Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੧੧੮] ੮. વਟ੍ਟਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[118] 8. Vaṭṭajātakavaṇṇanā
ਨਾਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰ ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ ਮਹਾવਿਭવੋ। ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਏਕੋ ਪੁਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਭਿਰੂਪੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਅਹੋਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਣ੍ਣੀ। ਅਥ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਤ੍ਤਿਕਛਣੇ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇ ਘੁਟ੍ਠੇ ਸਬ੍ਬੋ ਲੋਕੋ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਾ ਸਪਜਾਪਤਿਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ વਸਿਤਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਏਕਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਕਤ੍ਤਿਕਛਣੋ ਘੁਟ੍ਠੋ, ਤੁਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਏਕਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ‘‘ਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ વਣ੍ਣਦਾਸਿਂ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਸਯਨਿਘਰਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਤਂ ਸਯਨਿਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨੇવ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਨਾਲਪਤਿ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਏવਂ ਰੂਪਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਮવਿਲਾਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਂ ਨੇવ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਨਾਲਪਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਲੀਲਾਯ ਓਲੋਕਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲੀਲਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਪਹਟ੍ਠਾਕਾਰੇਨ ਅਗ੍ਗਦਨ੍ਤੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਹਸਿਤਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਟ੍ਠਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਾ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ।
Nācintayantopurisoti idaṃ satthā jetavane viharanto uttaraseṭṭhiputtaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kira uttaraseṭṭhi nāma ahosi mahāvibhavo. Tassa bhariyāya kucchiyaṃ eko puññavā satto brahmalokā cavitvā paṭisandhiṃ gahetvā vayappatto abhirūpo pāsādiko ahosi brahmavaṇṇī. Atha ekadivasaṃ sāvatthiyaṃ kattikachaṇe nakkhatte ghuṭṭhe sabbo loko nakkhattanissito ahosi. Tassa sahāyakā aññe seṭṭhiputtā sapajāpatikā ahesuṃ. Uttaraseṭṭhiputtassa pana dīgharattaṃ brahmaloke vasitattā kilesesu cittaṃ na allīyati. Athassa sahāyakā ‘‘uttaraseṭṭhiputtassapi ekaṃ itthiṃ ānetvā nakkhattaṃ kīḷissāmā’’ti sammantayitvā taṃ upasaṅkamitvā ‘‘samma, imasmiṃ nagare kattikachaṇo ghuṭṭho, tuyhampi ekaṃ itthiṃ ānetvā nakkhattaṃ kīḷissāmā’’ti āhaṃsu. ‘‘Na me attho itthiyā’’ti ca vuttepi punappunaṃ nibandhitvā sampaṭicchāpetvā ekaṃ vaṇṇadāsiṃ sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitaṃ katvā tassa gharaṃ netvā ‘‘tvaṃ seṭṭhiputtassa santikaṃ gacchā’’ti sayanigharaṃ pesetvā nikkhamiṃsu. Taṃ sayanigharaṃ paviṭṭhampi seṭṭhiputto neva oloketi, nālapati. Sā cintesi ‘‘ayaṃ evaṃ rūpasobhaggappattaṃ uttamavilāsasampannaṃ maṃ neva oloketi, nālapati, idāni naṃ attano itthikuttalīlāya olokāpessāmī’’ti itthilīlaṃ dassentī pahaṭṭhākārena aggadante vivaritvā hasitaṃ akāsi. Seṭṭhiputto oloketvā dantaṭṭhike nimittaṃ gaṇhi. Athassa aṭṭhikasaññā uppajji, sakalampi taṃ sarīraṃ aṭṭhikasaṅkhalikā viya paññāyi. So tassā paribbayaṃ datvā ‘‘gacchā’’ti uyyojesi.
ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਘਰਾ ਓਤਿਣ੍ਣਂ ਏਕੋ ਇਸ੍ਸਰੋ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਂ ਨੇਸਿ, ਸਤ੍ਤਾਹੇ વੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਓਸਿਤਂ। વਣ੍ਣਦਾਸਿਯਾ ਮਾਤਾ ਧੀਤੁ ਆਗਮਨਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਸਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੇ ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਸਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ‘‘ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਮਾਤਾ ਰੋਦਨ੍ਤੀ ‘‘ਧੀਤਰਂ ਮੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਧੀਤਰਂ ਮੇ ਸਮਾਨੇਥਾ’’ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਅਟ੍ਟਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਤੇ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਾ વਣ੍ਣਦਾਸਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਦਂਸੂ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਇਦਾਨਿ ਸਾ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਨਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਸਮਾਨੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸਚੇ ਸਮਾਨੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਰਾਜਾਣਮਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਪਚ੍ਛਾਬਾਹਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਾਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰ વਣ੍ਣਦਾਸਿਂ ਸਮਾਨੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ਰਾਜਾ ਰਾਜਾਣਂ ਕਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਸਕਲਨਗਰਂ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਉਰੇ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ, ਸਾਮਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇ ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Taṃ tassa gharā otiṇṇaṃ eko issaro antaravīthiyaṃ disvā paribbayaṃ datvā attano gharaṃ nesi, sattāhe vītivatte nakkhattaṃ ositaṃ. Vaṇṇadāsiyā mātā dhītu āgamanaṃ adisvā seṭṭhiputtānaṃ santikaṃ gantvā ‘‘kahaṃ sā’’ti pucchi. Te uttaraseṭṭhiputtassa gharaṃ gantvā ‘‘kahaṃ sā’’ti pucchiṃsu. ‘‘Taṅkhaṇaññeva tassā paribbayaṃ datvā uyyojesi’’nti. Athassā mātā rodantī ‘‘dhītaraṃ me na passāmi, dhītaraṃ me samānethā’’ti uttaraseṭṭhiputtaṃ ādāya rañño santikaṃ agamāsi. Rājā aṭṭaṃ vinicchinanto ‘‘ime te seṭṭhiputtā vaṇṇadāsiṃ ānetvā tuyhaṃ adaṃsū’’ti pucchi. ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Idāni sā kaha’’nti? ‘‘Na jānāmi, taṅkhaṇaññeva naṃ uyyojesi’’nti. ‘‘Idāni taṃ samānetuṃ sakkosī’’ti? ‘‘Na sakkomi, devā’’ti. Rājā ‘‘sace samānetuṃ na sakkoti, rājāṇamassa karothā’’ti āha. Atha naṃ pacchābāhaṃ bandhitvā ‘‘rājāṇaṃ karissāmā’’ti gahetvā pakkamiṃsu. ‘‘Seṭṭhiputtaṃ kira vaṇṇadāsiṃ samānetuṃ asakkontaṃ rājā rājāṇaṃ kāretī’’ti sakalanagaraṃ ekakolāhalaṃ ahosi. Mahājano ure hatthe ṭhapetvā ‘‘kiṃ nāmetaṃ, sāmi, attano te ananucchavikaṃ laddha’’nti paridevati. Seṭṭhipi puttassa pacchato pacchato paridevanto gacchati.
ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਗਾਰੇ વਸਨਭਾવੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਚੇ ਇਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਹਾਗੋਤਮਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸਾਪਿ ਖੋ વਣ੍ਣਦਾਸੀ ਤਂ ਕੋਲਾਹਲਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਉਸ੍ਸਰਥ, ਉਸ੍ਸਰਥ, ਸਾਮੀ, ਮਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਾਤਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਸੋ ਸਹਾਯਕਪਰਿવੁਤੋવ ਨਦਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਸਾਟਕੇ ਆਦਾਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
Seṭṭhiputto cintesi ‘‘idaṃ mayhaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ agāre vasanabhāvena uppannaṃ. Sace ito muccissāmi, mahāgotamasammāsambuddhassa santike pabbajissāmī’’ti. Sāpi kho vaṇṇadāsī taṃ kolāhalasaddaṃ sutvā ‘‘kiṃsaddo nāmeso’’ti pucchitvā taṃ pavattiṃ sutvā vegena otaritvā ‘‘ussaratha, ussaratha, sāmī, maṃ rājapurisānaṃ daṭṭhuṃ dethā’’ti attānaṃ dassesi. Rājapurisā taṃ disvā mātaraṃ paṭicchāpetvā seṭṭhiputtaṃ muñcitvā pakkamiṃsu. So sahāyakaparivutova nadiṃ gantvā sasīsaṃ nhāyitvā gehaṃ gantvā bhuttapātarāso mātāpitaro vanditvā pabbajjaṃ anujānāpetvā cīvarasāṭake ādāya mahantena parivārena satthu santikaṃ gantvā vanditvā pabbajjaṃ yācitvā pabbajjañca upasampadañca labhitvā avissaṭṭhakammaṭṭhāno vipassanaṃ vaḍḍhetvā na cirasseva arahatte patiṭṭhāsi.
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘ਇਮਮ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤੇਨ ਮਰਣਮੁਤ੍ਤੋ ਚੇવ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਚ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਕਥਂ ਕਥੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਤ੍ਤਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ‘ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਮ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਰਣਭਯਾ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਤੀਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ‘ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਮ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਰਣਭਯਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਂਸੁਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ sannipatitā bhikkhū ‘‘āvuso, uttaraseṭṭhiputto attano bhaye uppanne sāsanassa guṇaṃ jānitvā ‘imamhā dukkhā muccamāno pabbajissāmī’ti cintetvā tena sucintitena maraṇamutto ceva, pabbajito ca aggaphale patiṭṭhito’’ti tassa guṇakathaṃ kathesuṃ. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, uttaraseṭṭhiputtova attano bhaye uppanne ‘iminā upāyena imamhā dukkhā muccissāmī’ti cintetvā maraṇabhayā mutto, atīte paṇḍitāpi attano bhaye uppanne ‘iminā upāyena imamhā dukkhā muccissāmā’ti cintetvā maraṇabhayato mucciṃsuyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ વਟ੍ਟਕਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਦਾ ਏਕੋ વਟ੍ਟਕਲੁਦ੍ਦਕੋ ਅਰਞ੍ਞਾ ਬਹੂ વਟ੍ਟਕੇ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੋਚਰਂ ਦਤ੍વਾ ਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ વਟ੍ਟਕੇ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤੋ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਬਹੂਹਿ વਟ੍ਟਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਨੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਇਮਿਨਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਗੋਚਰਞ੍ਚ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਯਂ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਮਿਲਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਥ ਮਂ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਮੇ ਸੋਤ੍ਥਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਂ ਉਪਾਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਿਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਿਚਮ੍ਮਮਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸੇਸੁ વਟ੍ਟਕੇਸੁ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ વਟ੍ਟਕੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖੇ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਮੇવ ਗਤੋ। ਅਞ੍ਞੇ વਟ੍ਟਕਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਸਿ, ਕਹਂ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਲੁਦ੍ਦਕੇਨ ਗਹਿਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਮੁਤ੍ਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਗੋਚਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਂ ਅਪਿવਿਤ੍વਾ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾਯ ਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto cutipaṭisandhivasena parivattanto vaṭṭakayoniyaṃ nibbatti. Tadā eko vaṭṭakaluddako araññā bahū vaṭṭake āharitvā gehe ṭhapetvā gocaraṃ datvā mūlaṃ gahetvā āgatāgatānaṃ hatthe vaṭṭake vikkiṇanto jīvikaṃ kappeti. So ekadivasaṃ bahūhi vaṭṭakehi saddhiṃ bodhisattampi gahetvā ānesi. Bodhisatto cintesi ‘‘sacāhaṃ iminā dinnaṃ gocarañca pānīyañca paribhuñjissāmi, ayaṃ maṃ gahetvā āgatānaṃ manussānaṃ dassati. Sace pana na paribhuñjissāmi, ahaṃ milāyissāmi, atha maṃ milāyantaṃ disvā manussā na gaṇhissanti. Evaṃ me sotthi bhavissati, imaṃ upāyaṃ karissāmī’’ti. So tathā karonto milāyitvā aṭṭhicammamatto ahosi. Manussā taṃ disvā na gaṇhiṃsu. Luddako bodhisattaṃ ṭhapetvā sesesu vaṭṭakesu parikkhīṇesu pacchiṃ nīharitvā dvāre ṭhapetvā bodhisattaṃ hatthatale katvā ‘‘kiṃ nu kho ayaṃ vaṭṭako’’ti cintetvā oloketuṃ āraddho. Athassa pamattabhāvaṃ ñatvā bodhisatto pakkhe pasāretvā uppatitvā araññameva gato. Aññe vaṭṭakā taṃ disvā ‘‘kiṃ nu kho na paññāyasi, kahaṃ gatosī’’ti pucchitvā ‘‘luddakena gahitomhī’’ti vutte ‘‘kinti katvā muttosī’’ti pucchiṃsu. Bodhisatto ‘‘ahaṃ tena dinnaṃ gocaraṃ aggahetvā pānīyaṃ apivitvā upāyacintāya mutto’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
੧੧੮.
118.
‘‘ਨਾਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, વਿਸੇਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Nācintayanto puriso, visesamadhigacchati;
ਚਿਨ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਫਲਂ ਪਸ੍ਸ, ਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ વਧਬਨ੍ਧਨਾ’’ਤਿ॥
Cintitassa phalaṃ passa, muttosmi vadhabandhanā’’ti.
ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ – ਪੁਰਿਸੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਮ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਂ વਿਸੇਸਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਮਯਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਪਸ੍ਸ। ਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ વਧਬਨ੍ਧਨਾ, ਮਰਣਤੋ ਚ ਬਨ੍ਧਨਤੋ ਚ ਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਅਹਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਾਰਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ।
Tatthāyaṃ piṇḍattho – puriso dukkhaṃ patvā ‘‘iminā nāma upāyena imamhā dukkhā muccissāmī’’ti acintayanto attano dukkhā mokkhasaṅkhātaṃ visesaṃ nādhigacchati. Idāni pana mayā cintitakammassa phalaṃ passa. Teneva upāyena muttosmi vadhabandhanā, maraṇato ca bandhanato ca muttosmi ahanti. Evaṃ bodhisatto attanā katakāraṇaṃ ācikkhi.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਮਰਣਮੁਤ੍ਤੋ વਟ੍ਟਕੋ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā maraṇamutto vaṭṭako ahameva ahosi’’nti.
વਟ੍ਟਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਅਟ੍ਠਮਾ।
Vaṭṭajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੧੧੮. વਟ੍ਟਕਜਾਤਕਂ • 118. Vaṭṭakajātakaṃ