Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૫. વસ્સકારસુત્તં
5. Vassakārasuttaṃ
૩૫. એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. અથ ખો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો ભગવન્તં એતદવોચ –
35. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ચતૂહિ ખો મયં, ભો ગોતમ, ધમ્મેહિ સમન્નાગતં મહાપઞ્ઞં મહાપુરિસં પઞ્ઞાપેમ . કતમેહિ ચતૂહિ? ઇધ, ભો ગોતમ, બહુસ્સુતો હોતિ તસ્સ તસ્સેવ સુતજાતસ્સ તસ્સ તસ્સેવ ખો પન ભાસિતસ્સ અત્થં જાનાતિ – ‘અયં ઇમસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો, અયં ઇમસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો’તિ. સતિમા ખો પન હોતિ ચિરકતમ્પિ ચિરભાસિતમ્પિ સરિતા અનુસ્સરિતા યાનિ ખો પન તાનિ ગહટ્ઠકાનિ કિંકરણીયાનિ, તત્થ દક્ખો હોતિ અનલસો, તત્રુપાયાય વીમંસાય સમન્નાગતો અલં કાતું અલં સંવિધાતું. ઇમેહિ ખો મયં, ભો ગોતમ, ચતૂહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતં મહાપઞ્ઞં મહાપુરિસં પઞ્ઞાપેમ. સચે મે 1, ભો ગોતમ, અનુમોદિતબ્બં અનુમોદતુ મે ભવં ગોતમો; સચે પન મે, ભો ગોતમ, પટિક્કોસિતબ્બં પટિક્કોસતુ મે ભવં ગોતમો’’તિ.
‘‘Catūhi kho mayaṃ, bho gotama, dhammehi samannāgataṃ mahāpaññaṃ mahāpurisaṃ paññāpema . Katamehi catūhi? Idha, bho gotama, bahussuto hoti tassa tasseva sutajātassa tassa tasseva kho pana bhāsitassa atthaṃ jānāti – ‘ayaṃ imassa bhāsitassa attho, ayaṃ imassa bhāsitassa attho’ti. Satimā kho pana hoti cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā yāni kho pana tāni gahaṭṭhakāni kiṃkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ. Imehi kho mayaṃ, bho gotama, catūhi dhammehi samannāgataṃ mahāpaññaṃ mahāpurisaṃ paññāpema. Sace me 2, bho gotama, anumoditabbaṃ anumodatu me bhavaṃ gotamo; sace pana me, bho gotama, paṭikkositabbaṃ paṭikkosatu me bhavaṃ gotamo’’ti.
‘‘નેવ ખો ત્યાહં, બ્રાહ્મણ, અનુમોદામિ ન પટિક્કોસામિ . ચતૂહિ ખો અહં, બ્રાહ્મણ, ધમ્મેહિ સમન્નાગતં મહાપઞ્ઞં મહાપુરિસં પઞ્ઞાપેમિ. કતમેહિ ચતૂહિ? ઇધ, બ્રાહ્મણ, બહુજનહિતાય પટિપન્નો હોતિ બહુજનસુખાય; બહુસ્સ જનતા અરિયે ઞાયે પતિટ્ઠાપિતા, યદિદં કલ્યાણધમ્મતા કુસલધમ્મતા. સો યં વિતક્કં આકઙ્ખતિ વિતક્કેતું તં વિતક્કં વિતક્કેતિ, યં વિતક્કં નાકઙ્ખતિ વિતક્કેતું ન તં વિતક્કં વિતક્કેતિ; યં સઙ્કપ્પં આકઙ્ખતિ સઙ્કપ્પેતું તં સઙ્કપ્પં સઙ્કપ્પેતિ, યં સઙ્કપ્પં નાકઙ્ખતિ સઙ્કપ્પેતું ન તં સઙ્કપ્પં સઙ્કપ્પેતિ. ઇતિ ચેતોવસિપ્પત્તો હોતિ વિતક્કપથે. ચતુન્નં ઝાનાનં આભિચેતસિકાનં દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારાનં નિકામલાભી હોતિ અકિચ્છલાભી અકસિરલાભી. આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. નેવ ખો ત્યાહં, બ્રાહ્મણ, અનુમોદામિ ન પન પટિક્કોસામિ. ઇમેહિ ખો અહં, બ્રાહ્મણ, ચતૂહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતં મહાપઞ્ઞં મહાપુરિસં પઞ્ઞાપેમી’’તિ.
‘‘Neva kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, anumodāmi na paṭikkosāmi . Catūhi kho ahaṃ, brāhmaṇa, dhammehi samannāgataṃ mahāpaññaṃ mahāpurisaṃ paññāpemi. Katamehi catūhi? Idha, brāhmaṇa, bahujanahitāya paṭipanno hoti bahujanasukhāya; bahussa janatā ariye ñāye patiṭṭhāpitā, yadidaṃ kalyāṇadhammatā kusaladhammatā. So yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhati vitakketuṃ taṃ vitakkaṃ vitakketi, yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhati vitakketuṃ na taṃ vitakkaṃ vitakketi; yaṃ saṅkappaṃ ākaṅkhati saṅkappetuṃ taṃ saṅkappaṃ saṅkappeti, yaṃ saṅkappaṃ nākaṅkhati saṅkappetuṃ na taṃ saṅkappaṃ saṅkappeti. Iti cetovasippatto hoti vitakkapathe. Catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī. Āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Neva kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, anumodāmi na pana paṭikkosāmi. Imehi kho ahaṃ, brāhmaṇa, catūhi dhammehi samannāgataṃ mahāpaññaṃ mahāpurisaṃ paññāpemī’’ti.
‘‘અચ્છરિયં, ભો ગોતમ, અબ્ભુતં, ભો ગોતમ! યાવ સુભાસિતં ચિદં ભોતા ગોતમેન. ઇમેહિ ચ મયં, ભો ગોતમ, ચતૂહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતં ભવન્તં ગોતમં ધારેમ; ભવઞ્હિ ગોતમો બહુજનહિતાય પટિપન્નો બહુજનસુખાય; બહુ તે 3 જનતા અરિયે ઞાયે પતિટ્ઠાપિતા, યદિદં કલ્યાણધમ્મતા કુસલધમ્મતા. ભવઞ્હિ ગોતમો યં વિતક્કં આકઙ્ખતિ વિતક્કેતું તં વિતક્કં વિતક્કેતિ, યં વિતક્કં નાકઙ્ખતિ વિતક્કેતું ન તં વિતક્કં વિતક્કેતિ, યં સઙ્કપ્પં આકઙ્ખતિ સઙ્કપ્પેતું તં સઙ્કપ્પં સઙ્કપ્પેતિ, યં સઙ્કપ્પં નાકઙ્ખતિ સઙ્કપ્પેતું ન તં સઙ્કપ્પં સઙ્કપ્પેતિ. ભવઞ્હિ ગોતમો ચેતોવસિપ્પત્તો વિતક્કપથે. ભવઞ્હિ ગોતમો ચતુન્નં ઝાનાનં આભિચેતસિકાનં દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારાનં નિકામલાભી અકિચ્છલાભી અકસિરલાભી . ભવઞ્હિ ગોતમો આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરતી’’તિ.
‘‘Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ bhotā gotamena. Imehi ca mayaṃ, bho gotama, catūhi dhammehi samannāgataṃ bhavantaṃ gotamaṃ dhārema; bhavañhi gotamo bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya; bahu te 4 janatā ariye ñāye patiṭṭhāpitā, yadidaṃ kalyāṇadhammatā kusaladhammatā. Bhavañhi gotamo yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhati vitakketuṃ taṃ vitakkaṃ vitakketi, yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhati vitakketuṃ na taṃ vitakkaṃ vitakketi, yaṃ saṅkappaṃ ākaṅkhati saṅkappetuṃ taṃ saṅkappaṃ saṅkappeti, yaṃ saṅkappaṃ nākaṅkhati saṅkappetuṃ na taṃ saṅkappaṃ saṅkappeti. Bhavañhi gotamo cetovasippatto vitakkapathe. Bhavañhi gotamo catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī . Bhavañhi gotamo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti.
‘‘અદ્ધા ખો ત્યાહં, બ્રાહ્મણ, આસજ્જ ઉપનીય વાચા ભાસિતા. અપિ ચ, ત્યાહં બ્યાકરિસ્સામિ – ‘અહઞ્હિ, બ્રાહ્મણ, બહુજનહિતાય પટિપન્નો બહુજનસુખાય; બહુ મે 5 જનતા અરિયે ઞાયે પતિટ્ઠાપિતા, યદિદં કલ્યાણધમ્મતા કુસલધમ્મતા. અહઞ્હિ, બ્રાહ્મણ, યં વિતક્કં આકઙ્ખામિ વિતક્કેતું તં વિતક્કં વિતક્કેમિ, યં વિતક્કં નાકઙ્ખામિ વિતક્કેતું ન તં વિતક્કં વિતક્કેમિ , યં સઙ્કપ્પં આકઙ્ખામિ સઙ્કપ્પેતું તં સઙ્કપ્પં સઙ્કપ્પેમિ, યં સઙ્કપ્પં નાકઙ્ખામિ સઙ્કપ્પેતું ન તં સઙ્કપ્પં સઙ્કપ્પેમિ. અહઞ્હિ, બ્રાહ્મણ, ચેતોવસિપ્પત્તો વિતક્કપથે. અહઞ્હિ, બ્રાહ્મણ, ચતુન્નં ઝાનાનં આભિચેતસિકાનં દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારાનં નિકામલાભી અકિચ્છલાભી અકસિરલાભી. અહઞ્હિ, બ્રાહ્મણ, આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’’’તિ.
‘‘Addhā kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, āsajja upanīya vācā bhāsitā. Api ca, tyāhaṃ byākarissāmi – ‘ahañhi, brāhmaṇa, bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya; bahu me 6 janatā ariye ñāye patiṭṭhāpitā, yadidaṃ kalyāṇadhammatā kusaladhammatā. Ahañhi, brāhmaṇa, yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhāmi vitakketuṃ taṃ vitakkaṃ vitakkemi, yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhāmi vitakketuṃ na taṃ vitakkaṃ vitakkemi , yaṃ saṅkappaṃ ākaṅkhāmi saṅkappetuṃ taṃ saṅkappaṃ saṅkappemi, yaṃ saṅkappaṃ nākaṅkhāmi saṅkappetuṃ na taṃ saṅkappaṃ saṅkappemi. Ahañhi, brāhmaṇa, cetovasippatto vitakkapathe. Ahañhi, brāhmaṇa, catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī. Ahañhi, brāhmaṇa, āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’’’ti.
‘‘યો વેદિ સબ્બસત્તાનં, મચ્ચુપાસપ્પમોચનં;
‘‘Yo vedi sabbasattānaṃ, maccupāsappamocanaṃ;
હિતં દેવમનુસ્સાનં, ઞાયં ધમ્મં પકાસયિ;
Hitaṃ devamanussānaṃ, ñāyaṃ dhammaṃ pakāsayi;
‘‘મગ્ગામગ્ગસ્સ કુસલો, કતકિચ્ચો અનાસવો;
‘‘Maggāmaggassa kusalo, katakicco anāsavo;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૫. વસ્સકારસુત્તવણ્ણના • 5. Vassakārasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૫. વસ્સકારસુત્તવણ્ણના • 5. Vassakārasuttavaṇṇanā