A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / жарияаабидага-адтагат̇аа • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    9. взссанд̇аражарияааван̣н̣анаа

    9. Vessantaracariyāvaṇṇanā

    67. навамз яаа мз ахоси ж̇анигаад̇и зд̇т̇а мзд̇и взссанд̇арабхууд̇ам̣ ад̇д̇аанам̣ санд̇хааяа сад̇т̇аа вад̣̇ад̇и. д̇знзвааха – ‘‘пуссад̇ий наама кад̇д̇ияаа’’д̇и. д̇ад̣̇аа хисса маад̇аа ‘‘пуссад̇ий’’д̇и звам̣наамигаа кад̇д̇ияааний ахоси. саа ад̇ийд̇аасу ж̇аад̇ийсууд̇и саа д̇ад̇о ананд̇араад̇ийд̇аж̇аад̇ияам̣. згад̇т̇з хи зд̇ам̣ б̣ахуважанам̣. саггасса махзсий бияаа ахосийд̇и самб̣анд̇хо. ат̇а ваа яаа мз ахоси ж̇анигаа имасмим̣ жаримад̇д̇абхаавз, саа ад̇ийд̇аасу ж̇аад̇ийсу пуссад̇ий наама, д̇ад̇т̇а ад̇ийд̇ааяа ж̇аад̇ияаа кад̇д̇ияаа, яад̇т̇аахам̣ д̇ассаа гужчимхи взссанд̇аро худ̇ваа ниб̣б̣ад̇д̇им̣, д̇ад̇о ананд̇араад̇ийд̇ааяа саггасса махзсий бияаа ахосийд̇и. д̇ад̇рааяам̣ анубуб̣б̣игат̇аа –

    67. Navame yā me ahosi janikāti ettha meti vessantarabhūtaṃ attānaṃ sandhāya satthā vadati. Tenevāha – ‘‘phussatī nāma khattiyā’’ti. Tadā hissa mātā ‘‘phussatī’’ti evaṃnāmikā khattiyānī ahosi. Sā atītāsu jātīsūti sā tato anantarātītajātiyaṃ. Ekatthe hi etaṃ bahuvacanaṃ. Sakkassa mahesī piyā ahosīti sambandho. Atha vā yā me ahosi janikā imasmiṃ carimattabhāve, sā atītāsu jātīsu phussatī nāma, tattha atītāya jātiyā khattiyā, yatthāhaṃ tassā kucchimhi vessantaro hutvā nibbattiṃ, tato anantarātītāya sakkassa mahesī piyā ahosīti. Tatrāyaṃ anupubbikathā –

    ид̇о хи зганавуд̇з габбз вибассий наама сад̇т̇аа логз уд̣̇абаад̣̇и. д̇асмим̣ б̣анд̇хумад̇ийнаг̇арам̣ убаниссааяа кзмз миг̇ад̣̇ааяз вихаранд̇з б̣анд̇хумаа рааж̇аа гзнажи ран̃н̃аа бзсид̇ам̣ махаг̇гхам̣ жанд̣̇анасаарам̣ ад̇д̇ано ж̇здтад̇хийд̇ааяа ад̣̇ааси. саа д̇зна сукумам̣ жанд̣̇анажун̣н̣ам̣ гаарзд̇ваа самуг̇г̇ам̣ буурзд̇ваа вихаарам̣ г̇анд̇ваа сад̇т̇у суван̣н̣аван̣н̣ам̣ сарийрам̣ бууж̇зд̇ваа сзсажун̣н̣аани г̇анд̇хагудияам̣ вигирид̇ваа ‘‘бханд̇з, анааг̇ад̇з д̇умхаад̣̇исасса б̣уд̣̇д̇хасса маад̇аа бхавзяяа’’нд̇и бад̇т̇анам̣ агааси. саа д̇ад̇о жуд̇аа д̇ассаа жанд̣̇анажун̣н̣абууж̇ааяа палзна рад̇д̇ажанд̣̇анабарибпосид̇зна вияа сарийрзна д̣̇звзсу жа мануссзсу жа сам̣саранд̇ий д̇аавад̇им̣сабхаванз саггасса д̣̇зваран̃н̃о аг̇г̇амахзсий худ̇ваа ниб̣б̣ад̇д̇и. ат̇ассаа ааяубарияосаанз буб̣б̣анимид̇д̇зсу уббаннзсу сагго д̣̇зварааж̇аа д̇ассаа баригкийн̣ааяугад̇ам̣ н̃ад̇ваа д̇ассаа анугамбааяа ‘‘бхад̣̇д̣̇з, пуссад̇и д̣̇аса д̇з варз д̣̇амми, д̇з г̇ан̣хассуу’’д̇и ааха. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Ito hi ekanavute kappe vipassī nāma satthā loke udapādi. Tasmiṃ bandhumatīnagaraṃ upanissāya kheme migadāye viharante bandhumā rājā kenaci raññā pesitaṃ mahagghaṃ candanasāraṃ attano jeṭṭhadhītāya adāsi. Sā tena sukhumaṃ candanacuṇṇaṃ kāretvā samuggaṃ pūretvā vihāraṃ gantvā satthu suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ pūjetvā sesacuṇṇāni gandhakuṭiyaṃ vikiritvā ‘‘bhante, anāgate tumhādisassa buddhassa mātā bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Sā tato cutā tassā candanacuṇṇapūjāya phalena rattacandanaparipphositena viya sarīrena devesu ca manussesu ca saṃsarantī tāvatiṃsabhavane sakkassa devarañño aggamahesī hutvā nibbatti. Athassā āyupariyosāne pubbanimittesu uppannesu sakko devarājā tassā parikkhīṇāyukataṃ ñatvā tassā anukampāya ‘‘bhadde, phussati dasa te vare dammi, te gaṇhassū’’ti āha. Tena vuttaṃ –

    68.

    68.

    ‘‘д̇ассаа ааяугкаяам̣ н̃ад̇ваа, д̣̇звинд̣̇о зд̇ад̣̇аб̣рави;

    ‘‘Tassā āyukkhayaṃ ñatvā, devindo etadabravi;

    ‘д̣̇ад̣̇аами д̇з д̣̇аса варз, вара бхад̣̇д̣̇з яад̣̇ижчасий’’’д̇и.

    ‘Dadāmi te dasa vare, vara bhadde yadicchasī’’’ti.

    д̇ад̇т̇а вараад̇и варассу варам̣ г̇ан̣ха. бхад̣̇д̣̇з, яад̣̇ижчасийд̇и, бхад̣̇д̣̇з, пуссад̇и яам̣ ижчаси яам̣ д̇ава бияам̣, д̇ам̣ д̣̇асахи годтаасзхи ‘‘варам̣ варассу бадиг̇г̇ан̣хаахий’’д̇и вад̣̇ад̇и.

    Tattha varāti varassu varaṃ gaṇha. Bhadde, yadicchasīti, bhadde, phussati yaṃ icchasi yaṃ tava piyaṃ, taṃ dasahi koṭṭhāsehi ‘‘varaṃ varassu paṭiggaṇhāhī’’ti vadati.

    69. бунид̣̇амаб̣равийд̇и буна ид̣̇ам̣ саа ад̇д̇ано жаванад̇хаммад̇ам̣ аж̇аананд̇ий ‘‘гим̣ ну мз абараад̇хад̇т̇ий’’д̇иаад̣̇игам̣ абхааси. саа хи бамад̇д̇аа худ̇ваа ад̇д̇ано ааяугкаяам̣ аж̇аананд̇ий аяам̣ ‘‘варам̣ г̇ан̣хаа’’д̇и вад̣̇анд̇о ‘‘гад̇т̇ажи мама уббаж̇ж̇анам̣ ижчад̇ий’’д̇и н̃ад̇ваа звамааха. д̇ад̇т̇а абараад̇хад̇т̇ийд̇и абараад̇хо ад̇т̇и. гим̣ ну д̣̇зссаа ахам̣ д̇аваад̇и гим̣ гааран̣ам̣ ахам̣ д̇ава д̣̇зссаа гуж̇жхид̇аб̣б̣аа аббияаа ж̇аад̇аа. раммаа жаавзси мам̣ таанаад̇и раман̣ийяаа имасмаа таанаа жаавзси. ваад̇ова д̇харан̣ийруханд̇и язна б̣алаваа маалуд̇о вияа ругкам̣ уммуулзнд̇о имамхаа д̣̇звалогаа жаавзд̇угаамоси гим̣ ну гааран̣анд̇и д̇ам̣ бужчад̇и.

    69.Punidamabravīti puna idaṃ sā attano cavanadhammataṃ ajānantī ‘‘kiṃ nu me aparādhatthī’’tiādikaṃ abhāsi. Sā hi pamattā hutvā attano āyukkhayaṃ ajānantī ayaṃ ‘‘varaṃ gaṇhā’’ti vadanto ‘‘katthaci mama uppajjanaṃ icchatī’’ti ñatvā evamāha. Tattha aparādhatthīti aparādho atthi. Kiṃ nu dessā ahaṃ tavāti kiṃ kāraṇaṃ ahaṃ tava dessā kujjhitabbā appiyā jātā. Rammā cāvesi maṃ ṭhānāti ramaṇīyā imasmā ṭhānā cāvesi. Vātova dharaṇīruhanti yena balavā māluto viya rukkhaṃ ummūlento imamhā devalokā cāvetukāmosi kiṃ nu kāraṇanti taṃ pucchati.

    70. д̇ассид̣̇анд̇и д̇ассаа ид̣̇ам̣. на жзва д̇з гад̇ам̣ баабанд̇и на жзва д̇аяаа гин̃жи баабам̣ гад̇ам̣ язна д̇з абараад̇хо сияаа. на жа мз д̇вам̣си аббияаад̇и мама д̇вам̣ на жааби аббияаа, язна д̣̇зссаа наама мама аббияаад̇и ад̇хиббааяо.

    70.Tassidanti tassā idaṃ. Na ceva te kataṃ pāpanti na ceva tayā kiñci pāpaṃ kataṃ yena te aparādho siyā. Na ca me tvaṃsi appiyāti mama tvaṃ na cāpi appiyā, yena dessā nāma mama appiyāti adhippāyo.

    71. ид̣̇аани язна ад̇хиббааязна варз д̣̇аад̇угаамо, д̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘зд̇д̇агам̣язва д̇з ааяу, жаванагаало бхависсад̇ий’’д̇и вад̇ваа варз г̇ан̣хаабзнд̇о ‘‘бадиг̇г̇ан̣ха маяаа д̣̇иннз, варз д̣̇аса варуд̇д̇амз’’д̇и ааха.

    71. Idāni yena adhippāyena vare dātukāmo, taṃ dassento ‘‘ettakaṃyeva te āyu, cavanakālo bhavissatī’’ti vatvā vare gaṇhāpento ‘‘paṭiggaṇha mayā dinne, vare dasa varuttame’’ti āha.

    д̇ад̇т̇а варуд̇д̇амзд̇и варзсу уд̇д̇амз аг̇г̇аварз.

    Tattha varuttameti varesu uttame aggavare.

    72. д̣̇иннавараад̇и ‘‘варз д̣̇ассаамий’’д̇и бадин̃н̃аад̣̇аанавасзна д̣̇иннавараа. д̇удтахадтаад̇и ижчид̇алаабхабарид̇осзна д̇удтаа жзва д̇асса жа сикааббад̇д̇ид̣̇ассанзна хаасавасзна хадтаа жа. бамод̣̇ид̇аад̇и б̣алавабаамож̇ж̇зна бамуд̣̇ид̇аа. мамам̣ аб̣бханд̇арам̣ гад̇ваад̇и д̇зсу варзсу мам̣ аб̣бханд̇арам̣ гарид̇ваа. д̣̇аса варз варийд̇и саа ад̇д̇ано кийн̣ааяугабхаавам̣ н̃ад̇ваа саггзна варад̣̇аанад̇т̇ам̣ гад̇огаасаа сагалаж̇амб̣уд̣̇ийбад̇алам̣ ологзнд̇ий ад̇д̇ано анужчавигам̣ сивиран̃н̃о нивзсанам̣ д̣̇исваа д̇ад̇т̇а д̇асса аг̇г̇амахзсибхааво нийланзд̇д̇ад̇аа нийлабхамугад̇аа пуссад̇ийд̇инаамам̣ г̇ун̣ависзсаяуд̇д̇абуд̇д̇абадилаабхо ануннад̇агужчибхааво аламб̣ад̇т̇анад̇аа абалид̇абхааво сукумажчавид̇аа важ̇жхаж̇анаанам̣ можанасамад̇т̇ад̇аа жаад̇и имз д̣̇аса варз г̇ан̣хи.

    72.Dinnavarāti ‘‘vare dassāmī’’ti paṭiññādānavasena dinnavarā. Tuṭṭhahaṭṭhāti icchitalābhaparitosena tuṭṭhā ceva tassa ca sikhāppattidassanena hāsavasena haṭṭhā ca. Pamoditāti balavapāmojjena pamuditā. Mamaṃ abbhantaraṃ katvāti tesu varesu maṃ abbhantaraṃ karitvā. Dasa vare varīti sā attano khīṇāyukabhāvaṃ ñatvā sakkena varadānatthaṃ katokāsā sakalajambudīpatalaṃ olokentī attano anucchavikaṃ sivirañño nivesanaṃ disvā tattha tassa aggamahesibhāvo nīlanettatā nīlabhamukatā phussatītināmaṃ guṇavisesayuttaputtapaṭilābho anunnatakucchibhāvo alambatthanatā apalitabhāvo sukhumacchavitā vajjhajanānaṃ mocanasamatthatā cāti ime dasa vare gaṇhi.

    ид̇и саа д̣̇аса варз г̇ахзд̇ваа д̇ад̇о жуд̇аа мад̣̇д̣̇аран̃н̃о аг̇г̇амахзсияаа гужчимхи ниб̣б̣ад̇д̇и. ж̇ааяамаанаа жа саа жанд̣̇анажун̣н̣абарибпосид̇зна вияа сарийрзна ж̇аад̇аа. д̇знассаа наамаг̇г̇ахан̣ад̣̇ивасз ‘‘пуссад̇ий’’ д̇взва наамам̣ гарим̣су. саа маханд̇зна бариваарзна вад̣дхид̇ваа сол̣асавассагаалз уд̇д̇амаруубад̇хараа ахоси. ат̇а нам̣ ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇арз сивимахаарааж̇аа буд̇д̇асса сан̃ж̇аяагумаарассад̇т̇ааяа аанзд̇ваа сзд̇ажчад̇д̇ам̣ уссаабзд̇ваа д̇ам̣ сол̣асаннам̣ ид̇т̇исахассаанам̣ ж̇здтагам̣ гад̇ваа аг̇г̇амахзсидтаанз табзси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Iti sā dasa vare gahetvā tato cutā maddarañño aggamahesiyā kucchimhi nibbatti. Jāyamānā ca sā candanacuṇṇaparipphositena viya sarīrena jātā. Tenassā nāmaggahaṇadivase ‘‘phussatī’’ tveva nāmaṃ kariṃsu. Sā mahantena parivārena vaḍḍhitvā soḷasavassakāle uttamarūpadharā ahosi. Atha naṃ jetuttaranagare sivimahārājā puttassa sañjayakumārassatthāya ānetvā setacchattaṃ ussāpetvā taṃ soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhakaṃ katvā aggamahesiṭṭhāne ṭhapesi. Tena vuttaṃ –

    73.

    73.

    ‘‘д̇ад̇о жуд̇аа саа пуссад̇ий, кад̇д̇ияз убабаж̇ж̇ат̇а;

    ‘‘Tato cutā sā phussatī, khattiye upapajjatha;

    ж̇зд̇уд̇д̇арамхи наг̇арз, сан̃ж̇аязна самааг̇амий’’д̇и.

    Jetuttaramhi nagare, sañjayena samāgamī’’ti.

    саа сан̃ж̇аяаран̃н̃о бияаа ахоси манаабаа. ат̇а сагго ааваж̇ж̇знд̇о ‘‘маяаа пуссад̇ияаа д̣̇иннаварзсу нава вараа самид̣̇д̇хаа’’д̇и д̣̇исваа ‘‘буд̇д̇аваро на самид̣̇д̇хо, д̇амбиссаа самиж̇жхаабзссаамий’’д̇и жинд̇зд̇ваа б̣од̇хисад̇д̇ам̣ д̇ад̣̇аа д̇аавад̇им̣сад̣̇звалогз кийн̣ааяугам̣ д̣̇исваа д̇асса санд̇игам̣ г̇анд̇ваа ‘‘маариса, д̇аяаа мануссалогз сивисан̃ж̇аяаран̃н̃о аг̇г̇амахзсияаа гужчимхи бадисанд̇хим̣ г̇ан̣хид̇ум̣ ваддад̇ий’’д̇и д̇асса жзва ан̃н̃зсан̃жа жаванад̇хаммаанам̣ садтисахассаанам̣ д̣̇звабуд̇д̇аанам̣ бадин̃н̃ам̣ г̇ахзд̇ваа сагадтаанамзва г̇ад̇о. махаасад̇д̇оби д̇ад̇о жавид̇ваа д̇ад̇т̇уббанно. сзсаа д̣̇звабуд̇д̇ааби садтисахассаанам̣ амажжаанам̣ г̇зхзсу ниб̣б̣ад̇д̇им̣су. махаасад̇д̇з гужчиг̇ад̇з пуссад̇ид̣̇звий жад̇уусу наг̇арад̣̇ваарзсу наг̇арамаж̇жхз нивзсанад̣̇ваарзд̇и ча д̣̇аанасаалааяо гаарзд̇ваа д̣̇звасигам̣ часад̇асахассаани виссаж̇ж̇зд̇ваа д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ д̣̇охал̣иний ахоси. рааж̇аа д̇ассаа д̣̇охал̣ам̣ суд̇ваа нзмид̇д̇агз б̣раахман̣з баггосаабзд̇ваа бужчид̇ваа ‘‘махаарааж̇а, д̣̇звияаа гужчимхи д̣̇аанаабхирад̇о ул̣ааро сад̇д̇о уббанно, д̣̇аанзна д̇ид̇д̇им̣ на баабун̣иссад̇ий’’д̇и суд̇ваа д̇удтамаанасо вуд̇д̇аббагаарам̣ д̣̇аанам̣ бадтабзси. саман̣аб̣раахман̣аж̇ин̣н̣аад̇урагабан̣ад̣̇д̇хигаваниб̣б̣агаяаажагз санд̇аббзси. б̣од̇хисад̇д̇асса бадисанд̇хиг̇г̇ахан̣ад̇о бадтааяа ран̃н̃о ааяасса бамаан̣ам̣ наахоси. д̇асса бун̃н̃аанубхаавзна сагалаж̇амб̣уд̣̇ийбз рааж̇аано бан̣н̣аагаарам̣ бахин̣анд̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Sā sañjayarañño piyā ahosi manāpā. Atha sakko āvajjento ‘‘mayā phussatiyā dinnavaresu nava varā samiddhā’’ti disvā ‘‘puttavaro na samiddho, tampissā samijjhāpessāmī’’ti cintetvā bodhisattaṃ tadā tāvatiṃsadevaloke khīṇāyukaṃ disvā tassa santikaṃ gantvā ‘‘mārisa, tayā manussaloke sivisañjayarañño aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti tassa ceva aññesañca cavanadhammānaṃ saṭṭhisahassānaṃ devaputtānaṃ paṭiññaṃ gahetvā sakaṭṭhānameva gato. Mahāsattopi tato cavitvā tatthuppanno. Sesā devaputtāpi saṭṭhisahassānaṃ amaccānaṃ gehesu nibbattiṃsu. Mahāsatte kucchigate phussatidevī catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe nivesanadvāreti cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ chasatasahassāni vissajjetvā dānaṃ dātuṃ dohaḷinī ahosi. Rājā tassā dohaḷaṃ sutvā nemittake brāhmaṇe pakkosāpetvā pucchitvā ‘‘mahārāja, deviyā kucchimhi dānābhirato uḷāro satto uppanno, dānena tittiṃ na pāpuṇissatī’’ti sutvā tuṭṭhamānaso vuttappakāraṃ dānaṃ paṭṭhapesi. Samaṇabrāhmaṇajiṇṇāturakapaṇaddhikavanibbakayācake santappesi. Bodhisattassa paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya rañño āyassa pamāṇaṃ nāhosi. Tassa puññānubhāvena sakalajambudīpe rājāno paṇṇākāraṃ pahiṇanti. Tena vuttaṃ –

    74.

    74.

    ‘‘яад̣̇аахам̣ пуссад̇ияаа гужчим̣, огганд̇о бияамаад̇уяаа;

    ‘‘Yadāhaṃ phussatiyā kucchiṃ, okkanto piyamātuyā;

    мама д̇зж̇зна мз маад̇аа, д̇ад̣̇аа д̣̇аанарад̇аа аху.

    Mama tejena me mātā, tadā dānaratā ahu.

    75.

    75.

    ‘‘ад̇ханз аад̇урз ж̇ин̣н̣з, яаажагз ад̣̇д̇хигз ж̇анз;

    ‘‘Adhane āture jiṇṇe, yācake addhike jane;

    саман̣з б̣раахман̣з кийн̣з, д̣̇зд̇и д̣̇аанам̣ агин̃жанз’’д̇и;

    Samaṇe brāhmaṇe khīṇe, deti dānaṃ akiñcane’’ti;

    д̇ад̇т̇а мама д̇зж̇знаад̇и мама д̣̇аанаж̇жхаасаяаанубхаавзна. кийн̣зд̇и бхог̇аад̣̇ийхи баригкийн̣з баариж̇ун̃н̃аббад̇д̇з. агин̃жанзд̇и абариг̇г̇ахз. саб̣б̣ад̇т̇а висаяз бхуммам̣. ад̇ханаад̣̇аяо хи д̣̇аанад̇хаммасса бавад̇д̇ияаа висаяо.

    Tattha mama tejenāti mama dānajjhāsayānubhāvena. Khīṇeti bhogādīhi parikkhīṇe pārijuññappatte. Akiñcaneti apariggahe. Sabbattha visaye bhummaṃ. Adhanādayo hi dānadhammassa pavattiyā visayo.

    д̣̇звий маханд̇зна барихаарзна г̇аб̣бхам̣ д̇хаарзнд̇ий д̣̇асамаасз барибун̣н̣з наг̇арам̣ д̣̇адтугаамаа худ̇ваа ран̃н̃о аарожзси. рааж̇аа д̣̇званаг̇арам̣ вияа наг̇арам̣ алан̇гаараабзд̇ваа д̣̇звим̣ рат̇аварам̣ ааробзд̇ваа наг̇арам̣ бад̣̇агкин̣ам̣ гаарзси. д̇ассаа взссавийт̇ияаа маж̇жхаббад̇д̇агаалз гаммаж̇аваад̇аа жалим̣су. амажжаа ран̃н̃о аарожзсум̣. со взссавийт̇ияам̣язвассаа сууд̇игхарам̣ гаарзд̇ваа аарагкам̣ г̇ан̣хаабзси. саа д̇ад̇т̇а буд̇д̇ам̣ виж̇ааяи. д̇знааха –

    Devī mahantena parihārena gabbhaṃ dhārentī dasamāse paripuṇṇe nagaraṃ daṭṭhukāmā hutvā rañño ārocesi. Rājā devanagaraṃ viya nagaraṃ alaṅkārāpetvā deviṃ rathavaraṃ āropetvā nagaraṃ padakkhiṇaṃ kāresi. Tassā vessavīthiyā majjhappattakāle kammajavātā caliṃsu. Amaccā rañño ārocesuṃ. So vessavīthiyaṃyevassā sūtigharaṃ kāretvā ārakkhaṃ gaṇhāpesi. Sā tattha puttaṃ vijāyi. Tenāha –

    76.

    76.

    ‘‘д̣̇асамаасз д̇хаараяид̇ваана, гаронд̇з бурам̣ бад̣̇агкин̣ам̣;

    ‘‘Dasamāse dhārayitvāna, karonte puraṃ padakkhiṇaṃ;

    взссаанам̣ вийт̇ияаа маж̇жхз, ж̇анзси пуссад̇ий мамам̣.

    Vessānaṃ vīthiyā majjhe, janesi phussatī mamaṃ.

    77. ‘‘на маяхам̣ мад̇д̇игам̣ наамам̣, нааби бзд̇д̇игасамбхавам̣.

    77. ‘‘Na mayhaṃ mattikaṃ nāmaṃ, nāpi pettikasambhavaṃ.

    ж̇аад̇зд̇т̇а взссавийт̇ияам̣, д̇асмаа взссанд̇аро ахуу’’д̇и.

    Jātettha vessavīthiyaṃ, tasmā vessantaro ahū’’ti.

    д̇ад̇т̇а гаронд̇з бурам̣ бад̣̇агкин̣анд̇и д̣̇звим̣ г̇ахзд̇ваа сан̃ж̇аяамахаарааж̇з наг̇арам̣ бад̣̇агкин̣ам̣ гурумаанз. взссаананд̇и ваан̣иж̇аанам̣.

    Tattha karonte puraṃ padakkhiṇanti deviṃ gahetvā sañjayamahārāje nagaraṃ padakkhiṇaṃ kurumāne. Vessānanti vāṇijānaṃ.

    на мад̇д̇игам̣ нааманд̇и на маад̇уааг̇ад̇ам̣ маад̇аамахаад̣̇ийнам̣ наамам̣. бзд̇д̇игасамбхаванд̇и бид̇у ид̣̇анд̇и бзд̇д̇игам̣ , самбхавад̇и зд̇асмаад̇и самбхаво, д̇ам̣ бзд̇д̇игам̣ самбхаво зд̇ассаад̇и бзд̇д̇игасамбхавам̣, наамам̣. маад̇аабид̇усамб̣анд̇хавасзна на гад̇анд̇и д̣̇ассзд̇и. ж̇аад̇зд̇т̇аад̇и ж̇аад̇о зд̇т̇а. ‘‘ж̇аад̇омхий’’д̇иби баато. д̇асмаа взссанд̇аро ахууд̇и яасмаа д̇ад̣̇аа взссавийт̇ияам̣ ж̇аад̇о, д̇асмаа взссанд̇аро наама ахоси, взссанд̇арод̇и наамам̣ агам̣сууд̇и ад̇т̇о.

    Na mattikaṃ nāmanti na mātuāgataṃ mātāmahādīnaṃ nāmaṃ. Pettikasambhavanti pitu idanti pettikaṃ , sambhavati etasmāti sambhavo, taṃ pettikaṃ sambhavo etassāti pettikasambhavaṃ, nāmaṃ. Mātāpitusambandhavasena na katanti dasseti. Jātetthāti jāto ettha. ‘‘Jātomhī’’tipi pāṭho. Tasmā vessantaro ahūti yasmā tadā vessavīthiyaṃ jāto, tasmā vessantaro nāma ahosi, vessantaroti nāmaṃ akaṃsūti attho.

    махаасад̇д̇о маад̇у гужчид̇о нигкаманд̇о висад̣̇о худ̇ваа агкийни уммийлзд̇ваава нигками. нигканд̇амад̇д̇з зва маад̇у хад̇т̇ам̣ басаарзд̇ваа ‘‘амма, д̣̇аанам̣ д̣̇ассаами, ад̇т̇и гин̃жий’’д̇и ааха. ат̇асса маад̇аа ‘‘д̇аад̇а, яат̇ааж̇жхаасаяам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇зхий’’д̇и хад̇т̇асамийбз сахассад̇т̇авигам̣ табзси. б̣од̇хисад̇д̇о хи умман̇г̇аж̇аад̇агз (ж̇аа. 2.22.590 аад̣̇аяо) имасмим̣ ж̇аад̇агз бажчимад̇д̇абхаавзд̇и д̇ийсу таанзсу ж̇аад̇амад̇д̇ова гат̇зси. рааж̇аа махаасад̇д̇асса ад̇ид̣̇ийгхаад̣̇ид̣̇осавиваж̇ж̇ид̇аа мад̇хуракийраа жад̇усадтид̇хаад̇ияо убадтаабзси. д̇зна сад̣̇д̇хим̣ ж̇аад̇аанам̣ садтияаа д̣̇аарагасахассаанамби д̇хаад̇ияо д̣̇аабзси. со садтид̣̇аарагасахассзхи сад̣̇д̇хим̣ маханд̇зна бариваарзна вад̣дхад̇и. д̇асса рааж̇аа сад̇асахассаг̇гханагам̣ гумаарабил̣анд̇ханам̣ гаараабзд̇ваа ад̣̇ааси. со жад̇убан̃жавассигагаалз д̇ам̣ омун̃жид̇ваа д̇хаад̇ийнам̣ д̣̇ад̇ваа буна д̇аахи д̣̇ийяамаанам̣ на г̇ан̣хаад̇и. д̇ам̣ суд̇ваа рааж̇аа ‘‘мама буд̇д̇зна д̣̇иннам̣ суд̣̇инна’’нд̇и вад̇ваа абарамби гаарзси. д̇амби д̣̇зд̇и. д̣̇аарагагаалзязва д̇хаад̇ийнам̣ нававаарз бил̣анд̇ханам̣ ад̣̇ааси.

    Mahāsatto mātu kucchito nikkhamanto visado hutvā akkhīni ummīletvāva nikkhami. Nikkhantamatte eva mātu hatthaṃ pasāretvā ‘‘amma, dānaṃ dassāmi, atthi kiñcī’’ti āha. Athassa mātā ‘‘tāta, yathājjhāsayaṃ dānaṃ dehī’’ti hatthasamīpe sahassatthavikaṃ ṭhapesi. Bodhisatto hi ummaṅgajātake (jā. 2.22.590 ādayo) imasmiṃ jātake pacchimattabhāveti tīsu ṭhānesu jātamattova kathesi. Rājā mahāsattassa atidīghādidosavivajjitā madhurakhīrā catusaṭṭhidhātiyo upaṭṭhāpesi. Tena saddhiṃ jātānaṃ saṭṭhiyā dārakasahassānampi dhātiyo dāpesi. So saṭṭhidārakasahassehi saddhiṃ mahantena parivārena vaḍḍhati. Tassa rājā satasahassagghanakaṃ kumārapiḷandhanaṃ kārāpetvā adāsi. So catupañcavassikakāle taṃ omuñcitvā dhātīnaṃ datvā puna tāhi dīyamānaṃ na gaṇhāti. Taṃ sutvā rājā ‘‘mama puttena dinnaṃ sudinna’’nti vatvā aparampi kāresi. Tampi deti. Dārakakāleyeva dhātīnaṃ navavāre piḷandhanaṃ adāsi.

    адтавассигагаалз бана саяанабийтз нисинно жинд̇зси – ‘‘ахам̣ б̣аахирагад̣̇аанам̣ д̣̇зми, на д̇ам̣ мам̣ барид̇осзд̇и, аж̇жхад̇д̇игад̣̇аанам̣ д̣̇аад̇угаамомхи. сажз хи мам̣ гожи хад̣̇аяам̣ яаажзяяа, хад̣̇аяам̣ нийхарид̇ваа д̣̇ад̣̇зяяам̣. сажз агкийни яаажзяяа, агкийни уббаадзд̇ваа д̣̇ад̣̇зяяам̣. сажз сагаласарийрз мам̣сам̣ руд̇хирамби ваа яаажзяяа, сагаласарийрад̇о мам̣сам̣ чинд̣̇ид̇ваа руд̇хирамби асинаа виж̇жхид̇ваа д̣̇ад̣̇зяяам̣. ат̇ааби гожи ‘д̣̇аасо мз хохий’д̇и вад̣̇зяяа, ад̇д̇аанам̣ д̇асса саавзд̇ваа д̣̇ад̣̇зяяа’’нд̇и. д̇ассзвам̣ сабхаавам̣ сарасам̣ жинд̇знд̇асса жад̇унахуд̇аад̇хигад̣̇вияож̇анасад̇асахассаб̣ахалаа аяам̣ махаабат̇авий уд̣̇агабарияанд̇ам̣ гад̇ваа гамби. синзрубаб̣б̣ад̇арааж̇аа онамид̇ваа ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇араабхимуко адтааси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Aṭṭhavassikakāle pana sayanapīṭhe nisinno cintesi – ‘‘ahaṃ bāhirakadānaṃ demi, na taṃ maṃ paritoseti, ajjhattikadānaṃ dātukāmomhi. Sace hi maṃ koci hadayaṃ yāceyya, hadayaṃ nīharitvā dadeyyaṃ. Sace akkhīni yāceyya, akkhīni uppāṭetvā dadeyyaṃ. Sace sakalasarīre maṃsaṃ rudhirampi vā yāceyya, sakalasarīrato maṃsaṃ chinditvā rudhirampi asinā vijjhitvā dadeyyaṃ. Athāpi koci ‘dāso me hohī’ti vadeyya, attānaṃ tassa sāvetvā dadeyya’’nti. Tassevaṃ sabhāvaṃ sarasaṃ cintentassa catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā ayaṃ mahāpathavī udakapariyantaṃ katvā kampi. Sinerupabbatarājā onamitvā jetuttaranagarābhimukho aṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    78.

    78.

    ‘‘яад̣̇аахам̣ д̣̇аараго хоми, ж̇аад̇ияаа адтавассиго;

    ‘‘Yadāhaṃ dārako homi, jātiyā aṭṭhavassiko;

    д̇ад̣̇аа нисаж̇ж̇а баасаад̣̇з, д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ вижинд̇аяим̣.

    Tadā nisajja pāsāde, dānaṃ dātuṃ vicintayiṃ.

    79.

    79.

    ‘‘хад̣̇аяам̣ д̣̇ад̣̇зяяам̣ жагкум̣, мам̣самби руд̇хирамби жа;

    ‘‘Hadayaṃ dadeyyaṃ cakkhuṃ, maṃsampi rudhirampi ca;

    д̣̇ад̣̇зяяам̣ гааяам̣ саавзд̇ваа, яад̣̇и гожи яаажаяз мамам̣.

    Dadeyyaṃ kāyaṃ sāvetvā, yadi koci yācaye mamaṃ.

    80.

    80.

    ‘‘сабхаавам̣ жинд̇аяанд̇асса, агамбид̇амасан̣тид̇ам̣;

    ‘‘Sabhāvaṃ cintayantassa, akampitamasaṇṭhitaṃ;

    агамби д̇ад̇т̇а бат̇авий, синзруванавадам̣сагаа’’д̇и.

    Akampi tattha pathavī, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti.

    д̇ад̇т̇а саавзд̇ваад̇и ‘‘аж̇ж̇а бадтааяа ахам̣ имасса д̣̇аасо’’д̇и д̣̇аасабхаавам̣ саавзд̇ваа. яад̣̇и гожи яаажаяз маманд̇и гожи мам̣ яад̣̇и яаажзяяа. сабхаавам̣ жинд̇аяанд̇ассаад̇и авибарийд̇ам̣ ад̇д̇ано яат̇аабхууд̇ам̣ сабхаавам̣ ад̇ид̇д̇имам̣ яат̇ааж̇жхаасаяам̣ жинд̇знд̇асса мама, маяи жинд̇знд̇зд̇и ад̇т̇о. агамбид̇анд̇и гамбид̇арахид̇ам̣. асан̣тид̇анд̇и сан̇гожарахид̇ам̣. язна хи лобхаад̣̇инаа аб̣од̇хисад̇д̇аанам̣ жагкаад̣̇ид̣̇аанз жид̇д̇уд̇раасасан̇каад̇ам̣ гамбид̇ам̣ сан̇гожасан̇каад̇ам̣ сан̣тид̇ан̃жа сияаа, д̇зна винаад̇и ад̇т̇о. агамбийд̇и ажали. синзруванавадам̣сагаад̇и синзрумхи удтид̇ананд̣̇анаванапаарусагаванамиссагаванажид̇д̇алад̇ааванаад̣̇игаббагад̇аруванам̣ синзруванам̣. ат̇а ваа синзру жа ж̇амб̣уд̣̇ийбаад̣̇ийсу раман̣ийяаванан̃жа синзруванам̣ , д̇ам̣ ванам̣ вадам̣сагам̣ зд̇иссаад̇и синзруванавадам̣сагаа.

    Tattha sāvetvāti ‘‘ajja paṭṭhāya ahaṃ imassa dāso’’ti dāsabhāvaṃ sāvetvā. Yadi koci yācaye mamanti koci maṃ yadi yāceyya. Sabhāvaṃ cintayantassāti aviparītaṃ attano yathābhūtaṃ sabhāvaṃ atittimaṃ yathājjhāsayaṃ cintentassa mama, mayi cintenteti attho. Akampitanti kampitarahitaṃ. Asaṇṭhitanti saṅkocarahitaṃ. Yena hi lobhādinā abodhisattānaṃ cakkhādidāne cittutrāsasaṅkhātaṃ kampitaṃ saṅkocasaṅkhātaṃ saṇṭhitañca siyā, tena vināti attho. Akampīti acali. Sineruvanavaṭaṃsakāti sinerumhi uṭṭhitanandanavanaphārusakavanamissakavanacittalatāvanādikappakataruvanaṃ sineruvanaṃ. Atha vā sineru ca jambudīpādīsu ramaṇīyavanañca sineruvanaṃ , taṃ vanaṃ vaṭaṃsakaṃ etissāti sineruvanavaṭaṃsakā.

    зван̃жа бат̇авигамбанз вад̇д̇амаанз мад̇хураг̇амбхийрад̣̇зво г̇аж̇ж̇анд̇о кан̣игавассам̣ васси, виж̇ж̇улад̇аа нижчарим̣су, махаасамуд̣̇д̣̇о уб̣бхиж̇ж̇и, сагго д̣̇зварааж̇аа абподзси, махааб̣рахмаа саад̇хугаарамад̣̇ааси, яаава б̣рахмалогаа згаголаахалам̣ ахоси. махаасад̇д̇о сол̣асавассагаалзязва саб̣б̣асиббаанам̣ нибпад̇д̇им̣ баабун̣и. д̇асса бид̇аа раж̇ж̇ам̣ д̣̇аад̇угаамо маад̇араа сад̣̇д̇хим̣ манд̇зд̇ваа мад̣̇д̣̇арааж̇агулад̇о маад̇улад̇хийд̇арам̣ мад̣̇д̣̇им̣ наама рааж̇аган̃н̃ам̣ аанзд̇ваа сол̣асаннам̣ ид̇т̇исахассаанам̣ ж̇здтагам̣ аг̇г̇амахзсим̣ гад̇ваа махаасад̇д̇ам̣ раж̇ж̇з абхисин̃жи. махаасад̇д̇о раж̇ж̇з бад̇идтид̇агаалад̇о бадтааяа д̣̇звасигам̣ часад̇асахассаани виссаж̇ж̇зд̇ваа махаад̣̇аанам̣ бавад̇д̇знд̇о анвад̣̇д̇хамаасам̣ д̣̇аанам̣ ологзд̇ум̣ убасан̇гамад̇и. абарабхааг̇з мад̣̇д̣̇ид̣̇звий буд̇д̇ам̣ виж̇ааяи. д̇ам̣ ган̃жанаж̇аалзна самбадижчим̣су, д̇знасса ‘‘ж̇аалигумааро’’д̇взва наамам̣ гарим̣су. д̇асса бад̣̇асаа г̇аманагаалз саа д̇хийд̇арам̣ виж̇ааяи. д̇ам̣ ган̣хааж̇инзна самбадижчим̣су, д̇знассаа ‘‘ган̣хааж̇инаа’’д̇взва наамам̣ гарим̣су. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Evañca pathavikampane vattamāne madhuragambhīradevo gajjanto khaṇikavassaṃ vassi, vijjulatā nicchariṃsu, mahāsamuddo ubbhijji, sakko devarājā apphoṭesi, mahābrahmā sādhukāramadāsi, yāva brahmalokā ekakolāhalaṃ ahosi. Mahāsatto soḷasavassakāleyeva sabbasippānaṃ nipphattiṃ pāpuṇi. Tassa pitā rajjaṃ dātukāmo mātarā saddhiṃ mantetvā maddarājakulato mātuladhītaraṃ maddiṃ nāma rājakaññaṃ ānetvā soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhakaṃ aggamahesiṃ katvā mahāsattaṃ rajje abhisiñci. Mahāsatto rajje patiṭṭhitakālato paṭṭhāya devasikaṃ chasatasahassāni vissajjetvā mahādānaṃ pavattento anvaddhamāsaṃ dānaṃ oloketuṃ upasaṅkamati. Aparabhāge maddidevī puttaṃ vijāyi. Taṃ kañcanajālena sampaṭicchiṃsu, tenassa ‘‘jālikumāro’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Tassa padasā gamanakāle sā dhītaraṃ vijāyi. Taṃ kaṇhājinena sampaṭicchiṃsu, tenassā ‘‘kaṇhājinā’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Tena vuttaṃ –

    81.

    81.

    ‘‘анвад̣̇д̇хамаасз баннарасз, бун̣н̣амаасз убосат̇з;

    ‘‘Anvaddhamāse pannarase, puṇṇamāse uposathe;

    бажжаяам̣ нааг̇амааруяха, д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ убааг̇ами’’нд̇и.

    Paccayaṃ nāgamāruyha, dānaṃ dātuṃ upāgami’’nti.

    д̇ад̇т̇а анвад̣̇д̇хамаасзд̇и ануад̣̇д̇хамаасз, ад̣̇д̇хамаасз ад̣̇д̇хамаасзд̇и ад̇т̇о. бун̣н̣амаасзд̇и бун̣н̣амаасияам̣, маасабарибуурияаа жанд̣̇абарибуурияаа жа саманнааг̇ад̇з баннарасз д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ убааг̇аминд̇и самб̣анд̇хо. д̇ад̇рааяам̣ яож̇анаа – бажжаяам̣ нааг̇амааруяха ад̣̇д̇хамаасз ад̣̇д̇хамаасз д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ д̣̇аанасаалам̣ убааг̇амим̣, звам̣ убаг̇ажчанд̇о жа яад̣̇аа згасмим̣ баннарасз бун̣н̣амаасиубосат̇з д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ убааг̇амим̣, д̇ад̣̇аа галин̇г̇арадтависаяаа б̣раахман̣аа убаг̇ан̃чу манд̇и д̇ад̇т̇а бажжаяам̣ нааг̇анд̇и бажжаяанаамагам̣ ман̇г̇алахад̇т̇им̣. б̣од̇хисад̇д̇асса хи ж̇аад̇ад̣̇ивасз згаа аагаасажаариний гарзн̣угаа абхиман̇г̇аласаммад̇ам̣ саб̣б̣асзд̇ахад̇т̇ибод̇агам̣ аанзд̇ваа ман̇г̇алахад̇т̇идтаанз табзд̇ваа баггаами. д̇асса махаасад̇д̇ам̣ бажжаяам̣ гад̇ваа лад̣̇д̇хад̇д̇аа ‘‘бажжаяо’’д̇взва наамам̣ гарим̣су. д̇ам̣ бажжаяанаамагам̣ обаваяхам̣ хад̇т̇инааг̇ам̣ ааруяха д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ убааг̇аминд̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Tattha anvaddhamāseti anuaddhamāse, addhamāse addhamāseti attho. Puṇṇamāseti puṇṇamāsiyaṃ, māsaparipūriyā candaparipūriyā ca samannāgate pannarase dānaṃ dātuṃ upāgaminti sambandho. Tatrāyaṃ yojanā – paccayaṃ nāgamāruyha addhamāse addhamāse dānaṃ dātuṃ dānasālaṃ upāgamiṃ, evaṃ upagacchanto ca yadā ekasmiṃ pannarase puṇṇamāsiuposathe dānaṃ dātuṃ upāgamiṃ, tadā kaliṅgaraṭṭhavisayā brāhmaṇā upagañchumanti tattha paccayaṃ nāganti paccayanāmakaṃ maṅgalahatthiṃ. Bodhisattassa hi jātadivase ekā ākāsacārinī kareṇukā abhimaṅgalasammataṃ sabbasetahatthipotakaṃ ānetvā maṅgalahatthiṭṭhāne ṭhapetvā pakkāmi. Tassa mahāsattaṃ paccayaṃ katvā laddhattā ‘‘paccayo’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Taṃ paccayanāmakaṃ opavayhaṃ hatthināgaṃ āruyha dānaṃ dātuṃ upāgaminti. Tena vuttaṃ –

    82.

    82.

    ‘‘галин̇г̇арадтависаяаа, б̣раахман̣аа убаг̇ан̃чу мам̣;

    ‘‘Kaliṅgaraṭṭhavisayā, brāhmaṇā upagañchu maṃ;

    аяаажум̣ мам̣ хад̇т̇инааг̇ам̣, д̇хан̃н̃ам̣ ман̇г̇аласаммад̇ам̣.

    Ayācuṃ maṃ hatthināgaṃ, dhaññaṃ maṅgalasammataṃ.

    83.

    83.

    ‘‘авудтиго ж̇анабад̣̇о, д̣̇уб̣бхигко чаад̇аго махаа;

    ‘‘Avuṭṭhiko janapado, dubbhikkho chātako mahā;

    д̣̇ад̣̇аахи баварам̣ нааг̇ам̣, саб̣б̣асзд̇ам̣ г̇аж̇уд̇д̇ама’’нд̇и.

    Dadāhi pavaraṃ nāgaṃ, sabbasetaṃ gajuttama’’nti.

    д̇ад̇т̇а ‘‘галин̇г̇арадтависаяаа’’д̇иаад̣̇иг̇аат̇аа хздтаа гурурааж̇ажарид̇зби (жарияаа. 1.21-22) ааг̇ад̇аа зва, д̇асмаа д̇аасам̣ ад̇т̇о гат̇аамаг̇г̇о жа д̇ад̇т̇а вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣о. ид̇ха бана ман̇г̇алахад̇т̇ино сзд̇ад̇д̇аа ‘‘саб̣б̣асзд̇ам̣ г̇аж̇уд̇д̇ама’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. б̣од̇хисад̇д̇о хад̇т̇игканд̇хавараг̇ад̇о –

    Tattha ‘‘kaliṅgaraṭṭhavisayā’’tiādigāthā heṭṭhā kururājacaritepi (cariyā. 1.21-22) āgatā eva, tasmā tāsaṃ attho kathāmaggo ca tattha vuttanayeneva veditabbo. Idha pana maṅgalahatthino setattā ‘‘sabbasetaṃ gajuttama’’nti vuttaṃ. Bodhisatto hatthikkhandhavaragato –

    84.

    84.

    ‘‘д̣̇ад̣̇аами на вигамбаами, яам̣ мам̣ яаажанд̇и б̣раахман̣аа;

    ‘‘Dadāmi na vikampāmi, yaṃ maṃ yācanti brāhmaṇā;

    санд̇ам̣ наббадиг̇уухаами, д̣̇аанз мз рамад̇з мано’’д̇и. –

    Santaṃ nappaṭigūhāmi, dāne me ramate mano’’ti. –

    ад̇д̇ано д̣̇аанаабхирад̇им̣ бавзд̣̇знд̇о –

    Attano dānābhiratiṃ pavedento –

    85.

    85.

    ‘‘на мз яаажагамануббад̇д̇з, бадигкзбо анужчаво;

    ‘‘Na me yācakamanuppatte, paṭikkhepo anucchavo;

    маа мз бхиж̇ж̇и самаад̣̇аанам̣, д̣̇ассаами вибулам̣ г̇аж̇а’’нд̇и. (жарияаа. 1.23) –

    Mā me bhijji samādānaṃ, dassāmi vipulaṃ gaja’’nti. (cariyā. 1.23) –

    бадиж̇аанид̇ваа хад̇т̇игканд̇хад̇о оруяха аналан̇гад̇адтаанам̣ ологанад̇т̇ам̣ анубарияааяид̇ваа аналан̇гад̇адтаанам̣ ад̣̇исваа гусумамиссаг̇анд̇ход̣̇агабхарид̇ам̣ суван̣н̣абхин̇г̇аарам̣ г̇ахзд̇ваа ‘‘бхонд̇о ид̇о зт̇аа’’д̇и алан̇гад̇араж̇ад̇ад̣̇аамасад̣̇исам̣ хад̇т̇исон̣д̣ам̣ д̇зсам̣ хад̇т̇з табзд̇ваа уд̣̇агам̣ баад̇зд̇ваа алан̇гад̇авааран̣ам̣ ад̣̇ааси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Paṭijānitvā hatthikkhandhato oruyha analaṅkataṭṭhānaṃ olokanatthaṃ anupariyāyitvā analaṅkataṭṭhānaṃ adisvā kusumamissagandhodakabharitaṃ suvaṇṇabhiṅgāraṃ gahetvā ‘‘bhonto ito ethā’’ti alaṅkatarajatadāmasadisaṃ hatthisoṇḍaṃ tesaṃ hatthe ṭhapetvā udakaṃ pātetvā alaṅkatavāraṇaṃ adāsi. Tena vuttaṃ –

    86.

    86.

    ‘‘нааг̇ам̣ г̇ахзд̇ваа сон̣д̣ааяа, бхин̇г̇аарз рад̇анаамаяз;

    ‘‘Nāgaṃ gahetvā soṇḍāya, bhiṅgāre ratanāmaye;

    ж̇алам̣ хад̇т̇з аагирид̇ваа, б̣раахман̣аанам̣ ад̣̇ам̣ г̇аж̇а’’нд̇и. (жарияаа. 1.24);

    Jalaṃ hatthe ākiritvā, brāhmaṇānaṃ adaṃ gaja’’nti. (cariyā. 1.24);

    д̇ад̇т̇а санд̇анд̇и виж̇ж̇амаанам̣ д̣̇зяяад̇хаммам̣. наббадиг̇уухаамийд̇и на бадижчаад̣̇зми. яо хи ад̇д̇ано санд̇агам̣ ‘‘маяхамзва ход̇уу’’д̇и жинд̇зд̇и, яаажид̇о ваа бадигкибад̇и, со яаажагаанам̣ абхимукз тид̇амби ад̇т̇ад̇о бадижчаад̣̇зд̇и наама. махаасад̇д̇о бана ад̇д̇ано сийсам̣ аад̣̇им̣ гад̇ваа аж̇жхад̇д̇игад̣̇аанам̣ д̣̇аад̇угаамова, гат̇ам̣ б̣аахирам̣ бадигкибад̇и, д̇асмаа ааха ‘‘санд̇ам̣ наббадиг̇уухаамий’’д̇и. д̇знзвааха ‘‘д̣̇аанз мз рамад̇з мано’’д̇и. сзсам̣ хздтаа вуд̇д̇ад̇т̇амзва.

    Tattha santanti vijjamānaṃ deyyadhammaṃ. Nappaṭigūhāmīti na paṭicchādemi. Yo hi attano santakaṃ ‘‘mayhameva hotū’’ti cinteti, yācito vā paṭikkhipati, so yācakānaṃ abhimukhe ṭhitampi atthato paṭicchādeti nāma. Mahāsatto pana attano sīsaṃ ādiṃ katvā ajjhattikadānaṃ dātukāmova, kathaṃ bāhiraṃ paṭikkhipati, tasmā āha ‘‘santaṃ nappaṭigūhāmī’’ti. Tenevāha ‘‘dāne me ramate mano’’ti. Sesaṃ heṭṭhā vuttatthameva.

    д̇асса бана хад̇т̇ино жад̇уусу баад̣̇зсу алан̇гаараа жад̇д̇аари сад̇асахассаани аг̇гханд̇и, убхосу бассзсу алан̇гаараа д̣̇вз сад̇асахассаани, хздтаа уд̣̇арз гамб̣алам̣ сад̇асахассам̣, бидтияам̣ муд̇д̇ааж̇аалам̣ ман̣иж̇аалам̣ ган̃жанаж̇ааланд̇и д̇ийн̣и ж̇аалаани д̇ийн̣и сад̇асахассаани, убхо ган̣н̣аалан̇гаараа д̣̇вз сад̇асахассаани, бидтияам̣ ад̇т̇ад̇агамб̣алам̣ сад̇асахассам̣, гумбхаалан̇гааро сад̇асахассам̣, д̇аяо вадам̣сагаа д̇ийн̣и сад̇асахассаани, ган̣н̣ажуул̣аалан̇гааро сад̇асахассам̣, д̣̇виннам̣ д̣̇анд̇аанам̣ алан̇гаараа д̣̇вз сад̇асахассаани, сон̣д̣ааяа совад̇т̇игаалан̇гааро сад̇асахассам̣, нан̇г̇удтаалан̇гааро сад̇асахассам̣, аарохан̣аниссзн̣и сад̇асахассам̣, бхун̃ж̇анагадаахам̣ сад̇асахассам̣, табзд̇ваа анаг̇гхабхан̣д̣ам̣ ид̣̇ам̣ д̇аава зд̇д̇агам̣ жад̇увийсад̇и сад̇асахассаани аг̇гхад̇и. чад̇д̇абин̣д̣ияам̣ бана ман̣и, жуул̣ааман̣и, муд̇д̇аахаарз ман̣и, ан̇гусз ман̣и, хад̇т̇иган̣тавзтанамуд̇д̇аахаарз ман̣и, хад̇т̇игумбхз ман̣ийд̇и имаани ча анаг̇гхаани, хад̇т̇ийби анаг̇гхо зваад̇и хад̇т̇инаа сад̣̇д̇хим̣ сад̇д̇а анаг̇гхаани, д̇аани саб̣б̣аани б̣раахман̣аанам̣ ад̣̇ааси. д̇ат̇аа хад̇т̇ино барижаарагаани бан̃жа гуласад̇аани хад̇т̇имзн̣д̣ахад̇т̇иг̇обагзхи сад̣̇д̇хим̣ ад̣̇ааси. саха д̣̇аанзна банасса хздтаа вуд̇д̇анаязнзва бхуумигамбаад̣̇аяо ахзсум̣. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Tassa pana hatthino catūsu pādesu alaṅkārā cattāri satasahassāni agghanti, ubhosu passesu alaṅkārā dve satasahassāni, heṭṭhā udare kambalaṃ satasahassaṃ, piṭṭhiyaṃ muttājālaṃ maṇijālaṃ kañcanajālanti tīṇi jālāni tīṇi satasahassāni, ubho kaṇṇālaṅkārā dve satasahassāni, piṭṭhiyaṃ atthatakambalaṃ satasahassaṃ, kumbhālaṅkāro satasahassaṃ, tayo vaṭaṃsakā tīṇi satasahassāni, kaṇṇacūḷālaṅkāro satasahassaṃ, dvinnaṃ dantānaṃ alaṅkārā dve satasahassāni, soṇḍāya sovatthikālaṅkāro satasahassaṃ, naṅguṭṭhālaṅkāro satasahassaṃ, ārohaṇanisseṇi satasahassaṃ, bhuñjanakaṭāhaṃ satasahassaṃ, ṭhapetvā anagghabhaṇḍaṃ idaṃ tāva ettakaṃ catuvīsati satasahassāni agghati. Chattapiṇḍiyaṃ pana maṇi, cūḷāmaṇi, muttāhāre maṇi, aṅkuse maṇi, hatthikaṇṭhaveṭhanamuttāhāre maṇi, hatthikumbhe maṇīti imāni cha anagghāni, hatthīpi anaggho evāti hatthinā saddhiṃ satta anagghāni, tāni sabbāni brāhmaṇānaṃ adāsi. Tathā hatthino paricārakāni pañca kulasatāni hatthimeṇḍahatthigopakehi saddhiṃ adāsi. Saha dānena panassa heṭṭhā vuttanayeneva bhūmikampādayo ahesuṃ. Tena vuttaṃ –

    87.

    87.

    ‘‘бунаабарам̣ д̣̇ад̣̇анд̇асса, саб̣б̣асзд̇ам̣ г̇аж̇уд̇д̇амам̣;

    ‘‘Punāparaṃ dadantassa, sabbasetaṃ gajuttamaṃ;

    д̇ад̣̇ааби бат̇авий гамби, синзруванавадам̣сагаа’’д̇и.

    Tadāpi pathavī kampi, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti.

    ж̇аад̇агзби (ж̇аа. 2.22.1673) вуд̇д̇ам̣ –

    Jātakepi (jā. 2.22.1673) vuttaṃ –

    ‘‘д̇ад̣̇ааси яам̣ бхим̣санагам̣, д̇ад̣̇ааси ломахам̣санам̣;

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    хад̇т̇инааг̇з бад̣̇иннамхи, мзд̣̇аний самбагамбат̇аа’’д̇и.

    Hatthināge padinnamhi, medanī sampakampathā’’ti.

    88. д̇асса нааг̇асса д̣̇аанзнаад̇и чахи анаг̇гхзхи сад̣̇д̇хим̣ жад̇увийсад̇исад̇асахассаг̇гханигаалан̇гаарабхан̣д̣асахид̇асса д̇асса ман̇г̇алахад̇т̇исса барижжааг̇зна. сиваяод̇и сивирааж̇агумаараа жзва сивирадтаваасино жа. ‘‘сиваяо’’д̇и жа д̣̇зсанаасийсамзд̇ам̣. д̇ад̇т̇а хи амажжаа баарисаж̇ж̇аа б̣раахман̣аг̇ахабад̇игаа нзг̇амаж̇аанабад̣̇аа нааг̇араа сагаларадтаваасино жа сан̃ж̇аяамахаарааж̇ам̣ пуссад̇ид̣̇звим̣ мад̣̇д̣̇ид̣̇звин̃жа табзд̇ваа саб̣б̣з зва. гуд̣̇д̇хаад̇и д̣̇звад̇аавад̇д̇анзна б̣од̇хисад̇д̇асса гуд̣̇д̇хаа. самааг̇ад̇аад̇и саннибад̇ид̇аа. д̇з гира б̣раахман̣аа хад̇т̇им̣ лабхид̇ваа д̇ам̣ абхирухид̇ваа махаад̣̇ваарзна бависид̇ваа наг̇арамаж̇жхзна бааяим̣су. махааж̇анзна жа ‘‘амбхо б̣раахман̣аа, амхаагам̣ хад̇т̇ий гуд̇о абхирул̣хо’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘взссанд̇арамахаарааж̇зна но хад̇т̇ий д̣̇инно, гз д̇умхз’’д̇и хад̇т̇авигаараад̣̇ийхи гхаддзнд̇аа аг̇амам̣су. ат̇а амажжз аад̣̇им̣ гад̇ваа махааж̇анаа рааж̇ад̣̇ваарз саннибад̇ид̇ваа ‘‘ран̃н̃аа наама б̣раахман̣аанам̣ д̇ханам̣ ваа д̇хан̃н̃ам̣ ваа кзд̇д̇ам̣ ваа вад̇т̇у ваа д̣̇аасид̣̇аасабарижааригаа ваа д̣̇аад̇аб̣б̣аа сияаа, гат̇ан̃хи наамааяам̣ взссанд̇арамахаарааж̇аа рааж̇аарахам̣ ман̇г̇алахад̇т̇им̣ д̣̇ассад̇и, на ид̣̇аани звам̣ раж̇ж̇ам̣ винаасзд̇ум̣ д̣̇ассаамаа’’д̇и уж̇жхааяид̇ваа сан̃ж̇аяамахаарааж̇асса д̇амад̇т̇ам̣ аарожзд̇ваа д̇зна анунийяамаанаа анануяанд̇аа аг̇амам̣су. гзвалам̣ бана –

    88.Tassanāgassa dānenāti chahi anagghehi saddhiṃ catuvīsatisatasahassagghanikaalaṅkārabhaṇḍasahitassa tassa maṅgalahatthissa pariccāgena. Sivayoti sivirājakumārā ceva siviraṭṭhavāsino ca. ‘‘Sivayo’’ti ca desanāsīsametaṃ. Tattha hi amaccā pārisajjā brāhmaṇagahapatikā negamajānapadā nāgarā sakalaraṭṭhavāsino ca sañjayamahārājaṃ phussatideviṃ maddideviñca ṭhapetvā sabbe eva. Kuddhāti devatāvattanena bodhisattassa kuddhā. Samāgatāti sannipatitā. Te kira brāhmaṇā hatthiṃ labhitvā taṃ abhiruhitvā mahādvārena pavisitvā nagaramajjhena pāyiṃsu. Mahājanena ca ‘‘ambho brāhmaṇā, amhākaṃ hatthī kuto abhiruḷho’’ti vutte ‘‘vessantaramahārājena no hatthī dinno, ke tumhe’’ti hatthavikārādīhi ghaṭṭentā agamaṃsu. Atha amacce ādiṃ katvā mahājanā rājadvāre sannipatitvā ‘‘raññā nāma brāhmaṇānaṃ dhanaṃ vā dhaññaṃ vā khettaṃ vā vatthu vā dāsidāsaparicārikā vā dātabbā siyā, kathañhi nāmāyaṃ vessantaramahārājā rājārahaṃ maṅgalahatthiṃ dassati, na idāni evaṃ rajjaṃ vināsetuṃ dassāmā’’ti ujjhāyitvā sañjayamahārājassa tamatthaṃ ārocetvā tena anunīyamānā ananuyantā agamaṃsu. Kevalaṃ pana –

    ‘‘маа нам̣ д̣̇ан̣д̣зна сад̇т̇зна, на хи со б̣анд̇ханаарахо;

    ‘‘Mā naṃ daṇḍena satthena, na hi so bandhanāraho;

    баб̣б̣ааж̇зхи жа нам̣ радтаа, ван̇гз васад̇у баб̣б̣ад̇з’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.1687) –

    Pabbājehi ca naṃ raṭṭhā, vaṅke vasatu pabbate’’ti. (jā. 2.22.1687) –

    вад̣̇им̣су. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Vadiṃsu. Tena vuttaṃ –

    ‘‘баб̣б̣ааж̇зсум̣ сагаа радтаа, ван̇гам̣ г̇ажчад̇у баб̣б̣ад̇а’’нд̇и.

    ‘‘Pabbājesuṃ sakā raṭṭhā, vaṅkaṃ gacchatu pabbata’’nti.

    д̇ад̇т̇а баб̣б̣ааж̇зсунд̇и раж̇ж̇ад̇о б̣ахи ваасад̇т̇ааяа уссуггамагам̣су; –

    Tattha pabbājesunti rajjato bahi vāsatthāya ussukkamakaṃsu; –

    рааж̇ааби ‘‘махаа ко аяам̣ бадибагко, ханд̣̇а мама буд̇д̇о гад̇ибаахам̣ раж̇ж̇ад̇о б̣ахи васад̇уу’’д̇и жинд̇зд̇ваа –

    Rājāpi ‘‘mahā kho ayaṃ paṭipakkho, handa mama putto katipāhaṃ rajjato bahi vasatū’’ti cintetvā –

    ‘‘зсо жз сивийнам̣ чанд̣̇о, чанд̣̇ам̣ наббануд̣̇аамасз;

    ‘‘Eso ce sivīnaṃ chando, chandaṃ nappanudāmase;

    имам̣ со васад̇у рад̇д̇им̣, гаамз жа барибхун̃ж̇ад̇у.

    Imaṃ so vasatu rattiṃ, kāme ca paribhuñjatu.

    ‘‘д̇ад̇о рад̇яаа вивасаанз, суурияуг̇г̇аманам̣ бад̇и;

    ‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyuggamanaṃ pati;

    самаг̇г̇аа сиваяо худ̇ваа, радтаа баб̣б̣ааж̇аяанд̇у на’’нд̇и. (ж̇аа. 2.22.1688-1689) –

    Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayantu na’’nti. (jā. 2.22.1688-1689) –

    вад̇ваа буд̇д̇асса санд̇игз гад̇д̇аарам̣ бзсзси ‘‘имам̣ бавад̇д̇им̣ мама буд̇д̇асса аарожзхий’’д̇и. со д̇ат̇аа агааси.

    Vatvā puttassa santike kattāraṃ pesesi ‘‘imaṃ pavattiṃ mama puttassa ārocehī’’ti. So tathā akāsi.

    махаасад̇д̇оби д̇ам̣ суд̇ваа –

    Mahāsattopi taṃ sutvā –

    ‘‘гисмим̣ мз сиваяо гуд̣̇д̇хаа, наахам̣ бассаами д̣̇уггадам̣;

    ‘‘Kismiṃ me sivayo kuddhā, nāhaṃ passāmi dukkaṭaṃ;

    д̇ам̣ мз гад̇д̇з вияаажигка, гасмаа баб̣б̣ааж̇аяанд̇и ма’’нд̇и. (ж̇аа. 2.22.1701) –

    Taṃ me katte viyācikkha, kasmā pabbājayanti ma’’nti. (jā. 2.22.1701) –

    гааран̣ам̣ бужчи. д̇зна ‘‘д̇умхаагам̣ хад̇т̇ид̣̇аанзнаа’’д̇и вуд̇д̇з соманассаббад̇д̇о худ̇ваа –

    Kāraṇaṃ pucchi. Tena ‘‘tumhākaṃ hatthidānenā’’ti vutte somanassappatto hutvā –

    ‘‘хад̣̇аяам̣ жагкумбахам̣ д̣̇аж̇ж̇ам̣, гим̣ мз б̣аахирагам̣ д̇ханам̣;

    ‘‘Hadayaṃ cakkhumpahaṃ dajjaṃ, kiṃ me bāhirakaṃ dhanaṃ;

    хиран̃н̃ам̣ ваа суван̣н̣ам̣ ваа, муд̇д̇аа взл̣урияаа ман̣и.

    Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā, muttā veḷuriyā maṇi.

    ‘‘д̣̇агкин̣ам̣ ваабахам̣ б̣аахум̣, д̣̇исваа яаажагамааг̇ад̇з;

    ‘‘Dakkhiṇaṃ vāpahaṃ bāhuṃ, disvā yācakamāgate;

    д̣̇ад̣̇зяяам̣ на вигамбзяяам̣, д̣̇аанз мз рамад̇з мано.

    Dadeyyaṃ na vikampeyyaṃ, dāne me ramate mano.

    ‘‘гаамам̣ мам̣ сиваяо саб̣б̣з, баб̣б̣ааж̇знд̇у хананд̇у ваа;

    ‘‘Kāmaṃ maṃ sivayo sabbe, pabbājentu hanantu vā;

    нзва д̣̇аанаа вирамиссам̣, гаамам̣ чинд̣̇анд̇у сад̇д̇ад̇хаа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.1703-1705) –

    Neva dānā viramissaṃ, kāmaṃ chindantu sattadhā’’ti. (jā. 2.22.1703-1705) –

    вад̇ваа ‘‘нааг̇араа мз згад̣̇ивасам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ огаасам̣ д̣̇знд̇у, свз д̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваа д̇ад̇ияад̣̇ивасз г̇амиссаамий’’д̇и вад̇ваа гад̇д̇аарам̣ д̇зсам̣ санд̇игз бзсзд̇ваа ‘‘ахам̣ свз сад̇д̇асад̇агам̣ наама махаад̣̇аанам̣ д̣̇ассаами , сад̇д̇ахад̇т̇исад̇аани сад̇д̇аассасад̇аани сад̇д̇арат̇асад̇аани сад̇д̇аид̇т̇исад̇аани сад̇д̇ад̣̇аасасад̇аани сад̇д̇ад̣̇аасисад̇аани сад̇д̇ад̇хзнусад̇аани бадияаад̣̇зхи, наанаббагааран̃жа аннабаанаад̣̇им̣ саб̣б̣ам̣ д̣̇аад̇аб̣б̣аяуд̇д̇агам̣ убадтабзхий’’д̇и саб̣б̣агаммигам̣ амажжам̣ аан̣аабзд̇ваа згагова мад̣̇д̣̇ид̣̇звияаа васанадтаанам̣ г̇анд̇ваа ‘‘бхад̣̇д̣̇з мад̣̇д̣̇и, ануг̇аамиганид̇хим̣ нид̣̇ахамаанаа, сийлаванд̇зсу д̣̇ад̣̇зяяаасий’’д̇и д̇амби д̣̇аанз нияож̇зд̇ваа д̇ассаа ад̇д̇ано г̇аманагааран̣ам̣ аажигкид̇ваа ‘‘ахам̣ ванам̣ васанад̇т̇ааяа г̇амиссаами, д̇вам̣ ид̇хзва анугган̣тид̇аа васаахий’’д̇и ааха. саа ‘‘наахам̣, махаарааж̇а, д̇умхзхи винаа згад̣̇ивасамби васиссаамий’’д̇и ааха.

    Vatvā ‘‘nāgarā me ekadivasaṃ dānaṃ dātuṃ okāsaṃ dentu, sve dānaṃ datvā tatiyadivase gamissāmī’’ti vatvā kattāraṃ tesaṃ santike pesetvā ‘‘ahaṃ sve sattasatakaṃ nāma mahādānaṃ dassāmi , sattahatthisatāni sattaassasatāni sattarathasatāni sattaitthisatāni sattadāsasatāni sattadāsisatāni sattadhenusatāni paṭiyādehi, nānappakārañca annapānādiṃ sabbaṃ dātabbayuttakaṃ upaṭṭhapehī’’ti sabbakammikaṃ amaccaṃ āṇāpetvā ekakova maddideviyā vasanaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘bhadde maddi, anugāmikanidhiṃ nidahamānā, sīlavantesu dadeyyāsī’’ti tampi dāne niyojetvā tassā attano gamanakāraṇaṃ ācikkhitvā ‘‘ahaṃ vanaṃ vasanatthāya gamissāmi, tvaṃ idheva anukkaṇṭhitā vasāhī’’ti āha. Sā ‘‘nāhaṃ, mahārāja, tumhehi vinā ekadivasampi vasissāmī’’ti āha.

    д̣̇уд̇ияад̣̇ивасз сад̇д̇асад̇агам̣ махаад̣̇аанам̣ бавад̇д̇зси. д̇асса сад̇д̇асад̇агам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇знд̇ассзва сааяам̣ ахоси. алан̇гад̇арат̇зна маад̇аабид̇уунам̣ васанадтаанам̣ г̇анд̇ваа ‘‘ахам̣ свз г̇амиссаамий’’д̇и д̇з аабужчид̇ваа агаамагаанам̣ д̇зсам̣ ассумукаанам̣ род̣̇анд̇аанам̣язва ванд̣̇ид̇ваа бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа д̇ад̇о нигкамид̇ваа д̇ам̣ д̣̇ивасам̣ ад̇д̇ано нивзсанз васид̇ваа бунад̣̇ивасз ‘‘г̇амиссаамий’’д̇и баасаад̣̇ад̇о од̇ари. мад̣̇д̣̇ид̣̇звий сассусасурзхи наанаанаязхи яаажид̇ваа нивад̇д̇ияамаанааби д̇зсам̣ важанам̣ анаад̣̇ияид̇ваа д̇з ванд̣̇ид̇ваа бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа сзсид̇т̇ияо абалогзд̇ваа д̣̇вз буд̇д̇з аад̣̇ааяа взссанд̇арасса батамад̇арам̣ г̇анд̇ваа рат̇з адтааси.

    Dutiyadivase sattasatakaṃ mahādānaṃ pavattesi. Tassa sattasatakaṃ dānaṃ dentasseva sāyaṃ ahosi. Alaṅkatarathena mātāpitūnaṃ vasanaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘ahaṃ sve gamissāmī’’ti te āpucchitvā akāmakānaṃ tesaṃ assumukhānaṃ rodantānaṃyeva vanditvā padakkhiṇaṃ katvā tato nikkhamitvā taṃ divasaṃ attano nivesane vasitvā punadivase ‘‘gamissāmī’’ti pāsādato otari. Maddidevī sassusasurehi nānānayehi yācitvā nivattiyamānāpi tesaṃ vacanaṃ anādiyitvā te vanditvā padakkhiṇaṃ katvā sesitthiyo apaloketvā dve putte ādāya vessantarassa paṭhamataraṃ gantvā rathe aṭṭhāsi.

    махаабурисо рат̇ам̣ абхирухид̇ваа рат̇з тид̇о махааж̇анам̣ аабужчид̇ваа ‘‘аббамад̇д̇аа д̣̇аанаад̣̇ийни бун̃н̃аани гарот̇аа’’д̇и оваад̣̇амасса д̣̇ад̇ваа наг̇арад̇о нигками. б̣од̇хисад̇д̇асса маад̇аа ‘‘буд̇д̇о мз д̣̇аанавид̇д̇аго д̣̇аанам̣ д̣̇зд̇уу’’д̇и аабхаран̣зхи сад̣̇д̇хим̣ сад̇д̇арад̇анабуураани сагадаани убхосу бассзсу бзсзси. соби ад̇д̇ано гааяаарул̣хамзва аабхаран̣абхан̣д̣ам̣ самбад̇д̇аяаажагаанам̣ адтаараса ваарз д̣̇ад̇ваа сзсам̣ саб̣б̣амад̣̇ааси. наг̇араа нигкамид̇ваава нивад̇д̇ид̇ваа ологзд̇угаамо ахоси. ат̇асса бун̃н̃аанубхаавзна рат̇аббамаан̣з таанз махаабат̇авий бхиж̇ж̇ид̇ваа баривад̇д̇ид̇ваа рат̇ам̣ наг̇араабхимукам̣ агааси. со маад̇аабид̇уунам̣ васанадтаанам̣ ологзси. д̇зна гаарун̃н̃зна бат̇авигамбо ахоси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘д̇зсам̣ нижчубхамаанаана’’нд̇иаад̣̇и.

    Mahāpuriso rathaṃ abhiruhitvā rathe ṭhito mahājanaṃ āpucchitvā ‘‘appamattā dānādīni puññāni karothā’’ti ovādamassa datvā nagarato nikkhami. Bodhisattassa mātā ‘‘putto me dānavittako dānaṃ detū’’ti ābharaṇehi saddhiṃ sattaratanapūrāni sakaṭāni ubhosu passesu pesesi. Sopi attano kāyāruḷhameva ābharaṇabhaṇḍaṃ sampattayācakānaṃ aṭṭhārasa vāre datvā sesaṃ sabbamadāsi. Nagarā nikkhamitvāva nivattitvā oloketukāmo ahosi. Athassa puññānubhāvena rathappamāṇe ṭhāne mahāpathavī bhijjitvā parivattitvā rathaṃ nagarābhimukhaṃ akāsi. So mātāpitūnaṃ vasanaṭṭhānaṃ olokesi. Tena kāruññena pathavikampo ahosi. Tena vuttaṃ ‘‘tesaṃ nicchubhamānāna’’ntiādi.

    89-90. д̇ад̇т̇а нижчубхамаанаананд̇и д̇зсу сивийсу ниггад̣дханд̇зсу, баб̣б̣ааж̇знд̇зсууд̇и ад̇т̇о. д̇зсам̣ ваа нигкаманд̇аанам̣. махаад̣̇аанам̣ бавад̇д̇зд̇унд̇и сад̇д̇асад̇агамахаад̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣. ааяаажиссанд̇и яаажим̣. сааваяид̇ваад̇и гхосаабзд̇ваа. ган̣н̣абхзринд̇и яуг̇аламахаабхзрим̣. д̣̇ад̣̇аамаханд̇и д̣̇ад̣̇аами ахам̣.

    89-90. Tattha nicchubhamānānanti tesu sivīsu nikkaḍḍhantesu, pabbājentesūti attho. Tesaṃ vā nikkhamantānaṃ. Mahādānaṃ pavattetunti sattasatakamahādānaṃ dātuṃ. Āyācissanti yāciṃ. Sāvayitvāti ghosāpetvā. Kaṇṇabherinti yugalamahābheriṃ. Dadāmahanti dadāmi ahaṃ.

    91. ат̇зд̇т̇аад̇и ат̇звам̣ д̣̇аанз д̣̇ийяамаанз зд̇асмим̣ д̣̇аанаг̇г̇з. д̇умуулод̇и згаголаахалийбхууд̇о. бхзравод̇и бхаяаавахо. махаасад̇д̇ан̃хи табзд̇ваа ан̃н̃зсам̣ со бхаяам̣ ж̇анзд̇и, д̇асса бхаяаж̇ананаагаарам̣ д̣̇ассзд̇ум̣. ‘‘д̣̇аанзнима’’нд̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. имам̣ взссанд̇арамахаарааж̇аанам̣ д̣̇аанзна хзд̇унаа сиваяо радтад̇о нийхаранд̇и баб̣б̣ааж̇знд̇и, д̇ат̇ааби буна жа зваруубам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇зд̇и аяанд̇и.

    91.Athetthāti athevaṃ dāne dīyamāne etasmiṃ dānagge. Tumūloti ekakolāhalībhūto. Bheravoti bhayāvaho. Mahāsattañhi ṭhapetvā aññesaṃ so bhayaṃ janeti, tassa bhayajananākāraṃ dassetuṃ. ‘‘Dānenima’’ntiādi vuttaṃ. Imaṃ vessantaramahārājānaṃ dānena hetunā sivayo raṭṭhato nīharanti pabbājenti, tathāpi puna ca evarūpaṃ dānaṃ deti ayanti.

    92-94. ид̣̇аани д̇ам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘хад̇т̇и’’нд̇и г̇аат̇амааха. д̇ад̇т̇а г̇аванд̇и д̇хзнум̣. жад̇уваахим̣ рат̇ам̣ д̣̇ад̇ваад̇и ваханд̇ийд̇и ваахино, ассаа, жад̇уро ааж̇ан̃н̃асинд̇хавз рат̇ан̃жа б̣раахман̣аанам̣ д̣̇ад̇ваад̇и ад̇т̇о. махаасад̇д̇о хи д̇ат̇аа наг̇арад̇о нигкаманд̇о сахаж̇аад̇з садтисахассз амажжз сзсаж̇анан̃жа ассубун̣н̣амукам̣ ануб̣ад̣̇д̇ханд̇ам̣ нивад̇д̇зд̇ваа рат̇ам̣ бааж̇знд̇о мад̣̇д̣̇им̣ ааха – ‘‘сажз, бхад̣̇д̣̇з, бажчад̇о яаажагаа ааг̇ажчанд̇и, убад̇хаарзяяаасий’’д̇и. саа ологзнд̇ий нисийд̣̇и. ат̇асса сад̇д̇асад̇агамахаад̣̇аанам̣ г̇аманагаалз гад̇ад̣̇аанан̃жа самбаабун̣ид̇ум̣ асаггонд̇аа жад̇д̇ааро б̣раахман̣аа ааг̇анд̇ваа ‘‘взссанд̇аро гухи’’нд̇и бужчид̇ваа ‘‘д̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваа рат̇зна г̇ад̇о’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘ассз яаажиссаамаа’’д̇и ануб̣анд̇хим̣су. мад̣̇д̣̇ий д̇з ааг̇ажчанд̇з д̣̇исваа ‘‘яаажагаа, д̣̇зваа’’д̇и аарожзси. махаасад̇д̇о рат̇ам̣ табзси. д̇з ааг̇анд̇ваа ассз яаажим̣су. махаасад̇д̇о ассз ад̣̇ааси. д̇з д̇з г̇ахзд̇ваа г̇ад̇аа. ассзсу бана д̣̇иннзсу рат̇ад̇хурам̣ аагаасзязва адтааси. ат̇а жад̇д̇ааро д̣̇звабуд̇д̇аа рохид̇амиг̇аван̣н̣знааг̇анд̇ваа рат̇ад̇хурам̣ самбадижчид̇ваа аг̇амам̣су. махаасад̇д̇о д̇зсам̣ д̣̇звабуд̇д̇абхаавам̣ н̃ад̇ваа –

    92-94. Idāni taṃ dānaṃ dassetuṃ ‘‘hatthi’’nti gāthamāha. Tattha gavanti dhenuṃ. Catuvāhiṃ rathaṃ datvāti vahantīti vāhino, assā, caturo ājaññasindhave rathañca brāhmaṇānaṃ datvāti attho. Mahāsatto hi tathā nagarato nikkhamanto sahajāte saṭṭhisahasse amacce sesajanañca assupuṇṇamukhaṃ anubaddhantaṃ nivattetvā rathaṃ pājento maddiṃ āha – ‘‘sace, bhadde, pacchato yācakā āgacchanti, upadhāreyyāsī’’ti. Sā olokentī nisīdi. Athassa sattasatakamahādānaṃ gamanakāle katadānañca sampāpuṇituṃ asakkontā cattāro brāhmaṇā āgantvā ‘‘vessantaro kuhi’’nti pucchitvā ‘‘dānaṃ datvā rathena gato’’ti vutte ‘‘asse yācissāmā’’ti anubandhiṃsu. Maddī te āgacchante disvā ‘‘yācakā, devā’’ti ārocesi. Mahāsatto rathaṃ ṭhapesi. Te āgantvā asse yāciṃsu. Mahāsatto asse adāsi. Te te gahetvā gatā. Assesu pana dinnesu rathadhuraṃ ākāseyeva aṭṭhāsi. Atha cattāro devaputtā rohitamigavaṇṇenāgantvā rathadhuraṃ sampaṭicchitvā agamaṃsu. Mahāsatto tesaṃ devaputtabhāvaṃ ñatvā –

    ‘‘ин̇гха мад̣̇д̣̇и нисаамзхи, жид̇д̇аруубам̣ва д̣̇иссад̇и;

    ‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, cittarūpaṃva dissati;

    миг̇арохижжаван̣н̣зна, д̣̇агкин̣ассаа ваханд̇и ма’’нд̇и. (ж̇аа. 2.22.1864) –

    Migarohiccavaṇṇena, dakkhiṇassā vahanti ma’’nti. (jā. 2.22.1864) –

    мад̣̇д̣̇ияаа ааха.

    Maddiyā āha.

    д̇ад̇т̇а жид̇д̇аруубам̣ваад̇и ажчарияаруубам̣ вияа. д̣̇агкин̣ассаад̇и сусигкид̇аассаа вияа мам̣ ваханд̇и.

    Tattha cittarūpaṃvāti acchariyarūpaṃ viya. Dakkhiṇassāti susikkhitaassā viya maṃ vahanti.

    ат̇а нам̣ звам̣ г̇ажчанд̇ам̣ абаро б̣раахман̣о ааг̇анд̇ваа рат̇ам̣ яаажи. махаасад̇д̇о буд̇д̇ад̣̇аарам̣ од̇аарзд̇ваа рат̇ам̣ ад̣̇ааси. рат̇з бана д̣̇иннз д̣̇звабуд̇д̇аа анд̇арад̇хааяим̣су. д̇ад̇о бадтааяа бана саб̣б̣зби бад̇д̇игаава ахзсум̣. ат̇а махаасад̇д̇о ‘‘мад̣̇д̣̇и, д̇вам̣ ган̣хааж̇инам̣ г̇ан̣хаахи, ахам̣ ж̇аалигумаарам̣ г̇ан̣хаамий’’д̇и убхоби д̣̇вз д̣̇аарагз ан̇гзнаад̣̇ааяа ан̃н̃аман̃н̃ам̣ бияасаллаабаа бадибат̇ам̣ ааг̇ажчанд̇з мануссз ван̇габаб̣б̣ад̇асса маг̇г̇ам̣ бужчанд̇аа саяамзва онад̇зсу паларугкзсу палаани д̣̇аарагаанам̣ д̣̇ад̣̇анд̇аа ад̇т̇агаамаахи д̣̇звад̇аахи маг̇г̇асса сан̇кибид̇ад̇д̇аа д̇ад̣̇ахзва жзд̇арадтам̣ самбаабун̣им̣су. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘жад̇уваахим̣ рат̇ам̣ д̣̇ад̇ваа’’д̇иаад̣̇и.

    Atha naṃ evaṃ gacchantaṃ aparo brāhmaṇo āgantvā rathaṃ yāci. Mahāsatto puttadāraṃ otāretvā rathaṃ adāsi. Rathe pana dinne devaputtā antaradhāyiṃsu. Tato paṭṭhāya pana sabbepi pattikāva ahesuṃ. Atha mahāsatto ‘‘maddi, tvaṃ kaṇhājinaṃ gaṇhāhi, ahaṃ jālikumāraṃ gaṇhāmī’’ti ubhopi dve dārake aṅkenādāya aññamaññaṃ piyasallāpā paṭipathaṃ āgacchante manusse vaṅkapabbatassa maggaṃ pucchantā sayameva onatesu phalarukkhesu phalāni dārakānaṃ dadantā atthakāmāhi devatāhi maggassa saṅkhipitattā tadaheva cetaraṭṭhaṃ sampāpuṇiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘catuvāhiṃ rathaṃ datvā’’tiādi.

    д̇ад̇т̇а тад̇ваа жаад̇уммахаабат̇зд̇и ад̇д̇ано г̇аманамаг̇г̇зна бассад̇о ааг̇ад̇зна д̇зна б̣раахман̣зна ааг̇ад̇амаг̇г̇зна жа винивиж̇жхид̇ваа г̇ад̇адтаанад̇д̇аа жад̇уггасан̇каад̇з жад̇умахаабат̇з тад̇ваа д̇асса б̣раахман̣асса рат̇ам̣ д̣̇ад̇ваа. згаагияод̇и амажжасзвагаад̣̇исахааяаабхаавзна згаго. д̇знзвааха ‘‘ад̣̇уд̇ияо’’д̇и. мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣ ид̣̇амаб̣равийд̇и мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣ ид̣̇ам̣ абхааси.

    Tattha ṭhatvā cātummahāpatheti attano gamanamaggena passato āgatena tena brāhmaṇena āgatamaggena ca vinivijjhitvā gataṭṭhānattā catukkasaṅkhāte catumahāpathe ṭhatvā tassa brāhmaṇassa rathaṃ datvā. Ekākiyoti amaccasevakādisahāyābhāvena ekako. Tenevāha ‘‘adutiyo’’ti. Maddideviṃ idamabravīti maddideviṃ idaṃ abhāsi.

    96-99. бад̣̇умам̣ бун̣д̣арийгам̣ваад̇и бад̣̇умам̣ вияа, бун̣д̣арийгам̣ вияа жа. ган̣хааж̇инаг̇г̇ахийд̇и ган̣хааж̇инам̣ аг̇г̇ахзси. абхиж̇аад̇аад̇и ж̇аад̇исамбаннаа. висамам̣ саманд̇и висамам̣ саман̃жа бхуумиббад̣̇зсам̣. знд̇ийд̇и ааг̇ажчанд̇и. анумаг̇г̇з бадиббат̇зд̇и анумаг̇г̇з ваа бадибат̇з ваад̇и ваа-сад̣̇д̣̇асса лобо д̣̇адтаб̣б̣о. гарун̣анд̇и бхааванабум̣саганид̣̇д̣̇зсо, гарун̣ааяид̇ад̇д̇анд̇и ад̇т̇о. д̣̇угкам̣ д̇з бадивзд̣̇знд̇ийд̇и имз звам̣ сукумаалаа бад̣̇асаа г̇ажчанд̇и, д̣̇уурзва ид̇о ван̇габаб̣б̣ад̇од̇и д̇з д̇ад̣̇аа амхзсу гаарун̃н̃авасзна ад̇д̇анаа д̣̇угкам̣ бадилабханд̇и, д̇ат̇аа ад̇д̇ано уббаннад̣̇угкам̣ бадивзд̣̇знд̇и ваад̇и ад̇т̇о.

    96-99.Padumaṃ puṇḍarīkaṃvāti padumaṃ viya, puṇḍarīkaṃ viya ca. Kaṇhājinaggahīti kaṇhājinaṃ aggahesi. Abhijātāti jātisampannā. Visamaṃ samanti visamaṃ samañca bhūmippadesaṃ. Entīti āgacchanti. Anumagge paṭippatheti anumagge vā paṭipathe vāti -saddassa lopo daṭṭhabbo. Karuṇanti bhāvanapuṃsakaniddeso, karuṇāyitattanti attho. Dukkhaṃ te paṭivedentīti ime evaṃ sukhumālā padasā gacchanti, dūreva ito vaṅkapabbatoti te tadā amhesu kāruññavasena attanā dukkhaṃ paṭilabhanti, tathā attano uppannadukkhaṃ paṭivedenti vāti attho.

    100-1. баванзд̇и махааванз. палинзд̇и палаванд̇з. уб̣б̣ид̣̇д̇хаад̇и уд̣̇д̇хам̣ уг̇г̇ад̇аа ужжаа. убаг̇ажчанд̇и д̣̇аарагзд̇и яат̇аа палаани д̣̇аарагаанам̣ хад̇т̇уубаг̇аяхагаани хонд̇и, звам̣ ругкаа саяамзва саакаахи онамид̇ваа д̣̇аарагз убзнд̇и.

    100-1.Pavaneti mahāvane. Phalineti phalavante. Ubbiddhāti uddhaṃ uggatā uccā. Upagacchanti dāraketi yathā phalāni dārakānaṃ hatthūpagayhakāni honti, evaṃ rukkhā sayameva sākhāhi onamitvā dārake upenti.

    102. ажчарияанд̇и ажчарааяог̇г̇ам̣, ажчарам̣ бахарид̇ум̣ яуд̇д̇ам̣. абхууд̇абуб̣б̣ам̣ бхууд̇анд̇и аб̣бхуд̇ам̣. ломаанам̣ хам̣санасамад̇т̇ад̇ааяа ломахам̣санам̣. саахугааранд̇и саад̇хугаарам̣, аяамзва ваа баато. ид̇т̇ирад̇анабхаавзна саб̣б̣зхи ан̇г̇зхи аваяавзхи собхад̇ийд̇и саб̣б̣ан̇г̇асобханаа.

    102.Acchariyanti accharāyoggaṃ, accharaṃ paharituṃ yuttaṃ. Abhūtapubbaṃ bhūtanti abbhutaṃ. Lomānaṃ haṃsanasamatthatāya lomahaṃsanaṃ. Sāhukāranti sādhukāraṃ, ayameva vā pāṭho. Itthiratanabhāvena sabbehi aṅgehi avayavehi sobhatīti sabbaṅgasobhanā.

    103-4. ажчзрам̣ вад̇аад̇и ажчарияам̣ вад̇а. взссанд̇арасса д̇зж̇знаад̇и взссанд̇арасса бун̃н̃аанубхаавзна. сан̇кибим̣су бат̇ам̣ яагкаад̇и д̣̇звад̇аа махаасад̇д̇асса бун̃н̃ад̇зж̇зна жод̣̇ид̇аа д̇ам̣ маг̇г̇ам̣ баригкаяам̣ баабзсум̣, аббагам̣ агам̣су, д̇ам̣ бана д̣̇аарагзсу гарун̣ааяа гад̇ам̣ вияа гад̇ваа вуд̇д̇ам̣ ‘‘анугамбааяа д̣̇аарагз’’д̇и. ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇арад̇о хи суван̣н̣аг̇ирид̇аало наама баб̣б̣ад̇о бан̃жа яож̇анаани, д̇ад̇о гонд̇имаараа наама над̣̇ий бан̃жа яож̇анаани, д̇ад̇о мааран̃ж̇анааг̇ири наама баб̣б̣ад̇о бан̃жа яож̇анаани, д̇ад̇о д̣̇ан̣д̣аб̣раахман̣аг̇аамо наама бан̃жа яож̇анаани, д̇ад̇о маад̇уланаг̇арам̣ д̣̇аса яож̇анаани, ид̇и д̇ам̣ радтам̣ ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇арад̇о д̇им̣са яож̇анаани ход̇и. д̣̇звад̇аа б̣од̇хисад̇д̇асса бун̃н̃ад̇зж̇зна жод̣̇ид̇аа маг̇г̇ам̣ баригкаяам̣ баабзсум̣. д̇ам̣ саб̣б̣ам̣ згаахзнзва ад̇иггамим̣су. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘нигканд̇ад̣̇ивасзнзва, жзд̇арадтамубааг̇аму’’нд̇и.

    103-4.Accheraṃ vatāti acchariyaṃ vata. Vessantarassa tejenāti vessantarassa puññānubhāvena. Saṅkhipiṃsu pathaṃ yakkhāti devatā mahāsattassa puññatejena coditā taṃ maggaṃ parikkhayaṃ pāpesuṃ, appakaṃ akaṃsu, taṃ pana dārakesu karuṇāya kataṃ viya katvā vuttaṃ ‘‘anukampāya dārake’’ti. Jetuttaranagarato hi suvaṇṇagiritālo nāma pabbato pañca yojanāni, tato kontimārā nāma nadī pañca yojanāni, tato mārañjanāgiri nāma pabbato pañca yojanāni, tato daṇḍabrāhmaṇagāmo nāma pañca yojanāni, tato mātulanagaraṃ dasa yojanāni, iti taṃ raṭṭhaṃ jetuttaranagarato tiṃsa yojanāni hoti. Devatā bodhisattassa puññatejena coditā maggaṃ parikkhayaṃ pāpesuṃ. Taṃ sabbaṃ ekāheneva atikkamiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘nikkhantadivaseneva, cetaraṭṭhamupāgamu’’nti.

    звам̣ махаасад̇д̇о сааяанхасамаяам̣ жзд̇арадтз маад̇уланаг̇арам̣ бад̇ваа д̇асса наг̇арасса д̣̇ваарасамийбз саалааяам̣ нисийд̣̇и. ат̇асса мад̣̇д̣̇ид̣̇звий баад̣̇зсу раж̇ам̣ бун̃чид̇ваа баад̣̇з самб̣аахид̇ваа ‘‘взссанд̇арасса ааг̇ад̇абхаавам̣ ж̇аанаабзссаамий’’д̇и саалад̇о нигкамид̇ваа д̇асса жагкубат̇з саалад̣̇ваарз адтааси. наг̇арам̣ бависанд̇ияо жа нигкаманд̇ияо жа ид̇т̇ияо д̇ам̣ д̣̇исваа бариваарзсум̣. махааж̇ано д̇ан̃жа взссанд̇аран̃жа буд̇д̇з жасса д̇ат̇аа ааг̇ад̇з д̣̇исваа рааж̇уунам̣ аажигки. садтисахассаа рааж̇аано род̣̇анд̇аа барид̣̇званд̇аа д̇асса санд̇игам̣ ааг̇анд̇ваа маг̇г̇абариссамам̣ винод̣̇зд̇ваа д̇ат̇аа ааг̇аманагааран̣ам̣ бужчим̣су.

    Evaṃ mahāsatto sāyanhasamayaṃ cetaraṭṭhe mātulanagaraṃ patvā tassa nagarassa dvārasamīpe sālāyaṃ nisīdi. Athassa maddidevī pādesu rajaṃ puñchitvā pāde sambāhitvā ‘‘vessantarassa āgatabhāvaṃ jānāpessāmī’’ti sālato nikkhamitvā tassa cakkhupathe sāladvāre aṭṭhāsi. Nagaraṃ pavisantiyo ca nikkhamantiyo ca itthiyo taṃ disvā parivāresuṃ. Mahājano tañca vessantarañca putte cassa tathā āgate disvā rājūnaṃ ācikkhi. Saṭṭhisahassā rājāno rodantā paridevantā tassa santikaṃ āgantvā maggaparissamaṃ vinodetvā tathā āgamanakāraṇaṃ pucchiṃsu.

    махаасад̇д̇о хад̇т̇ид̣̇аанам̣ аад̣̇им̣ гад̇ваа саб̣б̣ам̣ гат̇зси. д̇ам̣ суд̇ваа д̇з ад̇д̇ано раж̇ж̇зна ниманд̇аяим̣су. махаабурисо ‘‘маяаа д̇умхаагам̣ раж̇ж̇ам̣ бадиг̇г̇ахид̇амзва ход̇у, рааж̇аа бана мам̣ радтаа баб̣б̣ааж̇зд̇и, д̇асмаа ван̇габаб̣б̣ад̇амзва г̇амиссаамий’’д̇и вад̇ваа д̇зхи наанаббагаарам̣ д̇ад̇т̇а ваасам̣ яаажияамааноби д̇ам̣ аналан̇гарид̇ваа д̇зхи г̇ахид̇аарагко д̇ам̣ рад̇д̇им̣ саалааяамзва васид̇ваа бунад̣̇ивасз баад̇ова наанаг̇г̇арасабхож̇анам̣ бхун̃ж̇ид̇ваа д̇зхи баривуд̇о нигкамид̇ваа баннарасаяож̇анамаг̇г̇ам̣ г̇анд̇ваа ванад̣̇ваарз тад̇ваа д̇з нивад̇д̇зд̇ваа бурад̇о баннарасаяож̇анамаг̇г̇ам̣ д̇зхи аажигкид̇анияаамзнзва аг̇амааси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Mahāsatto hatthidānaṃ ādiṃ katvā sabbaṃ kathesi. Taṃ sutvā te attano rajjena nimantayiṃsu. Mahāpuriso ‘‘mayā tumhākaṃ rajjaṃ paṭiggahitameva hotu, rājā pana maṃ raṭṭhā pabbājeti, tasmā vaṅkapabbatameva gamissāmī’’ti vatvā tehi nānappakāraṃ tattha vāsaṃ yāciyamānopi taṃ analaṅkaritvā tehi gahitārakkho taṃ rattiṃ sālāyameva vasitvā punadivase pātova nānaggarasabhojanaṃ bhuñjitvā tehi parivuto nikkhamitvā pannarasayojanamaggaṃ gantvā vanadvāre ṭhatvā te nivattetvā purato pannarasayojanamaggaṃ tehi ācikkhitaniyāmeneva agamāsi. Tena vuttaṃ –

    105.

    105.

    ‘‘садтирааж̇асахассаани, д̇ад̣̇аа васанд̇и маад̇улз;

    ‘‘Saṭṭhirājasahassāni, tadā vasanti mātule;

    саб̣б̣з бан̃ж̇алигаа худ̇ваа, род̣̇амаанаа убааг̇амум̣.

    Sabbe pañjalikā hutvā, rodamānā upāgamuṃ.

    106.

    106.

    ‘‘д̇ад̇т̇а вад̇д̇зд̇ваа саллаабам̣, жзд̇зхи жзд̇абуд̇д̇зхи;

    ‘‘Tattha vattetvā sallāpaṃ, cetehi cetaputtehi;

    д̇з д̇ад̇о нигкамид̇ваана, ван̇гам̣ аг̇аму баб̣б̣ад̇а’’нд̇и.

    Te tato nikkhamitvāna, vaṅkaṃ agamu pabbata’’nti.

    д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇а вад̇д̇зд̇ваа саллаабанд̇и д̇ад̇т̇а д̇зхи рааж̇уухи самааг̇амзхи сад̣̇д̇хим̣ бадисаммод̣̇амаанаа гат̇ам̣ бавад̇д̇зд̇ваа. жзд̇абуд̇д̇зхийд̇и жзд̇арааж̇абуд̇д̇зхи. д̇з д̇ад̇о нигкамид̇ваанаад̇и д̇з рааж̇аано д̇ад̇о ванад̣̇ваарадтаанз нивад̇д̇зд̇ваа. ван̇гам̣ аг̇аму баб̣б̣ад̇анд̇и амхз жад̇д̇ааро ж̇анаа ван̇габаб̣б̣ад̇ам̣ уд̣̇д̣̇исса аг̇амамхаа.

    Tattha tattha vattetvā sallāpanti tattha tehi rājūhi samāgamehi saddhiṃ paṭisammodamānā kathaṃ pavattetvā. Cetaputtehīti cetarājaputtehi. Te tato nikkhamitvānāti te rājāno tato vanadvāraṭṭhāne nivattetvā. Vaṅkaṃ agamu pabbatanti amhe cattāro janā vaṅkapabbataṃ uddissa agamamhā.

    ат̇а махаасад̇д̇о д̇зхи аажигкид̇амаг̇г̇зна г̇ажчанд̇о г̇анд̇хамаад̣̇анабаб̣б̣ад̇ам̣ бад̇ваа д̇ам̣ д̣̇ивасам̣ д̇ад̇т̇а васид̇ваа д̇ад̇о уд̇д̇арад̣̇исаабхимуко взбуллабаб̣б̣ад̇абаад̣̇зна г̇анд̇ваа гзд̇умад̇ийнад̣̇ийд̇ийрз нисийд̣̇ид̇ваа ванажарагзна д̣̇иннам̣ мад̇хумам̣сам̣ каад̣̇ид̇ваа д̇асса суван̣н̣асуужим̣ д̣̇ад̇ваа нхад̇ваа бивид̇ваа бадиббассад̣̇д̇хад̣̇арат̇о над̣̇им̣ уд̇д̇арид̇ваа саанубаб̣б̣ад̇асикарз тид̇асса ниг̇род̇хасса муулз т̇огам̣ нисийд̣̇ид̇ваа удтааяа г̇ажчанд̇о наалигабаб̣б̣ад̇ам̣ барихаранд̇о мужалинд̣̇асарам̣ г̇анд̇ваа сарад̇ийрзна буб̣б̣уд̇д̇араган̣н̣ам̣ бад̇ваа згабад̣̇игамаг̇г̇знзва ванагхадам̣ бависид̇ваа д̇ам̣ ад̇иггамма г̇иривид̣̇уг̇г̇аанам̣ над̣̇ийбабхаваанам̣ бурад̇о жад̇урассабогкаран̣им̣ баабун̣и.

    Atha mahāsatto tehi ācikkhitamaggena gacchanto gandhamādanapabbataṃ patvā taṃ divasaṃ tattha vasitvā tato uttaradisābhimukho vepullapabbatapādena gantvā ketumatīnadītīre nisīditvā vanacarakena dinnaṃ madhumaṃsaṃ khāditvā tassa suvaṇṇasūciṃ datvā nhatvā pivitvā paṭippassaddhadaratho nadiṃ uttaritvā sānupabbatasikhare ṭhitassa nigrodhassa mūle thokaṃ nisīditvā uṭṭhāya gacchanto nālikapabbataṃ pariharanto mucalindasaraṃ gantvā saratīrena pubbuttarakaṇṇaṃ patvā ekapadikamaggeneva vanaghaṭaṃ pavisitvā taṃ atikkamma girividuggānaṃ nadīpabhavānaṃ purato caturassapokkharaṇiṃ pāpuṇi.

    107. д̇асмим̣ кан̣з сагго ааваж̇ж̇знд̇о ‘‘махаасад̇д̇о химаванд̇ам̣ бавидто, васанадтаанам̣ лад̣̇д̇хум̣ ваддад̇ий’’д̇и жинд̇зд̇ваа виссагаммам̣ бзсзси – ‘‘г̇ажча ван̇габаб̣б̣ад̇агужчимхи раман̣ийяз таанз ассамабад̣̇ам̣ маабзхий’’д̇и. со д̇ад̇т̇а д̣̇вз бан̣н̣асаалааяо д̣̇вз жан̇гамз д̣̇вз жа рад̇д̇идтаанад̣̇иваадтаанаани маабзд̇ваа д̇зсу д̇зсу таанзсу наанаабубпавижид̇д̇з ругкз палид̇з ругкз бубпаг̇ажчз гад̣̇аливанаад̣̇ийни жа д̣̇ассзд̇ваа саб̣б̣з баб̣б̣аж̇ид̇абаригкаарз бадияаад̣̇зд̇ваа ‘‘язгзжи баб̣б̣аж̇ид̇угаамаа, д̇з г̇ан̣ханд̇уу’’д̇и агкараани ликид̇ваа амануссз жа бхзравасад̣̇д̣̇з миг̇абагкино жа бадиггамаабзд̇ваа сагадтаанамзва г̇ад̇о.

    107. Tasmiṃ khaṇe sakko āvajjento ‘‘mahāsatto himavantaṃ paviṭṭho, vasanaṭṭhānaṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā vissakammaṃ pesesi – ‘‘gaccha vaṅkapabbatakucchimhi ramaṇīye ṭhāne assamapadaṃ māpehī’’ti. So tattha dve paṇṇasālāyo dve caṅkame dve ca rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni māpetvā tesu tesu ṭhānesu nānāpupphavicitte rukkhe phalite rukkhe pupphagacche kadalivanādīni ca dassetvā sabbe pabbajitaparikkhāre paṭiyādetvā ‘‘yekeci pabbajitukāmā, te gaṇhantū’’ti akkharāni likhitvā amanusse ca bheravasadde migapakkhino ca paṭikkamāpetvā sakaṭṭhānameva gato.

    махаасад̇д̇о згабад̣̇игамаг̇г̇ам̣ д̣̇исваа ‘‘баб̣б̣аж̇ид̇аанам̣ васанадтаанам̣ бхависсад̇ий’’д̇и мад̣̇д̣̇ин̃жа буд̇д̇з жа д̇ад̇т̇зва табзд̇ваа ассамабад̣̇ам̣ бависид̇ваа агкараани ологзд̇ваа ‘‘саггзна д̣̇инносмий’’д̇и бан̣н̣асаалад̣̇ваарам̣ виварид̇ваа бавидто каг̇г̇ан̃жа д̇ханун̃жа абанзд̇ваа саадагз омун̃жид̇ваа исивзсам̣ г̇ахзд̇ваа гад̇д̇арад̣̇ан̣д̣ам̣ аад̣̇ааяа нигкамид̇ваа бажжзгаб̣уд̣̇д̇хасад̣̇исзна убасамзна д̣̇аарагаанам̣ санд̇игам̣ аг̇амааси. мад̣̇д̣̇ид̣̇звийби махаасад̇д̇ам̣ д̣̇исваа баад̣̇зсу бад̇ид̇ваа род̣̇ид̇ваа д̇знзва сад̣̇д̇хим̣ ассамам̣ бависид̇ваа ад̇д̇ано бан̣н̣асаалам̣ г̇анд̇ваа исивзсам̣ г̇ан̣хи. бажчаа буд̇д̇зби д̇аабасагумаарагз гарим̣су. б̣од̇хисад̇д̇о мад̣̇д̣̇им̣ варам̣ яаажи ‘‘маяам̣ ид̇о бадтааяа баб̣б̣аж̇ид̇аа наама, ид̇т̇ий жа наама б̣рахмажарияасса малам̣, маа д̣̇аани агаалз мама санд̇игам̣ ааг̇ажчаа’’д̇и. саа ‘‘саад̇хуу’’д̇и самбадижчид̇ваа махаасад̇д̇амби варам̣ яаажи ‘‘д̣̇зва, д̇умхз буд̇д̇з г̇ахзд̇ваа ид̇хзва хот̇а, ахам̣ палаапалам̣ аахариссаамий’’д̇и. саа д̇ад̇о бадтааяа аран̃н̃ад̇о палаапалаани аахарид̇ваа д̇аяо ж̇анз бадиж̇аг̇г̇и. ид̇и жад̇д̇ааро кад̇д̇ияаа ван̇габаб̣б̣ад̇агужчияам̣ сад̇д̇амаасамад̇д̇ам̣ васим̣су. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘ааманд̇аяид̇ваа д̣̇звинд̣̇о, виссагаммам̣ махид̣̇д̇хига’’нд̇иаад̣̇и.

    Mahāsatto ekapadikamaggaṃ disvā ‘‘pabbajitānaṃ vasanaṭṭhānaṃ bhavissatī’’ti maddiñca putte ca tattheva ṭhapetvā assamapadaṃ pavisitvā akkharāni oloketvā ‘‘sakkena dinnosmī’’ti paṇṇasāladvāraṃ vivaritvā paviṭṭho khaggañca dhanuñca apanetvā sāṭake omuñcitvā isivesaṃ gahetvā kattaradaṇḍaṃ ādāya nikkhamitvā paccekabuddhasadisena upasamena dārakānaṃ santikaṃ agamāsi. Maddidevīpi mahāsattaṃ disvā pādesu patitvā roditvā teneva saddhiṃ assamaṃ pavisitvā attano paṇṇasālaṃ gantvā isivesaṃ gaṇhi. Pacchā puttepi tāpasakumārake kariṃsu. Bodhisatto maddiṃ varaṃ yāci ‘‘mayaṃ ito paṭṭhāya pabbajitā nāma, itthī ca nāma brahmacariyassa malaṃ, mā dāni akāle mama santikaṃ āgacchā’’ti. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā mahāsattampi varaṃ yāci ‘‘deva, tumhe putte gahetvā idheva hotha, ahaṃ phalāphalaṃ āharissāmī’’ti. Sā tato paṭṭhāya araññato phalāphalāni āharitvā tayo jane paṭijaggi. Iti cattāro khattiyā vaṅkapabbatakucchiyaṃ sattamāsamattaṃ vasiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘āmantayitvā devindo, vissakammaṃ mahiddhika’’ntiādi.

    д̇ад̇т̇а ааманд̇аяид̇ваад̇и баггосаабзд̇ваа. махид̣̇д̇хиганд̇и махад̇ияаа д̣̇звид̣̇д̇хияаа саманнааг̇ад̇ам̣. ассамам̣ сугад̇анд̇и ассамабад̣̇ам̣ сугад̇ам̣ гад̇ваа. раммам̣ взссанд̇арасса васанаанужчавигам̣ бан̣н̣асаалам̣. сумаабаяаад̇и судту маабаяа. аан̣аабзсийд̇и важанасзсо. сумаабаяийд̇и саммаа маабзси.

    Tattha āmantayitvāti pakkosāpetvā. Mahiddhikanti mahatiyā deviddhiyā samannāgataṃ. Assamaṃ sukatanti assamapadaṃ sukataṃ katvā. Rammaṃ vessantarassa vasanānucchavikaṃ paṇṇasālaṃ. Sumāpayāti suṭṭhu māpaya. Āṇāpesīti vacanaseso. Sumāpayīti sammā māpesi.

    111. асун̃н̃од̇и яат̇аа со ассамо асун̃н̃о ход̇и, звам̣ д̇асса асун̃н̃абхаавагаран̣зна асун̃н̃о хоми. ‘‘асун̃н̃з’’д̇и ваа баато, мама васанзнзва асун̃н̃з ассамз д̣̇аарагз анурагканд̇о васаами д̇ад̇т̇а д̇идтаами. б̣од̇хисад̇д̇асса мзд̇д̇аанубхаавзна саманд̇аа д̇ияож̇анз саб̣б̣з д̇иражчаанааби мзд̇д̇ам̣ бадилабхим̣су.

    111.Asuññoti yathā so assamo asuñño hoti, evaṃ tassa asuññabhāvakaraṇena asuñño homi. ‘‘Asuññe’’ti vā pāṭho, mama vasaneneva asuññe assame dārake anurakkhanto vasāmi tattha tiṭṭhāmi. Bodhisattassa mettānubhāvena samantā tiyojane sabbe tiracchānāpi mettaṃ paṭilabhiṃsu.

    звам̣ д̇зсу д̇ад̇т̇а васанд̇зсу галин̇г̇арадтаваасий ж̇ууж̇аго наама б̣раахман̣о амид̇д̇ад̇аабанааяа наама бхарияааяа ‘‘наахам̣ д̇з нижжам̣ д̇хан̃н̃агодданауд̣̇агаахаран̣аяааг̇убхад̇д̇абажанаад̣̇ийни гаад̇ум̣ саггоми, барижаарагам̣ мз д̣̇аасам̣ ваа д̣̇аасим̣ ваа аанзхий’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘гуд̇охам̣ д̇з бход̇и д̣̇уг̇г̇ад̇о д̣̇аасам̣ ваа д̣̇аасим̣ ваа лабхиссаамий’’д̇и вад̇ваа д̇ааяа ‘‘зса взссанд̇аро рааж̇аа ван̇габаб̣б̣ад̇з васад̇и. д̇асса буд̇д̇з маяхам̣ барижаарагз яаажид̇ваа аанзхий’’д̇и вуд̇д̇з гилзсавасзна д̇ассаа бадиб̣ад̣̇д̇хажид̇д̇ад̇ааяа д̇ассаа важанам̣ ад̇иггамид̇ум̣ асаггонд̇о баат̇зяяам̣ бадияаад̣̇аабзд̇ваа ануггамзна ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇арам̣ бад̇ваа ‘‘гухим̣ взссанд̇арамахаарааж̇аа’’д̇и бужчи.

    Evaṃ tesu tattha vasantesu kaliṅgaraṭṭhavāsī jūjako nāma brāhmaṇo amittatāpanāya nāma bhariyāya ‘‘nāhaṃ te niccaṃ dhaññakoṭṭanaudakāharaṇayāgubhattapacanādīni kātuṃ sakkomi, paricārakaṃ me dāsaṃ vā dāsiṃ vā ānehī’’ti vutte ‘‘kutohaṃ te bhoti duggato dāsaṃ vā dāsiṃ vā labhissāmī’’ti vatvā tāya ‘‘esa vessantaro rājā vaṅkapabbate vasati. Tassa putte mayhaṃ paricārake yācitvā ānehī’’ti vutte kilesavasena tassā paṭibaddhacittatāya tassā vacanaṃ atikkamituṃ asakkonto pātheyyaṃ paṭiyādāpetvā anukkamena jetuttaranagaraṃ patvā ‘‘kuhiṃ vessantaramahārājā’’ti pucchi.

    махааж̇ано ‘‘имзсам̣ яаажагаанам̣ ад̇ид̣̇аанзна амхаагам̣ рааж̇аа радтаа баб̣б̣ааж̇ид̇о, звам̣ амхаагам̣ рааж̇аанам̣ наасзд̇ваа бунаби ид̇хзва ааг̇ажчад̇ий’’д̇и лзд̣д̣уд̣̇ан̣д̣аад̣̇ихад̇т̇о убаггосанд̇о б̣раахман̣ам̣ ануб̣анд̇хи. со д̣̇звад̇аавиг̇г̇ахид̇о худ̇ваа д̇ад̇о нигкамид̇ваа ван̇габаб̣б̣ад̇аг̇аамимаг̇г̇ам̣ абхирул̣хо ануггамзна ванад̣̇ваарам̣ бад̇ваа махааванам̣ аж̇жхог̇аахзд̇ваа маг̇г̇амуул̣хо худ̇ваа вижаранд̇о д̇зхи рааж̇уухи б̣од̇хисад̇д̇асса аарагкан̣ад̇т̇ааяа табид̇зна жзд̇абуд̇д̇зна самааг̇ан̃чи. д̇зна ‘‘гахам̣, бхо б̣раахман̣а, г̇ажчасий’’д̇и будто ‘‘взссанд̇арамахаарааж̇асса санд̇ига’’нд̇и вуд̇д̇з ‘‘ад̣̇д̇хаа аяам̣ б̣раахман̣о д̇асса буд̇д̇з ваа д̣̇звим̣ ваа яаажид̇ум̣ г̇ажчад̇ий’’д̇и жинд̇зд̇ваа ‘‘маа ко, д̇вам̣ б̣раахман̣а, д̇ад̇т̇а г̇ан̃чи, сажз г̇ажчаси, зд̇т̇зва д̇з сийсам̣ чинд̣̇ид̇ваа маяхам̣ сунакаанам̣ гхаасам̣ гариссаамий’’д̇и д̇зна санд̇аж̇ж̇ид̇о маран̣абхаяабхийд̇о ‘‘ахамасса бид̇араа бзсид̇о д̣̇ууд̇о, ‘д̇ам̣ аанзссаамий’д̇и ааг̇ад̇о’’д̇и мусааваад̣̇ам̣ абхааси. д̇ам̣ суд̇ваа жзд̇абуд̇д̇о д̇удтахадто б̣раахман̣асса саггаарасаммаанам̣ гад̇ваа ван̇габаб̣б̣ад̇аг̇аамимаг̇г̇ам̣ аажигки. со д̇ад̇о барам̣ г̇ажчанд̇о анд̇араамаг̇г̇з ажжуд̇зна наама д̇аабасзна сад̣̇д̇хим̣ самааг̇анд̇ваа д̇амби маг̇г̇ам̣ бужчид̇ваа д̇знааби маг̇г̇з аажигкид̇з д̇зна аажигкид̇асан̃н̃ааяа маг̇г̇ам̣ г̇ажчанд̇о ануггамзна б̣од̇хисад̇д̇асса ассамабад̣̇адтаанасамийбам̣ г̇анд̇ваа мад̣̇д̣̇ид̣̇звияаа палаапалад̇т̇ам̣ г̇ад̇агаалз б̣од̇хисад̇д̇ам̣ убасан̇гамид̇ваа убхо д̣̇аарагз яаажи. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Mahājano ‘‘imesaṃ yācakānaṃ atidānena amhākaṃ rājā raṭṭhā pabbājito, evaṃ amhākaṃ rājānaṃ nāsetvā punapi idheva āgacchatī’’ti leḍḍudaṇḍādihattho upakkosanto brāhmaṇaṃ anubandhi. So devatāviggahito hutvā tato nikkhamitvā vaṅkapabbatagāmimaggaṃ abhiruḷho anukkamena vanadvāraṃ patvā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā maggamūḷho hutvā vicaranto tehi rājūhi bodhisattassa ārakkhaṇatthāya ṭhapitena cetaputtena samāgañchi. Tena ‘‘kahaṃ, bho brāhmaṇa, gacchasī’’ti puṭṭho ‘‘vessantaramahārājassa santika’’nti vutte ‘‘addhā ayaṃ brāhmaṇo tassa putte vā deviṃ vā yācituṃ gacchatī’’ti cintetvā ‘‘mā kho, tvaṃ brāhmaṇa, tattha gañchi, sace gacchasi, ettheva te sīsaṃ chinditvā mayhaṃ sunakhānaṃ ghāsaṃ karissāmī’’ti tena santajjito maraṇabhayabhīto ‘‘ahamassa pitarā pesito dūto, ‘taṃ ānessāmī’ti āgato’’ti musāvādaṃ abhāsi. Taṃ sutvā cetaputto tuṭṭhahaṭṭho brāhmaṇassa sakkārasammānaṃ katvā vaṅkapabbatagāmimaggaṃ ācikkhi. So tato paraṃ gacchanto antarāmagge accutena nāma tāpasena saddhiṃ samāgantvā tampi maggaṃ pucchitvā tenāpi magge ācikkhite tena ācikkhitasaññāya maggaṃ gacchanto anukkamena bodhisattassa assamapadaṭṭhānasamīpaṃ gantvā maddideviyā phalāphalatthaṃ gatakāle bodhisattaṃ upasaṅkamitvā ubho dārake yāci. Tena vuttaṃ –

    112.

    112.

    ‘‘баванз васамаанасса, ад̣̇д̇хиго мам̣ убааг̇ами;

    ‘‘Pavane vasamānassa, addhiko maṃ upāgami;

    аяаажи буд̇д̇агз маяхам̣, ж̇аалим̣ ган̣хааж̇инам̣ жубхо’’д̇и.

    Ayāci puttake mayhaṃ, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho’’ti.

    звам̣ б̣раахман̣зна д̣̇аарагзсу яаажид̇зсу махаасад̇д̇о ‘‘жирассам̣ вад̇а мз яаажаго ад̇хиг̇ад̇о, аж̇ж̇аахам̣ анавасзсад̇о д̣̇аанабаарамим̣ буурзссаамий’’д̇и ад̇хиббааязна соманассаж̇аад̇о басаарид̇ахад̇т̇з сахассад̇т̇авигам̣ табзнд̇о вияа б̣раахман̣асса жид̇д̇ам̣ барид̇осзнд̇о сагалан̃жа д̇ам̣ баб̣б̣ад̇агужчим̣ уннаад̣̇знд̇о ‘‘д̣̇ад̣̇аами д̇ава маяхам̣ буд̇д̇агз, аби жа мад̣̇д̣̇ид̣̇звий бана баад̇ова палаапалад̇т̇ааяа ванам̣ г̇анд̇ваа сааяам̣ ааг̇амиссад̇и, д̇ааяа ааг̇ад̇ааяа д̇з буд̇д̇агз д̣̇ассзд̇ваа д̇ван̃жа муулапалаапалам̣ каад̣̇ид̇ваа згарад̇д̇им̣ васид̇ваа виг̇ад̇абариссамо баад̇ова г̇амиссасий’’д̇и ааха. б̣раахман̣о ‘‘гааман̃жзса ул̣аараж̇жхаасаяад̇ааяа буд̇д̇агз д̣̇ад̣̇аад̇и, маад̇аа бана важчаг̇ид̣̇д̇хаа ааг̇анд̇ваа д̣̇аанасса анд̇арааяамби гарзяяа, яам̣нуунаахам̣ имам̣ ниббийл̣зд̇ваа д̣̇аарагз г̇ахзд̇ваа аж̇ж̇зва г̇ажчзяяа’’нд̇и жинд̇зд̇ваа ‘‘буд̇д̇аа жз д̇з маяхам̣ д̣̇иннаа, гим̣ д̣̇аани маад̇арам̣ д̣̇ассзд̇ваа бзсид̇зхи, д̣̇аарагз г̇ахзд̇ваа аж̇ж̇зва г̇амиссаамий’’д̇и ааха. ‘‘сажз, д̇вам̣ б̣раахман̣а, рааж̇абуд̇д̇им̣ маад̇арам̣ д̣̇адтум̣ на ижчаси, имз д̣̇аарагз г̇ахзд̇ваа ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇арам̣ г̇ажча, д̇ад̇т̇а сан̃ж̇аяамахаарааж̇аа д̣̇аарагз г̇ахзд̇ваа маханд̇ам̣ д̇з д̇ханам̣ д̣̇ассад̇и, д̇зна д̣̇аасад̣̇аасияо г̇ан̣хиссаси, сукан̃жа ж̇ийвиссаси, ан̃н̃ат̇аа имз сукумаалаа рааж̇ад̣̇аарагаа, гим̣ д̇з взяяааважжам̣ гариссанд̇ий’’д̇и ааха.

    Evaṃ brāhmaṇena dārakesu yācitesu mahāsatto ‘‘cirassaṃ vata me yācako adhigato, ajjāhaṃ anavasesato dānapāramiṃ pūressāmī’’ti adhippāyena somanassajāto pasāritahatthe sahassatthavikaṃ ṭhapento viya brāhmaṇassa cittaṃ paritosento sakalañca taṃ pabbatakucchiṃ unnādento ‘‘dadāmi tava mayhaṃ puttake, api ca maddidevī pana pātova phalāphalatthāya vanaṃ gantvā sāyaṃ āgamissati, tāya āgatāya te puttake dassetvā tvañca mūlaphalāphalaṃ khāditvā ekarattiṃ vasitvā vigataparissamo pātova gamissasī’’ti āha. Brāhmaṇo ‘‘kāmañcesa uḷārajjhāsayatāya puttake dadāti, mātā pana vacchagiddhā āgantvā dānassa antarāyampi kareyya, yaṃnūnāhaṃ imaṃ nippīḷetvā dārake gahetvā ajjeva gaccheyya’’nti cintetvā ‘‘puttā ce te mayhaṃ dinnā, kiṃ dāni mātaraṃ dassetvā pesitehi, dārake gahetvā ajjeva gamissāmī’’ti āha. ‘‘Sace, tvaṃ brāhmaṇa, rājaputtiṃ mātaraṃ daṭṭhuṃ na icchasi, ime dārake gahetvā jetuttaranagaraṃ gaccha, tattha sañjayamahārājā dārake gahetvā mahantaṃ te dhanaṃ dassati, tena dāsadāsiyo gaṇhissasi, sukhañca jīvissasi, aññathā ime sukhumālā rājadārakā, kiṃ te veyyāvaccaṃ karissantī’’ti āha.

    б̣раахман̣о ‘‘звамби маяаа на саггаа гаад̇ум̣, рааж̇ад̣̇ан̣д̣ад̇о бхааяаами, маяхамзва г̇аамам̣ нзссаамий’’д̇и ааха. имам̣ д̇зсам̣ гат̇аасаллаабам̣ суд̇ваа д̣̇аарагаа ‘‘бид̇аа но ко амхз б̣раахман̣асса д̣̇аад̇угаамо’’д̇и баггамид̇ваа богкаран̣им̣ г̇анд̇ваа бад̣̇уминиг̇ажчз нилийяим̣су. б̣раахман̣о д̇з ад̣̇исваава ‘‘д̇вам̣ ‘д̣̇аарагз д̣̇ад̣̇аамий’д̇и вад̇ваа д̇з абаггамаабзси, зсо д̇з саад̇хубхааво’’д̇и ааха. ат̇а махаасад̇д̇о сахасаава удтахид̇ваа д̣̇аарагз г̇авзсанд̇о бад̣̇уминиг̇ажчз нилийнз д̣̇исваа ‘‘зт̇а, д̇аад̇аа, маа маяхам̣ д̣̇аанабаарамияаа анд̇арааяам̣ агад̇т̇а, мама д̣̇аанаж̇жхаасаяам̣ мад̇т̇агам̣ баабзт̇а, аяан̃жа б̣раахман̣о д̇умхз г̇ахзд̇ваа д̇умхаагам̣ аяяагасса сан̃ж̇аяамахаарааж̇асса санд̇игам̣ г̇амиссад̇и , д̇аад̇а ж̇аали, д̇вам̣ бхуж̇иссо ход̇угаамо б̣раахман̣асса нигкасахассам̣ д̣̇ад̇ваа бхуж̇иссо бхавзяяааси, ган̣хааж̇инз д̇вам̣ д̣̇аасасад̇ам̣ д̣̇аасисад̇ам̣ хад̇т̇исад̇ам̣ ассасад̇ам̣ усабхасад̇ам̣ нигкасад̇анд̇и саб̣б̣асад̇ам̣ д̣̇ад̇ваа бхуж̇иссаа бхавзяяаасий’’д̇и гумаарз аг̇гхаабзд̇ваа самассаасзд̇ваа г̇ахзд̇ваа ассамабад̣̇ам̣ г̇анд̇ваа гаман̣д̣алунаа уд̣̇агам̣ г̇ахзд̇ваа саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣асса бажжаяам̣ гад̇ваа б̣раахман̣асса хад̇т̇з уд̣̇агам̣ баад̇зд̇ваа ад̇ивияа бийд̇исоманассаж̇аад̇о худ̇ваа бат̇авим̣ уннаад̣̇знд̇о бияабуд̇д̇ад̣̇аанам̣ ад̣̇ааси. ид̇хааби буб̣б̣з вуд̇д̇анаязнзва бат̇авигамбаад̣̇аяо ахзсум̣. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Brāhmaṇo ‘‘evampi mayā na sakkā kātuṃ, rājadaṇḍato bhāyāmi, mayhameva gāmaṃ nessāmī’’ti āha. Imaṃ tesaṃ kathāsallāpaṃ sutvā dārakā ‘‘pitā no kho amhe brāhmaṇassa dātukāmo’’ti pakkamitvā pokkharaṇiṃ gantvā paduminigacche nilīyiṃsu. Brāhmaṇo te adisvāva ‘‘tvaṃ ‘dārake dadāmī’ti vatvā te apakkamāpesi, eso te sādhubhāvo’’ti āha. Atha mahāsatto sahasāva uṭṭhahitvā dārake gavesanto paduminigacche nilīne disvā ‘‘etha, tātā, mā mayhaṃ dānapāramiyā antarāyaṃ akattha, mama dānajjhāsayaṃ matthakaṃ pāpetha, ayañca brāhmaṇo tumhe gahetvā tumhākaṃ ayyakassa sañjayamahārājassa santikaṃ gamissati , tāta jāli, tvaṃ bhujisso hotukāmo brāhmaṇassa nikkhasahassaṃ datvā bhujisso bhaveyyāsi, kaṇhājine tvaṃ dāsasataṃ dāsisataṃ hatthisataṃ assasataṃ usabhasataṃ nikkhasatanti sabbasataṃ datvā bhujissā bhaveyyāsī’’ti kumāre agghāpetvā samassāsetvā gahetvā assamapadaṃ gantvā kamaṇḍalunā udakaṃ gahetvā sabbaññutaññāṇassa paccayaṃ katvā brāhmaṇassa hatthe udakaṃ pātetvā ativiya pītisomanassajāto hutvā pathaviṃ unnādento piyaputtadānaṃ adāsi. Idhāpi pubbe vuttanayeneva pathavikampādayo ahesuṃ. Tena vuttaṃ –

    113.

    113.

    ‘‘яаажагам̣ убаг̇ад̇ам̣ д̣̇исваа, хаасо мз убабаж̇ж̇ат̇а;

    ‘‘Yācakaṃ upagataṃ disvā, hāso me upapajjatha;

    убхо буд̇д̇з г̇ахзд̇ваана, ад̣̇аасим̣ б̣раахман̣з д̇ад̣̇аа.

    Ubho putte gahetvāna, adāsiṃ brāhmaṇe tadā.

    114.

    114.

    ‘‘сагз буд̇д̇з жаж̇анд̇асса, ж̇ууж̇агз б̣раахман̣з яад̣̇аа;

    ‘‘Sake putte cajantassa, jūjake brāhmaṇe yadā;

    д̇ад̣̇ааби бат̇авий гамби, синзруванавадам̣сагаа’’д̇и.

    Tadāpi pathavī kampi, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti.

    ат̇а б̣раахман̣о д̣̇аарагз аг̇анд̇угаамз лад̇ааяа хад̇т̇зсу б̣анд̇хид̇ваа аагад̣дхи. д̇зсам̣ б̣анд̇хадтаанз чавим̣ чинд̣̇ид̇ваа лохид̇ам̣ баг̇гхари. со лад̇аад̣̇ан̣д̣зна бахаранд̇о аагад̣дхи. д̇з бид̇арам̣ ологзд̇ваа.

    Atha brāhmaṇo dārake agantukāme latāya hatthesu bandhitvā ākaḍḍhi. Tesaṃ bandhaṭṭhāne chaviṃ chinditvā lohitaṃ pagghari. So latādaṇḍena paharanto ākaḍḍhi. Te pitaraṃ oloketvā.

    ‘‘аммаа жа д̇аад̇а нигканд̇аа, д̇ван̃жа но д̇аад̇а д̣̇ассаси;

    ‘‘Ammā ca tāta nikkhantā, tvañca no tāta dassasi;

    маа но д̇вам̣ д̇аад̇а ад̣̇ад̣̇аа, яаава аммааби зд̇у но;

    Mā no tvaṃ tāta adadā, yāva ammāpi etu no;

    д̇ад̣̇ааяам̣ б̣раахман̣о гаамам̣, виггин̣аад̇у ханаад̇у ваа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2126) –

    Tadāyaṃ brāhmaṇo kāmaṃ, vikkiṇātu hanātu vā’’ti. (jā. 2.22.2126) –

    вад̇ваа бунаби аяам̣ зваруубо гхорад̣̇ассано гуруурагамманд̇о –

    Vatvā punapi ayaṃ evarūpo ghoradassano kurūrakammanto –

    ‘‘мануссо уд̣̇ааху яагко, мам̣салохид̇абхож̇ано;

    ‘‘Manusso udāhu yakkho, maṃsalohitabhojano;

    г̇аамаа аран̃н̃амааг̇амма, д̇ханам̣ д̇ам̣ д̇аад̇а яаажад̇и;

    Gāmā araññamāgamma, dhanaṃ taṃ tāta yācati;

    нийяамаанз бисаажзна, гим̣ ну д̇аад̇а уд̣̇игкасий’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2130-2131) –

    Nīyamāne pisācena, kiṃ nu tāta udikkhasī’’ti. (jā. 2.22.2130-2131) –

    аад̣̇ийни вад̣̇анд̇аа барид̣̇звим̣су. д̇ад̇т̇а д̇хананд̇и буд̇д̇ад̇ханам̣.

    Ādīni vadantā parideviṃsu. Tattha dhananti puttadhanaṃ.

    ж̇ууж̇аго д̣̇аарагз д̇ат̇аа барид̣̇званд̇зязва бот̇знд̇ова г̇ахзд̇ваа баггаами. махаасад̇д̇асса д̣̇аарагаанам̣ гарун̣ам̣ барид̣̇звид̇зна д̇асса жа б̣раахман̣асса агаарун̃н̃абхаавзна б̣алавасого уббаж̇ж̇и, виббадисааро жа уд̣̇абаад̣̇и. со д̇ан̇кан̣ан̃н̃зва б̣од̇хисад̇д̇аанам̣ бавзн̣им̣ ануссари. ‘‘саб̣б̣зва хи б̣од̇хисад̇д̇аа бан̃жа махаабарижжааг̇з барижжаж̇ид̇ваа б̣уд̣̇д̇хаа бхависсанд̇и, ахамби д̇зсам̣ аб̣бханд̇аро, буд̇д̇ад̣̇аанан̃жа махаабарижжааг̇аанам̣ ан̃н̃ад̇арам̣, д̇асмаа взссанд̇ара д̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваа бажчаануд̇аабо на д̇з анужчавиго’’д̇и ад̇д̇аанам̣ барибхаасзд̇ваа ‘‘д̣̇иннагаалад̇о бадтааяа мама д̇з на гин̃жи хонд̇ий’’д̇и ад̇д̇аанам̣ убад̇т̇амбхзд̇ваа д̣̇ал̣хасамаад̣̇аанам̣ ад̇хидтааяа бан̣н̣асаалад̣̇ваарз баасаан̣апалагз ган̃жанабадимаа вияа нисийд̣̇и.

    Jūjako dārake tathā paridevanteyeva pothentova gahetvā pakkāmi. Mahāsattassa dārakānaṃ karuṇaṃ paridevitena tassa ca brāhmaṇassa akāruññabhāvena balavasoko uppajji, vippaṭisāro ca udapādi. So taṅkhaṇaññeva bodhisattānaṃ paveṇiṃ anussari. ‘‘Sabbeva hi bodhisattā pañca mahāpariccāge pariccajitvā buddhā bhavissanti, ahampi tesaṃ abbhantaro, puttadānañca mahāpariccāgānaṃ aññataraṃ, tasmā vessantara dānaṃ datvā pacchānutāpo na te anucchaviko’’ti attānaṃ paribhāsetvā ‘‘dinnakālato paṭṭhāya mama te na kiñci hontī’’ti attānaṃ upatthambhetvā daḷhasamādānaṃ adhiṭṭhāya paṇṇasāladvāre pāsāṇaphalake kañcanapaṭimā viya nisīdi.

    ат̇а мад̣̇д̣̇ид̣̇звий аран̃н̃ад̇о палаапалам̣ г̇ахзд̇ваа нивад̇д̇анд̇ий ‘‘маа махаасад̇д̇асса д̣̇аананд̇арааяо ход̇уу’’д̇и ваал̣амиг̇аруубад̇хараахи д̣̇звад̇аахи убаруд̣̇д̇хамаг̇г̇аа д̇зсу абаг̇ад̇зсу жирзна ассамам̣ бад̇ваа ‘‘аж̇ж̇а мз д̣̇уссубинам̣ д̣̇идтам̣, д̣̇уннимид̇д̇аани жа уббаннаани, гим̣ ну ко бхависсад̇ий’’д̇и жинд̇знд̇ий ассамам̣ бависид̇ваа буд̇д̇агз абассанд̇ий б̣од̇хисад̇д̇асса санд̇игам̣ г̇анд̇ваа ‘‘д̣̇зва, на ко амхаагам̣ буд̇д̇агз бассаами, гухим̣ д̇з г̇ад̇аа’’д̇и ааха. со д̇ун̣хий ахоси. саа буд̇д̇агз убад̇хаарзнд̇ий д̇ахим̣ д̇ахим̣ убад̇хаавид̇ваа г̇авзсанд̇ий ад̣̇исваа бунаби г̇анд̇ваа бужчи. б̣од̇хисад̇д̇о ‘‘гагкал̣агат̇ааяа нам̣ буд̇д̇асогам̣ ж̇ахаабзссаамий’’д̇и жинд̇зд̇ваа –

    Atha maddidevī araññato phalāphalaṃ gahetvā nivattantī ‘‘mā mahāsattassa dānantarāyo hotū’’ti vāḷamigarūpadharāhi devatāhi uparuddhamaggā tesu apagatesu cirena assamaṃ patvā ‘‘ajja me dussupinaṃ diṭṭhaṃ, dunnimittāni ca uppannāni, kiṃ nu kho bhavissatī’’ti cintentī assamaṃ pavisitvā puttake apassantī bodhisattassa santikaṃ gantvā ‘‘deva, na kho amhākaṃ puttake passāmi, kuhiṃ te gatā’’ti āha. So tuṇhī ahosi. Sā puttake upadhārentī tahiṃ tahiṃ upadhāvitvā gavesantī adisvā punapi gantvā pucchi. Bodhisatto ‘‘kakkhaḷakathāya naṃ puttasokaṃ jahāpessāmī’’ti cintetvā –

    ‘‘нууна мад̣̇д̣̇ий вараарохаа, рааж̇абуд̇д̇ий яасассиний;

    ‘‘Nūna maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;

    баад̇о г̇ад̇ааси ун̃чааяа, гимид̣̇ам̣ сааяамааг̇ад̇аа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2225) –

    Pāto gatāsi uñchāya, kimidaṃ sāyamāgatā’’ti. (jā. 2.22.2225) –

    вад̇ваа д̇ааяа жирааяанагааран̣з гат̇ид̇з бунаби д̣̇аарагз санд̇хааяа на гин̃жи ааха. саа буд̇д̇асогзна д̇з убад̇хаарзнд̇ий бунаби ваад̇авзг̇зна ванаани вижари. д̇ааяа згарад̇д̇ияам̣ вижарид̇адтаанам̣ бариг̇г̇ан̣ханд̇ам̣ баннарасаяож̇анамад̇д̇ам̣ ахоси. ат̇а вибхаад̇ааяа рад̇д̇ияаа махаасад̇д̇асса санд̇игам̣ г̇анд̇ваа тид̇аа д̣̇аарагаанам̣ ад̣̇ассанзна б̣алавасогаабхибхууд̇аа д̇асса баад̣̇амуулз чиннагад̣̇алий вияа бхуумияам̣ висан̃н̃ий худ̇ваа бад̇и. со ‘‘мад̇аа’’д̇и сан̃н̃ааяа гамбамаано уббаннаб̣алавасогоби сад̇им̣ бажжубадтабзд̇ваа ‘‘ж̇ааниссаами д̇аава ж̇ийвад̇и, на ж̇ийвад̇ий’’д̇и сад̇д̇амаасз гааяасам̣саг̇г̇ам̣ анаабаннабуб̣б̣оби ан̃н̃асса абхаавзна д̇ассаа сийсам̣ угкибид̇ваа ууруусу табзд̇ваа уд̣̇агзна барибпосид̇ваа уран̃жа мукан̃жа хад̣̇аяан̃жа баримаж̇ж̇и. мад̣̇д̣̇ийби ко т̇огам̣ вийд̇инаамзд̇ваа сад̇им̣ бадилабхид̇ваа хирод̇д̇аббам̣ бажжубадтабзд̇ваа ‘‘д̣̇зва, д̣̇аарагаа д̇з гухим̣ г̇ад̇аа’’д̇и бужчи. со ааха – ‘‘д̣̇зви, згасса мз б̣раахман̣асса мам̣ яаажид̇ваа ааг̇ад̇асса д̣̇аасад̇т̇ааяа д̣̇иннаа’’д̇и вад̇ваа д̇ааяа ‘‘гасмаа, д̣̇зва, буд̇д̇з б̣раахман̣асса д̣̇ад̇ваа мама саб̣б̣арад̇д̇им̣ барид̣̇звид̇ваа вижаранд̇ияаа наажигкий’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘батамамзва вуд̇д̇з д̇ава жид̇д̇ад̣̇угкам̣ б̣аху бхависсад̇и, ид̣̇аани бана сарийрад̣̇угкзна д̇анугам̣ бхависсад̇ий’’д̇и вад̇ваа –

    Vatvā tāya cirāyanakāraṇe kathite punapi dārake sandhāya na kiñci āha. Sā puttasokena te upadhārentī punapi vātavegena vanāni vicari. Tāya ekarattiyaṃ vicaritaṭṭhānaṃ pariggaṇhantaṃ pannarasayojanamattaṃ ahosi. Atha vibhātāya rattiyā mahāsattassa santikaṃ gantvā ṭhitā dārakānaṃ adassanena balavasokābhibhūtā tassa pādamūle chinnakadalī viya bhūmiyaṃ visaññī hutvā pati. So ‘‘matā’’ti saññāya kampamāno uppannabalavasokopi satiṃ paccupaṭṭhapetvā ‘‘jānissāmi tāva jīvati, na jīvatī’’ti sattamāse kāyasaṃsaggaṃ anāpannapubbopi aññassa abhāvena tassā sīsaṃ ukkhipitvā ūrūsu ṭhapetvā udakena paripphositvā urañca mukhañca hadayañca parimajji. Maddīpi kho thokaṃ vītināmetvā satiṃ paṭilabhitvā hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā ‘‘deva, dārakā te kuhiṃ gatā’’ti pucchi. So āha – ‘‘devi, ekassa me brāhmaṇassa maṃ yācitvā āgatassa dāsatthāya dinnā’’ti vatvā tāya ‘‘kasmā, deva, putte brāhmaṇassa datvā mama sabbarattiṃ paridevitvā vicarantiyā nācikkhī’’ti vutte ‘‘paṭhamameva vutte tava cittadukkhaṃ bahu bhavissati, idāni pana sarīradukkhena tanukaṃ bhavissatī’’ti vatvā –

    ‘‘мам̣ басса мад̣̇д̣̇и маа буд̇д̇з, маа б̣аал̣хам̣ барид̣̇зваси;

    ‘‘Maṃ passa maddi mā putte, mā bāḷhaṃ paridevasi;

    лажчаама буд̇д̇з ж̇ийванд̇аа, арог̇аа жа бхаваамасз’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2260) –

    Lacchāma putte jīvantā, arogā ca bhavāmase’’ti. (jā. 2.22.2260) –

    со самассаасзд̇ваа буна –

    So samassāsetvā puna –

    ‘‘буд̇д̇з басун̃жа д̇хан̃н̃ан̃жа, яан̃жа ан̃н̃ам̣ гхарз д̇ханам̣;

    ‘‘Putte pasuñca dhaññañca, yañca aññaṃ ghare dhanaṃ;

    д̣̇аж̇ж̇аа саббурисо д̣̇аанам̣, д̣̇исваа яаажагамааг̇ад̇ам̣;

    Dajjā sappuriso dānaṃ, disvā yācakamāgataṃ;

    анумод̣̇аахи мз мад̣̇д̣̇и, буд̇д̇агз д̣̇аанамуд̇д̇ама’’нд̇и. (ж̇аа. 2.22.2261) –

    Anumodāhi me maddi, puttake dānamuttama’’nti. (jā. 2.22.2261) –

    вад̇ваа ад̇д̇ано буд̇д̇ад̣̇аанам̣ д̇ам̣ анумод̣̇аабзси.

    Vatvā attano puttadānaṃ taṃ anumodāpesi.

    сааби –

    Sāpi –

    ‘‘анумод̣̇аами д̇з д̣̇зва, буд̇д̇агз д̣̇аанамуд̇д̇амам̣;

    ‘‘Anumodāmi te deva, puttake dānamuttamaṃ;

    д̣̇ад̇ваа жид̇д̇ам̣ басаад̣̇зхи, бхияяо д̣̇аанам̣ д̣̇ад̣̇о бхаваа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2262) –

    Datvā cittaṃ pasādehi, bhiyyo dānaṃ dado bhavā’’ti. (jā. 2.22.2262) –

    вад̇ваа анумод̣̇и.

    Vatvā anumodi.

    звам̣ д̇зсу ан̃н̃аман̃н̃ам̣ саммод̣̇анийяам̣ гат̇ам̣ гат̇знд̇зсу сагго жинд̇зси – ‘‘махаабурисо хияяо ж̇ууж̇агасса бат̇авим̣ уннаад̣̇зд̇ваа д̣̇аарагз ад̣̇ааси. ид̣̇аани нам̣ гожи хийнабурисо убасан̇гамид̇ваа мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣ яаажид̇ваа г̇ахзд̇ваа г̇ажчзяяа, д̇ад̇о рааж̇аа ниббажжаяо бхавзяяа, ханд̣̇аахам̣ б̣раахман̣аван̣н̣зна нам̣ убасан̇гамид̇ваа мад̣̇д̣̇им̣ яаажид̇ваа баарамигуудам̣ г̇аахаабзд̇ваа гассажи ависсаж̇ж̇ияам̣ гад̇ваа буна нам̣ д̇ассзва д̣̇ад̇ваа ааг̇амиссаамий’’д̇и. со суурияуг̇г̇аманавзлааяам̣ б̣раахман̣аван̣н̣зна д̇асса санд̇игам̣ аг̇амааси. д̇ам̣ д̣̇исваа махаабурисо ‘‘ад̇ит̇и но ааг̇ад̇о’’д̇и бийд̇исоманассаж̇аад̇о д̇зна сад̣̇д̇хим̣ мад̇хурабадисант̇аарам̣ гад̇ваа ‘‘б̣раахман̣а, гзнад̇т̇зна ид̇хааг̇ад̇осий’’д̇и бужчи. ат̇а нам̣ сагго мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣ яаажи. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Evaṃ tesu aññamaññaṃ sammodanīyaṃ kathaṃ kathentesu sakko cintesi – ‘‘mahāpuriso hiyyo jūjakassa pathaviṃ unnādetvā dārake adāsi. Idāni naṃ koci hīnapuriso upasaṅkamitvā maddideviṃ yācitvā gahetvā gaccheyya, tato rājā nippaccayo bhaveyya, handāhaṃ brāhmaṇavaṇṇena naṃ upasaṅkamitvā maddiṃ yācitvā pāramikūṭaṃ gāhāpetvā kassaci avissajjiyaṃ katvā puna naṃ tasseva datvā āgamissāmī’’ti. So sūriyuggamanavelāyaṃ brāhmaṇavaṇṇena tassa santikaṃ agamāsi. Taṃ disvā mahāpuriso ‘‘atithi no āgato’’ti pītisomanassajāto tena saddhiṃ madhurapaṭisanthāraṃ katvā ‘‘brāhmaṇa, kenatthena idhāgatosī’’ti pucchi. Atha naṃ sakko maddideviṃ yāci. Tena vuttaṃ –

    115.

    115.

    ‘‘бунад̣̇зва сагго оруяха, худ̇ваа б̣раахман̣асаннибхо;

    ‘‘Punadeva sakko oruyha, hutvā brāhmaṇasannibho;

    аяаажи мам̣ мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣, сийлаванд̇им̣ бад̇иб̣б̣ад̇а’’нд̇и.

    Ayāci maṃ maddideviṃ, sīlavantiṃ patibbata’’nti.

    д̇ад̇т̇а бунад̣̇зваад̇и д̣̇аарагз д̣̇иннад̣̇ивасад̇о бажчаа зва. д̇ад̣̇ананд̇арамзваад̇и ад̇т̇о. оруяхаад̇и д̣̇звалогад̇о од̇арид̇ваа. б̣раахман̣асаннибход̇и б̣раахман̣асамаанаван̣н̣о.

    Tattha punadevāti dārake dinnadivasato pacchā eva. Tadanantaramevāti attho. Oruyhāti devalokato otaritvā. Brāhmaṇasannibhoti brāhmaṇasamānavaṇṇo.

    ат̇а махаасад̇д̇о ‘‘хияяо мз д̣̇взби д̣̇аарагз б̣раахман̣асса д̣̇иннаа, ахамби аран̃н̃з згагова, гат̇ам̣ д̇з мад̣̇д̣̇им̣ сийлаванд̇им̣ бад̇иб̣б̣ад̇ам̣ д̣̇ассаамий’’д̇и авад̇ваава басаарид̇ахад̇т̇з анаг̇гхарад̇анам̣ табзнд̇о вияа асаж̇ж̇ид̇ваа аб̣аж̇жхид̇ваа анолийнамаанасо ‘‘аж̇ж̇а мз д̣̇аанабаарамий мад̇т̇агам̣ баабун̣иссад̇ий’’д̇и хадтад̇удто г̇ирим̣ уннаад̣̇знд̇о вияа –

    Atha mahāsatto ‘‘hiyyo me dvepi dārake brāhmaṇassa dinnā, ahampi araññe ekakova, kathaṃ te maddiṃ sīlavantiṃ patibbataṃ dassāmī’’ti avatvāva pasāritahatthe anaggharatanaṃ ṭhapento viya asajjitvā abajjhitvā anolīnamānaso ‘‘ajja me dānapāramī matthakaṃ pāpuṇissatī’’ti haṭṭhatuṭṭho giriṃ unnādento viya –

    ‘‘д̣̇ад̣̇аами на вигамбаами, яам̣ мам̣ яаажаси б̣раахман̣а;

    ‘‘Dadāmi na vikampāmi, yaṃ maṃ yācasi brāhmaṇa;

    санд̇ам̣ наббадиг̇уухаами, д̣̇аанз мз рамад̇ий мано’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2278) –

    Santaṃ nappaṭigūhāmi, dāne me ramatī mano’’ti. (jā. 2.22.2278) –

    вад̇ваа сийгхамзва гаман̣д̣алунаа уд̣̇агам̣ аахарид̇ваа б̣раахман̣асса хад̇т̇з уд̣̇агам̣ баад̇зд̇ваа бхарияамад̣̇ааси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Vatvā sīghameva kamaṇḍalunā udakaṃ āharitvā brāhmaṇassa hatthe udakaṃ pātetvā bhariyamadāsi. Tena vuttaṃ –

    116.

    116.

    ‘‘мад̣̇д̣̇им̣ хад̇т̇з г̇ахзд̇ваана, уд̣̇аган̃ж̇али буурияа;

    ‘‘Maddiṃ hatthe gahetvāna, udakañjali pūriya;

    басаннаманасан̇габбо, д̇асса мад̣̇д̣̇им̣ ад̣̇аасаха’’нд̇и.

    Pasannamanasaṅkappo, tassa maddiṃ adāsaha’’nti.

    д̇ад̇т̇а уд̣̇аган̃ж̇алийд̇и уд̣̇агам̣ ан̃ж̇алим̣, ‘‘уд̣̇ага’’нд̇и жа гаран̣ад̇т̇з бажжад̇д̇аважанам̣, уд̣̇агзна д̇асса б̣раахман̣асса ан̃ж̇алим̣ басаарид̇ахад̇т̇ад̇алам̣ буурзд̇ваад̇и ад̇т̇о. басаннаманасан̇габбод̇и ‘‘ад̣̇д̇хаа иминаа барижжааг̇зна д̣̇аанабаарамим̣ мад̇т̇агам̣ баабзд̇ваа саммаасамб̣од̇хим̣ ад̇хиг̇амиссаамий’’д̇и убаннасад̣̇д̇хаабасаад̣̇зна басаннажид̇д̇асан̇габбо. д̇ан̇кан̣ан̃н̃зва хздтаа вуд̇д̇аббагаараани саб̣б̣абаадихаарияаани баад̇урахзсум̣. ‘‘ид̣̇аанисса на д̣̇уурз саммаасамб̣од̇хий’’д̇и д̣̇зваг̇ан̣аа б̣рахмаг̇ан̣аа ад̇ивияа бийд̇исоманассаж̇аад̇аа ахзсум̣. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Tattha udakañjalīti udakaṃ añjaliṃ, ‘‘udaka’’nti ca karaṇatthe paccattavacanaṃ, udakena tassa brāhmaṇassa añjaliṃ pasāritahatthatalaṃ pūretvāti attho. Pasannamanasaṅkappoti ‘‘addhā iminā pariccāgena dānapāramiṃ matthakaṃ pāpetvā sammāsambodhiṃ adhigamissāmī’’ti upannasaddhāpasādena pasannacittasaṅkappo. Taṅkhaṇaññeva heṭṭhā vuttappakārāni sabbapāṭihāriyāni pāturahesuṃ. ‘‘Idānissa na dūre sammāsambodhī’’ti devagaṇā brahmagaṇā ativiya pītisomanassajātā ahesuṃ. Tena vuttaṃ –

    117.

    117.

    ‘‘мад̣̇д̣̇ияаа д̣̇ийяамаанааяа, г̇аг̇анз д̣̇зваа бамод̣̇ид̇аа;

    ‘‘Maddiyā dīyamānāya, gagane devā pamoditā;

    д̇ад̣̇ааби бат̇авий гамби, синзруванавадам̣сагаа’’д̇и.

    Tadāpi pathavī kampi, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti.

    д̇ад̇о бана д̣̇ийяамаанааяа мад̣̇д̣̇ияаа д̣̇звияаа рун̣н̣ам̣ ваа д̣̇уммукам̣ ваа бхаагудимад̇д̇ам̣ ваа наахоси, звам̣ жассаа ахоси ‘‘яам̣ д̣̇зво ижчад̇и, д̇ам̣ гарод̇уу’’д̇и.

    Tato pana dīyamānāya maddiyā deviyā ruṇṇaṃ vā dummukhaṃ vā bhākuṭimattaṃ vā nāhosi, evaṃ cassā ahosi ‘‘yaṃ devo icchati, taṃ karotū’’ti.

    ‘‘гомаарий яассаахам̣ бхарияаа, саамиго мама иссаро;

    ‘‘Komārī yassāhaṃ bhariyā, sāmiko mama issaro;

    яассижчз д̇асса мам̣ д̣̇аж̇ж̇аа, виггин̣зяяа ханзяяа ваа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2282) –

    Yassicche tassa maṃ dajjā, vikkiṇeyya haneyya vā’’ti. (jā. 2.22.2282) –

    ааха.

    Āha.

    махаабурисоби ‘‘амбхо, б̣раахман̣а, мад̣̇д̣̇ид̇о мз сад̇аг̇ун̣зна сахассаг̇ун̣зна сад̇асахассаг̇ун̣зна саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣амзва бияад̇арам̣, ид̣̇ам̣ мз д̣̇аанам̣ саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣аббадивзд̇хасса бажжаяо ход̇уу’’д̇и вад̇ваа ад̣̇ааси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Mahāpurisopi ‘‘ambho, brāhmaṇa, maddito me sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena sabbaññutaññāṇameva piyataraṃ, idaṃ me dānaṃ sabbaññutaññāṇappaṭivedhassa paccayo hotū’’ti vatvā adāsi. Tena vuttaṃ –

    118.

    118.

    ‘‘ж̇аалим̣ ган̣хааж̇инам̣ д̇хийд̇ам̣, мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣ бад̇иб̣б̣ад̇ам̣;

    ‘‘Jāliṃ kaṇhājinaṃ dhītaṃ, maddideviṃ patibbataṃ;

    жаж̇амаано на жинд̇зсим̣, б̣од̇хияааязва гааран̣аа.

    Cajamāno na cintesiṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.

    119.

    119.

    на мз д̣̇зссаа убхо буд̇д̇аа, мад̣̇д̣̇ид̣̇звий на д̣̇зссияаа;

    Na me dessā ubho puttā, maddidevī na dessiyā;

    саб̣б̣ан̃н̃уд̇ам̣ бияам̣ маяхам̣, д̇асмаа бияз ад̣̇аасаха’’нд̇и.

    Sabbaññutaṃ piyaṃ mayhaṃ, tasmā piye adāsaha’’nti.

    д̇ад̇т̇а жаж̇амаано на жинд̇зсинд̇и барижжаж̇анд̇о санд̇аабавасзна на жинд̇зсим̣, виссадто худ̇ваа барижжаж̇инд̇и ад̇т̇о.

    Tattha cajamāno na cintesinti pariccajanto santāpavasena na cintesiṃ, vissaṭṭho hutvā pariccajinti attho.

    зд̇т̇ааха – гасмаа банааяам̣ махаабурисо ад̇д̇ано буд̇д̇ад̣̇аарз ж̇аад̇исамбаннз кад̇д̇ияз барасса д̣̇аасабхаавзна барижжаж̇и, на хи язсам̣ гзсан̃жиби бхуж̇иссаанам̣ абхуж̇иссабхаавагаран̣ам̣ саад̇худ̇хаммод̇и? вужжад̇з – ануд̇хаммабхаавад̇о. аяан̃хи б̣уд̣̇д̇хагаарагз д̇хаммз ануг̇ад̇ад̇хаммад̇аа, яад̣̇ид̣̇ам̣ саб̣б̣асса ад̇д̇анияасса маманд̇и бариг̇г̇ахид̇авад̇т̇уно анавасзсабарижжааг̇о, на хи д̣̇зяяад̇хаммабадиг̇г̇аахагавигаббарахид̇ам̣ д̣̇аанабаарамим̣ барибуурзд̇ум̣ уссуггамаабаннаанам̣ б̣од̇хисад̇д̇аанам̣ маманд̇и бариг̇г̇ахид̇авад̇т̇ум̣ яаажанд̇асса яаажагасса на барижжаж̇ид̇ум̣ яуд̇д̇ам̣, бораан̣оби жааяамануд̇хаммо. саб̣б̣зсан̃хи б̣од̇хисад̇д̇аанам̣ аяам̣ аажин̣н̣асамаажин̣н̣ад̇хаммо гулавам̣со гулаббавзн̣ий, яад̣̇ид̣̇ам̣ саб̣б̣асса барижжааг̇о. д̇ад̇т̇а жа висзсад̇о бияад̇аравад̇т̇убарижжааг̇о, на хи гзжи б̣од̇хисад̇д̇аа вам̣саануг̇ад̇ам̣ раж̇ж̇иссарияаад̣̇ид̇ханабарижжааг̇ам̣, ад̇д̇ано сийсанаяанаад̣̇иан̇г̇абарижжааг̇ам̣, бияаж̇ийвид̇абарижжааг̇ам̣, гулавам̣сабад̇идтаабагабияабуд̇д̇абарижжааг̇ам̣, манаабажааринийбияабхарияаабарижжааг̇анд̇и имз бан̃жа махаабарижжааг̇з абарижжаж̇ид̇ваа б̣уд̣̇д̇хаа наама бхууд̇абуб̣б̣аа ад̇т̇и. д̇ат̇аа хи ман̇г̇алз бхаг̇авад̇и б̣од̇хисад̇д̇абхууд̇з б̣од̇хибариязсанам̣ жарамаанз жа жаримад̇д̇абхаавад̇о д̇ад̇ияз ад̇д̇абхаавз сабуд̇д̇ад̣̇аарз згасмим̣ баб̣б̣ад̇з васанд̇з карад̣̇аатиго наама яагко махаабурисасса д̣̇аанаж̇жхаасаяад̇ам̣ суд̇ваа б̣раахман̣аван̣н̣зна убасан̇гамид̇ваа махаасад̇д̇ам̣ д̣̇вз д̣̇аарагз яаажи.

    Etthāha – kasmā panāyaṃ mahāpuriso attano puttadāre jātisampanne khattiye parassa dāsabhāvena pariccaji, na hi yesaṃ kesañcipi bhujissānaṃ abhujissabhāvakaraṇaṃ sādhudhammoti? Vuccate – anudhammabhāvato. Ayañhi buddhakārake dhamme anugatadhammatā, yadidaṃ sabbassa attaniyassa mamanti pariggahitavatthuno anavasesapariccāgo, na hi deyyadhammapaṭiggāhakavikapparahitaṃ dānapāramiṃ paripūretuṃ ussukkamāpannānaṃ bodhisattānaṃ mamanti pariggahitavatthuṃ yācantassa yācakassa na pariccajituṃ yuttaṃ, porāṇopi cāyamanudhammo. Sabbesañhi bodhisattānaṃ ayaṃ āciṇṇasamāciṇṇadhammo kulavaṃso kulappaveṇī, yadidaṃ sabbassa pariccāgo. Tattha ca visesato piyataravatthupariccāgo, na hi keci bodhisattā vaṃsānugataṃ rajjissariyādidhanapariccāgaṃ, attano sīsanayanādiaṅgapariccāgaṃ, piyajīvitapariccāgaṃ, kulavaṃsapatiṭṭhāpakapiyaputtapariccāgaṃ, manāpacārinīpiyabhariyāpariccāganti ime pañca mahāpariccāge apariccajitvā buddhā nāma bhūtapubbā atthi. Tathā hi maṅgale bhagavati bodhisattabhūte bodhipariyesanaṃ caramāne ca carimattabhāvato tatiye attabhāve saputtadāre ekasmiṃ pabbate vasante kharadāṭhiko nāma yakkho mahāpurisassa dānajjhāsayataṃ sutvā brāhmaṇavaṇṇena upasaṅkamitvā mahāsattaṃ dve dārake yāci.

    махаасад̇д̇о ‘‘д̣̇ад̣̇аами б̣раахман̣асса буд̇д̇агз’’д̇и хадтабахадто уд̣̇агабарияанд̇ам̣ бат̇авим̣ гамбзнд̇о д̣̇взби д̣̇аарагз ад̣̇ааси. яагко жан̇гаманагодияам̣ ааламб̣анапалагам̣ ниссааяа тид̇о махаасад̇д̇асса бассанд̇ассзва мул̣аалагалаабам̣ вияа д̣̇вз д̣̇аарагз каад̣̇и. аг̇г̇иж̇аалам̣ вияа лохид̇ад̇хаарам̣ уг̇г̇ирамаанам̣ яагкасса мукам̣ ологзнд̇асса махаабурисасса ‘‘ван̃жзси вад̇а мам̣ яагко’’д̇и уббаж̇ж̇анагажид̇д̇уббаад̣̇асса огаасам̣ ад̣̇знд̇асса убааяагосалласса субхаавид̇ад̇д̇аа ад̇ийд̇ад̇хаммаанам̣ аббадисанд̇хисабхаавад̇о анижжаад̣̇ивасзна сан̇каараанам̣ субаримад̣̇д̣̇ид̇абхаавад̇о жа звам̣ ид̇д̇арадтид̇игзна бабхан̇г̇унаа асаарзна сан̇каарагалаабзна ‘‘буурид̇аа вад̇а мз д̣̇аанабаарамий, маханд̇ам̣ вад̇а мз ад̇т̇ам̣ саад̇хзд̇ваа ид̣̇ам̣ ад̇хиг̇ад̇а’’нд̇и соманассамзва уббаж̇ж̇и. со ид̣̇ам̣ анан̃н̃асаад̇хааран̣ам̣ д̇асмим̣ кан̣з ад̇д̇ано жид̇д̇аажаарам̣ н̃ад̇ваа ‘‘имасса ниссанд̣̇зна анааг̇ад̇з иминаава нийхаарзна сарийрад̇о расмияо нигкаманд̇уу’’д̇и бад̇т̇анамагааси. д̇асса д̇ам̣ бад̇т̇анам̣ ниссааяа б̣уд̣̇д̇хабхууд̇асса сарийраббабхаа нижжамзва д̣̇асасахассилогад̇хаад̇ум̣ парид̇ваа адтааси (д̇ха. са. адта. нид̣̇аанагат̇аа). звам̣ ан̃н̃зби б̣од̇хисад̇д̇аа ад̇д̇ано бияад̇арам̣ буд̇д̇ад̣̇аарам̣ барижжаж̇ид̇ваа саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣ам̣ бадивиж̇жхим̣су.

    Mahāsatto ‘‘dadāmi brāhmaṇassa puttake’’ti haṭṭhapahaṭṭho udakapariyantaṃ pathaviṃ kampento dvepi dārake adāsi. Yakkho caṅkamanakoṭiyaṃ ālambanaphalakaṃ nissāya ṭhito mahāsattassa passantasseva muḷālakalāpaṃ viya dve dārake khādi. Aggijālaṃ viya lohitadhāraṃ uggiramānaṃ yakkhassa mukhaṃ olokentassa mahāpurisassa ‘‘vañcesi vata maṃ yakkho’’ti uppajjanakacittuppādassa okāsaṃ adentassa upāyakosallassa subhāvitattā atītadhammānaṃ appaṭisandhisabhāvato aniccādivasena saṅkhārānaṃ suparimadditabhāvato ca evaṃ ittaraṭṭhitikena pabhaṅgunā asārena saṅkhārakalāpena ‘‘pūritā vata me dānapāramī, mahantaṃ vata me atthaṃ sādhetvā idaṃ adhigata’’nti somanassameva uppajji. So idaṃ anaññasādhāraṇaṃ tasmiṃ khaṇe attano cittācāraṃ ñatvā ‘‘imassa nissandena anāgate imināva nīhārena sarīrato rasmiyo nikkhamantū’’ti patthanamakāsi. Tassa taṃ patthanaṃ nissāya buddhabhūtassa sarīrappabhā niccameva dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā). Evaṃ aññepi bodhisattā attano piyataraṃ puttadāraṃ pariccajitvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhiṃsu.

    аби жа яат̇аа наама гожи бурисо гассажи санд̇игз г̇аамам̣ ваа ж̇анабад̣̇ам̣ ваа гзн̣ияаа г̇ахзд̇ваа гаммам̣ гаронд̇о ад̇д̇ано анд̇зваасигаанам̣ ваа бамаад̣̇зна бууд̇ибхууд̇ам̣ д̇ханам̣ д̇хаарзяяа, д̇амзнам̣ со г̇аахаабзд̇ваа б̣анд̇ханааг̇аарам̣ бавзсзяяа. д̇асса звамасса ‘‘ахам̣ ко имасса ран̃н̃о гаммам̣ гаронд̇о зд̇д̇агам̣ наама д̇ханам̣ д̇хаарзми, д̇знаахам̣ ран̃н̃аа б̣анд̇ханааг̇аарз бавзсид̇о, сажаахам̣ ид̇хзва хоми, ад̇д̇аанан̃жа ж̇ийязяяа, буд̇д̇ад̣̇аарагаммагараборисаа жа мз ж̇ийвигаабаг̇ад̇аа маханд̇ам̣ анаяаб̣яасанам̣ аабаж̇ж̇зяяум̣. яам̣нуунаахам̣ ран̃н̃о аарожзд̇ваа ад̇д̇ано буд̇д̇ам̣ ваа ганидтабхаад̇арам̣ ваа ид̇ха табзд̇ваа нигкамзяяам̣ . зваахам̣ ид̇о б̣анд̇ханад̇о муд̇д̇о нажирассзва яат̇аамид̇д̇ам̣ яат̇аасанд̣̇идтам̣ д̇ханам̣ сам̣харид̇ваа ран̃н̃о д̣̇ад̇ваа д̇амби б̣анд̇ханад̇о можзми, аббамад̇д̇ова худ̇ваа удтаанаб̣алзна ад̇д̇ано самбад̇д̇им̣ бадибаагад̇игам̣ гариссаамий’’д̇и. со д̇ат̇аа гарзяяа. звам̣ самбад̣̇амид̣̇ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣.

    Api ca yathā nāma koci puriso kassaci santike gāmaṃ vā janapadaṃ vā keṇiyā gahetvā kammaṃ karonto attano antevāsikānaṃ vā pamādena pūtibhūtaṃ dhanaṃ dhāreyya, tamenaṃ so gāhāpetvā bandhanāgāraṃ paveseyya. Tassa evamassa ‘‘ahaṃ kho imassa rañño kammaṃ karonto ettakaṃ nāma dhanaṃ dhāremi, tenāhaṃ raññā bandhanāgāre pavesito, sacāhaṃ idheva homi, attānañca jīyeyya, puttadārakammakaraporisā ca me jīvikāpagatā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpajjeyyuṃ. Yaṃnūnāhaṃ rañño ārocetvā attano puttaṃ vā kaniṭṭhabhātaraṃ vā idha ṭhapetvā nikkhameyyaṃ . Evāhaṃ ito bandhanato mutto nacirasseva yathāmittaṃ yathāsandiṭṭhaṃ dhanaṃ saṃharitvā rañño datvā tampi bandhanato mocemi, appamattova hutvā uṭṭhānabalena attano sampattiṃ paṭipākatikaṃ karissāmī’’ti. So tathā kareyya. Evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

    д̇ад̇рид̣̇ам̣ обаммасам̣санд̣̇анам̣ – рааж̇аа вияа гаммам̣, б̣анд̇ханааг̇ааро вияа сам̣сааро, ран̃н̃аа б̣анд̇ханааг̇аарз табид̇абурисо вияа гаммавасзна сам̣сааражаарагз тид̇о махаабурисо, д̇асса б̣анд̇ханааг̇аарз тид̇абурисасса д̇ад̇т̇а буд̇д̇асса ваа бхаад̇уно ваа бараад̇хийнабхаавагаран̣зна д̇зсам̣ ад̇д̇ано жа д̣̇угкаббаможанам̣ вияа махаабурисасса ад̇д̇ано буд̇д̇аад̣̇игз барзсам̣ д̣̇ад̇ваа саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣аббадилаабхзна саб̣б̣асад̇д̇аанам̣ ваддад̣̇угкаббаможанам̣, д̇асса виг̇ад̇ад̣̇угкасса д̇зхи сад̣̇д̇хим̣ яат̇аад̇хиббзд̇асамбад̇д̇ияам̣ бад̇идтаанам̣ вияа махаабурисасса арахад̇д̇амаг̇г̇зна абаг̇ад̇аваддад̣̇угкасса б̣уд̣̇д̇хабхаавзна д̣̇асаб̣алаад̣̇исаб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣асамбад̇д̇исаманнааг̇амо ад̇д̇ано важанагаарагаанам̣ виж̇ж̇ад̇д̇аяаад̣̇исамбад̇д̇исаманнааг̇амо жаад̇и звам̣ анаваж̇ж̇асабхааво зва махаабурисаанам̣ буд̇д̇ад̣̇аарабарижжааг̇о. зд̇знзва наязна нзсам̣ ан̇г̇аж̇ийвид̇абарижжааг̇з яаа жод̣̇анаа, сааби висод̇хид̇аад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аад̇и.

    Tatridaṃ opammasaṃsandanaṃ – rājā viya kammaṃ, bandhanāgāro viya saṃsāro, raññā bandhanāgāre ṭhapitapuriso viya kammavasena saṃsāracārake ṭhito mahāpuriso, tassa bandhanāgāre ṭhitapurisassa tattha puttassa vā bhātuno vā parādhīnabhāvakaraṇena tesaṃ attano ca dukkhappamocanaṃ viya mahāpurisassa attano puttādike paresaṃ datvā sabbaññutaññāṇappaṭilābhena sabbasattānaṃ vaṭṭadukkhappamocanaṃ, tassa vigatadukkhassa tehi saddhiṃ yathādhippetasampattiyaṃ patiṭṭhānaṃ viya mahāpurisassa arahattamaggena apagatavaṭṭadukkhassa buddhabhāvena dasabalādisabbaññutaññāṇasampattisamannāgamo attano vacanakārakānaṃ vijjattayādisampattisamannāgamo cāti evaṃ anavajjasabhāvo eva mahāpurisānaṃ puttadārapariccāgo. Eteneva nayena nesaṃ aṅgajīvitapariccāge yā codanā, sāpi visodhitāti veditabbāti.

    звам̣ бана махаасад̇д̇зна мад̣̇д̣̇ид̣̇звияаа д̣̇иннааяа сагго ажчарияаб̣бхуд̇ажид̇д̇аж̇аад̇о худ̇ваа –

    Evaṃ pana mahāsattena maddideviyā dinnāya sakko acchariyabbhutacittajāto hutvā –

    ‘‘саб̣б̣з ж̇ид̇аа д̇з бажжуухаа, яз д̣̇иб̣б̣аа яз жа маанусаа;

    ‘‘Sabbe jitā te paccūhā, ye dibbā ye ca mānusā;

    ниннаад̣̇ид̇аа д̇з бат̇авий, сад̣̇д̣̇о д̇з д̇ид̣̇ивам̣ г̇ад̇о. (ж̇аа. 2.22.2283-2284);

    Ninnāditā te pathavī, saddo te tidivaṃ gato. (jā. 2.22.2283-2284);

    ‘‘д̣̇уд̣̇д̣̇ад̣̇ам̣ д̣̇ад̣̇амаанаанам̣, д̣̇уггарам̣ гамма губ̣б̣ад̇ам̣;

    ‘‘Duddadaṃ dadamānānaṃ, dukkaraṃ kamma kubbataṃ;

    асанд̇о наанугуб̣б̣анд̇и, сад̇ам̣ д̇хаммо д̣̇ураннаяо.

    Asanto nānukubbanti, sataṃ dhammo durannayo.

    ‘‘д̇асмаа сад̇ан̃жа асад̇ам̣, наанаа ход̇и ид̇о г̇ад̇и;

    ‘‘Tasmā satañca asataṃ, nānā hoti ito gati;

    асанд̇о нираяам̣ яанд̇и, санд̇о саг̇г̇абарааяанаа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2286-2287) –

    Asanto nirayaṃ yanti, santo saggaparāyanā’’ti. (jā. 2.22.2286-2287) –

    аад̣̇инаа наязна махаабурисасса д̣̇аанаанумод̣̇анавасзна т̇уд̇им̣ агааси.

    Ādinā nayena mahāpurisassa dānānumodanavasena thutiṃ akāsi.

    д̇ад̇т̇а бажжуухаад̇и бажжад̇т̇игаа. д̣̇иб̣б̣аад̇и д̣̇иб̣б̣аяасабадиб̣аахагаа. маанусаад̇и мануссаяасабадиб̣аахагаа. гз бана д̇зд̇и? мажчарияад̇хаммаа, д̇з саб̣б̣з буд̇д̇ад̣̇аарам̣ д̣̇знд̇зна махаасад̇д̇зна ж̇ид̇аад̇и д̣̇ассзд̇и. д̣̇уд̣̇д̣̇ад̣̇анд̇и буд̇д̇ад̣̇аараад̣̇ид̣̇уд̣̇д̣̇ад̣̇ам̣ д̣̇ад̣̇амаанаанам̣ д̇амзва д̣̇уггарам̣ губ̣б̣ад̇ам̣ д̇умхаад̣̇исаанам̣ гаммам̣ ан̃н̃з саавагабажжзгаб̣од̇хисад̇д̇аа наанугуб̣б̣анд̇и, баг̇зва асанд̇о мажчарино. д̇асмаа сад̇ам̣ д̇хаммо д̣̇ураннаяо саад̇хуунам̣ махааб̣од̇хисад̇д̇аанам̣ бадибад̇д̇ид̇хаммо ан̃н̃зхи д̣̇урануг̇амо.

    Tattha paccūhāti paccatthikā. Dibbāti dibbayasapaṭibāhakā. Mānusāti manussayasapaṭibāhakā. Ke pana teti? Macchariyadhammā, te sabbe puttadāraṃ dentena mahāsattena jitāti dasseti. Duddadanti puttadārādiduddadaṃ dadamānānaṃ tameva dukkaraṃ kubbataṃ tumhādisānaṃ kammaṃ aññe sāvakapaccekabodhisattā nānukubbanti, pageva asanto maccharino. Tasmā sataṃ dhammo durannayo sādhūnaṃ mahābodhisattānaṃ paṭipattidhammo aññehi duranugamo.

    звам̣ сагго махаабурисасса анумод̣̇анавасзна т̇уд̇им̣ гад̇ваа мад̣̇д̣̇ид̣̇звим̣ нияяаад̇знд̇о –

    Evaṃ sakko mahāpurisassa anumodanavasena thutiṃ katvā maddideviṃ niyyātento –

    ‘‘д̣̇ад̣̇аами бход̇о бхарияам̣, мад̣̇д̣̇им̣ саб̣б̣ан̇г̇асобханам̣;

    ‘‘Dadāmi bhoto bhariyaṃ, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;

    д̇ван̃жзва мад̣̇д̣̇ияаа чанно, мад̣̇д̣̇ий жа бад̇ино д̇аваа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2289) –

    Tvañceva maddiyā channo, maddī ca patino tavā’’ti. (jā. 2.22.2289) –

    вад̇ваа д̇ам̣ мад̣̇д̣̇им̣ бадид̣̇ад̇ваа д̣̇иб̣б̣ад̇д̇абхаавзна ж̇аланд̇о д̇арун̣асуурияо вияа аагаасз тад̇ваа ад̇д̇аанам̣ аажигканд̇о –

    Vatvā taṃ maddiṃ paṭidatvā dibbattabhāvena jalanto taruṇasūriyo viya ākāse ṭhatvā attānaṃ ācikkhanto –

    ‘‘саггохамасми д̣̇звинд̣̇о, ааг̇ад̇осми д̇аванд̇игз;

    ‘‘Sakkohamasmi devindo, āgatosmi tavantike;

    варам̣ варассу рааж̇иси, варз адта д̣̇ад̣̇аами д̇з’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2292) –

    Varaṃ varassu rājisi, vare aṭṭha dadāmi te’’ti. (jā. 2.22.2292) –

    вад̇ваа варзхи ниманд̇зси. махаасад̇д̇оби ‘‘бид̇аа мам̣ бунад̣̇зва раж̇ж̇з бад̇идтаабзд̇у, важ̇жхаббад̇д̇ам̣ вад̇хад̇о можзяяам̣, саб̣б̣асад̇д̇аанам̣ авассаяо бхавзяяам̣, барад̣̇аарам̣ на г̇ажчзяяам̣, ид̇т̇ийнам̣ васам̣ на г̇ажчзяяам̣, буд̇д̇о мз д̣̇ийгхааяуго сияаа, аннабаанаад̣̇ид̣̇зяяад̇хаммо б̣ахуго сияаа, д̇ан̃жа абаригкаяам̣ басаннажид̇д̇о д̣̇ад̣̇зяяам̣, звам̣ махаад̣̇аанаани бавад̇д̇зд̇ваа д̣̇звалогам̣ г̇анд̇ваа д̇ад̇о ид̇хааг̇ад̇о саб̣б̣ан̃н̃уд̇ам̣ баабун̣зяяа’’нд̇и имз адта варз яаажи. сагго ‘‘нажирассзва бид̇аа сан̃ж̇аяамахаарааж̇аа ид̇хзва ааг̇анд̇ваа д̇ам̣ г̇ахзд̇ваа раж̇ж̇з бад̇идтаабзссад̇и, ид̇аро жа саб̣б̣о д̇з манорат̇о мад̇т̇агам̣ баабун̣иссад̇и, маа жинд̇аяи, аббамад̇д̇о хохий’’д̇и овад̣̇ид̇ваа сагадтаанамзва г̇ад̇о. б̣од̇хисад̇д̇о жа мад̣̇д̣̇ид̣̇звий жа саммод̣̇амаанаа саггад̣̇ад̇д̇ияз ассамз васим̣су.

    Vatvā varehi nimantesi. Mahāsattopi ‘‘pitā maṃ punadeva rajje patiṭṭhāpetu, vajjhappattaṃ vadhato moceyyaṃ, sabbasattānaṃ avassayo bhaveyyaṃ, paradāraṃ na gaccheyyaṃ, itthīnaṃ vasaṃ na gaccheyyaṃ, putto me dīghāyuko siyā, annapānādideyyadhammo bahuko siyā, tañca aparikkhayaṃ pasannacitto dadeyyaṃ, evaṃ mahādānāni pavattetvā devalokaṃ gantvā tato idhāgato sabbaññutaṃ pāpuṇeyya’’nti ime aṭṭha vare yāci. Sakko ‘‘nacirasseva pitā sañjayamahārājā idheva āgantvā taṃ gahetvā rajje patiṭṭhāpessati, itaro ca sabbo te manoratho matthakaṃ pāpuṇissati, mā cintayi, appamatto hohī’’ti ovaditvā sakaṭṭhānameva gato. Bodhisatto ca maddidevī ca sammodamānā sakkadattiye assame vasiṃsu.

    ж̇ууж̇агзби гумаарз г̇ахзд̇ваа г̇ажчанд̇з д̣̇звад̇аа аарагкамагам̣су. д̣̇ивасз д̣̇ивасз згаа д̣̇звад̇хийд̇аа рад̇д̇ибхааг̇з ааг̇анд̇ваа мад̣̇д̣̇иван̣н̣зна гумаарз бадиж̇аг̇г̇и. со д̣̇звад̇аавиг̇г̇ахид̇о худ̇ваа ‘‘галин̇г̇арадтам̣ г̇амиссаамий’’д̇и ад̣дхамаасзна ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇арамзва самбаабун̣и. рааж̇аа винижчаяз нисинно б̣раахман̣зна сад̣̇д̇хим̣ д̣̇аарагз рааж̇ан̇г̇ан̣зна г̇ажчанд̇з д̣̇исваа сан̃ж̇аанид̇ваа б̣раахман̣зна сад̣̇д̇хим̣ д̇з баггосаабзд̇ваа д̇ам̣ бавад̇д̇им̣ суд̇ваа б̣од̇хисад̇д̇зна гат̇ид̇анияаамзнзва д̇ханам̣ д̣̇ад̇ваа гумаарз гин̣ид̇ваа нхаабзд̇ваа бхож̇зд̇ваа саб̣б̣аалан̇гаарабадиман̣д̣ид̇з гад̇ваа рааж̇аа д̣̇аарагам̣ пуссад̇ид̣̇звий д̣̇ааригам̣ ужчан̇г̇з гад̇ваа б̣од̇хисад̇д̇асса рааж̇абуд̇д̇ияаа жа бавад̇д̇им̣ сун̣им̣су.

    Jūjakepi kumāre gahetvā gacchante devatā ārakkhamakaṃsu. Divase divase ekā devadhītā rattibhāge āgantvā maddivaṇṇena kumāre paṭijaggi. So devatāviggahito hutvā ‘‘kaliṅgaraṭṭhaṃ gamissāmī’’ti aḍḍhamāsena jetuttaranagarameva sampāpuṇi. Rājā vinicchaye nisinno brāhmaṇena saddhiṃ dārake rājaṅgaṇena gacchante disvā sañjānitvā brāhmaṇena saddhiṃ te pakkosāpetvā taṃ pavattiṃ sutvā bodhisattena kathitaniyāmeneva dhanaṃ datvā kumāre kiṇitvā nhāpetvā bhojetvā sabbālaṅkārapaṭimaṇḍite katvā rājā dārakaṃ phussatidevī dārikaṃ ucchaṅge katvā bodhisattassa rājaputtiyā ca pavattiṃ suṇiṃsu.

    д̇ам̣ суд̇ваа рааж̇аа ‘‘бхуунахажжам̣ вад̇а маяаа гад̇а’’нд̇и сам̣виг̇г̇амаанасо д̇аавад̣̇зва д̣̇ваад̣̇асаагкобханийбаримаан̣ам̣ сзнам̣ саннаяхид̇ваа ван̇габаб̣б̣ад̇аабхимуко бааяааси сад̣̇д̇хим̣ пуссад̇ид̣̇звияаа жзва д̣̇аарагзхи жа. ануггамзна г̇анд̇ваа буд̇д̇зна жа сун̣исааяа жа самааг̇ан̃чи. взссанд̇аро бияабуд̇д̇з д̣̇исваа согам̣ санд̇хаарзд̇ум̣ асаггонд̇о висан̃н̃ий худ̇ваа д̇ад̇т̇зва бад̇и, д̇ат̇аа мад̣̇д̣̇ий маад̇аабид̇аро сахаж̇аад̇аа садтисахассаа жа амажжаа. д̇ам̣ гаарун̃н̃ам̣ бассанд̇зсу згоби сагабхаавзна санд̇хаарзд̇ум̣ наасагки, сагалам̣ ассамабад̣̇ам̣ яуг̇анд̇хараваад̇абамад̣̇д̣̇ид̇ам̣ вияа саалаванам̣ ахоси. сагго д̣̇зварааж̇аа д̇зсам̣ висан̃н̃ибхаававинод̣̇анад̇т̇ам̣ богкаравассам̣ вассаабзси, д̇змзд̇угаамаа д̇змзнд̇и, богкарз бад̇ид̇авассам̣ вияа винивад̇д̇ид̇ваа уд̣̇агам̣ г̇ажчад̇и. саб̣б̣з сан̃н̃ам̣ бадилабхим̣су. д̇ад̣̇ааби бат̇авигамбаад̣̇аяо хздтаа вуд̇д̇аббагаараа ажчарияаа баад̇урахзсум̣. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Taṃ sutvā rājā ‘‘bhūnahaccaṃ vata mayā kata’’nti saṃviggamānaso tāvadeva dvādasaakkhobhanīparimāṇaṃ senaṃ sannayhitvā vaṅkapabbatābhimukho pāyāsi saddhiṃ phussatideviyā ceva dārakehi ca. Anukkamena gantvā puttena ca suṇisāya ca samāgañchi. Vessantaro piyaputte disvā sokaṃ sandhāretuṃ asakkonto visaññī hutvā tattheva pati, tathā maddī mātāpitaro sahajātā saṭṭhisahassā ca amaccā. Taṃ kāruññaṃ passantesu ekopi sakabhāvena sandhāretuṃ nāsakkhi, sakalaṃ assamapadaṃ yugandharavātapamadditaṃ viya sālavanaṃ ahosi. Sakko devarājā tesaṃ visaññibhāvavinodanatthaṃ pokkharavassaṃ vassāpesi, temetukāmā tementi, pokkhare patitavassaṃ viya vinivattitvā udakaṃ gacchati. Sabbe saññaṃ paṭilabhiṃsu. Tadāpi pathavikampādayo heṭṭhā vuttappakārā acchariyā pāturahesuṃ. Tena vuttaṃ –

    120.

    120.

    ‘‘бунаабарам̣ б̣рахааран̃н̃з, маад̇аабид̇усамааг̇амз;

    ‘‘Punāparaṃ brahāraññe, mātāpitusamāgame;

    гарун̣ам̣ барид̣̇званд̇з, саллабанд̇з сукам̣ д̣̇укам̣.

    Karuṇaṃ paridevante, sallapante sukhaṃ dukhaṃ.

    121.

    121.

    ‘‘хирод̇д̇аббзна г̇арунаа, убхиннам̣ убасан̇гами;

    ‘‘Hirottappena garunā, ubhinnaṃ upasaṅkami;

    д̇ад̣̇ааби бат̇авий гамби, синзруванавадам̣сагаа’’д̇и.

    Tadāpi pathavī kampi, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti.

    д̇ад̇т̇а гарун̣ам̣ барид̣̇званд̇зд̇и маад̇аабид̇аро аад̣̇им̣ гад̇ваа саб̣б̣асмим̣ ааг̇ад̇аж̇анз гарун̣ам̣ барид̣̇звамаанз. саллабанд̇з сукам̣ д̣̇уканд̇и сукад̣̇угкам̣ бужчид̇ваа бадисант̇ааравасзна аалаабасаллаабам̣ гаронд̇з. хирод̇д̇аббзна г̇арунаа убхиннанд̇и имз сивийнам̣ важанам̣ г̇ахзд̇ваа ад̣̇уусагам̣ д̇хаммз тид̇ам̣ мам̣ баб̣б̣ааж̇аяим̣сууд̇и жид̇д̇аббагобам̣ агад̇ваа убхосу зд̇зсу маад̇аабид̇уусу д̇хаммаг̇ааравасамуссид̇зна хирод̇д̇аббзнзва яат̇ааруубз убасан̇гами. д̇зна мз д̇хаммад̇зж̇зна д̇ад̣̇ааби бат̇авий гамби.

    Tattha karuṇaṃ paridevanteti mātāpitaro ādiṃ katvā sabbasmiṃ āgatajane karuṇaṃ paridevamāne. Sallapante sukhaṃ dukhanti sukhadukkhaṃ pucchitvā paṭisanthāravasena ālāpasallāpaṃ karonte. Hirottappena garunā ubhinnanti ime sivīnaṃ vacanaṃ gahetvā adūsakaṃ dhamme ṭhitaṃ maṃ pabbājayiṃsūti cittappakopaṃ akatvā ubhosu etesu mātāpitūsu dhammagāravasamussitena hirottappeneva yathārūpe upasaṅkami. Tena me dhammatejena tadāpi pathavī kampi.

    ат̇а сан̃ж̇аяамахаарааж̇аа б̣од̇хисад̇д̇ам̣ камаабзд̇ваа раж̇ж̇ам̣ бадижчаабзд̇ваа д̇ан̇кан̣ан̃н̃зва гзсамассугаммаад̣̇ийни гаараабзд̇ваа нхаабзд̇ваа саб̣б̣аабхаран̣авибхуусид̇ам̣ д̣̇зварааж̇аанамива вирожамаанам̣ саха мад̣̇д̣̇ид̣̇звияаа раж̇ж̇з абхисин̃жид̇ваа д̇аавад̣̇зва жа д̇ад̇о бадтааяа д̣̇ваад̣̇асаагкобханийбаримаан̣ааяа жад̇уран̇г̇инияаа сзнааяа жа буд̇д̇ам̣ бариваараяид̇ваа ван̇габаб̣б̣ад̇ад̇о яаава ж̇зд̇уд̇д̇аранаг̇араа садтияож̇анамаг̇г̇ам̣ алан̇гаараабзд̇ваа д̣̇вийхи маасзхи сукзнзва наг̇арам̣ бавзсзси. махааж̇ано ул̣аарам̣ бийд̇исоманассам̣ бадисам̣взд̣̇зси. жзлугкзбаад̣̇аяо бавад̇д̇им̣су. наг̇арз жа нанд̣̇ибхзрим̣ жараабзсум̣. анд̇амасо б̣ил̣аарз убаад̣̇ааяа саб̣б̣зсам̣ б̣анд̇ханз тид̇аанам̣ б̣анд̇ханамогко ахоси. со наг̇арам̣ бавидтад̣̇ивасзязва бажжуусагаалз жинд̇зси – ‘‘свз вибхаад̇ааяа рад̇д̇ияаа мамааг̇ад̇абхаавам̣ суд̇ваа яаажагаа ааг̇амиссанд̇и, д̇зсаахам̣ гим̣ д̣̇ассаамий’’д̇и. д̇асмим̣ кан̣з саггасса аасанам̣ ун̣хаагаарам̣ д̣̇ассзси. со ааваж̇ж̇знд̇о д̇ам̣ гааран̣ам̣ н̃ад̇ваа д̇аавад̣̇зва рааж̇анивзсанасса буримавад̇т̇ум̣ бажчимавад̇т̇ун̃жа гадиббамаан̣ам̣ буурзнд̇о гханамзгхо вияа сад̇д̇арад̇анавассам̣ вассаабзси. сагаланаг̇арз ж̇ан̣н̣уббамаан̣ам̣ вассаабзсийд̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ –

    Atha sañjayamahārājā bodhisattaṃ khamāpetvā rajjaṃ paṭicchāpetvā taṅkhaṇaññeva kesamassukammādīni kārāpetvā nhāpetvā sabbābharaṇavibhūsitaṃ devarājānamiva virocamānaṃ saha maddideviyā rajje abhisiñcitvā tāvadeva ca tato paṭṭhāya dvādasaakkhobhanīparimāṇāya caturaṅginiyā senāya ca puttaṃ parivārayitvā vaṅkapabbatato yāva jetuttaranagarā saṭṭhiyojanamaggaṃ alaṅkārāpetvā dvīhi māsehi sukheneva nagaraṃ pavesesi. Mahājano uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedesi. Celukkhepādayo pavattiṃsu. Nagare ca nandibheriṃ carāpesuṃ. Antamaso biḷāre upādāya sabbesaṃ bandhane ṭhitānaṃ bandhanamokkho ahosi. So nagaraṃ paviṭṭhadivaseyeva paccūsakāle cintesi – ‘‘sve vibhātāya rattiyā mamāgatabhāvaṃ sutvā yācakā āgamissanti, tesāhaṃ kiṃ dassāmī’’ti. Tasmiṃ khaṇe sakkassa āsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. So āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā tāvadeva rājanivesanassa purimavatthuṃ pacchimavatthuñca kaṭippamāṇaṃ pūrento ghanamegho viya sattaratanavassaṃ vassāpesi. Sakalanagare jaṇṇuppamāṇaṃ vassāpesīti. Tena vuttaṃ –

    122.

    122.

    ‘‘бунаабарам̣ б̣рахааран̃н̃аа, нигкамид̇ваа сан̃аад̇ибхи;

    ‘‘Punāparaṃ brahāraññā, nikkhamitvā sañātibhi;

    бависаами бурам̣ раммам̣, ж̇зд̇уд̇д̇арам̣ буруд̇д̇амам̣.

    Pavisāmi puraṃ rammaṃ, jetuttaraṃ puruttamaṃ.

    123.

    123.

    ‘‘рад̇анаани сад̇д̇а вассим̣су, махаамзгхо бавассат̇а;

    ‘‘Ratanāni satta vassiṃsu, mahāmegho pavassatha;

    д̇ад̣̇ааби бат̇авий гамби, синзруванавадам̣сагаа.

    Tadāpi pathavī kampi, sineruvanavaṭaṃsakā.

    124.

    124.

    ‘‘ажзд̇анааяам̣ бат̇авий, авин̃н̃ааяа сукам̣ д̣̇укам̣;

    ‘‘Acetanāyaṃ pathavī, aviññāya sukhaṃ dukhaṃ;

    сааби д̣̇аанаб̣алаа маяхам̣, сад̇д̇агкад̇д̇ум̣ багамбат̇аа’’д̇и.

    Sāpi dānabalā mayhaṃ, sattakkhattuṃ pakampathā’’ti.

    звам̣ сад̇д̇арад̇анавассз вудтз бунад̣̇ивасз махаасад̇д̇о ‘‘язсам̣ гулаанам̣ буримабажчимавад̇т̇уусу вудтад̇ханам̣, д̇зсан̃н̃зва ход̇уу’’д̇и д̣̇аабзд̇ваа авасзсам̣ аахараабзд̇ваа ад̇д̇ано г̇зхавад̇т̇усмим̣ д̇ханзна сад̣̇д̇хим̣ годтааг̇аарзсу огираабзд̇ваа махаад̣̇аанам̣ бавад̇д̇зси. ажзд̇анааяам̣ бат̇авийд̇и жзд̇анаарахид̇аа аяам̣ махаабхууд̇аа бат̇авий, д̣̇звад̇аа бана жзд̇анаасахид̇аа. авин̃н̃ааяа сукам̣ д̣̇уканд̇и ажзд̇анад̇д̇аа зва сукам̣ д̣̇угкам̣ аж̇аанид̇ваа. сад̇иби сукад̣̇угкабажжаяасам̣яог̇з д̇ам̣ наанубхаванд̇ий. сааби д̣̇аанаб̣алаа маяханд̇и звам̣бхууд̇ааби саа махаабат̇авий мама д̣̇аанабун̃н̃аанубхаавахзд̇у. сад̇д̇агкад̇д̇ум̣ багамбат̇аад̇и адтавассигагаалз хад̣̇аяамам̣саад̣̇ийниби яаажагаанам̣ д̣̇ад̣̇зяяанд̇и д̣̇аанаж̇жхаасаяуббаад̣̇з ман̇г̇алахад̇т̇ид̣̇аанз баб̣б̣ааж̇анагаалз бавад̇д̇ид̇амахаад̣̇аанз буд̇д̇ад̣̇аанз бхарияаад̣̇аанз ван̇габаб̣б̣ад̇з н̃аад̇исамааг̇амз наг̇арам̣ бавидтад̣̇ивасз рад̇анавассагаалзд̇и имзсу таанзсу сад̇д̇аваарам̣ агамбид̇т̇а. звам̣ згасмим̣язва ад̇д̇абхаавз сад̇д̇агкад̇д̇ум̣ махаабат̇авигамбанаад̣̇иажчарияабаад̇убхаавахзд̇убхууд̇аани яаавад̇ааяугам̣ махаад̣̇аанаани бавад̇д̇зд̇ваа махаасад̇д̇о ааяубарияосаанз д̇усид̇абурз уббаж̇ж̇и. д̇знааха бхаг̇аваа –

    Evaṃ sattaratanavasse vuṭṭhe punadivase mahāsatto ‘‘yesaṃ kulānaṃ purimapacchimavatthūsu vuṭṭhadhanaṃ, tesaññeva hotū’’ti dāpetvā avasesaṃ āharāpetvā attano gehavatthusmiṃ dhanena saddhiṃ koṭṭhāgāresu okirāpetvā mahādānaṃ pavattesi. Acetanāyaṃ pathavīti cetanārahitā ayaṃ mahābhūtā pathavī, devatā pana cetanāsahitā. Aviññāya sukhaṃ dukhanti acetanattā eva sukhaṃ dukkhaṃ ajānitvā. Satipi sukhadukkhapaccayasaṃyoge taṃ nānubhavantī. Sāpi dānabalā mayhanti evaṃbhūtāpi sā mahāpathavī mama dānapuññānubhāvahetu. Sattakkhattuṃ pakampathāti aṭṭhavassikakāle hadayamaṃsādīnipi yācakānaṃ dadeyyanti dānajjhāsayuppāde maṅgalahatthidāne pabbājanakāle pavattitamahādāne puttadāne bhariyādāne vaṅkapabbate ñātisamāgame nagaraṃ paviṭṭhadivase ratanavassakāleti imesu ṭhānesu sattavāraṃ akampittha. Evaṃ ekasmiṃyeva attabhāve sattakkhattuṃ mahāpathavikampanādiacchariyapātubhāvahetubhūtāni yāvatāyukaṃ mahādānāni pavattetvā mahāsatto āyupariyosāne tusitapure uppajji. Tenāha bhagavā –

    ‘‘д̇ад̇о взссанд̇аро рааж̇аа, д̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваана кад̇д̇ияо;

    ‘‘Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;

    гааяасса бхзд̣̇аа саббан̃н̃о, саг̇г̇ам̣ со убабаж̇ж̇ат̇аа’’д̇и. (ж̇аа. 2.22.2440);

    Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjathā’’ti. (jā. 2.22.2440);

    д̇ад̣̇аа ж̇ууж̇аго д̣̇звад̣̇ад̇д̇о ахоси, амид̇д̇ад̇аабанаа жин̃жамаан̣авигаа , жзд̇абуд̇д̇о чанно, ажжуд̇ад̇аабасо саарибуд̇д̇о, сагго ануруд̣̇д̇хо, мад̣̇д̣̇ий раахуламаад̇аа, ж̇аалигумааро раахуло, ган̣хааж̇инаа уббалаван̣н̣аа, маад̇аабид̇аро махаарааж̇агулаани, сзсабарисаа б̣уд̣̇д̇хабарисаа, взссанд̇аро рааж̇аа логанаат̇о.

    Tadā jūjako devadatto ahosi, amittatāpanā ciñcamāṇavikā , cetaputto channo, accutatāpaso sāriputto, sakko anuruddho, maddī rāhulamātā, jālikumāro rāhulo, kaṇhājinā uppalavaṇṇā, mātāpitaro mahārājakulāni, sesaparisā buddhaparisā, vessantaro rājā lokanātho.

    ид̇хааби хздтаа вуд̇д̇анаязнзва яат̇аарахам̣ сзсабаарамияо нид̣̇д̇хаарзд̇аб̣б̣аа. д̇ат̇аа махаасад̇д̇з гужчиг̇ад̇з маад̇у д̣̇звасигам̣ часад̇асахассаани виссаж̇ж̇зд̇ваа д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇угаамад̇аад̣̇охал̣о, д̇ат̇аа д̣̇ийяамаанзби д̇ханасса баригкаяаабхааво, ж̇аад̇агкан̣з зва хад̇т̇ам̣ басаарзд̇ваа ‘‘д̣̇аанам̣ д̣̇ассаами, ад̇т̇и гин̃жий’’д̇и ваажаанижчааран̣ам̣, жад̇убан̃жавассигагаалз ад̇д̇ано алан̇гаарасса д̇хаад̇ийнам̣ хад̇т̇аг̇ад̇асса буна аг̇г̇ахзд̇угаамад̇аа, адтавассигагаалз хад̣̇аяамам̣саад̣̇игасса ад̇д̇ано сарийрааваяавасса д̣̇аад̇угаамад̇аад̇и звамаад̣̇игаа сад̇д̇агкад̇д̇ум̣ махаабат̇авигамбанаад̣̇ианзгажчарияабаад̇убхаавахзд̇убхууд̇аа ид̇ха махаабурисасса г̇ун̣аанубхааваа вибхаавзд̇аб̣б̣аа. д̇знзд̇ам̣ вужжад̇и –

    Idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva yathārahaṃ sesapāramiyo niddhāretabbā. Tathā mahāsatte kucchigate mātu devasikaṃ chasatasahassāni vissajjetvā dānaṃ dātukāmatādohaḷo, tathā dīyamānepi dhanassa parikkhayābhāvo, jātakkhaṇe eva hatthaṃ pasāretvā ‘‘dānaṃ dassāmi, atthi kiñcī’’ti vācānicchāraṇaṃ, catupañcavassikakāle attano alaṅkārassa dhātīnaṃ hatthagatassa puna aggahetukāmatā, aṭṭhavassikakāle hadayamaṃsādikassa attano sarīrāvayavassa dātukāmatāti evamādikā sattakkhattuṃ mahāpathavikampanādianekacchariyapātubhāvahetubhūtā idha mahāpurisassa guṇānubhāvā vibhāvetabbā. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘звам̣ ажчарияаа хзд̇з, аб̣бхуд̇аа жа махзсино…бз…;

    ‘‘Evaṃ acchariyā hete, abbhutā ca mahesino…pe…;

    д̇зсу жид̇д̇аббасаад̣̇оби, д̣̇угкад̇о бариможаяз;

    Tesu cittappasādopi, dukkhato parimocaye;

    баг̇зваанугирияаа д̇зсам̣, д̇хаммасса ануд̇хаммад̇о’’д̇и.

    Pagevānukiriyā tesaṃ, dhammassa anudhammato’’ti.

    взссанд̇аражарияааван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Vessantaracariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / жарияаабидагабаал̣и • Cariyāpiṭakapāḷi / 9. взссанд̇аражарияаа • 9. Vessantaracariyā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact