Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
൪. വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
൬൨൭. ‘‘ഏകമേവ കത്വാ’’തി വചനേന വസ്സികസാടികലക്ഖണേന ഞാതകാനമ്പി സതുപ്പാദം കരോന്തേന ഏകമേവ ഗഹേതബ്ബന്തി ധമ്മസിരിത്ഥേരോ. ചതുബ്ബിധം ഖേത്തന്തി ഏത്ഥ കിഞ്ചാപി തിവിധം ദിസ്സതി, തം പന ഏവം ഗഹേതബ്ബം, യസ്മിം ഖേത്തേ പരിയേസിതും ലഭതി, തം പരിയേസനഖേത്തം നാമ, ‘‘ഏവം കരണനിവാസനാധിട്ഠാനഖേത്താനിപീ’’തി വുത്തം. ഏത്ഥ പച്ഛിമേന പുരിമഗ്ഗാഹോ വേദിതബ്ബോ, ന പുരിമേന പച്ഛിമഗ്ഗാഹോ, യഥാലാഭന്തി ആചരിയോ. തസ്സത്ഥോ – അധിട്ഠാനഖേത്തേന പച്ഛിമേന പുരിമാനം തിണ്ണം ഗാഹോ ഹോതി, തഥാ നിവാസനഖേത്തേന ദ്വിന്നം പുരിമാനം. കരണഖേത്തേന പന ഏകസ്സേവ പുരിമസ്സ ഗാഹോ ഹോതീതി. ഏത്ഥ പന കിഞ്ചാപി കരണഖേത്തനിവാസനഖേത്താനം കാലതോ നാനത്തം നത്ഥി, കിരിയതോ പന ‘‘അട്ഠിം കത്വാ നിവാസേതബ്ബ’’ന്തി പാളിവചനതോ, തസ്മാ ദ്വിധാ കത്വാ വുത്തം അഞ്ഞതരാഭാവേന, തദത്ഥസിദ്ധിതോ ച, കഥം പനേത്ഥ നാനത്തം നത്ഥീതി പഞ്ഞായതീതി ചേ? പാളിതോ, ‘‘അഡ്ഢമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാനന്തി കത്വാ നിവാസേതബ്ബ’’ന്തി ഹി പാളി, തഥാ മാതികാട്ഠകഥാതോ (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദവണ്ണനാ) ച.
627. ‘‘Ekameva katvā’’ti vacanena vassikasāṭikalakkhaṇena ñātakānampi satuppādaṃ karontena ekameva gahetabbanti dhammasiritthero. Catubbidhaṃ khettanti ettha kiñcāpi tividhaṃ dissati, taṃ pana evaṃ gahetabbaṃ, yasmiṃ khette pariyesituṃ labhati, taṃ pariyesanakhettaṃ nāma, ‘‘evaṃ karaṇanivāsanādhiṭṭhānakhettānipī’’ti vuttaṃ. Ettha pacchimena purimaggāho veditabbo, na purimena pacchimaggāho, yathālābhanti ācariyo. Tassattho – adhiṭṭhānakhettena pacchimena purimānaṃ tiṇṇaṃ gāho hoti, tathā nivāsanakhettena dvinnaṃ purimānaṃ. Karaṇakhettena pana ekasseva purimassa gāho hotīti. Ettha pana kiñcāpi karaṇakhettanivāsanakhettānaṃ kālato nānattaṃ natthi, kiriyato pana ‘‘aṭṭhiṃ katvā nivāsetabba’’nti pāḷivacanato, tasmā dvidhā katvā vuttaṃ aññatarābhāvena, tadatthasiddhito ca, kathaṃ panettha nānattaṃ natthīti paññāyatīti ce? Pāḷito, ‘‘aḍḍhamāso seso gimhānanti katvā nivāsetabba’’nti hi pāḷi, tathā mātikāṭṭhakathāto (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) ca.
തഥാഹ ‘‘പച്ഛിമോ അഡ്ഢമാസോ കരണനിവാസനഖേത്തമ്പീ’’തി, ഇമിനാ നയേന തിവിധമേവ ഖേത്തന്തിപി സിദ്ധം. സമന്തപാസാദികായം പന കത്ഥചി പോത്ഥകേ ‘‘ജേട്ഠമൂലപുണ്ണമാസിയാ പച്ഛിമപാടിപദദിവസതോ പട്ഠായ യാവ കാളപക്ഖുപോസഥോ, അയമേകോ അദ്ധമാസോ പരിയേസനഖേത്തഞ്ചേവ കരണഖേത്തഞ്ച. ഏതസ്മിഞ്ഹി അന്തരേ വസ്സികസാടികം അലദ്ധം പരിയേസിതും, ലദ്ധം കാതുഞ്ച വട്ടതി, നിവാസേതും, അധിട്ഠാതുഞ്ച ന വട്ടതീ’’തി പാഠോ ദിസ്സതി, സോ അപാഠോ യഥാവുത്തപാളിമാതികാട്ഠകഥാവിരോധതോ, തസ്മാ തത്ഥ ‘‘അലദ്ധം പരിയേസിതും വട്ടതി, കാതും, നിവാസേതും, അധിട്ഠാതുഞ്ച ന വട്ടതീ’’തി പാഠോ വേദിതബ്ബോ. ഏവം താവ പച്ഛിമേന പുരിമഗ്ഗാഹസിദ്ധി വേദിതബ്ബാ, ന പുരിമേന കരണഖേത്താദീനം ഗാഹോ സമ്ഭവതി. ‘‘മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാനന്തി വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസിതബ്ബ’’ന്തി ഏത്തകമേവ ഹി വുത്തം, ന, അട്ഠകഥായം ‘‘അയമേകോ അദ്ധമാസോ പരിയേസനഖേത്തഞ്ചേവ കരണഖേത്തഞ്ചാ’’തി വുത്തത്താതി ചേ? ന, തസ്സ ലേഖനദോസത്താ , തഥാ സാധിതം. കരണഖേത്തേന പന നിവാസനഖേത്തഗ്ഗാഹോ അത്ഥി കാലനാനത്താഭാവതോ, തേനേവ പുബ്ബേ യഥാലാഭഗ്ഗഹണം കതം, തഥാ ച സാധിതമേവ, ന ഭേദോ പനത്ഥി, പയോജനം വുത്തമേവ. നിവാസനക്ഖേത്തേന അധിട്ഠാനക്ഖേത്തഗ്ഗാഹോ നത്ഥി ഏവ, ന ഹി പുരിമേന പച്ഛിമഗ്ഗാഹോ വേദിതബ്ബോ. ന പാളിവിരോധതോതി ചേ? ന, തദത്ഥാജാനനതോ. ‘‘മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാനന്തി അദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’’ന്തി ഏത്ഥ ഇതി-സദ്ദസ്സ ഹി ഇതോ പട്ഠായാതി അത്ഥോ. പരതോ ആപത്തിഖേത്തദസ്സനതോ ഇതരസ്സ അനാപത്തിഖേത്തഭാവോ ദസ്സിതോവ ഹോതി. ദിന്നപുബ്ബതോപി ഞാതകപവാരിതട്ഠാനതോ നിപ്ഫാദേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പിട്ഠിസമയത്താ, പകതിയാ വസ്സികസാടികദായകാ നാമ സങ്ഘസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ അപവാരേത്വാ അനുസംവച്ഛരം ദേന്താ, തത്ഥ സതുപ്പാദോവ വട്ടതി. വത്തഭേദേ ദുക്കടന്തി തദഞ്ഞേസു.
Tathāha ‘‘pacchimo aḍḍhamāso karaṇanivāsanakhettampī’’ti, iminā nayena tividhameva khettantipi siddhaṃ. Samantapāsādikāyaṃ pana katthaci potthake ‘‘jeṭṭhamūlapuṇṇamāsiyā pacchimapāṭipadadivasato paṭṭhāya yāva kāḷapakkhuposatho, ayameko addhamāso pariyesanakhettañceva karaṇakhettañca. Etasmiñhi antare vassikasāṭikaṃ aladdhaṃ pariyesituṃ, laddhaṃ kātuñca vaṭṭati, nivāsetuṃ, adhiṭṭhātuñca na vaṭṭatī’’ti pāṭho dissati, so apāṭho yathāvuttapāḷimātikāṭṭhakathāvirodhato, tasmā tattha ‘‘aladdhaṃ pariyesituṃ vaṭṭati, kātuṃ, nivāsetuṃ, adhiṭṭhātuñca na vaṭṭatī’’ti pāṭho veditabbo. Evaṃ tāva pacchimena purimaggāhasiddhi veditabbā, na purimena karaṇakhettādīnaṃ gāho sambhavati. ‘‘Māso seso gimhānanti vassikasāṭikacīvaraṃ pariyesitabba’’nti ettakameva hi vuttaṃ, na, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ayameko addhamāso pariyesanakhettañceva karaṇakhettañcā’’ti vuttattāti ce? Na, tassa lekhanadosattā , tathā sādhitaṃ. Karaṇakhettena pana nivāsanakhettaggāho atthi kālanānattābhāvato, teneva pubbe yathālābhaggahaṇaṃ kataṃ, tathā ca sādhitameva, na bhedo panatthi, payojanaṃ vuttameva. Nivāsanakkhettena adhiṭṭhānakkhettaggāho natthi eva, na hi purimena pacchimaggāho veditabbo. Na pāḷivirodhatoti ce? Na, tadatthājānanato. ‘‘Māso seso gimhānanti addhamāso seso gimhāna’’nti ettha iti-saddassa hi ito paṭṭhāyāti attho. Parato āpattikhettadassanato itarassa anāpattikhettabhāvo dassitova hoti. Dinnapubbatopi ñātakapavāritaṭṭhānato nipphādentassa nissaggiyaṃ piṭṭhisamayattā, pakatiyā vassikasāṭikadāyakā nāma saṅghassa vā puggalassa vā apavāretvā anusaṃvaccharaṃ dentā, tattha satuppādova vaṭṭati. Vattabhede dukkaṭanti tadaññesu.
‘‘സചേ കത…പേ॰… വസ്സൂപനായികദിവസേ അധിട്ഠാതബ്ബാ…പേ॰… ഛ മാസേ പരിഹാരം ലഭതീ’’തി വചനതോ അന്തോവസ്സേപി യാവ വസ്സാനസ്സ പച്ഛിമദിവസാ അകതാ പരിഹാരം ലഭതീതി ദീപിതം ഹോതി. കസ്മാ ന വിചാരിതന്തി ചേ? അത്ഥാപത്തിസിദ്ധത്താ. ‘‘ഛ മാസേ പരിഹാരം ലഭതീ’’തി വചനേന അകതാ ലഭതീതി സിദ്ധമേവ, തം കിഞ്ചാപി സിദ്ധം, സരൂപേന പന അനാഗതത്താ സരൂപേന ദസ്സേതും, ദുസ്സദ്ധാപയത്താ ഉപപത്തിതോ ദസ്സേതുഞ്ച ഇദമാരദ്ധം ആചരിയേന, ‘‘യഥാ ചേത്ഥ, ഏവം കഥിനബ്ഭന്തരേ ഉപ്പന്നചീവരമ്പി ഹേട്ഠാ വുത്തനയേനേവ പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി അനുഗണ്ഠിപദേ വുത്തം, തം ദുവുത്തം തത്ഥേവ പുബ്ബാപരവിരോധതോ. യഞ്ചേത്ഥ അട്ഠകഥാവചനം സാധകത്തേന വുത്തം, തം തമത്ഥം ന സാധേതി. ‘‘യദി നപ്പഹോതി യാവ കത്തികപുണ്ണമാ പരിഹാരം ലഭതീ’’തി വചനം അപ്പഹോന്തസ്സ യാവ കത്തികപുണ്ണമാ താവ പരിഹാരഖേത്തം, തതോ പരം ഏകദിവസോപി ന ഹോതീതി ദീപേതി, തസ്മാ അപ്പഹോനകഭാവേന അകതാവ യാവ കത്തികപുണ്ണമാ പരിഹാരം ലഭതി, തതോ പരം ന ലഭതീതി സിദ്ധം. തഥാ തദേവ വചനം കതപരിഹാരം ന ലഭതീതി ദീപേതി, തസ്മാ കത്തികപുണ്ണമദിവസേയേവ അധിട്ഠാതബ്ബാ. ‘‘അപ്പഹോന്തേ ദസാഹേ അന്തോവസ്സേ കരണപരിയോസാനംയേവ പമാണ’’ന്തി ലിഖിതം.
‘‘Sace kata…pe… vassūpanāyikadivase adhiṭṭhātabbā…pe… cha māse parihāraṃ labhatī’’ti vacanato antovassepi yāva vassānassa pacchimadivasā akatā parihāraṃ labhatīti dīpitaṃ hoti. Kasmā na vicāritanti ce? Atthāpattisiddhattā. ‘‘Cha māse parihāraṃ labhatī’’ti vacanena akatā labhatīti siddhameva, taṃ kiñcāpi siddhaṃ, sarūpena pana anāgatattā sarūpena dassetuṃ, dussaddhāpayattā upapattito dassetuñca idamāraddhaṃ ācariyena, ‘‘yathā cettha, evaṃ kathinabbhantare uppannacīvarampi heṭṭhā vuttanayeneva paṭipajjitabba’’nti anugaṇṭhipade vuttaṃ, taṃ duvuttaṃ tattheva pubbāparavirodhato. Yañcettha aṭṭhakathāvacanaṃ sādhakattena vuttaṃ, taṃ tamatthaṃ na sādheti. ‘‘Yadi nappahoti yāva kattikapuṇṇamā parihāraṃ labhatī’’ti vacanaṃ appahontassa yāva kattikapuṇṇamā tāva parihārakhettaṃ, tato paraṃ ekadivasopi na hotīti dīpeti, tasmā appahonakabhāvena akatāva yāva kattikapuṇṇamā parihāraṃ labhati, tato paraṃ na labhatīti siddhaṃ. Tathā tadeva vacanaṃ kataparihāraṃ na labhatīti dīpeti, tasmā kattikapuṇṇamadivaseyeva adhiṭṭhātabbā. ‘‘Appahonte dasāhe antovasse karaṇapariyosānaṃyeva pamāṇa’’nti likhitaṃ.
ഏത്ഥാഹ – ‘‘ഏകാഹദ്വീഹാദിവസേനാ’’തിആദി ന വത്തബ്ബം. കസ്മാ? ഗിമ്ഹദിവസാനം അനധിട്ഠാനകാലത്താ, തസ്മാ ഏവ ‘‘അന്തോദസാഹേ വാ തദഹേയേവ വാ അധിട്ഠാതബ്ബാ’തി ച സാമഞ്ഞതോ ന വത്തബ്ബം ഗിമ്ഹദിവസാനം അധിട്ഠാനഖേത്തഭാവപ്പസങ്ഗതോ’’തി. ഏത്ഥ വുച്ചതി – ന, തദത്ഥാജാനനതോ. ദസാഹാനാഗതായ വസ്സൂപനായികായ ഗിമ്ഹദിവസാ ദസാഹാ ഹോന്തി, പഠമദിവസേ ച ലദ്ധാ നിട്ഠിതാ വസ്സികസാടികാ ദസാഹാതിക്കന്താപി വസ്സൂപനായികദിവസം അധിട്ഠാനഖേത്തം അപ്പത്തത്താ ന ച താവ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി, വുത്തഞ്ചേതം ‘‘വസ്സൂപനായികതോ പുബ്ബേ ദസാഹാതിക്കമേപി അനാപത്തീ’’തി.
Etthāha – ‘‘ekāhadvīhādivasenā’’tiādi na vattabbaṃ. Kasmā? Gimhadivasānaṃ anadhiṭṭhānakālattā, tasmā eva ‘‘antodasāhe vā tadaheyeva vā adhiṭṭhātabbā’ti ca sāmaññato na vattabbaṃ gimhadivasānaṃ adhiṭṭhānakhettabhāvappasaṅgato’’ti. Ettha vuccati – na, tadatthājānanato. Dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya gimhadivasā dasāhā honti, paṭhamadivase ca laddhā niṭṭhitā vassikasāṭikā dasāhātikkantāpi vassūpanāyikadivasaṃ adhiṭṭhānakhettaṃ appattattā na ca tāva nissaggiyaṃ hoti, vuttañcetaṃ ‘‘vassūpanāyikato pubbe dasāhātikkamepi anāpattī’’ti.
അന്തോദസാഹേ അധിട്ഠാതബ്ബാതി ഇദം ന അവിസേസേന ഏതസ്മിം അന്തരേ ഗിമ്ഹദിവസേപി അധിട്ഠാതബ്ബന്തി ഇമമത്ഥം ദീപേതും വുത്തം, കിന്തു ഗിമ്ഹദിവസേ ചേ ഉപ്പന്നാ, അധിട്ഠാനഖേത്തേ ച അന്തോദസാഹം ഹോതി, അന്തോദസാഹേ ഖേത്തേയേവ അധിട്ഠാതബ്ബാ, ന ഖേത്തന്തി കത്വാ ദസാഹം അതിക്കമിതബ്ബന്തി ദീപേതും വുത്തം. കസ്മാ? ഗിമ്ഹദിവസാനമ്പി ഗണനൂപഗത്താ, തസ്മാ അഖേത്തദിവസേപി ഗണേത്വാ ഖേത്തേ ഏവ ‘‘അന്തോദസാഹേ അധിട്ഠാതബ്ബാ’’തി വുത്തം ഹോതീതി.
Antodasāhe adhiṭṭhātabbāti idaṃ na avisesena etasmiṃ antare gimhadivasepi adhiṭṭhātabbanti imamatthaṃ dīpetuṃ vuttaṃ, kintu gimhadivase ce uppannā, adhiṭṭhānakhette ca antodasāhaṃ hoti, antodasāhe khetteyeva adhiṭṭhātabbā, na khettanti katvā dasāhaṃ atikkamitabbanti dīpetuṃ vuttaṃ. Kasmā? Gimhadivasānampi gaṇanūpagattā, tasmā akhettadivasepi gaṇetvā khette eva ‘‘antodasāhe adhiṭṭhātabbā’’ti vuttaṃ hotīti.
വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൪. വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദം • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൪. വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൪. വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā