Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౮. వాసేట్ఠసుత్తం
8. Vāseṭṭhasuttaṃ
౪౫౪. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా ఇచ్ఛానఙ్గలే 1 విహరతి ఇచ్ఛానఙ్గలవనసణ్డే. తేన ఖో పన సమయేన సమ్బహులా అభిఞ్ఞాతా అభిఞ్ఞాతా బ్రాహ్మణమహాసాలా ఇచ్ఛానఙ్గలే పటివసన్తి, సేయ్యథిదం – చఙ్కీ బ్రాహ్మణో, తారుక్ఖో బ్రాహ్మణో, పోక్ఖరసాతి బ్రాహ్మణో, జాణుస్సోణి 2 బ్రాహ్మణో, తోదేయ్యో బ్రాహ్మణో, అఞ్ఞే చ అభిఞ్ఞాతా అభిఞ్ఞాతా బ్రాహ్మణమహాసాలా. అథ ఖో వాసేట్ఠభారద్వాజానం మాణవానం జఙ్ఘావిహారం అనుచఙ్కమన్తానం అనువిచరన్తానం 3 అయమన్తరాకథా ఉదపాది – ‘‘కథం, భో, బ్రాహ్మణో హోతీ’’తి? భారద్వాజో మాణవో ఏవమాహ – ‘‘యతో ఖో, భో, ఉభతో సుజాతో మాతితో చ పితితో చ సంసుద్ధగహణికో యావ సత్తమా పితామహయుగా అక్ఖిత్తో అనుపక్కుట్ఠో జాతివాదేన – ఏత్తావతా ఖో, భో, బ్రాహ్మణో హోతీ’’తి. వాసేట్ఠో మాణవో ఏవమాహ – ‘‘యతో ఖో, భో, సీలవా చ హోతి వత్తసమ్పన్నో 4 చ – ఏత్తావతా ఖో, భో, బ్రాహ్మణో హోతీ’’తి. నేవ ఖో అసక్ఖి భారద్వాజో మాణవో వాసేట్ఠం మాణవం సఞ్ఞాపేతుం, న పన అసక్ఖి వాసేట్ఠో మాణవో భారద్వాజం మాణవం సఞ్ఞాపేతుం. అథ ఖో వాసేట్ఠో మాణవో భారద్వాజం మాణవం ఆమన్తేసి – ‘‘అయం ఖో, భో భారద్వాజ, సమణో గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో ఇచ్ఛానఙ్గలే విహరతి ఇచ్ఛానఙ్గలవనసణ్డే. తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి. ఆయామ, భో భారద్వాజ, యేన సమణో గోతమో తేనుపసఙ్కమిస్సామ; ఉపసఙ్కమిత్వా సమణం గోతమం ఏతమత్థం పుచ్ఛిస్సామ. యథా నో సమణో గోతమో బ్యాకరిస్సతి తథా నం ధారేస్సామా’’తి. ‘‘ఏవం, భో’’తి ఖో భారద్వాజో మాణవో వాసేట్ఠస్స మాణవస్స పచ్చస్సోసి.
454. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā icchānaṅgale 5 viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā icchānaṅgale paṭivasanti, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo, tārukkho brāhmaṇo, pokkharasāti brāhmaṇo, jāṇussoṇi 6 brāhmaṇo, todeyyo brāhmaṇo, aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ 7 ayamantarākathā udapādi – ‘‘kathaṃ, bho, brāhmaṇo hotī’’ti? Bhāradvājo māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena – ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī’’ti. Vāseṭṭho māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, sīlavā ca hoti vattasampanno 8 ca – ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī’’ti. Neva kho asakkhi bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ. Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ kho, bho bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.
౪౫౫. అథ ఖో వాసేట్ఠభారద్వాజా మాణవా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోదింసు. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో వాసేట్ఠో మాణవో భగవన్తం గాథాహి అజ్ఝభాసి –
455. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘అనుఞ్ఞాతపటిఞ్ఞాతా, తేవిజ్జా మయమస్ముభో;
‘‘Anuññātapaṭiññātā, tevijjā mayamasmubho;
అహం పోక్ఖరసాతిస్స, తారుక్ఖస్సాయం మాణవో.
Ahaṃ pokkharasātissa, tārukkhassāyaṃ māṇavo.
‘‘తేవిజ్జానం యదక్ఖాతం, తత్ర కేవలినోస్మసే;
‘‘Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ, tatra kevalinosmase;
తేసం నో జాతివాదస్మిం, వివాదో అత్థి గోతమ.
Tesaṃ no jātivādasmiṃ, vivādo atthi gotama.
‘‘జాతియా బ్రాహ్మణో హోతి, భారద్వాజో ఇతి భాసతి;
‘‘Jātiyā brāhmaṇo hoti, bhāradvājo iti bhāsati;
భవన్తం పుట్ఠుమాగమా, సమ్బుద్ధం ఇతి విస్సుతం.
Bhavantaṃ puṭṭhumāgamā, sambuddhaṃ iti vissutaṃ.
‘‘చన్దం యథా ఖయాతీతం, పేచ్చ పఞ్జలికా జనా;
‘‘Candaṃ yathā khayātītaṃ, pecca pañjalikā janā;
వన్దమానా నమస్సన్తి, లోకస్మిం గోతమం.
Vandamānā namassanti, lokasmiṃ gotamaṃ.
‘‘చక్ఖుం లోకే సముప్పన్నం, మయం పుచ్ఛామ గోతమం;
‘‘Cakkhuṃ loke samuppannaṃ, mayaṃ pucchāma gotamaṃ;
అజానతం నో పబ్రూహి, యథా జానేము బ్రాహ్మణ’’న్తి.
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānemu brāhmaṇa’’nti.
౪౫౬.
456.
‘‘తేసం వో అహం బ్యక్ఖిస్సం, (వాసేట్ఠాతి భగవా)
‘‘Tesaṃ vo ahaṃ byakkhissaṃ, (vāseṭṭhāti bhagavā)
అనుపుబ్బం యథాతథం;
Anupubbaṃ yathātathaṃ;
జాతివిభఙ్గం పాణానం, అఞ్ఞమఞ్ఞాహి జాతియో.
Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ, aññamaññāhi jātiyo.
‘‘తిణరుక్ఖేపి జానాథ, న చాపి పటిజానరే;
‘‘Tiṇarukkhepi jānātha, na cāpi paṭijānare;
లిఙ్గం జాతిమయం తేసం, అఞ్ఞమఞ్ఞా హి జాతియో.
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘తతో కీటే పటఙ్గే చ, యావ కున్థకిపిల్లికే;
‘‘Tato kīṭe paṭaṅge ca, yāva kunthakipillike;
లిఙ్గం జాతిమయం తేసం, అఞ్ఞమఞ్ఞా హి జాతియో.
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘చతుప్పదేపి జానాథ, ఖుద్దకే చ మహల్లకే;
‘‘Catuppadepi jānātha, khuddake ca mahallake;
లిఙ్గం జాతిమయం తేసం, అఞ్ఞమఞ్ఞా హి జాతియో.
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘పాదుదరేపి జానాథ, ఉరగే దీఘపిట్ఠికే;
‘‘Pādudarepi jānātha, urage dīghapiṭṭhike;
లిఙ్గం జాతిమయం తేసం, అఞ్ఞమఞ్ఞా హి జాతియో.
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘తతో మచ్ఛేపి జానాథ, ఉదకే వారిగోచరే;
‘‘Tato macchepi jānātha, udake vārigocare;
లిఙ్గం జాతిమయం తేసం, అఞ్ఞమఞ్ఞా హి జాతియో.
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘తతో పక్ఖీపి జానాథ, పత్తయానే విహఙ్గమే;
‘‘Tato pakkhīpi jānātha, pattayāne vihaṅgame;
లిఙ్గం జాతిమయం తేసం, అఞ్ఞమఞ్ఞా హి జాతియో.
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘యథా ఏతాసు జాతీసు, లిఙ్గం జాతిమయం పుథు;
‘‘Yathā etāsu jātīsu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu;
ఏవం నత్థి మనుస్సేసు, లిఙ్గం జాతిమయం పుథు.
