Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੫੪੭] ੧੦. વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [547] 10. Vessantarajātakavaṇṇanā

    ਦਸવਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Dasavarakathāvaṇṇanā

    ਫੁਸ੍ਸਤੀ વਰવਣ੍ਣਾਭੇਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਯਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਹੇਮਨ੍ਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਮਗ੍ਗਦੇਸਕੇਨ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਖੀਣਾਸવਪਰਿવੁਤੋ ਪਠਮਗਮਨੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਤਦਾ ਸਕ੍ਯਰਾਜਾਨੋ ‘‘ਮਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਿਸੇਟ੍ਠਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ વੀਮਂਸਮਾਨਾ ‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਸਕ੍ਕਸ੍ਸਾਰਾਮੋ ਰਮਣੀਯੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨવਿਧਿਂ ਕਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਪੁਪ੍ਫਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਦਹਰਦਹਰੇ ਨਾਗਰਦਾਰਕੇ ਚ ਨਾਗਰਦਾਰਿਕਾਯੋ ਚ ਪਠਮਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ, ਤਤੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇ ਚ ਰਾਜਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਚ। ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਸਾਮਂ ਗਨ੍ਧਪੁਪ੍ਫਚੁਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮਮੇવ ਅਗਮਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਖੀਣਾਸવਪਰਿવੁਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸਾਕਿਯਾ ਮਾਨਜਾਤਿਕਾ ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧਾ। ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਦਹਰਤਰੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਹਰਦਹਰੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇ ਚ ਰਾਜਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਚ ਆਹਂਸੁ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਥ, ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ।

    Phussatīvaravaṇṇābheti idaṃ satthā kapilavatthuṃ upanissāya nigrodhārāme viharanto pokkharavassaṃ ārabbha kathesi. Yadā hi satthā pavattitavaradhammacakko anukkamena rājagahaṃ gantvā tattha hemantaṃ vītināmetvā udāyittherena maggadesakena vīsatisahassakhīṇāsavaparivuto paṭhamagamanena kapilavatthuṃ agamāsi, tadā sakyarājāno ‘‘mayaṃ amhākaṃ ñātiseṭṭhaṃ passissāmā’’ti sannipatitvā bhagavato vasanaṭṭhānaṃ vīmaṃsamānā ‘‘nigrodhasakkassārāmo ramaṇīyo’’ti sallakkhetvā tattha sabbaṃ paṭijagganavidhiṃ katvā gandhapupphādihatthā paccuggamanaṃ karontā sabbālaṅkārappaṭimaṇḍite daharadahare nāgaradārake ca nāgaradārikāyo ca paṭhamaṃ pahiṇiṃsu, tato rājakumāre ca rājakumārikāyo ca. Tesaṃ antarā sāmaṃ gandhapupphacuṇṇādīhi satthāraṃ pūjetvā bhagavantaṃ gahetvā nigrodhārāmameva agamiṃsu. Tattha bhagavā vīsatisahassakhīṇāsavaparivuto paññattavarabuddhāsane nisīdi. Tadā hi sākiyā mānajātikā mānatthaddhā. Te ‘‘ayaṃ siddhatthakumāro amhehi daharataro, amhākaṃ kaniṭṭho bhāgineyyo putto nattā’’ti cintetvā daharadahare rājakumāre ca rājakumārikāyo ca āhaṃsu ‘‘tumhe bhagavantaṃ vandatha, mayaṃ tumhākaṃ piṭṭhito nisīdissāmā’’ti.

    ਤੇਸੁ ਏવਂ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਭਗવਾ ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਮਂ ਞਾਤਯੋ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਹਨ੍ਦ ਇਦਾਨੇવ વਨ੍ਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਸੀਸੇ ਪਾਦਪਂਸੁਂ ਓਕਿਰਮਾਨੋ વਿਯ ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਦਿਸਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਅਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ਤਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਕਾਲ਼ਦੇવਲਸ੍ਸ વਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਉਪਨੀਤਾਨਂ વੋ ਪਾਦੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਂ, ਅਯਂ ਮੇ ਪਠਮવਨ੍ਦਨਾ। ਪੁਨਪਿ વਪ੍ਪਮਙ੍ਗਲਦਿવਸੇ ਜਮ੍ਬੁਚ੍ਛਾਯਾਯ ਸਿਰਿਸਯਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ વੋ ਜਮ੍ਬੁਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਂ, ਅਯਂ ਮੇ ਦੁਤਿਯવਨ੍ਦਨਾ। ਇਦਾਨਿ ਇਮਂ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ, ਅਯਂ ਮੇ ਤਤਿਯવਨ੍ਦਨਾ’’ਤਿ। ਰਞ੍ਞਾ ਪਨ વਨ੍ਦਿਤੇ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਏਕਸਾਕਿਯੋਪਿ ਨਾਹੋਸਿ, ਸਬ੍ਬੇ વਨ੍ਦਿਂਸੁਯੇવ।

    Tesu evaṃ avanditvā nisinnesu bhagavā tesaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā ‘‘na maṃ ñātayo vandanti, handa idāneva vandāpessāmī’’ti abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya ākāsaṃ abbhuggantvā tesaṃ sīse pādapaṃsuṃ okiramāno viya kaṇḍambarukkhamūle yamakapāṭihāriyasadisaṃ pāṭihāriyaṃ akāsi. Rājā suddhodano taṃ acchariyaṃ disvā āha ‘‘bhante, tumhākaṃ jātadivase kāḷadevalassa vandanatthaṃ upanītānaṃ vo pāde parivattitvā brāhmaṇassa matthake ṭhite disvā ahaṃ tumhākaṃ pāde vandiṃ, ayaṃ me paṭhamavandanā. Punapi vappamaṅgaladivase jambucchāyāya sirisayane nisinnānaṃ vo jambucchāyāya aparivattanaṃ disvāpi ahaṃ tumhākaṃ pāde vandiṃ, ayaṃ me dutiyavandanā. Idāni imaṃ adiṭṭhapubbaṃ pāṭihāriyaṃ disvāpi tumhākaṃ pāde vandāmi, ayaṃ me tatiyavandanā’’ti. Raññā pana vandite avanditvā ṭhātuṃ samattho nāma ekasākiyopi nāhosi, sabbe vandiṃsuyeva.

    ਇਤਿ ਭਗવਾ ਞਾਤਯੋ વਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਚ ਭਗવਤਿ ਸਿਖਾਪਤ੍ਤੋ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਤਮ੍ਬવਣ੍ਣਂ ਉਦਕਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਰવਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯੇ ਤੇਮੇਤੁਕਾਮਾ, ਤੇ ਤੇਮੇਨ੍ਤਿ। ਅਤੇਮੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਏਕਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪਤਤਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ‘‘ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਹੋ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਾ, ਯੇਸਂ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਏવਰੂਪਂ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਮਮ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਮਹਾਮੇਘੋ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Iti bhagavā ñātayo vandāpetvā ākāsato otaritvā paññattavarabuddhāsane nisīdi. Nisinne ca bhagavati sikhāpatto ñātisamāgamo ahosi, sabbe ekaggacittā hutvā nisīdiṃsu. Tato mahāmegho uṭṭhahitvā pokkharavassaṃ vassi, tambavaṇṇaṃ udakaṃ heṭṭhā viravantaṃ gacchati. Ye temetukāmā, te tementi. Atemetukāmassa sarīre ekabindumattampi na patati. Taṃ disvā sabbe acchariyabbhutacittajātā ahesuṃ. ‘‘Aho acchariyaṃ aho abbhutaṃ aho buddhānaṃ mahānubhāvatā, yesaṃ ñātisamāgame evarūpaṃ pokkharavassaṃ vassī’’ti bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ. Taṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi mama ñātisamāgame mahāmegho pokkharavassaṃ vassiyevā’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ ਸਿવਿਮਹਾਰਾਜਾ ਨਾਮ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਞ੍ਜਯਂ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਦ੍ਦਰਾਜਧੀਤਰਂ ਫੁਸ੍ਸਤਿਂ ਨਾਮ ਰਾਜਕਞ੍ਞਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾ ਫੁਸ੍ਸਤਿਂ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ – ਇਤੋ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ વਿਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਨ੍ਧੁਮਤਿਨਗਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਖੇਮੇ ਮਿਗਦਾਯੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਏਕੋ ਰਾਜਾ ਰਞ੍ਞੋ ਬਨ੍ਧੁਮਸ੍ਸ ਅਨਗ੍ਘੇਨ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਲਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਪਨ ਦ੍વੇ ਧੀਤਰੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਤਂ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਤਾਸਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਾਯ ਅਦਾਸਿ, ਸੁવਣ੍ਣਮਾਲਂ ਕਨਿਟ੍ਠਾਯ ਅਦਾਸਿ। ਤਾ ਉਭੋਪਿ ‘‘ਨ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰੇ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮ, ਸਤ੍ਥਾਰਮੇવ ਪੂਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਆਹਂਸੁ ‘‘ਤਾਤ, ਚਨ੍ਦਨਸਾਰੇਨ ਚ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਲਾਯ ਚ ਦਸਬਲਂ ਪੂਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਸੁਖੁਮਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਸਮੁਗ੍ਗਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨੀ ਪਨ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਲਂ ਉਰਚ੍ਛਦਮਾਲਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਸਮੁਗ੍ਗੇਨ ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਤਾ ਉਭੋਪਿ ਮਿਗਦਾਯવਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣੇਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਸਰੀਰਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਸੇਸਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਾਗਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨੀਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣવਣਂ ਸਰੀਰਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਲਾਯ ਕਤੇਨ ਉਰਚ੍ਛਦੇਨ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਾવ ਇਦਂ ਪਸਾਧਨਂ ਮਮ ਸਰੀਰਾ ਮਾ વਿਗਤਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਾਸਂ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ।

    Atīte siviraṭṭhe jetuttaranagare sivimahārājā nāma rajjaṃ kārento sañjayaṃ nāma puttaṃ paṭilabhi. So tassa vayappattassa maddarājadhītaraṃ phussatiṃ nāma rājakaññaṃ ānetvā rajjaṃ niyyādetvā phussatiṃ aggamahesiṃ akāsi. Tassā ayaṃ pubbayogo – ito ekanavutikappe vipassī nāma satthā loke udapādi. Tasmiṃ bandhumatinagaraṃ nissāya kheme migadāye viharante eko rājā rañño bandhumassa anagghena candanasārena saddhiṃ satasahassagghanikaṃ suvaṇṇamālaṃ pesesi. Rañño pana dve dhītaro ahesuṃ. So taṃ paṇṇākāraṃ tāsaṃ dātukāmo hutvā candanasāraṃ jeṭṭhikāya adāsi, suvaṇṇamālaṃ kaniṭṭhāya adāsi. Tā ubhopi ‘‘na mayaṃ imaṃ attano sarīre piḷandhissāma, satthārameva pūjessāmā’’ti cintetvā rājānaṃ āhaṃsu ‘‘tāta, candanasārena ca suvaṇṇamālāya ca dasabalaṃ pūjessāmā’’ti. Taṃ sutvā rājā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi. Jeṭṭhikā sukhumacandanacuṇṇaṃ kāretvā suvaṇṇasamuggaṃ pūretvā gaṇhāpesi. Kaniṭṭhabhaginī pana suvaṇṇamālaṃ uracchadamālaṃ kārāpetvā suvaṇṇasamuggena gaṇhāpesi. Tā ubhopi migadāyavihāraṃ gantvā jeṭṭhikā candanacuṇṇena dasabalassa suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ pūjetvā sesacuṇṇāni gandhakuṭiyaṃ vikiritvā ‘‘bhante, anāgate tumhādisassa buddhassa mātā bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Kaniṭṭhabhaginīpi tathāgatassa suvaṇṇavaṇaṃ sarīraṃ suvaṇṇamālāya katena uracchadena pūjetvā ‘‘bhante, yāva arahattappatti, tāva idaṃ pasādhanaṃ mama sarīrā mā vigataṃ hotū’’ti patthanaṃ akāsi. Satthāpi tāsaṃ anumodanaṃ akāsi.

    ਤਾ ਉਭੋਪਿ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਾਸੁ ਜੇਟ੍ਠਭਗਿਨੀ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ , ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਤੋ ਦੇવਲੋਕਂ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪਾવਸਾਨੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕਾਲੇ ਬੁਦ੍ਧਮਾਤਾ ਮਹਾਮਾਯਾਦੇવੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨੀਪਿ ਤਥੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਧੀਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਤਾਯ વਿਯ ਉਰਚ੍ਛਦਮਾਲਾਯ ਅਲਙ੍ਕਤੇਨ ਉਰੇਨ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਉਰਚ੍ਛਦਾ ਨਾਮ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥੁ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਭਾਗੇ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੇਨੇવ ਪਿਤਰਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਦਿવਸੇਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਕਿਕਿਰਾਜਾਪਿ ਅਞ੍ਞਾ ਸਤ੍ਤ ਧੀਤਰੋ ਲਭਿ। ਤਾਸਂ ਨਾਮਾਨਿ –

    Tā ubhopi yāvatāyukaṃ ṭhatvā devaloke nibbattiṃsu. Tāsu jeṭṭhabhaginī devalokato manussalokaṃ , manussalokato devalokaṃ saṃsarantī ekanavutikappāvasāne amhākaṃ buddhuppādakāle buddhamātā mahāmāyādevī nāma ahosi. Kaniṭṭhabhaginīpi tatheva saṃsarantī kassapadasabalassa kāle kikissa rañño dhītā hutvā nibbatti. Sā cittakammakatāya viya uracchadamālāya alaṅkatena urena jātattā uracchadā nāma kumārikā hutvā soḷasavassikakāle satthu bhattānumodanaṃ sutvā sotāpattiphale patiṭṭhāya aparabhāge bhattānumodanaṃ suṇanteneva pitarā sotāpattiphalaṃ pattadivaseyeva arahattaṃ patvā pabbajitvā parinibbāyi. Kikirājāpi aññā satta dhītaro labhi. Tāsaṃ nāmāni –

    ‘‘ਸਮਣੀ ਸਮਣਗੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਿਕ੍ਖਦਾਯਿਕਾ।

    ‘‘Samaṇī samaṇaguttā ca, bhikkhunī bhikkhadāyikā;

    ਧਮ੍ਮਾ ਚੇવ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਸਙ੍ਘਦਾਸੀ ਚ ਸਤ੍ਤਮੀ’’ਤਿ॥

    Dhammā ceva sudhammā ca, saṅghadāsī ca sattamī’’ti.

    ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ –

    Tā imasmiṃ buddhuppāde –

    ‘‘ਖੇਮਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਚ, ਪਟਾਚਾਰਾ ਚ ਗੋਤਮੀ।

    ‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, paṭācārā ca gotamī;

    ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਮਹਾਮਾਯਾ, વਿਸਾਖਾ ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਤਮੀ’’ਤਿ॥

    Dhammadinnā mahāmāyā, visākhā cāpi sattamī’’ti.

    ਤਾਸੁ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਤਾਯ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਪੂਜਾਯ ਫਲੇਨ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨਰਸਪਰਿਪ੍ਫੋਸਿਤੇਨ વਿਯ ਸਰੀਰੇਨ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਨਾਮ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਯੁਕਤਂ ਞਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਯਸੇਨ ਤਂ ਆਦਾਯ ਨਨ੍ਦਨવਨੁਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਤਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਸਯਂ ਸਯਨਪਸ੍ਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਫੁਸ੍ਸਤਿ, ਤੇ ਦਸ વਰੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਤੇ ਗਣ੍ਹਸ੍ਸੂ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗਾਥਾਸਹਸ੍ਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਮਹਾવੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕੇ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tāsu phussatī sudhammā nāma hutvā dānādīni puññāni katvā vipassisammāsambuddhassa katāya candanacuṇṇapūjāya phalena rattacandanarasaparipphositena viya sarīrena jātattā phussatī nāma kumārikā hutvā devesu ca manussesu ca saṃsarantī aparabhāge sakkassa devarañño aggamahesī hutvā nibbatti. Athassā yāvatāyukaṃ ṭhatvā pañcasu pubbanimittesu uppannesu sakko devarājā tassā parikkhīṇāyukataṃ ñatvā mahantena yasena taṃ ādāya nandanavanuyyānaṃ gantvā tattha taṃ alaṅkatasayanapiṭṭhe nisinnaṃ sayaṃ sayanapasse nisīditvā etadavoca ‘‘bhadde phussati, te dasa vare dammi, te gaṇhassū’’ti vadanto imasmiṃ gāthāsahassapaṭimaṇḍite mahāvessantarajātake paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੧੬੫੫.

    1655.

    ‘‘ਫੁਸ੍ਸਤੀ વਰવਣ੍ਣਾਭੇ, વਰਸ੍ਸੁ ਦਸਧਾ વਰੇ।

    ‘‘Phussatī varavaṇṇābhe, varassu dasadhā vare;

    ਪਥਬ੍ਯਾ ਚਾਰੁਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਿ, ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨਸੋ ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pathabyā cārupubbaṅgi, yaṃ tuyhaṃ manaso piya’’nti.

    ਏવਮੇਸਾ ਮਹਾવੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    Evamesā mahāvessantaradhammadesanā devaloke patiṭṭhāpitā nāma hoti.

    ਤਤ੍ਥ ਫੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਂ ਨਾਮੇਨਾਲਪਤਿ। વਰવਣ੍ਣਾਭੇਤਿ વਰਾਯ વਣ੍ਣਾਭਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ। ਦਸਧਾਤਿ ਦਸવਿਧੇ। ਪਥਬ੍ਯਾਤਿ ਪਥવਿਯਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਕਤ੍વਾ વਰਸ੍ਸੁ ਗਣ੍ਹਸ੍ਸੂਤਿ વਦਤਿ। ਚਾਰੁਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗੀਤਿ ਚਾਰੁਨਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗੇਨ વਰਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ। ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨਸੋ ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਯਂ ਤવ ਮਨਸਾ ਪਿਯਂ, ਤਂ ਤਂ ਦਸਹਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ ਗਣ੍ਹਾਹੀਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha phussatīti taṃ nāmenālapati. Varavaṇṇābheti varāya vaṇṇābhāya samannāgate. Dasadhāti dasavidhe. Pathabyāti pathaviyaṃ gahetabbe katvā varassu gaṇhassūti vadati. Cārupubbaṅgīti cārunā pubbaṅgena varalakkhaṇena samannāgate. Yaṃ tuyhaṃ manaso piyanti yaṃ yaṃ tava manasā piyaṃ, taṃ taṃ dasahi koṭṭhāsehi gaṇhāhīti vadati.

    ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚવਨਧਮ੍ਮਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੀ ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਗਾਥਮਾਹ –

    Sā attano cavanadhammataṃ ajānantī pamattā hutvā dutiyagāthamāha –

    ੧੬੫੬.

    1656.

    ‘‘ਦੇવਰਾਜ ਨਮੋ ਤ੍ਯਤ੍ਥੁ, ਕਿਂ ਪਾਪਂ ਪਕਤਂ ਮਯਾ।

    ‘‘Devarāja namo tyatthu, kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā;

    ਰਮ੍ਮਾ ਚਾવੇਸਿ ਮਂ ਠਾਨਾ, વਾਤੋવ ਧਰਣੀਰੁਹ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Rammā cāvesi maṃ ṭhānā, vātova dharaṇīruha’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਮੋ ਤ੍ਯਤ੍ਥੂਤਿ ਨਮੋ ਤੇ ਅਤ੍ਥੁ। ਕਿਂ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਕਿਂ ਮਯਾ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਾਪਂ ਪਕਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਧਰਣੀਰੁਹਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਂ।

    Tattha namo tyatthūti namo te atthu. Kiṃ pāpanti kiṃ mayā tava santike pāpaṃ pakatanti pucchati. Dharaṇīruhanti rukkhaṃ.

    ਅਥਸ੍ਸਾ ਪਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Athassā pamattabhāvaṃ ñatvā sakko dve gāthā abhāsi –

    ੧੬੫੭.

    1657.

    ‘‘ਨ ਚੇવ ਤੇ ਕਤਂ ਪਾਪਂ, ਨ ਚ ਮੇ ਤ੍વਮਸਿ ਅਪ੍ਪਿਯਾ।

    ‘‘Na ceva te kataṃ pāpaṃ, na ca me tvamasi appiyā;

    ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਤੇ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਯੇਨ ਤੇવਂ વਦਾਮਹਂ॥

    Puññañca te parikkhīṇaṃ, yena tevaṃ vadāmahaṃ.

    ੧੬੫੮.

    1658.

    ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਰਣਂ ਤੁਯ੍ਹਂ, વਿਨਾਭਾવੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Santike maraṇaṃ tuyhaṃ, vinābhāvo bhavissati;

    ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਮੇ ਏਤੇ, વਰੇ ਦਸ ਪવੇਚ੍ਛਤੋ’’ਤਿ॥

    Paṭiggaṇhāhi me ete, vare dasa pavecchato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਤੇવਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਤੇ ਏવਂ વਦਾਮਿ। ਤੁਯ੍ਹਂ વਿਨਾਭਾવੋਤਿ ਤવ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਯੋਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਪવੇਚ੍ਛਤੋਤਿ ਦਦਮਾਨਸ੍ਸ।

    Tattha yena tevanti yena te evaṃ vadāmi. Tuyhaṃ vinābhāvoti tava amhehi saddhiṃ viyogo bhavissati. Pavecchatoti dadamānassa.

    ਸਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਂ ਞਤ੍વਾ વਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Sā sakkassa vacanaṃ sutvā nicchayena attano maraṇaṃ ñatvā varaṃ gaṇhantī āha –

    ੧੬੫੯.

    1659.

    ‘‘વਰਂ ਚੇ ਮੇ ਅਦੋ ਸਕ੍ਕ, ਸਬ੍ਬਭੂਤਾਨਮਿਸ੍ਸਰ।

    ‘‘Varaṃ ce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;

    ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਂ ਨਿવੇਸਨੇ॥

    Sivirājassa bhaddante, tattha assaṃ nivesane.

    ੧੬੬੦.

    1660.

    ‘‘ਨੀਲਨੇਤ੍ਤਾ ਨੀਲਭਮੁ, ਨੀਲਕ੍ਖੀ ਚ ਯਥਾ ਮਿਗੀ।

    ‘‘Nīlanettā nīlabhamu, nīlakkhī ca yathā migī;

    ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਤਤ੍ਥਪਸ੍ਸਂ ਪੁਰਿਨ੍ਦਨ॥

    Phussatī nāma nāmena, tatthapassaṃ purindana.

    ੧੬੬੧.

    1661.

    ‘‘ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭੇਥ વਰਦਂ, ਯਾਚਯੋਗਂ ਅਮਚ੍ਛਰਿਂ।

    ‘‘Puttaṃ labhetha varadaṃ, yācayogaṃ amacchariṃ;

    ਪੂਜਿਤਂ ਪਟਿਰਾਜੂਹਿ, ਕਿਤ੍ਤਿਮਨ੍ਤਂ ਯਸਸ੍ਸਿਨਂ॥

    Pūjitaṃ paṭirājūhi, kittimantaṃ yasassinaṃ.

    ੧੬੬੨.

    1662.

    ‘‘ਗਬ੍ਭਂ ਮੇ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿਯਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਙ੍ਗਂ ਅਨੁਨ੍ਨਤਂ।

    ‘‘Gabbhaṃ me dhārayantiyā, majjhimaṅgaṃ anunnataṃ;

    ਕੁਚ੍ਛਿ ਅਨੁਨ੍ਨਤੋ ਅਸ੍ਸ, ਚਾਪਂવ ਲਿਖਿਤਂ ਸਮਂ॥

    Kucchi anunnato assa, cāpaṃva likhitaṃ samaṃ.

    ੧੬੬੩.

    1663.

    ‘‘ਥਨਾ ਮੇ ਨਪ੍ਪਪਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਲਿਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤੁ વਾਸવ।

    ‘‘Thanā me nappapateyyuṃ, palitā na santu vāsava;

    ਕਾਯੇ ਰਜੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪੇਥ, વਜ੍ਝਞ੍ਚਾਪਿ ਪਮੋਚਯੇ॥

    Kāye rajo na limpetha, vajjhañcāpi pamocaye.

    ੧੬੬੪.

    1664.

    ‘‘ਮਯੂਰਕੋਞ੍ਚਾਭਿਰੁਦੇ, ਨਾਰਿવਰਗਣਾਯੁਤੇ।

    ‘‘Mayūrakoñcābhirude, nārivaragaṇāyute;

    ਖੁਜ੍ਜਚੇਲਾਪਕਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਸੂਤਮਾਗਧવਣ੍ਣਿਤੇ॥

    Khujjacelāpakākiṇṇe, sūtamāgadhavaṇṇite.

    ੧੬੬੫.

    1665.

    ‘‘ਚਿਤ੍ਰਗ੍ਗਲ਼ੇਰੁਘੁਸਿਤੇ, ਸੁਰਾਮਂਸਪਬੋਧਨੇ।

    ‘‘Citraggaḷerughusite, surāmaṃsapabodhane;

    ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਤਤ੍ਥਸ੍ਸਂ ਮਹੇਸੀ ਪਿਯਾ’’ਤਿ॥

    Sivirājassa bhaddante, tatthassaṃ mahesī piyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਸਿવਿਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੀ ਏવਮਾਹ। ਯਥਾ ਮਿਗੀਤਿ ਏਕવਸ੍ਸਿਕਾ ਹਿ ਮਿਗਪੋਤਿਕਾ ਨੀਲਨੇਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇવਮਾਹ। ਤਤ੍ਥਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਾਮੇਨ ਅਸ੍ਸਂ। ਲਭੇਥਾਤਿ ਲਭੇਯ੍ਯਂ। વਰਦਨ੍ਤਿ ਅਲਙ੍ਕਤਸੀਸਅਕ੍ਖਿਯੁਗਲਹਦਯਮਂਸਰੁਧਿਰਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਯਾਚਿਤਯਾਚਿਤਸ੍ਸ વਰਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਦਾਯਕਂ। ਕੁਚ੍ਛੀਤਿ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਲਿਖਿਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਛੇਕੇਨ ਧਨੁਕਾਰੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਲਿਖਿਤਂ ਧਨੁ ਅਨੁਨ੍ਨਤਮਜ੍ਝਂ ਤੁਲਾવਟ੍ਟਂ ਸਮਂ ਹੋਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਮੇ ਕੁਚ੍ਛਿ ਭવੇਯ੍ਯ।

    Tattha sivirājassāti sā sakalajambudīpatalaṃ olokentī attano anucchavikaṃ sivirañño nivesanaṃ disvā tattha aggamahesibhāvaṃ patthentī evamāha. Yathā migīti ekavassikā hi migapotikā nīlanettā hoti, tenevamāha. Tatthapassanti tatthapi imināva nāmena assaṃ. Labhethāti labheyyaṃ. Varadanti alaṅkatasīsaakkhiyugalahadayamaṃsarudhirasetacchattaputtadāresu yācitayācitassa varabhaṇḍassa dāyakaṃ. Kucchīti ‘‘majjhimaṅga’’nti vuttaṃ sarūpato dasseti. Likhitanti yathā chekena dhanukārena sammā likhitaṃ dhanu anunnatamajjhaṃ tulāvaṭṭaṃ samaṃ hoti, evarūpo me kucchi bhaveyya.

    ਨਪ੍ਪਪਤੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਪਤਿਤ੍વਾ ਲਮ੍ਬਾ ਨ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ। ਪਲਿਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤੁ વਾਸવਾਤਿ વਾਸવ ਦੇવਸੇਟ੍ਠ, ਪਲਿਤਾਨਿਪਿ ਮੇ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਨ ਸਨ੍ਤੁ ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ। ‘‘ਪਲਿਤਾਨਿ ਸਿਰੋਰੁਹਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। વਜ੍ਝਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰਕਂ ਰਾਜਾਪਰਾਧਿਕਂ વਜ੍ਝਪ੍ਪਤ੍ਤਚੋਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨ ਮੋਚੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਭવੇਯ੍ਯਂ। ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਸ੍ਸਰਿਯਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਭੂਤਮਾਗਧવਣ੍ਣਿਤੇਤਿ ਭੋਜਨਕਾਲਾਦੀਸੁ ਥੁਤਿવਸੇਨ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੇਹਿ ਸੂਤੇਹਿ ਚੇવ ਮਾਗਧਕੇਹਿ ਚ વਣ੍ਣਿਤੇ। ਚਿਤ੍ਰਗ੍ਗਲ਼ੇਰੁਘੁਸਿਤੇਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਤੂਰਿਯਸਦ੍ਦਸਦਿਸਂ ਮਨੋਰਮਂ ਰવਂ ਰવਨ੍ਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨવਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਦ੍વਾਰਕવਾਟੇਹਿ ਉਗ੍ਘੋਸਿਤੇ। ਸੁਰਾਮਂਸਪਬੋਧਨੇਤਿ ‘‘ਪਿવਥ, ਖਾਦਥਾ’’ਤਿ ਸੁਰਾਮਂਸੇਹਿ ਪਬੋਧਿਯਮਾਨਜਨੇ ਏવਰੂਪੇ ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਭવੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਦਸ વਰੇ ਗਣ੍ਹਿ।

    Nappapateyyunti patitvā lambā na bhaveyyuṃ. Palitā na santu vāsavāti vāsava devaseṭṭha, palitānipi me sirasmiṃ na santu mā paññāyiṃsu. ‘‘Palitāni siroruhā’’tipi pāṭho. Vajjhañcāpīti kibbisakārakaṃ rājāparādhikaṃ vajjhappattacoraṃ attano balena mocetuṃ samatthā bhaveyyaṃ. Iminā attano issariyabhāvaṃ dīpeti. Bhūtamāgadhavaṇṇiteti bhojanakālādīsu thutivasena kālaṃ ārocentehi sūtehi ceva māgadhakehi ca vaṇṇite. Citraggaḷerughusiteti pañcaṅgikatūriyasaddasadisaṃ manoramaṃ ravaṃ ravantehi sattaratanavicittehi dvārakavāṭehi ugghosite. Surāmaṃsapabodhaneti ‘‘pivatha, khādathā’’ti surāmaṃsehi pabodhiyamānajane evarūpe sivirājassa nivesane tassa aggamahesī bhaveyyanti ime dasa vare gaṇhi.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਭਾવੋ ਪਠਮੋ વਰੋ, ਨੀਲਨੇਤ੍ਤਤਾ ਦੁਤਿਯੋ, ਨੀਲਭਮੁਕਤਾ ਤਤਿਯੋ, ਫੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਾਮਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ, ਪੁਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭੋ ਪਞ੍ਚਮੋ, ਅਨੁਨ੍ਨਤਕੁਚ੍ਛਿਤਾ ਛਟ੍ਠੋ, ਅਲਮ੍ਬਤ੍ਥਨਤਾ ਸਤ੍ਤਮੋ, ਅਪਲਿਤਭਾવੋ ਅਟ੍ਠਮੋ, ਸੁਖੁਮਚ੍ਛવਿਭਾવੋ ਨવਮੋ, વਜ੍ਝਪ੍ਪਮੋਚਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਦਸਮੋ વਰੋਤਿ।

    Tattha sivirājassa aggamahesibhāvo paṭhamo varo, nīlanettatā dutiyo, nīlabhamukatā tatiyo, phussatīti nāmaṃ catuttho, puttapaṭilābho pañcamo, anunnatakucchitā chaṭṭho, alambatthanatā sattamo, apalitabhāvo aṭṭhamo, sukhumacchavibhāvo navamo, vajjhappamocanasamatthatā dasamo varoti.

    ਸਕ੍ਕੋ ਆਹ –

    Sakko āha –

    ੧੬੬੬.

    1666.

    ‘‘ਯੇ ਤੇ ਦਸ વਰਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨੇ।

    ‘‘Ye te dasa varā dinnā, mayā sabbaṅgasobhane;

    ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ વਿਜਿਤੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਲਚ੍ਛਸੀ વਰੇ’’ਤਿ॥

    Sivirājassa vijite, sabbe te lacchasī vare’’ti.

    ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਫੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਦਸ વਰੇ ਅਦਾਸਿ, ਦਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਫੁਸ੍ਸਤਿ, ਤવ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸਮਿਜ੍ਝਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Athassā sakko devarājā phussatiyā dasa vare adāsi, datvā ca pana ‘‘bhadde phussati, tava sabbe te samijjhantū’’ti vatvā anumodi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੬੬੭.

    1667.

    ‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਮਘવਾ, ਦੇવਰਾਜਾ ਸੁਜਮ੍ਪਤਿ।

    ‘‘Idaṃ vatvāna maghavā, devarājā sujampati;

    ਫੁਸ੍ਸਤਿਯਾ વਰਂ ਦਤ੍વਾ, ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਥ વਾਸવੋ’’ਤਿ॥

    Phussatiyā varaṃ datvā, anumodittha vāsavo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਲਚ੍ਛਸਿ વਰੇ’’ਤਿ ਏવਂ વਰੇ ਦਤ੍વਾ ਪਮੁਦ੍ਦਿਤੋ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha anumoditthāti ‘‘sabbe te lacchasi vare’’ti evaṃ vare datvā pamuddito tuṭṭhamānaso ahosīti attho.

    ਦਸવਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dasavarakathā niṭṭhitā.

    ਹਿਮવਨ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    Himavantavaṇṇanā

    ਇਤਿ ਸਾ વਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਮਦ੍ਦਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਜਾਯਮਾਨਾ ਚ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਪਰਿਕਿਣ੍ਣੇਨ વਿਯ ਸਰੀਰੇਨ ਜਾਤਾ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ‘‘ਫੁਸ੍ਸਤੀ’’ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ વਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਿવਿਮਹਾਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਯਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Iti sā vare gahetvā tato cutā maddarañño aggamahesiyā kucchimhi nibbatti. Jāyamānā ca candanacuṇṇaparikiṇṇena viya sarīrena jātā. Tenassā nāmaggahaṇadivase ‘‘phussatī’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Sā mahantena parivārena vaḍḍhitvā soḷasavassakāle uttamarūpadharā ahosi. Atha naṃ sivimahārājā puttassa sañjayakumārassa atthāya ānetvā tassa chattaṃ ussāpetvā soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhikaṃ katvā aggamahesiṭṭhāne ṭhapesi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਸਾ ਫੁਸ੍ਸਤੀ, ਛਤ੍ਤਿਯੇ ਉਪਪਜ੍ਜਥ।

    ‘‘Tato cutā sā phussatī, chattiye upapajjatha;

    ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਮ੍ਹਿ ਨਗਰੇ, ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਸਮਾਗਮੀ’’ਤਿ॥

    Jetuttaramhi nagare, sañjayena samāgamī’’ti.

    ਸਾ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਕ੍ਕੋ ਆવਜ੍ਜਮਾਨੋ ‘‘ਮਯਾ ਫੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨવਰੇਸੁ ਨવ વਰਾ ਸਮਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਕੋ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤવਰੋ ਨ ਤਾવ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸਾ ਸਮਿਜ੍ਝਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤਦਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕੇ વਸਤਿ, ਆਯੁ ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਰਿਸ, ਤਯਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਚવਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੁਪਪਨ੍ਨੋ, ਸੇਸਦੇવਪੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਅਮਚ੍ਚਾਨਂ ਗੇਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਦੋਹਲ਼ਿਨੀ ਹੁਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇਸੁ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇ ਚਾਤਿ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਛ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਛ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਅਹੋਸਿ।

    Sā sañjayassa piyā manāpā ahosi. Atha naṃ sakko āvajjamāno ‘‘mayā phussatiyā dinnavaresu nava varā samiddhā’’ti disvā ‘‘eko pana puttavaro na tāva samijjhati, tampissā samijjhāpessāmī’’ti cintesi. Tadā mahāsatto tāvatiṃsadevaloke vasati, āyu cassa parikkhīṇaṃ ahosi. Taṃ ñatvā sakko tassa santikaṃ gantvā ‘‘mārisa, tayā manussalokaṃ gantuṃ vaṭṭati, tattha sivirañño aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā tassa ceva aññesañca cavanadhammānaṃ saṭṭhisahassānaṃ devaputtānaṃ paṭiññaṃ gahetvā sakaṭṭhānameva gato. Mahāsattopi tato cavitvā tatthupapanno, sesadevaputtāpi saṭṭhisahassānaṃ amaccānaṃ gehesu nibbattiṃsu. Mahāsatte kucchigate phussatī dohaḷinī hutvā catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe rājanivesanadvāre cāti chasu ṭhānesu cha dānasālāyo kārāpetvā devasikaṃ cha satasahassāni vissajjetvā mahādānaṃ dātukāmā ahosi.

    ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸਾ ਦੋਹਲ਼ਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨੇਮਿਤ੍ਤਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾ – ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਦਾਨਾਭਿਰਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਦਾਨੇਨ ਤਿਤ੍ਤਿਂ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਛ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਾਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਆਯਸ੍ਸ ਪਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਰਾਜਾਨੋ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। ਦੇવੀ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ ਦਸਮਾਸੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇ ਨਗਰਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਨਗਰਂ ਦੇવਨਗਰਂ વਿਯ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇવਿਂ ਰਥવਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ વੇਸ੍ਸਾਨਂ વੀਥਿਯਾ વੇਮਜ੍ਝਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਕਮ੍ਮਜવਾਤਾ ਚਲਿਂਸੁ। ਅਥ ਅਮਚ੍ਚਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸવੀਥਿਯਂਯੇવ ਤਸ੍ਸਾ ਸੂਤਿਘਰਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ વਾਸਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Rājā tassā dohaḷaṃ sutvā nemittake brāhmaṇe pakkosāpetvā pucchi. Nemittakā – ‘‘mahārāja, deviyā kucchimhi dānābhirato satto uppanno, dānena tittiṃ na gamissatī’’ti vadiṃsu. Taṃ sutvā rājā tuṭṭhamānaso hutvā cha dānasālāyo kārāpetvā vuttappakāraṃ dānaṃ paṭṭhapesi. Bodhisattassa paṭisandhiggahaṇakālato paṭṭhāya rañño āyassa pamāṇaṃ nāma nāhosi. Tassa puññānubhāvena sakalajambudīparājāno paṇṇākāraṃ pahiṇiṃsu. Devī mahantena parivārena gabbhaṃ dhārentī dasamāse paripuṇṇe nagaraṃ daṭṭhukāmā hutvā rañño ārocesi. Rājā nagaraṃ devanagaraṃ viya alaṅkārāpetvā deviṃ rathavaraṃ āropetvā nagaraṃ padakkhiṇaṃ kāresi. Tassā vessānaṃ vīthiyā vemajjhaṃ sampattakāle kammajavātā caliṃsu. Atha amaccā rañño ārocesuṃ. Taṃ sutvā vessavīthiyaṃyeva tassā sūtigharaṃ kārāpetvā vāsaṃ gaṇhāpesi. Sā tattha puttaṃ vijāyi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਦਸ ਮਾਸੇ ਧਾਰਯਿਤ੍વਾਨ, ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਪੁਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ।

    ‘‘Dasa māse dhārayitvāna, karontī puraṃ padakkhiṇaṃ;

    વੇਸ੍ਸਾਨਂ વੀਥਿਯਾ ਮਜ੍ਝੇ, ਜਨੇਸਿ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਚਰਿਯਾ॰ ੧.੭੬)।

    Vessānaṃ vīthiyā majjhe, janesi phussatī mama’’nti. (cariyā. 1.76);

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁ ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਯੇવ વਿਸਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਯੇવ ਚ ਮਾਤੁ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤੇ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ‘‘ਤਾਤ, ਯਥਾਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਦਾਨਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਪਸਾਰਿਤਹਤ੍ਥੇ ਸਹਸ੍ਸਤ੍ਥવਿਕਂ ਠਪੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਹਿ ਉਮਙ੍ਗਜਾਤਕੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜਾਤਕੇ ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਤਭਾવੇਤਿ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਜਾਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਮਾਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ વੇਸ੍ਸવੀਥਿਯਂ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ।

    Mahāsatto mātu kucchito nikkhantoyeva visado hutvā akkhīni ummīletvā nikkhami. Nikkhantoyeva ca mātu hatthaṃ pasāretvā ‘‘amma, dānaṃ dassāmi, atthi kiñci te dhana’’nti āha. Athassa mātā ‘‘tāta, yathāajjhāsayena dānaṃ dehī’’ti pasāritahatthe sahassatthavikaṃ ṭhapesi. Mahāsatto hi umaṅgajātake imasmiṃ jātake pacchimattabhāveti tīsu ṭhānesu jātamatteyeva mātarā saddhiṃ kathesi. Athassa nāmaggahaṇadivase vessavīthiyaṃ jātattā ‘‘vessantaro’’ti nāmaṃ kariṃsu.

    ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਂ, ਨਪਿ ਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭવਂ।

    ‘‘Na mayhaṃ mattikaṃ nāmaṃ, napi pettikasambhavaṃ;

    ਜਾਤੋਮ੍ਹਿ વੇਸ੍ਸવੀਥਿਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੁ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਚਰਿਯਾ॰ ੧.੭੭)।

    Jātomhi vessavīthiyaṃ, tasmā vessantaro ahu’’nti. (cariyā. 1.77);

    ਜਾਤਦਿવਸੇਯੇવ ਪਨਸ੍ਸ ਏਕਾ ਆਕਾਸਚਾਰਿਨੀ ਕਰੇਣੁਕਾ ਅਭਿਮਙ੍ਗਲਸਮ੍ਮਤਂ ਸਬ੍ਬਸੇਤਂ ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਹਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਂ ਦਿવਸਮੇવ ਅਮਚ੍ਚਗੇਹੇਸੁ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਕੁਮਾਰਕਾ ਜਾਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਦੀਘਾਦਿਦੋਸੇ વਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਲਮ੍ਬਥਨਿਯੋ ਮਧੁਰਖੀਰਾਯੋ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਧਾਤਿਯੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਸਟ੍ਠਿਦਾਰਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕੇਕਾ ਧਾਤਿਯੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਦਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ વਡ੍ਢਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਂ ਕੁਮਾਰਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਚਤੁਪ੍ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਤਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਧਾਤੀਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਾਹਿ ਦੀਯਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਯ੍ਯਮੇવ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਕਾਰੇਸਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਤਮ੍ਪਿ ਅਦਾਸਿਯੇવ। ਇਤਿ ਦਾਰਕਕਾਲੇਯੇવ ਧਾਤੀਨਂ ਨવ વਾਰੇ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਅਦਾਸਿ।

    Jātadivaseyeva panassa ekā ākāsacārinī kareṇukā abhimaṅgalasammataṃ sabbasetaṃ hatthipotakaṃ ānetvā maṅgalahatthiṭṭhāne ṭhapetvā pakkāmi. Tassa mahāsattaṃ paccayaṃ katvā uppannattā ‘‘paccayo’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Taṃ divasameva amaccagehesu saṭṭhisahassakumārakā jāyiṃsu. Rājā mahāsattassa atidīghādidose vivajjetvā alambathaniyo madhurakhīrāyo catusaṭṭhi dhātiyo upaṭṭhāpesi. Tena saddhiṃ jātānañca saṭṭhidārakasahassānaṃ ekekā dhātiyo upaṭṭhāpesi. So saṭṭhisahassehi dārakehi saddhiṃ mahantena parivārena vaḍḍhati. Athassa rājā satasahassagghanakaṃ kumārapiḷandhanaṃ kārāpesi. So catuppañcavassikakāle taṃ omuñcitvā dhātīnaṃ datvā puna tāhi dīyamānampi na gaṇhi. Tā rañño ārocayiṃsu. Rājā taṃ sutvā ‘‘mama puttena dinnaṃ brahmadeyyameva hotū’’ti aparampi kāresi. Kumāro tampi adāsiyeva. Iti dārakakāleyeva dhātīnaṃ nava vāre piḷandhanaṃ adāsi.

    ਅਟ੍ਠવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਪਨ ਪਾਸਾਦવਰਗਤੋ ਸਿਰਿਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਹਂ ਬਾਹਿਰਕਦਾਨਮੇવ ਦੇਮਿ, ਤਂ ਮਂ ਨ ਪਰਿਤੋਸੇਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਦਾਨਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਸਚੇ ਮਂ ਕੋਚਿ ਸੀਸਂ ਯਾਚੇਯ੍ਯ, ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦਦੇਯ੍ਯਂ। ਸਚੇਪਿ ਮਂ ਕੋਚਿ ਹਦਯਂ ਯਾਚੇਯ੍ਯ, ਉਰਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਹਦਯਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਂ। ਸਚੇ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਾਚੇਯ੍ਯ, ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਂ। ਸਚੇ ਸਰੀਰਮਂਸਂ ਯਾਚੇਯ੍ਯ, ਸਕਲਸਰੀਰਤੋ ਮਂਸਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਂ। ਸਚੇਪਿ ਮਂ ਕੋਚਿ ਰੁਧਿਰਂ ਯਾਚੇਯ੍ਯ, ਰੁਧਿਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਂ। ਅਥ વਾਪਿ ਕੋਚਿ ‘ਦਾਸੋ ਮੇ ਹੋਹੀ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਤਾਨਮਸ੍ਸ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਦਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ ਸਭਾવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਨਹੁਤਾਧਿਕਦ੍વਿਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸਬਹਲਾ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ਮਤ੍ਤવਰવਾਰਣੋ વਿਯ ਗਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਮ੍ਪਿ। ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ ਸੁਸੇਦਿਤવੇਤ੍ਤਙ੍ਕੁਰੋ વਿਯ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਾਭਿਮੁਖੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪਥવਿਸਦ੍ਦੇਨ ਦੇવਾ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਖਣਿਕવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਅਕਾਲવਿਜ੍ਜੁਲਤਾ ਨਿਚ੍ਛਰਿਂਸੁ, ਸਾਗਰੋ ਸਙ੍ਖੁਭਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਅਪ੍ਫੋਟੇਸਿ, ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਾਰਮਦਾਸਿ। ਪਥવਿਤਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਅਹੋਸਿ।

    Aṭṭhavassikakāle pana pāsādavaragato sirisayanapiṭṭhe nisinnova cintesi ‘‘ahaṃ bāhirakadānameva demi, taṃ maṃ na paritoseti, ajjhattikadānaṃ dātukāmomhi, sace maṃ koci sīsaṃ yāceyya, sīsaṃ chinditvā tassa dadeyyaṃ. Sacepi maṃ koci hadayaṃ yāceyya, uraṃ bhinditvā hadayaṃ nīharitvā dadeyyaṃ. Sace akkhīni yāceyya, akkhīni uppāṭetvā dadeyyaṃ. Sace sarīramaṃsaṃ yāceyya, sakalasarīrato maṃsaṃ chinditvā dadeyyaṃ. Sacepi maṃ koci rudhiraṃ yāceyya, rudhiraṃ gahetvā dadeyyaṃ. Atha vāpi koci ‘dāso me hohī’ti vadeyya, attānamassa sāvetvā dāsaṃ katvā dadeyya’’nti. Tassevaṃ sabhāvaṃ cintentassa catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā ayaṃ mahāpathavī mattavaravāraṇo viya gajjamānā kampi. Sinerupabbatarājā suseditavettaṅkuro viya onamitvā jetuttaranagarābhimukho aṭṭhāsi. Pathavisaddena devā gajjanto khaṇikavassaṃ vassi, akālavijjulatā nicchariṃsu, sāgaro saṅkhubhi. Sakko devarājā apphoṭesi, mahābrahmā sādhukāramadāsi. Pathavitalato paṭṭhāya yāva brahmalokā ekakolāhalaṃ ahosi.

    વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

    Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ਯਦਾਹਂ ਦਾਰਕੋ ਹੋਮਿ, ਜਾਤਿਯਾ ਅਟ੍ਠવਸ੍ਸਿਕੋ।

    ‘‘Yadāhaṃ dārako homi, jātiyā aṭṭhavassiko;

    ਤਦਾ ਨਿਸਜ੍ਜ ਪਾਸਾਦੇ, ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ વਿਚਿਨ੍ਤਯਿਂ॥

    Tadā nisajja pāsāde, dānaṃ dātuṃ vicintayiṃ.

    ‘‘ਹਦਯਂ ਦਦੇਯ੍ਯਂ ਚਕ੍ਖੁਂ, ਮਂਸਮ੍ਪਿ ਰੁਧਿਰਮ੍ਪਿ ਚ।

    ‘‘Hadayaṃ dadeyyaṃ cakkhuṃ, maṃsampi rudhirampi ca;

    ਦਦੇਯ੍ਯਂ ਕਾਯਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ, ਯਦਿ ਕੋਚਿ ਯਾਚਯੇ ਮਮਂ॥

    Dadeyyaṃ kāyaṃ sāvetvā, yadi koci yācaye mamaṃ.

    ‘‘ਸਭਾવਂ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਕਮ੍ਪਿਤਮਸਣ੍ਠਿਤਂ।

    ‘‘Sabhāvaṃ cintayantassa, akampitamasaṇṭhitaṃ;

    ਅਕਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਥવੀ, ਸਿਨੇਰੁવਨવਟਂਸਕਾ’’ਤਿ॥ (ਚਰਿਯਾ॰ ੧.੭੮-੮੦)।

    Akampi tattha pathavī, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti. (cariyā. 1.78-80);

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇਯੇવ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਰਜ੍ਜਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਮਾਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਰਾਜਕੁਲਤੋ ਮਾਤੁਲਧੀਤਰਂ ਮਦ੍ਦਿਂ ਨਾਮ ਰਾਜਕਞ੍ਞਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਂ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਰਜ੍ਜੇ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਰਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਸਿਕਂ ਛ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਮਦ੍ਦਿਦੇવੀ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਂ ਕਞ੍ਚਨਜਾਲੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਤੇਨਸ੍ਸ ‘‘ਜਾਲੀਕੁਮਾਰੋ’’ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਪਦਸਾ ਗਮਨਕਾਲੇ ਧੀਤਰਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਤੇਨਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ’’ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਾਸਸ੍ਸ ਛਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਲਙ੍ਕਤਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧવਰਗਤੋ ਛ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤਦਾ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਿਕਾ ਅਹੋਸਿ, ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਛਾਤਭਯਂ ਪવਤ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਜੀવਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾਚੋਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਪੀਲ਼ਿਤਾ ਜਾਨਪਦਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕੋਸਿਂਸੁ । ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤਾ, ਦੇવਂ વਸ੍ਸਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸੀਲੋ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੋਪਿ ਦੇવਂ વਸ੍ਸਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਨਾਗਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸੀਲੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੋਪਿ ਦੇવਂ વਸ੍ਸਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਚੇ, ਦੇવ, ਦੇવਂ વਸ੍ਸਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਏਸ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਦਾਨਾਭਿਰਤੋ। ਤਸ੍ਸਂ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਮਙ੍ਗਲਹਤ੍ਥੀ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦੇવੋ વਸ੍ਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਯਾਚਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਆਣਾਪੇਥਾਤਿ।

    Bodhisatto soḷasavassikakāleyeva sabbasippesu nipphattiṃ pāpuṇi. Athassa pitā rajjaṃ dātukāmo mātarā saddhiṃ mantetvā maddarājakulato mātuladhītaraṃ maddiṃ nāma rājakaññaṃ ānetvā soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhikaṃ aggamahesiṃ katvā mahāsattaṃ rajje abhisiñci. Mahāsatto rajje patiṭṭhitakālato paṭṭhāya devasikaṃ cha satasahassāni vissajjento mahādānaṃ pavattesi. Aparabhāge maddidevī puttaṃ vijāyi. Taṃ kañcanajālena sampaṭicchiṃsu, tenassa ‘‘jālīkumāro’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Tassa padasā gamanakāle dhītaraṃ vijāyi. Taṃ kaṇhājinena sampaṭicchiṃsu, tenassā ‘‘kaṇhājinā’’tveva nāmaṃ kariṃsu. Mahāsatto māsassa chakkhattuṃ alaṅkatahatthikkhandhavaragato cha dānasālāyo olokesi. Tadā kāliṅgaraṭṭhe dubbuṭṭhikā ahosi, sassāni na sampajjiṃsu, manussānaṃ mahantaṃ chātabhayaṃ pavatti. Manussā jīvituṃ asakkontācorakammaṃ karonti. Dubbhikkhapīḷitā jānapadā rājaṅgaṇe sannipatitvā rājānaṃ upakkosiṃsu . Taṃ sutvā raññā ‘‘kiṃ, tātā’’ti vutte tamatthaṃ ārocayiṃsu. Rājā ‘‘sādhu, tātā, devaṃ vassāpessāmī’’ti te uyyojetvā samādinnasīlo uposathavāsaṃ vasantopi devaṃ vassāpetuṃ nāsakkhi. So nāgare sannipātetvā ‘‘ahaṃ samādinnasīlo sattāhaṃ uposathavāsaṃ vasantopi devaṃ vassāpetuṃ nāsakkhiṃ, kiṃ nu kho kātabba’’nti pucchi. Sace, deva, devaṃ vassāpetuṃ na sakkosi, esa jetuttaranagare sañjayassa rañño putto vessantaro nāma dānābhirato. Tassaṃ kira sabbaseto maṅgalahatthī atthi, tassa gatagataṭṭhāne devo vassi. Brāhmaṇe pesetvā taṃ hatthiṃ yācāpetuṃ vaṭṭati, āṇāpethāti.

    ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਗੁਣવਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਟ੍ਠ ਜਨੇ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤੁਮ੍ਹੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਆਨੇਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਨਗ੍ਗੇ ਭਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਂ ਰਜੋਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ ਪਂਸੁਮਕ੍ਖਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਰਾਜਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਯਾਚਿਤੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾਪਿ ‘‘ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਾਤੋવ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧવਰਗਤੋ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਥੋਕਾਸਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਨ੍ਨਤਪਦੇਸੇ ਠਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰਾਗਮਨਕਾਲੇ ਹਤ੍ਥੇ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਜਯਤੁ ਭવਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਆਹਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦਿਸ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਂ ਤੇਸਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā brāhmaṇe sannipātetvā tesu guṇavaṇṇasampanne aṭṭha jane vicinitvā tesaṃ paribbayaṃ datvā ‘‘gacchatha, tumhe vessantaraṃ hatthiṃ yācitvā ānethā’’ti pesesi. Brāhmaṇā anupubbena jetuttaranagaraṃ gantvā dānagge bhattaṃ paribhuñjitvā attano sarīraṃ rajoparikiṇṇaṃ paṃsumakkhitaṃ katvā puṇṇamadivase rājānaṃ hatthiṃ yācitukāmā hutvā rañño dānaggaṃ āgamanakāle pācīnadvāraṃ agamaṃsu. Rājāpi ‘‘dānaggaṃ olokessāmī’’ti pātova nhatvā nānaggarasabhojanaṃ bhuñjitvā alaṅkaritvā alaṅkatahatthikkhandhavaragato pācīnadvāraṃ agamāsi. Brāhmaṇā tatthokāsaṃ alabhitvā dakkhiṇadvāraṃ gantvā unnatapadese ṭhatvā rañño pācīnadvāre dānaggaṃ oloketvā dakkhiṇadvārāgamanakāle hatthe pasāretvā ‘‘jayatu bhavaṃ vessantaro’’ti tikkhattuṃ āhaṃsu. Mahāsatto te brāhmaṇe disvā hatthiṃ tesaṃ ṭhitaṭṭhānaṃ pesetvā hatthikkhandhe nisinno paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੧੬੬੮.

    1668.

    ‘‘ਪਰੂਲ਼੍ਹਕਚ੍ਛਨਖਲੋਮਾ , ਪਙ੍ਕਦਨ੍ਤਾ ਰਜਸ੍ਸਿਰਾ।

    ‘‘Parūḷhakacchanakhalomā , paṅkadantā rajassirā;

    ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਬਾਹੁਂ, ਕਿਂ ਮਂ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Paggayha dakkhiṇaṃ bāhuṃ, kiṃ maṃ yācanti brāhmaṇā’’ti.

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਹਂਸੁ –

    Brāhmaṇā āhaṃsu –

    ੧੬੬੯.

    1669.

    ‘‘ਰਤਨਂ ਦੇવ ਯਾਚਾਮ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨ।

    ‘‘Ratanaṃ deva yācāma, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhana;

    ਦਦਾਹਿ ਪવਰਂ ਨਾਗਂ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਂ ਉਰੂਲ਼੍ਹવ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Dadāhi pavaraṃ nāgaṃ, īsādantaṃ urūḷhava’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਰੂਲ਼੍ਹવਨ੍ਤਿ ਉਬ੍ਬਾਹਨਸਮਤ੍ਥਂ।

    Tattha urūḷhavanti ubbāhanasamatthaṃ.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਸੀਸਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਦਾਨਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਮਂ ਬਾਹਿਰਕਦਾਨਮੇવ ਯਾਚਨ੍ਤਿ, ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇਸਂ ਮਨੋਰਥ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧવਰਗਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘ahaṃ sīsaṃ ādiṃ katvā ajjhattikadānaṃ dātukāmomhi, ime pana maṃ bāhirakadānameva yācanti, pūressāmi tesaṃ manoratha’’nti cintetvā hatthikkhandhavaragato tatiyaṃ gāthamāha –

    ੧੬੭੦.

    1670.

    ‘‘ਦਦਾਮਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਾਮਿ, ਯਂ ਮਂ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Dadāmi na vikampāmi, yaṃ maṃ yācanti brāhmaṇā;

    ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਦਨ੍ਤਿਂ, ਓਪવਯ੍ਹਂ ਗਜੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pabhinnaṃ kuñjaraṃ dantiṃ, opavayhaṃ gajuttama’’nti.

    ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਚ ਪਨ –

    Paṭijānitvā ca pana –

    ੧੬੭੧.

    1671.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ, ਰਾਜਾ ਚਾਗਾਧਿਮਾਨਸੋ।

    ‘‘Hatthikkhandhato oruyha, rājā cāgādhimānaso;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਦਾ ਦਾਨਂ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ’’ਤਿ॥

    Brāhmaṇānaṃ adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਓਪવਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਰਾਜવਾਹਨਂ। ਚਾਗਾਧਿਮਾਨਸੋਤਿ ਚਾਗੇਨ ਅਧਿਕਮਾਨਸੋ ਰਾਜਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਦਾ ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸੋ વਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨਲਙ੍ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕਨਤ੍ਥਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨਲਙ੍ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਕੁਸੁਮਮਿਸ੍ਸਕਸੁਗਨ੍ਧੋਦਕਪੂਰਿਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਭਿਙ੍ਗਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਏਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਰਜਤਦਾਮਸਦਿਸਂ ਹਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤવਾਰਣਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਦਾਸਿ।

    Tattha opavayhanti rājavāhanaṃ. Cāgādhimānasoti cāgena adhikamānaso rājā. Brāhmaṇānaṃ adā dānanti so vāraṇassa analaṅkataṭṭhānaṃ olokanatthaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā analaṅkataṭṭhānaṃ adisvā kusumamissakasugandhodakapūritaṃ suvaṇṇabhiṅgāraṃ gahetvā ‘‘ito ethā’’ti vatvā alaṅkatarajatadāmasadisaṃ hatthisoṇḍaṃ gahetvā tesaṃ hatthe ṭhapetvā udakaṃ pātetvā alaṅkatavāraṇaṃ brāhmaṇānaṃ adāsi.

    ਤਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਪਾਦੇਸੁ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਦ੍વੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦਰੇ ਕਮ੍ਬਲਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਮੁਤ੍ਤਜਾਲਂ ਮਣਿਜਾਲਂ ਕਞ੍ਚਨਜਾਲਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਜਾਲਾਨਿ ਤੀਣਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਉਭੋਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਦ੍વੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਅਤ੍ਥਰਣਕਮ੍ਬਲਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਕੁਮ੍ਭਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਤਯੋ વਟਂਸਕਾ ਤੀਣਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਦ੍વੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦਨ੍ਤਾਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਦ੍વੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਸੋવਤ੍ਥਿਕਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਆਰੋਹਣਨਿਸ੍ਸੇਣਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਭੁਞ੍ਜਨਕਟਾਹਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨਗ੍ਘਂ ਭਣ੍ਡਂ ਕਾਯਾਰੁਲ਼੍ਹਪਸਾਧਨਂ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ । ਏવਂ ਤਾવ ਏਤ੍ਤਕਂ ਧਨਂ ਚਤੁવੀਸਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗ੍ਘਤਿ। ਛਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਯਂ ਪਨ ਮਣਿ, ਚੂਲ਼ਾਮਣਿ, ਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰੇ ਮਣਿ, ਅਙ੍ਕੁਸੇ ਮਣਿ, ਹਤ੍ਥਿਕਣ੍ਠੇ વੇਠਨਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰੇ ਮਣਿ, ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭੇ ਮਣੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਛ ਅਨਗ੍ਘਾਨਿ, ਹਤ੍ਥੀਪਿ ਅਨਗ੍ਘੋਯੇવਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ ਅਨਗ੍ਘਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਥਾ ਹਤ੍ਥਿਨੋ ਪਰਿਚਾਰਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕੁਲਸਤਾਨਿ ਹਤ੍ਥਿਮੇਣ੍ਡਹਤ੍ਥਿਗੋਪਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਹ ਦਾਨੇਨੇવਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਭੂਮਿਕਮ੍ਪਾਦਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tassa catūsu pādesu alaṅkāro cattāri satasahassāni agghati, ubhosu passesu alaṅkāro dve satasahassāni, heṭṭhā udare kambalaṃ satasahassaṃ, piṭṭhiyaṃ muttajālaṃ maṇijālaṃ kañcanajālanti tīṇi jālāni tīṇi satasahassāni, ubhosu kaṇṇesu alaṅkāro dve satasahassāni, piṭṭhiyaṃ attharaṇakambalaṃ satasahassaṃ, kumbhālaṅkāro satasahassaṃ, tayo vaṭaṃsakā tīṇi satasahassāni, kaṇṇacūḷālaṅkāro dve satasahassāni, dvinnaṃ dantānaṃ alaṅkāro dve satasahassāni, soṇḍāya sovatthikālaṅkāro satasahassaṃ, naṅguṭṭhālaṅkāro satasahassaṃ, ārohaṇanisseṇi satasahassaṃ, bhuñjanakaṭāhaṃ satasahassaṃ, ṭhapetvā anagghaṃ bhaṇḍaṃ kāyāruḷhapasādhanaṃ dvāvīsati satasahassāni . Evaṃ tāva ettakaṃ dhanaṃ catuvīsatisatasahassāni agghati. Chattapiṇḍiyaṃ pana maṇi, cūḷāmaṇi, muttāhāre maṇi, aṅkuse maṇi, hatthikaṇṭhe veṭhanamuttāhāre maṇi, hatthikumbhe maṇīti imāni cha anagghāni, hatthīpi anagghoyevāti hatthinā saddhiṃ satta anagghānīti sabbāni tāni brāhmaṇānaṃ adāsi. Tathā hatthino paricārakāni pañca kulasatāni hatthimeṇḍahatthigopakehi saddhiṃ adāsi. Saha dānenevassa heṭṭhā vuttanayeneva bhūmikampādayo ahesuṃ. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੬੭੨.

    1672.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਮੇਦਨੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥ॥

    Hatthināge padinnamhi, medanī sampakampatha.

    ੧੬੭੩.

    1673.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਖੁਭਿਤ੍ਥ ਨਗਰਂ ਤਦਾ॥

    Hatthināge padinnamhi, khubhittha nagaraṃ tadā.

    ੧੬੭੪.

    1674.

    ‘‘ਸਮਾਕੁਲਂ ਪੁਰਂ ਆਸਿ, ਘੋਸੋ ਚ વਿਪੁਲੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Samākulaṃ puraṃ āsi, ghoso ca vipulo mahā;

    ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ’’ਤਿ॥

    Hatthināge padinnamhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਸੀਤਿ ਤਦਾ ਆਸਿ। ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਾਗੇ। ਖੁਭਿਤ੍ਥ ਨਗਰਂ ਤਦਾਤਿ ਤਦਾ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਂ ਸਙ੍ਖੁਭਿਤਂ ਅਹੋਸਿ।

    Tattha tadāsīti tadā āsi. Hatthināgeti hatthisaṅkhāte nāge. Khubhittha nagaraṃ tadāti tadā jetuttaranagaraṃ saṅkhubhitaṃ ahosi.

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਕਿਰ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇ ਹਤ੍ਥਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવਾਰਾ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇਨ ਪਾਯਿਂਸੁ। ਮਹਾਜਨੋ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ ਕੁਤੋ વੋ ਹਤ੍ਥੀ ਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਮਹਾਰਾਜੇਨ ਨੋ ਹਤ੍ਥੀ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਕੇ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨਂ ਹਤ੍ਥવਿਕਾਰਾਦੀਹਿ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਾ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਨਾਗਰਾ ਦੇવਤਾવਟ੍ਟਨੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਦ੍ਧਾ ਰਾਜਦ੍વਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਪਕ੍ਕੋਸਮਕਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Brāhmaṇā kira dakkhiṇadvāre hatthiṃ labhitvā hatthipiṭṭhe nisīditvā mahājanaparivārā nagaramajjhena pāyiṃsu. Mahājano te disvā ‘‘ambho brāhmaṇā, amhākaṃ hatthiṃ āruḷhā kuto vo hatthī laddhā’’ti āha. Brāhmaṇā ‘‘vessantaramahārājena no hatthī dinno, ke tumhe’’ti mahājanaṃ hatthavikārādīhi ghaṭṭentā nagaramajjhena gantvā uttaradvārena nikkhamiṃsu. Nāgarā devatāvaṭṭanena bodhisattassa kuddhā rājadvāre sannipatitvā mahantaṃ upakkosamakaṃsu. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਸਮਾਕੁਲਂ ਪੁਰਂ ਆਸਿ, ਘੋਸੋ ਚ વਿਪੁਲੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Samākulaṃ puraṃ āsi, ghoso ca vipulo mahā;

    ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Hatthināge padinnamhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਤਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਤੁਮੁਲੋ ਭੇਰવੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Athettha vattati saddo, tumulo bheravo mahā;

    ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਖੁਭਿਤ੍ਥ ਨਗਰਂ ਤਦਾ॥

    Hatthināge padinnamhi, khubhittha nagaraṃ tadā.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਤਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਤੁਮੁਲੋ ਭੇਰવੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Athettha vattati saddo, tumulo bheravo mahā;

    ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ’’ਤਿ॥

    Hatthināge padinnamhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਘੋਸੋਤਿ ਉਪਕ੍ਕੋਸਨਸਦ੍ਦੋ ਪਤ੍ਥਟਤ੍ਤਾ વਿਪੁਲੋ, ਉਦ੍ਧਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਮਹਾ। ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇਤਿ ਸਿવਿਰਟ੍ਠਸ੍ਸ વੁਦ੍ਧਿਕਰੇ।

    Tattha ghosoti upakkosanasaddo patthaṭattā vipulo, uddhaṃ gatattā mahā. Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhaneti siviraṭṭhassa vuddhikare.

    ਅਥਸ੍ਸ ਦਾਨੇਨ ਸਙ੍ਖੁਭਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Athassa dānena saṅkhubhitacittā hutvā nagaravāsino rañño ārocesuṃ. Tena vuttaṃ –

    ੧੬੭੫.

    1675.

    ‘‘ਉਗ੍ਗਾ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ॥

    Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā.

    ੧੬੭੬.

    1676.

    ‘‘ਕੇવਲੋ ਚਾਪਿ ਨਿਗਮੋ, ਸਿવਯੋ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Kevalo cāpi nigamo, sivayo ca samāgatā;

    ਦਿਸ੍વਾ ਨਾਗਂ ਨੀਯਮਾਨਂ, ਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਪਟਿવੇਦਯੁਂ॥

    Disvā nāgaṃ nīyamānaṃ, te rañño paṭivedayuṃ.

    ੧੬੭੭.

    1677.

    ‘‘વਿਧਮਂ ਦੇવ ਤੇ ਰਟ੍ਠਂ, ਪੁਤ੍ਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਤવ।

    ‘‘Vidhamaṃ deva te raṭṭhaṃ, putto vessantaro tava;

    ਕਥਂ ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਨਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਨਾਗਂ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੂਜਿਤਂ॥

    Kathaṃ no hatthinaṃ dajjā, nāgaṃ raṭṭhassa pūjitaṃ.

    ੧੬੭੮.

    1678.

    ‘‘ਕਥਂ ਨੋ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਂ ਉਰੂਲ਼੍ਹવਂ।

    ‘‘Kathaṃ no kuñjaraṃ dajjā, īsādantaṃ urūḷhavaṃ;

    ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਞੁਂ ਸਬ੍ਬਯੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਸੇਤਂ ਗਜੁਤ੍ਤਮਂ॥

    Khettaññuṃ sabbayuddhānaṃ, sabbasetaṃ gajuttamaṃ.

    ੧੬੭੯.

    1679.

    ‘‘ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤੁਮਦ੍ਦਨਂ।

    ‘‘Paṇḍukambalasañchannaṃ, pabhinnaṃ sattumaddanaṃ;

    ਦਨ੍ਤਿਂ ਸવਾਲਬੀਜਨਿਂ, ਸੇਤਂ ਕੇਲਾਸਸਾਦਿਸਂ॥

    Dantiṃ savālabījaniṃ, setaṃ kelāsasādisaṃ.

    ੧੬੮੦.

    1680.

    ‘‘ਸਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਸਉਪਾਧੇਯ੍ਯਂ, ਸਾਥਬ੍ਬਨਂ ਸਹਤ੍ਥਿਪਂ।

    ‘‘Sasetacchattaṃ saupādheyyaṃ, sāthabbanaṃ sahatthipaṃ;

    ਅਗ੍ਗਯਾਨਂ ਰਾਜવਾਹਿਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਦਾ ਗਜ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Aggayānaṃ rājavāhiṃ, brāhmaṇānaṃ adā gaja’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਗਾਤਿ ਉਗ੍ਗਤਾ ਪਞ੍ਞਾਤਾ। ਨਿਗਮੋਤਿ ਨੇਗਮਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਜਨੋ। વਿਧਮਂ ਦੇવ ਤੇ ਰਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦੇવ, ਤવ ਰਟ੍ਠਂ વਿਧਮਂ। ਕਥਂ ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਨਂ ਦਜ੍ਜਾਤਿ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਹਤ੍ਥਿਨਂ ਅਭਿਮਙ੍ਗਲਸਮ੍ਮਤਂ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠવਾਸੀਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਞੁਂ ਸਬ੍ਬਯੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਯੁਦ੍ਧਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਭੂਮਿਸੀਸਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਂ। ਦਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਮਨੋਰਮਦਨ੍ਤਯੁਤ੍ਤਂ। ਸવਾਲਬੀਜਨਿਨ੍ਤਿ ਸਹવਾਲਬੀਜਨਿਂ। ਸਉਪਾਧੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਅਤ੍ਥਰਣਂ। ਸਾਥਬ੍ਬਨਨ੍ਤਿ ਸਹਤ੍ਥਿવੇਜ੍ਜਂ। ਸਹਤ੍ਥਿਪਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਪਰਿਚਾਰਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕੁਲਸਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਮੇਣ੍ਡਹਤ੍ਥਿਗੋਪਕਾਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਸਹਤ੍ਥਿਪਂ।

    Tattha uggāti uggatā paññātā. Nigamoti negamakuṭumbikajano. Vidhamaṃ deva te raṭṭhanti deva, tava raṭṭhaṃ vidhamaṃ. Kathaṃ no hatthinaṃ dajjāti kena kāraṇena amhākaṃ hatthinaṃ abhimaṅgalasammataṃ kāliṅgaraṭṭhavāsīnaṃ brāhmaṇānaṃ dadeyya. Khettaññuṃ sabbayuddhānanti sabbayuddhānaṃ khettabhūmisīsajānanasamatthaṃ. Dantinti manoramadantayuttaṃ. Savālabījaninti sahavālabījaniṃ. Saupādheyyanti saattharaṇaṃ. Sāthabbananti sahatthivejjaṃ. Sahatthipanti hatthiparicārakānaṃ pañcannaṃ kulasatānaṃ hatthimeṇḍahatthigopakānañca vasena sahatthipaṃ.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਪੁਨਪਿ ਆਹਂਸੁ –

    Evañca pana vatvā punapi āhaṃsu –

    ੧੬੮੧.

    1681.

    ‘‘ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਞ੍ਚ ਯੋ ਦਜ੍ਜਾ, વਤ੍ਥਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Annaṃ pānañca yo dajjā, vatthasenāsanāni ca;

    ਏਤਂ ਖੋ ਦਾਨਂ ਪਤਿਰੂਪਂ, ਏਤਂ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰਹਂ॥

    Etaṃ kho dānaṃ patirūpaṃ, etaṃ kho brāhmaṇārahaṃ.

    ੧੬੮੨.

    1682.

    ‘‘ਅਯਂ ਤੇ વਂਸਰਾਜਾ ਨੋ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ।

    ‘‘Ayaṃ te vaṃsarājā no, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

    ਕਥਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਗਜਂ ਭਾਜੇਤਿ ਸਞ੍ਜਯ॥

    Kathaṃ vessantaro putto, gajaṃ bhājeti sañjaya.

    ੧੬੮੩.

    1683.

    ‘‘ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਿવੀਨਂ વਚਨਂ ਇਦਂ।

    ‘‘Sace tvaṃ na karissasi, sivīnaṃ vacanaṃ idaṃ;

    ਮਞ੍ਞੇ ਤਂ ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਨ, ਸਿવੀ ਹਤ੍ਥੇ ਕਰਿਸ੍ਸਰੇ’’ਤਿ॥

    Maññe taṃ saha puttena, sivī hatthe karissare’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਂਸਰਾਜਾਤਿ ਪવੇਣਿਯਾ ਆਗਤੋ ਮਹਾਰਾਜਾ। ਭਾਜੇਤੀਤਿ ਦੇਤਿ। ਸਿવੀ ਹਤ੍ਥੇ ਕਰਿਸ੍ਸਰੇਤਿ ਸਿવਿਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ।

    Tattha vaṃsarājāti paveṇiyā āgato mahārājā. Bhājetīti deti. Sivī hatthe karissareti siviraṭṭhavāsino saha puttena taṃ attano hatthe karissantīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ‘‘ਏਤੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਮਾਰਾਪੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਆਹ –

    Taṃ sutvā rājā ‘‘ete vessantaraṃ mārāpetuṃ icchantī’’ti saññāya āha –

    ੧੬੮੪.

    1684.

    ‘‘ਕਾਮਂ ਜਨਪਦੋ ਮਾਸਿ, ਰਟ੍ਠਞ੍ਚਾਪਿ વਿਨਸ੍ਸਤੁ।

    ‘‘Kāmaṃ janapado māsi, raṭṭhañcāpi vinassatu;

    ਨਾਹਂ ਸਿવੀਨਂ વਚਨਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਅਦੂਸਕਂ।

    Nāhaṃ sivīnaṃ vacanā, rājaputtaṃ adūsakaṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯਂ ਸਕਾ ਰਟ੍ਠਾ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਹਿ ਮਮ ਓਰਸੋ॥

    Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā, putto hi mama oraso.

    ੧੬੮੫.

    1685.

    ‘‘ਕਾਮਂ ਜਨਪਦੋ ਮਾਸਿ, ਰਟ੍ਠਞ੍ਚਾਪਿ વਿਨਸ੍ਸਤੁ।

    ‘‘Kāmaṃ janapado māsi, raṭṭhañcāpi vinassatu;

    ਨਾਹਂ ਸਿવੀਨਂ વਚਨਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਅਦੂਸਕਂ।

    Nāhaṃ sivīnaṃ vacanā, rājaputtaṃ adūsakaṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯਂ ਸਕਾ ਰਟ੍ਠਾ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਹਿ ਮਮ ਅਤ੍ਰਜੋ॥

    Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā, putto hi mama atrajo.

    ੧੬੮੬.

    1686.

    ‘‘ਨ ਚਾਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਬ੍ਭੇਯ੍ਯਂ, ਅਰਿਯਸੀਲવਤੋ ਹਿ ਸੋ।

    ‘‘Na cāhaṃ tasmiṃ dubbheyyaṃ, ariyasīlavato hi so;

    ਅਸਿਲੋਕੋਪਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ, ਪਾਪਞ੍ਚ ਪਸવੇ ਬਹੁਂ।

    Asilokopi me assa, pāpañca pasave bahuṃ;

    ਕਥਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਸਤ੍ਥੇਨ ਘਾਤਯਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Kathaṃ vessantaraṃ puttaṃ, satthena ghātayāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਾਸੀਤਿ ਮਾ ਆਸਿ, ਮਾ ਹੋਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਰਿਯਸੀਲવਤੋਤਿ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲવਤੇਨ ਅਰਿਯਾਯ ਚ ਆਚਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਘਾਤਯਾਮਸੇਤਿ ਘਾਤਯਿਸ੍ਸਾਮ।

    Tattha māsīti mā āsi, mā hotūti attho. Ariyasīlavatoti ariyena sīlavatena ariyāya ca ācārasampattiyā samannāgato. Ghātayāmaseti ghātayissāma.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਿવਯੋ ਅવੋਚੁਂ –

    Taṃ sutvā sivayo avocuṃ –

    ੧੬੮੭.

    1687.

    ‘‘ਮਾ ਨਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾਰਹੋ।

    ‘‘Mā naṃ daṇḍena satthena, na hi so bandhanāraho;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਹਿ ਚ ਨਂ ਰਟ੍ਠਾ, વਙ੍ਕੇ વਸਤੁ ਪਬ੍ਬਤੇ’’ਤਿ॥

    Pabbājehi ca naṃ raṭṭhā, vaṅke vasatu pabbate’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਾ ਨਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਂ ਦਣ੍ਡੇਨ વਾ ਸਤ੍ਥੇਨ વਾ ਮਾ ਘਾਤਯਿਤ੍ਥ। ਨ ਹਿ ਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾਰਹੋਤਿ ਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾਰਹੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿਯੇવ।

    Tattha mā naṃ daṇḍena satthenāti deva, tumhe taṃ daṇḍena vā satthena vā mā ghātayittha. Na hi so bandhanārahoti so bandhanārahopi na hotiyeva.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੧੬੮੮.

    1688.

    ‘‘ਏਸੋ ਚੇ ਸਿવੀਨਂ ਛਨ੍ਦੋ, ਛਨ੍ਦਂ ਨ ਪਨੁਦਾਮਸੇ।

    ‘‘Eso ce sivīnaṃ chando, chandaṃ na panudāmase;

    ਇਮਂ ਸੋ વਸਤੁ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਕਾਮੇ ਚ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੁ॥

    Imaṃ so vasatu rattiṃ, kāme ca paribhuñjatu.

    ੧੬੮੯.

    1689.

    ‘‘ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;

    ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਿવਯੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤੁ ਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayantu na’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વਸਤੂਤਿ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਦਮਾਨੋ વਸਤੁ, ਏਕਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਦੇਥਾਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha vasatūti puttadārassa ovādaṃ dadamāno vasatu, ekarattiñcassa okāsaṃ dethāti vadati.

    ਤੇ ‘‘ਏਕਰਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ વਸਤੂ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਨੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤਾਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Te ‘‘ekarattimattaṃ vasatū’’ti rañño vacanaṃ sampaṭicchiṃsu. Atha rājā ne uyyojetvā puttassa sāsanaṃ pesento kattāraṃ āmantetvā tassa santikaṃ pesesi. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā vessantarassa nivesanaṃ gantvā taṃ pavattiṃ ārocesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੬੯੦.

    1690.

    ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਕਤ੍ਤੇ ਤਰਮਾਨੋ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਦ।

    ‘‘Uṭṭhehi katte taramāno, gantvā vessantaraṃ vada;

    ‘ਸਿવਯੋ ਦੇવ ਤੇ ਕੁਦ੍ਧਾ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ॥

    ‘Sivayo deva te kuddhā, negamā ca samāgatā.

    ੧੬੯੧.

    1691.

    ‘‘ਉਗ੍ਗਾ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਕੇવਲੋ ਚਾਪਿ ਨਿਗਮੋ, ਸਿવਯੋ ਚ ਸਮਾਗਤਾ॥

    Kevalo cāpi nigamo, sivayo ca samāgatā.

    ੧੬੯੨.

    1692.

    ‘‘ਅਸ੍ਮਾ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Asmā ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;

    ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਿવਯੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤਿ ਤਂ’॥

    Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayanti taṃ’.

    ੧੬੯੩.

    1693.

    ‘‘ਸ ਕਤ੍ਤਾ ਤਰਮਾਨੋવ, ਸਿવਿਰਾਜੇਨ ਪੇਸਿਤੋ।

    ‘‘Sa kattā taramānova, sivirājena pesito;

    ਆਮੁਤ੍ਤਹਤ੍ਥਾਭਰਣੋ, ਸੁવਤ੍ਥੋ ਚਨ੍ਦਨਭੂਸਿਤੋ॥

    Āmuttahatthābharaṇo, suvattho candanabhūsito.

    ੧੬੯੪.

    1694.

    ‘‘ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤੋ ਉਦਕੇ ਸੋ, ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੋ।

    ‘‘Sīsaṃ nhāto udake so, āmuttamaṇikuṇḍalo;

    ਉਪਾਗਮਿ ਪੁਰਂ ਰਮ੍ਮਂ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਨਿવੇਸਨਂ॥

    Upāgami puraṃ rammaṃ, vessantaranivesanaṃ.

