| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೭. ವತ್ಥಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
7. Vatthasuttavaṇṇanā
೭೦. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ವತ್ಥಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥನ್ತಿ ಉಪಮಾವಚನಮೇವೇತಂ। ಉಪಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚ ಭಗವಾ ಕತ್ಥಚಿ ಪಠಮಂಯೇವ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಕತ್ಥಚಿ ಪಠಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪಮಂ, ಕತ್ಥಚಿ ಉಪಮಾಯ ಅತ್ಥಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ, ಕತ್ಥಚಿ ಅತ್ಥೇನ ಉಪಮಂ।
70.Evaṃme sutanti vatthasuttaṃ. Tattha seyyathāpi, bhikkhave, vatthanti upamāvacanamevetaṃ. Upamaṃ karonto ca bhagavā katthaci paṭhamaṃyeva upamaṃ dassetvā pacchā atthaṃ dasseti, katthaci paṭhamamatthaṃ dassetvā pacchā upamaṃ, katthaci upamāya atthaṃ parivāretvā dasseti, katthaci atthena upamaṃ.
ತಥಾ ಹೇಸ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿಸ್ಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಅಗಾರಾ ಸದ್ವಾರಾ, ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಮಜ್ಝೇ ಠಿತೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೬೧) ಸಕಲಮ್ಪಿ ದೇವದೂತಸುತ್ತಂ ಉಪಮಂ ಪಠಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ‘‘ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೮; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೦೨) ಪನ ನಯೇನ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಇದ್ಧಿವಿಧಮತ್ಥಂ ಪಠಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪುರಿಸೋ ಸಾರತ್ಥಿಕೋ ಸಾರಗವೇಸೀ’’ತಿಆದಿನಾವ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೧೮) ನಯೇನ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಚೂಳಸಾರೋಪಮಸುತ್ತಂ ಉಪಮಾಯ ಅತ್ಥಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ಸುತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಅಲಗದ್ದತ್ಥಿಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೮) ನಯೇನ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಅಲಗದ್ದಸುತ್ತಂ ಮಹಾಸಾರೋಪಮಸುತ್ತನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಅತ್ಥೇನ ಉಪಮಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ।
Tathā hesa – ‘‘seyyathāpissu, bhikkhave, dve agārā sadvārā, tattha cakkhumā puriso majjhe ṭhito passeyyā’’ti (ma. ni. 3.261) sakalampi devadūtasuttaṃ upamaṃ paṭhamaṃ dassetvā pacchā atthaṃ dassento āha. ‘‘Tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati, seyyathāpi ākāse’’tiādinā (dī. ni. 1.238; paṭi. ma. 1.102) pana nayena sakalampi iddhividhamatthaṃ paṭhamaṃ dassetvā pacchā upamaṃ dassento āha. ‘‘Seyyathāpi brāhmaṇapuriso sāratthiko sāragavesī’’tiādināva (ma. ni. 1.318) nayena sakalampi cūḷasāropamasuttaṃ upamāya atthaṃ parivāretvā dassento āha. ‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ…pe… seyyathāpi, bhikkhave, puriso alagaddatthiko’’tiādinā (ma. ni. 1.238) nayena sakalampi alagaddasuttaṃ mahāsāropamasuttanti evamādīni suttāni atthena upamaṃ parivāretvā dassento āha.
ಸ್ವಾಯಂ ಇಧ ಪಠಮಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇವಂ ಭಗವಾ ದಸ್ಸೇತೀತಿ? ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯೇನ ವಾ ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ವಾ। ಯೇ ಹಿ ಪುಗ್ಗಲಾ ಪಠಮಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವುಚ್ಚಮಾನಮತ್ಥಂ ಸುಖೇನ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಪಠಮಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಯಸ್ಸಾ ಚ ಧಮ್ಮಧಾತುಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ ದೇಸನಾವಿಲಾಸಂ ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಾ। ತಸ್ಮಾ ಏಸ ದೇಸನಾವಿಲಾಸಮ್ಪತ್ತೋ ಧಮ್ಮಿಸ್ಸರೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ, ಸೋ ಯಥಾ ಯಥಾ ಇಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೀತಿ ಏವಂ ಇಮಿನಾ ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯೇನ ವಾ ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ವಾ ಏವಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Svāyaṃ idha paṭhamaṃ upamaṃ dassetvā pacchā atthaṃ dasseti. Kasmā panevaṃ bhagavā dassetīti? Puggalajjhāsayena vā desanāvilāsena vā. Ye hi puggalā paṭhamaṃ upamaṃ dassetvā vuccamānamatthaṃ sukhena paṭivijjhanti, tesaṃ paṭhamaṃ upamaṃ dasseti. Esa nayo sabbattha. Yassā ca dhammadhātuyā suppaṭividdhattā desanāvilāsaṃ patto hoti, tassā suppaṭividdhā. Tasmā esa desanāvilāsampatto dhammissaro dhammarājā, so yathā yathā icchati, tathā tathā dhammaṃ desetīti evaṃ iminā puggalajjhāsayena vā desanāvilāsena vā evaṃ dassetīti veditabbo.
ತತ್ಥ ವತ್ಥನ್ತಿ ಪಕತಿಪರಿಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥಂ। ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಮಲಗ್ಗಹಿತನ್ತಿ ಆಗನ್ತುಕೇನ ಪಂಸುರಜಾದಿನಾ ಸಂಕಿಲೇಸೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ, ಸೇದಜಲ್ಲಿಕಾದಿನಾ ಮಲೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ಮಲಗ್ಗಹಿತಂ। ರಙ್ಗಜಾತೇತಿ ಏತ್ಥ ರಙ್ಗಮೇವ ರಙ್ಗಜಾತಂ। ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಉಪನಾಮೇಯ್ಯ। ಯದಿ ನೀಲಕಾಯಾತಿ ನೀಲಕಾಯ ವಾ, ನೀಲಕತ್ಥಾಯ ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ರಜಕೋ ಹಿ ನೀಲಕತ್ಥಾಯ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ಕಂಸನೀಲಪಲಾಸನೀಲಾದಿಕೇ ನೀಲರಙ್ಗೇ ಉಪಸಂಹರತಿ। ಪೀತಕತ್ಥಾಯ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫಸದಿಸೇ ಪೀತಕರಙ್ಗೇ। ಲೋಹಿತಕತ್ಥಾಯ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ಬನ್ಧುಜೀವಕಪುಪ್ಫಸದಿಸೇ ಲೋಹಿತಕರಙ್ಗೇ। ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕತ್ಥಾಯ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ಕಣವೀರಪುಪ್ಫಸದಿಸೇ ಮನ್ದರತ್ತರಙ್ಗೇ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯದಿ ನೀಲಕಾಯ…ಪೇ॰… ಯದಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾಯಾ’’ತಿ।
Tattha vatthanti pakatiparisuddhaṃ vatthaṃ. Saṃkiliṭṭhaṃ malaggahitanti āgantukena paṃsurajādinā saṃkilesena saṃkiliṭṭhaṃ, sedajallikādinā malena gahitattā malaggahitaṃ. Raṅgajāteti ettha raṅgameva raṅgajātaṃ. Upasaṃhareyyāti upanāmeyya. Yadi nīlakāyāti nīlakāya vā, nīlakatthāya vāti vuttaṃ hoti. Evaṃ sabbattha. Rajako hi nīlakatthāya upasaṃharanto kaṃsanīlapalāsanīlādike nīlaraṅge upasaṃharati. Pītakatthāya upasaṃharanto kaṇikārapupphasadise pītakaraṅge. Lohitakatthāya upasaṃharanto bandhujīvakapupphasadise lohitakaraṅge. Mañjiṭṭhakatthāya upasaṃharanto kaṇavīrapupphasadise mandarattaraṅge. Tena vuttaṃ ‘‘yadi nīlakāya…pe… yadi mañjiṭṭhakāyā’’ti.
ದುರತ್ತವಣ್ಣಮೇವಸ್ಸಾತಿ ದುಟ್ಠು ರಞ್ಜಿತವಣ್ಣಮೇವ ಅಸ್ಸ। ಅಪರಿಸುದ್ಧವಣ್ಣಮೇವಸ್ಸಾತಿ ನೀಲವಣ್ಣೋಪಿಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನ ಭವೇಯ್ಯ, ಸೇಸವಣ್ಣೋಪಿ। ತಾದಿಸಞ್ಹಿ ವತ್ಥಂ ನೀಲಕುಮ್ಭಿಯಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತಮ್ಪಿ ಸುನೀಲಂ ನ ಹೋತಿ, ಸೇಸಕುಮ್ಭೀಸು ಪಕ್ಖಿತ್ತಮ್ಪಿ ಪೀತಕಾದಿವಣ್ಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಮಿಲಾತನೀಲ ಕುರಣ್ಡ-ಕಣಿಕಾರ-ಬನ್ಧುಜೀವಕ-ಕಣವೀರಪುಪ್ಫವಣ್ಣಮೇವ ಹೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತೂತಿ ತಂ ವತ್ಥಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಈದಿಸಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವತ್ಥೇ ರಙ್ಗಜಾತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಈದಿಸಂ ದುರತ್ತವಣ್ಣಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಣ್ಣಂ ಹೋತೀತಿ? ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಭಾವೋಯೇವೇತ್ಥ ಕಾರಣಂ, ನ ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಪರಿಸುದ್ಧತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವತ್ಥಸ್ಸಾ’’ತಿ ಆಹ।
Durattavaṇṇamevassāti duṭṭhu rañjitavaṇṇameva assa. Aparisuddhavaṇṇamevassāti nīlavaṇṇopissa parisuddho na bhaveyya, sesavaṇṇopi. Tādisañhi vatthaṃ nīlakumbhiyā pakkhittampi sunīlaṃ na hoti, sesakumbhīsu pakkhittampi pītakādivaṇṇaṃ na hoti, milātanīla kuraṇḍa-kaṇikāra-bandhujīvaka-kaṇavīrapupphavaṇṇameva hoti. Taṃ kissa hetūti taṃ vatthaṃ kissa hetu kiṃ kāraṇā īdisaṃ hoti, tasmiṃ vā vatthe raṅgajātaṃ kissa hetu īdisaṃ durattavaṇṇaṃ aparisuddhavaṇṇaṃ hotīti? Yasmā panassa vatthassa saṃkiliṭṭhabhāvoyevettha kāraṇaṃ, na aññaṃ kiñci, tasmā ‘‘aparisuddhattā, bhikkhave, vatthassā’’ti āha.
ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಉಪಮಾಸಮ್ಪಟಿಪಾದನಂ। ಚಿತ್ತೇ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೇತಿ ಚಿತ್ತಮ್ಹಿ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಮ್ಹಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠವತ್ಥೇನ ಓಪಮ್ಮಂ ಅಕಾಸೀತಿ ಚೇ, ವಾಯಾಮಮಹಪ್ಫಲದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಮಲೇಹಿ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ವತ್ಥಂ ಪಕತಿಯಾ ಪಣ್ಡರತ್ತಾ ಪುನ ಧೋವೀಯಮಾನಂ ಪಣ್ಡರಂ ಹೋತಿ, ನ ತತ್ಥ ಜಾತಿಕಾಳಕೇ ವಿಯ ಏಳಕಲೋಮೇ ವಾಯಾಮೋ ನಿಪ್ಫಲೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ। ಪಕತಿಯಾ ಪನ ತಂ ಸಕಲೇಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗವಾರೇ ಪಣ್ಡರಮೇವ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಪಭಸ್ಸರಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಂ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೫೧)। ತಂ ವಿಸೋಧೀಯಮಾನಂ ಸಕ್ಕಾ ಪಭಸ್ಸರತರಂ ಕಾತುಂ, ನ ತತ್ಥ ವಾಯಾಮೋ ನಿಪ್ಫಲೋತಿ ಏವಂ ವಾಯಾಮಮಹಪ್ಫಲದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠವತ್ಥೇನ ಓಪಮ್ಮಂ ಅಕಾಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Evameva khoti upamāsampaṭipādanaṃ. Citte saṃkiliṭṭheti cittamhi saṃkiliṭṭhamhi. Kasmā pana bhagavā saṃkiliṭṭhavatthena opammaṃ akāsīti ce, vāyāmamahapphaladassanatthaṃ. Yathā hi āgantukehi malehi saṃkiliṭṭhaṃ vatthaṃ pakatiyā paṇḍarattā puna dhovīyamānaṃ paṇḍaraṃ hoti, na tattha jātikāḷake viya eḷakalome vāyāmo nipphalo hoti, evaṃ cittampi āgantukehi kilesehi saṃkiliṭṭhaṃ. Pakatiyā pana taṃ sakalepi paṭisandhibhavaṅgavāre paṇḍarameva. Yathāha – ‘‘pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ, tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭha’’nti (a. ni. 1.51). Taṃ visodhīyamānaṃ sakkā pabhassarataraṃ kātuṃ, na tattha vāyāmo nipphaloti evaṃ vāyāmamahapphaladassanatthaṃ saṃkiliṭṭhavatthena opammaṃ akāsīti veditabbo.
ದುಗ್ಗತಿ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾತಿ ಈದಿಸೇ ಚಿತ್ತೇ ದುಗ್ಗತಿ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಿತಬ್ಬಾ, ದುಗ್ಗತಿಂ ಏವ ಏಸ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತಿ , ನಾಞ್ಞನ್ತಿ ಏವಂ ದುಗ್ಗತಿ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ, ಅವಸ್ಸಂ ಭಾವೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಾ ಚಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿ ನಾಮ ಪಟಿಪತ್ತಿದುಗ್ಗತಿ, ಗತಿದುಗ್ಗತೀತಿ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ। ಪಟಿಪತ್ತಿದುಗ್ಗತಿಪಿ ಅಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿದುಗ್ಗತಿ, ಅನಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿದುಗ್ಗತೀತಿ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ।
Duggati pāṭikaṅkhāti īdise citte duggati pāṭikaṅkhitabbā, duggatiṃ eva esa pāpuṇissati , nāññanti evaṃ duggati icchitabbā, avassaṃ bhāvīti vuttaṃ hoti. Sā cāyaṃ duggati nāma paṭipattiduggati, gatiduggatīti duvidhā hoti. Paṭipattiduggatipi agāriyapaṭipattiduggati, anagāriyapaṭipattiduggatīti duvidhā hoti.
ಅಗಾರಿಯೋ ಹಿ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಪಾಣಮ್ಪಿ ಹನತಿ, ಅದಿನ್ನಮ್ಪಿ ಆದಿಯತಿ, ಸಕಲೇಪಿ ದಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇ ಪೂರೇತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಅಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿದುಗ್ಗತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ನಿರಯಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಮ್ಪಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಗತಿದುಗ್ಗತಿ।
Agāriyo hi saṃkiliṭṭhacitto pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sakalepi dasa akusalakammapathe pūreti, ayamassa agāriyapaṭipattiduggati. So tattha ṭhito kāyassa bhedā nirayampi gacchati, tiracchānayonimpi, pettivisayampi gacchati, ayamassa gatiduggati.
ಅನಗಾರಿಯೋಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ದೂತೇಯ್ಯಪಹಿಣಗಮನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ ಚೇತಿಯಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮತಿ, ವೇಳುದಾನಾದೀಹಿ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಸಕಲಮ್ಪಿ ಅನಾಚಾರಂ ಅಗೋಚರಞ್ಚ ಪರಿಪೂರೇತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಅನಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿದುಗ್ಗತಿ।ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ನಿರಯಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಮ್ಪಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ ಸಮಣಯಕ್ಖೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ಸಮಣಪೇತೋ, ಆದಿತ್ತೇಹಿ ಸಙ್ಘಾಟಿಆದೀಹಿ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಕಾಯೋ ಅಟ್ಟಸ್ಸರಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಚರತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಗತಿದುಗ್ಗತಿ।
Anagāriyopi imasmiṃ sāsane pabbajito saṃkiliṭṭhacitto dūteyyapahiṇagamanaṃ gacchati, vejjakammaṃ karoti, saṅghabhedāya cetiyabhedāya parakkamati, veḷudānādīhi jīvikaṃ kappeti, sakalampi anācāraṃ agocarañca paripūreti, ayamassa anagāriyapaṭipattiduggati.So tattha ṭhito kāyassa bhedā nirayampi gacchati, tiracchānayonimpi, pettivisayampi gacchati samaṇayakkho nāma hoti samaṇapeto, ādittehi saṅghāṭiādīhi sampajjalitakāyo aṭṭassaraṃ karonto vicarati, ayamassa gatiduggati.
ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾರದ್ಧೋ, ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವುತ್ತಪಚ್ಚನೀಕೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏತ್ಥಾಪಿ ಚ ಸುಗತಿ ನಾಮ ಪಟಿಪತ್ತಿಸುಗತಿ ಗತಿಸುಗತೀತಿ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ। ಪಟಿಪತ್ತಿಸುಗತಿಪಿ ಅಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿಸುಗತಿ ಅನಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿಸುಗತೀತಿ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ। ಅಗಾರಿಯೋ ಹಿ ಪರಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾಪಿ ವಿರಮತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾಪಿ, ಸಕಲೇಪಿ ದಸ ಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇ ಪರಿಪೂರೇತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಅಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿಸುಗತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಮನುಸ್ಸಮಹನ್ತತಮ್ಪಿ ದೇವಮಹನ್ತತಮ್ಪಿ ಉಪಪಜ್ಜತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಗತಿಸುಗತಿ।
Seyyathāpīti sukkapakkhaṃ dassetumāraddho, tassattho kaṇhapakkhe vuttapaccanīkeneva veditabbo. Etthāpi ca sugati nāma paṭipattisugati gatisugatīti duvidhā hoti. Paṭipattisugatipi agāriyapaṭipattisugati anagāriyapaṭipattisugatīti duvidhā hoti. Agāriyo hi parisuddhacitto pāṇātipātāpi viramati, adinnādānāpi, sakalepi dasa kusalakammapathe paripūreti, ayamassa agāriyapaṭipattisugati. So tattha ṭhito kāyassa bhedā manussamahantatampi devamahantatampi upapajjati, ayamassa gatisugati.
ಅನಗಾರಿಯೋಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ ಸೋಧೇತಿ, ತೇರಸ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಸಮಾದಿಯತಿ, ಅಟ್ಠತಿಂಸಾರಮ್ಮಣೇಸು ಅತ್ತನೋ ಅನುಕೂಲಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪನ್ತಸೇನಾಸನೇ ಪಟಿಸೇವಮಾನೋ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಅನಗಾರಿಯಪಟಿಪತ್ತಿಸುಗತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ವಾ ತೀಸು ಮಹಾಕುಲೇಸು, ಛಸು ವಾ ಕಾಮಾವಚರದೇವೇಸು, ದಸಸು ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಭವನೇಸು , ಪಞ್ಚಸು ವಾ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು, ಚತೂಸು ವಾ ಆರುಪ್ಪೇಸು ಉಪಪಜ್ಜತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಗತಿಸುಗತೀತಿ।
Anagāriyopi imasmiṃ sāsane pabbajitvā parisuddhacitto catupārisuddhisīlaṃ sodheti, terasa dhutaṅgāni samādiyati, aṭṭhatiṃsārammaṇesu attano anukūlakammaṭṭhānaṃ gahetvā pantasenāsane paṭisevamāno kasiṇaparikammaṃ katvā jhānasamāpattiyo nibbatteti, sotāpattimaggaṃ bhāveti…pe… anāgāmimaggaṃ bhāveti, ayamassa anagāriyapaṭipattisugati. So tattha ṭhito kāyassa bhedā manussaloke vā tīsu mahākulesu, chasu vā kāmāvacaradevesu, dasasu vā brahmabhavanesu , pañcasu vā suddhāvāsesu, catūsu vā āruppesu upapajjati, ayamassa gatisugatīti.
೭೧. ಏವಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೇ ಚಿತ್ತೇ ದುಗ್ಗತಿ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾ, ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೇ ಚ ಸುಗತೀತಿ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ತೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾ ? ಅಭಿಜ್ಝಾ ವಿಸಮಲೋಭೋತಿಆದಿಮಾಹ।
71. Evaṃ saṃkiliṭṭhe citte duggati pāṭikaṅkhā, asaṃkiliṭṭhe ca sugatīti vatvā idāni yehi upakkilesehi cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ hoti, te dassento katame ca, bhikkhave, cittassa upakkilesā? Abhijjhā visamalobhotiādimāha.
ತತ್ಥ ಸಕಭಣ್ಡೇ ಛನ್ದರಾಗೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ, ಪರಭಣ್ಡೇ ವಿಸಮಲೋಭೋ। ಅಥ ವಾ ಸಕಭಣ್ಡೇ ವಾ ಪರಭಣ್ಡೇ ವಾ ಹೋತು, ಯುತ್ತಪತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಛನ್ದರಾಗೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ, ಅಯುತ್ತಾಪತ್ತಟ್ಠಾನೇ ವಿಸಮಲೋಭೋ। ಥೇರೋ ಪನಾಹ ‘‘ಕಿಸ್ಸ ವಿನಿಬ್ಭೋಗಂ ಕರೋಥ, ಯುತ್ತೇ ವಾ ಅಯುತ್ತೇ ವಾ ಹೋತು, ‘ರಾಗೋ ವಿಸಮಂ ದೋಸೋ ವಿಸಮಂ ಮೋಹೋ ವಿಸಮ’ನ್ತಿ (ವಿಭ॰ ೯೨೪) ವಚನತೋ ನ ಕೋಚಿ ಲೋಭೋ ಅವಿಸಮೋ ನಾಮ, ತಸ್ಮಾ ಲೋಭೋಯೇವ ಅಭಿಜ್ಝಾಯನಟ್ಠೇನ ಅಭಿಜ್ಝಾ, ವಿಸಮಟ್ಠೇನ ವಿಸಮಂ, ಏಕತ್ಥಮೇತಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಪನೇಸ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ದೂಸೇತಿ, ಓಭಾಸಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Tattha sakabhaṇḍe chandarāgo abhijjhā, parabhaṇḍe visamalobho. Atha vā sakabhaṇḍe vā parabhaṇḍe vā hotu, yuttapattaṭṭhāne chandarāgo abhijjhā, ayuttāpattaṭṭhāne visamalobho. Thero panāha ‘‘kissa vinibbhogaṃ karotha, yutte vā ayutte vā hotu, ‘rāgo visamaṃ doso visamaṃ moho visama’nti (vibha. 924) vacanato na koci lobho avisamo nāma, tasmā lobhoyeva abhijjhāyanaṭṭhena abhijjhā, visamaṭṭhena visamaṃ, ekatthametaṃ byañjanameva nāna’’nti. So panesa abhijjhāvisamalobho uppajjitvā cittaṃ dūseti, obhāsituṃ na deti. Tasmā ‘‘cittassa upakkileso’’ti vuccati.
ಯಥಾ ಚೇಸ, ಏವಂ ನವವಿಧಆಘಾತವತ್ಥುಸಮ್ಭವೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ। ದಸವಿಧಆಘಾತವತ್ಥುಸಮ್ಭವೋ ಕೋಧೋ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಚಿತ್ತಪರಿಯೋನನ್ಧನೋ ಉಪನಾಹೋ। ಅಗಾರಿಯಸ್ಸ ವಾ ಅನಗಾರಿಯಸ್ಸ ವಾ ಸುಕತಕರಣವಿನಾಸನೋ ಮಕ್ಖೋ। ಅಗಾರಿಯೋಪಿ ಹಿ ಕೇನಚಿ ಅನುಕಮ್ಪಕೇನ ದಲಿದ್ದೋ ಸಮಾನೋ ಉಚ್ಚೇ ಠಾನೇ ಠಪಿತೋ, ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ‘‘ಕಿಂ ತಯಾ ಮಯ್ಹಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಸುಕತಕರಣಂ ವಿನಾಸೇತಿ। ಅನಗಾರಿಯೋಪಿ ಸಾಮಣೇರಕಾಲತೋ ಪಭುತಿ ಆಚರಿಯೇನ ವಾ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ವಾ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾಹಿ ಚ ಅನುಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಾನಯಪಕರಣಕೋಸಲ್ಲಾದೀನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಿತೋ, ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದೀಹಿ ಸಕ್ಕತೋ ಗರುಕತೋ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಸು ಅಚಿತ್ತೀಕತೋ ಚರಮಾನೋ ‘‘ಅಯಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ದಹರಕಾಲೇ ಏವಂ ಅನುಗ್ಗಹಿತೋ ಸಂವಡ್ಢಿತೋ ಚ, ಅಥ ಪನಿದಾನಿ ನಿಸ್ಸಿನೇಹೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ‘‘ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಕತ’’ನ್ತಿ ತೇಸಂ ಸುಕತಕರಣಂ ವಿನಾಸೇತಿ, ತಸ್ಸ ಸೋ ಸುಕತಕರಣವಿನಾಸನೋ ಮಕ್ಖೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ದೂಸೇತಿ, ಓಭಾಸಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Yathā cesa, evaṃ navavidhaāghātavatthusambhavo byāpādo. Dasavidhaāghātavatthusambhavo kodho. Punappunaṃ cittapariyonandhano upanāho. Agāriyassa vā anagāriyassa vā sukatakaraṇavināsano makkho. Agāriyopi hi kenaci anukampakena daliddo samāno ucce ṭhāne ṭhapito, aparena samayena ‘‘kiṃ tayā mayhaṃ kata’’nti tassa sukatakaraṇaṃ vināseti. Anagāriyopi sāmaṇerakālato pabhuti ācariyena vā upajjhāyena vā catūhi paccayehi uddesaparipucchāhi ca anuggahetvā dhammakathānayapakaraṇakosallādīni sikkhāpito, aparena samayena rājarājamahāmattādīhi sakkato garukato ācariyupajjhāyesu acittīkato caramāno ‘‘ayaṃ amhehi daharakāle evaṃ anuggahito saṃvaḍḍhito ca, atha panidāni nissineho jāto’’ti vuccamāno ‘‘kiṃ mayhaṃ tumhehi kata’’nti tesaṃ sukatakaraṇaṃ vināseti, tassa so sukatakaraṇavināsano makkho uppajjitvā cittaṃ dūseti, obhāsituṃ na deti. Tasmā ‘‘cittassa upakkileso’’ti vuccati.
ಯಥಾ ಚಾಯಂ, ಏವಂ ಬಹುಸ್ಸುತೇಪಿ ಪುಗ್ಗಲೇ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ‘‘ಈದಿಸಸ್ಸ ಚೇವ ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸ ಅನಿಯತಾ ಗತಿ, ತವ ವಾ ಮಮ ವಾ ಕೋ ವಿಸೇಸೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಯುಗಗ್ಗಾಹಗಾಹೀ ಪಳಾಸೋ। ಪರೇಸಂ ಸಕ್ಕಾರಾದೀನಿ ಖೀಯನಾ ಇಸ್ಸಾ। ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪರೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಭಾವಂ ಅಸಹಮಾನಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ವಞ್ಚನಿಕಚರಿಯಭೂತಾ ಮಾಯಾ। ಕೇರಾಟಿಕಭಾವೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ। ಕೇರಾಟಿಕೋ ಹಿ ಆಯತನಮಚ್ಛೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಆಯತನಮಚ್ಛೋ ನಾಮ ಕಿರ ಮಚ್ಛಾನಂ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ದಸ್ಸೇತಿ ಸಪ್ಪಾನಂ ಸೀಸಂ , ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದಿಸೋ ಅಹ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾಪೇತುಂ। ಏವಮೇವ ಕೇರಾಟಿಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಂ ಯಂ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಂ ವಾ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಂ ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ತಂ ತಂ ಏವಂ ವದತಿ ‘‘ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬದ್ಧಚರೋ, ತುಮ್ಹೇ ಮಯ್ಹಂ ಅನುಕಮ್ಪಕಾ, ನಾಹಂ ತುಮ್ಹೇ ಮುಞ್ಚಾಮೀ’’ತಿ ‘‘ಏವಮೇತೇ ‘ಸಗಾರವೋ ಅಯಂ ಅಮ್ಹೇಸು ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸೋ’ತಿ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಸೇತಂ ಕೇರಾಟಿಕಭಾವೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ದೂಸೇತಿ, ಓಭಾಸಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Yathā cāyaṃ, evaṃ bahussutepi puggale ajjhottharitvā ‘‘īdisassa ceva bahussutassa aniyatā gati, tava vā mama vā ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhagāhī paḷāso. Paresaṃ sakkārādīni khīyanā issā. Attano sampattiyā parehi sādhāraṇabhāvaṃ asahamānaṃ macchariyaṃ. Vañcanikacariyabhūtā māyā. Kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyaṃ. Kerāṭiko hi āyatanamaccho viya hoti. Āyatanamaccho nāma kira macchānaṃ naṅguṭṭhaṃ dasseti sappānaṃ sīsaṃ , ‘‘tumhehi sadiso aha’’nti jānāpetuṃ. Evameva kerāṭiko puggalo yaṃ yaṃ suttantikaṃ vā ābhidhammikaṃ vā upasaṅkamati, taṃ taṃ evaṃ vadati ‘‘ahaṃ tumhākaṃ baddhacaro, tumhe mayhaṃ anukampakā, nāhaṃ tumhe muñcāmī’’ti ‘‘evamete ‘sagāravo ayaṃ amhesu sappatisso’ti maññissantī’’ti. Tassetaṃ kerāṭikabhāvena uppajjamānaṃ sāṭheyyaṃ uppajjitvā cittaṃ dūseti, obhāsituṃ na deti. Tasmā ‘‘cittassa upakkileso’’ti vuccati.
ಯಥಾ ಚೇತಂ, ಏವಂ ವಾತಭರಿತಭಸ್ತಸದಿಸಥದ್ಧಭಾವಪಗ್ಗಹಿತಸಿರಅನಿವಾತವುತ್ತಿಕಾರಕರಣೋ ಥಮ್ಭೋ। ತದುತ್ತರಿಕರಣೋ ಸಾರಮ್ಭೋ। ಸೋ ದುವಿಧೇನ ಲಬ್ಭತಿ ಅಕುಸಲವಸೇನ ಚೇವ ಕುಸಲವಸೇನ ಚ। ತತ್ಥ ಅಗಾರಿಯಸ್ಸ ಪರೇನ ಕತಂ ಅಲಙ್ಕಾರಾದಿಂ ದಿಸ್ವಾ ತದ್ದಿಗುಣಕರಣೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ, ಅನಗಾರಿಯಸ್ಸ ಚ ಯತ್ತಕಂ ಯತ್ತಕಂ ಪರೋ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ ವಾ ಕಥೇತಿ ವಾ, ಮಾನವಸೇನ ತದ್ದಿಗುಣತದ್ದಿಗುಣಕರಣೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಅಕುಸಲೋ। ಅಗಾರಿಯಸ್ಸ ಪನ ಪರಂ ಏಕಂ ಸಲಾಕಭತ್ತಂ ದೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ದ್ವೇ ವಾ ತೀಣಿ ವಾ ದಾತುಕಾಮತಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ, ಅನಗಾರಿಯಸ್ಸ ಚ ಪರೇನ ಏಕನಿಕಾಯೇ ಗಹಿತೇ ಮಾನಂ ಅನಿಸ್ಸಾಯ ಕೇವಲಂ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಆಲಸಿಯಂ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ದ್ವೇ ನಿಕಾಯೇ ಗಹೇತುಕಾಮತಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಕುಸಲೋ। ಇಧ ಪನ ಅಕುಸಲೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ದೂಸೇತಿ, ಓಭಾಸಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Yathā cetaṃ, evaṃ vātabharitabhastasadisathaddhabhāvapaggahitasiraanivātavuttikārakaraṇo thambho. Taduttarikaraṇo sārambho. So duvidhena labbhati akusalavasena ceva kusalavasena ca. Tattha agāriyassa parena kataṃ alaṅkārādiṃ disvā taddiguṇakaraṇena uppajjamāno, anagāriyassa ca yattakaṃ yattakaṃ paro pariyāpuṇāti vā katheti vā, mānavasena taddiguṇataddiguṇakaraṇena uppajjamāno akusalo. Agāriyassa pana paraṃ ekaṃ salākabhattaṃ dentaṃ disvā attanā dve vā tīṇi vā dātukāmatāya uppajjamāno, anagāriyassa ca parena ekanikāye gahite mānaṃ anissāya kevalaṃ taṃ disvā attanā ālasiyaṃ abhibhuyya dve nikāye gahetukāmatāya uppajjamāno kusalo. Idha pana akusalo adhippeto. Ayañhi uppajjitvā cittaṃ dūseti, obhāsituṃ na deti. Tasmā ‘‘cittassa upakkileso’’ti vuccati.
ಯಥಾ ಚಾಯಂ, ಏವಂ ಜಾತಿಆದೀನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಣ್ಣತಿವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನೋ ಮಾನೋ, ಅಚ್ಚುಣ್ಣತಿವಸೇನ ಅತಿಮಾನೋ, ಮದಗ್ಗಹಣಾಕಾರೋ ಮದೋ, ಕಾಮಗುಣೇಸು ಚಿತ್ತವೋಸ್ಸಗ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಮಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ದೂಸೇತಿ, ಓಭಾಸಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Yathā cāyaṃ, evaṃ jātiādīni nissāya cittassa uṇṇativasena pavattamāno māno, accuṇṇativasena atimāno, madaggahaṇākāro mado, kāmaguṇesu cittavossaggavasena uppajjamāno pamādo uppajjitvā cittaṃ dūseti, obhāsituṃ na deti. Tasmā ‘‘cittassa upakkileso’’ti vuccati.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಲೋಭಮಾದಿಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತೀತಿ? ತಸ್ಸ ಪಠಮುಪ್ಪತ್ತಿತೋ। ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಞ್ಹಿ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಉಪಪನ್ನಾನಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಸುದ್ಧಾವಾಸಭೂಮಿಯಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಭವನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ಲೋಭೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತತೋ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಅನುರೂಪಪಚ್ಚಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಇತರೇ, ನ ಚ ಏತೇ ಸೋಳಸೇವ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾ, ಏತೇನ ಪನ ನಯೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕಿಲೇಸಾ ಗಹಿತಾಯೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Kasmā pana bhagavā upakkilesaṃ dassento lobhamādiṃ katvā dassetīti? Tassa paṭhamuppattito. Sabbasattānañhi yattha katthaci upapannānaṃ antamaso suddhāvāsabhūmiyampi sabbapaṭhamaṃ bhavanikantivasena lobho uppajjati, tato attano attano anurūpapaccayaṃ paṭicca yathāsambhavaṃ itare, na ca ete soḷaseva cittassa upakkilesā, etena pana nayena sabbepi kilesā gahitāyeva hontīti veditabbā.
೭೨. ಏತ್ತಾವತಾ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ವೋದಾನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏವಂ ಜಾನಿತ್ವಾ। ಪಜಹತೀತಿ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನವಸೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಪಜಹತಿ। ತತ್ಥ ಕಿಲೇಸಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಮಗ್ಗಪಟಿಪಾಟಿಯಾತಿ ದ್ವಿಧಾ ಪಹಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಿಲೇಸಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ತಾವ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಥಮ್ಭೋ ಸಾರಮ್ಭೋ ಮಾನೋ ಅತಿಮಾನೋ ಮದೋತಿ ಇಮೇ ಛ ಕಿಲೇಸಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕೋಧೋ ಉಪನಾಹೋ ಪಮಾದೋತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಕಿಲೇಸಾ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ಮಕ್ಖೋ ಪಳಾಸೋ ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಮಾಯಾ ಸಾಠೇಯ್ಯನ್ತಿ ಇಮೇ ಛ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀಯನ್ತೀತಿ। ಮಗ್ಗಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪನ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಮಕ್ಖೋ ಪಳಾಸೋ ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಮಾಯಾ ಸಾಠೇಯ್ಯನ್ತಿ ಇಮೇ ಛ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕೋಧೋ ಉಪನಾಹೋ ಪಮಾದೋತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ। ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಥಮ್ಭೋ ಸಾರಮ್ಭೋ ಮಾನೋ ಅತಿಮಾನೋ ಮದೋತಿ ಇಮೇ ಛ ಪಹೀಯನ್ತೀತಿ।
72. Ettāvatā saṃkilesaṃ dassetvā idāni vodānaṃ dassento sa kho so, bhikkhavetiādimāha. Tattha iti viditvāti evaṃ jānitvā. Pajahatīti samucchedappahānavasena ariyamaggena pajahati. Tattha kilesapaṭipāṭiyā maggapaṭipāṭiyāti dvidhā pahānaṃ veditabbaṃ. Kilesapaṭipāṭiyā tāva abhijjhāvisamalobho thambho sārambho māno atimāno madoti ime cha kilesā arahattamaggena pahīyanti. Byāpādo kodho upanāho pamādoti ime cattāro kilesā anāgāmimaggena pahīyanti. Makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyanti ime cha sotāpattimaggena pahīyantīti. Maggapaṭipāṭiyā pana, sotāpattimaggena makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyanti ime cha pahīyanti. Anāgāmimaggena byāpādo kodho upanāho pamādoti ime cattāro. Arahattamaggena abhijjhāvisamalobho thambho sārambho māno atimāno madoti ime cha pahīyantīti.
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಇಮೇ ಕಿಲೇಸಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ ವಾ ಹೋನ್ತು, ಸೇಸಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ ವಾ, ಅಥ ಖೋ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನೇವ ಪಹಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಪವೇಣಿಮಗ್ಗಾಗತೋ ಸಮ್ಭವೋ, ಸೋ ಚ ಉಪರಿ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗಸ್ಸೇವ ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಯುಜ್ಜತಿ, ತತಿಯಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನಾವಸೇಸಾನಞ್ಹಿ ವಿಸಮಲೋಭಾದೀನಂ ತೇನ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ಸೇಸಾನಂ ಇಮಿನಾವ। ಯೇಪಿ ಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ತೇಪಿ ತಂಸಮುಟ್ಠಾಪಕಚಿತ್ತಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನೇವ ಸುಪ್ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನ ಚೇತ್ಥ ಪಹಾನಂ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ, ತಂ ಪುಬ್ಬಾಪರೇನ ನ ಸನ್ಧಿಯತಿ। ಕೇಚಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನಮ್ಪಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಇಚ್ಛಾಮತ್ತಮೇವ।
Imasmiṃ pana ṭhāne ime kilesā sotāpattimaggavajjhā vā hontu, sesamaggavajjhā vā, atha kho anāgāmimaggeneva pahānaṃ sandhāya ‘‘abhijjhāvisamalobhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahatī’’tiādimāhāti veditabbā. Ayamettha paveṇimaggāgato sambhavo, so ca upari catutthamaggasseva niddiṭṭhattā yujjati, tatiyamaggena pahīnāvasesānañhi visamalobhādīnaṃ tena pahānaṃ hoti, sesānaṃ imināva. Yepi hi sotāpattimaggena pahīyanti, tepi taṃsamuṭṭhāpakacittānaṃ appahīnattā anāgāmimaggeneva suppahīnā hontīti. Keci pana paṭhamamaggena cettha pahānaṃ vaṇṇayanti, taṃ pubbāparena na sandhiyati. Keci vikkhambhanappahānampi, taṃ tesaṃ icchāmattameva.
೭೩. ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಏತ್ಥ ಯತೋತಿ ಯಮ್ಹಿ ಕಾಲೇ। ಪಹೀನೋ ಹೋತೀತಿ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪಹಾನಂ ಸನ್ಧಾಯೇವಾಹ।
73.Yatokho, bhikkhaveti ettha yatoti yamhi kāle. Pahīno hotīti anāgāmimaggakkhaṇe pahānaṃ sandhāyevāha.
೭೪. ಸೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನಾತಿ ಏತಂ ‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಏಕಮೇಕೇನ ಪದೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಇಮಸ್ಸ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಲೋಕುತ್ತರಪ್ಪಸಾದೋ ಆಗತೋ, ಅಥಸ್ಸ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧಗುಣೇ ಧಮ್ಮಗುಣೇ ಸಙ್ಘಗುಣೇ ಚ ಅನುಸ್ಸರತೋ ಲೋಕಿಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಮಸ್ಸ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಂ ಪಸಾದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
74.So buddhe aveccappasādenāti etaṃ ‘‘yato kho, bhikkhave, abhijjhāvisamalobho pahīno hoti, so buddhe aveccappasādena samannāgato hotī’’ti evaṃ ekamekena padena yojetabbaṃ. Imassa hi bhikkhuno anāgāmimaggena lokuttarappasādo āgato, athassa aparena samayena buddhaguṇe dhammaguṇe saṅghaguṇe ca anussarato lokiyo uppajjati, tamassa sabbampi lokiyalokuttaramissakaṃ pasādaṃ dassento bhagavā ‘‘buddhe aveccappasādenā’’tiādimāha.
ತತ್ಥ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನಾತಿ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಗುಣಾನಂ ಯಾಥಾವತೋ ಞಾತತ್ತಾ ಅಚಲೇನ ಅಚ್ಚುತೇನ ಪಸಾದೇನ। ಇದಾನಿ ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನುಸ್ಸರತೋ ಸೋ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ತಂ ವಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತೀಣಿ ಅನುಸ್ಸತಿಟ್ಠಾನಾನಿ ವಿತ್ಥಾರೇಸಿ। ತೇಸಂ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಅನುಸ್ಸತಿಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಾ।
Tattha aveccappasādenāti buddhadhammasaṅghaguṇānaṃ yāthāvato ñātattā acalena accutena pasādena. Idāni yathā tassa bhikkhuno anussarato so aveccappasādo uppanno, taṃ vidhiṃ dassento ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā nayena tīṇi anussatiṭṭhānāni vitthāresi. Tesaṃ atthavaṇṇanā sabbākārena visuddhimagge anussatikathāyaṃ vuttā.
೭೫. ಏವಮಸ್ಸ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಂ ಪಸಾದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಸಮನ್ನಾಗತಞ್ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಾದಿಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಯಥೋಧಿ ಖೋ ಪನಸ್ಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಹಿ ಪಚ್ಚನ್ತೇ ವುಟ್ಠಿತಂ ಚೋರುಪದ್ದವಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಮಹಾನಗರೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ವಿಯ ಇಮೇ ಚಿಮೇ ಚ ಮಮ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಬಲವಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಯಥೋಧಿ ಖೋ ಪನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
75. Evamassa lokiyalokuttaramissakaṃ pasādaṃ dassetvā idāni kilesappahānaṃ aveccappasādasamannāgatañca paccavekkhato uppajjamānaṃ somanassādiānisaṃsaṃ dassento yathodhi kho panassātiādimāha. Anāgāmissa hi paccante vuṭṭhitaṃ corupaddavaṃ vūpasametvā taṃ paccavekkhato mahānagare vasantassa rañño viya ime cime ca mama kilesā pahīnāti attano kilesappahānaṃ paccavekkhato balavasomanassaṃ uppajjati. Taṃ dassento bhagavā ‘‘yathodhi kho panassā’’tiādimāha.
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯ್ವಾಯಂ ಅನಾಗಾಮೀ ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ‘‘ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮೇ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘೇ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ, ತಸ್ಸ ಯಥೋಧಿ ಖೋ ಚತ್ತಂ ಹೋತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ, ಸಕಸಕಓಧಿವಸೇನ ಚತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ, ತಂ ತಂ ಕಿಲೇಸಜಾತಂ ವನ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ಪಹೀನಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ। ಸಕಸಕಓಧಿವಸೇನಾತಿ ದ್ವೇ ಓಧೀ ಕಿಲೇಸೋಧಿ ಚ ಮಗ್ಗೋಧಿ ಚ। ತತ್ಥ ಕಿಲೇಸೋಧಿವಸೇನಾಪಿ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಯಂ ಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ, ತೇ ಅಞ್ಞಮಗ್ಗವಜ್ಝೇಹಿ ಅಮಿಸ್ಸಾ ಹುತ್ವಾ ಸಕೇನೇವ ಓಧಿನಾ ಪಹೀನಾ। ಮಗ್ಗೋಧಿವಸೇನಾಪಿ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಯೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ತೇನ ತೇಯೇವ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಕಸಕಓಧಿವಸೇನ ತಂ ತಂ ಕಿಲೇಸಜಾತಂ ಚತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ, ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಚ ಲದ್ಧಸೋಮನಸ್ಸೋ ತತುತ್ತರಿಪಿ ಸೋ ‘‘ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Tassattho – yvāyaṃ anāgāmī bhikkhu evaṃ ‘‘buddhe aveccappasādena samannāgato hoti…pe… dhamme…pe… saṅghe…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti, tassa yathodhi kho cattaṃ hoti paṭinissaṭṭhaṃ, sakasakaodhivasena cattameva hoti, taṃ taṃ kilesajātaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Sakasakaodhivasenāti dve odhī kilesodhi ca maggodhi ca. Tattha kilesodhivasenāpi ye kilesā yaṃ maggavajjhā, te aññamaggavajjhehi amissā hutvā sakeneva odhinā pahīnā. Maggodhivasenāpi ye kilesā yena maggena pahātabbā, tena teyeva pahīnā honti. Evaṃ sakasakaodhivasena taṃ taṃ kilesajātaṃ cattameva hoti paṭinissaṭṭhaṃ, taṃ paccavekkhitvā ca laddhasomanasso tatuttaripi so ‘‘buddhe aveccappasādena samannāgatomhī’’ti labhati atthavedanti sambandho.
ಯತೋಧಿ ಖೋತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಯಮತ್ಥೋ, ಅಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯತೋಧಿ ಖೋ ಪನ ಚತ್ತಂ ಹೋತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ। ತತ್ಥ ಯತೋತಿ ಕಾರಣವಚನಂ, ಯಸ್ಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಓಧೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇ ಹಿ ಓಧಿಂ ಕತ್ವಾ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಉಪರಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಜಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಓಧೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಲೇಸಂ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಪಜಹತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನೋಧೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಚ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಹೇಟ್ಠಾಮಗ್ಗತ್ತಯೇನ ಚತ್ತಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯತೋಧಿ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಚತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಖೋ ಪನಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಅಯಂ ಪನ ಪಿಣ್ಡತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸ ಓಧಿ ಚತ್ತಂ ಹೋತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಚ ಲದ್ಧಸೋಮನಸ್ಸೋ ತತುತ್ತರಿಪಿ ಸೋ ‘‘ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದನ್ತಿ ಯಥಾಪಾಳಿ ನೇತಬ್ಬಂ।
Yatodhi khotipi pāṭho. Tassa vasena ayamattho, assa bhikkhuno yatodhi kho pana cattaṃ hoti paṭinissaṭṭhaṃ. Tattha yatoti kāraṇavacanaṃ, yasmāti vuttaṃ hoti. Odhīti heṭṭhā tayo maggā vuccanti. Kasmā? Te hi odhiṃ katvā koṭṭhāsaṃ katvā uparimaggena pahātabbakilese ṭhapetvā pajahanti, tasmā odhīti vuccanti. Arahattamaggo pana kiñci kilesaṃ anavasesetvā pajahati, tasmā anodhīti vuccati. Imassa ca bhikkhuno heṭṭhāmaggattayena cattaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘yatodhi kho panassa cattaṃ hotī’’ti. Tattha kho panāti nipātamattaṃ. Ayaṃ pana piṇḍattho. Yasmā assa odhi cattaṃ hoti paṭinissaṭṭhaṃ, tasmā taṃ paccavekkhitvā ca laddhasomanasso tatuttaripi so ‘‘buddhe aveccappasādena samannāgatomhī’’ti labhati atthavedanti yathāpāḷi netabbaṃ.
ತತ್ಥ ಚತ್ತನ್ತಿ ಇದಂ ಸಕಭಾವಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ವನ್ತನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ಅನಾದಿಯನಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ। ಮುತ್ತನ್ತಿ ಇದಂ ಸನ್ತತಿತೋ ವಿನಿಮೋಚನವಸೇನ। ಪಹೀನನ್ತಿ ಇದಂ ಮುತ್ತಸ್ಸಪಿ ಕ್ವಚಿ ಅನವಟ್ಠಾನದಸ್ಸನವಸೇನ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠನ್ತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಆದಿನ್ನಪುಬ್ಬಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗದಸ್ಸನವಸೇನ ಪಟಿಮುಖಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ಭಾವನಾಬಲೇನ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೋಯೇವ ಅರಣೀಯತೋ ಅತ್ಥೋ, ಉಪಗನ್ತಬ್ಬತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಧಾರಣತೋ ಧಮ್ಮೋ, ವಿನಿಪತಿತುಂ ಅಪ್ಪದಾನತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೇದೋತಿ ಗನ್ಥೋಪಿ ಞಾಣಮ್ಪಿ ಸೋಮನಸ್ಸಮ್ಪಿ। ‘‘ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೬) ಹಿ ಗನ್ಥೋ ‘‘ವೇದೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವೇದಗುಮಾಭಿಜಞ್ಞಾ, ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭಾವೇ ಅಸತ್ತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಸು॰ ನಿ॰ ೧೦೬೫) ಞಾಣಂ। ‘‘ಯೇ ವೇದಜಾತಾ ವಿಚರನ್ತಿ ಲೋಕೇ’’ತಿಆದೀಸು ಸೋಮನಸ್ಸಂ। ಇಧ ಪನ ಸೋಮನಸ್ಸಞ್ಚ ಸೋಮನಸ್ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣಞ್ಚ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದನ್ತಿ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಾರಮ್ಮಣಸೋಮನಸ್ಸಞ್ಚ ಸೋಮನಸ್ಸಮಯಞಾಣಞ್ಚ ಲಭತೀ’’ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha cattanti idaṃ sakabhāvapariccajanavasena vuttaṃ. Vantanti idaṃ pana anādiyanabhāvadassanavasena. Muttanti idaṃ santatito vinimocanavasena. Pahīnanti idaṃ muttassapi kvaci anavaṭṭhānadassanavasena. Paṭinissaṭṭhanti idaṃ pubbe ādinnapubbassa paṭinissaggadassanavasena paṭimukhaṃ vā nissaṭṭhabhāvadassanavasena bhāvanābalena abhibhuyya nissaṭṭhabhāvadassanavasenāti vuttaṃ hoti. Labhati atthavedaṃ labhati dhammavedanti ettha buddhādīsu aveccappasādoyeva araṇīyato attho, upagantabbatoti vuttaṃ hoti. Dhāraṇato dhammo, vinipatituṃ appadānatoti vuttaṃ hoti. Vedoti ganthopi ñāṇampi somanassampi. ‘‘Tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū’’tiādīsu (dī. ni. 1.256) hi gantho ‘‘vedo’’ti vuccati. ‘‘Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā, akiñcanaṃ kāmabhāve asatta’’ntiādīsu (su. ni. 1065) ñāṇaṃ. ‘‘Ye vedajātā vicaranti loke’’tiādīsu somanassaṃ. Idha pana somanassañca somanassasampayuttañāṇañca adhippetaṃ, tasmā ‘‘labhati atthavedaṃ labhati dhammavedanti aveccappasādārammaṇasomanassañca somanassamayañāṇañca labhatī’’ti evamettha attho veditabbo.
ಅಥ ವಾ ಅತ್ಥವೇದನ್ತಿ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಮೇವ ವೇದಂ। ಧಮ್ಮವೇದನ್ತಿ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಸ್ಸ ಹೇತುಂ ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಮೇವ ವೇದನ್ತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ಹೇತುಮ್ಹಿ ಞಾಣಂ ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ, ಹೇತುಫಲೇ ಞಾಣಂ ಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೭೧೮-೭೧೯)। ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜನ್ತಿ ತಮೇವ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಅತ್ಥಧಮ್ಮಾನಿಸಂಸಭೂತಂ ವೇದಞ್ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಞ್ಹಿ ಅನವಜ್ಜಲಕ್ಖಣೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಉಪಸಞ್ಹಿತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ಪಮುದಿತಸ್ಸ ನಿರಾಮಿಸಾ ಪೀತಿ ಜಾಯತಿ। ಪೀತಿಮನಸ್ಸಾತಿ ತಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಪೀಣಿತಮನಸ್ಸ। ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತೀತಿ ಕಾಯೋಪಿ ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ ವೂಪಸನ್ತದರಥೋ। ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖನ್ತಿ ಏವಂ ವೂಪಸನ್ತಕಾಯದರಥೋ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಮಾ ಆಧಿಯತಿ ಅಪ್ಪಿತಂ ವಿಯ ಅಚಲಂ ತಿಟ್ಠತಿ।
Atha vā atthavedanti aveccappasādaṃ paccavekkhato uppannaṃ vuttappakārameva vedaṃ. Dhammavedanti aveccappasādassa hetuṃ odhiso kilesappahānaṃ paccavekkhato uppannaṃ vuttappakārameva vedanti evampi ettha attho veditabbo. Vuttañhetaṃ ‘‘hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, hetuphale ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā’’ti (vibha. 718-719). Dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjanti tameva atthañca dhammañca atthadhammānisaṃsabhūtaṃ vedañca paccavekkhato uppannaṃ pāmojjaṃ. Tañhi anavajjalakkhaṇena paccavekkhaṇākārappavattena dhammena upasañhitanti vuccati. Pamuditassa pīti jāyatīti iminā pāmojjena pamuditassa nirāmisā pīti jāyati. Pītimanassāti tāya pītiyā pīṇitamanassa. Kāyo passambhatīti kāyopi passaddho hoti vūpasantadaratho. Passaddhakāyo sukhanti evaṃ vūpasantakāyadaratho cetasikaṃ sukhaṃ paṭisaṃvedeti. Cittaṃ samādhiyatīti cittaṃ sammā ādhiyati appitaṃ viya acalaṃ tiṭṭhati.
೭೬. ಏವಮಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಸಮನ್ನಾಗತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಾದಿಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ‘‘ಯಥೋಧಿ ಖೋ ಪನ ಮೇ’’ತಿ ವಾರೇನ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಯ ಪವತ್ತಾಕಾರಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಾನುಭಾವಸೂಚಕಂ ಫಲಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ।
76. Evamassa kilesappahānaṃ aveccappasādasamannāgataṃ paccavekkhato uppajjamānaṃ somanassādiānisaṃsaṃ dassetvā idāni ‘‘yathodhi kho pana me’’ti vārena tassa paccavekkhaṇāya pavattākāraṃ pakāsetvā tasseva anāgāmimaggānubhāvasūcakaṃ phalaṃ dassento sa kho so, bhikkhavetiādimāha.
ತತ್ಥ ಏವಂಸೀಲೋತಿ ತಸ್ಸ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಪಞ್ಞೋತಿ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೇವ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಾಲೀನನ್ತಿ ಲೋಹಿತಸಾಲಿಗನ್ಧಸಾಲಿಆದೀನಂ ಅನೇಕರೂಪಾನಂ। ಪಿಣ್ಡಪಾತನ್ತಿ ಓದನಂ। ವಿಚಿತಕಾಳಕನ್ತಿ ಅಪನೀತಕಾಳಕಂ। ನೇವಸ್ಸ ತಂ ಹೋತಿ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾತಿ ತಸ್ಸ ಏವಂವಿಧಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಪಿಣ್ಡಪಾತಭೋಜನಂ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಾ ಫಲಸ್ಸ ವಾ ನೇವ ಅನ್ತರಾಯಾಯ ಹೋತಿ, ಪಟಿಲದ್ಧಗುಣಸ್ಸ ಹಿ ತಂ ಕಿಮನ್ತರಾಯಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ? ಯೋಪಿಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗೋ ಚ ಫಲಂ ಚ ತಪ್ಪಟಿಲಾಭಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರಭತೋಪಿ ನೇವಸ್ಸ ತಂ ಹೋತಿ ಅನ್ತರಾಯಾಯ, ಅನ್ತರಾಯಂ ಕಾತುಂ ಅಸಮತ್ಥಮೇವ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸೀಲಧಮ್ಮಪಞ್ಞಾಸಙ್ಗಹೇನ ಮಗ್ಗೇನ ವಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತತ್ತಾ।
Tattha evaṃsīloti tassa anāgāmimaggasampayuttaṃ sīlakkhandhaṃ dasseti. Evaṃdhammo evaṃpaññoti taṃsampayuttameva samādhikkhandhaṃ paññākkhandhañca dasseti. Sālīnanti lohitasāligandhasāliādīnaṃ anekarūpānaṃ. Piṇḍapātanti odanaṃ. Vicitakāḷakanti apanītakāḷakaṃ. Nevassa taṃ hoti antarāyāyāti tassa evaṃvidhassa bhikkhuno taṃ vuttappakārapiṇḍapātabhojanaṃ maggassa vā phalassa vā neva antarāyāya hoti, paṭiladdhaguṇassa hi taṃ kimantarāyaṃ karissati? Yopissa appaṭiladdho catutthamaggo ca phalaṃ ca tappaṭilābhāya vipassanaṃ ārabhatopi nevassa taṃ hoti antarāyāya, antarāyaṃ kātuṃ asamatthameva hoti. Kasmā? Vuttappakārasīladhammapaññāsaṅgahena maggena visuddhacittattā.
ಯಸ್ಮಾ ಚೇತ್ಥ ಏತದೇವ ಕಾರಣಂ, ತಸ್ಮಾ ತದನುರೂಪಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿಆದಿಮಾಹ।
Yasmā cettha etadeva kāraṇaṃ, tasmā tadanurūpaṃ upamaṃ dassento seyyathāpītiādimāha.
ತತ್ಥ ಅಚ್ಛನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಂ। ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಮಲವಿಗಮೇನ। ಪರಿಯೋದಾತಂ ಪಭಸ್ಸರತಾಯ। ಉಕ್ಕಾಮುಖನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣಕಾರಾನಂ ಮೂಸಾಮುಖಂ। ಸುವಣ್ಣಕಾರಾನಂ ಮೂಸಾ ಹಿ ಇಧ ಉಕ್ಕಾ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪನ ದೀಪಿಕಾದಯೋಪಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ‘‘ಉಕ್ಕಾಸು ಧಾರೀಯಮಾನಾಸೂ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೫೯) ಹಿ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ದೀಪಿಕಾ ‘‘ಉಕ್ಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಉಕ್ಕಂ ಬನ್ಧೇಯ್ಯ, ಉಕ್ಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಮುಖಂ ಆಲಿಮ್ಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೬೦) ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಅಙ್ಗಾರಕಪಲ್ಲಂ। ‘‘ಕಮ್ಮಾರಾನಂ ಯಥಾ ಉಕ್ಕಾ, ಅನ್ತೋ ಝಾಯತಿ ನೋ ಬಹೀ’’ತಿ (ಜಾ॰ ೨.೨೨.೬೪೯) ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಕಮ್ಮಾರುದ್ಧನಂ। ‘‘ಏವಂವಿಪಾಕೋ ಉಕ್ಕಾಪಾತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪) ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ವಾತವೇಗೋ ‘‘ಉಕ್ಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಅಞ್ಞೇಸು ಚ ಏವರೂಪೇಸು ‘‘ಸಣ್ಡಾಸೇನ ಜಾತರೂಪಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪತೀ’’ತಿ ಆಗತಟ್ಠಾನೇಸು ಸುವಣ್ಣಕಾರಾನಂ ಮೂಸಾ ‘‘ಉಕ್ಕಾ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tattha acchanti vippasannaṃ. Parisuddhaṃ malavigamena. Pariyodātaṃ pabhassaratāya. Ukkāmukhanti suvaṇṇakārānaṃ mūsāmukhaṃ. Suvaṇṇakārānaṃ mūsā hi idha ukkā, aññattha pana dīpikādayopi vuccanti. ‘‘Ukkāsu dhārīyamānāsū’’ti (dī. ni. 1.159) hi āgataṭṭhāne dīpikā ‘‘ukkā’’ti vuccati. ‘‘Ukkaṃ bandheyya, ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeyyā’’ti (ma. ni. 3.360) āgataṭṭhāne aṅgārakapallaṃ. ‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahī’’ti (jā. 2.22.649) āgataṭṭhāne kammāruddhanaṃ. ‘‘Evaṃvipāko ukkāpāto bhavissatī’’ti (dī. ni. 1.24) āgataṭṭhāne vātavego ‘‘ukkā’’ti vuccati. Imasmiṃ pana ṭhāne aññesu ca evarūpesu ‘‘saṇḍāsena jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipatī’’ti āgataṭṭhānesu suvaṇṇakārānaṃ mūsā ‘‘ukkā’’ti veditabbā.
ತತ್ರಾಯಂ ಉಪಮಾಸಂಸನ್ದನಾ – ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠವತ್ಥಂ ವಿಯ ಹಿ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಜಾತರೂಪಂ ವಿಯ ಚ ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲೇ ಕಾಮರಾಗಾದಿಮಲಾನುಗತಂ ಚಿತ್ತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಚ್ಛೋದಕಂ ವಿಯ ಉಕ್ಕಾಮುಖಂ ವಿಯ ಚ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ। ತಂ ಉದಕಂ ಉಕ್ಕಾಮುಖಞ್ಚ ಆಗಮ್ಮ ವತ್ಥಸುವಣ್ಣಾನಂ ಪರಿಸುದ್ಧತಾ ವಿಯ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸೀಲಧಮ್ಮಪಞ್ಞಾಸಙ್ಗಹಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತತಾತಿ।
Tatrāyaṃ upamāsaṃsandanā – saṃkiliṭṭhavatthaṃ viya hi saṃkiliṭṭhajātarūpaṃ viya ca imassa bhikkhuno puthujjanakāle kāmarāgādimalānugataṃ cittaṃ daṭṭhabbaṃ. Acchodakaṃ viya ukkāmukhaṃ viya ca anāgāmimaggo. Taṃ udakaṃ ukkāmukhañca āgamma vatthasuvaṇṇānaṃ parisuddhatā viya tassa bhikkhuno vuttappakārasīladhammapaññāsaṅgahaṃ anāgāmimaggaṃ āgamma visuddhacittatāti.
೭೭. ಸೋ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾತಿ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ದೇಸನಾ ಆಗತಾ। ತಯೋ ಹಿ ಅನುಸನ್ಧೀ ಪುಚ್ಛಾನುಸನ್ಧಿ ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುಸನ್ಧಿ ಯಥಾನುಸನ್ಧೀತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘ಸಿಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತಿ ಪರಿತಸ್ಸನಾ’ತಿ? ‘ಸಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೨)। ಏವಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಾನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಸುತ್ತವಸೇನ ಪುಚ್ಛಾನುಸನ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಏವಮಸ್ಸ, ಅಜ್ಜಾಪಿ ನೂನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಅವೀತರಾಗೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೫೫) ಏವಂ ಪರೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುಸನ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯೇನ ಪನ ಧಮ್ಮೇನ ಆದಿಮ್ಹಿ ದೇಸನಾ ಉಟ್ಠಿತಾ, ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನುರೂಪಧಮ್ಮವಸೇನ ವಾ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ವಾ ಯೇಸು ಸುತ್ತೇಸು ಉಪರಿ ದೇಸನಾ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಸೀಲೇನ ದೇಸನಾ ಉಟ್ಠಿತಾ, ಉಪರಿ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಆಗತಾ। ಕಕಚೂಪಮೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಉಟ್ಠಿತಾ, ಉಪರಿ ಕಕಚೂಪಮೋವಾದೋ ಆಗತೋ। ಅಲಗದ್ದೇ ಹೇಟ್ಠಾ ದಿಟ್ಠಿಪರಿದೀಪನೇನ ಉಟ್ಠಿತಾ, ಉಪರಿ ತಿಪರಿವಟ್ಟಸುಞ್ಞತಾಪಕಾಸನಾ ಆಗತಾ, ಚೂಳಅಸ್ಸಪುರೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಿಲೇಸಪರಿದೀಪನೇನ ಉಟ್ಠಿತಾ, ಉಪರಿ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾ ಆಗತಾ। ಕೋಸಮ್ಬಿಯಸುತ್ತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಭಣ್ಡನೇನ ಉಟ್ಠಿತಾ, ಉಪರಿ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಾ ಆಗತಾ। ಇಮಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ವತ್ಥಸುತ್ತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಿಲೇಸಪರಿದೀಪನೇನ ಉಟ್ಠಿತಾ, ಉಪರಿ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾ ಆಗತಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಥಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ದೇಸನಾ ಆಗತಾ’’ತಿ। ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇಸು ಪನ ಅನುಪದವಣ್ಣನಾ ಚ ಭಾವನಾನಯೋ ಚ ಸಬ್ಬೋ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತೋ।
77.So mettāsahagatena cetasāti yathānusandhivasena desanā āgatā. Tayo hi anusandhī pucchānusandhi ajjhāsayānusandhi yathānusandhīti. Tattha ‘‘evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ‘siyā nu kho, bhante, bahiddhā asati paritassanā’ti? ‘Siyā bhikkhū’ti bhagavā avocā’’ti (ma. ni. 1.242). Evaṃ pucchantānaṃ vissajjitasuttavasena pucchānusandhi veditabbo. ‘‘Siyā kho pana te brāhmaṇa evamassa, ajjāpi nūna samaṇo gotamo avītarāgo’’ti (ma. ni. 1.55) evaṃ paresaṃ ajjhāsayaṃ viditvā vuttassa suttassa vasena ajjhāsayānusandhi veditabbo. Yena pana dhammena ādimhi desanā uṭṭhitā, tassa dhammassa anurūpadhammavasena vā paṭipakkhavasena vā yesu suttesu upari desanā āgacchati, tesaṃ vasena yathānusandhi veditabbo . Seyyathidaṃ, ākaṅkheyyasutte heṭṭhā sīlena desanā uṭṭhitā, upari cha abhiññā āgatā. Kakacūpame heṭṭhā akkhantiyā uṭṭhitā, upari kakacūpamovādo āgato. Alagadde heṭṭhā diṭṭhiparidīpanena uṭṭhitā, upari tiparivaṭṭasuññatāpakāsanā āgatā, cūḷaassapure heṭṭhā kilesaparidīpanena uṭṭhitā, upari brahmavihārā āgatā. Kosambiyasutte heṭṭhā bhaṇḍanena uṭṭhitā, upari sāraṇīyadhammā āgatā. Imasmimpi vatthasutte heṭṭhā kilesaparidīpanena uṭṭhitā, upari brahmavihārā āgatā. Tena vuttaṃ ‘‘yathānusandhivasena desanā āgatā’’ti. Brahmavihāresu pana anupadavaṇṇanā ca bhāvanānayo ca sabbo sabbākārena visuddhimagge vutto.
೭೮. ಏವಂ ಭಗವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾದೀನಂ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಚ ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದಪ್ಪಹಾನೇನ ವಿಹತಪಚ್ಚತ್ಥಿಕತ್ತಾ ಲದ್ಧಪದಟ್ಠಾನಂ ತಸ್ಸ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಭಾವನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸೋ ಅತ್ಥಿ ಇದನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
78. Evaṃ bhagavā abhijjhādīnaṃ upakkilesānaṃ paṭipakkhabhūtaṃ sabbaso ca kāmarāgabyāpādappahānena vihatapaccatthikattā laddhapadaṭṭhānaṃ tassa anāgāmino brahmavihārabhāvanaṃ dassetvā idānissa arahattāya vipassanaṃ dassetvā arahattappattiṃ dassetuṃ so atthi idantiādimāha.
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸೋ ಅನಾಗಾಮೀ ಏವಂ ಭಾವಿತಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೋ ಏತೇಸಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾನಂ ಯತೋ ಕುತೋಚಿ ವುಟ್ಠಾಯ ತೇ ಏವ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಧಮ್ಮೇ ನಾಮವಸೇನ ತೇಸಂ ನಿಸ್ಸಯಂ ಹದಯವತ್ಥುಂ ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಯಾನಿ ಭೂತಾನೀತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಭೂತುಪಾದಾಯಧಮ್ಮೇ ರೂಪವಸೇನ ಚ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಿ ಇದನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಏತ್ತಾವತಾನೇನ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮುದಯಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ ಅತ್ಥಿ ಹೀನನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಏತ್ತಾವತಾನೇನ ಸಮುದಯಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ತಸ್ಸ ಪಹಾನುಪಾಯಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಅತ್ಥಿ ಪಣೀತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಏತ್ತಾವತಾನೇನ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಅತ್ಥಿ ಉತ್ತರಿ ಇಮಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾಗತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಇಮಸ್ಸ ಮಯಾ ಅಧಿಗತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಸಞ್ಞಾಗತಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಏವಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ಏತ್ತಾವತಾನೇನ ನಿರೋಧಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋತಿ ತಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಏವಂ ಚತೂಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಜಾನತೋ, ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ, ಭಯಭೇರವೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰… ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾತೀತಿ।
Tassattho – so anāgāmī evaṃ bhāvitabrahmavihāro etesaṃ brahmavihārānaṃ yato kutoci vuṭṭhāya te eva brahmavihāradhamme nāmavasena tesaṃ nissayaṃ hadayavatthuṃ vatthunissayāni bhūtānīti iminā nayena bhūtupādāyadhamme rūpavasena ca vavatthapetvā atthi idanti pajānāti, ettāvatānena dukkhasaccavavatthānaṃ kataṃ hoti. Tato tassa dukkhassa samudayaṃ paṭivijjhanto atthi hīnanti pajānāti, ettāvatānena samudayasaccavavatthānaṃ kataṃ hoti. Tato tassa pahānupāyaṃ vicinanto atthi paṇītanti pajānāti, ettāvatānena maggasaccavavatthānaṃ kataṃ hoti. Tato tena maggena adhigantabbaṭṭhānaṃ vicinanto atthi uttari imassa saññāgatassa nissaraṇanti pajānāti, imassa mayā adhigatassa brahmavihārasaññāgatassa uttari nissaraṇaṃ nibbānaṃ atthīti evaṃ pajānātīti adhippāyo, ettāvatānena nirodhasaccavavatthānaṃ kataṃ hoti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passatoti tassa vipassanāpaññāya evaṃ catūhi ākārehi cattāri saccāni jānato, maggapaññāya evaṃ passato, bhayabherave vuttanayeneva kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati…pe… itthattāyāti pajānātīti.
ಏವಂ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಾ ದೇಸನಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಸಂ ಪರಿಸತಿ ನ್ಹಾನಸುದ್ಧಿಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಸೋ ಏವಂ ನ್ಹಾನಸುದ್ಧಿಯಾ ವಣ್ಣಂ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತೀತಿ ಭಗವತಾ ವಿದಿತೋ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಚೋದನತ್ಥಾಯ ‘‘ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಿನಾತೋ ಅನ್ತರೇನ ಸಿನಾನೇನಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಅನುಸನ್ಧಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನ್ತರೇನ ಸಿನಾನೇನಾತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇನ ಕಿಲೇಸವುಟ್ಠಾನಸಿನಾನೇನ।
Evaṃ yāva arahattā desanaṃ pāpetvā idāni yasmā tassaṃ parisati nhānasuddhiko brāhmaṇo nisinno, so evaṃ nhānasuddhiyā vaṇṇaṃ vuccamānaṃ sutvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissatīti bhagavatā vidito, tasmā tassa codanatthāya ‘‘ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sināto antarena sinānenā’’ti imaṃ pāṭiyekkaṃ anusandhimāha. Tattha antarena sinānenāti abbhantarena kilesavuṭṭhānasinānena.
೭೯. ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋತಿ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ನಾಮ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅತ್ತನೋ ಗೋತ್ತವಸೇನ, ಸುನ್ದರಿಕಾಯ ಪನ ನದಿಯಾ ಸಿನಾತಸ್ಸ ಪಾಪಪ್ಪಹಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೋ ತಂ ಭಗವತೋ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಮಯಂ ಸಿನಾನಸುದ್ಧಿಂ ವಣ್ಣೇಮ, ಸಮಣೋಪಿ ಗೋತಮೋ ತಥೇವ ವಣ್ಣೇತಿ, ಸಮಾನಚ್ಛನ್ದೋ ದಾನಿ ಏಸ ಅಮ್ಹೇಹೀ’’ತಿ। ಅಥ ಭಗವನ್ತಂ ಬಾಹುಕಂ ನದಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ತತ್ಥ ಪಾಪಂ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಆಗತಂ ವಿಯ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಆಹ ‘‘ಗಚ್ಛತಿ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಬಾಹುಕಂ ನದಿಂ ಸಿನಾಯಿತು’’ನ್ತಿ? ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಗಚ್ಛಾಮೀತಿ ವಾ ನ ಗಚ್ಛಾಮೀತಿ ವಾ ಅವತ್ವಾಯೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಕತ್ತುಕಾಮೋ ‘‘ಕಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬಾಹುಕಾಯ ನದಿಯಾ , ಕಿಂ ಬಾಹುಕಾ ನದೀ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಕಿಂ ಪಯೋಜನಂ ಬಾಹುಕಾಯ, ಕಿಂ ಸಾ ಕರಿಸ್ಸತಿ? ಅಸಮತ್ಥಾ ಸಾ ಕಸ್ಸಚಿ ಅತ್ಥಾಯ, ಕಿಂ ತತ್ಥ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ?
79.Sundarikabhāradvājoti bhāradvājo nāma so brāhmaṇo attano gottavasena, sundarikāya pana nadiyā sinātassa pāpappahānaṃ hotīti ayamassa diṭṭhi, tasmā ‘‘sundarikabhāradvājo’’ti vuccati. So taṃ bhagavato vacanaṃ sutvā cintesi ‘‘mayaṃ sinānasuddhiṃ vaṇṇema, samaṇopi gotamo tatheva vaṇṇeti, samānacchando dāni esa amhehī’’ti. Atha bhagavantaṃ bāhukaṃ nadiṃ gantvā taṃ tattha pāpaṃ pavāhetvā āgataṃ viya maññamāno āha ‘‘gacchati pana bhavaṃ gotamo bāhukaṃ nadiṃ sināyitu’’nti? Bhagavā tassa gacchāmīti vā na gacchāmīti vā avatvāyeva brāhmaṇassa diṭṭhisamugghātaṃ kattukāmo ‘‘kiṃ brāhmaṇa bāhukāya nadiyā , kiṃ bāhukā nadī karissatī’’ti āha. Tassattho kiṃ payojanaṃ bāhukāya, kiṃ sā karissati? Asamatthā sā kassaci atthāya, kiṃ tattha gamissāmīti?
ಅಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಂ ಪಸಂಸನ್ತೋ ಲೋಕ್ಖಸಮ್ಮತಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಲೋಕ್ಖಸಮ್ಮತಾತಿ ಲೂಖಭಾವಸಮ್ಮತಾ, ಲೂಖಭಾವನ್ತಿ ಚೋಕ್ಖಭಾವಂ, ವಿಸುದ್ಧಿಭಾವಂ ದೇತೀತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಮತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಲೋಕ್ಯಸಮ್ಮತಾತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ, ಸೇಟ್ಠಂ ಲೋಕಂ ಗಮಯತೀತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಮತಾತಿ। ಪುಞ್ಞಸಮ್ಮತಾತಿ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಸಮ್ಮತಾ। ಪವಾಹೇತೀತಿ ಗಮಯತಿ ವಿಸೋಧೇತಿ। ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸೀತಿ ಗಾಥಾಹಿ ಅಭಾಸಿ। ಗಾಥಾ ಚ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ತದತ್ಥದೀಪನತ್ಥಮೇವ ವಾ ಗಾಥಾರುಚಿಕಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ, ವಿಸೇಸತ್ಥದೀಪನತ್ಥಂ ವಾ। ಇಧ ಪನೇತಾ ಉಭಯತ್ಥದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Atha brāhmaṇo taṃ pasaṃsanto lokkhasammatātiādimāha. Tattha lokkhasammatāti lūkhabhāvasammatā, lūkhabhāvanti cokkhabhāvaṃ, visuddhibhāvaṃ detīti evaṃ sammatāti vuttaṃ hoti. Lokyasammatātipi pāṭho. Tassattho, seṭṭhaṃ lokaṃ gamayatīti evaṃ sammatāti. Puññasammatāti puññanti sammatā. Pavāhetīti gamayati visodheti. Gāthāhi ajjhabhāsīti gāthāhi abhāsi. Gāthā ca vuccamānā tadatthadīpanatthameva vā gāthārucikānaṃ vuccati, visesatthadīpanatthaṃ vā. Idha panetā ubhayatthadīpanatthaṃ vuttāti veditabbā.
ಬಾಹುಕನ್ತಿ ಇದಮೇವ ಹಿ ಏತ್ಥ ವಚನಂ ತದತ್ಥದೀಪಕಂ, ಸೇಸಾನಿ ವಿಸೇಸತ್ಥದೀಪಕಾನಿ। ಯಥೇವ ಹಿ ಬಾಹುಕಂ, ಏವಂ ಅಧಿಕಕ್ಕಾದೀನಿಪಿ ಲೋಕೋ ಗಚ್ಛತಿ ನ್ಹಾನೇನ ಪಾಪಂ ಪವಾಹೇತುಂ। ತತ್ಥ ಯೇ ತೇಸಂ ಠಾನಾನಂ ಆಸನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ದಿವಸಸ್ಸ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ನ್ಹಾಯನ್ತಿ। ಯೇ ದೂರಾ, ತೇ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸಕಿಂ ಏಕದಿವಸನ್ತರಂ, ಏವಂ ಯಾವ ಸಂವಚ್ಛರನ್ತರಂ ನ್ಹಾಯನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಗನ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತೇ ಘಟೇಹಿಪಿ ತತೋ ಉದಕಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಯನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಞ್ಚೇತಂ ನಿರತ್ಥಕಂ, ತಸ್ಮಾ ಇಮಂ ವಿಸೇಸತ್ಥಂ ದೀಪೇತುಂ ಅಧಿಕಕ್ಕಾದೀನಿಪೀತಿ ಆಹ।
Bāhukanti idameva hi ettha vacanaṃ tadatthadīpakaṃ, sesāni visesatthadīpakāni. Yatheva hi bāhukaṃ, evaṃ adhikakkādīnipi loko gacchati nhānena pāpaṃ pavāhetuṃ. Tattha ye tesaṃ ṭhānānaṃ āsannā honti, te divasassa tikkhattuṃ nhāyanti. Ye dūrā, te yathākkamaṃ dvikkhattuṃ sakiṃ ekadivasantaraṃ, evaṃ yāva saṃvaccharantaraṃ nhāyanti. Ye pana sabbathāpi gantuṃ na sakkonti, te ghaṭehipi tato udakaṃ āharāpetvā nhāyanti. Sabbañcetaṃ niratthakaṃ, tasmā imaṃ visesatthaṃ dīpetuṃ adhikakkādīnipīti āha.
ತತ್ಥ ಅಧಿಕಕ್ಕನ್ತಿ ನ್ಹಾನಸಮ್ಭಾರವಸೇನ ಲದ್ಧವೋಹಾರಂ ಏಕಂ ತಿತ್ಥಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಗಯಾತಿಪಿ ಮಣ್ಡಲವಾಪಿಸಣ್ಠಾನಂ ತಿತ್ಥಮೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಯಾಗಾತಿ ಏತಮ್ಪಿ ಗಙ್ಗಾಯ ಏಕಂ ತಿತ್ಥಮೇವ ಮಹಾಪನಾದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಗಙ್ಗಾಯಂ ನಿಮುಗ್ಗಪಾಸಾದಸ್ಸ ಸೋಪಾನಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನಂ, ಬಾಹುಕಾ ಸುನ್ದರಿಕಾ ಸರಸ್ಸತೀ ಬಾಹುಮತೀತಿ ಇಮಾ ಪನ ಚತಸ್ಸೋ ನದಿಯೋ। ಬಾಲೋತಿ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ। ಪಕ್ಖನ್ದೋತಿ ಪವಿಸನ್ತೋ। ನ ಸುಜ್ಝತೀತಿ ಕಿಲೇಸಸುದ್ಧಿಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಕೇವಲಂ ರಜೋಜಲ್ಲಮೇವ ಪವಾಹೇತಿ।
Tattha adhikakkanti nhānasambhāravasena laddhavohāraṃ ekaṃ titthaṃ vuccati. Gayātipi maṇḍalavāpisaṇṭhānaṃ titthameva vuccati. Payāgāti etampi gaṅgāya ekaṃ titthameva mahāpanādassa rañño gaṅgāyaṃ nimuggapāsādassa sopānasammukhaṭṭhānaṃ, bāhukā sundarikā sarassatī bāhumatīti imā pana catasso nadiyo. Bāloti duppañño. Pakkhandoti pavisanto. Na sujjhatīti kilesasuddhiṃ na pāpuṇāti, kevalaṃ rajojallameva pavāheti.
ಕಿಂ ಸುನ್ದರಿಕಾ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಸುನ್ದರಿಕಾ ಕಿಲೇಸವಿಸೋಧನೇ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ? ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏಸ ನಯೋ ಪಯಾಗಬಾಹುಕಾಸು। ಇಮೇಹಿ ಚ ತೀಹಿ ಪದೇಹಿ ವುತ್ತೇಹಿ ಇತರಾನಿಪಿ ಚತ್ತಾರಿ ಲಕ್ಖಣಾಹಾರನಯೇನ ವುತ್ತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಥೇವ ಸುನ್ದರಿಕಾ ಪಯಾಗಾ ಬಾಹುಕಾ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಕರೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಅಧಿಕಕ್ಕಾದಯೋಪೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Kiṃ sundarikā karissatīti sundarikā kilesavisodhane kiṃ karissati? Na kiñci kātuṃ samatthāti adhippāyo. Esa nayo payāgabāhukāsu. Imehi ca tīhi padehi vuttehi itarānipi cattāri lakkhaṇāhāranayena vuttāneva honti, tasmā yatheva sundarikā payāgā bāhukā na kiñci karonti, tathā adhikakkādayopīti veditabbā.
ವೇರಿನ್ತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಞ್ಚವೇರಸಮನ್ನಾಗತಂ। ಕತಕಿಬ್ಬಿಸನ್ತಿ ಕತಲುದ್ದಕಮ್ಮಂ। ನ ಹಿ ನಂ ಸೋಧಯೇತಿ ಸುನ್ದರಿಕಾ ವಾ ಪಯಾಗಾ ವಾ ಬಾಹುಕಾ ವಾ ನ ಸೋಧಯೇ, ನ ಸೋಧೇತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಾಪಕಮ್ಮಿನನ್ತಿ ಪಾಪಕೇಹಿ ವೇರಕಿಬ್ಬಿಸಕಮ್ಮೇಹಿ ಯುತ್ತಂ, ಲಾಮಕಕಮ್ಮೇ ಯುತ್ತಂ ವಾ ವೇರಕಿಬ್ಬಿಸಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ತೇಹಿ ಖುದ್ದಕೇಹಿಪಿ ಪಾಪೇಹಿ ಯುತ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Verinti pāṇātipātādipañcaverasamannāgataṃ. Katakibbisanti kataluddakammaṃ. Na hi naṃ sodhayeti sundarikā vā payāgā vā bāhukā vā na sodhaye, na sodhetīti vuttaṃ hoti. Pāpakamminanti pāpakehi verakibbisakammehi yuttaṃ, lāmakakamme yuttaṃ vā verakibbisabhāvaṃ appattehi khuddakehipi pāpehi yuttanti vuttaṃ hoti.
ಸುದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಸ್ಸ। ಸದಾ ಫಗ್ಗೂತಿ ನಿಚ್ಚಮ್ಪಿ ಫಗ್ಗುನೀನಕ್ಖತ್ತಮೇವ। ಫಗ್ಗುನಮಾಸೇ ಕಿರ ‘‘ಉತ್ತರಫಗ್ಗುನದಿವಸೇ ಯೋ ನ್ಹಾಯತಿ, ಸೋ ಸಂವಚ್ಛರಂ ಕತಪಾಪಂ ಸೋಧೇತೀ’’ತಿ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ತೇನಸ್ಸ ಭಗವಾ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಹನನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಸುದ್ಧಸ್ಸ ವೇ ಸದಾ ಫಗ್ಗೂ’’ತಿ। ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಂ ಫಗ್ಗುನೀನಕ್ಖತ್ತಂ, ಇತರೋ ಕಿಂ ಸುಜ್ಝತೀತಿ? ಉಪೋಸಥೋ ಸದಾತಿ ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಚ ಚಾತುದ್ದಸಪನ್ನರಸಾದೀಸು ಉಪೋಸಥಙ್ಗಾನಿ ಅಸಮಾದಿಯತೋಪಿ ನಿಚ್ಚಮೇವ ಉಪೋಸಥೋ। ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಸುಚಿಕಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸತಾಯ ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಸುಚೀಹಿ ಚ ಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ। ಸದಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೇ ವತನ್ತಿ ಈದಿಸಸ್ಸ ಚ ಕುಸಲೂಪಸಞ್ಹಿತಂ ವತಸಮಾದಾನಮ್ಪಿ ನಿಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪನ್ನಮೇವ ಹೋತೀತಿ। ಇಧೇವ ಸಿನಾಹೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಸಿನಾಹಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ‘‘ಸಚೇ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಕಿಲೇಸಮಲಪ್ಪವಾಹನಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ಇಧೇವ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗಸಲಿಲೇನ ಸಿನಾಹಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಹಿ ಇದಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ।
Suddhassāti nikkilesassa. Sadā phaggūti niccampi phaggunīnakkhattameva. Phaggunamāse kira ‘‘uttaraphaggunadivase yo nhāyati, so saṃvaccharaṃ katapāpaṃ sodhetī’’ti evaṃ diṭṭhiko so brāhmaṇo, tenassa bhagavā taṃ diṭṭhiṃ paṭihananto āha ‘‘suddhassa ve sadā phaggū’’ti. Nikkilesassa niccaṃ phaggunīnakkhattaṃ, itaro kiṃ sujjhatīti? Uposatho sadāti suddhassa ca cātuddasapannarasādīsu uposathaṅgāni asamādiyatopi niccameva uposatho. Suddhassa sucikammassāti nikkilesatāya suddhassa sucīhi ca kāyakammādīhi samannāgatassa. Sadā sampajjate vatanti īdisassa ca kusalūpasañhitaṃ vatasamādānampi niccaṃ sampannameva hotīti. Idheva sināhīti imasmiṃyeva mama sāsane sināhi. Kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘Sace ajjhattikakilesamalappavāhanaṃ icchasi, idheva mama sāsane aṭṭhaṅgikamaggasalilena sināhi, aññatra hi idaṃ natthī’’ti.
ಇದಾನಿಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಯದೇಸನಾವಸೇನ ತೀಸುಪಿ ದ್ವಾರೇಸು ಸುದ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಬ್ಬಭೂತೇಸು ಕರೋಹಿ ಖೇಮತನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಖೇಮತನ್ತಿ ಅಭಯಂ ಹಿತಭಾವಂ, ಮೇತ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತೇನಸ್ಸ ಮನೋದ್ವಾರಸುದ್ಧಿ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋತಿ।
Idānissa sappāyadesanāvasena tīsupi dvāresu suddhiṃ dassento sabbabhūtesu karohi khematantiādimāha. Tattha khematanti abhayaṃ hitabhāvaṃ, mettanti vuttaṃ hoti. Etenassa manodvārasuddhi dassitā hoti.
ಸಚೇ ಮುಸಾ ನ ಭಣಸೀತಿ ಏತೇನಸ್ಸ ವಚೀದ್ವಾರಸುದ್ಧಿ। ಸಚೇ ಪಾಣಂ ನ ಹಿಂಸಸಿ ಸಚೇ ಅದಿನ್ನಂ ನಾದಿಯಸೀತಿ ಏತೇಹಿ ಕಾಯದ್ವಾರಸುದ್ಧಿ। ಸದ್ದಹಾನೋ ಅಮಚ್ಛರೀತಿ ಏತೇಹಿ ಪನ ನಂ ಏವಂ ಪರಿಸುದ್ಧದ್ವಾರಂ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪದಾಯ ಚಾಗಸಮ್ಪದಾಯ ಚ ನಿಯೋಜೇಸಿ। ಕಿಂ ಕಾಹಸಿ ಗಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಉದಪಾನೋಪಿ ತೇ ಗಯಾತಿ ಅಯಂ ಪನ ಉಪಡ್ಢಗಾಥಾ, ಸಚೇ ಸಬ್ಬಭೂತೇಸು ಖೇಮತಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ, ಮುಸಾ ನ ಭಣಿಸ್ಸಸಿ, ಪಾಣಂ ನ ಹನಿಸ್ಸಸಿ, ಅದಿನ್ನಂ ನಾದಿಯಿಸ್ಸಸಿ, ಸದ್ಧಹಾನೋ ಅಮಚ್ಛರೀ ಭವಿಸ್ಸಸಿ, ಕಿಂ ಕಾಹಸಿ ಗಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉದಪಾನೋಪಿ ತೇ ಗಯಾ , ಗಯಾಯಪಿ ಹಿ ತೇ ನ್ಹಾಯನ್ತಸ್ಸ ಉದಪಾನೇಪಿ ಇಮಾಯ ಏವ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಕಿಲೇಸಸುದ್ಧಿ, ಸರೀರಮಲಸುದ್ಧಿ ಪನ ಉಭಯತ್ಥ ಸಮಾತಿ ಏವಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಲೋಕೇ ಗಯಾ ಸಮ್ಮತತರಾ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ‘‘ಗಚ್ಛತಿ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಬಾಹುಕ’’ನ್ತಿ ಪುಟ್ಠೋಪಿ ‘‘ಕಿಂ ಕಾಹಸಿ ಬಾಹುಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಕಾಹಸಿ ಗಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ’’ತಿ ಆಹಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Sace musā na bhaṇasīti etenassa vacīdvārasuddhi. Sace pāṇaṃ na hiṃsasi sace adinnaṃ nādiyasīti etehi kāyadvārasuddhi. Saddahāno amaccharīti etehi pana naṃ evaṃ parisuddhadvāraṃ saddhāsampadāya cāgasampadāya ca niyojesi. Kiṃ kāhasi gayaṃ gantvā, udapānopi te gayāti ayaṃ pana upaḍḍhagāthā, sace sabbabhūtesu khemataṃ karissasi, musā na bhaṇissasi, pāṇaṃ na hanissasi, adinnaṃ nādiyissasi, saddhahāno amaccharī bhavissasi, kiṃ kāhasi gayaṃ gantvā udapānopi te gayā , gayāyapi hi te nhāyantassa udapānepi imāya eva paṭipattiyā kilesasuddhi, sarīramalasuddhi pana ubhayattha samāti evaṃ yojetabbaṃ. Yasmā ca loke gayā sammatatarā, tasmā tassa bhagavā ‘‘gacchati pana bhavaṃ gotamo bāhuka’’nti puṭṭhopi ‘‘kiṃ kāhasi bāhukaṃ gantvā’’ti avatvā ‘‘kiṃ kāhasi gayaṃ gantvā’’ti āhāti veditabbo.
೮೦. ಏವಂ ವುತ್ತೇತಿ ಏವಮಾದಿ ಭಯಭೇರವೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಾಕಟಮೇವ। ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋತಿಆದೀಸು ಪನ ಏಕೋ ಕಾಯವಿವೇಕೇನ । ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಚಿತ್ತವಿವೇಕೇನ। ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಸತಿ ಅವಿಜಹನೇನ। ಆತಾಪೀ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕವೀರಿಯಸಙ್ಖಾತೇನ ಆತಾಪೇನ। ಪಹಿತತ್ತೋ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ। ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರೇನ। ನಚಿರಸ್ಸೇವಾತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಉಪಾದಾಯ ವುಚ್ಚತಿ। ಕುಲಪುತ್ತಾತಿ ದುವಿಧಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಜಾತಿಕುಲಪುತ್ತಾ ಚ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತಾ ಚ, ಅಯಂ ಪನ ಉಭಯಥಾಪಿ ಕುಲಪುತ್ತೋ। ಅಗಾರಸ್ಮಾತಿ ಘರಾ। ಅಗಾರಸ್ಸ ಹಿತಂ ಅಗಾರಿಯಂ, ಕಸಿಗೋರಕ್ಖಾದಿಕುಟುಮ್ಬಪೋಸನಕಮ್ಮಂ ವುಚ್ಚತಿ, ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಅಗಾರಿಯನ್ತಿ ಅನಗಾರಿಯಂ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪಬ್ಬಜನ್ತೀತಿ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ತದನುತ್ತರನ್ತಿ ತಂ ಅನುತ್ತರಂ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಪರಿಯೋಸಾನಂ, ಅರಹತ್ತಫಲನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ। ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನಾಯೇವ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ, ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸೀತಿ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಿಹಾಸೀತಿ, ಏವಂ ವಿಹರನ್ತೋ ಚ ಖೀಣಾ ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಏತೇನಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಭೂಮಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
80.Evaṃ vutteti evamādi bhayabherave vuttattā pākaṭameva. Eko vūpakaṭṭhotiādīsu pana eko kāyavivekena . Vūpakaṭṭho cittavivekena. Appamatto kammaṭṭhāne sati avijahanena. Ātāpī kāyikacetasikavīriyasaṅkhātena ātāpena. Pahitatto kāye ca jīvite ca anapekkhatāya. Viharanto aññatarairiyāpathavihārena. Nacirassevāti pabbajjaṃ upādāya vuccati. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā jātikulaputtā ca ācārakulaputtā ca, ayaṃ pana ubhayathāpi kulaputto. Agārasmāti gharā. Agārassa hitaṃ agāriyaṃ, kasigorakkhādikuṭumbaposanakammaṃ vuccati, natthi ettha agāriyanti anagāriyaṃ, pabbajjāyetaṃ adhivacanaṃ. Pabbajantīti upagacchanti upasaṅkamanti. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānaṃ, arahattaphalanti vuttaṃ hoti. Tassa hi atthāya kulaputtā pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti tasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayaṃ katvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vihāsīti, evaṃ viharanto ca khīṇā jāti…pe… abbhaññāsi. Etenassa paccavekkhaṇabhūmiṃ dasseti.
ಕತಮಾ ಪನಸ್ಸ ಜಾತಿ ಖೀಣಾ? ಕಥಞ್ಚ ನಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ, ಕಾಮಞ್ಚೇತಂ ಭಯಭೇರವೇಪಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ನಂ ಇಧ ಪಠಮಪುರಿಸವಸೇನ ಯೋಜನಾನಯಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪುನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಭಣಾಮ। ನ ತಾವಸ್ಸ ಅತೀತಾ ಜಾತಿ ಖೀಣಾ, ಪುಬ್ಬೇವ ಖೀಣತ್ತಾ। ನ ಅನಾಗತಾ, ತತ್ಥ ವಾಯಾಮಾಭಾವತೋ। ನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ, ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ। ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪನ ಅಭಾವಿತತ್ತಾ ಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಏಕಚತುಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇಸು ಏಕಚತುಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಪ್ಪಭೇದಾ ಜಾತಿ, ಸಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮತಂ ಆಪಜ್ಜನೇನ ಖೀಣಾ, ತಂ ಸೋ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಾಭಾವೇ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಆಯತಿಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಜಾನಾತಿ।
Katamā panassa jāti khīṇā? Kathañca naṃ abbhaññāsīti? Vuccate, kāmañcetaṃ bhayabheravepi vuttaṃ, tathāpi naṃ idha paṭhamapurisavasena yojanānayassa dassanatthaṃ puna saṅkhepato bhaṇāma. Na tāvassa atītā jāti khīṇā, pubbeva khīṇattā. Na anāgatā, tattha vāyāmābhāvato. Na paccuppannā, vijjamānattā. Maggassa pana abhāvitattā yā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā, taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotīti jānanto jānāti.
ವುಸಿತನ್ತಿ ವುತ್ಥಂ ಪರಿವುತ್ಥಂ, ಕತಂ ಚರಿತಂ ನಿಟ್ಠಾಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಕತಂ ಕರಣೀಯನ್ತಿ ಚತೂಸು ಸಚ್ಚೇಸು ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಪಹಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಭಾವನಾವಸೇನ ಸೋಳಸವಿಧಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಇದಾನಿ ಪುನಇತ್ಥಭಾವಾಯ ಏವಂಸೋಳಸಕಿಚ್ಚಭಾವಾಯ, ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯಾಯ ವಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ನತ್ಥೀತಿ। ಅಥ ವಾ, ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಇತ್ಥಭಾವತೋ ಇಮಸ್ಮಾ ಏವಂಪಕಾರಾ ಇದಾನಿ ವತ್ತಮಾನಕ್ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಾ ಅಪರಂ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಂ ನತ್ಥಿ। ಇಮೇ ಪನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಛಿನ್ನಮೂಲಕೋ ರುಕ್ಖೋ ವಿಯಾತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಏಕೋ। ಅರಹತನ್ತಿ ಅರಹನ್ತಾನಂ, ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾನಂ ಅರಹತಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೋ ಅಹೋಸೀತಿ।
Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyabhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Nāparaṃ itthattāyāti idāni punaitthabhāvāya evaṃsoḷasakiccabhāvāya, kilesakkhayāya vā maggabhāvanā natthīti. Atha vā, itthattāyāti itthabhāvato imasmā evaṃpakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ natthi. Ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti, chinnamūlako rukkho viyāti abbhaññāsi. Aññataroti eko. Arahatanti arahantānaṃ, bhagavato sāvakānaṃ arahataṃ abbhantaro ahosīti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ವತ್ಥಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vatthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೭. ವತ್ಥಸುತ್ತಂ • 7. Vatthasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೭. ವತ್ಥಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 7. Vatthasuttavaṇṇanā