Evaṃ natthi manussesu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu.
‘‘న కేసేహి న సీసేహి, న కణ్ణేహి న అక్ఖీహి;
‘‘Na kesehi na sīsehi, na kaṇṇehi na akkhīhi;
న ముఖేన న నాసాయ, న ఓట్ఠేహి భమూహి వా.
Na mukhena na nāsāya, na oṭṭhehi bhamūhi vā.
‘‘న గీవాయ న అంసేహి, న ఉదరేన న పిట్ఠియా;
‘‘Na gīvāya na aṃsehi, na udarena na piṭṭhiyā;
‘‘న హత్థేహి న పాదేహి, నఙ్గులీహి నఖేహి వా;
‘‘Na hatthehi na pādehi, naṅgulīhi nakhehi vā;
న జఙ్ఘాహి న ఊరూహి, న వణ్ణేన సరేన వా;
Na jaṅghāhi na ūrūhi, na vaṇṇena sarena vā;
లిఙ్గం జాతిమయం నేవ, యథా అఞ్ఞాసు జాతిసు.
Liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisu.
౪౫౭.
457.
‘‘పచ్చత్తఞ్చ సరీరేసు 19, మనుస్సేస్వేతం న విజ్జతి;
‘‘Paccattañca sarīresu 20, manussesvetaṃ na vijjati;
వోకారఞ్చ మనుస్సేసు, సమఞ్ఞాయ పవుచ్చతి.
Vokārañca manussesu, samaññāya pavuccati.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, గోరక్ఖం ఉపజీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, gorakkhaṃ upajīvati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, కస్సకో సో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, kassako so na brāhmaṇo.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, పుథుసిప్పేన జీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, puthusippena jīvati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, సిప్పికో సో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, sippiko so na brāhmaṇo.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, వోహారం ఉపజీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, వాణిజో సో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, పరపేస్సేన జీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, parapessena jīvati;
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, అదిన్నం ఉపజీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, adinnaṃ upajīvati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, చోరో ఏసో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, coro eso na brāhmaṇo.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, ఇస్సత్థం ఉపజీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, issatthaṃ upajīvati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, యోధాజీవో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yodhājīvo na brāhmaṇo.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, పోరోహిచ్చేన జీవతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, porohiccena jīvati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, యాజకో సో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yājako so na brāhmaṇo.
‘‘యో హి కోచి మనుస్సేసు, గామం రట్ఠఞ్చ భుఞ్జతి;
‘‘Yo hi koci manussesu, gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, రాజా ఏసో న బ్రాహ్మణో.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, rājā eso na brāhmaṇo.
‘‘న చాహం బ్రాహ్మణం బ్రూమి, యోనిజం మత్తిసమ్భవం;
‘‘Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi, yonijaṃ mattisambhavaṃ;
అకిఞ్చనం అనాదానం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
౪౫౮.
458.
‘‘సబ్బసంయోజనం ఛేత్వా, యో వే న పరితస్సతి;
‘‘Sabbasaṃyojanaṃ chetvā, yo ve na paritassati;
‘‘ఛేత్వా నద్ధిం 27 వరత్తఞ్చ, సన్దానం సహనుక్కమం;
‘‘Chetvā naddhiṃ 28 varattañca, sandānaṃ sahanukkamaṃ;
ఉక్ఖిత్తపలిఘం బుద్ధం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘అక్కోసం వధబన్ధఞ్చ, అదుట్ఠో యో తితిక్ఖతి;
‘‘Akkosaṃ vadhabandhañca, aduṭṭho yo titikkhati;
ఖన్తీబలం బలానీకం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Khantībalaṃ balānīkaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘అక్కోధనం వతవన్తం, సీలవన్తం అనుస్సదం;
‘‘Akkodhanaṃ vatavantaṃ, sīlavantaṃ anussadaṃ;
దన్తం అన్తిమసారీరం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Dantaṃ antimasārīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘వారిపోక్ఖరపత్తేవ, ఆరగ్గేరివ సాసపో;
‘‘Vāripokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;
యో న లిమ్పతి కామేసు, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యో దుక్ఖస్స పజానాతి, ఇధేవ ఖయమత్తనో;
‘‘Yo dukkhassa pajānāti, idheva khayamattano;
పన్నభారం విసంయుత్తం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘గమ్భీరపఞ్ఞం మేధావిం, మగ్గామగ్గస్స కోవిదం;
‘‘Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ, maggāmaggassa kovidaṃ;
ఉత్తమత్థమనుప్పత్తం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘అసంసట్ఠం గహట్ఠేహి, అనాగారేహి చూభయం;
‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
అనోకసారిమప్పిచ్ఛం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘నిధాయ దణ్డం భూతేసు, తసేసు థావరేసు చ;
‘‘Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu, tasesu thāvaresu ca;
యో న హన్తి న ఘాతేతి, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘అవిరుద్ధం విరుద్ధేసు, అత్తదణ్డేసు నిబ్బుతం;
‘‘Aviruddhaṃ viruddhesu, attadaṇḍesu nibbutaṃ;
సాదానేసు అనాదానం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Sādānesu anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యస్స రాగో చ దోసో చ, మానో మక్ఖో చ ఓహితో;
‘‘Yassa rāgo ca doso ca, māno makkho ca ohito;
సాసపోరివ ఆరగ్గా, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Sāsaporiva āraggā, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
౪౫౯.
459.
‘‘అకక్కసం విఞ్ఞాపనిం, గిరం సచ్చం ఉదీరయే;
‘‘Akakkasaṃ viññāpaniṃ, giraṃ saccaṃ udīraye;
యాయ నాభిసజ్జే కిఞ్చి, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Yāya nābhisajje kiñci, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యో చ దీఘం వ రస్సం వా, అణుం థూలం సుభాసుభం;
‘‘Yo ca dīghaṃ va rassaṃ vā, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;
‘‘ఆసా యస్స న విజ్జన్తి, అస్మిం లోకే పరమ్హి చ;
‘‘Āsā yassa na vijjanti, asmiṃ loke paramhi ca;
‘‘యస్సాలయా న విజ్జన్తి, అఞ్ఞాయ అకథంకథిం;
‘‘Yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathiṃ;
అమతోగధం అనుప్పత్తం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Amatogadhaṃ anuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యోధపుఞ్ఞఞ్చ పాపఞ్చ, ఉభో సఙ్గం ఉపచ్చగా;
‘‘Yodhapuññañca pāpañca, ubho saṅgaṃ upaccagā;
అసోకం విరజం సుద్ధం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘చన్దం వ విమలం సుద్ధం, విప్పసన్నం అనావిలం;
‘‘Candaṃ va vimalaṃ suddhaṃ, vippasannaṃ anāvilaṃ;
నన్దీభవపరిక్ఖీణం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యో ఇమం పలిపథం దుగ్గం, సంసారం మోహమచ్చగా;
‘‘Yo imaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;
తిణ్ణో పారఙ్గతో ఝాయీ, అనేజో అకథంకథీ;
Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;
అనుపాదాయ నిబ్బుతో, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
కామభవపరిక్ఖీణం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Kāmabhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యోధతణ్హం పహన్త్వాన, అనాగారో పరిబ్బజే;
‘‘Yodhataṇhaṃ pahantvāna, anāgāro paribbaje;
తణ్హాభవపరిక్ఖీణం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘హిత్వా మానుసకం యోగం, దిబ్బం యోగం ఉపచ్చగా;
‘‘Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, dibbaṃ yogaṃ upaccagā;
సబ్బయోగవిసంయుత్తం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Sabbayogavisaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘హిత్వా రతిఞ్చ అరతిం, సీతీభూతం నిరూపధిం;
‘‘Hitvā ratiñca aratiṃ, sītībhūtaṃ nirūpadhiṃ;
సబ్బలోకాభిభుం వీరం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘చుతిం యో వేది సత్తానం, ఉపపత్తిఞ్చ సబ్బసో;
‘‘Cutiṃ yo vedi sattānaṃ, upapattiñca sabbaso;
అసత్తం సుగతం బుద్ధం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యస్స గతిం న జానన్తి, దేవా గన్ధబ్బమానుసా;
‘‘Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;
ఖీణాసవం అరహన్తం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘యస్స పురే చ పచ్ఛా చ, మజ్ఝే చ నత్థి కిఞ్చనం;
‘‘Yassa pure ca pacchā ca, majjhe ca natthi kiñcanaṃ;
అకిఞ్చనం అనాదానం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ఉసభం పవరం వీరం, మహేసిం విజితావినం;
‘‘Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, mahesiṃ vijitāvinaṃ;
అనేజం న్హాతకం 35 బుద్ధం, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Anejaṃ nhātakaṃ 36 buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘పుబ్బేనివాసం యో వేది, సగ్గాపాయఞ్చ పస్సతి;
‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati;
అథో జాతిక్ఖయం పత్తో, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణం.
Atho jātikkhayaṃ patto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
౪౬౦.
460.
‘‘సమఞ్ఞా హేసా లోకస్మిం, నామగోత్తం పకప్పితం;
‘‘Samaññā hesā lokasmiṃ, nāmagottaṃ pakappitaṃ;
సమ్ముచ్చా సముదాగతం, తత్థ తత్థ పకప్పితం.
Sammuccā samudāgataṃ, tattha tattha pakappitaṃ.
‘‘దీఘరత్తానుసయితం, దిట్ఠిగతమజానతం;
‘‘Dīgharattānusayitaṃ, diṭṭhigatamajānataṃ;
‘‘కస్సకో కమ్మునా హోతి, సిప్పికో హోతి కమ్మునా;
‘‘Kassako kammunā hoti, sippiko hoti kammunā;
వాణిజో కమ్మునా హోతి, పేస్సకో హోతి కమ్మునా.
Vāṇijo kammunā hoti, pessako hoti kammunā.
‘‘చోరోపి కమ్మునా హోతి, యోధాజీవోపి కమ్మునా;
‘‘Coropi kammunā hoti, yodhājīvopi kammunā;
యాజకో కమ్మునా హోతి, రాజాపి హోతి కమ్మునా.
Yājako kammunā hoti, rājāpi hoti kammunā.
‘‘ఏవమేతం యథాభూతం, కమ్మం పస్సన్తి పణ్డితా;
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, kammaṃ passanti paṇḍitā;
పటిచ్చసముప్పాదదస్సా, కమ్మవిపాకకోవిదా.
Paṭiccasamuppādadassā, kammavipākakovidā.
‘‘కమ్మునా వత్తతి లోకో, కమ్మునా వత్తతి పజా;
‘‘Kammunā vattati loko, kammunā vattati pajā;
కమ్మనిబన్ధనా సత్తా, రథస్సాణీవ యాయతో.
Kammanibandhanā sattā, rathassāṇīva yāyato.
‘‘తపేన బ్రహ్మచరియేన, సంయమేన దమేన చ;
‘‘Tapena brahmacariyena, saṃyamena damena ca;
ఏతేన బ్రాహ్మణో హోతి, ఏతం బ్రాహ్మణముత్తమం.
Etena brāhmaṇo hoti, etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ.
‘‘తీహి విజ్జాహి సమ్పన్నో, సన్తో ఖీణపునబ్భవో;
‘‘Tīhi vijjāhi sampanno, santo khīṇapunabbhavo;
ఏవం వాసేట్ఠ జానాహి, బ్రహ్మా సక్కో విజానత’’న్తి.
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, brahmā sakko vijānata’’nti.
౪౬౧. ఏవం వుత్తే, వాసేట్ఠభారద్వాజా మాణవా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘అభిక్కన్తం, భో గోతమ, అభిక్కన్తం, భో గోతమ! సేయ్యథాపి, భో గోతమ, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య – చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీతి – ఏవమేవం భోతా గోతమేన అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏతే మయం భవన్తం గోతమం సరణం గచ్ఛామ ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకే నో భవం గోతమో ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గతే’’తి.
461. Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gate’’ti.
వాసేట్ఠసుత్తం నిట్ఠితం అట్ఠమం.
Vāseṭṭhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౮. వాసేట్ఠసుత్తవణ్ణనా • 8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౮. వాసేట్ఠసుత్తవణ్ణనా • 8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā