహో కమ్మట్ఠానానుయోగవసేన ఆసనం నిసజ్జం సిక్ఖేయ్య. ఏవం కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తో భావనఞ్చ మత్థకం పాపేన్తో సముచ్ఛేదవసేన కిలేసానం చిత్తస్స వూపసమఞ్చ సిక్ఖేయ్య. యాహి అధిసీలసిక్ఖాదీహి కిలేసా అచ్చన్తమేవ వూపసన్తా పహీనా హోన్తి, తా మగ్గఫలసిక్ఖా సిక్ఖన్తస్స అచ్చన్తమేవ చిత్తం వూపసన్తం నామ హోతీతి. గాథాపరియోసానే విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౭.౫౯-౭౨) –

    Idāni taṃ sasambhāre samathavipassanādhamme niyojento ‘‘subhāsitassā’’tiādinā tatiyaṃ gāthamāha. Tattha subhāsitassa sikkhethāti appicchakathādibhedaṃ subhāsitaṃ pariyattidhammaṃ savanadhāraṇaparipucchādivasena sikkheyya. Samaṇūpāsanassa cāti samitapāpānaṃ samaṇānaṃ kalyāṇamittānaṃ upāsakānaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamitvā payirupāsanañceva paṭipattiyā tesaṃ samīpacariyañca sikkheyya. Ekāsanassa ca raho cittavūpasamassa cāti ekassa asahāyassa kāyavivekaṃ anubrūhantassa raho kammaṭṭhānānuyogavasena āsanaṃ nisajjaṃ sikkheyya. Evaṃ kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto bhāvanañca matthakaṃ pāpento samucchedavasena kilesānaṃ cittassa vūpasamañca sikkheyya. Yāhi adhisīlasikkhādīhi kilesā accantameva vūpasantā pahīnā honti, tā maggaphalasikkhā sikkhantassa accantameva cittaṃ vūpasantaṃ nāma hotīti. Gāthāpariyosāne vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.47.59-72) –

    ‘‘అజ్ఝోగాహేత్వా హిమవం, మన్తే వాచేమహం తదా;

    ‘‘Ajjhogāhetvā himavaṃ, mante vācemahaṃ tadā;

    చతుపఞ్ఞాససహస్సాని, సిస్సా మయ్హం ఉపట్ఠహుం.

    Catupaññāsasahassāni, sissā mayhaṃ upaṭṭhahuṃ.

    ‘‘అధితా వేదగూ సబ్బే, ఛళఙ్గే పారమిం గతా;

    ‘‘Adhitā vedagū sabbe, chaḷaṅge pāramiṃ gatā;

    సకవిజ్జాహుపత్థద్ధా, హిమవన్తే వసన్తి తే.

    Sakavijjāhupatthaddhā, himavante vasanti te.

    ‘‘చవిత్వా తుసితా కాయా, దేవపుత్తో మహాయసో;

    ‘‘Cavitvā tusitā kāyā, devaputto mahāyaso;

    ఉప్పజ్జి మాతుకుచ్ఛిస్మిం, సమ్పజానో పతిస్సతో.

    Uppajji mātukucchismiṃ, sampajāno patissato.

    ‘‘సమ్బుద్ధే ఉపపజ్జన్తే, దససహస్సి కమ్పథ;

    ‘‘Sambuddhe upapajjante, dasasahassi kampatha;

    అన్ధా చక్ఖుం అలభింసు, ఉప్పజ్జన్తమ్హి నాయకే.

    Andhā cakkhuṃ alabhiṃsu, uppajjantamhi nāyake.

    ‘‘సబ్బాకారం పకమ్పిత్థ, కేవలా వసుధా అయం;

    ‘‘Sabbākāraṃ pakampittha, kevalā vasudhā ayaṃ;

    నిగ్ఘోససద్దం సుత్వాన, ఉబ్బిజ్జింసు మహాజనా.

    Nigghosasaddaṃ sutvāna, ubbijjiṃsu mahājanā.

    ‘‘సబ్బే జనా సమాగమ్మ, ఆగచ్ఛుం మమ సన్తికం;

    ‘‘Sabbe janā samāgamma, āgacchuṃ mama santikaṃ;

    వసుధాయం పకమ్పిత్థ, కిం విపాకో భవిస్సతి.

    Vasudhāyaṃ pakampittha, kiṃ vipāko bhavissati.

    ‘‘అవచాసిం తదా తేసం, మా భేథ నత్థి వో భయం;

    ‘‘Avacāsiṃ tadā tesaṃ, mā bhetha natthi vo bhayaṃ;

    విసట్ఠా హోథ సబ్బేపి, ఉప్పాదోయం సువత్థికో.

    Visaṭṭhā hotha sabbepi, uppādoyaṃ suvatthiko.

    ‘‘అట్ఠహేతూహి సమ్ఫుస్స, వసుధాయం పకమ్పతి;

    ‘‘Aṭṭhahetūhi samphussa, vasudhāyaṃ pakampati;

    తథా నిమిత్తా దిస్సన్తి, ఓభాసో విపులో మహా.

    Tathā nimittā dissanti, obhāso vipulo mahā.

    ‘‘అసంసయం బుద్ధసేట్ఠో, ఉప్పజ్జిస్సతి చక్ఖుమా;

    ‘‘Asaṃsayaṃ buddhaseṭṭho, uppajjissati cakkhumā;

    సఞ్ఞాపేత్వాన జనతం, పఞ్చసీలే కథేసహం.

    Saññāpetvāna janataṃ, pañcasīle kathesahaṃ.

    ‘‘సుత్వాన పఞ్చసీలాని, బుద్ధుప్పాదఞ్చ దుల్లభం;

    ‘‘Sutvāna pañcasīlāni, buddhuppādañca dullabhaṃ;

    ఉబ్బేగజాతా సుమనా, తుట్ఠహట్ఠా అహంసు తే.

    Ubbegajātā sumanā, tuṭṭhahaṭṭhā ahaṃsu te.

    ‘‘ద్వేనవుతే ఇతో కప్పే, యం నిమిత్తం వియాకరిం;

    ‘‘Dvenavute ito kappe, yaṃ nimittaṃ viyākariṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బ్యాకరణస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, byākaraṇassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    వారణత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Vāraṇattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. వారణత్థేరగాథా • 7. Vāraṇattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact