Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੩੯੪] ੯. વਟ੍ਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[394] 9. Vaṭṭakajātakavaṇṇanā
ਪਣੀਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਲੋਲੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਦਾਨੇવ ਲੋਲੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਲੋਲੋਯੇવ, ਲੋਲਤਾਯ ਪਨ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਹਤ੍ਥਿਗવਾਸ੍ਸਪੁਰਿਸਕੁਣਪੇਹਿ ਅਤਿਤ੍ਤੋ ‘ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Paṇītanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ lolabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu lolo’’ti pucchitvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte ‘‘na kho bhikkhu idāneva lolo, pubbepi tvaṃ loloyeva, lolatāya pana bārāṇasiyaṃ hatthigavāssapurisakuṇapehi atitto ‘ito uttaritaraṃ labhissāmī’ti araññaṃ paviṭṭhosī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ વਟ੍ਟਕਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਲੂਖਤਿਣਬੀਜਾਹਾਰੋ વਸਿ। ਤਦਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਏਕੋ ਲੋਲਕਾਕੋ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪਾਦੀਹਿ ਅਤਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਫਲਾਫਲਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ વਟ੍ਟਕੋ ਅਤਿવਿਯ ਥੂਲਸਰੀਰੋ, ਮਧੁਰਂ ਗੋਚਰਂ ਖਾਦਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਏਤਸ੍ਸ ਗੋਚਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਥੂਲੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭਾਗੇ ਸਾਖਾਯ ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਭੋ વਟ੍ਟਕ, ਕਿਂ ਨਾਮ ਪਣੀਤਾਹਾਰਂ ਭੁਞ੍ਜਸਿ, ਥੂਲਸਰੀਰੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ? ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto vaṭṭakayoniyaṃ nibbattitvā araññe lūkhatiṇabījāhāro vasi. Tadā bārāṇasiyaṃ eko lolakāko hatthikuṇapādīhi atitto ‘‘ito uttaritaraṃ labhissāmī’’ti araññaṃ pavisitvā phalāphalaṃ khādanto bodhisattaṃ disvā ‘‘ayaṃ vaṭṭako ativiya thūlasarīro, madhuraṃ gocaraṃ khādati maññe, etassa gocaraṃ pucchitvā taṃ khāditvā ahampi thūlo bhavissāmī’’ti cintetvā bodhisattassa uparibhāge sākhāya nilīyitvā bodhisattaṃ pucchi ‘‘bho vaṭṭaka, kiṃ nāma paṇītāhāraṃ bhuñjasi, thūlasarīro ahosī’’ti? Bodhisatto tena pucchito tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto paṭhamaṃ gāthamāha –
੧੨੮.
128.
‘‘ਪਣੀਤਂ ਭੁਞ੍ਜਸੇ ਭਤ੍ਤਂ, ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਞ੍ਚ ਮਾਤੁਲ।
‘‘Paṇītaṃ bhuñjase bhattaṃ, sappitelañca mātula;
ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ વਣ੍ਣੇਨ, ਕਿਸੋ ਤ੍વਮਸਿ વਾਯਸਾ’’ਤਿ॥
Atha kena nu vaṇṇena, kiso tvamasi vāyasā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਭੋਜਨਨਿਯਾਮੇਨ ਪਟਿਯਾਦਿਤਭਤ੍ਤਂ। ਮਾਤੁਲਾਤਿ ਤਂ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਕਿਸੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤੋ।
Tattha bhattanti manussānaṃ bhojananiyāmena paṭiyāditabhattaṃ. Mātulāti taṃ piyasamudācārena ālapati. Kisoti appamaṃsalohito.
ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਾਕੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Tassa vacanaṃ sutvā kāko tisso gāthā abhāsi –
੧੨੯.
129.
‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਮਜ੍ਝੇ વਸਤੋ, ਤੇਸੁ ਆਮਿਸਮੇਸਤੋ।
‘‘Amittamajjhe vasato, tesu āmisamesato;
ਨਿਚ੍ਚਂ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਹਦਯਸ੍ਸ, ਕੁਤੋ ਕਾਕਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਿਯਂ॥
Niccaṃ ubbiggahadayassa, kuto kākassa daḷhiyaṃ.
੧੩੦.
130.
‘‘ਨਿਚ੍ਚਂ ਉਬ੍ਬੇਗਿਨੋ ਕਾਕਾ, ਧਙ੍ਕਾ ਪਾਪੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ।
‘‘Niccaṃ ubbegino kākā, dhaṅkā pāpena kammunā;
ਲਦ੍ਧੋ ਪਿਣ੍ਡੋ ਨ ਪੀਣੇਤਿ, ਕਿਸੋ ਤੇਨਸ੍ਮਿ વਟ੍ਟਕ॥
Laddho piṇḍo na pīṇeti, kiso tenasmi vaṭṭaka.
੧੩੧.
131.
‘‘ਲੂਖਾਨਿ ਤਿਣਬੀਜਾਨਿ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਨੇਹਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਸਿ।
‘‘Lūkhāni tiṇabījāni, appasnehāni bhuñjasi;
ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ વਣ੍ਣੇਨ, ਥੂਲੋ ਤ੍વਮਸਿ વਟ੍ਟਕਾ’’ਤਿ॥
Atha kena nu vaṇṇena, thūlo tvamasi vaṭṭakā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਿਯਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਕਾਕਸ੍ਸ ਕੁਤੋ ਦਲ਼੍ਹੀਭਾવੋ, ਕੁਤੋ ਥੂਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਬ੍ਬੇਗਿਨੋਤਿ ਉਬ੍ਬੇਗવਨ੍ਤੋ। ਧਙ੍ਕਾਤਿ ਕਾਕਾਨਮੇવ ਨਾਮਂ। ਪਾਪੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਕਾਕੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਸਨ੍ਤਕવਿਲੁਮ੍ਪਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਾਪੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਲਦ੍ਧੋ ਪਿਣ੍ਡੋ। ਨ ਪੀਣੇਤੀਤਿ ਨ ਤਪ੍ਪੇਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਮੀਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਹਂ ਕਿਸੋ ਅਸ੍ਮਿ। ਅਪ੍ਪਸ੍ਨੇਹਾਨੀਤਿ ਮਨ੍ਦੋਜਾਨਿ। ਇਦਂ ਕਾਕੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਣੀਤਭੋਜਨਂ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾਪਿ વਟ੍ਟਕਾਨਂ ਗਹਿਤਗੋਚਰਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ।
Tattha daḷhiyanti evarūpassa mayhaṃ kākassa kuto daḷhībhāvo, kuto thūlanti attho. Ubbeginoti ubbegavanto. Dhaṅkāti kākānameva nāmaṃ. Pāpena kammunā laddhoti kākena manussasantakavilumpanasaṅkhātena pāpena kammena laddho piṇḍo. Na pīṇetīti na tappeti. Tenasmīti tena kāraṇenāhaṃ kiso asmi. Appasnehānīti mandojāni. Idaṃ kāko bodhisattaṃ ‘‘paṇītabhojanaṃ khādatī’’ti saññī hutvāpi vaṭṭakānaṃ gahitagocaraṃ pucchanto āha.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਥੂਲਭਾવਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Taṃ sutvā bodhisatto attano thūlabhāvakāraṇaṃ kathento imā gāthā abhāsi –
੧੩੨.
132.
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਾਯ, ਅਦੂਰਗਮਨੇਨ ਚ।
‘‘Appicchā appacintāya, adūragamanena ca;
ਲਦ੍ਧਾਲਦ੍ਧੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਥੂਲੋ ਤੇਨਸ੍ਮਿ વਾਯਸ॥
Laddhāladdhena yāpento, thūlo tenasmi vāyasa.
੧੩੩.
133.
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਹਿ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਚ।
‘‘Appicchassa hi posassa, appacintasukhassa ca;
ਸੁਸਙ੍ਗਹਿਤਮਾਨਸ੍ਸ, વੁਤ੍ਤੀ ਸੁਸਮੁਦਾਨਯਾ’’ਤਿ॥
Susaṅgahitamānassa, vuttī susamudānayā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾਤਿ ਆਹਾਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਤਾਯ, ਕੇવਲਂ ਸਰੀਰਯਾਪਨવਸੇਨੇવ ਆਹਾਰਾਹਰਣਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਕਹਂ ਆਹਾਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸ੍વੇ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਆਹਾਰਚਿਨ੍ਤਾਯ ਅਭਾવੇਨ। ਅਦੂਰਗਮਨੇਨ ਚਾਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਮਧੁਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰਗਮਨੇਨ ਚ। ਲਦ੍ਧਾਲਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਲੂਖਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪਣੀਤਂ વਾ, ਯਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਤੇਨੇવ। ਥੂਲੋ ਤੇਨਸ੍ਮੀਤਿ ਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਥੂਲੋ ਅਸ੍ਮਿ। વਾਯਸਾਤਿ ਕਾਕਂ ਆਲਪਤਿ। ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹਾਰਚਿਨ੍ਤਾਰਹਿਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਾਨਮਰਿਯਾਨਂ ਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਸੁਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ। ਸੁਸਙ੍ਗਹਿਤਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਹਾਰਮਾਨਸ੍ਸ। વੁਤ੍ਤੀ ਸੁਸਮੁਦਾਨਯਾਤਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿ ਸੁਖੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮੁਦਾਨੇਤੁਂ ਸੁਸਮੁਦਾਨਯਾ ਸੁਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ।
Tattha appicchāti āhāresu appicchatāya nittaṇhatāya, kevalaṃ sarīrayāpanavaseneva āhārāharaṇatāyāti attho. Appacintāyāti ‘‘ajja kahaṃ āhāraṃ labhissāmi, sve kaha’’nti evaṃ āhāracintāya abhāvena. Adūragamanena cāti ‘‘asukasmiṃ nāma ṭhāne madhuraṃ labhissāmī’’ti cintetvā avidūragamanena ca. Laddhāladdhenāti lūkhaṃ vā hotu paṇītaṃ vā, yaṃ laddhaṃ, teneva. Thūlo tenasmīti tena catubbidhena kāraṇena thūlo asmi. Vāyasāti kākaṃ ālapati. Appacintasukhassāti āhāracintārahitānaṃ appacintānamariyānaṃ sukhaṃ assatthīti appacintasukho, tassa tādisena sukhena samannāgatassa. Susaṅgahitamānassāti ‘‘ettakaṃ bhuñjitvā jīrāpetuṃ sakkhissāmī’’ti evaṃ suṭṭhu saṅgahitāhāramānassa. Vuttī susamudānayāti evarūpassa puggalassa jīvitavutti sukhena sakkā samudānetuṃ susamudānayā sunibbattiyā.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne lolabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi.
ਤਦਾ ਕਾਕੋ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, વਟ੍ਟਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
Tadā kāko lolabhikkhu ahosi, vaṭṭako pana ahameva ahosinti.
વਟ੍ਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।
Vaṭṭakajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੩੯੪. વਟ੍ਟਕਜਾਤਕਂ • 394. Vaṭṭakajātakaṃ