    ੧੬੯੫.

    1695.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸ ਕੁਮਾਰਂ ਸੋ, ਰਮਮਾਨਂ ਸਕੇ ਪੁਰੇ।

    ‘‘Tatthaddasa kumāraṃ so, ramamānaṃ sake pure;

    ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ, ਤਿਦਸਾਨਂવ વਾਸવਂ॥

    Parikiṇṇaṃ amaccehi, tidasānaṃva vāsavaṃ.

    ੧੬੯੬.

    1696.

    ‘‘ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਰਮਾਨੋ, ਕਤ੍ਤਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂਬ੍ਰવਿ।

    ‘‘So tattha gantvā taramāno, kattā vessantaraṃbravi;

    ‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਤੇ વੇਦਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਾ ਮੇ ਕੁਜ੍ਝਿ ਰਥੇਸਭ’॥

    ‘Dukkhaṃ te vedayissāmi, mā me kujjhi rathesabha’.

    ੧੬੯੭.

    1697.

    ‘‘વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰੋਦਮਾਨੋ ਸੋ, ਕਤ੍ਤਾ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰવਿ।

    ‘‘Vanditvā rodamāno so, kattā rājānamabravi;

    ਭਤ੍ਤਾ ਮੇਸਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਰਸਾਹਰੋ॥

    Bhattā mesi mahārāja, sabbakāmarasāharo.

    ੧੬੯੮.

    1698.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਤੇ વੇਦਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਸਯਨ੍ਤੁ ਮਂ।

    ‘‘Dukkhaṃ te vedayissāmi, tattha assāsayantu maṃ;

    ਸਿવਯੋ ਦੇવ ਤੇ ਕੁਦ੍ਧਾ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ॥

    Sivayo deva te kuddhā, negamā ca samāgatā.

    ੧੬੯੯.

    1699.

    ‘‘ਉਗ੍ਗਾ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਕੇવਲੋ ਚਾਪਿ ਨਿਗਮੋ, ਸਿવਯੋ ਚ ਸਮਾਗਤਾ॥

    Kevalo cāpi nigamo, sivayo ca samāgatā.

    ੧੭੦੦.

    1700.

    ‘‘ਅਸ੍ਮਾ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Asmā ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;

    ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਿવਯੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤਿ ਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayanti ta’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਕੁਮਾਰਨ੍ਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ‘‘ਕੁਮਾਰੋ’’ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ ਰਾਜਾਨਂ। ਰਮਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਨ੍ਨਦਾਨਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਕਥਯਮਾਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ। ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ ਅਮਚ੍ਚੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤੇਹਿ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ ਪਰਿવੁਤਂ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤੇ ਰਾਜਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ। વੇਦਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਸਯਨ੍ਤੁ ਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਸਨਾਰੋਚਨੇ ਕਥੇਤੁਂ ਅવਿਸਹવਸੇਨ ਕਿਲਨ੍ਤਂ ਮਂ, ਦੇવ, ਤੇ ਪਾਦਾ ਅਸ੍ਸਾਸਯਨ੍ਤੁ, વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਕਥੇਹੀਤਿ ਮਂ વਦਥਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવਮਾਹ।

    Tattha kumāranti mātāpitūnaṃ atthitāya ‘‘kumāro’’tveva saṅkhaṃ gataṃ rājānaṃ. Ramamānanti attanā dinnadānassa vaṇṇaṃ kathayamānaṃ somanassappattaṃ hutvā nisinnaṃ. Parikiṇṇaṃ amaccehīti attanā sahajātehi saṭṭhisahassehi amaccehi parivutaṃ samussitasetacchatte rājāsane nisinnaṃ. Vedayissāmīti kathayissāmi. Tattha assāsayantu manti tasmiṃ dukkhassāsanārocane kathetuṃ avisahavasena kilantaṃ maṃ, deva, te pādā assāsayantu, vissattho kathehīti maṃ vadathāti adhippāyenevamāha.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Mahāsatto āha –

    ੧੭੦੧.

    1701.

    ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਮੇ ਸਿવਯੋ ਕੁਦ੍ਧਾ, ਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    ‘‘Kismiṃ me sivayo kuddhā, nāhaṃ passāmi dukkaṭaṃ;

    ਤਂ ਮੇ ਕਤ੍ਤੇ વਿਯਾਚਿਕ੍ਖ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Taṃ me katte viyācikkha, kasmā pabbājayanti ma’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਿਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰਣੇ। વਿਯਾਚਿਕ੍ਖਾਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਕਥੇਹਿ।

    Tattha kisminti katarasmiṃ kāraṇe. Viyācikkhāti vitthārato kathehi.

    ਕਤ੍ਤਾ ਆਹ –

    Kattā āha –

    ੧੭੦੨.

    1702.

    ‘‘ਉਗ੍ਗਾ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਨਾਗਦਾਨੇਨ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤਿ ਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nāgadānena khiyyanti, tasmā pabbājayanti ta’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ।

    Tattha khiyyantīti kujjhanti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā mahāsatto somanassappatto hutvā āha –

    ੧੭੦੩.

    1703.

    ‘‘ਹਦਯਂ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਪਹਂ ਦਜ੍ਜਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਬਾਹਿਰਕਂ ਧਨਂ।

    ‘‘Hadayaṃ cakkhumpahaṃ dajjaṃ, kiṃ me bāhirakaṃ dhanaṃ;

    ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਂ વਾ, ਮੁਤ੍ਤਾ વੇਲ਼ੁਰਿਯਾ ਮਣਿ॥

    Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā, muttā veḷuriyā maṇi.

    ੧੭੦੪.

    1704.

    ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਂ વਾਪਹਂ ਬਾਹੁਂ, ਦਿਸ੍વਾ ਯਾਚਕਮਾਗਤੇ।

    ‘‘Dakkhiṇaṃ vāpahaṃ bāhuṃ, disvā yācakamāgate;

    ਦਦੇਯ੍ਯਂ ਨ વਿਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯਂ, ਦਾਨੇ ਮੇ ਰਮਤੇ ਮਨੋ॥

    Dadeyyaṃ na vikampeyyaṃ, dāne me ramate mano.

    ੧੭੦੫.

    1705.

    ‘‘ਕਾਮਂ ਮਂ ਸਿવਯੋ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੁ ਹਨਨ੍ਤੁ વਾ।

    ‘‘Kāmaṃ maṃ sivayo sabbe, pabbājentu hanantu vā;

    ਨੇવ ਦਾਨਾ વਿਰਮਿਸ੍ਸਂ, ਕਾਮਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੁ ਸਤ੍ਤਧਾ’’ਤਿ॥

    Neva dānā viramissaṃ, kāmaṃ chindantu sattadhā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯਾਚਕਮਾਗਤੇਤਿ ਯਾਚਕੇ ਆਗਤੇ ਤਂ ਯਾਚਕਂ ਦਿਸ੍વਾ। ਨੇવ ਦਾਨਾ વਿਰਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨੇવ ਦਾਨਾ વਿਰਮਿਸ੍ਸਾਮਿ।

    Tattha yācakamāgateti yācake āgate taṃ yācakaṃ disvā. Neva dānā viramissanti neva dānā viramissāmi.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਾ ਨੇવ ਰਞ੍ਞਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨ ਨਾਗਰੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਯਾ ਏવ ਅਪਰਂ ਸਾਸਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Taṃ sutvā kattā neva raññā dinnaṃ na nāgarehi dinnaṃ attano matiyā eva aparaṃ sāsanaṃ kathento āha –

    ੧੭੦੬.

    1706.

    ‘‘ਏવਂ ਤਂ ਸਿવਯੋ ਆਹੁ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Evaṃ taṃ sivayo āhu, negamā ca samāgatā;

    ਕੋਨ੍ਤਿਮਾਰਾਯ ਤੀਰੇਨ, ਗਿਰਿਮਾਰਞ੍ਜਰਂ ਪਤਿ।

    Kontimārāya tīrena, girimārañjaraṃ pati;

    ਯੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾ ਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਤੁ ਸੁਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ॥

    Yena pabbājitā yanti, tena gacchatu subbato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕੋਨ੍ਤਿਮਾਰਾਯਾਤਿ ਕੋਨ੍ਤਿਮਾਰਾਯ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇਨ। ਗਿਰਿਮਾਰਞ੍ਜਰਂ ਪਤੀਤਿ ਆਰਞ੍ਜਰਂ ਨਾਮ ਗਿਰਿਂ ਅਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾ ਰਾਜਾਨੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਸੁਬ੍ਬਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋਪਿ ਗਚ੍ਛਤੂਤਿ ਏવਂ ਸਿવਯੋ ਕਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ। ਇਦਂ ਕਿਰ ਸੋ ਦੇવਤਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ।

    Tattha kontimārāyāti kontimārāya nāma nadiyā tīrena. Girimārañjaraṃ patīti ārañjaraṃ nāma giriṃ abhimukho hutvā. Yenāti yena maggena raṭṭhā pabbājitā rājāno gacchanti, tena subbato vessantaropi gacchatūti evaṃ sivayo kathentīti āha. Idaṃ kira so devatādhiggahito hutvā kathesi.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਦੋਸਕਾਰਕਾਨਂ ਗਤਮਗ੍ਗੇਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਂ ਖੋ ਪਨ ਨਾਗਰਾ ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦੋਸੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਮਯਾ ਹਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਹਂ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਗਰਾ ਮੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਓਕਾਸਂ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਸ੍વੇ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤਤਿਯਦਿવਸੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā bodhisatto ‘‘sādhu dosakārakānaṃ gatamaggena gamissāmi, maṃ kho pana nāgarā na aññena dosena pabbājenti, mayā hatthissa dinnattā pabbājenti. Evaṃ santepi ahaṃ sattasatakaṃ mahādānaṃ dassāmi, nāgarā me ekadivasaṃ dānaṃ dātuṃ okāsaṃ dentu, sve dānaṃ datvā tatiyadivase gamissāmī’’ti vatvā āha –

    ੧੭੦੭.

    1707.

    ‘‘ਸੋਹਂ ਤੇਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੂਸਕਾ।

    ‘‘Sohaṃ tena gamissāmi, yena gacchanti dūsakā;

    ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਮੇ ਖਮਥ, ਯਾવ ਦਾਨਂ ਦਦਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Rattindivaṃ me khamatha, yāva dānaṃ dadāmaha’’nti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવ, ਨਾਗਰਾਨਂ વਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸੇਨਗੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘ਤਾਤ, ਅਹਂ ਸ੍વੇ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਨਾਮ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਤ੍ਤ ਹਤ੍ਥਿਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਅਸ੍ਸਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਰਥਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਇਤ੍ਥਿਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਧੇਨੁਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਦਾਸਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਦਾਸਿਸਤਾਨਿ ਚ ਪਟਿਯਾਦੇਹਿ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਚ ਅਨ੍ਨਪਾਨਾਦੀਨਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸੁਰਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਦਾਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਹੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਏਕਕੋવ ਮਦ੍ਦਿਯਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਰਿਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā kattā ‘‘sādhu, deva, nāgarānaṃ vakkhāmī’’ti vatvā pakkāmi. Mahāsatto taṃ uyyojetvā mahāsenaguttaṃ pakkosāpetvā ‘tāta, ahaṃ sve sattasatakaṃ nāma mahādānaṃ dassāmi, satta hatthisatāni, satta assasatāni, satta rathasatāni, satta itthisatāni, satta dhenusatāni, satta dāsasatāni, satta dāsisatāni ca paṭiyādehi, nānappakārāni ca annapānādīni antamaso surampi sabbaṃ dātabbayuttakaṃ upaṭṭhapehī’’ti sattasatakaṃ mahādānaṃ vicāretvā amacce uyyojetvā ekakova maddiyā vasanaṭṭhānaṃ gantvā sirisayanapiṭṭhe nisīditvā tāya saddhiṃ kathaṃ pavattesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੭੦੮.

    1708.

    ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ ਰਾਜਾਨਂ, ਮਦ੍ਦਿਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਂ।

    ‘‘Āmantayittha rājānaṃ, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;

    ਯਂ ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਧਨਂ ਧਞ੍ਞਞ੍ਚ વਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Yaṃ te kiñci mayā dinnaṃ, dhanaṃ dhaññañca vijjati.

    ੧੭੦੯.

    1709.

    ‘‘ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਂ વਾ, ਮੁਤ੍ਤਾ વੇਲ਼ੁਰਿਯਾ ਬਹੂ।

    ‘‘Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā, muttā veḷuriyā bahū;

    ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਦਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਯਞ੍ਚ ਤੇ ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sabbaṃ taṃ nidaheyyāsi, yañca te pettikaṃ dhana’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਹੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਪੇਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਪਿਤਿਤੋ ਆਗਤਂ।

    Tattha nidaheyyāsīti nidhiṃ katvā ṭhapeyyāsi. Pettikanti pitito āgataṃ.

    ੧੭੧੦.

    1710.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਕੁਹਿਂ ਦੇવ ਨਿਦਹਾਮਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’ਤਿ॥

    Kuhiṃ deva nidahāmi, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਮਬ੍ਰવੀਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕੇਨ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇਨ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ‘ਧਨਂ ਨਿਧੇਹੀ’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਇਦਾਨੇવ વਦਤਿ, ਕੁਹਿਂ ਨੁ ਖੋ ਨਿਧੇਤਬ੍ਬਂ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਬ੍ਰવਿ।

    Tattha tamabravīti ‘‘mayhaṃ sāmikena vessantarena ettakaṃ kālaṃ ‘dhanaṃ nidhehī’ti na vuttapubbaṃ, idāneva vadati, kuhiṃ nu kho nidhetabbaṃ, pucchissāmi na’’nti cintetvā taṃ abravi.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਆਹ –

    Vessantaro āha –

    ੧੭੧੧.

    1711.

    ‘‘ਸੀਲવਨ੍ਤੇਸੁ ਦਜ੍ਜਾਸਿ, ਦਾਨਂ ਮਦ੍ਦਿ ਯਥਾਰਹਂ।

    ‘‘Sīlavantesu dajjāsi, dānaṃ maddi yathārahaṃ;

    ਨ ਹਿ ਦਾਨਾ ਪਰਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Na hi dānā paraṃ atthi, patiṭṭhā sabbapāṇina’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਜ੍ਜਾਸੀਤਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਮਦ੍ਦਿ ਕੋਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਅਨਿਦਹਿਤ੍વਾ ਅਨੁਗਾਮਿਕਨਿਧਿਂ ਨਿਦਹਮਾਨਾ ਸੀਲવਨ੍ਤੇਸੁ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਨ ਹਿ ਦਾਨਾ ਪਰਨ੍ਤਿ ਦਾਨਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮ ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥਿ।

    Tattha dajjāsīti bhadde, maddi koṭṭhādīsu anidahitvā anugāmikanidhiṃ nidahamānā sīlavantesu dadeyyāsi. Na hi dānā paranti dānato uttaritaraṃ patiṭṭhā nāma na hi atthi.

    ਸਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Sā ‘‘sādhū’’ti tassa vacanaṃ sampaṭicchi. Atha naṃ uttaripi ovadanto āha –

    ੧੭੧੨.

    1712.

    ‘‘ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਮਦ੍ਦਿ ਦਯੇਸਿ, ਸਸ੍ਸੁਯਾ ਸਸੁਰਮ੍ਹਿ ਚ।

    ‘‘Puttesu maddi dayesi, sassuyā sasuramhi ca;

    ਯੋ ਚ ਤਂ ਭਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇ॥

    Yo ca taṃ bhattā maññeyya, sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhahe.

    ੧੭੧੩.

    1713.

    ‘‘ਨੋ ਚੇ ਤਂ ਭਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਮਯਾ વਿਪ੍ਪવਸੇਨ ਤੇ।

    ‘‘No ce taṃ bhattā maññeyya, mayā vippavasena te;

    ਅਞ੍ਞਂ ਭਤ੍ਤਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸ, ਮਾ ਕਿਸਿਤ੍ਥੋ ਮਯਾ વਿਨਾ’’ਤਿ॥

    Aññaṃ bhattāraṃ pariyesa, mā kisittho mayā vinā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਯੇਸੀਤਿ ਦਯਂ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਯੋ ਚ ਤਂ ਭਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਯੋ ਚ ਮਯਿ ਗਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਤੇ ਭਤ੍ਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਮਯਾ વਿਪ੍ਪવਸੇਨ ਤੇਤਿ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤવ વਿਪ੍ਪવਾਸੇਨ ਸਚੇ ਕੋਚਿ ‘‘ਅਹਂ ਤੇ ਭਤ੍ਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ ਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਸਯਮੇવ ਅਞ੍ਞਂ ਭਤ੍ਤਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸ। ਮਾ ਕਿਸਿਤ੍ਥੋ ਮਯਾ વਿਨਾਤਿ ਮਯਾ વਿਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਾ ਕਿਸਾ ਭવਿ, ਮਾ ਕਿਲਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha dayesīti dayaṃ mettaṃ kareyyāsi. Yo ca taṃ bhattā maññeyyāti bhadde, yo ca mayi gate ‘‘ahaṃ te bhattā bhavissāmī’’ti taṃ maññissati, tampi sakkaccaṃ upaṭṭhaheyyāsi. Mayā vippavasena teti mayā saddhiṃ tava vippavāsena sace koci ‘‘ahaṃ te bhattā bhavissāmī’’ti taṃ na maññeyya, atha sayameva aññaṃ bhattāraṃ pariyesa. Mā kisittho mayā vināti mayā vinā hutvā mā kisā bhavi, mā kilamīti attho.

    ਅਥ ਨਂ ਮਦ੍ਦੀ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਸ ਏવਰੂਪਂ વਚਨਂ ਮਂ ਭਣਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਦੇવ, ਇਮਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਯਾ ਹਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਿવਯੋ ਕੁਦ੍ਧਾ ਮਂ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਸ੍વੇ ਅਹਂ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤਤਿਯਦਿવਸੇ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਹ –

    Atha naṃ maddī ‘‘kiṃ nu kho esa evarūpaṃ vacanaṃ maṃ bhaṇatī’’ti cintetvā ‘‘kasmā, deva, imaṃ ayuttaṃ kathaṃ kathesī’’ti pucchi. Mahāsatto ‘‘bhadde, mayā hatthissa dinnattā sivayo kuddhā maṃ raṭṭhā pabbājenti, sve ahaṃ sattasatakaṃ mahādānaṃ datvā tatiyadivase nagarā nikkhamissāmī’’ti vatvā āha –

    ੧੭੧੪.

    1714.

    ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ વਨਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਘੋਰਂ વਾਲ਼ਮਿਗਾਯੁਤਂ।

    ‘‘Ahañhi vanaṃ gacchāmi, ghoraṃ vāḷamigāyutaṃ;

    ਸਂਸਯੋ ਜੀવਿਤਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਏਕਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ’’ਤਿ॥

    Saṃsayo jīvitaṃ mayhaṃ, ekakassa brahāvane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਂਸਯੋਤਿ ਅਨੇਕਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ ਏਕਕਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਾਲਸ੍ਸ ਮਮ વਨੇ વਸਤੋ ਕੁਤੋ ਜੀવਿਤਂ, ਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਮਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવਂ ਆਹ।

    Tattha saṃsayoti anekapaccatthike ekakassa sukhumālassa mama vane vasato kuto jīvitaṃ, nicchayena marissāmīti adhippāyenevaṃ āha.

    ੧੭੧੫.

    1715.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਅਭੁਮ੍ਮੇ ਕਥਂ ਨੁ ਭਣਸਿ, ਪਾਪਕਂ વਤ ਭਾਸਸਿ॥

    Abhumme kathaṃ nu bhaṇasi, pāpakaṃ vata bhāsasi.

    ੧੭੧੬.

    1716.

    ‘‘ਨੇਸ ਧਮ੍ਮੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਏਕਕੋ।

    ‘‘Nesa dhammo mahārāja, yaṃ tvaṃ gaccheyya ekako;

    ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਸਿ ਖਤ੍ਤਿਯ॥

    Ahampi tena gacchāmi, yena gacchasi khattiya.

    ੧੭੧੭.

    1717.

    ‘‘ਮਰਣਂ વਾ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਜੀવਿਤਂ વਾ ਤਯਾ વਿਨਾ।

    ‘‘Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ, jīvitaṃ vā tayā vinā;

    ਤਦੇવ ਮਰਣਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਚੇ ਜੀવੇ ਤਯਾ વਿਨਾ॥

    Tadeva maraṇaṃ seyyo, yaṃ ce jīve tayā vinā.

    ੧੭੧੮.

    1718.

    ‘‘ਅਗ੍ਗਿਂ ਉਜ੍ਜਾਲਯਿਤ੍વਾਨ, ਏਕਜਾਲਸਮਾਹਿਤਂ।

    ‘‘Aggiṃ ujjālayitvāna, ekajālasamāhitaṃ;

    ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਮਰਣਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਚੇ ਜੀવੇ ਤਯਾ વਿਨਾ॥

    Tattha me maraṇaṃ seyyo, yaṃ ce jīve tayā vinā.

    ੧੭੧੯.

    1719.

    ‘‘ਯਥਾ ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਗਂ, ਦਨ੍ਤਿਂ ਅਨ੍વੇਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨੀ।

    ‘‘Yathā āraññakaṃ nāgaṃ, dantiṃ anveti hatthinī;

    ਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਗਿਰਿਦੁਗ੍ਗੇਸੁ, ਸਮੇਸੁ વਿਸਮੇਸੁ ਚ॥

    Jessantaṃ giriduggesu, samesu visamesu ca.

    ੧੭੨੦.

    1720.

    ‘‘ਏવਂ ਤਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਦਾਯ ਪਚ੍ਛਤੋ।

    ‘‘Evaṃ taṃ anugacchāmi, putte ādāya pacchato;

    ਸੁਭਰਾ ਤੇ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਤੇ ਹੇਸ੍ਸਾਮਿ ਦੁਬ੍ਭਰਾ’’ਤਿ॥

    Subharā te bhavissāmi, na te hessāmi dubbharā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਭੁਮ੍ਮੇਤਿ ਅਭੂਤਂ વਤ ਮੇ ਕਥੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਨੇਸ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਨ ਏਸੋ ਸਭਾવੋ, ਨੇਤਂ ਕਾਰਣਂ। ਤਦੇવਾਤਿ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯਂ ਮਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਦੇવ ਮਰਣਂ ਸੇਯ੍ਯੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਕਜਾਲਭੂਤੇ ਦਾਰੁਚਿਤਕੇ। ਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਚਰਨ੍ਤਂ।

    Tattha abhummeti abhūtaṃ vata me katheyyāsi. Nesa dhammoti na eso sabhāvo, netaṃ kāraṇaṃ. Tadevāti tayā saddhiṃ yaṃ maraṇaṃ atthi, tadeva maraṇaṃ seyyo. Tatthāti tasmiṃ ekajālabhūte dārucitake. Jessantanti vicarantaṃ.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਸਾ ਪੁਨ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ વਿਯ ਹਿਮવਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Evañca pana vatvā sā puna diṭṭhapubbaṃ viya himavantappadesaṃ vaṇṇentī āha –

    ੧੭੨੧.

    1721.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ।

    ‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;

    ਆਸੀਨੇ વਨਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Āsīne vanagumbasmiṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੨.

    1722.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ।

    ‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;

    ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇ વਨਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kīḷante vanagumbasmiṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੩.

    1723.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ।

    ‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;

    ਅਸ੍ਸਮੇ ਰਮਣੀਯਮ੍ਹਿ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Assame ramaṇīyamhi, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੪.

    1724.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ।

    ‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;

    ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇ ਅਸ੍ਸਮੇ ਰਮ੍ਮੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kīḷante assame ramme, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੫.

    1725.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਮਾਲਧਾਰੀ ਅਲਙ੍ਕਤੇ।

    ‘‘Ime kumāre passanto, māladhārī alaṅkate;

    ਅਸ੍ਸਮੇ ਰਮਣੀਯਮ੍ਹਿ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Assame ramaṇīyamhi, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੬.

    1726.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਮਾਲਧਾਰੀ ਅਲਙ੍ਕਤੇ।

    ‘‘Ime kumāre passanto, māladhārī alaṅkate;

    ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇ ਅਸ੍ਸਮੇ ਰਮ੍ਮੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kīḷante assame ramme, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੭.

    1727.

    ‘‘ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੇ, ਕੁਮਾਰੇ ਮਾਲਧਾਰਿਨੇ।

    ‘‘Yadā dakkhisi naccante, kumāre māladhārine;

    ਅਸ੍ਸਮੇ ਰਮਣੀਯਮ੍ਹਿ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Assame ramaṇīyamhi, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੮.

    1728.

    ‘‘ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੇ, ਕੁਮਾਰੇ ਮਾਲਧਾਰਿਨੇ।

    ‘‘Yadā dakkhisi naccante, kumāre māladhārine;

    ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇ ਅਸ੍ਸਮੇ ਰਮ੍ਮੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kīḷante assame ramme, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੨੯.

    1729.

    ‘‘ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਮਾਤਙ੍ਗਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਸਟ੍ਠਿਹਾਯਨਂ।

    ‘‘Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ, kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;

    ਏਕਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਚਰਨ੍ਤਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Ekaṃ araññe carantaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੦.

    1730.

    ‘‘ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਮਾਤਙ੍ਗਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਸਟ੍ਠਿਹਾਯਨਂ।

    ‘‘Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ, kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;

    ਸਾਯਂ ਪਾਤੋ વਿਚਰਨ੍ਤਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Sāyaṃ pāto vicarantaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੧.

    1731.

    ‘‘ਯਦਾ ਕਰੇਣੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਯੂਥਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ વਜਂ।

    ‘‘Yadā kareṇusaṅghassa, yūthassa purato vajaṃ;

    ਕੋਞ੍ਚਂ ਕਾਹਤਿ ਮਾਤਙ੍ਗੋ, ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਸਟ੍ਠਿਹਾਯਨੋ।

    Koñcaṃ kāhati mātaṅgo, kuñjaro saṭṭhihāyano;

    ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਨਦਤੋ ਸੁਤ੍વਾ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Tassa taṃ nadato sutvā, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੨.

    1732.

    ‘‘ਦੁਭਤੋ વਨવਿਕਾਸੇ, ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਕਾਮਦੋ।

    ‘‘Dubhato vanavikāse, yadā dakkhisi kāmado;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੩.

    1733.

    ‘‘ਮਿਗਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਸਾਯਨ੍ਹਂ, ਪਞ੍ਚਮਾਲਿਨਮਾਗਤਂ।

    ‘‘Migaṃ disvāna sāyanhaṃ, pañcamālinamāgataṃ;

    ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸੇ ਚ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kimpurise ca naccante, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੪.

    1734.

    ‘‘ਯਦਾ ਸੋਸ੍ਸਸਿ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਸਨ੍ਦਮਾਨਾਯ ਸਿਨ੍ਧੁਯਾ।

    ‘‘Yadā sossasi nigghosaṃ, sandamānāya sindhuyā;

    ਗੀਤਂ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸਾਨਞ੍ਚ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Gītaṃ kimpurisānañca, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੫.

    1735.

    ‘‘ਯਦਾ ਸੋਸ੍ਸਸਿ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਚਾਰਿਨੋ।

    ‘‘Yadā sossasi nigghosaṃ, girigabbharacārino;

    વਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸੁਲੂਕਸ੍ਸ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Vassamānassulūkassa, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੬.

    1736.

    ‘‘ਯਦਾ ਸੀਹਸ੍ਸ ਬ੍ਯਗ੍ਘਸ੍ਸ, ਖਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗવਯਸ੍ਸ ਚ।

    ‘‘Yadā sīhassa byagghassa, khaggassa gavayassa ca;

    વਨੇ ਸੋਸ੍ਸਸਿ વਾਲ਼ਾਨਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Vane sossasi vāḷānaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੭.

    1737.

    ‘‘ਯਦਾ ਮੋਰੀਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ, ਬਰਿਹੀਨਂ ਮਤ੍ਥਕਾਸਿਨਂ।

    ‘‘Yadā morīhi parikiṇṇaṃ, barihīnaṃ matthakāsinaṃ;

    ਮੋਰਂ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Moraṃ dakkhisi naccantaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੮.

    1738.

    ‘‘ਯਦਾ ਮੋਰੀਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ, ਅਣ੍ਡਜਂ ਚਿਤ੍ਰਪਕ੍ਖਿਨਂ।

    ‘‘Yadā morīhi parikiṇṇaṃ, aṇḍajaṃ citrapakkhinaṃ;

    ਮੋਰਂ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Moraṃ dakkhisi naccantaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੩੯.

    1739.

    ‘‘ਯਦਾ ਮੋਰੀਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ, ਨੀਲਗੀવਂ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨਂ।

    ‘‘Yadā morīhi parikiṇṇaṃ, nīlagīvaṃ sikhaṇḍinaṃ;

    ਮੋਰਂ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Moraṃ dakkhisi naccantaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੪੦.

    1740.

    ‘‘ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਹੇਮਨ੍ਤੇ, ਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਧਰਣੀਰੁਹੇ।

    ‘‘Yadā dakkhisi hemante, pupphite dharaṇīruhe;

    ਸੁਰਭਿਂ ਸਮ੍ਪવਾਯਨ੍ਤੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Surabhiṃ sampavāyante, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੪੧.

    1741.

    ‘‘ਯਦਾ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਮਾਸੇ, ਹਰਿਤਂ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਮੇਦਨਿਂ।

    ‘‘Yadā hemantike māse, haritaṃ dakkhisi medaniṃ;

    ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Indagopakasañchannaṃ, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੪੨.

    1742.

    ‘‘ਯਦਾ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਹੇਮਨ੍ਤੇ, ਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਧਰਣੀਰੁਹੇ।

    ‘‘Yadā dakkhisi hemante, pupphite dharaṇīruhe;

    ਕੁਟਜਂ ਬਿਮ੍ਬਜਾਲਞ੍ਚ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਲੋਦ੍ਦਪਦ੍ਧਕਂ।

    Kuṭajaṃ bimbajālañca, pupphitaṃ loddapaddhakaṃ;

    ਸੁਰਤਿਂ ਸਮ੍ਪવਾਯਨ੍ਤੇ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Suratiṃ sampavāyante, na rajjassa sarissasi.

    ੧੭੪੩.

    1743.

    ‘‘ਯਦਾ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਮਾਸੇ, વਨਂ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ।

    ‘‘Yadā hemantike māse, vanaṃ dakkhisi pupphitaṃ;

    ਓਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਚ ਪਦ੍ਧਾਨਿ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ॥

    Opupphāni ca paddhāni, na rajjassa sarissasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਜੁਕੇਤਿ ਮਧੁਰਕਥੇ। ਕਰੇਣੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨਿਘਟਾਯ। ਯੂਥਸ੍ਸਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਯੂਥਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ વਜਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ। ਦੁਭਤੋਤਿ ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਸੁ। વਨવਿਕਾਸੇਤਿ વਨਘਟਾਯੋ। ਕਾਮਦੋਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦੋ। ਸਿਨ੍ਧੁਯਾਤਿ ਨਦਿਯਾ। વਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸੁਲੂਕਸ੍ਸਾਤਿ ਉਲੂਕਸਕੁਣਸ੍ਸ વਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸ। વਾਲ਼ਾਨਨ੍ਤਿ વਾਲ਼ਮਿਗਾਨਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਤੂਰਿਯਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਨ ਸਰਿਸ੍ਸਸੀਤਿ વਦਤਿ, ਬਰਿਹੀਨਨ੍ਤਿ ਕਲਾਪਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ । ਮਤ੍ਥਕਾਸਿਨਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ। ‘‘ਮਤ੍ਤਕਾਸਿਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਕਾਮਮਦਮਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਆਸੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬਿਮ੍ਬਜਾਲਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਙ੍ਕੁਰਰੁਕ੍ਖਂ। ਓਪੁਪ੍ਫਾਨੀਤਿ ਓਲਮ੍ਬਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਤਿਤਪੁਪ੍ਫਾਨਿ।

    Tattha mañjuketi madhurakathe. Kareṇusaṅghassāti hatthinighaṭāya. Yūthassāti hatthiyūthassa purato vajanto gacchanto. Dubhatoti ubhayapassesu. Vanavikāseti vanaghaṭāyo. Kāmadoti mayhaṃ sabbakāmado. Sindhuyāti nadiyā. Vassamānassulūkassāti ulūkasakuṇassa vassamānassa. Vāḷānanti vāḷamigānaṃ. Tesañhi sāyanhasamaye so saddo pañcaṅgikatūriyasaddo viya bhavissati, tasmā tesaṃ saddaṃ sutvā rajjassa na sarissasīti vadati, barihīnanti kalāpasañchannaṃ . Matthakāsinanti niccaṃ pabbatamatthake nisinnaṃ. ‘‘Mattakāsina’’ntipi pāṭho, kāmamadamattaṃ hutvā āsīnanti attho. Bimbajālanti rattaṅkurarukkhaṃ. Opupphānīti olambakapupphāni patitapupphāni.

    ਏવਂ ਮਦ੍ਦੀ ਹਿਮવਨ੍ਤવਾਸਿਨੀ વਿਯ ਏਤ੍ਤਕਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ વਣ੍ਣੇਸੀਤਿ।

    Evaṃ maddī himavantavāsinī viya ettakāhi gāthāhi himavantaṃ vaṇṇesīti.

    ਹੀਮવਨ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Hīmavantavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਦਾਨਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ

    Dānakaṇḍavaṇṇanā

    ਫੁਸ੍ਸਤੀਪਿ ਖੋ ਦੇવੀ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਟੁਕਸਾਸਨਂ ਗਤਂ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਰੋਤਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਯੋਗ੍ਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤਾ ਤੇਸਂ ਤਂ ਸਲ੍ਲਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇવਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Phussatīpi kho devī ‘‘puttassa me kaṭukasāsanaṃ gataṃ, kiṃ nu kho karoti, gantvā jānissāmī’’ti paṭicchannayoggena gantvā sirigabbhadvāre ṭhitā tesaṃ taṃ sallāpaṃ sutvā kalunaṃ paridevi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੭੪੪.

    1744.

    ‘‘ਤੇਸਂ ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਣਿਸਾਯ ਚ।

    ‘‘Tesaṃ lālappitaṃ sutvā, puttassa suṇisāya ca;

    ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇવੇਸਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਯਸਸ੍ਸਿਨੀ॥

    Kalunaṃ paridevesi, rājaputtī yasassinī.

    ੧੭੪੫.

    1745.

    ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋ વਿਸਂ ਮੇ ਖਾਯਿਤਂ, ਪਪਾਤਾ ਪਪਤੇਯ੍ਯਹਂ।

    ‘‘Seyyo visaṃ me khāyitaṃ, papātā papateyyahaṃ;

    ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਜ੍ਝ ਮਿਯ੍ਯਾਹਂ, ਕਸ੍ਮਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਂ।

    Rajjuyā bajjha miyyāhaṃ, kasmā vessantaraṃ puttaṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੪੬.

    1746.

    ‘‘ਅਜ੍ਝਾਯਕਂ ਦਾਨਪਤਿਂ, ਯਾਚਯੋਗਂ ਅਮਚ੍ਛਰਿਂ।

    ‘‘Ajjhāyakaṃ dānapatiṃ, yācayogaṃ amacchariṃ;

    ਪੂਜਿਤਂ ਪਟਿਰਾਜੂਹਿ, ਕਿਤ੍ਤਿਮਨ੍ਤਂ ਯਸਸ੍ਸਿਨਂ।

    Pūjitaṃ paṭirājūhi, kittimantaṃ yasassinaṃ;

    ਕਸ੍ਮਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Kasmā vessantaraṃ puttaṃ, pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੪੭.

    1747.

    ‘‘ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਭਰਂ ਜਨ੍ਤੁਂ, ਕੁਲੇ ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਾਯਿਕਂ।

    ‘‘Mātāpettibharaṃ jantuṃ, kule jeṭṭhāpacāyikaṃ;

    ਕਸ੍ਮਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Kasmā vessantaraṃ puttaṃ, pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੪੮.

    1748.

    ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਹਿਤਂ ਦੇવਿਹਿਤਂ, ਞਾਤੀਨਂ ਸਖਿਨਂ ਹਿਤਂ।

    ‘‘Rañño hitaṃ devihitaṃ, ñātīnaṃ sakhinaṃ hitaṃ;

    ਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਕਸ੍ਮਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਂ।

    Hitaṃ sabbassa raṭṭhassa, kasmā vessantaraṃ puttaṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pabbājenti adūsaka’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀਤਿ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਮਦ੍ਦਰਾਜਧੀਤਾ। ਪਪਤੇਯ੍ਯਹਨ੍ਤਿ ਪਪਤੇਯ੍ਯਂ ਅਹਂ। ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਜ੍ਝ ਮਿਯ੍ਯਾਹਨ੍ਤਿ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਗੀવਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਮਰੇਯ੍ਯਂ ਅਹਂ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਏવਂ ਅਮਤਾਯਮੇવ ਮਯਿ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਦੂਸਕਂ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ। ਅਜ੍ਝਾਯਕਨ੍ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਙ੍ਗਤਂ, ਨਾਨਾਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਚ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਤਂ।

    Tattha rājaputtīti phussatī maddarājadhītā. Papateyyahanti papateyyaṃ ahaṃ. Rajjuyā bajjha miyyāhanti rajjuyā gīvaṃ bandhitvā mareyyaṃ ahaṃ. Kasmāti evaṃ amatāyameva mayi kena kāraṇena mama puttaṃ adūsakaṃ raṭṭhā pabbājenti. Ajjhāyakanti tiṇṇaṃ vedānaṃ pāraṅgataṃ, nānāsippesu ca nipphattiṃ pattaṃ.

    ਇਤਿ ਸਾ ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਣਿਸਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹ –

    Iti sā kalunaṃ paridevitvā puttañca suṇisañca assāsetvā rañño santikaṃ gantvā āha –

    ੧੭੪੯.

    1749.

    ‘‘ਮਧੂਨਿવ ਪਲਾਤਾਨਿ, ਅਮ੍ਬਾવ ਪਤਿਤਾ ਛਮਾ।

    ‘‘Madhūniva palātāni, ambāva patitā chamā;

    ਏવਂ ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਰਟ੍ਠਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Evaṃ hessati te raṭṭhaṃ, pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੫੦.

    1750.

    ‘‘ਹਂਸੋ ਨਿਖੀਣਪਤ੍ਤੋવ, ਪਲ੍ਲਲਸ੍ਮਿਂ ਅਨੂਦਕੇ।

    ‘‘Haṃso nikhīṇapattova, pallalasmiṃ anūdake;

    ਅਪવਿਦ੍ਧੋ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ, ਏਕੋ ਰਾਜਾ વਿਹਿਯ੍ਯਸਿ॥

    Apaviddho amaccehi, eko rājā vihiyyasi.

    ੧੭੫੧.

    1751.

    ‘‘ਤਂ ਤਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥੋ ਤੇ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ।

    ‘‘Taṃ taṃ brūmi mahārāja, attho te mā upaccagā;

    ਮਾ ਨਂ ਸਿવੀਨਂ વਚਨਾ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ ਅਦੂਸਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Mā naṃ sivīnaṃ vacanā, pabbājesi adūsaka’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਲਾਤਾਨੀਤਿ ਪਲਾਤਮਕ੍ਖਿਕਾਨਿ ਮਧੂਨਿ વਿਯ। ਅਮ੍ਬਾવ ਪਤਿਤਾ ਛਮਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਨਿ વਿਯ। ਏવਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤੇ ਤવ ਰਟ੍ਠਂ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਨਿਖੀਣਪਤ੍ਤੋવਾਤਿ ਪਗ੍ਘਰਿਤਪਤ੍ਤੋ વਿਯ। ਅਪવਿਦ੍ਧੋ ਅਮਚ੍ਚੇਹੀਤਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੇਹਿ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ। વਿਹਿਯ੍ਯਸੀਤਿ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਸਿ। ਸਿવੀਨਂ વਚਨਾਤਿ ਸਿવੀਨਂ વਚਨੇਨ ਮਾ ਨਂ ਅਦੂਸਕਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੀਤਿ।

    Tattha palātānīti palātamakkhikāni madhūni viya. Ambāva patitā chamāti bhūmiyaṃ patitaambapakkāni viya. Evaṃ mama putte pabbājite tava raṭṭhaṃ sabbasādhāraṇaṃ bhavissatīti dīpeti. Nikhīṇapattovāti paggharitapatto viya. Apaviddho amaccehīti mama puttena sahajātehi saṭṭhisahassehi amaccehi chaḍḍito hutvā. Vihiyyasīti kilamissasi. Sivīnaṃ vacanāti sivīnaṃ vacanena mā naṃ adūsakaṃ mama puttaṃ pabbājesīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā rājā āha –

    ੧੭੫੨.

    1752.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਚਿਤਿਂ ਕੁਮ੍ਮਿ, ਸਿવੀਨਂ વਿਨਯਂ ਧਜਂ।

    ‘‘Dhammassāpacitiṃ kummi, sivīnaṃ vinayaṃ dhajaṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਮਿ ਸਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਪਾਣਾ ਪਿਯਤਰੋ ਹਿ ਮੇ’’ਤਿ॥

    Pabbājemi sakaṃ puttaṃ, pāṇā piyataro hi me’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਭਦ੍ਦੇ, ਅਹਂ ਸਿવੀਨਂ ਧਜਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਕੁਮਾਰਂ વਿਨਯਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਪੋਰਾਣਕਰਾਜੂਨਂ ਪવੇਣਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਪਚਿਤਿਂ ਕੁਮ੍ਮਿ ਕਰੋਮਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇਪਿ ਮੇ ਪਾਣਾ ਪਿਯਤਰੋ ਸੋ, ਤਥਾਪਿ ਨਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਮੀਤਿ।

    Tassattho – bhadde, ahaṃ sivīnaṃ dhajaṃ vessantaraṃ kumāraṃ vinayanto pabbājento siviraṭṭhe porāṇakarājūnaṃ paveṇidhammassa apacitiṃ kummi karomi, tasmā sacepi me pāṇā piyataro so, tathāpi naṃ pabbājemīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā sā paridevamānā āha –

    ੧੭੫੩.

    1753.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਧਜਗ੍ਗਾਨਿ, ਕਣਿਕਾਰਾવ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Yassa pubbe dhajaggāni, kaṇikārāva pupphitā;

    ਯਾਯਨ੍ਤਮਨੁਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਸ੍વਜ੍ਜੇਕੋવ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.

    ੧੭੫੪.

    1754.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਧਜਗ੍ਗਾਨਿ, ਕਣਿਕਾਰવਨਾਨਿવ।

    ‘‘Yassa pubbe dhajaggāni, kaṇikāravanāniva;

    ਯਾਯਨ੍ਤਮਨੁਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਸ੍વਜ੍ਜੇਕੋવ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.

    ੧੭੫੫.

    1755.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੀਕਾਨਿ, ਕਣਿਕਾਰਾવ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Yassa pubbe anīkāni, kaṇikārāva pupphitā;

    ਯਾਯਨ੍ਤਮਨੁਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਸ੍વਜ੍ਜੇਕੋવ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.

    ੧੭੫੬.

    1756.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੀਕਾਨਿ, ਕਣਿਕਾਰવਨਾਨਿવ।

    ‘‘Yassa pubbe anīkāni, kaṇikāravanāniva;

    ਯਾਯਨ੍ਤਮਨੁਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਸ੍વਜ੍ਜੇਕੋવ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.

    ੧੭੫੭.

    1757.

    ‘‘ਇਨ੍ਦਗੋਪਕવਣ੍ਣਾਭਾ , ਗਨ੍ਧਾਰਾ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਾ।

    ‘‘Indagopakavaṇṇābhā , gandhārā paṇḍukambalā;

    ਯਾਯਨ੍ਤਮਨੁਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਸ੍વਜ੍ਜੇਕੋવ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.

    ੧੭੫੮.

    1758.

    ‘‘ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਯਾਤਿ, ਸਿવਿਕਾਯ ਰਥੇਨ ਚ।

    ‘‘Yo pubbe hatthinā yāti, sivikāya rathena ca;

    ਸ੍વਜ੍ਜ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਕਥਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਤ੍ਤਿਕੋ॥

    Svajja vessantaro rājā, kathaṃ gacchati pattiko.

    ੧੭੫੯.

    1759.

    ‘‘ਕਥਂ ਚਨ੍ਦਨਲਿਤ੍ਤਙ੍ਗੋ, ਨਚ੍ਚਗੀਤਪ੍ਪਬੋਧਨੋ।

    ‘‘Kathaṃ candanalittaṅgo, naccagītappabodhano;

    ਖੁਰਾਜਿਨਂ ਫਰਸੁਞ੍ਚ, ਖਾਰਿਕਾਜਞ੍ਚ ਹਾਹਿਤਿ॥

    Khurājinaṃ pharasuñca, khārikājañca hāhiti.

    ੧੭੬੦.

    1760.

    ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਨਾਭਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਾਸਾવਾ ਅਜਿਨਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Kasmā nābhiharissanti, kāsāvā ajināni ca;

    ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਚੀਰਂ ਨ ਬਜ੍ਝਰੇ॥

    Pavisantaṃ brahāraññaṃ, kasmā cīraṃ na bajjhare.

    ੧੭੬੧.

    1761.

    ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਚੀਰਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਜਨਾ।

    ‘‘Kathaṃ nu cīraṃ dhārenti, rājapabbajitā janā;

    ਕਥਂ ਕੁਸਮਯਂ ਚੀਰਂ, ਮਦ੍ਦੀ ਪਰਿਦਹਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Kathaṃ kusamayaṃ cīraṃ, maddī paridahissati.

    ੧੭੬੨.

    1762.

    ‘‘ਕਾਸਿਯਾਨਿ ਚ ਧਾਰੇਤ੍વਾ, ਖੋਮਕੋਟੁਮ੍ਬਰਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Kāsiyāni ca dhāretvā, khomakoṭumbarāni ca;

    ਕੁਸਚੀਰਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ, ਕਥਂ ਮਦ੍ਦੀ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Kusacīrāni dhārentī, kathaṃ maddī karissati.

    ੧੭੬੩.

    1763.

    ‘‘વਯ੍ਹਾਹਿ ਪਰਿਯਾਯਿਤ੍વਾ, ਸਿવਿਕਾਯ ਰਥੇਨ ਚ।

    ‘‘Vayhāhi pariyāyitvā, sivikāya rathena ca;

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜ ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀ, ਪਥਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਤ੍ਤਿਕਾ॥

    Sā kathajja anujjhaṅgī, pathaṃ gacchati pattikā.

    ੧੭੬੪.

    1764.

    ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਮੁਦੁਤਲਾ ਹਤ੍ਥਾ, ਚਰਣਾ ਚ ਸੁਖੇਧਿਤਾ।

    ‘‘Yassā mudutalā hatthā, caraṇā ca sukhedhitā;

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜ ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀ, ਪਥਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਤ੍ਤਿਕਾ॥

    Sā kathajja anujjhaṅgī, pathaṃ gacchati pattikā.

    ੧੭੬੫.

    1765.

    ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਮੁਦੁਤਲਾ ਪਾਦਾ, ਚਰਣਾ ਚ ਸੁਖੇਧਿਤਾ।

    ‘‘Yassā mudutalā pādā, caraṇā ca sukhedhitā;

    ਪਾਦੁਕਾਹਿ ਸੁવਣ੍ਣਾਹਿ, ਪੀਲ਼ਮਾਨਾવ ਗਚ੍ਛਤਿ।

    Pādukāhi suvaṇṇāhi, pīḷamānāva gacchati;

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜ ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀ, ਪਥਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਤ੍ਤਿਕਾ॥

    Sā kathajja anujjhaṅgī, pathaṃ gacchati pattikā.

    ੧੭੬੬.

    1766.

    ‘‘ਯਾਸ੍ਸੁ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਮਾਲਿਨੀ।

    ‘‘Yāssu itthisahassānaṃ, purato gacchati mālinī;

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜ ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀ, વਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਏਕਿਕਾ॥

    Sā kathajja anujjhaṅgī, vanaṃ gacchati ekikā.

    ੧੭੬੭.

    1767.

    ‘‘ਯਾਸ੍ਸੁ ਸਿવਾਯ ਸੁਤ੍વਾਨ, ਮੁਹੁਂ ਉਤ੍ਤਸਤੇ ਪੁਰੇ।

    ‘‘Yāssu sivāya sutvāna, muhuṃ uttasate pure;

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜ ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀ, વਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭੀਰੁਕਾ॥

    Sā kathajja anujjhaṅgī, vanaṃ gacchati bhīrukā.

    ੧੭੬੮.

    1768.

    ‘‘ਯਾਸ੍ਸੁ ਇਨ੍ਦਸਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਲੂਕਸ੍ਸ ਪવਸ੍ਸਤੋ।

    ‘‘Yāssu indasagottassa, ulūkassa pavassato;

    ਸੁਤ੍વਾਨ ਨਦਤੋ ਭੀਤਾ, વਾਰੁਣੀવ ਪવੇਧਤਿ।

    Sutvāna nadato bhītā, vāruṇīva pavedhati;

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜ ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀ, વਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭੀਰੁਕਾ॥

    Sā kathajja anujjhaṅgī, vanaṃ gacchati bhīrukā.

    ੧੭੬੯.

    1769.

    ‘‘ਸਕੁਣੀ ਹਤਪੁਤ੍ਤਾવ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਲਾવਕਂ।

    ‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

    ਚਿਰਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਝਾਯਿਸ੍ਸਂ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਆਗਮ੍ਮਿਮਂ ਪੁਰਂ॥

    Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

    ੧੭੭੦.

    1770.

    ‘‘ਸਕੁਣੀ ਹਤਪੁਤ੍ਤਾવ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਲਾવਕਂ।

    ‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

    ਕਿਸਾ ਪਣ੍ਡੁ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੀ॥

    Kisā paṇḍu bhavissāmi, piye putte apassatī.

    ੧੭੭੧.

    1771.

    ‘‘ਸਕੁਣੀ ਹਤਪੁਤ੍ਤਾવ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਲਾવਕਂ।

    ‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

    ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਧਾવਿਸ੍ਸਂ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੀ॥

    Tena tena padhāvissaṃ, piye putte apassatī.

    ੧੭੭੨.

    1772.

    ‘‘ਕੁਰਰੀ ਹਤਛਾਪਾવ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਲਾવਕਂ।

    ‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

    ਚਿਰਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਝਾਯਿਸ੍ਸਂ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਆਗਮ੍ਮਿਮਂ ਪੁਰਂ॥

    Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

    ੧੭੭੩.

    1773.

    ‘‘ਕੁਰਰੀ ਹਤਛਾਪਾવ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਲਾવਕਂ।

    ‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

    ਕਿਸਾ ਪਣ੍ਡੁ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੀ॥

    Kisā paṇḍu bhavissāmi, piye putte apassatī.

    ੧੭੭੪.

    1774.

    ‘‘ਕੁਰਰੀ ਹਤਛਾਪਾવ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਲਾવਕਂ।

    ‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

    ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਧਾવਿਸ੍ਸਂ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੀ॥

    Tena tena padhāvissaṃ, piye putte apassatī.

    ੧੭੭੫.

    1775.

    ‘‘ਸਾ ਨੂਨ ਚਕ੍ਕવਾਕੀવ, ਪਲ੍ਲਲਸ੍ਮਿਂ ਅਨੂਦਕੇ।

    ‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anūdake;

    ਚਿਰਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਝਾਯਿਸ੍ਸਂ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਆਗਮ੍ਮਿਮਂ ਪੁਰਂ॥

    Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

    ੧੭੭੬.

    1776.

    ‘‘ਸਾ ਨੂਨ ਚਕ੍ਕવਾਕੀવ, ਪਲ੍ਲਲਸ੍ਮਿਂ ਅਨੂਦਕੇ।

    ‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anūdake;

    ਕਿਸਾ ਪਣ੍ਡੁ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੀ॥

    Kisā paṇḍu bhavissāmi, piye putte apassatī.

    ੧੭੭੭.

    1777.

    ‘‘ਸਾ ਨੂਨ ਚਕ੍ਕવਾਕੀવ, ਪਲ੍ਲਲਸ੍ਮਿਂ ਅਨੂਦਕੇ।

    ‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anūdake;

    ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਧਾવਿਸ੍ਸਂ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੀ॥

    Tena tena padhāvissaṃ, piye putte apassatī.

    ੧੭੭੮.

    1778.

    ‘‘ਏવਂ ਮੇ વਿਲਪਨ੍ਤਿਯਾ, ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਦੂਸਕਂ।

    ‘‘Evaṃ me vilapantiyā, rājā puttaṃ adūsakaṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ વਨਂ ਰਟ੍ਠਾ, ਮਞ੍ਞੇ ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pabbājesi vanaṃ raṭṭhā, maññe hissāmi jīvita’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਣਿਕਾਰਾવਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਾਭਰਣਸੁવਣ੍ਣવਤ੍ਥਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਕਣਿਕਾਰਾ વਿਯ। ਯਾਯਨ੍ਤਮਨੁਯਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨવਨਕੀਲ਼ਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸ੍વਜ੍ਜੇਕੋવਾਤਿ ਸੋ ਅਜ੍ਜ ਏਕੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਨੀਕਾਨੀਤਿ ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਾਦੀਨਿ। ਗਨ੍ਧਾਰਾ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਾਤਿ ਗਨ੍ਧਾਰਰਟ੍ਠੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਾ ਸੇਨਾਯ ਪਾਰੁਤਾ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਾ। ਹਾਹਿਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧੇ ਕਤ੍વਾ ਹਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਪવਿਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਕਸ੍ਮਾ ਚੀਰਂ ਨ ਬਜ੍ਝਰੇਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ વਾਕਚੀਰਂ ਨ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ। ਖੋਮਕੋਟੁਮ੍ਬਰਾਨੀਤਿ ਖੋਮਰਟ੍ਠੇ ਕੋਟੁਮ੍ਬਰਰਟ੍ਠੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਸਾਟਕਾਨਿ।

    Tattha kaṇikārāvāti suvaṇṇābharaṇasuvaṇṇavatthapaṭimaṇḍitattā supupphitā kaṇikārā viya. Yāyantamanuyāyantīti uyyānavanakīḷādīnaṃ atthāya gacchantaṃ vessantaraṃ anugacchanti. Svajjekovāti so ajja ekova hutvā gamissati. Anīkānīti hatthānīkādīni. Gandhārā paṇḍukambalāti gandhāraraṭṭhe uppannā satasahassagghanakā senāya pārutā rattakambalā. Hāhitīti khandhe katvā harissati. Pavisantanti pavisantassa. Kasmā cīraṃ na bajjhareti kasmā bandhituṃ jānantā vākacīraṃ na bandhanti. Rājapabbajitāti rājāno hutvā pabbajitā. Khomakoṭumbarānīti khomaraṭṭhe koṭumbararaṭṭhe uppannāni sāṭakāni.

    ਸਾ ਕਥਜ੍ਜਾਤਿ ਸਾ ਕਥਂ ਅਜ੍ਜ। ਅਨੁਜ੍ਝਙ੍ਗੀਤਿ ਅਗਰਹਿਤਅਙ੍ਗੀ। ਪੀਲ਼ਮਾਨਾવ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ વਿਯ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਾਸ੍ਸੁ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਯਾ ਸਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸਿવਾਯਾਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਿਯਾ। ਪੁਰੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਗਰੇ વਸਨ੍ਤੀ। ਇਨ੍ਦਸਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕੋਸਿਯਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ। વਾਰੁਣੀવਾਤਿ ਦੇવਤਾਪવਿਟ੍ਠਾ ਯਕ੍ਖਦਾਸੀ વਿਯ। ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤવਿਯੋਗਸੋਕਦੁਕ੍ਖੇਨ। ਆਗਮ੍ਮਿ ਮਂ ਪੁਰਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਗਤੇ ਪੁਤ੍ਤਨਿવੇਸਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇਤਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਞ੍ਚੇવ ਮਦ੍ਦਿਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਹਤਛਾਪਾਤਿ ਹਤਪੋਤਕਾ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ વਨਂ ਰਟ੍ਠਾਤਿ ਯਦਿ ਨਂ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੀਤਿ।

    Sā kathajjāti sā kathaṃ ajja. Anujjhaṅgīti agarahitaaṅgī. Pīḷamānāva gacchatīti kampitvā kampitvā tiṭṭhantī viya gacchati. Yāssu itthisahassānantiādīsu assūti nipāto, yāti attho. ‘‘Yā sā’’tipi pāṭho. Sivāyāti siṅgāliyā. Pureti pubbe nagare vasantī. Indasagottassāti kosiyagottassa. Vāruṇīvāti devatāpaviṭṭhā yakkhadāsī viya. Dukkhenāti puttaviyogasokadukkhena. Āgammi maṃ puranti imaṃ mama putte gate puttanivesanaṃ āgantvā. Piye putteti vessantarañceva maddiñca sandhāyāha. Hatachāpāti hatapotakā. Pabbājesi vanaṃ raṭṭhāti yadi naṃ raṭṭhā pabbājesīti.

    ਦੇવਿਯਾ ਪਰਿਦੇવਿਤਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਸਿવਿਕਞ੍ਞਾ ਸਮਾਗਤਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਤਾਸਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਨਿવੇਸਨੇ ਤਥੇવ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਇਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਰਾਜਕੁਲੇਸੁ ਕੇਚਿ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ વਾਤવੇਗੇਨ ਪਮਦ੍ਦਿਤਾ ਸਾਲਾ વਿਯ ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Deviyā paridevitasaddaṃ sutvā sabbā sañjayassa sivikaññā samāgatā pakkandiṃsu. Tāsaṃ pakkanditasaddaṃ sutvā mahāsattassapi nivesane tatheva pakkandiṃsu. Iti dvīsu rājakulesu keci sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vātavegena pamadditā sālā viya patitvā parivattamānā parideviṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੭੭੯.

    1779.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਬਹੂ।

    ‘‘Tassā lālappitaṃ sutvā, sabbā antepure bahū;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ਸਿવਿਕਞ੍ਞਾ ਸਮਾਗਤਾ॥

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, sivikaññā samāgatā.

    ੧੭੮੦.

    1780.

    ‘‘ਸਾਲਾવ ਸਮ੍ਪਮਥਿਤਾ, ਮਾਲੁਤੇਨ ਪਮਦ੍ਦਿਤਾ।

    ‘‘Sālāva sampamathitā, mālutena pamadditā;

    ਸੇਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਰਾ ਚ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਨਿવੇਸਨੇ॥

    Senti puttā ca dārā ca, vessantaranivesane.

    ੧੭੮੧.

    1781.

    ‘‘ਓਰੋਧਾ ਚ ਕੁਮਾਰਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਨਿવੇਸਨੇ॥

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, vessantaranivesane.

    ੧੭੮੨.

    1782.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਨਿવੇਸਨੇ॥

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, vessantaranivesane.

    ੧੭੮੩.

    1783.

    ‘‘ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;

    ਅਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਉਪਾਗਮਿ॥

    Atha vessantaro rājā, dānaṃ dātuṃ upāgami.

    ੧੭੮੪.

    1784.

    ‘‘વਤ੍ਥਾਨਿ વਤ੍ਥਕਾਮਾਨਂ, ਸੋਣ੍ਡਾਨਂ ਦੇਥ વਾਰੁਣਿਂ।

    ‘‘Vatthāni vatthakāmānaṃ, soṇḍānaṃ detha vāruṇiṃ;

    ਭੋਜਨਂ ਭੋਜਨਤ੍ਥੀਨਂ, ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪવੇਚ੍ਛਥ॥

    Bhojanaṃ bhojanatthīnaṃ, sammadeva pavecchatha.

    ੧੭੮੫.

    1785.

    ‘‘ਮਾ ਚ ਕਞ੍ਚਿ વਨਿਬ੍ਬਕੇ, ਹੇਟ੍ਠਯਿਤ੍ਥ ਇਧਾਗਤੇ।

    ‘‘Mā ca kañci vanibbake, heṭṭhayittha idhāgate;

    ਤਪ੍ਪੇਥ ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਪਟਿਪੂਜਿਤਾ॥

    Tappetha annapānena, gacchantu paṭipūjitā.

    ੧੭੮੬.

    1786.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਤੀ ਸਦ੍ਦੋ, ਤੁਮੁਲੋ ਭੇਰવੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Athettha vattatī saddo, tumulo bheravo mahā;

    ਦਾਨੇਨ ਤਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਦਾਨਂ ਅਦਾ ਤੁવਂ॥

    Dānena taṃ nīharanti, puna dānaṃ adā tuvaṃ.

    ੧੭੮੭.

    1787.

    ‘‘ਤੇ ਸੁ ਮਤ੍ਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਾવ, ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ વਨਿਬ੍ਬਕਾ।

    ‘‘Te su mattā kilantāva, sampatanti vanibbakā;

    ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੧੭੮੮.

    1788.

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛੁਂ વਤ ਭੋ ਰੁਕ੍ਖਂ, ਨਾਨਾਫਲਧਰਂ ਦੁਮਂ।

    ‘‘Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ, nānāphaladharaṃ dumaṃ;

    ਯਥਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਰਟ੍ਠਾ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Yathā vessantaraṃ raṭṭhā, pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੮੯.

    1789.

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛੁਂ વਤ ਭੋ ਰੁਕ੍ਖਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਦੁਮਂ।

    ‘‘Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ, sabbakāmadadaṃ dumaṃ;

    ਯਥਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਰਟ੍ਠਾ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Yathā vessantaraṃ raṭṭhā, pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੯੦.

    1790.

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛੁਂ વਤ ਭੋ ਰੁਕ੍ਖਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਰਸਾਹਰਂ।

    ‘‘Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ, sabbakāmarasāharaṃ;

    ਯਥਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਰਟ੍ਠਾ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਕਂ॥

    Yathā vessantaraṃ raṭṭhā, pabbājenti adūsakaṃ.

    ੧੭੯੧.

    1791.

    ‘‘ਯੇ વੁਡ੍ਢਾ ਯੇ ਚ ਦਹਰਾ, ਯੇ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪੋਰਿਸਾ।

    ‘‘Ye vuḍḍhā ye ca daharā, ye ca majjhimaporisā;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ।

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, nikkhamante mahārāje;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੧੭੯੨.

    1792.

    ‘‘ਅਤਿਯਕ੍ਖਾ વਸ੍ਸવਰਾ, ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਾ ਚ ਰਾਜਿਨੋ।

    ‘‘Atiyakkhā vassavarā, itthāgārā ca rājino;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ।

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, nikkhamante mahārāje;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੧੭੯੩.

    1793.

    ‘‘ਥਿਯੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ਯਾ ਤਮ੍ਹਿ ਨਗਰੇ ਅਹੁ।

    ‘‘Thiyopi tattha pakkanduṃ, yā tamhi nagare ahu;

    ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੧੭੯੪.

    1794.

    ‘‘ਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇ ਚ ਸਮਣਾ, ਅਞ੍ਞੇ વਾਪਿ વਨਿਬ੍ਬਕਾ।

    ‘‘Ye brāhmaṇā ye ca samaṇā, aññe vāpi vanibbakā;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਕਿਰ ਭੋ’ ਇਤਿ॥

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, ‘adhammo kira bho’ iti.

    ੧੭੯੫.

    1795.

    ‘‘ਯਥਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਯਜਮਾਨੋ ਸਕੇ ਪੁਰੇ।

    ‘‘Yathā vessantaro rājā, yajamāno sake pure;

    ਸਿવੀਨਂ વਚਨਤ੍ਥੇਨ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Sivīnaṃ vacanatthena, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੭੯੬.

    1796.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਹਤ੍ਥਿਸਤੇ ਦਤ੍વਾ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤੇ।

    ‘‘Satta hatthisate datvā, sabbālaṅkārabhūsite;

    ਸੁવਣ੍ਣਕਚ੍ਛੇ ਮਾਤਙ੍ਗੇ, ਹੇਮਕਪ੍ਪਨવਾਸਸੇ।

    Suvaṇṇakacche mātaṅge, hemakappanavāsase;

    ੧੭੯੭.

    1797.

    ‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹੇ ਗਾਮਣੀਯੇਹਿ, ਤੋਮਰਙ੍ਕੁਸਪਾਣਿਭਿ।

    ‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੭੯੮.

    1798.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਅਸ੍ਸਸਤੇ ਦਤ੍વਾ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤੇ।

    ‘‘Satta assasate datvā, sabbālaṅkārabhūsite;

    ਆਜਾਨੀਯੇવ ਜਾਤਿਯਾ, ਸਿਨ੍ਧવੇ ਸੀਘવਾਹਨੇ॥

    Ājānīyeva jātiyā, sindhave sīghavāhane.

    ੧੭੯੯.

    1799.

    ‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹੇ ਗਾਮਣੀਯੇਹਿ, ਇਲ੍ਲਿਯਾਚਾਪਧਾਰਿਭਿ।

    ‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੮੦੦.

    1800.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਰਥਸਤੇ ਦਤ੍વਾ, ਸਨ੍ਨਦ੍ਧੇ ਉਸ੍ਸਿਤਦ੍ਧਜੇ।

    ‘‘Satta rathasate datvā, sannaddhe ussitaddhaje;

    ਦੀਪੇ ਅਥੋਪਿ વੇਯਗ੍ਘੇ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤੇ॥

    Dīpe athopi veyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

    ੧੮੦੧.

    1801.

    ‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹੇ ਗਾਮਣੀਯੇਹਿ, ਚਾਪਹਤ੍ਥੇਹਿ વਮ੍ਮਿਭਿ।

    ‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੮੦੨.

    1802.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਇਤ੍ਥਿਸਤੇ ਦਤ੍વਾ, ਏਕਮੇਕਾ ਰਥੇ ਠਿਤਾ।

    ‘‘Satta itthisate datvā, ekamekā rathe ṭhitā;

    ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ ਨਿਕ੍ਖਰਜ੍ਜੂਹਿ, ਸੁવਣ੍ਣੇਹਿ ਅਲਙ੍ਕਤਾ॥

    Sannaddhā nikkharajjūhi, suvaṇṇehi alaṅkatā.

    ੧੮੦੩.

    1803.

    ‘‘ਪੀਤਾਲਙ੍ਕਾਰਾ ਪੀਤવਸਨਾ, ਪੀਤਾਭਰਣਭੂਸਿਤਾ।

    ‘‘Pītālaṅkārā pītavasanā, pītābharaṇabhūsitā;

    ਆਲ਼ਾਰਪਮ੍ਹਾ ਹਸੁਲਾ, ਸੁਸਞ੍ਞਾ ਤਨੁਮਜ੍ਝਿਮਾ।

    Āḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਾ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantarā rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੮੦੪.

    1804.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਧੇਨੁਸਤੇ ਦਤ੍વਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਕਂਸੁਪਧਾਰਣਾ।

    ‘‘Satta dhenusate datvā, sabbā kaṃsupadhāraṇā;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੮੦੫.

    1805.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਦਾਸਿਸਤੇ ਦਤ੍વਾ, ਸਤ੍ਤ ਦਾਸਸਤਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Satta dāsisate datvā, satta dāsasatāni ca;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੮੦੬.

    1806.

    ‘‘ਹਤ੍ਥੀ ਅਸ੍ਸਰਥੇ ਦਤ੍વਾ, ਨਾਰਿਯੋ ਚ ਅਲਙ੍ਕਤਾ।

    ‘‘Hatthī assarathe datvā, nāriyo ca alaṅkatā;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤਿ॥

    Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.

    ੧੮੦੭.

    1807.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਮਹਾਦਾਨੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਮੇਦਨੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥ॥

    Mahādāne padinnamhi, medanī sampakampatha.

    ੧੮੦੮.

    1808.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਯਂ ਪਞ੍ਜਲਿਕਤੋ ਰਾਜਾ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Yaṃ pañjalikato rājā, samhā raṭṭhā nirajjatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਕਞ੍ਞਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਫੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਪਰਿਦੇવਿਤਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਸਿવਿਰਞ੍ਞੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸਮਾਗਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਨਿવੇਸਨੇਤਿ ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸਪਿ ਨਿવੇਸਨੇ ਤਥੇવ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦ੍વੀਸੁ ਰਾਜਕੁਲੇਸੁ ਕੇਚਿ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ વਾਤવੇਗੇਨ ਸਮ੍ਪਮਥਿਤਾ ਸਾਲਾ વਿਯ ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸੂਰਿਯੇ ਉਗ੍ਗਤੇ ਦਾਨવੇਯ੍ਯਾવਤਿਕਾ ‘‘ਦਾਨਂ ਪਟਿਯਾਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਅਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਪਾਤੋવ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਸਾਦੁਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਉਪਾਗਮਿ।

    Tattha sivikaññāti bhikkhave, phussatiyā paridevitasaddaṃ sutvā sabbāpi sañjayassa sivirañño itthiyo samāgatā hutvā pakkanduṃ parideviṃsu. Vessantaranivesaneti tattha itthīnaṃ pakkanditasaddaṃ sutvā vessantarassapi nivesane tatheva pakkanditvā dvīsu rājakulesu keci sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vātavegena sampamathitā sālā viya patitvā parivattantā parideviṃsu. Tato ratyā vivasāneti bhikkhave, tato tassā rattiyā accayena sūriye uggate dānaveyyāvatikā ‘‘dānaṃ paṭiyādita’’nti rañño ārocayiṃsu. Atha vessantaro rājā pātova nhatvā sabbālaṅkārappaṭimaṇḍito sādurasabhojanaṃ bhuñjitvā mahājanaparivuto sattasatakaṃ mahādānaṃ dātuṃ dānaggaṃ upāgami.

    ਦੇਥਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਅਮਚ੍ਚੇ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। વਾਰੁਣਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਜ੍ਜਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨਿਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡਾ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਪਤ੍વਾ ‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਦਾਨਗ੍ਗੇ ਸੁਰਂ ਨ ਲਭਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਮਾ ਲਭਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਦਾਪੇਸਿ। વਨਿਬ੍ਬਕੇਤਿ વਨਿਬ੍ਬਕਜਨੇਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਮਾ વਿਹੇਠਯਿਤ੍ਥ। ਪਟਿਪੂਜਿਤਾਤਿ ਮਯਾ ਪੂਜਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਯਥਾ ਮਂ ਥੋਮਯਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ , ਤਥਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਰੋਥਾਤਿ વਦਤਿ।

    Dethāti tattha gantvā saṭṭhisahassaamacce āṇāpento evamāha. Vāruṇinti ‘‘majjadānaṃ nāma nipphala’’nti jānāti, evaṃ santepi ‘‘surāsoṇḍā dānaggaṃ patvā ‘vessantarassa dānagge suraṃ na labhimhā’ti vattuṃ mā labhantū’’ti dāpesi. Vanibbaketi vanibbakajanesu kañci ekampi mā viheṭhayittha. Paṭipūjitāti mayā pūjitā hutvā yathā maṃ thomayamānā gacchanti , tathā tumhe karothāti vadati.

    ਇਤਿ ਸੋ ਸੁવਣ੍ਣਾਲਙ੍ਕਾਰਾਨਂ ਸੁવਣ੍ਣਧਜਾਨਂ ਹੇਮਜਾਲਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਨਂ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚ, ਤਥਾਰੂਪਾਨਞ੍ਞੇવ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚ, ਸੀਹਚਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਰਤਨવਿਚਿਤ੍ਰਾਨਂ ਸੁવਣ੍ਣਧਜਾਨਂ ਰਥਾਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਕਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਸੁવਿਨੀਤਾਨਂ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾਨਂ ਦਾਸਾਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਦਾਸੀਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, વਰਉਸਭਜੇਟ੍ਠਕਾਨਂ ਕੁਣ੍ਡੋਪਦੋਹਿਨੀਨਂ ਧੇਨੂਨਂ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਿ ਪਾਨਭੋਜਨਾਨੀਤਿ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਏવਂ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨੇ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવੇਸ੍ਸਸੁਦ੍ਦਾਦਯੋ ‘‘ਸਾਮਿ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ ਸਿવਿਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਤਂ ‘ਦਾਨਂ ਦੇਤੀ’ਤਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂ ਪੁਨ ਦਾਨਮੇવ ਦੇਸੀ’’ਤਿ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Iti so suvaṇṇālaṅkārānaṃ suvaṇṇadhajānaṃ hemajālappaṭicchannānaṃ hatthīnaṃ sattasatāni ca, tathārūpānaññeva assānaṃ sattasatāni ca, sīhacammādīhi parikkhittānaṃ nānāratanavicitrānaṃ suvaṇṇadhajānaṃ rathānaṃ sattasatāni, sabbālaṅkārappaṭimaṇḍitānaṃ uttamarūpadharānaṃ khattiyakaññādīnaṃ itthīnaṃ sattasatāni, suvinītānaṃ susikkhitānaṃ dāsānaṃ sattasatāni, tathā dāsīnaṃ sattasatāni, varausabhajeṭṭhakānaṃ kuṇḍopadohinīnaṃ dhenūnaṃ sattasatāni, aparimāṇāni pānabhojanānīti sattasatakaṃ mahādānaṃ adāsi. Tasmiṃ evaṃ dānaṃ dadamāne jetuttaranagaravāsino khattiyabrāhmaṇavessasuddādayo ‘‘sāmi, vessantara siviraṭṭhavāsino taṃ ‘dānaṃ detī’ti pabbājenti, tvaṃ puna dānameva desī’’ti parideviṃsu. Tena vuttaṃ –

    ੧੮੦੯.

    1809.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਤੀ ਸਦ੍ਦੋ, ਤੁਮੁਲੋ ਭੇਰવੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Athettha vattatī saddo, tumulo bheravo mahā;

    ਦਾਨੇਨ ਤਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਦਾਨਂ ਅਦਾ ਤੁવ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Dānena taṃ nīharanti, puna dānaṃ adā tuva’’nti.

    ਦਾਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਪਨ ਦਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਕਿਰ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਅਮ੍ਹੇ ਅਨਾਥੇ ਕਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਪਾਦਾ વਿਯ ਪਤਨ੍ਤਾ ਆવਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Dānapaṭiggāhakā pana dānaṃ gahetvā ‘‘idāni kira vessantaro rājā amhe anāthe katvā araññaṃ pavisissati, ito paṭṭhāya kassa santikaṃ gamissāmā’’ti chinnapādā viya patantā āvattantā parivattantā mahāsaddena parideviṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੧੦.

    1810.

    ‘‘ਤੇ ਸੁ ਮਤ੍ਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਾવ, ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ વਨਿਬ੍ਬਕਾ।

    ‘‘Te su mattā kilantāva, sampatanti vanibbakā;

    ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ’’ਤਿ॥

    Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਸੁ ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋ, ਤੇ વਨਿਬ੍ਬਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਤ੍ਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਾવਾਤਿ ਮਤ੍ਤਾ વਿਯ ਕਿਲਨ੍ਤਾ વਿਯ ਚ ਹੁਤ੍વਾ। ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛੁਂ વਤਾਤਿ ਛਿਨ੍ਦਿਂਸੁ, વਤਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਯਥਾਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ। ਅਤਿਯਕ੍ਖਾਤਿ ਭੂਤવਿਜ੍ਜਾ ਇਕ੍ਖਣਿਕਾਪਿ। વਸ੍ਸવਰਾਤਿ ਉਦ੍ਧਟਬੀਜਾ ਓਰੋਧਪਾਲਕਾ। વਚਨਤ੍ਥੇਨਾਤਿ વਚਨਕਾਰਣੇਨ। ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ। ਗਾਮਣੀਯੇਹੀਤਿ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੇਹਿ। ਆਜਾਨੀਯੇવਾਤਿ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ । ਗਾਮਣੀਯੇਹੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਚਰਿਯੇਹਿ। ਇਲ੍ਲਿਯਾਚਾਪਧਾਰਿਭੀਤਿ ਇਲ੍ਲਿਯਞ੍ਚ ਚਾਪਞ੍ਚ ਧਾਰੇਨ੍ਤੇਹਿ। ਦੀਪੇ ਅਥੋਪਿ વੇਯ੍ਯਗ੍ਘੇਤਿ ਦੀਪਿਚਮ੍ਮਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ। ਏਕਮੇਕਾ ਰਥੇ ਠਿਤਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਏਕਮੇਕਂ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਰਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਅਟ੍ਠવਣ੍ਣਦਾਸੀਹਿ ਪਰਿવੁਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ।

    Tattha te su mattāti su-kāro nipātamatto, te vanibbakāti attho. Mattā kilantāvāti mattā viya kilantā viya ca hutvā. Sampatantīti parivattitvā bhūmiyaṃ patanti. Acchecchuṃ vatāti chindiṃsu, vatāti nipātamattaṃ. Yathāti yena kāraṇena. Atiyakkhāti bhūtavijjā ikkhaṇikāpi. Vassavarāti uddhaṭabījā orodhapālakā. Vacanatthenāti vacanakāraṇena. Samhā raṭṭhā nirajjatīti attano raṭṭhā niggacchati. Gāmaṇīyehīti hatthācariyehi. Ājānīyevāti jātisampanne . Gāmaṇīyehīti assācariyehi. Illiyācāpadhāribhīti illiyañca cāpañca dhārentehi. Dīpe athopi veyyaggheti dīpicammabyagghacammaparikkhitte. Ekamekā rathe ṭhitāti so kira ekamekaṃ itthiratanaṃ rathe ṭhapetvā aṭṭhaaṭṭhavaṇṇadāsīhi parivutaṃ katvā adāsi.

    ਨਿਕ੍ਖਰਜ੍ਜੂਹੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤਮਯੇਹਿ ਪਾਮਙ੍ਗੇਹਿ। ਆਲ਼ਾਰਪਮ੍ਹਾਤਿ વਿਸਾਲਕ੍ਖਿਗਣ੍ਡਾ। ਹਸੁਲਾਤਿ ਮ੍ਹਿਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਕਥਾ। ਸੁਸਞ੍ਞਾਤਿ ਸੁਸ੍ਸੋਣਿਯੋ। ਤਨੁਮਜ੍ਝਿਮਾਤਿ ਕਰਤਲਮਿવ ਤਨੁਮਜ੍ਝਿਮਭਾਗਾ। ਤਦਾ ਪਨ ਦੇવਤਾਯੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲੇ ਰਾਜੂਨਂ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਕਂਸੁਪਧਾਰਣਾਤਿ ਇਧ ਕਂਸਨ੍ਤਿ ਰਜਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਰਜਤਮਯੇਨ ਖੀਰਪਟਿਚ੍ਛਨਭਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਞ੍ਞੇવ ਅਦਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹੀਤਿ ਦੀਯਮਾਨੇ। ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥਾਤਿ ਦਾਨਤੇਜੇਨ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਯਂ ਪਞ੍ਜਲਿਕਤੋਤਿ ਯਂ ਸੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਮੇ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਞ੍ਜਲਿਕਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਦਾਪਿ ਭੀਸਨਕਮੇવ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏવਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿਯੇવ, ਨ ਕੋਚਿ ਨਂ ਨਿવਾਰੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Nikkharajjūhīti suvaṇṇasuttamayehi pāmaṅgehi. Āḷārapamhāti visālakkhigaṇḍā. Hasulāti mhitapubbaṅgamakathā. Susaññāti sussoṇiyo. Tanumajjhimāti karatalamiva tanumajjhimabhāgā. Tadā pana devatāyo jambudīpatale rājūnaṃ ‘‘vessantaro rājā mahādānaṃ detī’’ti ārocayiṃsu, tasmā te khattiyā devatānubhāvenāgantvā tā gaṇhitvā pakkamiṃsu. Kaṃsupadhāraṇāti idha kaṃsanti rajatassa nāmaṃ, rajatamayena khīrapaṭicchanabhājanena saddhiññeva adāsīti attho. Padinnamhīti dīyamāne. Sampakampathāti dānatejena kampittha. Yaṃ pañjalikatoti yaṃ so vessantaro rājā mahādānaṃ datvā añjaliṃ paggayha attano dānaṃ namassamāno ‘‘sabbaññutaññāṇassa me idaṃ paccayo hotū’’ti pañjalikato ahosi, tadāpi bhīsanakameva ahosi, tasmiṃ khaṇe pathavī kampitthāti attho. Nirajjatīti evaṃ katvā niggacchatiyeva, na koci naṃ nivāretīti attho.

    ਅਪਿਚ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਾਯਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸ੍વੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਰਥੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤੋ। ਮਦ੍ਦੀਦੇવੀਪਿ ‘‘ਅਹਂ ਸਾਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਤਾ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਮਨਭਾવਂ ਕਥੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Apica kho tassa dānaṃ dadantasseva sāyaṃ ahosi. So attano nivesanameva gantvā ‘‘mātāpitaro vanditvā sve gamissāmī’’ti cintetvā alaṅkatarathena mātāpitūnaṃ vasanaṭṭhānaṃ gato. Maddīdevīpi ‘‘ahaṃ sāminā saddhiṃ gantvā mātāpitaro anujānāpessāmī’’ti teneva saddhiṃ gatā. Mahāsatto pitaraṃ vanditvā attano gamanabhāvaṃ kathesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੧੧.

    1811.

    ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ ਰਾਜਾਨਂ, ਸਞ੍ਜਯਂ ਧਮ੍ਮਿਨਂ વਰਂ।

    ‘‘Āmantayittha rājānaṃ, sañjayaṃ dhamminaṃ varaṃ;

    ਅવਰੁਦ੍ਧਸਿ ਮਂ ਦੇવ, વਙ੍ਕਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਬ੍ਬਤਂ॥

    Avaruddhasi maṃ deva, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ.

    ੧੮੧੨.

    1812.

    ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਭੂਤਾ ਯੇ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।

    ‘‘Ye hi keci mahārāja, bhūtā ye ca bhavissare;

    ਅਤਿਤ੍ਤਾਯੇવ ਕਾਮੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯਮਸਾਧਨਂ॥

    Atittāyeva kāmehi, gacchanti yamasādhanaṃ.

    ੧੮੧੩.

    1813.

    ‘‘ਸ੍વਾਹਂ ਸਕੇ ਅਭਿਸ੍ਸਸਿਂ, ਯਜਮਾਨੋ ਸਕੇ ਪੁਰੇ।

    ‘‘Svāhaṃ sake abhissasiṃ, yajamāno sake pure;

    ਸਿવੀਨਂ વਚਨਤ੍ਥੇਨ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਹਂ॥

    Sivīnaṃ vacanatthena, samhā raṭṭhā nirajjahaṃ.

    ੧੮੧੪.

    1814.

    ‘‘ਅਘਂ ਤਂ ਪਟਿਸੇવਿਸ੍ਸਂ, વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ।

    ‘‘Aghaṃ taṃ paṭisevissaṃ, vane vāḷamigākiṇṇe;

    ਖਗ੍ਗਦੀਪਿਨਿਸੇવਿਤੇ, ਅਹਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਮਿ।

    Khaggadīpinisevite, ahaṃ puññāni karomi;

    ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਙ੍ਕਮ੍ਹਿ ਸੀਦਥਾ’’ਤਿ॥

    Tumhe paṅkamhi sīdathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਿਨਂ વਰਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕਰਾਜੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਉਤ੍ਤਮਂ। ਅવਰੁਦ੍ਧਸੀਤਿ ਰਟ੍ਠਾ ਨੀਹਰਸਿ। ਭੂਤਾਤਿ ਅਤੀਤਾ। ਭવਿਸ੍ਸਰੇਤਿ ਯੇ ਚ ਅਨਾਗਤੇ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ , ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਯਮਸਾਧਨਨ੍ਤਿ ਯਮਰਞ੍ਞੋ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਸ੍વਾਹਂ ਸਕੇ ਅਭਿਸ੍ਸਸਿਨ੍ਤਿ ਸੋ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰવਾਸਿਨੋਯੇવ ਪੀਲ਼ੇਸਿਂ। ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ? ਯਜਮਾਨੋ ਸਕੇ ਪੁਰੇਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਸੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਨਿਰਜ੍ਜਹਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਹਂ। ਅਘਂ ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਪਟਿਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਪਟਿਸੇવਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਪਙ੍ਕਮ੍ਹੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਕਾਮਪਙ੍ਕਮ੍ਹਿ ਸੀਦਥਾਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha dhamminaṃ varanti dhammikarājūnaṃ antare uttamaṃ. Avaruddhasīti raṭṭhā nīharasi. Bhūtāti atītā. Bhavissareti ye ca anāgate bhavissanti , paccuppanne ca nibbattā. Yamasādhananti yamarañño āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Svāhaṃ sake abhissasinti so ahaṃ attano nagaravāsinoyeva pīḷesiṃ. Kiṃ karonto? Yajamāno sake pureti. Pāḷiyaṃ pana ‘‘so aha’’nti likhitaṃ. Nirajjahanti nikkhanto ahaṃ. Aghaṃ tanti yaṃ araññe vasantena paṭisevitabbaṃ dukkhaṃ, taṃ paṭisevissāmi. Paṅkamhīti tumhe pana kāmapaṅkamhi sīdathāti vadati.

    ਇਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਇਮਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪਿਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ –

    Iti mahāsatto imāhi catūhi gāthāhi pitarā saddhiṃ kathetvā mātu santikaṃ gantvā vanditvā pabbajjaṃ anujānāpento evamāha –

    ੧੮੧੫.

    1815.

    ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਹਿ ਮਂ ਅਮ੍ਮ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਮਮ ਰੁਚ੍ਚਤਿ।

    ‘‘Anujānāhi maṃ amma, pabbajjā mama ruccati;

    ਸ੍વਾਹਂ ਸਕੇ ਅਭਿਸ੍ਸਸਿਂ, ਯਜਮਾਨੋ ਸਕੇ ਪੁਰੇ।

    Svāhaṃ sake abhissasiṃ, yajamāno sake pure;

    ਸਿવੀਨਂ વਚਨਤ੍ਥੇਨ, ਸਮ੍ਹਾ ਰਟ੍ਠਾ ਨਿਰਜ੍ਜਹਂ॥

    Sivīnaṃ vacanatthena, samhā raṭṭhā nirajjahaṃ.

    ੧੮੧੬.

    1816.

    ‘‘ਅਘਂ ਤਂ ਪਟਿਸੇવਿਸ੍ਸਂ, વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ।

    ‘‘Aghaṃ taṃ paṭisevissaṃ, vane vāḷamigākiṇṇe;

    ਖਗ੍ਗਦੀਪਿਨਿਸੇવਿਤੇ, ਅਹਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਮਿ।

    Khaggadīpinisevite, ahaṃ puññāni karomi;

    ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਙ੍ਕਮ੍ਹਿ ਸੀਦਥਾ’’ਤਿ॥

    Tumhe paṅkamhi sīdathā’’ti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਆਹ –

    Taṃ sutvā phussatī āha –

    ੧੮੧੭.

    1817.

    ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਤਂ ਪੁਤ੍ਤ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਤੇ ਸਮਿਜ੍ਝਤੁ।

    ‘‘Anujānāmi taṃ putta, pabbajjā te samijjhatu;

    ਅਯਞ੍ਚ ਮਦ੍ਦੀ ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਸੁਸਞ੍ਞਾ ਤਨੁਮਜ੍ਝਿਮਾ।

    Ayañca maddī kalyāṇī, susaññā tanumajjhimā;

    ਅਚ੍ਛਤਂ ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Acchataṃ saha puttehi, kiṃ araññe karissatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਮਿਜ੍ਝਤੂਤਿ ਝਾਨੇਨ ਸਮਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤੁ। ਅਚ੍ਛਤਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਛਤੁ, ਇਧੇવ ਹੋਤੂਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha samijjhatūti jhānena samiddhā hotu. Acchatanti acchatu, idheva hotūti vadati.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਆਹ –

    Vessantaro āha –

    ੧੮੧੮.

    1818.

    ‘‘ਨਾਹਂ ਅਕਾਮਾ ਦਾਸਿਮ੍ਪਿ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਨੇਤੁਮੁਸ੍ਸਹੇ।

    ‘‘Nāhaṃ akāmā dāsimpi, araññaṃ netumussahe;

    ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ ਅਨ੍વੇਤੁ, ਸਚੇ ਨਿਚ੍ਛਤਿ ਅਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ॥

    Sace icchati anvetu, sace nicchati acchatū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਕਾਮਾਤਿ ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ ਕਥੇਥ, ਅਹਂ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਦਾਸਿਮ੍ਪਿ ਨੇਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮੀਤਿ।

    Tattha akāmāti amma, kiṃ nāmetaṃ kathetha, ahaṃ anicchāya dāsimpi netuṃ na ussahāmīti.

    ਤਤੋ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਸੁਣ੍ਹਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tato puttassa kathaṃ sutvā rājā suṇhaṃ yācituṃ paṭipajji. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੧੯.

    1819.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੁਣ੍ਹਂ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਯਾਚਿਤੁਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ।

    ‘‘Tato suṇhaṃ mahārājā, yācituṃ paṭipajjatha;

    ਮਾ ਚਨ੍ਦਨਸਮਾਚਾਰੇ, ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਅਧਾਰਯਿ॥

    Mā candanasamācāre, rajojallaṃ adhārayi.

    ੧੮੨੦.

    1820.

    ‘‘ਮਾ ਕਾਸਿਯਾਨਿ ਧਾਰੇਤ੍વਾ, ਕੁਸਚੀਰਂ ਅਧਾਰਯਿ।

    ‘‘Mā kāsiyāni dhāretvā, kusacīraṃ adhārayi;

    ਦੁਕ੍ਖੋ વਾਸੋ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਮਾ ਹਿ ਤ੍વਂ ਲਕ੍ਖਣੇ ਗਮੀ’’ਤਿ॥

    Dukkho vāso araññasmiṃ, mā hi tvaṃ lakkhaṇe gamī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਸੁਣ੍ਹਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਚਨ੍ਦਨਸਮਾਚਾਰੇਤਿ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨੇਨ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਸਰੀਰੇ। ਮਾ ਹਿ ਤ੍વਂ ਲਕ੍ਖਣੇ ਗਮੀਤਿ ਸੁਭਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਮਾ ਤ੍વਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਮੀਤਿ।

    Tattha paṭipajjathāti bhikkhave, puttassa kathaṃ sutvā rājā suṇhaṃ yācituṃ paṭipajji. Candanasamācāreti lohitacandanena parikiṇṇasarīre. Mā hi tvaṃ lakkhaṇe gamīti subhalakkhaṇena samannāgate mā tvaṃ araññaṃ gamīti.

    ੧੮੨੧.

    1821.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਨਾਹਂ ਤਂ ਸੁਖਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਯਂ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਨਾ’’ਤਿ॥

    Nāhaṃ taṃ sukhamiccheyyaṃ, yaṃ me vessantaraṃ vinā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਮਬ੍ਰવੀਤਿ ਤਂ ਸਸੁਰਂ ਅਬ੍ਰવਿ।

    Tattha tamabravīti taṃ sasuraṃ abravi.

    ੧੮੨੨.

    1822.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ।

    ‘‘Tamabravi mahārājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

    ਇਙ੍ਘ ਮਦ੍ਦਿ ਨਿਸਾਮੇਹਿ, વਨੇ ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸਹਾ॥

    Iṅgha maddi nisāmehi, vane ye honti dussahā.

    ੧੮੨੩.

    1823.

    ‘‘ਬਹੂ ਕੀਟਾ ਪਟਙ੍ਗਾ ਚ, ਮਕਸਾ ਮਧੁਮਕ੍ਖਿਕਾ।

    ‘‘Bahū kīṭā paṭaṅgā ca, makasā madhumakkhikā;

    ਤੇਪਿ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਹਿਂ ਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਂ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ ਸਿਯਾ॥

    Tepi taṃ tattha hiṃ seyyuṃ, taṃ te dukkhataraṃ siyā.

    ੧੮੨੪.

    1824.

    ‘‘ਅਪਰੇ ਪਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਪੇ, ਨਦੀਨੁਪਨਿਸੇવਿਤੇ।

    ‘‘Apare passa santāpe, nadīnupanisevite;

    ਸਪ੍ਪਾ ਅਜਗਰਾ ਨਾਮ, ਅવਿਸਾ ਤੇ ਮਹਬ੍ਬਲਾ॥

    Sappā ajagarā nāma, avisā te mahabbalā.

    ੧੮੨੫.

    1825.

    ‘‘ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਂ ਮਿਗਂ વਾਪਿ, ਅਪਿ ਮਾਸਨ੍ਨਮਾਗਤਂ।

    ‘‘Te manussaṃ migaṃ vāpi, api māsannamāgataṃ;

    ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇਹਿ, વਸਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ॥

    Parikkhipitvā bhogehi, vasamānenti attano.

    ੧੮੨੬.

    1826.

    ‘‘ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕਣ੍ਹਜਟਿਨੋ, ਅਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਅਘਮ੍ਮਿਗਾ।

    ‘‘Aññepi kaṇhajaṭino, acchā nāma aghammigā;

    ਨ ਤੇਹਿ ਪੁਰਿਸੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਰੁਕ੍ਖਮਾਰੁਯ੍ਹ ਮੁਚ੍ਚਤਿ॥

    Na tehi puriso diṭṭho, rukkhamāruyha muccati.

    ੧੮੨੭.

    1827.

    ‘‘ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤਾ ਸਿਙ੍ਗਾਨਿ, ਤਿਕ੍ਖਗ੍ਗਾਤਿਪ੍ਪਹਾਰਿਨੋ।

    ‘‘Saṅghaṭṭayantā siṅgāni, tikkhaggātippahārino;

    ਮਹਿਂਸਾ વਿਚਰਨ੍ਤੇਤ੍ਥ, ਨਦਿਂ ਸੋਤੁਮ੍ਬਰਂ ਪਤਿ॥

    Mahiṃsā vicarantettha, nadiṃ sotumbaraṃ pati.

    ੧੮੨੮.

    1828.

    ‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਮਿਗਾਨਂ ਯੂਥਾਨਂ, ਗવਂ ਸਞ੍ਚਰਤਂ વਨੇ।

    ‘‘Disvā migānaṃ yūthānaṃ, gavaṃ sañcarataṃ vane;

    ਧੇਨੁવ વਚ੍ਛਗਿਦ੍ਧਾવ, ਕਥਂ ਮਦ੍ਦਿ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Dhenuva vacchagiddhāva, kathaṃ maddi karissasi.

    ੧੮੨੯.

    1829.

    ‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤਿਤੇ ਘੋਰੇ, ਦੁਮਗ੍ਗੇਸੁ ਪ੍ਲવਙ੍ਗਮੇ।

    ‘‘Disvā sampatite ghore, dumaggesu plavaṅgame;

    ਅਖੇਤ੍ਤਞ੍ਞਾਯ ਤੇ ਮਦ੍ਦਿ, ਭવਿਸ੍ਸਤੇ ਮਹਬ੍ਭਯਂ॥

    Akhettaññāya te maddi, bhavissate mahabbhayaṃ.

    ੧੮੩੦.

    1830.

    ‘‘ਯਾ ਤ੍વਂ ਸਿવਾਯ ਸੁਤ੍વਾਨ, ਮੁਹੁਂ ਉਤ੍ਤਸਯੀ ਪੁਰੇ।

    ‘‘Yā tvaṃ sivāya sutvāna, muhuṃ uttasayī pure;

    ਸਾ ਤ੍વਂ વਙ੍ਕਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਥਂ ਮਦ੍ਦਿ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Sā tvaṃ vaṅkamanuppattā, kathaṃ maddi karissasi.

    ੧੮੩੧.

    1831.

    ‘‘ਠਿਤੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਕਾਲੇ, ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਸੁ।

    ‘‘Ṭhite majjhanhike kāle, sannisinnesu pakkhisu;

    ਸਣਤੇવ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ॥

    Saṇateva brahāraññaṃ, tattha kiṃ gantumicchasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਮਬ੍ਰવੀਤਿ ਤਂ ਸੁਣ੍ਹਂ ਅਬ੍ਰવਿ। ਅਪਰੇ ਪਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਪੇਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਨ੍ਤਾਪੇ ਭਯਜਨਕੇ ਪੇਕ੍ਖ। ਨਦੀਨੁਪਨਿਸੇવਿਤੇਤਿ ਨਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸੇવਿਤੇ ਆਸਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ, ਨਦੀਕੂਲੇ વਸਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਿਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸਾ। ਅਪਿ ਮਾਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਘਮ੍ਮਿਗਾਤਿ ਅਘਕਰਾ ਮਿਗਾ, ਦੁਕ੍ਖਾવਹਾ ਮਿਗਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਦਿਂ ਸੋਤੁਮ੍ਬਰਂ ਪਤੀਤਿ ਸੋਤੁਮ੍ਬਰਾਯ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ। ਯੂਥਾਨਨ੍ਤਿ ਯੂਥਾਨਿ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਧੇਨੁવ વਚ੍ਛਗਿਦ੍ਧਾવਾਤਿ ਤવ ਦਾਰਕੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ વਚ੍ਛਗਿਦ੍ਧਾ ਧੇਨੁ વਿਯ ਕਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ। -ਕਾਰੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋવ। ਸਮ੍ਪਤਿਤੇਤਿ ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤੇ। ਘੋਰੇਤਿ ਭੀਸਨਕੇ વਿਰੂਪੇ। ਪ੍ਲવਙ੍ਗਮੇਤਿ ਮਕ੍ਕਟੇ। ਅਖੇਤ੍ਤਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞਭੂਮਿਅਕੁਸਲਤਾਯ। ਭવਿਸ੍ਸਤੇਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਿવਾਯ ਸੁਤ੍વਾਨਾਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਿਯਾ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ। ਮੁਹੁਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ। ਉਤ੍ਤਸਯੀਤਿ ਉਤ੍ਤਸਸਿ। ਸਣਤੇવਾਤਿ ਨਦਤਿ વਿਯ ਸਣਨ੍ਤਂ વਿਯ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Tattha tamabravīti taṃ suṇhaṃ abravi. Apare passa santāpeti aññepi santāpe bhayajanake pekkha. Nadīnupaniseviteti nadīnaṃ upanisevite āsannaṭṭhāne, nadīkūle vasanteti attho. Avisāti nibbisā. Api māsannanti āsannaṃ attano sarīrasamphassaṃ āgatanti attho. Aghammigāti aghakarā migā, dukkhāvahā migāti attho. Nadiṃ sotumbaraṃ patīti sotumbarāya nāma nadiyā tīre. Yūthānanti yūthāni, ayameva vā pāṭho. Dhenuva vacchagiddhāvāti tava dārake apassantī vacchagiddhā dhenu viya kathaṃ karissasi. Va-kāro panettha nipātamattova. Sampatiteti sampatante. Ghoreti bhīsanake virūpe. Plavaṅgameti makkaṭe. Akhettaññāyāti araññabhūmiakusalatāya. Bhavissateti bhavissati. Sivāya sutvānāti siṅgāliyā saddaṃ sutvā. Muhunti punappunaṃ. Uttasayīti uttasasi. Saṇatevāti nadati viya saṇantaṃ viya bhavissati.

    ੧੮੩੨.

    1832.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਯਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖਾਸਿ, વਨੇ ਪਟਿਭਯਾਨਿ ਮੇ।

    Yāni etāni akkhāsi, vane paṭibhayāni me;

    ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭੋਸ੍ਸਂ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Sabbāni abhisambhossaṃ, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੩੩.

    1833.

    ‘‘ਕਾਸਂ ਕੁਸਂ ਪੋਟਕਿਲਂ, ਉਸਿਰਂ ਮੁਞ੍ਚਪਬ੍ਬਜਂ।

    ‘‘Kāsaṃ kusaṃ poṭakilaṃ, usiraṃ muñcapabbajaṃ;

    ਉਰਸਾ ਪਨੁਦਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਸ੍ਸ ਹੇਸ੍ਸਾਮਿ ਦੁਨ੍ਨਯਾ॥

    Urasā panudahissāmi, nassa hessāmi dunnayā.

    ੧੮੩੪.

    1834.

    ‘‘ਬਹੂਹਿ વਤ ਚਰਿਯਾਹਿ, ਕੁਮਾਰੀ વਿਨ੍ਦਤੇ ਪਤਿਂ।

    ‘‘Bahūhi vata cariyāhi, kumārī vindate patiṃ;

    ਉਦਰਸ੍ਸੁਪਰੋਧੇਨ, ਗੋਹਨੁવੇਠਨੇਨ ਚ॥

    Udarassuparodhena, gohanuveṭhanena ca.

    ੧੮੩੫.

    1835.

    ‘‘ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ, ਉਦਕੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨੇਨ ਚ।

    ‘‘Aggissa pāricariyāya, udakummujjanena ca;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੩੬.

    1836.

    ‘‘ਅਪਿਸ੍ਸਾ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਮਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ।

    ‘‘Apissā hoti appatto, ucchiṭṭhamapi bhuñjituṃ;

    ਯੋ ਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਅਕਾਮਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਤਿ।

    Yo naṃ hatthe gahetvāna, akāmaṃ parikaḍḍhati;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੩੭.

    1837.

    ‘‘ਕੇਸਗ੍ਗਹਣਮੁਕ੍ਖੇਪਾ, ਭੂਮ੍ਯਾ ਚ ਪਰਿਸੁਮ੍ਭਨਾ।

    ‘‘Kesaggahaṇamukkhepā, bhūmyā ca parisumbhanā;

    ਦਤ੍વਾ ਚ ਨੋ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਬਹੁਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ।

    Datvā ca no pakkamati, bahuṃ dukkhaṃ anappakaṃ;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੩੮.

    1838.

    ‘‘ਸੁਕ੍ਕਚ੍ਛવੀ વੇਧવੇਰਾ, ਦਤ੍વਾ ਸੁਭਗਮਾਨਿਨੋ।

    ‘‘Sukkacchavī vedhaverā, datvā subhagamānino;

    ਅਕਾਮਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਉਲੂਕਞ੍ਞੇવ વਾਯਸਾ।

    Akāmaṃ parikaḍḍhanti, ulūkaññeva vāyasā;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੩੯.

    1839.

    ‘‘ਅਪਿ ਞਾਤਿਕੁਲੇ ਫੀਤੇ, ਕਂਸਪਜ੍ਜੋਤਨੇ વਸਂ।

    ‘‘Api ñātikule phīte, kaṃsapajjotane vasaṃ;

    ਨੇવਾਤਿવਾਕ੍ਯਂ ਨ ਲਭੇ, ਭਾਤੂਹਿ ਸਖਿਨੀਹਿਪਿ।

    Nevātivākyaṃ na labhe, bhātūhi sakhinīhipi;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੪੦.

    1840.

    ‘‘ਨਗ੍ਗਾ ਨਦੀ ਅਨੁਦਕਾ, ਨਗ੍ਗਂ ਰਟ੍ਠਂ ਅਰਾਜਕਂ।

    ‘‘Naggā nadī anudakā, naggaṃ raṭṭhaṃ arājakaṃ;

    ਇਤ੍ਥੀਪਿ વਿਧવਾ ਨਗ੍ਗਾ, ਯਸ੍ਸਾਪਿ ਦਸ ਭਾਤਰੋ।

    Itthīpi vidhavā naggā, yassāpi dasa bhātaro;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੪੧.

    1841.

    ‘‘ਧਜੋ ਰਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਣਂ, ਧੂਮੋ ਪਞ੍ਞਾਣਮਗ੍ਗਿਨੋ।

    ‘‘Dhajo rathassa paññāṇaṃ, dhūmo paññāṇamaggino;

    ਰਾਜਾ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਣਂ, ਭਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਣਮਿਤ੍ਥਿਯਾ।

    Rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ, bhattā paññāṇamitthiyā;

    વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਕੇ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.

    ੧੮੪੨.

    1842.

    ‘‘ਯਾ ਦਲਿਦ੍ਦੀ ਦਲਿਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਅਡ੍ਢਾ ਅਡ੍ਢਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਮਾ।

    ‘‘Yā daliddī daliddassa, aḍḍhā aḍḍhassa kittimā;

    ਤਂ વੇ ਦੇવਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਰਞ੍ਹਿ ਕਰੋਤਿ ਸਾ॥

    Taṃ ve devā pasaṃsanti, dukkarañhi karoti sā.

    ੧੮੪੩.

    1843.

    ‘‘ਸਾਮਿਕਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਂ, ਸਦਾ ਕਾਸਾਯવਾਸਿਨੀ।

    ‘‘Sāmikaṃ anubandhissaṃ, sadā kāsāyavāsinī;

    ਪਥਬ੍ਯਾਪਿ ਅਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤ੍ਯਾ, વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਿਤ੍ਥਿਯਾ॥

    Pathabyāpi abhijjantyā, vedhabyaṃ kaṭukitthiyā.

    ੧੮੪੪.

    1844.

    ‘‘ਅਪਿ ਸਾਗਰਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਬਹੁવਿਤ੍ਤਧਰਂ ਮਹਿਂ।

    ‘‘Api sāgarapariyantaṃ, bahuvittadharaṃ mahiṃ;

    ਨਾਨਾਰਤਨਪਰਿਪੂਰਂ, ਨਿਚ੍ਛੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਨਾ॥

    Nānāratanaparipūraṃ, nicche vessantaraṃ vinā.

    ੧੮੪੫.

    1845.

    ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਤਾਸਂ ਹਦਯਂ, ਸੁਖਰਾ વਤ ਇਤ੍ਥਿਯੋ।

    ‘‘Kathaṃ nu tāsaṃ hadayaṃ, sukharā vata itthiyo;

    ਯਾ ਸਾਮਿਕੇ ਦੁਕ੍ਖਿਤਮ੍ਹਿ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ॥

    Yā sāmike dukkhitamhi, sukhamicchanti attano.

    ੧੮੪੬.

    1846.

    ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ।

    ‘‘Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane;

    ਤਮਹਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦੋ ਹਿ ਮੇ’’ਤਿ॥

    Tamahaṃ anubandhissaṃ, sabbakāmadado hi me’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਮਬ੍ਰવੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਦ੍ਦੀ ਰਞ੍ਞੋ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਅਬ੍ਰવਿ। ਅਭਿਸਮ੍ਭੋਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਹਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਧਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਪੋਟਕਿਲਨ੍ਤਿ ਪੋਟਕਿਲਤਿਣਂ। ਪਨੁਦਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦ੍વੇਧਾ ਕਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਉਦਰਸ੍ਸੁਪਰੋਧੇਨਾਤਿ ਉਪવਾਸੇਨ ਖੁਦਾਧਿવਾਸੇਨ। ਗੋਹਨੁવੇਠਨੇਨ ਚਾਤਿ વਿਸਾਲਕਟਿਯੋ ਓਨਤਪਸ੍ਸਾ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸਾਮਿਕਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਗੋਹਨੁਨਾ ਕਟਿਫਲਕਂ ਕੋਟ੍ਟਾਪੇਤ੍વਾ વੇਠਨੇਨ ਚ ਪਸ੍ਸਾਨਿ ਓਨਾਮੇਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਪਤਿਂ ਲਭਤਿ। ਕਟੁਕਨ੍ਤਿ ਅਸਾਤਂ। ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવਾਤਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿਯੇવ।

    Tattha tamabravīti bhikkhave, maddī rañño vacanaṃ sutvā taṃ rājānaṃ abravi. Abhisambhossanti sahissāmi adhivāsessāmi. Poṭakilanti poṭakilatiṇaṃ. Panudahissāmīti dvedhā katvā vessantarassa purato gamissāmi. Udarassuparodhenāti upavāsena khudādhivāsena. Gohanuveṭhanena cāti visālakaṭiyo onatapassā ca itthiyo sāmikaṃ labhantīti katvā gohanunā kaṭiphalakaṃ koṭṭāpetvā veṭhanena ca passāni onāmetvā kumārikā patiṃ labhati. Kaṭukanti asātaṃ. Gacchaññevāti gamissāmiyeva.

    ਅਪਿਸ੍ਸਾ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ વਿਧવਾਯ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕੋવ। ਯੋ ਨਨ੍ਤਿ ਯੋ ਨੀਚਜਚ੍ਚੋ ਤਂ વਿਧવਂ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਞ੍ਞੇવ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਤਿ। ਕੇਸਗ੍ਗਹਣਮੁਕ੍ਖੇਪਾ, ਭੂਮ੍ਯਾ ਚ ਪਰਿਸੁਮ੍ਭਨਾਤਿ ਅਸਾਮਿਕਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇਹਿ ਕੇਸਗ੍ਗਹਣਂ, ਉਕ੍ਖੇਪਾ, ਭੂਮਿਯਂ ਪਾਤਨਨ੍ਤਿ ਏਤਾਨਿ ਅવਮਞ੍ਞਨਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਦਤ੍વਾ ਚਾਤਿ ਅਸਾਮਿਕਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਏવਰੂਪਂ ਬਹੁਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਪੁਰਿਸੋ ਦਤ੍વਾ ਚ ਨੋ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।

    Apissā hoti appattoti tassā vidhavāya ucchiṭṭhakampi bhuñjituṃ ananucchavikova. Yo nanti yo nīcajacco taṃ vidhavaṃ anicchamānaññeva hatthe gahetvā kaḍḍhati. Kesaggahaṇamukkhepā, bhūmyā ca parisumbhanāti asāmikaṃ itthiṃ hatthapādehi kesaggahaṇaṃ, ukkhepā, bhūmiyaṃ pātananti etāni avamaññanāni katvā atikkamanti. Datvā cāti asāmikāya itthiyā evarūpaṃ bahuṃ anappakaṃ dukkhaṃ parapuriso datvā ca no pakkamati nirāsaṅko olokentova tiṭṭhati.

    ਸੁਕ੍ਕਚ੍ਛવੀਤਿ ਨ੍ਹਾਨੀਯਚੁਣ੍ਣੇਨ ਉਟ੍ਠਾਪਿਤਚ੍ਛવਿવਣ੍ਣਾ। વੇਧવੇਰਾਤਿ વਿਧવਿਤ੍ਥਿਕਾਮਾ ਪੁਰਿਸਾ। ਦਤ੍વਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ। ਸੁਭਗਮਾਨਿਨੋਤਿ ਮਯਂ ਸੁਭਗਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ। ਅਕਾਮਨ੍ਤਿ ਤਂ વਿਧવਂ ਅਸਾਮਿਕਂ ਅਕਾਮਂ। ਉਲੂਕਞ੍ਞੇવ વਾਯਸਾਤਿ ਕਾਕਾ વਿਯਉਲੂਕਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਕਂਸਪਜ੍ਜੋਤਨੇਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਭਾਜਨਾਭਾਯ ਪਜ੍ਜੋਤਨ੍ਤੇ। વਸਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪੇਪਿ ਞਾਤਿਕੁਲੇ વਸਮਾਨਾ। ਨੇવਾਤਿવਾਕ੍ਯਂ ਨ ਲਭੇਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ ਨਿਸ੍ਸਾਮਿਕਾ, ਯਾવਜੀવਂ ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਞੇવ ਭਾਰੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਚਨਾਨਿ વਦਨ੍ਤੇਹਿ ਭਾਤੂਹਿਪਿ ਸਖਿਨੀਹਿਪਿ ਅਤਿવਾਕ੍ਯਂ ਗਰਹવਚਨਂ ਨੇવ ਨ ਲਭਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਭਾવਕਾਰਣਂ।

    Sukkacchavīti nhānīyacuṇṇena uṭṭhāpitacchavivaṇṇā. Vedhaverāti vidhavitthikāmā purisā. Datvāti kiñcideva appamattakaṃ dhanaṃ datvā. Subhagamāninoti mayaṃ subhagāti maññamānā. Akāmanti taṃ vidhavaṃ asāmikaṃ akāmaṃ. Ulūkaññeva vāyasāti kākā viyaulūkaṃ parikaḍḍhanti. Kaṃsapajjotaneti suvaṇṇabhājanābhāya pajjotante. Vasanti evarūpepi ñātikule vasamānā. Nevātivākyaṃ na labheti ‘‘ayaṃ itthī nissāmikā, yāvajīvaṃ amhākaññeva bhāro jāto’’tiādīni vacanāni vadantehi bhātūhipi sakhinīhipi ativākyaṃ garahavacanaṃ neva na labhati. Paññāṇanti pākaṭabhāvakāraṇaṃ.

    ਯਾ ਦਲਿਦ੍ਦੀ ਦਲਿਦ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਦੇવ, ਕਿਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਯਾ ਇਤ੍ਥੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਦਲਿਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸਯਮ੍ਪਿ ਦਲਿਦ੍ਦੀ ਸਮਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਕਾਲੇ ਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਾ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ વੇ ਦੇવਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ। ਅਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤ੍ਯਾਤਿ ਅਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿਯਾ। ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਕਲਪਥવੀ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਾਯ ਸਕਲਾਯ ਪਥવਿਯਾ ਸਾવ ਇਸ੍ਸਰਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ વੇਧਬ੍ਯਂ ਕਟੁਕਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਖਰਾ વਤ ਇਤ੍ਥਿਯੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਖਰਾ વਤ ਇਤ੍ਥਿਯੋ।

    daliddī daliddassāti deva, kittisampannā yā itthī attano sāmikassa daliddassa dukkhappattakāle sayampi daliddī samānā dukkhāva hoti, tassa aḍḍhakāle teneva saddhiṃ aḍḍhā sukhappattā hoti, taṃ ve devā pasaṃsanti. Abhijjantyāti abhijjantiyā. Sacepi hi itthiyā sakalapathavī na bhijjati, tāya sakalāya pathaviyā sāva issarā hoti, tathāpi vedhabyaṃ kaṭukamevāti attho. Sukharā vata itthiyoti suṭṭhu kharā vata itthiyo.

    ੧੮੪੭.

    1847.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਮਦ੍ਦਿਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਂ।

    ‘‘Tamabravi mahārājā, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;

    ਇਮੇ ਤੇ ਦਹਰਾ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ।

    Ime te daharā puttā, jālī kaṇhājinā cubho;

    ਨਿਕ੍ਖਿਪ੍ਪ ਲਕ੍ਖਣੇ ਗਚ੍ਛ, ਮਯਂ ਤੇ ਪੋਸਯਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Nikkhippa lakkhaṇe gaccha, mayaṃ te posayāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋਤਿ ਜਾਲੀ ਚ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚਾਤਿ ਉਭੋ। ਨਿਕ੍ਖਿਪ੍ਪਾਤਿ ਇਮੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਹੀਤਿ।

    Tattha jālī kaṇhājinā cubhoti jālī ca kaṇhājinā cāti ubho. Nikkhippāti ime nikkhipitvā gacchāhīti.

    ੧੮੪੮.

    1848.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਪਿਯਾ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਦੇવ, ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ।

    Piyā me puttakā deva, jālī kaṇhājinā cubho;

    ਤ੍ਯਮ੍ਹਂ ਤਤ੍ਥ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਜੀવਸੋਕਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Tyamhaṃ tattha ramessanti, araññe jīvasokina’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਤ੍ਯਮ੍ਹਨ੍ਤਿ ਤੇ ਦਾਰਕਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਤਤ੍ਥ ਅਰਞ੍ਞੇ। ਜੀવਸੋਕਿਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਗਤਸੋਕਾਨਂ ਹਦਯਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha tyamhanti te dārakā amhākaṃ tattha araññe. Jīvasokinanti avigatasokānaṃ hadayaṃ ramayissantīti attho.

    ੧੮੪੯.

    1849.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ।

    ‘‘Tamabravi mahārājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

    ਸਾਲੀਨਂ ਓਦਨਂ ਭੁਤ੍વਾ, ਸੁਚਿਂ ਮਂਸੂਪਸੇਚਨਂ।

    Sālīnaṃ odanaṃ bhutvā, suciṃ maṃsūpasecanaṃ;

    ਰੁਕ੍ਖਫਲਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Rukkhaphalāni bhuñjantā, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੦.

    1850.

    ‘‘ਭੁਤ੍વਾ ਸਤਪਲੇ ਕਂਸੇ, ਸੋવਣ੍ਣੇ ਸਤਰਾਜਿਕੇ।

    ‘‘Bhutvā satapale kaṃse, sovaṇṇe satarājike;

    ਰੁਕ੍ਖਪਤ੍ਤੇਸੁ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Rukkhapattesu bhuñjantā, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੧.

    1851.

    ‘‘ਕਾਸਿਯਾਨਿ ਚ ਧਾਰੇਤ੍વਾ, ਖੋਮਕੋਟੁਮ੍ਬਰਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Kāsiyāni ca dhāretvā, khomakoṭumbarāni ca;

    ਕੁਸਚੀਰਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤਾ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Kusacīrāni dhārentā, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੨.

    1852.

    ‘‘વਯ੍ਹਾਹਿ ਪਰਿਯਾਯਿਤ੍વਾ, ਸਿવਿਕਾਯ ਰਥੇਨ ਚ।

    ‘‘Vayhāhi pariyāyitvā, sivikāya rathena ca;

    ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਪਰਿਧਾવਨ੍ਤਾ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Pattikā paridhāvantā, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੩.

    1853.

    ‘‘ਕੂਟਾਗਾਰੇ ਸਯਿਤ੍વਾਨ, ਨਿવਾਤੇ ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ੇ।

    ‘‘Kūṭāgāre sayitvāna, nivāte phusitaggaḷe;

    ਸਯਨ੍ਤਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸ੍ਮਿਂ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Sayantā rukkhamūlasmiṃ, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੪.

    1854.

    ‘‘ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਸੁ ਸਯਿਤ੍વਾਨ, ਗੋਨਕੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥਤੇ।

    ‘‘Pallaṅkesu sayitvāna, gonake cittasanthate;

    ਸਯਨ੍ਤਾ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰੇ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Sayantā tiṇasanthāre, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੫.

    1855.

    ‘‘ਗਨ੍ਧਕੇਨ વਿਲਿਮ੍ਪਿਤ੍વਾ, ਅਗਰੁਚਨ੍ਦਨੇਨ ਚ।

    ‘‘Gandhakena vilimpitvā, agarucandanena ca;

    ਰਜੋਜਲ੍ਲਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤਾ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Rajojallāni dhārentā, kathaṃ kāhanti dārakā.

    ੧੮੫੬.

    1856.

    ‘‘ਚਾਮਰਮੋਰਹਤ੍ਥੇਹਿ, ਬੀਜਿਤਙ੍ਗਾ ਸੁਖੇਧਿਤਾ।

    ‘‘Cāmaramorahatthehi, bījitaṅgā sukhedhitā;

    ਫੁਟ੍ਠਾ ਡਂਸੇਹਿ ਮਕਸੇਹਿ, ਕਥਂ ਕਾਹਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Phuṭṭhā ḍaṃsehi makasehi, kathaṃ kāhanti dārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਲਸਤੇ ਕਂਸੇਤਿ ਪਲਸਤੇਨ ਕਤਾਯ ਕਞ੍ਚਨਪਾਤਿਯਾ। ਗੋਨਕੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥਤੇਤਿ ਮਹਾਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਕਾਲ਼ਕੋਜવੇ ਚੇવ વਿਚਿਤ੍ਤਕੇ ਸਨ੍ਥਰੇ ਚ। ਚਾਮਰਮੋਰਹਤ੍ਥੇਹੀਤਿ ਚਾਮਰੇਹਿ ਚੇવ ਮੋਰਹਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ਬੀਜਿਤਙ੍ਗਾ।

    Tattha palasate kaṃseti palasatena katāya kañcanapātiyā. Gonake cittasanthateti mahāpiṭṭhiyaṃ kāḷakojave ceva vicittake santhare ca. Cāmaramorahatthehīti cāmarehi ceva morahatthehi ca bījitaṅgā.

    ਏવਂ ਤੇਸਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਰਤ੍ਤਿ વਿਭਾਯਿ, ਸੂਰਿਯੋ ਉਗ੍ਗਞ੍ਛਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਸਿਨ੍ਧવਯੁਤ੍ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਤਰਥਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਰਾਜਦ੍વਾਰੇ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਮਦ੍ਦੀਪਿ ਸਸ੍ਸੁਸਸੁਰੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੇਸਿਤ੍ਥਿਯੋ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਦਾਯ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ ਪਠਮਤਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਥੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ tesaṃ sallapantānaññeva ratti vibhāyi, sūriyo uggañchi. Mahāsattassa catusindhavayuttaṃ alaṅkatarathaṃ ānetvā rājadvāre ṭhapayiṃsu. Maddīpi sassusasure vanditvā sesitthiyo apaloketvā dve putte ādāya vessantarato paṭhamataraṃ gantvā rathe aṭṭhāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੫੭.

    1857.

    ‘‘ਤਮਬ੍ਰવਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਮਾ ਦੇવ ਪਰਿਦੇવੇਸਿ, ਮਾ ਚ ਤ੍વਂ વਿਮਨੋ ਅਹੁ।

    Mā deva paridevesi, mā ca tvaṃ vimano ahu;

    ਯਥਾ ਮਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਥਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Yathā mayaṃ bhavissāma, tathā hessanti dārakā.

    ੧੮੫੮.

    1858.

    ‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, maddī sabbaṅgasobhanā;

    ਸਿવਿਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨ੍વੇਸਿ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਦਾਯ ਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ॥

    Sivimaggena anvesi, putte ādāya lakkhaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਸਿવਿਰਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗੇਨ। ਅਨ੍વੇਸੀਤਿ ਤਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਪਾਸਾਦਾ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਰਥਂ ਅਭਿਰੁਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha sivimaggenāti sivirañño gantabbamaggena. Anvesīti taṃ agamāsi, pāsādā otaritvā rathaṃ abhiruhīti attho.

    ੧੮੫੯.

    1859.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;

    ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਚ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਕਤ੍વਾ ਚ ਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ॥

    Pitu mātu ca vanditvā, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ.

    ੧੮੬੦.

    1860.

    ‘‘ਚਤੁવਾਹਿਂ ਰਥਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਸੀਘਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਨ੍ਦਨਂ।

    ‘‘Catuvāhiṃ rathaṃ yuttaṃ, sīghamāruyha sandanaṃ;

    ਆਦਾਯ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਞ੍ਚ, વਙ੍ਕਂ ਪਾਯਾਸਿ ਪਬ੍ਬਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ādāya puttadārañca, vaṅkaṃ pāyāsi pabbata’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਦ੍ਦਿਯਾ ਰਥਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤਕਾਲੇ। ਦਤ੍વਾਤਿ ਹਿਯ੍ਯੋ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ। ਕਤ੍વਾ ਚ ਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤਿ ਪਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ। ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ।

    Tattha tatoti bhikkhave, tassā maddiyā rathaṃ abhiruhitvā ṭhitakāle. Datvāti hiyyo dānaṃ datvā. Katvā ca naṃ padakkhiṇanti padakkhiṇañca katvā. Nanti nipātamattaṃ.

    ੧੮੬੧.

    1861.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਯੇਨਾਸਿ ਬਹੁਕੋ ਜਨੋ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, yenāsi bahuko jano;

    ਆਮਨ੍ਤ ਖੋ ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਅਰੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਞਾਤਯੋ’’ਤਿ॥

    Āmanta kho taṃ gacchāma, arogā hontu ñātayo’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਯਤ੍ਥ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਰਾਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਬਹੁਕੋ ਜਨੋ ਠਿਤੋ ਆਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਰਥਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਮਨ੍ਤ ਖੋ ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਅਰੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਞਾਤਯੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਞਾਤਕੇ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਯਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਥ ਨਿਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ।

    Tassattho – bhikkhave, tato vessantaro rājā yattha ‘‘vessantaraṃ rājānaṃ passissāmā’’ti bahuko jano ṭhito āsi, tattha rathaṃ pesetvā mahājanaṃ āpucchanto ‘‘āmanta kho taṃ gacchāma, arogā hontu ñātayo’’ti āha. Tattha tanti nipātamattaṃ. Bhikkhave, tato vessantaro rājā ñātake āha – ‘‘tumhe āmantetvā mayaṃ gacchāma, tumhe sukhitā hotha nidukkhā’’ti.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥ, ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਮਾਤਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਦਾਨવਿਤ੍ਤਕੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤੂ’’ਤਿ ਆਭਰਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਪੂਰਾਨਿ ਸਕਟਾਨਿ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਾਰੁਲ਼੍ਹਮੇવ ਆਭਰਣਭਣ੍ਡਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਯਾਚਕਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸ વਾਰੇ ਦਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਥਪ੍ਪਮਾਣਟ੍ਠਾਨੇ ਮਹਾਪਥવੀ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕੁਲਾਲਚਕ੍ਕਂ વਿਯ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਰਥਂ ਨਗਰਾਭਿਮੁਖਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਪਥવੀਕਮ੍ਪੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Evaṃ mahāsatto mahājanaṃ āmantetvā ‘‘appamattā hotha, dānādīni puññāni karothā’’ti tesaṃ ovaditvā pakkāmi. Gacchante pana bodhisatte mātā ‘‘putto me dānavittako dānaṃ detū’’ti ābharaṇehi saddhiṃ sattaratanapūrāni sakaṭāni ubhosu passesu pesesi. Sopi attano kāyāruḷhameva ābharaṇabhaṇḍaṃ omuñcitvā sampattayācakānaṃ aṭṭhārasa vāre datvā avasesaṃ sabbaṃ adāsi. So nagarā nikkhamitvā ca nivattitvā oloketukāmo ahosi. Athassa manaṃ paṭicca rathappamāṇaṭṭhāne mahāpathavī bhijjitvā kulālacakkaṃ viya parivattitvā rathaṃ nagarābhimukhaṃ akāsi. So mātāpitūnaṃ vasanaṭṭhānaṃ olokesi. Tena kāraṇena pathavīkampo ahosi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਨ ਨਗਰਾ, ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਲੋਕਿਤੇ।

    ‘‘Nikkhamitvāna nagarā, nivattitvā vilokite;

    ਤਦਾਪਿ ਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਿ, ਸਿਨੇਰੁવਨવਟਂਸਕਾ’’ਤਿ॥ (ਚਰਿਯਾ॰ ੧.੯੩)।

    Tadāpi pathavī kampi, sineruvanavaṭaṃsakā’’ti. (cariyā. 1.93);

    ਸਯਂ ਪਨ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਮ੍ਪਿ ਓਲੋਕਾਪੇਤੁਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sayaṃ pana oloketvā maddimpi olokāpetuṃ gāthamāha –

    ੧੮੬੨.

    1862.

    ‘‘ਇਙ੍ਘ ਮਦ੍ਦਿ ਨਿਸਾਮੇਹਿ, ਰਮ੍ਮਰੂਪਂવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, rammarūpaṃva dissati;

    ਆવਾਸਂ ਸਿવਿਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਭવਨਂ ਮਮਾ’’ਤਿ॥

    Āvāsaṃ siviseṭṭhassa, pettikaṃ bhavanaṃ mamā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਾਮੇਹੀਤਿ ਓਲੋਕੇਹਿ।

    Tattha nisāmehīti olokehi.

    ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸਹਜਾਤੇ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਅਮਚ੍ਚੇ ਚ ਸੇਸਜਨਞ੍ਚ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਰਥਂ ਪਾਜੇਨ੍ਤੋ ਮਦ੍ਦਿਂ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਸਚੇ ਪਚ੍ਛਤੋ ਯਾਚਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਪਧਾਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸਾਪਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸਤਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਗਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਗਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਰਥੇਨ ਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਸ੍ਸੇ ਨਂ ਯਾਚਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਂਸੁ। ਅਥ ਮਦ੍ਦੀ ਤੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਯਾਚਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਰਥਂ ਠਪੇਸਿ। ਤੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੇ ਯਾਚਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸੇ ਅਦਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Atha mahāsatto sahajāte saṭṭhisahassaamacce ca sesajanañca nivattāpetvā rathaṃ pājento maddiṃ āha – ‘‘bhadde, sace pacchato yācakā āgacchanti, upadhāreyyāsī’’ti. Sāpi olokentī nisīdi. Athassa sattasatakaṃ mahādānaṃ sampāpuṇituṃ asakkontā cattāro brāhmaṇā nagaraṃ āgantvā ‘‘kuhiṃ vessantaro rājā’’ti pucchitvā ‘‘dānaṃ datvā gato’’ti vutte ‘‘kiñci gahetvā gato’’ti pucchitvā ‘‘rathena gato’’ti sutvā ‘‘asse naṃ yācissāmā’’ti anubandhiṃsu. Atha maddī te āgacchante disvā ‘‘yācakā āgacchanti, devā’’ti ārocesi. Mahāsatto rathaṃ ṭhapesi. Te āgantvā asse yāciṃsu. Mahāsatto asse adāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੬੩.

    1863.

    ‘‘ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਨ੍વਗਮੁਂ, ਤੇ ਨਂ ਅਸ੍ਸੇ ਅਯਾਚਿਸੁਂ।

    ‘‘Taṃ brāhmaṇā anvagamuṃ, te naṃ asse ayācisuṃ;

    ਯਾਚਿਤੋ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਰੋ ਹਯੇ’’ਤਿ॥

    Yācito paṭipādesi, catunnaṃ caturo haye’’ti.

    ਅਸ੍ਸੇਸੁ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰਥਧੁਰਂ ਆਕਾਸੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਗਤਮਤ੍ਤੇਸੁਯੇવ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਰੋਹਿਚ੍ਚਮਿਗવਣ੍ਣੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਥਧੁਰਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਗਮਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Assesu pana dinnesu rathadhuraṃ ākāseyeva aṭṭhāsi. Atha brāhmaṇesu gatamattesuyeva cattāro devaputtā rohiccamigavaṇṇena āgantvā rathadhuraṃ sampaṭicchitvā agamaṃsu. Mahāsatto tesaṃ devaputtabhāvaṃ ñatvā imaṃ gāthamāha –

    ੧੮੬੪.

    1864.

    ‘‘ਇਙ੍ਘ ਮਦ੍ਦਿ ਨਿਸਾਮੇਹਿ, ਚਿਤ੍ਤਰੂਪਂવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, cittarūpaṃva dissati;

    ਮਿਗਰੋਹਿਚ੍ਚવਣ੍ਣੇਨ, ਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸਾ વਹਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Migarohiccavaṇṇena, dakkhiṇassā vahanti ma’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਅਸ੍ਸਾ વਿਯ ਮਂ વਹਨ੍ਤਿ।

    Tattha dakkhiṇassāti susikkhitā assā viya maṃ vahanti.

    ਅਥ ਨਂ ਏવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਪਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਥਂ ਯਾਚਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਰਥਂ ਅਦਾਸਿ। ਰਥੇ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨੇ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਂਸੁ। ਰਥਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Atha naṃ evaṃ gacchantaṃ aparo brāhmaṇo āgantvā rathaṃ yāci. Mahāsatto puttadāraṃ otāretvā tassa rathaṃ adāsi. Rathe pana dinne devaputtā antaradhāyiṃsu. Rathassa dinnabhāvaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੬੫.

    1865.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਮੋ ਆਗਾ, ਸੋ ਤਂ ਰਥਮਯਾਚਥ।

    ‘‘Athettha pañcamo āgā, so taṃ rathamayācatha;

    ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਯਾਚਿਤੋਦਾਸਿ, ਨ ਚਸ੍ਸੁਪਹਤੋ ਮਨੋ॥

    Tassa taṃ yācitodāsi, na cassupahato mano.

    ੧੮੬੬.

    1866.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ ਸਕਂ ਜਨਂ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, oropetvā sakaṃ janaṃ;

    ਅਸ੍ਸਾਸਯਿ ਅਸ੍ਸਰਥਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਨੇਸਿਨੋ’’ਤਿ॥

    Assāsayi assarathaṃ, brāhmaṇassa dhanesino’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਥੇਤ੍ਥਾਤਿ ਅਥ ਤਸ੍ਮਿਂ વਨੇ। ਨ ਚਸ੍ਸੁਪਹਤੋ ਮਨੋਤਿ ਨ ਚਸ੍ਸ ਮਨੋ ਓਲੀਨੋ। ਅਸ੍ਸਾਸਯੀਤਿ ਪਰਿਤੋਸੇਨ੍ਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ।

    Tattha athetthāti atha tasmiṃ vane. Na cassupahato manoti na cassa mano olīno. Assāsayīti paritosento niyyādesi.

    ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਤ੍ਤਿਕਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਦ੍ਦਿਂ ਅવੋਚ –

    Tato paṭṭhāya pana te sabbepi pattikāva ahesuṃ. Atha mahāsatto maddiṃ avoca –

    ੧੮੬੭.

    1867.

    ‘‘ਤ੍વਂ ਮਦ੍ਦਿ ਕਣ੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਲਹੁ ਏਸਾ ਕਨਿਟ੍ਠਿਕਾ।

    ‘‘Tvaṃ maddi kaṇhaṃ gaṇhāhi, lahu esā kaniṭṭhikā;

    ਅਹਂ ਜਾਲਿਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਗਰੁਕੋ ਭਾਤਿਕੋ ਹਿ ਸੋ’’ਤਿ॥

    Ahaṃ jāliṃ gahessāmi, garuko bhātiko hi so’’ti.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਦ੍વੇ ਦਾਰਕੇ ਅਙ੍ਕੇਨਾਦਾਯ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evañca pana vatvā ubhopi khattiyā dve dārake aṅkenādāya pakkamiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੬੮.

    1868.

    ‘‘ਰਾਜਾ ਕੁਮਾਰਮਾਦਾਯ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਚ ਦਾਰਿਕਂ।

    ‘‘Rājā kumāramādāya, rājaputtī ca dārikaṃ;

    ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮੁਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਂવਦਾ’’ਤਿ॥

    Sammodamānā pakkāmuṃ, aññamaññaṃ piyaṃvadā’’ti.

    ਦਾਨਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dānakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.

    વਨਪવੇਸਨਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ

    Vanapavesanakaṇḍavaṇṇanā

    ਤੇ ਪਟਿਪਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Te paṭipathaṃ āgacchante manusse disvā ‘‘kuhiṃ vaṅkapabbato’’ti pucchanti. Manussā ‘‘dūre’’ti vadanti. Tena vuttaṃ –

    ੧੮੬੯.

    1869.

    ‘‘ਯਦਿ ਕੇਚਿ ਮਨੁਜਾ ਏਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਮਗ੍ਗੇ ਪਟਿਪਥੇ।

    ‘‘Yadi keci manujā enti, anumagge paṭipathe;

    ਮਗ੍ਗਂ ਤੇ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਮ, ‘ਕੁਹਿਂ વਙ੍ਕਤਪਬ੍ਬਤੋ’॥

    Maggaṃ te paṭipucchāma, ‘kuhiṃ vaṅkatapabbato’.

    ੧੮੭੦.

    1870.

    ‘‘ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ, ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇવਯੁਂ।

    ‘‘Te tattha amhe passitvā, kalunaṃ paridevayuṃ;

    ਦੁਕ੍ਖਂ ਤੇ ਪਟਿવੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਦੂਰੇ વਙ੍ਕਤਪਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ॥

    Dukkhaṃ te paṭivedenti, dūre vaṅkatapabbato’’ti.

    ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ વਿવਿਧਫਲਧਾਰਿਨੋ ਰੁਕ੍ਖੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦਾਰਕਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਫਲਧਾਰਿਨੋ ਰੁਕ੍ਖਾ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਸੁਪਕ੍ਕਫਲਾਫਲਾਨਿ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਦੇਤਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਦ੍ਦੀ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪવੇਦੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Maggassa ubhosu passesu vividhaphaladhārino rukkhe disvā dārakā kandanti. Mahāsattassānubhāvena phaladhārino rukkhā onamitvā hatthasamphassaṃ āgacchanti. Tato supakkaphalāphalāni uccinitvā tesaṃ deti. Taṃ disvā maddī acchariyaṃ pavedesi. Tena vuttaṃ –

    ੧੮੭੧.

    1871.

    ‘‘ਯਦਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪવਨੇ, ਦਾਰਕਾ ਫਲਿਨੇ ਦੁਮੇ।

    ‘‘Yadi passanti pavane, dārakā phaline dume;

    ਤੇਸਂ ਫਲਾਨਂ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ, ਉਪਰੋਦਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ॥

    Tesaṃ phalānaṃ hetumhi, uparodanti dārakā.

    ੧੮੭੨.

    1872.

    ‘‘ਰੋਦਨ੍ਤੇ ਦਾਰਕੇ ਦਿਸ੍વਾ, ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧਾ વਿਪੁਲਾ ਦੁਮਾ।

    ‘‘Rodante dārake disvā, ubbiddhā vipulā dumā;

    ਸਯਮੇવੋਨਮਿਤ੍વਾਨ, ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕੇ॥

    Sayamevonamitvāna, upagacchanti dārake.

    ੧੮੭੩.

    1873.

    ‘‘ਇਦਂ ਅਚ੍ਛੇਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Idaṃ accherakaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ, ਮਦ੍ਦੀ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਾ॥

    Sādhukāraṃ pavattesi, maddī sabbaṅgasobhanā.

    ੧੮੭੪.

    1874.

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਰਂ વਤ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Accheraṃ vata lokasmiṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ, ਸਯਮੇવੋਨਤਾ ਦੁਮਾ’’ਤਿ॥

    Vessantarassa tejena, sayamevonatā dumā’’ti.

    ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਗਿਰਿਤਾਲੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ ਪਞ੍ਚ ਯੋਜਨਾਨਿ, ਤਤੋ ਕੋਨ੍ਤਿਮਾਰਾ ਨਾਮ ਨਦੀ ਪਞ੍ਚ ਯੋਜਨਾਨਿ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਚਰਗਿਰਿ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ ਪਞ੍ਚ ਯੋਜਨਾਨਿ, ਤਤੋ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚ ਯੋਜਨਾਨਿ, ਤਤੋ ਮਾਤੁਲਨਗਰਂ ਦਸ ਯੋਜਨਾਨਿ। ਇਤਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਤੋ ਤਿਂਸਯੋਜਨਂ ਹੋਤਿ। ਦੇવਤਾ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਸਂਖਿਪਿਂਸੁ। ਤੇ ਏਕਦਿવਸੇਨੇવ ਮਾਤੁਲਨਗਰਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Jetuttaranagarato suvaṇṇagiritālo nāma pabbato pañca yojanāni, tato kontimārā nāma nadī pañca yojanāni, tato añcaragiri nāma pabbato pañca yojanāni, tato dunniviṭṭhabrāhmaṇagāmo nāma pañca yojanāni, tato mātulanagaraṃ dasa yojanāni. Iti taṃ maggaṃ jetuttaranagarato tiṃsayojanaṃ hoti. Devatā taṃ maggaṃ saṃkhipiṃsu. Te ekadivaseneva mātulanagaraṃ pāpuṇiṃsu. Tena vuttaṃ –

    ੧੮੭੫.

    1875.

    ‘‘ਸਙ੍ਖਿਪਿਂਸੁ ਪਥਂ ਯਕ੍ਖਾ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਦਾਰਕੇ।

    ‘‘Saṅkhipiṃsu pathaṃ yakkhā, anukampāya dārake;

    ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਦਿવਸੇਨੇવ, ਚੇਤਰਟ੍ਠਂ ਉਪਾਗਮੁ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nikkhantadivaseneva, cetaraṭṭhaṃ upāgamu’’nti.

    ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਚ ਪਨ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਤੋ ਪਾਤਰਾਸਸਮਯੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਚੇਤਰਟ੍ਠੇ ਮਾਤੁਲਨਗਰਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Upagacchantā ca pana jetuttaranagarato pātarāsasamaye nikkhamitvā sāyanhasamaye cetaraṭṭhe mātulanagaraṃ pattā. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੭੬.

    1876.

    ‘‘ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਚੇਤਰਟ੍ਠਂ ਉਪਾਗਮੁਂ।

    ‘‘Te gantvā dīghamaddhānaṃ, cetaraṭṭhaṃ upāgamuṃ;

    ਇਦ੍ਧਂ ਫੀਤਂ ਜਨਪਦਂ, ਬਹੁਮਂਸਸੁਰੋਦਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Iddhaṃ phītaṃ janapadaṃ, bahumaṃsasurodana’’nti.

    ਤਦਾ ਮਾਤੁਲਨਗਰੇ ਸਟ੍ਠਿ ਖਤ੍ਤਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਸਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਅਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇਯੇવ ਸਾਲਾਯਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਦ੍ਦੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਰਜਂ ਪੁਞ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇ ਸਮ੍ਬਾਹਿਤ੍વਾ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਾਲਾਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਸਾਲਾਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿਯੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿਯੋ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tadā mātulanagare saṭṭhi khattiyasahassāni vasanti. Mahāsatto antonagaraṃ apavisitvā nagaradvāreyeva sālāyaṃ nisīdi. Athassa maddī bodhisattassa pādesu rajaṃ puñchitvā pāde sambāhitvā ‘‘vessantarassa āgatabhāvaṃ jānāpessāmī’’ti sālāto nikkhamitvā tassa cakkhupathe sālādvāre aṭṭhāsi. Nagaraṃ pavisantiyo ca nikkhamantiyo ca itthiyo taṃ disvā parivāresuṃ. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੭੭.

    1877.

    ‘‘ਚੇਤਿਯੋ ਪਰਿવਾਰਿਂਸੁ, ਦਿਸ੍વਾ ਲਕ੍ਖਣਮਾਗਤਂ।

    ‘‘Cetiyo parivāriṃsu, disvā lakkhaṇamāgataṃ;

    ਸੁਖੁਮਾਲੀ વਤ ਅਯ੍ਯਾ, ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਪਰਿਧਾવਤਿ॥

    Sukhumālī vata ayyā, pattikā paridhāvati.

    ੧੮੭੮.

    1878.

    ‘‘વਯ੍ਹਾਹਿ ਪਰਿਯਾਯਿਤ੍વਾ, ਸਿવਿਕਾਯ ਰਥੇਨ ਚ।

    ‘‘Vayhāhi pariyāyitvā, sivikāya rathena ca;

    ਸਾਜ੍ਜ ਮਦ੍ਦੀ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਪਰਿਧਾવਤੀ’’ਤਿ॥

    Sājja maddī araññasmiṃ, pattikā paridhāvatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਮਾਗਤਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਦ੍ਦਿਂ ਆਗਤਂ। ਪਰਿਧਾવਤੀਤਿ ਏવਂ ਸੁਖੁਮਾਲੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾવ વਿਚਰਤਿ। ਪਰਿਯਾਯਿਤ੍વਾਤਿ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ વਿਚਰਿਤ੍વਾ। ਸਿવਿਕਾਯਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਯ।

    Tattha lakkhaṇamāgatanti lakkhaṇasampannaṃ maddiṃ āgataṃ. Paridhāvatīti evaṃ sukhumālī hutvā pattikāva vicarati. Pariyāyitvāti jetuttaranagare vicaritvā. Sivikāyāti suvaṇṇasivikāya.

    ਮਹਾਜਨੋ ਮਦ੍ਦਿਞ੍ਚ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਅਨਾਥਾਗਮਨੇਨ ਆਗਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜੂਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਰਾਜਾਨੋ ਰੋਦਨ੍ਤਾ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Mahājano maddiñca vessantarañca dve putte cassa anāthāgamanena āgate disvā gantvā rājūnaṃ ācikkhi. Saṭṭhisahassā rājāno rodantā paridevantā tassa santikaṃ āgamaṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੮੭੯.

    1879.

    ‘‘ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚੇਤਪਾਮੋਕ੍ਖਾ, ਰੋਦਮਾਨਾ ਉਪਾਗਮੁਂ।

    ‘‘Taṃ disvā cetapāmokkhā, rodamānā upāgamuṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਦੇવ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਦੇવ ਅਨਾਮਯਂ।

    Kacci nu deva kusalaṃ, kacci deva anāmayaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਪਿਤਾ ਅਰੋਗੋ ਤੇ, ਸਿવੀਨਞ੍ਚ ਅਨਾਮਯਂ॥

    Kacci pitā arogo te, sivīnañca anāmayaṃ.

    ੧੮੮੦.

    1880.

    ‘‘ਕੋ ਤੇ ਬਲਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਕੋ ਨੁ ਤੇ ਰਥਮਣ੍ਡਲਂ।

    ‘‘Ko te balaṃ mahārāja, ko nu te rathamaṇḍalaṃ;

    ਅਨਸ੍ਸਕੋ ਅਰਥਕੋ, ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਮਾਗਤੋ।

    Anassako arathako, dīghamaddhānamāgato;

    ਕਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਪਕਤੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਸਿਮਂ ਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Kaccāmittehi pakato, anuppattosimaṃ disa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਦੂਰਤੋવ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ। ਚੇਤਪਾਮੋਕ੍ਖਾਤਿ ਚੇਤਰਾਜਾਨੋ। ਉਪਾਗਮੁਨ੍ਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਆਰੋਗ੍ਯਂ। ਅਨਾਮਯਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਭਾવਂ। ਕੋ ਤੇ ਬਲਨ੍ਤਿ ਕੁਹਿਂ ਤવ ਬਲਕਾਯੋ। ਰਥਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਯੇਨਾਸਿ ਰਥੇਨ ਆਗਤੋ, ਸੋ ਕੁਹਿਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਨਸ੍ਸਕੋਤਿ ਅਸ੍ਸવਿਰਹਿਤੋ। ਅਰਥਕੋਤਿ ਅਯਾਨਕੋ। ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਮਾਗਤੋਤਿ ਦੀਘਮਗ੍ਗਂ ਆਗਤੋ। ਪਕਤੋਤਿ ਅਭਿਭੂਤੋ।

    Tattha disvāti dūratova passitvā. Cetapāmokkhāti cetarājāno. Upāgamunti upasaṅkamiṃsu. Kusalanti ārogyaṃ. Anāmayanti niddukkhabhāvaṃ. Ko te balanti kuhiṃ tava balakāyo. Rathamaṇḍalanti yenāsi rathena āgato, so kuhinti pucchanti. Anassakoti assavirahito. Arathakoti ayānako. Dīghamaddhānamāgatoti dīghamaggaṃ āgato. Pakatoti abhibhūto.

    ਅਥ ਨੇਸਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Atha nesaṃ mahāsatto attano āgatakāraṇaṃ kathento āha –

    ੧੮੮੧.

    1881.

    ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ, ਅਥੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kusalañceva me sammā, atho sammā anāmayaṃ;

    ਅਥੋ ਪਿਤਾ ਅਰੋਗੋ ਮੇ, ਸਿવੀਨਞ੍ਚ ਅਨਾਮਯਂ॥

    Atho pitā arogo me, sivīnañca anāmayaṃ.

    ੧੮੮੨.

    1882.

    ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਦਜ੍ਜਂ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਂ ਉਰੂਲ਼੍ਹવਂ।

    ‘‘Ahañhi kuñjaraṃ dajjaṃ, īsādantaṃ urūḷhavaṃ;

    ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਞੁਂ ਸਬ੍ਬਯੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਸੇਤਂ ਗਜੁਤ੍ਤਮਂ॥

    Khettaññuṃ sabbayuddhānaṃ, sabbasetaṃ gajuttamaṃ.

    ੧੮੮੩.

    1883.

    ‘‘ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤੁਮਦ੍ਦਨਂ।

    ‘‘Paṇḍukambalasañchannaṃ, pabhinnaṃ sattumaddanaṃ;

    ਦਨ੍ਤਿਂ ਸવਾਲਬੀਜਨਿਂ, ਸੇਤਂ ਕੇਲਾਸਸਾਦਿਸਂ॥

    Dantiṃ savālabījaniṃ, setaṃ kelāsasādisaṃ.

    ੧੮੮੪.

    1884.

    ‘‘ਸਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਸਉਪਾਧੇਯ੍ਯਂ, ਸਾਥਬ੍ਬਨਂ ਸਹਤ੍ਥਿਪਂ।

    ‘‘Sasetacchattaṃ saupādheyyaṃ, sāthabbanaṃ sahatthipaṃ;

    ਅਗ੍ਗਯਾਨਂ ਰਾਜવਾਹਿਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਦਾਸਹਂ॥

    Aggayānaṃ rājavāhiṃ, brāhmaṇānaṃ adāsahaṃ.

    ੧੮੮੫.

    1885.

    ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੇ ਸਿવਯੋ ਕੁਦ੍ਧਾ, ਪਿਤਾ ਚੁਪਹਤੋਮਨੋ।

    ‘‘Tasmiṃ me sivayo kuddhā, pitā cupahatomano;

    ਅવਰੁਦ੍ਧਸਿ ਮਂ ਰਾਜਾ, વਙ੍ਕਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਬ੍ਬਤਂ।

    Avaruddhasi maṃ rājā, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;

    ਓਕਾਸਂ ਸਮ੍ਮਾ ਜਾਨਾਥ, વਨੇ ਯਤ੍ਥ વਸਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Okāsaṃ sammā jānātha, vane yattha vasāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰਣੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਿવਯੋ ਕੁਦ੍ਧਾ। ਉਪਹਤੋਮਨੋਤਿ ਉਪਹਤਚਿਤ੍ਤੋ ਕੁਦ੍ਧੋવ ਮਂ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ વਨੇ ਮਯਂ વਸੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਤ੍ਥ વਸਨੋਕਾਸਂ ਜਾਨਾਥਾਤਿ।

    Tattha tasmiṃ meti tasmiṃ kāraṇe mayhaṃ sivayo kuddhā. Upahatomanoti upahatacitto kuddhova maṃ raṭṭhā pabbājesi. Yatthāti yasmiṃ vane mayaṃ vaseyyāma, tattha vasanokāsaṃ jānāthāti.

    ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਆਹਂਸੁ –

    Te rājāno āhaṃsu –

    ੧੮੮੬.

    1886.

    ‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।

    ‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

    ਇਸ੍ਸਰੋਸਿ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਯਂ ਇਧਤ੍ਥਿ ਪવੇਦਯ॥

    Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.

    ੧੮੮੭.

    1887.

    ‘‘ਸਾਕਂ ਭਿਸਂ ਮਧੁਂ ਮਂਸਂ, ਸੁਦ੍ਧਂ ਸਾਲੀਨਮੋਦਨਂ।

    ‘‘Sākaṃ bhisaṃ madhuṃ maṃsaṃ, suddhaṃ sālīnamodanaṃ;

    ਪਰਿਭੁਞ੍ਜ ਮਹਾਰਾਜ, ਪਾਹੁਨੋ ਨੋਸਿ ਆਗਤੋ’’ਤਿ॥

    Paribhuñja mahārāja, pāhuno nosi āgato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪવੇਦਯਾਤਿ ਕਥੇਹਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮ। ਭਿਸਨ੍ਤਿ ਭਿਸਮੂਲਂ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਨ੍ਦਜਾਤਂ વਾ।

    Tattha pavedayāti kathehi, sabbaṃ paṭiyādetvā dassāma. Bhisanti bhisamūlaṃ, yaṃkiñci kandajātaṃ vā.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਆਹ –

    Vessantaro āha –

    ੧੮੮੮.

    1888.

    ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਯਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘਿਯਂ ਕਤਂ।

    ‘‘Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ, sabbassa agghiyaṃ kataṃ;

    ਅવਰੁਦ੍ਧਸਿ ਮਂ ਰਾਜਾ, વਙ੍ਕਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਬ੍ਬਤਂ।

    Avaruddhasi maṃ rājā, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;

    ਓਕਾਸਂ ਸਮ੍ਮਾ ਜਾਨਾਥ, વਨੇ ਯਤ੍ਥ વਸਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Okāsaṃ sammā jānātha, vane yattha vasāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਯਾ ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤੁ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਗ੍ਘਿਯਂ ਨਿવੇਦਨਂ ਕਤਂ। ਰਾਜਾ ਪਨ ਮਂ ਅવਰੁਦ੍ਧਸਿ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਙ੍ਕਮੇવ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੇ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਥਾਤਿ।

    Tattha paṭiggahitanti sabbametaṃ tumhehi dinnaṃ mayā ca paṭiggahitameva hotu, sabbassa tumhehi mayhaṃ agghiyaṃ nivedanaṃ kataṃ. Rājā pana maṃ avaruddhasi raṭṭhā pabbājesi, tasmā vaṅkameva gamissāmi, tasmiṃ me araññe vasanaṭṭhānaṃ jānāthāti.

    ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਆਹਂਸੁ –

    Te rājāno āhaṃsu –

    ੧੮੮੯.

    1889.

    ‘‘ਇਧੇવ ਤਾવ ਅਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਚੇਤਰਟ੍ਠੇ ਰਥੇਸਭ।

    ‘‘Idheva tāva acchassu, cetaraṭṭhe rathesabha;

    ਯਾવ ਚੇਤਾ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕ ਯਾਚਿਤੁਂ॥

    Yāva cetā gamissanti, rañño santika yācituṃ.

    ੧੮੯੦.

    1890.

    ‘‘ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨਂ।

    ‘‘Nijjhāpetuṃ mahārājaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;

    ਤਂ ਤਂ ਚੇਤਾ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ, ਪਤੀਤਾ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਾ।

    Taṃ taṃ cetā purakkhatvā, patītā laddhapaccayā;

    ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ॥

    Parivāretvāna gacchanti, evaṃ jānāhi khattiyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕ ਯਾਚਿਤੁਨ੍ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਯਾਚਨਤ੍ਥਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਤੁਂ। ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠਾ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।

    Tattha rañño santika yācitunti rañño santikaṃ yācanatthāya gamissanti. Nijjhāpetunti tumhākaṃ niddosabhāvaṃ jānāpetuṃ. Laddhapaccayāti laddhapatiṭṭhā. Gacchantīti gamissanti.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Mahāsatto āha –

    ੧੮੯੧.

    1891.

    ‘‘ਮਾ વੋ ਰੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ ਗਮਨਂ, ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕ ਯਾਚਿਤੁਂ।

    ‘‘Mā vo ruccittha gamanaṃ, rañño santika yācituṃ;

    ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਰਾਜਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਰੋ॥

    Nijjhāpetuṃ mahārājaṃ, rājāpi tattha nissaro.

    ੧੮੯੨.

    1892.

    ‘‘ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਹਿ ਸਿવਯੋ, ਬਲਗ੍ਗਾ ਨੇਗਮਾ ਚ ਯੇ।

    ‘‘Accuggatā hi sivayo, balaggā negamā ca ye;

    ਤੇ વਿਧਂਸੇਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਾਨਂ ਮਮ ਕਾਰਣਾ’’ਤਿ॥

    Te vidhaṃsetumicchanti, rājānaṃ mama kāraṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਮ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾવਂ ਨਿਜ੍ਝਾਪਨੇ ਰਾਜਾਪਿ ਅਨਿਸ੍ਸਰੋ। ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਅਤਿਕੁਦ੍ਧਾ। ਬਲਗ੍ਗਾਤਿ ਬਲਕਾਯਾ। વਿਧਂਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਰਜ੍ਜਤੋ ਨੀਹਰਿਤੁਂ। ਰਾਜਾਨਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨਮ੍ਪਿ।

    Tattha tatthāti tasmiṃ mama niddosabhāvaṃ nijjhāpane rājāpi anissaro. Accuggatāti atikuddhā. Balaggāti balakāyā. Vidhaṃsetunti rajjato nīharituṃ. Rājānanti rājānampi.

    ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਆਹਂਸੁ –

    Te rājāno āhaṃsu –

    ੧੮੯੩.

    1893.

    ‘‘ਸਚੇ ਏਸਾ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍ਥ, ਰਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨ।

    ‘‘Sace esā pavattettha, raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana;

    ਇਧੇવ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ, ਚੇਤੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ॥

    Idheva rajjaṃ kārehi, cetehi parivārito.

    ੧੮੯੪.

    1894.

    ‘‘ਇਦ੍ਧਂ ਫੀਤਞ੍ਚਿਦਂ ਰਟ੍ਠਂ, ਇਦ੍ਧੋ ਜਨਪਦੋ ਮਹਾ।

    ‘‘Iddhaṃ phītañcidaṃ raṭṭhaṃ, iddho janapado mahā;

    ਮਤਿਂ ਕਰੋਹਿ ਤ੍વਂ ਦੇવ, ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਮਨੁਸਾਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Matiṃ karohi tvaṃ deva, rajjassa manusāsitu’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਏਸਾ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍ਥਾਤਿ ਸਚੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠੇ ਏਸਾ ਪવਤ੍ਤਿ। ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਮਨੁਸਾਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਰਜ੍ਜਂ ਸਮਨੁਸਾਸਿਤੁਂ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ।

    Tattha sace esā pavattetthāti sace etasmiṃ raṭṭhe esā pavatti. Rajjassa manusāsitunti rajjaṃ samanusāsituṃ, ayameva vā pāṭho.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਆਹ –

    Vessantaro āha –

    ੧੮੯੫.

    1895.

    ‘‘ਨ ਮੇ ਛਨ੍ਦੋ ਮਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਨੁਸਾਸਿਤੁਂ।

    ‘‘Na me chando mati atthi, rajjassa anusāsituṃ;

    ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠਸ੍ਮਾ, ਚੇਤਪੁਤ੍ਤਾ ਸੁਣਾਥ ਮੇ॥

    Pabbājitassa raṭṭhasmā, cetaputtā suṇātha me.

    ੧੮੯੬.

    1896.

    ‘‘ਅਤੁਟ੍ਠਾ ਸਿવਯੋ ਆਸੁਂ, ਬਲਗ੍ਗਾ ਨੇਗਮਾ ਚ ਯੇ।

    ‘‘Atuṭṭhā sivayo āsuṃ, balaggā negamā ca ye;

    ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠਸ੍ਮਾ, ਚੇਤਾ ਰਜ੍ਜੇਭਿਸੇਚਯੁਂ॥

    Pabbājitassa raṭṭhasmā, cetā rajjebhisecayuṃ.

    ੧੮੯੭.

    1897.

    ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਦਿਯਮ੍ਪਿ વੋ ਅਸ੍ਸ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਮਮ ਕਾਰਣਾ।

    ‘‘Asammodiyampi vo assa, accantaṃ mama kāraṇā;

    ਸਿવੀਹਿ ਭਣ੍ਡਨਂ ਚਾਪਿ, વਿਗ੍ਗਹੋ ਮੇ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ॥

    Sivīhi bhaṇḍanaṃ cāpi, viggaho me na ruccati.

    ੧੮੯੮.

    1898.

    ‘‘ਅਥਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਂ ਘੋਰਂ, ਸਮ੍ਪਹਾਰੋ ਅਨਪ੍ਪਕੋ।

    ‘‘Athassa bhaṇḍanaṃ ghoraṃ, sampahāro anappako;

    ਏਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਹਿਂਸੇਯ੍ਯ ਬਹੁਕੋ ਜਨੋ॥

    Ekassa kāraṇā mayhaṃ, hiṃseyya bahuko jano.

    ੧੮੯੯.

    1899.

    ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਯਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘਿਯਂ ਕਤਂ।

    ‘‘Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ, sabbassa agghiyaṃ kataṃ;

    ਅવਰੁਦ੍ਧਸਿ ਮਂ ਰਾਜਾ, વਙ੍ਕਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਬ੍ਬਤਂ।

    Avaruddhasi maṃ rājā, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;

    ਓਕਾਸਂ ਸਮ੍ਮਾ ਜਾਨਾਥ, વਨੇ ਯਤ੍ਥ વਸਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Okāsaṃ sammā jānātha, vane yattha vasāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਾ ਰਜ੍ਜੇਭਿਸੇਚਯੁਨ੍ਤਿ ਚੇਤਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਕਿਰ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਰਜ੍ਜੇ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਂਸੂਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਤੇ ਅਤੁਟ੍ਠਾ ਆਸੁਂ। ਅਸਮ੍ਮੋਦਿਯਨ੍ਤਿ ਅਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅਥਸ੍ਸਾਤਿ ਅਥ ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।

    Tattha cetā rajjebhisecayunti cetaraṭṭhavāsino kira vessantaraṃ rajje abhisiñciṃsūti tumhākampi te atuṭṭhā āsuṃ. Asammodiyanti asāmaggiyaṃ. Assāti bhaveyya. Athassāti atha mayhaṃ ekassa kāraṇā tumhākaṃ bhaṇḍanaṃ bhavissatīti.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯਾਚਿਤੋਪਿ ਰਜ੍ਜਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇ ਚੇਤਰਾਜਾਨੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾਲਮੇવ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਾਣਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਸਯਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਰਕ੍ਖੋ ਸਾਲਾਯਂ ਸਯਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਨ੍ਨਰਸਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨਦ੍વਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਪਨ੍ਨਰਸਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਆਹਂਸੁ –

    Evaṃ mahāsatto anekapariyāyena yācitopi rajjaṃ na icchi. Athassa te cetarājāno mahantaṃ sakkāraṃ kariṃsu. So nagaraṃ pavisituṃ na icchi. Atha naṃ sālameva alaṅkaritvā sāṇiyā parikkhepaṃ katvā mahāsayanaṃ paññāpetvā sabbe ārakkhaṃ kariṃsu. So ekarattiṃ tehi saṅgahitārakkho sālāyaṃ sayitvā punadivase pātova nhatvā nānaggarasabhojanaṃ bhuñjitvā tehi parivuto nikkhami. Saṭṭhisahassā khattiyā tena saddhiṃ pannarasayojanamaggaṃ gantvā vanadvāre ṭhatvā purato pannarasayojanamaggaṃ ācikkhantā āhaṃsu –

    ੧੯੦੦.

    1900.

    ‘‘ਤਗ੍ਘ ਤੇ ਮਯਮਕ੍ਖਾਮ, ਯਥਾਪਿ ਕੁਸਲਾ ਤਥਾ।

    ‘‘Taggha te mayamakkhāma, yathāpi kusalā tathā;

    ਰਾਜਿਸੀ ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਆਹੁਤਗ੍ਗੀ ਸਮਾਹਿਤਾ॥

    Rājisī yattha sammanti, āhutaggī samāhitā.

    ੧੯੦੧.

    1901.

    ‘‘ਏਸ ਸੇਲੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੋ।

    ‘‘Esa selo mahārāja, pabbato gandhamādano;

    ਯਤ੍ਥ ਤ੍વਂ ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਸਹ ਭਰਿਯਾਯ ਚਚ੍ਛਸਿ॥

    Yattha tvaṃ saha puttehi, saha bhariyāya cacchasi.

    ੧੯੦੨.

    1902.

    ‘‘ਤਂ ਚੇਤਾ ਅਨੁਸਾਸਿਂਸੁ, ਅਸ੍ਸੁਨੇਤ੍ਤਾ ਰੁਦਂਮੁਖਾ।

    ‘‘Taṃ cetā anusāsiṃsu, assunettā rudaṃmukhā;

    ਇਤੋ ਗਚ੍ਛ ਮਹਾਰਾਜ, ਉਜੁਂ ਯੇਨੁਤ੍ਤਰਾਮੁਖੋ॥

    Ito gaccha mahārāja, ujuṃ yenuttarāmukho.

    ੧੯੦੩.

    1903.

    ‘‘ਅਥ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤਂ।

    ‘‘Atha dakkhisi bhaddante, vepullaṃ nāma pabbataṃ;

    ਨਾਨਾਦੁਮਗਣਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ॥

    Nānādumagaṇākiṇṇaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ.

    ੧੯੦੪.

    1904.

    ‘‘ਤਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਅਥ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਆਪਗਂ।

    ‘‘Tamatikkamma bhaddante, atha dakkhisi āpagaṃ;

    ਨਦਿਂ ਕੇਤੁਮਤਿਂ ਨਾਮ, ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਂ॥

    Nadiṃ ketumatiṃ nāma, gambhīraṃ girigabbharaṃ.

    ੧੯੦੫.

    1905.

    ‘‘ਪੁਥੁਲੋਮਮਚ੍ਛਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਂ ਮਹੋਦਕਂ।

    ‘‘Puthulomamacchākiṇṇaṃ, supatitthaṃ mahodakaṃ;

    ਤਤ੍ਥ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਚ, ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਸਪੁਤ੍ਤਕੇ॥

    Tattha nhatvā pivitvā ca, assāsetvā saputtake.

    ੧੯੦੬.

    1906.

    ‘‘ਅਥ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਮਧੁਪਿਪ੍ਫਲਂ।

    ‘‘Atha dakkhisi bhaddante, nigrodhaṃ madhupipphalaṃ;

    ਰਮ੍ਮਕੇ ਸਿਖਰੇ ਜਾਤਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ॥

    Rammake sikhare jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ.

    ੧੯੦੭.

    1907.

    ‘‘ਅਥ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਨਾਲ਼ਿਕਂ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤਂ।

    ‘‘Atha dakkhisi bhaddante, nāḷikaṃ nāma pabbataṃ;

    ਨਾਨਾਦਿਜਗਣਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਸੇਲਂ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸਾਯੁਤਂ॥

    Nānādijagaṇākiṇṇaṃ, selaṃ kimpurisāyutaṃ.

    ੧੯੦੮.

    1908.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਪੁਬ੍ਬੇਨ, ਮੁਚਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਸੋ ਸਰੋ।

    ‘‘Tassa uttarapubbena, mucalindo nāma so saro;

    ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਸੇਤਸੋਗਨ੍ਧਿਕੇਹਿ ਚ॥

    Puṇḍarīkehi sañchanno, setasogandhikehi ca.

    ੧੯੦੯.

    1909.

    ‘‘ਸੋ વਨਂ ਮੇਘਸਙ੍ਕਾਸਂ, ਧੁવਂ ਹਰਿਤਸਦ੍ਦਲਂ।

    ‘‘So vanaṃ meghasaṅkāsaṃ, dhuvaṃ haritasaddalaṃ;

    ਸੀਹੋવਾਮਿਸਪੇਕ੍ਖੀવ, વਨਸਣ੍ਡਂ વਿਗਾਹਯ।

    Sīhovāmisapekkhīva, vanasaṇḍaṃ vigāhaya;

    ਪੁਪ੍ਫਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਫਲਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਚੂਭਯਂ॥

    Puppharukkhehi sañchannaṃ, phalarukkhehi cūbhayaṃ.

    ੧੯੧੦.

    1910.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਬਿਨ੍ਦੁਸ੍ਸਰਾ વਗ੍ਗੂ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ ਬਹੂ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Tattha bindussarā vaggū, nānāvaṇṇā bahū dijā;

    ਕੂਜਨ੍ਤਮੁਪਕੂਜਨ੍ਤਿ, ਉਤੁਸਂਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਦੁਮੇ॥

    Kūjantamupakūjanti, utusaṃpupphite dume.

    ੧੯੧੧.

    1911.

    ‘‘ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਿਰਿવਿਦੁਗ੍ਗਾਨਂ, ਨਦੀਨਂ ਪਭવਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Gantvā girividuggānaṃ, nadīnaṃ pabhavāni ca;

    ਸੋ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ, ਕਰਞ੍ਜਕਕੁਧਾਯੁਤਂ॥

    So dakkhisi pokkharaṇiṃ, karañjakakudhāyutaṃ.

    ੧੯੧੨.

    1912.

    ‘‘ਪੁਥੁਲੋਮਮਚ੍ਛਾਕਿਣ੍ਣਂ , ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਂ ਮਹੋਦਕਂ।

    ‘‘Puthulomamacchākiṇṇaṃ , supatitthaṃ mahodakaṃ;

    ਸਮਞ੍ਚ ਚਤੁਰਂਸਞ੍ਚ, ਸਾਦੁਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗਨ੍ਧਿਯਂ॥

    Samañca caturaṃsañca, sāduṃ appaṭigandhiyaṃ.

    ੧੯੧੩.

    1913.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਉਤ੍ਤਰਪੁਬ੍ਬੇਨ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਅਮਾਪਯ।

    ‘‘Tassā uttarapubbena, paṇṇasālaṃ amāpaya;

    ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਅਮਾਪੇਤ੍વਾ, ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਈਹਥਾ’’ਤਿ॥

    Paṇṇasālaṃ amāpetvā, uñchācariyāya īhathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਿਸੀਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ। ਸਮਾਹਿਤਾਤਿ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ। ਏਸਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਇਮਿਨਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇਨ ਗਚ੍ਛਥਾਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਚ੍ਛਸੀਤਿ વਸਿਸ੍ਸਸਿ। ਆਪਗਨ੍ਤਿ ਉਦਕવਾਹਨਦਿਆવਟ੍ਟਂ। ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਨ੍ਤਿ ਗਿਰੀਨਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਪવਤ੍ਤਂ। ਮਧੁਪਿਪ੍ਫਲਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਫਲਂ। ਰਮ੍ਮਕੇਤਿ ਰਮਣੀਯੇ। ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸਾਯੁਤਨ੍ਤਿ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਆਯੁਤਂ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ। ਸੇਤਸੋਗਨ੍ਧੀਕੇਹਿ ਚਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਸੇਤੁਪ੍ਪਲੇਹਿ ਚੇવ ਸੋਗਨ੍ਧਿਕੇਹਿ ਚ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ। ਸੀਹੋવਾਮਿਸਪੇਕ੍ਖੀવਾਤਿ ਆਮਿਸਂ ਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸੀਹੋ વਿਯ।

    Tattha rājisīti rājāno hutvā pabbajitā. Samāhitāti ekaggacittā. Esāti dakkhiṇahatthaṃ ukkhipitvā iminā pabbatapādena gacchathāti ācikkhantā vadanti. Acchasīti vasissasi. Āpaganti udakavāhanadiāvaṭṭaṃ. Girigabbharanti girīnaṃ kucchito pavattaṃ. Madhupipphalanti madhuraphalaṃ. Rammaketi ramaṇīye. Kimpurisāyutanti kimpurisehi āyutaṃ parikiṇṇaṃ. Setasogandhīkehi cāti nānappakārehi setuppalehi ceva sogandhikehi ca sañchanno. Sīhovāmisapekkhīvāti āmisaṃ pekkhanto sīho viya.

    ਬਿਨ੍ਦੁਸ੍ਸਰਾਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸਰਾ। વਗ੍ਗੂਤਿ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰਾ। ਕੂਜਨ੍ਤਮੁਪਕੂਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਕੂਜਮਾਨਂ ਪਕ੍ਖਿਂ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਕੂਜਨ੍ਤਿ। ਉਤੁਸਂਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਦੁਮੇਤਿ ਉਤੁਸਮਯੇ ਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਦੁਮੇ ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ਕੂਜਨ੍ਤਂ ਉਪਕੂਜਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਦਕ੍ਖਿਸੀਤਿ ਸੋ ਤ੍વਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਰਞ੍ਜਕਕੁਧਾਯੁਤਨ੍ਤਿ ਕਰਞ੍ਜਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਚ ਕਕੁਧਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਗਨ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕੂਲਗਨ੍ਧવਿਰਹਿਤਂ ਮਧੁਰੋਦਕਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਦੁਮੁਪ੍ਪਲਾਦੀਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਅਮਾਪਯਾਤਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਮਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਅਮਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਮਾਪੇਤ੍વਾ। ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਈਹਥਾਤਿ ਅਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਦੇવ, ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਯਾਪੇਨ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਈਹਥ, ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Bindussarāti sampiṇḍitassarā. Vaggūti madhurassarā. Kūjantamupakūjantīti paṭhamaṃ kūjamānaṃ pakkhiṃ pacchā upakūjanti. Utusaṃpupphite dumeti utusamaye pupphite dume nilīyitvā kūjantaṃ upakūjanti. So dakkhisīti so tvaṃ passissasīti attho. Karañjakakudhāyutanti karañjarukkhehi ca kakudharukkhehi ca samparikiṇṇaṃ. Appaṭigandhiyanti paṭikūlagandhavirahitaṃ madhurodakaparikiṇṇaṃnānappakārapadumuppalādīhi sañchannaṃ. Paṇṇasālaṃ amāpayāti paṇṇasālaṃ māpeyyāsi. Amāpetvāti māpetvā. Uñchācariyāya īhathāti atha tumhe, deva, uñchācariyāya yāpentā appamattā īhatha, āraddhavīriyā hutvā vihareyyāthāti attho.

    ਏવਂ ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਤਸ੍ਸ ਪਨ੍ਨਰਸਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਭਯਸ੍ਸ વਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਾ ਕੋਚਿਦੇવ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੋ ਓਕਾਸਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਂ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਚ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਨਦ੍વਾਰੇ ਆਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਕਨਗਰਂ ਗਮਿਂਸੁ। વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋਪਿ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍વਾ, ਤਂ ਦਿવਸਂ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ વੇਪੁਲ੍ਲਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਕੇਤੁਮਤਿਯਾ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ વਨਚਰਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਧੁਮਂਸਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣਸੂਚਿਂ ਦਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਦਰਥੋ ਨਦਿਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਸਾਨੁਪਬ੍ਬਤਸਿਖਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਰੋਧਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਥੋਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧਫਲਾਨਿ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਾਲ਼ਿਕਂ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍વਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਸਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਰਸ੍ਸ ਤੀਰੇਨ ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਕਣ੍ਣਂ ਪਤ੍વਾ, ਏਕਪਦਿਕਮਗ੍ਗੇਨ વਨਘਟਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਗਿਰਿવਿਦੁਗ੍ਗਾਨਂ ਨਦਿਪ੍ਪਭવਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਚਤੁਰਂਸਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਪਾਪੁਣਿ।

    Evaṃ te rājāno tassa pannarasayojanamaggaṃ ācikkhitvā taṃ uyyojetvā vessantarassa antarāyabhayassa vinodanatthaṃ ‘‘mā kocideva paccāmitto okāsaṃ labheyyā’’ti cintetvā ekaṃ byattaṃ susikkhitaṃ cetaputtaṃ āmantetvā ‘‘tvaṃ gacchante ca āgacchante ca pariggaṇhāhī’’ti vanadvāre ārakkhaṇatthāya ṭhapetvā sakanagaraṃ gamiṃsu. Vessantaropi saputtadāro gandhamādanapabbataṃ patvā, taṃ divasaṃ tattha vasitvā tato uttarābhimukho vepullapabbatapādena gantvā, ketumatiyā nāma nadiyā tīre nisīditvā vanacarakena dinnaṃ madhumaṃsaṃ khāditvā tassa suvaṇṇasūciṃ datvā tattha nhatvā pivitvā paṭippassaddhadaratho nadito uttaritvā sānupabbatasikhare ṭhitassa nigrodhassa mūle thokaṃ nisīditvā nigrodhaphalāni khāditvā uṭṭhāya gacchanto nāḷikaṃ nāma pabbataṃ patvā taṃ pariharanto mucalindasaraṃ gantvā sarassa tīrena pubbuttarakaṇṇaṃ patvā, ekapadikamaggena vanaghaṭaṃ pavisitvā taṃ atikkamma girividuggānaṃ nadippabhavānaṃ purato caturaṃsapokkharaṇiṃ pāpuṇi.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤ, ਤ੍વਂ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਕੁਝਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਰਮਣੀਯੇ ਠਾਨੇ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯੋ ਦ੍વੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਚ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਕੋਟਿਯਂ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਾਨਾਫਲਧਰੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਚ ਕਦਲਿવਨਾਨਿ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮਾ, ਤੇ ਇਮੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚ ਭੇਰવਸਦ੍ਦੇ ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਨੋ ਚ ਪਟਿਕ੍ਕਮਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ।

    Tasmiṃ khaṇe sakko āvajjento ‘‘mahāsatto himavantaṃ paviṭṭho’’ti ñatvā ‘‘tassa vasanaṭṭhānaṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā vissakammaṃ pakkosāpetvā ‘‘gaccha, tāta, tvaṃ vaṅkapabbatakujhacchimhi ramaṇīye ṭhāne assamapadaṃ māpetvā ehī’’ti pesesi. So ‘‘sādhu, devā’’ti devalokato otaritvā tattha dve paṇṇasālāyo dve caṅkame rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni ca māpetvā caṅkamakoṭiyaṃ tesu tesu ṭhānesu nānāphaladhare rukkhe ca kadalivanāni ca dassetvā sabbe pabbajitaparikkhāre paṭiyādetvā ‘‘ye keci pabbajitukāmā, te ime gaṇhantū’’ti akkharāni likhitvā amanusse ca bheravasadde migapakkhino ca paṭikkamāpetvā sakaṭṭhānameva gato.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਏਕਪਦਿਕਮਗ੍ਗਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਦ੍ਦਿਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਅਸ੍ਸਮਪਦਦ੍વਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਕੇਨਮ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਖਗ੍ਗਞ੍ਚ ਧਨੁਞ੍ਚ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਸਾਟਕੇ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤવਾਕਚੀਰਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਂ ਅਂਸੇ ਕਤ੍વਾ ਜਟਾਮਣ੍ਡਲਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਇਸਿવੇਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸਿਰਿਂ ਸਮੁਬ੍ਬਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਮੇ ਅਧਿਗਤਾ’’ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਦਿਸੇਨ ਉਪਸਮੇਨ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਮਦ੍ਦੀਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਸਿવੇਸਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਤ੍ਤੇਪਿ ਤਾਪਸਕੁਮਾਰਕੇ ਕਰਿਂਸੁ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਤ੍ਤਿਯਾ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ વਸਿਂਸੁ। ਅਥ ਮਦ੍ਦੀ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ વਰਂ ਯਾਚਿ ‘‘ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ વਨਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਧੇવ ਹੋਥ, ਅਹਂ ਫਲਾਫਲਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਫਲਾਫਲਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤਯੋ ਜਨੇ ਪਟਿਜਗ੍ਗਤਿ।

    Mahāsatto ekapadikamaggaṃ disvā ‘‘pabbajitānaṃ vasanaṭṭhānaṃ bhavissatī’’ti maddiñca putte ca assamapadadvāre ṭhapetvā assamapadaṃ pavisitvā akkharāni oloketvā ‘‘sakkenamhi diṭṭho’’ti ñatvā paṇṇasālaṃ pavisitvā khaggañca dhanuñca apanetvā sāṭake omuñcitvā rattavākacīraṃ nivāsetvā ajinacammaṃ aṃse katvā jaṭāmaṇḍalaṃ bandhitvā isivesaṃ gahetvā kattaradaṇḍaṃ ādāya paṇṇasālato nikkhamitvā pabbajitasiriṃ samubbahanto ‘‘aho sukhaṃ, aho sukhaṃ, pabbajjā me adhigatā’’ti udānaṃ udānetvā caṅkamaṃ āruyha aparāparaṃ caṅkamitvā paccekabuddhasadisena upasamena puttadārānaṃ santikaṃ agamāsi. Maddīpi mahāsattassa pādesu patitvā roditvā teneva saddhiṃ assamapadaṃ pavisitvā attano paṇṇasālaṃ gantvā isivesaṃ gaṇhi. Pacchā puttepi tāpasakumārake kariṃsu. Cattāro khattiyā vaṅkapabbatakucchimhi vasiṃsu. Atha maddī mahāsattaṃ varaṃ yāci ‘‘deva, tumhe phalāphalatthāya vanaṃ agantvā putte gahetvā idheva hotha, ahaṃ phalāphalaṃ āharissāmī’’ti. Tato paṭṭhāya sā araññato phalāphalāni āharitvā tayo jane paṭijaggati.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਤਂ વਰਂ ਯਾਚਿ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਦ੍ਦਿ ਮਯਂ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਨਾਮ, ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਨਾਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਮਲਂ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਕਾਲੇ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਮਾ ਆਗਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਮਨ੍ਤਾ ਤਿਯੋਜਨੇ ਸਬ੍ਬੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿਂਸੁ। ਮਦ੍ਦੀਦੇવੀਪਿ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਮੁਖੋਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਦਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਖਣਿਤ੍ਤਿਅਙ੍ਕੁਸਹਤ੍ਥਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਾਨਿ ਆਦਾਯ ਪਚ੍ਛਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਫਲਾਫਲਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਜਨਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਫਲਾਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਮਦ੍ਦੀ ਪੁਤ੍ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਾવਿਸਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤੇ ਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸੇ વਸਿਂਸੂਤਿ।

    Bodhisattopi taṃ varaṃ yāci ‘‘bhadde, maddi mayaṃ ito paṭṭhāya pabbajitā nāma, itthī ca nāma brahmacariyassa malaṃ, ito paṭṭhāya akāle mama santikaṃ mā āgacchāhī’’ti. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi. Mahāsattassa mettānubhāvena samantā tiyojane sabbe tiracchānāpi aññamaññaṃ mettacittaṃ paṭilabhiṃsu. Maddīdevīpi pātova uṭṭhāya pānīyaparibhojanīyaṃ upaṭṭhāpetvā mukhodakaṃ āharitvā dantakaṭṭhaṃ datvā assamapadaṃ sammajjitvā dve putte pitu santike ṭhapetvā pacchikhaṇittiaṅkusahatthā araññaṃ pavisitvā vanamūlaphalāphalāni ādāya pacchiṃ pūretvā sāyanhasamaye araññato āgantvā paṇṇasālāya phalāphalaṃ ṭhapetvā nhatvā putte nhāpesi. Atha cattāropi janā paṇṇasālādvāre nisīditvā phalāphalaṃ paribhuñjanti. Tato maddī putte gahetvā attano paṇṇasālaṃ pāvisi. Iminā niyāmena te pabbatakucchimhi satta māse vasiṃsūti.

    વਨਪવੇਸਨਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vanapavesanakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਜੂਜਕਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ

    Jūjakapabbavaṇṇanā

    ਤਦਾ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮવਾਸੀ ਜੂਜਕੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਾਯ ਕਹਾਪਣਸਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਧਨਪਰਿਯੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਰਾਯਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲਾ ਕਹਾਪਣਸਤਂ વਲਞ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਇਤਰੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨਾ ਕਹਾਪਣੇ ਦਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਂ ਨਾਮ ਧੀਤਰਂ ਤਸ੍ਸ ਅਦਂਸੁ। ਸੋ ਤਂ ਆਦਾਯ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਿ। ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਾ ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਰਿਚਰਤਿ। ਅਥ ਅਞ੍ਞੇ ਤਰੁਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਸ੍ਸਾ ਆਚਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਕਿਂ ਪਮਜ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਾਯੋ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ। ਤਾ ‘‘ਇਮਂ ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਗਾਮਾ ਪਲਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਦੀਤਿਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਰਿਭਾਸਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tadā kāliṅgaraṭṭhe dunniviṭṭhabrāhmaṇagāmavāsī jūjako nāma brāhmaṇo bhikkhācariyāya kahāpaṇasataṃ labhitvā ekasmiṃ brāhmaṇakule ṭhapetvā puna dhanapariyesanatthāya gato. Tasmiṃ cirāyante brāhmaṇakulā kahāpaṇasataṃ valañjetvā pacchā itarena āgantvā codiyamānā kahāpaṇe dātuṃ asakkontā amittatāpanaṃ nāma dhītaraṃ tassa adaṃsu. So taṃ ādāya kāliṅgaraṭṭhe dunniviṭṭhabrāhmaṇagāmaṃ gantvā vasi. Amittatāpanā sammā brāhmaṇaṃ paricarati. Atha aññe taruṇabrāhmaṇā tassā ācārasampattiṃ disvā ‘‘ayaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ sammā paṭijaggati, tumhe pana amhesu kiṃ pamajjathā’’ti attano attano bhariyāyo tajjenti. Tā ‘‘imaṃ amittatāpanaṃ imamhā gāmā palāpessāmā’’ti nadītitthādīsu sannipatitvā taṃ paribhāsiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੯੧੪.

    1914.

    ‘‘ਅਹੁ વਾਸੀ ਕਲਿਙ੍ਗੇਸੁ, ਜੂਜਕੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Ahu vāsī kaliṅgesu, jūjako nāma brāhmaṇo;

    ਤਸ੍ਸਾਸਿ ਦਹਰਾ ਭਰਿਯਾ, ਨਾਮੇਨਾਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਾ॥

    Tassāsi daharā bhariyā, nāmenāmittatāpanā.

    ੧੯੧੫.

    1915.

    ‘‘ਤਾ ਨਂ ਤਤ੍ਥ ਗਤਾવੋਚੁਂ, ਨਦਿਂ ਉਦਕਹਾਰਿਯਾ।

    ‘‘Tā naṃ tattha gatāvocuṃ, nadiṃ udakahāriyā;

    ਥਿਯੋ ਨਂ ਪਰਿਭਾਸਿਂਸੁ, ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਤੂਹਲਾ॥

    Thiyo naṃ paribhāsiṃsu, samāgantvā kutūhalā.

    ੧੯੧੬.

    1916.

    ‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨੂਨ ਤੇ ਮਾਤਾ, ਅਮਿਤ੍ਤੋ ਨੂਨ ਤੇ ਪਿਤਾ।

    ‘‘Amittā nūna te mātā, amitto nūna te pitā;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੧੭.

    1917.

    ‘‘ਅਹਿਤਂ વਤ ਤੇ ਞਾਤੀ, ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ਰਹੋਗਤਾ।

    ‘‘Ahitaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੧੮.

    1918.

    ‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਾ વਤ ਤੇ ਞਾਤੀ, ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ਰਹੋਗਤਾ।

    ‘‘Amittā vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੧੯.

    1919.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਤ ਤੇ ਞਾਤੀ, ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ਰਹੋਗਤਾ।

    ‘‘Dukkaṭaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੨੦.

    1920.

    ‘‘ਪਾਪਕਂ વਤ ਤੇ ਞਾਤੀ, ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ਰਹੋਗਤਾ।

    ‘‘Pāpakaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੨੧.

    1921.

    ‘‘ਅਮਨਾਪਂ વਤ ਤੇ ਞਾਤੀ, ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ਰਹੋਗਤਾ।

    ‘‘Amanāpaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੨੨.

    1922.

    ‘‘ਅਮਨਾਪવਾਸਂ વਸਿ, ਜਿਣ੍ਣੇਨ ਪਤਿਨਾ ਸਹ।

    ‘‘Amanāpavāsaṃ vasi, jiṇṇena patinā saha;

    ਯਾ ਤ੍વਂ વਸਸਿ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਮਤਂ ਤੇ ਜੀવਿਤਾ વਰਂ॥

    Yā tvaṃ vasasi jiṇṇassa, mataṃ te jīvitā varaṃ.

    ੧੯੨੩.

    1923.

    ‘‘ਨ ਹਿ ਨੂਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਸੋਭਨੇ।

    ‘‘Na hi nūna tuyhaṃ kalyāṇi, pitā mātā ca sobhane;

    ਅਞ੍ਞਂ ਭਤ੍ਤਾਰਂ વਿਨ੍ਦਿਂਸੁ, ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ।

    Aññaṃ bhattāraṃ vindiṃsu, ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu;

    ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੨੪.

    1924.

    ‘‘ਦੁਯਿਟ੍ਠਂ ਤੇ ਨવਮਿਯਂ, ਅਕਤਂ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਕਂ।

    ‘‘Duyiṭṭhaṃ te navamiyaṃ, akataṃ aggihuttakaṃ;

    ਯੇ ਤਂ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਾਦਂਸੁ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਂ॥

    Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.

    ੧੯੨੫.

    1925.

    ‘‘ਸਮਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਨੂਨ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਾਯਣੇ।

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe nūna, brahmacariyaparāyaṇe;

    ਸਾ ਤ੍વਂ ਲੋਕੇ ਅਭਿਸਪਿ, ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ।

    Sā tvaṃ loke abhisapi, sīlavante bahussute;

    ਯਾ ਤ੍વਂ વਸਸਿ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਏવਂ ਦਹਰਿਯਾ ਸਤੀ॥

    Yā tvaṃ vasasi jiṇṇassa, evaṃ dahariyā satī.

    ੧੯੨੬.

    1926.

    ‘‘ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਹਿਨਾ ਦਟ੍ਠਂ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਹਤਂ।

    ‘‘Na dukkhaṃ ahinā daṭṭhaṃ, na dukkhaṃ sattiyā hataṃ;

    ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਤਿਬ੍ਬਞ੍ਚ, ਯਂ ਪਸ੍ਸੇ ਜਿਣ੍ਣਕਂ ਪਤਿਂ॥

    Tañca dukkhañca tibbañca, yaṃ passe jiṇṇakaṃ patiṃ.

    ੧੯੨੭.

    1927.

    ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖਿਡ੍ਡਾ ਨਤ੍ਥਿ ਰਤਿ, ਜਿਣ੍ਣੇਨ ਪਤਿਨਾ ਸਹ।

    ‘‘Natthi khiḍḍā natthi rati, jiṇṇena patinā saha;

    ਨਤ੍ਥਿ ਆਲਾਪਸਲ੍ਲਾਪੋ, ਜਗ੍ਘਿਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸੋਭਤਿ॥

    Natthi ālāpasallāpo, jagghitampi na sobhati.

    ੧੯੨੮.

    1928.

    ‘‘ਯਦਾ ਚ ਦਹਰੋ ਦਹਰਾ, ਮਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਰਹੋਗਤਾ।

    ‘‘Yadā ca daharo daharā, mantayanti rahogatā;

    ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸੋਕਾ ਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਹਦਯਸ੍ਸਿਤਾ॥

    Sabbesaṃ sokā nassanti, ye keci hadayassitā.

    ੧੯੨੯.

    1929.

    ‘‘ਦਹਰਾ ਤ੍વਂ ਰੂਪવਤੀ, ਪੁਰਿਸਾਨਂਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾ।

    ‘‘Daharā tvaṃ rūpavatī, purisānaṃbhipatthitā;

    ਗਚ੍ਛ ਞਾਤਿਕੁਲੇ ਅਚ੍ਛ, ਕਿਂ ਜਿਣ੍ਣੋ ਰਮਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Gaccha ñātikule accha, kiṃ jiṇṇo ramayissatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਹੂਤਿ ਅਹੋਸਿ। વਾਸੀ ਕਲਿਙ੍ਗੇਸੂਤਿ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇਸੁ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮવਾਸੀ। ਤਾ ਨਂ ਤਤ੍ਥ ਗਤਾવੋਚੁਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਗਾਮੇ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨਦੀਤਿਤ੍ਥੇ ਉਦਕਹਾਰਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਗਤਾ ਨਂ ਅવੋਚੁਂ। ਥਿਯੋ ਨਂ ਪਰਿਭਾਸਿਂਸੂਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવੋਚੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਪਰਿਭਾਸਿਂਸੁ। ਕੁਤੂਹਲਾਤਿ ਕੋਤੂਹਲਜਾਤਾ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ। ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ। ਦਹਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਤਿ ਦਹਰਿਂ ਤਰੁਣਿਂ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਂ। ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸਾਤਿ ਜਰਾਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਗੇਹੇ। ਦੁਯਿਟ੍ਠਂ ਤੇ ਨવਮਿਯਨ੍ਤਿ ਤવ ਨવਮਿਯਂ ਯਾਗਂ ਦੁਯਿਟ੍ਠਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤੇ ਯਾਗਪਿਣ੍ਡੋ ਪਠਮਂ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਕੇਨ ਗਹਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਦੁਯਿਟ੍ਠਾ ਤੇ ਨવਮਿਯਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਨવਮਿਯਾ ਤਯਾ ਦੁਯਿਟ੍ਠਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਕਤਂ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਜੁਹਨਮ੍ਪਿ ਤਯਾ ਅਕਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਸਪੀਤਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸਮਿਤਪਾਪੇ વਾ ਬਾਹਿਤਪਾਪੇ વਾ ਅਕ੍ਕੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવ ਆਹਂਸੁ। ਜਗ੍ਘਿਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸੋਭਤੀਤਿ ਖਣ੍ਡਦਨ੍ਤੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਹਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਲ੍ਲਕਸ੍ਸ ਹਸਿਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸੋਭਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸੋਕਾ ਨਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਏਤੇਸਂ ਸੋਕਾ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਜਿਣ੍ਣੋਤਿ ਅਯਂ ਜਿਣ੍ਣੋ ਤਂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਕਥਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।

    Tattha ahūti ahosi. Vāsī kaliṅgesūti kāliṅgaraṭṭhesu dunniviṭṭhabrāhmaṇagāmavāsī. Tā naṃ tattha gatāvocunti tattha gāme tā itthiyo nadītitthe udakahārikā hutvā gatā naṃ avocuṃ. Thiyo naṃ paribhāsiṃsūti itthiyo na aññaṃ kiñci avocuṃ, atha kho naṃ paribhāsiṃsu. Kutūhalāti kotūhalajātā viya hutvā. Samāgantvāti samantā parikkhipitvā. Dahariyaṃ satinti dahariṃ taruṇiṃ sobhaggappattaṃ samānaṃ. Jiṇṇassāti jarājiṇṇassa gehe. Duyiṭṭhaṃ te navamiyanti tava navamiyaṃ yāgaṃ duyiṭṭhaṃ bhavissati, so te yāgapiṇḍo paṭhamaṃ mahallakakākena gahito bhavissati. ‘‘Duyiṭṭhā te navamiyā’’tipi pāṭho, navamiyā tayā duyiṭṭhā bhavissatīti attho. Akataṃ aggihuttakanti aggijuhanampi tayā akataṃ bhavissati. Abhisapīti samaṇabrāhmaṇe samitapāpe vā bāhitapāpe vā akkosi. Tassa te pāpassa idaṃ phalanti adhippāyeneva āhaṃsu. Jagghitampi na sobhatīti khaṇḍadante vivaritvā hasantassa mahallakassa hasitampi na sobhati. Sabbesaṃ sokā nassantīti sabbe etesaṃ sokā vinassanti. Kiṃ jiṇṇoti ayaṃ jiṇṇo taṃ pañcahi kāmaguṇehi kathaṃ ramayissatīti.

    ਸਾ ਤਾਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਪਰਿਭਾਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਦਕਘਟਂ ਆਦਾਯ ਰੋਦਮਾਨਾ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਭੋਤਿ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੀ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sā tāsaṃ santikā paribhāsaṃ labhitvā udakaghaṭaṃ ādāya rodamānā gharaṃ gantvā ‘‘kiṃ bhoti rodasī’’ti brāhmaṇena puṭṭhā tassa ārocentī imaṃ gāthamāha –

    ੧੯੩੦.

    1930.

    ‘‘ਨ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨਦਿਂ ਉਦਕਹਾਰਿਯਾ।

    ‘‘Na te brāhmaṇa gacchāmi, nadiṃ udakahāriyā;

    ਥਿਯੋ ਮਂ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤਿ, ਤਯਾ ਜਿਣ੍ਣੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Thiyo maṃ paribhāsanti, tayā jiṇṇena brāhmaṇā’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਯਾ ਜਿਣ੍ਣੇਨ ਮਂ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤવ ਉਦਕਹਾਰਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਦਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ।

    Tassattho – brāhmaṇa, tayā jiṇṇena maṃ itthiyo paribhāsanti, tasmā ito paṭṭhāya tava udakahārikā hutvā nadiṃ na gacchāmīti.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੧੯੩੧.

    1931.

    ‘‘ਮਾ ਮੇ ਤ੍વਂ ਅਕਰਾ ਕਮ੍ਮਂ, ਮਾ ਮੇ ਉਦਕਮਾਹਰਿ।

    ‘‘Mā me tvaṃ akarā kammaṃ, mā me udakamāhari;

    ਅਹਂ ਉਦਕਮਾਹਿਸ੍ਸਂ, ਮਾ ਭੋਤਿ ਕੁਪਿਤਾ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Ahaṃ udakamāhissaṃ, mā bhoti kupitā ahū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਦਕਮਾਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭੋਤਿ ਅਹਂ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ।

    Tattha udakamāhissanti bhoti ahaṃ udakaṃ āharissāmi.

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਹ –

    Brāhmaṇī āha –

    ੧੯੩੨.

    1932.

    ‘‘ਨਾਹਂ ਤਮ੍ਹਿ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਉਦਕਮਾਹਰੇ।

    ‘‘Nāhaṃ tamhi kule jātā, yaṃ tvaṃ udakamāhare;

    ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਜਾਨਾਹਿ, ਨ ਤੇ વਚ੍ਛਾਮਹਂ ਘਰੇ॥

    Evaṃ brāhmaṇa jānāhi, na te vacchāmahaṃ ghare.

    ੧੯੩੩.

    1933.

    ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਦਾਸਂ ਦਾਸਿਂ વਾ, ਨਾਨਯਿਸ੍ਸਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Sace me dāsaṃ dāsiṃ vā, nānayissasi brāhmaṇa;

    ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਜਾਨਾਹਿ, ਨ ਤੇ વਚ੍ਛਾਮਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ॥

    Evaṃ brāhmaṇa jānāhi, na te vacchāmi santike’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਾਹਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯਮ੍ਹਿ ਕੁਲੇ ਸਾਮਿਕੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਾਹਂ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾ। ਯਂ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਉਦਕਂ ਤ੍વਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਸਿ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha nāhanti brāhmaṇa, yamhi kule sāmiko kammaṃ karoti, nāhaṃ tattha jātā. Yaṃ tvanti tasmā yaṃ udakaṃ tvaṃ āharissasi, na mayhaṃ tena attho.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੧੯੩੪.

    1934.

    ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਸਿਪ੍ਪਠਾਨਂ વਾ, ਧਨਂ ਧਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿ।

    ‘‘Natthi me sippaṭhānaṃ vā, dhanaṃ dhaññañca brāhmaṇi;

    ਕੁਤੋਹਂ ਦਾਸਂ ਦਾਸਿਂ વਾ, ਆਨਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਭੋਤਿਯਾ।

    Kutohaṃ dāsaṃ dāsiṃ vā, ānayissāmi bhotiyā;

    ਅਹਂ ਭੋਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਿਸ੍ਸਂ, ਮਾ ਭੋਤਿ ਕੁਪਿਤਾ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ, mā bhoti kupitā ahū’’ti.

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਹ –

    Brāhmaṇī āha –

    ੧੯੩੫.

    1935.

    ‘‘ਏਹਿ ਤੇ ਅਹਮਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਯਥਾ ਮੇ વਚਨਂ ਸੁਤਂ।

    ‘‘Ehi te ahamakkhissaṃ, yathā me vacanaṃ sutaṃ;

    ਏਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, વਙ੍ਕੇ વਸਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ॥

    Esa vessantaro rājā, vaṅke vasati pabbate.

    ੧੯੩੬.

    1936.

    ‘‘ਤਂ ਤ੍વਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਯਾਚਸ੍ਸੁ, ਦਾਸਂ ਦਾਸਿਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Taṃ tvaṃ gantvāna yācassu, dāsaṃ dāsiñca brāhmaṇa;

    ਸੋ ਤੇ ਦਸ੍ਸਤਿ ਯਾਚਿਤੋ, ਦਾਸਂ ਦਾਸਿਞ੍ਚ ਖਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ॥

    So te dassati yācito, dāsaṃ dāsiñca khattiyo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਏਹਿ ਤੇ ਅਹਮਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਤੇ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਇਦਂ ਸਾ ਦੇવਤਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਹ।

    Tattha ehi te ahamakkhissanti ahaṃ te ācikkhissāmi. Idaṃ sā devatādhiggahitā hutvā āha.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੧੯੩੭.

    1937.

    ‘‘ਜਿਣ੍ਣੋਹਮਸ੍ਮਿ ਦੁਬ੍ਬਲੋ, ਦੀਘੋ ਚਦ੍ਧਾ ਸੁਦੁਗ੍ਗਮੋ।

    ‘‘Jiṇṇohamasmi dubbalo, dīgho caddhā suduggamo;

    ਮਾ ਭੋਤਿ ਪਰਿਦੇવੇਸਿ, ਮਾ ਚ ਤ੍વਂ વਿਮਨਾ ਅਹੁ।

    Mā bhoti paridevesi, mā ca tvaṃ vimanā ahu;

    ਅਹਂ ਭੋਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਿਸ੍ਸਂ, ਮਾ ਭੋਤਿ ਕੁਪਿਤਾ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ, mā bhoti kupitā ahū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਜਿਣ੍ਣੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਅਹਂ ਜਿਣ੍ਣੋ ਅਮ੍ਹਿ, ਕਥਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    Tattha jiṇṇohamasmīti bhadde, ahaṃ jiṇṇo amhi, kathaṃ gamissāmīti.

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਹ –

    Brāhmaṇī āha –

    ੧੯੩੮.

    1938.

    ‘‘ਯਥਾ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਙ੍ਗਾਮਂ, ਅਯੁਦ੍ਧੋવ ਪਰਾਜਿਤੋ।

    ‘‘Yathā agantvā saṅgāmaṃ, ayuddhova parājito;

    ਏવਮੇવ ਤੁવਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਗਨ੍ਤ੍વਾવ ਪਰਾਜਿਤੋ॥

    Evameva tuvaṃ brahme, agantvāva parājito.

    ੧੯੩੯.

    1939.

    ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਦਾਸਂ ਦਾਸਿਂ વਾ, ਨਾਨਯਿਸ੍ਸਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Sace me dāsaṃ dāsiṃ vā, nānayissasi brāhmaṇa;

    ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਜਾਨਾਹਿ, ਨ ਤੇ વਚ੍ਛਾਮਹਂ ਘਰੇ।

    Evaṃ brāhmaṇa jānāhi, na te vacchāmahaṃ ghare;

    ਅਮਨਾਪਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Amanāpaṃ te karissāmi, taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

    ੧੯੪੦.

    1940.

    ‘‘ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇ ਉਤੁਪੁਬ੍ਬੇਸੁ, ਯਦਾ ਮਂ ਦਕ੍ਖਿਸਿਲਙ੍ਕਤਂ।

    ‘‘Nakkhatte utupubbesu, yadā maṃ dakkhisilaṅkataṃ;

    ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਮਮਾਨਂ, ਤਂ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Aññehi saddhiṃ ramamānaṃ, taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

    ੧੯੪੧.

    1941.

    ‘‘ਅਦਸ੍ਸਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਤੇ, ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਰਿਦੇવਤੋ।

    ‘‘Adassanena mayhaṃ te, jiṇṇassa paridevato;

    ਭਿਯ੍ਯੋ વਙ੍ਕਾ ਚ ਪਲਿਤਾ, ਬਹੂ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Bhiyyo vaṅkā ca palitā, bahū hessanti brāhmaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਮਨਾਪਂ ਤੇਤਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਸਂ વਾ ਦਾਸਿਂ વਾ ਅਨਾਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤવ ਅਰੁਚ੍ਚਨਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇ ਉਤੁਪੁਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਯੋਗવਸੇਨ વਾ ਛਨ੍ਨਂ ਉਤੂਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬવਸੇਨ વਾ ਪવਤ੍ਤੇਸੁ ਛਣੇਸੁ।

    Tattha amanāpaṃ teti vessantarassa santikaṃ gantvā dāsaṃ vā dāsiṃ vā anāharantassa tava aruccanakaṃ kammaṃ karissāmi. Nakkhatte utupubbesūti nakkhattayogavasena vā channaṃ utūnaṃ tassa tassa pubbavasena vā pavattesu chaṇesu.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੀਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā brāhmaṇo bhīto ahosi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੯੪੨.

    1942.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੀਤੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ વਸਾਨੁਗੋ।

    ‘‘Tato so brāhmaṇo bhīto, brāhmaṇiyā vasānugo;

    ਅਟ੍ਟਿਤੋ ਕਾਮਰਾਗੇਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਏਤਦਬ੍ਰવਿ॥

    Aṭṭito kāmarāgena, brāhmaṇiṃ etadabravi.

    ੧੯੪੩.

    1943.

    ‘‘ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਮੇ ਕਰੋਹਿ ਤ੍વਂ, ਸਂਕੁਲ੍ਯਾ ਸਗੁਲ਼ਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Pātheyyaṃ me karohi tvaṃ, saṃkulyā saguḷāni ca;

    ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਾ ਚ ਸੁਕਤਾਯੋ, ਸਤ੍ਤੁਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿ॥

    Madhupiṇḍikā ca sukatāyo, sattubhattañca brāhmaṇi.

    ੧੯੪੪.

    1944.

    ‘‘ਆਨਯਿਸ੍ਸਂ ਮੇਥੁਨਕੇ, ਉਭੋ ਦਾਸਕੁਮਾਰਕੇ।

    ‘‘Ānayissaṃ methunake, ubho dāsakumārake;

    ਤੇ ਤਂ ਪਰਿਚਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਮਤਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ॥

    Te taṃ paricarissanti, rattindivamatanditā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਟਿਤੋਤਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ। ਸਗੁਲ਼ਾਨਿ ਚਾਤਿ ਸਗੁਲ਼ਪੂવੇ ਚ। ਸਤ੍ਤੁਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਅਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਞ੍ਚੇવ ਪੁਟਭਤ੍ਤਞ੍ਚ। ਮੇਥੁਨਕੇਤਿ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਕੁਲਪਦੇਸੇਹਿ ਸਦਿਸੇ। ਦਾਸਕੁਮਾਰਕੇਤਿ ਤવ ਦਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਮਾਰਕੇ।

    Tattha aṭṭitoti upadduto pīḷito. Saguḷāni cāti saguḷapūve ca. Sattubhattanti baddhasattuabaddhasattuñceva puṭabhattañca. Methunaketi jātigottakulapadesehi sadise. Dāsakumāraketi tava dāsatthāya kumārake.

    ਸਾ ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਗੇਹੇ ਦੁਬ੍ਬਲਟ੍ਠਾਨਂ ਥਿਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਦਾਰੂਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਘਟੇਨ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਸਬ੍ਬਭਾਜਨਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਤਾਪਸવੇਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਿਕਾਲੇ ਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, ਯਾવ ਮਮਾਗਮਨਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਹਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਪਾਥੇਯ੍ਯਪਸਿਬ੍ਬਕਂ ਅਂਸੇ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sā khippaṃ pātheyyaṃ paṭiyādetvā brāhmaṇassa ārocesi. So gehe dubbalaṭṭhānaṃ thiraṃ katvā dvāraṃ saṅkharitvā araññā dārūni āharitvā ghaṭena udakaṃ āharitvā gehe sabbabhājanāni pūretvā tattheva tāpasavesaṃ gahetvā ‘‘bhadde, ito paṭṭhāya vikāle mā nikkhami, yāva mamāgamanā appamattā hohī’’ti ovaditvā upāhanaṃ āruyha pātheyyapasibbakaṃ aṃse laggetvā amittatāpanaṃ padakkhiṇaṃ katvā assupuṇṇehi nettehi roditvā pakkāmi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੯੪੫.

    1945.

    ‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ, ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿ ਉਪਾਹਨਾ।

    ‘‘Idaṃ vatvā brahmabandhu, paṭimuñci upāhanā;

    ਤਤੋ ਸੋ ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾਨ, ਭਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ॥

    Tato so mantayitvāna, bhariyaṃ katvā padakkhiṇaṃ.

    ੧੯੪੬.

    1946.

    ‘‘ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਸੋ ਰੁਣ੍ਣਮੁਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਹਿਤਬ੍ਬਤੋ।

    ‘‘Pakkāmi so ruṇṇamukho, brāhmaṇo sahitabbato;

    ਸਿવੀਨਂ ਨਗਰਂ ਫੀਤਂ, ਦਾਸਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sivīnaṃ nagaraṃ phītaṃ, dāsapariyesanaṃ cara’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਰੁਣ੍ਣਮੁਖੋਤਿ ਰੁਦਂਮੁਖੋ। ਸਹਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨવਤੋ, ਗਹਿਤਤਾਪਸવੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਰਨ੍ਤਿ ਦਾਸਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਸਿવੀਨਂ ਨਗਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Tattha ruṇṇamukhoti rudaṃmukho. Sahitabbatoti samādinnavato, gahitatāpasavesoti attho. Caranti dāsapariyesanaṃ caranto sivīnaṃ nagaraṃ ārabbha pakkāmi.

    ਸੋ ਤਂ ਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਂ ਜਨਂ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਕੁਹਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    So taṃ nagaraṃ gantvā sannipatitaṃ janaṃ ‘‘vessantaro kuhi’’nti pucchati. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੯੪੭.

    1947.

    ‘‘ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਚ, ਯੇ ਤਤ੍ਥਾਸੁਂ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘So tattha gantvā avaca, ye tatthāsuṃ samāgatā;

    ਕੁਹਿਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਕਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸੇਮੁ ਖਤ੍ਤਿਯਂ॥

    Kuhiṃ vessantaro rājā, kattha passemu khattiyaṃ.

    ੧੯੪੮.

    1948.

    ‘‘ਤੇ ਜਨਾ ਤਂ ਅવਚਿਂਸੁ, ਯੇ ਤਤ੍ਥਾਸੁਂ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Te janā taṃ avaciṃsu, ye tatthāsuṃ samāgatā;

    ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਪਕਤੋ, ਅਤਿਦਾਨੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;

    ਪਬ੍ਬਾਜਿਤੋ ਸਕਾ ਰਟ੍ਠਾ, વਙ੍ਕੇ વਸਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ॥

    Pabbājito sakā raṭṭhā, vaṅke vasati pabbate.

    ੧੯੪੯.

    1949.

    ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਪਕਤੋ, ਅਤਿਦਾਨੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;

    ਆਦਾਯ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਞ੍ਚ, વਙ੍ਕੇ વਸਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ’’ਤਿ॥

    Ādāya puttadārañca, vaṅke vasati pabbate’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਕਤੋਤਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰੇ વਸਿਤੁਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤੇ વਸਤਿ।

    Tattha pakatoti upadduto pīḷito attano nagare vasituṃ alabhitvā idāni vaṅkapabbate vasati.

    ਏવਂ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਾਨਂ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨਪਿ ਆਗਤਾ ਇਧ ਤਿਟ੍ਠਥਾ’’ਤਿ ਤੇ ਲੇਡ੍ਡੁਦਣ੍ਡਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਂਸੁ। ਸੋ ਦੇવਤਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਮਗ੍ਗਮੇવ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ ‘‘tumhe amhākaṃ rājānaṃ nāsetvā punapi āgatā idha tiṭṭhathā’’ti te leḍḍudaṇḍādihatthā brāhmaṇaṃ anubandhiṃsu. So devatādhiggahito hutvā vaṅkapabbatamaggameva gaṇhi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੯੫੦.

    1950.

    ‘‘ਸੋ ਚੋਦਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਾਮਗਿਦ੍ਧਿਮਾ।

    ‘‘So codito brāhmaṇiyā, brāhmaṇo kāmagiddhimā;

    ਅਘਂ ਤਂ ਪਟਿਸੇવਿਤ੍ਥ, વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ।

    Aghaṃ taṃ paṭisevittha, vane vāḷamigākiṇṇe;

    ਖਗ੍ਗਦੀਪਿਨਿਸੇવਿਤੇ॥

    Khaggadīpinisevite.

    ੧੯੫੧.

    1951.

    ‘‘ਆਦਾਯ ਬੇਲ਼ੁવਂ ਦਣ੍ਡਂ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਕਮਣ੍ਡਲੁਂ।

    ‘‘Ādāya beḷuvaṃ daṇḍaṃ, aggihuttaṃ kamaṇḍaluṃ;

    ਸੋ ਪਾવਿਸਿ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਯਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਕਾਮਦਂ॥

    So pāvisi brahāraññaṃ, yattha assosi kāmadaṃ.

    ੧੯੫੨.

    1952.

    ‘‘ਤਂ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਕੋਕਾ ਨਂ ਪਰਿવਾਰਯੁਂ।

    ‘‘Taṃ paviṭṭhaṃ brahāraññaṃ, kokā naṃ parivārayuṃ;

    વਿਕ੍ਕਨ੍ਦਿ ਸੋ વਿਪ੍ਪਨਟ੍ਠੋ, ਦੂਰੇ ਪਨ੍ਥਾ ਅਪਕ੍ਕਮਿ॥

    Vikkandi so vippanaṭṭho, dūre panthā apakkami.

    ੧੯੫੩.

    1953.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਭੋਗਲੁਦ੍ਧੋ ਅਸਞ੍ਞਤੋ।

    ‘‘Tato so brāhmaṇo gantvā, bhogaluddho asaññato;

    વਙ੍ਕਸ੍ਸੋਰੋਹਣੇ ਨਟ੍ਠੇ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥਾ’’ਤਿ॥

    Vaṅkassorohaṇe naṭṭhe, imā gāthā abhāsathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਘਂ ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਹਾਜਨੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇવ વਨਪਰਿਯੋਗਾਹਨਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ। ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਜੁਹਨਕਟਚ੍ਛੁਂ। ਕੋਕਾ ਨਂ ਪਰਿવਾਰਯੁਨ੍ਤਿ ਸੋ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਗਾਮਿਮਗ੍ਗਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਮੂਲ਼੍ਹੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਚਰਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਨਖਾ ਪਰਿવਾਰਯਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਕ੍ਕਨ੍ਦਿ ਸੋਤਿ ਸੋ ਏਕਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਰવੇਨ ਕਨ੍ਦਿ। વਿਪ੍ਪਨਟ੍ਠੋਤਿ વਿਨਟ੍ਠਮਗ੍ਗੋ। ਦੂਰੇ ਪਨ੍ਥਾਤਿ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਗਾਮਿਪਨ੍ਥਤੋ ਦੂਰੇ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਭੋਗਲੁਦ੍ਧੋਤਿ ਭੋਗਰਤ੍ਤੋ। ਅਸਞ੍ਞਤੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ। વਙ੍ਕਸ੍ਸੋਰੋਹਣੇ ਨਟ੍ਠੇਤਿ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਗਮਨਮਗ੍ਗੇ વਿਨਟ੍ਠੇ।

    Tattha aghaṃ tanti taṃ mahājanena anubandhanadukkhañceva vanapariyogāhanadukkhañca. Aggihuttanti aggijuhanakaṭacchuṃ. Kokā naṃ parivārayunti so hi araññaṃ pavisitvā vaṅkapabbatagāmimaggaṃ ajānanto maggamūḷho hutvā araññe vicari. Atha naṃ ārakkhaṇatthāya nisinnassa cetaputtassa sunakhā parivārayiṃsūti attho. Vikkandi soti so ekarukkhaṃ āruyha mahantena ravena kandi. Vippanaṭṭhoti vinaṭṭhamaggo. Dūre panthāti vaṅkapabbatagāmipanthato dūre pakkāmi. Bhogaluddhoti bhogaratto. Asaññatoti dussīlo. Vaṅkassorohaṇe naṭṭheti vaṅkapabbatassa gamanamagge vinaṭṭhe.

    ਸੋ ਸੁਨਖੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਰੁਕ੍ਖੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ –

    So sunakhehi parivārito rukkhe nisinnova imā gāthā abhāsatha –

    ੧੯੫੪.

    1954.

    ‘‘ਕੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸਭਂ, ਜਯਨ੍ਤਮਪਰਾਜਿਤਂ।

    ‘‘Ko rājaputtaṃ nisabhaṃ, jayantamaparājitaṃ;

    ਭਯੇ ਖੇਮਸ੍ਸ ਦਾਤਾਰਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Bhaye khemassa dātāraṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੫੫.

    1955.

    ‘‘ਯੋ ਯਾਚਤਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਭੂਤਾਨਂ ਧਰਣੀਰਿવ।

    ‘‘Yo yācataṃ patiṭṭhāsi, bhūtānaṃ dharaṇīriva;

    ਧਰਣੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Dharaṇūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੫੬.

    1956.

    ‘‘ਯੋ ਯਾਚਤਂ ਗਤੀ ਆਸਿ, ਸવਨ੍ਤੀਨਂવ ਸਾਗਰੋ।

    ‘‘Yo yācataṃ gatī āsi, savantīnaṃva sāgaro;

    ਸਾਗਰੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Sāgarūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੫੭.

    1957.

    ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਤਿਤ੍ਥਂ ਸੁਚਿਮਂ, ਸੀਤੂਦਕਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Kalyāṇatitthaṃ sucimaṃ, sītūdakaṃ manoramaṃ;

    ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਰੇਣੁਨਾ।

    Puṇḍarīkehi sañchannaṃ, yuttaṃ kiñjakkhareṇunā;

    ਰਹਦੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Rahadūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੫੮.

    1958.

    ‘‘ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਂવ ਪਥੇ ਜਾਤਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Assatthaṃva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;

    ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਸਮੇਤਾਰਂ, ਕਿਲਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ।

    Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;

    ਤਥੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੫੯.

    1959.

    ‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਂવ ਪਥੇ ਜਾਤਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Nigrodhaṃva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;

    ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਸਮੇਤਾਰਂ, ਕਿਲਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ।

    Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;

    ਤਥੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੬੦.

    1960.

    ‘‘ਅਮ੍ਬਂ ਇવ ਪਥੇ ਜਾਤਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Ambaṃ iva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;

    ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਸਮੇਤਾਰਂ, ਕਿਲਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ।

    Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;

    ਤਥੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੬੧.

    1961.

    ‘‘ਸਾਲਂ ਇવ ਪਥੇ ਜਾਤਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Sālaṃ iva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;

    ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਸਮੇਤਾਰਂ, ਕਿਲਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ।

    Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;

    ਤਥੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੬੨.

    1962.

    ‘‘ਦੁਮਂ ਇવ ਪਥੇ ਜਾਤਂ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Dumaṃ iva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;

    ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਸਮੇਤਾਰਂ, ਕਿਲਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ।

    Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;

    ਤਥੂਪਮਂ ਮਹਾਰਾਜਂ, ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂ॥

    Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.

    ੧੯੬੩.

    1963.

    ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਮੇ વਿਲਪਤੋ, ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।

    ‘‘Evañca me vilapato, paviṭṭhassa brahāvane;

    ਅਹਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋ વਜ੍ਜਾ, ਨਨ੍ਦਿਂ ਸੋ ਜਨਯੇ ਮਮ॥

    Ahaṃ jānanti yo vajjā, nandiṃ so janaye mama.

    ੧੯੬੪.

    1964.

    ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਮੇ વਿਲਪਤੋ, ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।

    ‘‘Evañca me vilapato, paviṭṭhassa brahāvane;

    ਅਹਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋ વਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਸੋ ਏਕવਾਚਾਯ।

    Ahaṃ jānanti yo vajjā, tāya so ekavācāya;

    ਪਸવੇ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਨਪ੍ਪਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pasave puññaṃ anappaka’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਜਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਛੇਰਚਿਤ੍ਤਂ વਿਜਯਨ੍ਤਂ। ਕੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ વਿਦੂਤਿ ਕੋ ਮਯ੍ਹਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ વਦਤਿ। ਪਤਿਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਸਿ। ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ। ਕਿਲਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਕਿਲਨ੍ਤਾਨਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਨ੍ਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤਂ। ਅਹਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋ વਜ੍ਜਾਤਿ ਅਹਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ ਯੋ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha jayantanti maccheracittaṃ vijayantaṃ. Ko me vessantaraṃ vidūti ko mayhaṃ vessantaraṃ ācikkheyyāti vadati. Patiṭṭhāsīti patiṭṭhā āsi. Santānanti parissantānaṃ. Kilantānanti maggakilantānaṃ. Paṭiggahanti paṭiggāhakaṃ patiṭṭhābhūtaṃ. Ahaṃ jānanti yo vajjāti ahaṃ vessantarassa vasanaṭṭhānaṃ jānāmīti yo vadeyyāti attho.

    ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪਰਿਦੇવਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤੋ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੋ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਦੇવਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨੇਸ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਆਗਤੋ, ਮਦ੍ਦਿਂ વਾ ਦਾਰਕੇ વਾ ਯਾਚਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧੇવ ਨਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਨ ਤੇ ਜੀવਿਤਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧਨੁਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਤਜ੍ਜੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tassa taṃ paridevasaddaṃ sutvā ārakkhaṇatthāya ṭhapito cetaputto migaluddako hutvā araññe vicaranto ‘‘ayaṃ brāhmaṇo vessantarassa vasanaṭṭhānatthāya paridevati, na kho panesa dhammatāya āgato, maddiṃ vā dārake vā yācissati, idheva naṃ māressāmī’’ti tassa santikaṃ gantvā ‘‘brāhmaṇa, na te jīvitaṃ dassāmī’’ti dhanuṃ āropetvā ākaḍḍhitvā tajjesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੯੬੫.

    1965.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੋਸਿ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਚਰਂ।

    ‘‘Tassa ceto paṭissosi, araññe luddako caraṃ;

    ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਪਕਤੋ, ਅਤਿਦਾਨੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;

    ਪਬ੍ਬਾਜਿਤੋ ਸਕਾ ਰਟ੍ਠਾ, વਙ੍ਕੇ વਸਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ॥

    Pabbājito sakā raṭṭhā, vaṅke vasati pabbate.

    ੧੯੬੬.

    1966.

    ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਪਕਤੋ, ਅਤਿਦਾਨੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;

    ਆਦਾਯ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਞ੍ਚ, વਙ੍ਕੇ વਸਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ॥

    Ādāya puttadārañca, vaṅke vasati pabbate.

    ੧੯੬੭.

    1967.

    ‘‘ਅਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਰਟ੍ਠਾ ਪવਨਮਾਗਤੋ।

    ‘‘Akiccakārī dummedho, raṭṭhā pavanamāgato;

    ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ, ਬਕੋ ਮਚ੍ਛਮਿવੋਦਕੇ॥

    Rājaputtaṃ gavesanto, bako macchamivodake.

    ੧੯੬੮.

    1968.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤ੍ਯਾਹਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਜੀવਿਤਂ ਇਧ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Tassa tyāhaṃ na dassāmi, jīvitaṃ idha brāhmaṇa;

    ਅਯਞ੍ਹਿ ਤੇ ਮਯਾ ਨੁਨ੍ਨੋ, ਸਰੋ ਪਿਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਂ॥

    Ayañhi te mayā nunno, saro pissati lohitaṃ.

    ੧੯੬੯.

    1969.

    ‘‘ਸਿਰੋ ਤੇ વਜ੍ਝਯਿਤ੍વਾਨ, ਹਦਯਂ ਛੇਤ੍વਾ ਸਬਨ੍ਧਨਂ।

    ‘‘Siro te vajjhayitvāna, hadayaṃ chetvā sabandhanaṃ;

    ਪਨ੍ਥਸਕੁਣਂ ਯਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਂਸੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ॥

    Panthasakuṇaṃ yajissāmi, tuyhaṃ maṃsena brāhmaṇa.

    ੧੯੭੦.

    1970.

    ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਂਸੇਨ ਮੇਦੇਨ, ਮਤ੍ਥਕੇਨ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Tuyhaṃ maṃsena medena, matthakena ca brāhmaṇa;

    ਆਹੁਤਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਛੇਤ੍વਾਨ ਹਦਯਂ ਤવ॥

    Āhutiṃ paggahessāmi, chetvāna hadayaṃ tava.

    ੧੯੭੧.

    1971.

    ‘‘ਤਂ ਮੇ ਸੁਯਿਟ੍ਠਂ ਸੁਹੁਤਂ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਂਸੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Taṃ me suyiṭṭhaṃ suhutaṃ, tuyhaṃ maṃsena brāhmaṇa;

    ਨ ਚ ਤ੍વਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਰਿਯਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਨੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ॥

    Na ca tvaṃ rājaputtassa, bhariyaṃ putte ca nessasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀਤਿ ਤ੍વਂ ਅਕਿਚ੍ਚਕਾਰਕੋ। ਦੁਮ੍ਮੇਧੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੋ। ਰਟ੍ਠਾ ਪવਨਮਾਗਤੋਤਿ ਰਟ੍ਠਤੋ ਮਹਾਰਞ੍ਞਂ ਆਗਤੋ। ਸਰੋ ਪਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸਰੋ ਤવ ਲੋਹਿਤਂ ਪਿવਿਸ੍ਸਤਿ। વਜ੍ਝਯਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਤਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਪਤਿਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸੀਸਂ ਤਾਲਫਲਂ વਿਯ ਲੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਸਬਨ੍ਧਨਂ ਹਦਯਮਂਸਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਨ੍ਥਦੇવਤਾਯ ਪਨ੍ਥਸਕੁਣਂ ਨਾਮ ਯਜਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਨ ਚ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਨ ਤ੍વਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਂ વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ વਾ ਨੇਸ੍ਸਸੀਤਿ।

    Tattha akiccakārīti tvaṃ akiccakārako. Dummedhoti nippañño. Raṭṭhā pavanamāgatoti raṭṭhato mahāraññaṃ āgato. Saro pissatīti ayaṃ saro tava lohitaṃ pivissati. Vajjhayitvānāti taṃ māretvā rukkhā patitassa te sīsaṃ tālaphalaṃ viya luñcitvā sabandhanaṃ hadayamaṃsaṃ chinditvā panthadevatāya panthasakuṇaṃ nāma yajissāmi. Na ca tvanti evaṃ sante na tvaṃ rājaputtassa bhariyaṃ vā putte vā nessasīti.

    ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਰਣਭਯਤਜ੍ਜਿਤੋ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    So tassa vacanaṃ sutvā maraṇabhayatajjito musāvādaṃ kathento āha –

    ੧੯੭੨.

    1972.

    ‘‘ਅવਜ੍ਝੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦੂਤੋ, ਚੇਤਪੁਤ੍ਤ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।

    ‘‘Avajjho brāhmaṇo dūto, cetaputta suṇohi me;

    ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਦੂਤਂ ਨ ਹਨ੍ਤਿ, ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨਨ੍ਤਨੋ॥

    Tasmā hi dūtaṃ na hanti, esa dhammo sanantano.

    ੧੯੭੩.

    1973.

    ‘‘ਨਿਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਸਿવਯੋ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਿਤਾ ਨਂ ਦਟ੍ਠੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘Nijjhattā sivayo sabbe, pitā naṃ daṭṭhumicchati;

    ਮਾਤਾ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਤਸ੍ਸ, ਅਚਿਰਾ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਜੀਯਰੇ॥

    Mātā ca dubbalā tassa, acirā cakkhūni jīyare.

    ੧੯੭੪.

    1974.

    ‘‘ਤੇਸਾਹਂ ਪਹਿਤੋ ਦੂਤੋ, ਚੇਤਪੁਤ੍ਤ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।

    ‘‘Tesāhaṃ pahito dūto, cetaputta suṇohi me;

    ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਨਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਦਿ ਜਾਨਾਸਿ ਸਂਸ ਮੇ’’ਤਿ॥

    Rājaputtaṃ nayissāmi, yadi jānāsi saṃsa me’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਿਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤਿ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਾ। ਅਚਿਰਾ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਜੀਯਰੇਤਿ ਨਿਚ੍ਚਰੋਦਨੇਨ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਜੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।

    Tattha nijjhattāti saññattā. Acirā cakkhūni jīyareti niccarodanena na cirasseva cakkhūni jīyissanti.

    ਤਦਾ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਕਿਰ ਆਨੇਤੁਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੁਨਖੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਸਾਖਾਸਨ੍ਥਰੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜਨਂ ਦਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tadā cetaputto ‘‘vessantaraṃ kira ānetuṃ āgato’’ti somanassappatto hutvā sunakhe bandhitvā ṭhapetvā brāhmaṇaṃ otāretvā sākhāsanthare nisīdāpetvā bhojanaṃ datvā imaṃ gāthamāha –

    ੧੯੭੫.

    1975.

    ‘‘ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਪਿਯੋ ਦੂਤੋ, ਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਂ ਦਦਾਮਿ ਤੇ।

    ‘‘Piyassa me piyo dūto, puṇṇapattaṃ dadāmi te;

    ਇਮਞ੍ਚ ਮਧੁਨੋ ਤੁਮ੍ਬਂ, ਮਿਗਸਤ੍ਥਿਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    Imañca madhuno tumbaṃ, migasatthiñca brāhmaṇa;

    ਤਞ੍ਚ ਤੇ ਦੇਸਮਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤਿ ਕਾਮਦੋ’’ਤਿ॥

    Tañca te desamakkhissaṃ, yattha sammati kāmado’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਮਮ ਪਿਯਸ੍ਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਤ੍વਂ ਪਿਯੋ ਦੂਤੋ। ਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤવ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੂਰਣਂ ਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਂ ਦਦਾਮੀਤਿ।

    Tattha piyassa meti mama piyassa vessantarassa tvaṃ piyo dūto. Puṇṇapattanti tava ajjhāsayapūraṇaṃ puṇṇapattaṃ dadāmīti.

    ਜੂਜਕਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Jūjakapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਚੂਲ਼વਨવਣ੍ਣਨਾ

    Cūḷavanavaṇṇanā

    ਏવਂ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਪਾਥੇਯ੍ਯਤ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਸ ਮਧੁਨੋ ਤੁਮ੍ਬਞ੍ਚੇવ ਪਕ੍ਕਮਿਗਸਤ੍ਥਿਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗੇ ਠਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸਨੋਕਾਸਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Evaṃ cetaputto brāhmaṇaṃ bhojetvā pātheyyatthāya tassa madhuno tumbañceva pakkamigasatthiñca datvā magge ṭhatvā dakkhiṇahatthaṃ ukkhipitvā mahāsattassa vasanokāsaṃ ācikkhanto āha –

    ੧੯੭੬.

    1976.

    ‘‘ਏਸ ਸੇਲੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੋ।

    ‘‘Esa selo mahābrahme, pabbato gandhamādano;

    ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ॥

    Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.

    ੧੯੭੭.

    1977.

    ‘‘ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ।

    ‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.

    ੧੯੭੮.

    1978.

    ‘‘ਏਤੇ ਨੀਲਾ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾਫਲਧਰਾ ਦੁਮਾ।

    ‘‘Ete nīlā padissanti, nānāphaladharā dumā;

    ਉਗ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਕੂਟਾવ, ਨੀਲਾ ਅਞ੍ਜਨਪਬ੍ਬਤਾ॥

    Uggatā abbhakūṭāva, nīlā añjanapabbatā.

    ੧੯੭੯.

    1979.

    ‘‘ਧવਸ੍ਸਕਣ੍ਣਾ ਖਦਿਰਾ, ਸਾਲਾ ਫਨ੍ਦਨਮਾਲੁવਾ।

    ‘‘Dhavassakaṇṇā khadirā, sālā phandanamāluvā;

    ਸਮ੍ਪવੇਧਨ੍ਤਿ વਾਤੇਨ, ਸਕਿਂ ਪੀਤਾવ ਮਾਣવਾ॥

    Sampavedhanti vātena, sakiṃ pītāva māṇavā.

    ੧੯੮੦.

    1980.

    ‘‘ਉਪਰਿ ਦੁਮਪਰਿਯਾਯੇਸੁ, ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋવ ਸੁਯ੍ਯਰੇ।

    ‘‘Upari dumapariyāyesu, saṅgītiyova suyyare;

    ਨਜ੍ਜੁਹਾ ਕੋਕਿਲਸਙ੍ਘਾ, ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਦੁਮਾ ਦੁਮਂ॥

    Najjuhā kokilasaṅghā, sampatanti dumā dumaṃ.

    ੧੯੮੧.

    1981.

    ‘‘ਅવ੍ਹਯਨ੍ਤੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਸਾਖਾਪਤ੍ਤਸਮੀਰਿਤਾ।

    ‘‘Avhayanteva gacchantaṃ, sākhāpattasamīritā;

    ਰਮਯਨ੍ਤੇવ ਆਗਨ੍ਤਂ, ਮੋਦਯਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਸਿਨਂ।

    Ramayanteva āgantaṃ, modayanti nivāsinaṃ;

    ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ॥

    Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.

    ੧੯੮੨.

    1982.

    ‘‘ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ।

    ‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੋਤਿ ਏਸ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇਨ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਯਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਦਤ੍ਤਿਯੇ ਅਸ੍ਸਮਪਦੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਸਹ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਹਿ વਸਤਿ, ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤવੇਸਂ। ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਨ੍ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਫਲਾਨਂ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਅਙ੍ਕੁਸਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿਜੁਹਨਕਟਚ੍ਛੁਞ੍ਚ ਜਟਾਮਣ੍ਡਲਞ੍ਚ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ। ਚਮ੍ਮવਾਸੀਤਿ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਧਰੋ। ਛਮਾ ਸੇਤੀਤਿ ਪਥવਿਯਂ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ ਸਯਤਿ। ਧવਸ੍ਸਕਣ੍ਣਾ ਖਦਿਰਾਤਿ ਧવਾ ਚ ਅਸ੍ਸਕਣ੍ਣਾ ਚ ਖਦਿਰਾ ਚ। ਸਕਿਂ ਪੀਤਾવ ਮਾਣવਾਤਿ ਏਕવਾਰਮੇવ ਪੀਤਾ ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡਾ વਿਯ। ਉਪਰਿ ਦੁਮਪਰਿਯਾਯੇਸੂਤਿ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਸੁ। ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋવ ਸੁਯ੍ਯਰੇਤਿ ਨਾਨਾਸਕੁਣਾਨਂ વਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾ ਦਿਬ੍ਬਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ વਿਯ ਸੁਯ੍ਯਰੇ। ਨਜ੍ਜੁਹਾਤਿ ਨਜ੍ਜੁਹਸਕੁਣਾ। ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ વਿਕੂਜਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਸਾਖਾਪਤ੍ਤਸਮੀਰਿਤਾਤਿ ਸਾਖਾਨਂ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ વਿਕੂਜਨ੍ਤਾ ਸਕੁਣਾ, વਾਤੇਨ ਸਮੀਰਿਤਾ ਪਤ੍ਤਸਾਖਾਯੇવ વਾ। ਆਗਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਜਨਂ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਸ੍ਸਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ વਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਂ ਅਸ੍ਸਮਪਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਸੀਤਿ।

    Tattha gandhamādanoti esa gandhamādanapabbato, etassa pādena uttarābhimukho gacchanto yattha sakkadattiye assamapade vessantaro rājā saha puttadārehi vasati, taṃ passissasīti attho. Brāhmaṇavaṇṇanti seṭṭhapabbajitavesaṃ. Āsadañca masaṃ jaṭanti ākaḍḍhitvā phalānaṃ gahaṇatthaṃ aṅkusañca aggijuhanakaṭacchuñca jaṭāmaṇḍalañca dhārento. Cammavāsīti ajinacammadharo. Chamā setīti pathaviyaṃ paṇṇasanthare sayati. Dhavassakaṇṇā khadirāti dhavā ca assakaṇṇā ca khadirā ca. Sakiṃ pītāva māṇavāti ekavārameva pītā surāsoṇḍā viya. Upari dumapariyāyesūti rukkhasākhāsu. Saṅgītiyova suyyareti nānāsakuṇānaṃ vassantānaṃ saddā dibbasaṅgītiyo viya suyyare. Najjuhāti najjuhasakuṇā. Sampatantīti vikūjantā vicaranti. Sākhāpattasamīritāti sākhānaṃ pattehi saṅghaṭṭitā hutvā vikūjantā sakuṇā, vātena samīritā pattasākhāyeva vā. Āgantanti āgacchantaṃ janaṃ. Yatthāti yasmiṃ assame vessantaro vasati, tattha gantvā imaṃ assamapadasampattiṃ passissasīti.

    ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Tato uttaripi assamapadaṃ vaṇṇento āha –

    ੧੯੮੩.

    1983.

    ‘‘ਅਮ੍ਬਾ ਕਪਿਤ੍ਥਾ ਪਨਸਾ, ਸਾਲਾ ਜਮ੍ਬੂ વਿਭੀਤਕਾ।

    ‘‘Ambā kapitthā panasā, sālā jambū vibhītakā;

    ਹਰੀਤਕੀ ਆਮਲਕਾ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਬਦਰਾਨਿ ਚ॥

    Harītakī āmalakā, assatthā badarāni ca.

    ੧੯੮੪.

    1984.

    ‘‘ਚਾਰੁਤਿਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਾ ਚ ਕਪਿਤ੍ਥਨਾ।

    ‘‘Cārutimbarukkhā cettha, nigrodhā ca kapitthanā;

    ਮਧੁਮਧੁਕਾ ਥੇવਨ੍ਤਿ, ਨੀਚੇ ਪਕ੍ਕਾ ਚੁਦੁਮ੍ਬਰਾ॥

    Madhumadhukā thevanti, nīce pakkā cudumbarā.

    ੧੯੮੫.

    1985.

    ‘‘ਪਾਰੇવਤਾ ਭવੇਯ੍ਯਾ ਚ, ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਚ ਮਧੁਤ੍ਥਿਕਾ।

    ‘‘Pārevatā bhaveyyā ca, muddikā ca madhutthikā;

    ਮਧੁਂ ਅਨੇਲਕਂ ਤਤ੍ਥ, ਸਕਮਾਦਾਯ ਭੁਞ੍ਜਰੇ॥

    Madhuṃ anelakaṃ tattha, sakamādāya bhuñjare.

    ੧੯੮੬.

    1986.

    ‘‘ਅਞ੍ਞੇਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਅਮ੍ਬਾ, ਅਞ੍ਞੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦੋવਿਲਾ।

    ‘‘Aññettha pupphitā ambā, aññe tiṭṭhanti dovilā;

    ਅਞ੍ਞੇ ਆਮਾ ਚ ਪਕ੍ਕਾ ਚ, ਭੇਕવਣ੍ਣਾ ਤਦੂਭਯਂ॥

    Aññe āmā ca pakkā ca, bhekavaṇṇā tadūbhayaṃ.

    ੧੯੮੭.

    1987.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪੁਰਿਸੋ, ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਨਿ ਗਣ੍ਹਤਿ।

    ‘‘Athettha heṭṭhā puriso, ambapakkāni gaṇhati;

    ਆਮਾਨਿ ਚੇવ ਪਕ੍ਕਾਨਿ, વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੁਤ੍ਤਮੇ॥

    Āmāni ceva pakkāni, vaṇṇagandharasuttame.

    ੧੯੮੮.

    1988.

    ‘‘ਅਤੇવ ਮੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਹੀਙ੍ਕਾਰੋ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ।

    ‘‘Ateva me acchariyaṃ, hīṅkāro paṭibhāti maṃ;

    ਦੇવਾਨਮਿવ ਆવਾਸੋ, ਸੋਭਤਿ ਨਨ੍ਦਨੂਪਮੋ॥

    Devānamiva āvāso, sobhati nandanūpamo.

    ੧੯੮੯.

    1989.

    ‘‘વਿਭੇਦਿਕਾ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾ, ਖਜ੍ਜੁਰੀਨਂ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।

    ‘‘Vibhedikā nāḷikerā, khajjurīnaṃ brahāvane;

    ਮਾਲਾવ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਠਨ੍ਤਿ, ਧਜਗ੍ਗਾਨੇવ ਦਿਸ੍ਸਰੇ।

    Mālāva ganthitā ṭhanti, dhajaggāneva dissare;

    ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ, ਨਭਂ ਤਾਰਾਚਿਤਾਮਿવ॥

    Nānāvaṇṇehi pupphehi, nabhaṃ tārācitāmiva.

    ੧੯੯੦.

    1990.

    ‘‘ਕੁਟਜੀ ਕੁਟ੍ਠਤਗਰਾ, ਪਾਟਲਿਯੋ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Kuṭajī kuṭṭhatagarā, pāṭaliyo ca pupphitā;

    ਪੁਨ੍ਨਾਗਾ ਗਿਰਿਪੁਨ੍ਨਾਗਾ, ਕੋવਿਲ਼ਾਰਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ॥

    Punnāgā giripunnāgā, koviḷārā ca pupphitā.

    ੧੯੯੧.

    1991.

    ‘‘ਉਦ੍ਦਾਲਕਾ ਸੋਮਰੁਕ੍ਖਾ, ਅਗਰੁਫਲ੍ਲਿਯਾ ਬਹੂ।

    ‘‘Uddālakā somarukkhā, agaruphalliyā bahū;

    ਪੁਤ੍ਤਜੀવਾ ਚ ਕਕੁਧਾ, ਅਸਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ॥

    Puttajīvā ca kakudhā, asanā cettha pupphitā.

    ੧੯੯੨.

    1992.

    ‘‘ਕੁਟਜਾ ਸਲਲ਼ਾ ਨੀਪਾ, ਕੋਸਮ੍ਬਾ ਲਬੁਜਾ ਧવਾ।

    ‘‘Kuṭajā salaḷā nīpā, kosambā labujā dhavā;

    ਸਾਲਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਤਤ੍ਥ, ਪਲਾਲਖਲਸਨ੍ਨਿਭਾ॥

    Sālā ca pupphitā tattha, palālakhalasannibhā.

    ੧੯੯੩.

    1993.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਮਨੋਰਮੇ।

    ‘‘Tassāvidūre pokkharaṇī, bhūmibhāge manorame;

    ਪਦੁਮੁਪ੍ਪਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਦੇવਾਨਮਿવ ਨਨ੍ਦਨੇ॥

    Padumuppalasañchannā, devānamiva nandane.

    ੧੯੯੪.

    1994.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਰਸਮਤ੍ਤਾ, ਕੋਕਿਲਾ ਮਞ੍ਜੁਭਾਣਿਕਾ।

    ‘‘Athettha puppharasamattā, kokilā mañjubhāṇikā;

    ਅਭਿਨਾਦੇਨ੍ਤਿ ਪવਨਂ, ਉਤੁਸਮ੍ਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਦੁਮੇ॥

    Abhinādenti pavanaṃ, utusampupphite dume.

    ੧੯੯੫.

    1995.

    ‘‘ਭਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਕਰਨ੍ਦੇਹਿ, ਪੋਕ੍ਖਰੇ ਪੋਕ੍ਖਰੇ ਮਧੂ।

    ‘‘Bhassanti makarandehi, pokkhare pokkhare madhū;

    ਅਥੇਤ੍ਥ વਾਤਾ વਾਯਨ੍ਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਅਥ ਪਚ੍ਛਿਮਾ।

    Athettha vātā vāyanti, dakkhiṇā atha pacchimā;

    ਪਦੁਮਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਰੇਣੂਹਿ, ਓਕਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ ਅਸ੍ਸਮੋ॥

    Padumakiñjakkhareṇūhi, okiṇṇo hoti assamo.

    ੧੯੯੬.

    1996.

    ‘‘ਥੂਲਾ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਸਂਸਾਦਿਯਾ ਪਸਾਦਿਯਾ।

    ‘‘Thūlā siṅghāṭakā cettha, saṃsādiyā pasādiyā;

    ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਬ੍ਯਾવਿਦ੍ਧਾ, ਬਹੂ ਚੇਤ੍ਥ ਮੁਪਯਾਨਕਾ।

    Macchakacchapabyāviddhā, bahū cettha mupayānakā;

    ਮਧੁਂ ਭਿਸੇਹਿ ਸવਤਿ, ਖੀਰਸਪ੍ਪਿ ਮੁਲ਼ਾਲਿਭਿ॥

    Madhuṃ bhisehi savati, khīrasappi muḷālibhi.

    ੧੯੯੭.

    1997.

    ‘‘ਸੁਰਭੀ ਤਂ વਨਂ વਾਤਿ, ਨਾਨਾਗਨ੍ਧਸਮੋਦਿਤਂ।

    ‘‘Surabhī taṃ vanaṃ vāti, nānāgandhasamoditaṃ;

    ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਤੇવ ਗਨ੍ਧੇਨ, ਪੁਪ੍ਫਸਾਖਾਹਿ ਤਂ વਨਂ।

    Sammaddateva gandhena, pupphasākhāhi taṃ vanaṃ;

    ਭਮਰਾ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੇਨ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਭਿਨਾਦਿਤਾ॥

    Bhamarā pupphagandhena, samantā mabhināditā.

    ੧੯੯੮.

    1998.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ ਬਹੂ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, nānāvaṇṇā bahū dijā;

    ਮੋਦਨ੍ਤਿ ਸਹ ਭਰਿਯਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਕੂਜਿਨੋ॥

    Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.

    ੧੯੯੯.

    1999.

    ‘‘ਨਨ੍ਦਿਕਾ ਜੀવਪੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਜੀવਪੁਤ੍ਤਾ ਪਿਯਾ ਚ ਨੋ।

    ‘‘Nandikā jīvaputtā ca, jīvaputtā piyā ca no;

    ਪਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਪਿਯਾ ਨਨ੍ਦਾ, ਦਿਜਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਘਰਾ॥

    Piyā puttā piyā nandā, dijā pokkharaṇīgharā.

    ੨੦੦੦.

    2000.

    ‘‘ਮਾਲਾવ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਠਨ੍ਤਿ, ਧਜਗ੍ਗਾਨੇવ ਦਿਸ੍ਸਰੇ।

    ‘‘Mālāva ganthitā ṭhanti, dhajaggāneva dissare;

    ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ, ਕੁਸਲੇਹੇવ ਸੁਗਨ੍ਥਿਤਾ।

    Nānāvaṇṇehi pupphehi, kusaleheva suganthitā;

    ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ॥

    Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.

    ੨੦੦੧.

    2001.

    ‘‘ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ।

    ‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਚਾਰੁਤਿਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਤਿਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਾ। ਮਧੁਮਧੁਕਾਤਿ ਮਧੁਰਸਾ ਮਧੁਕਾ। ਥੇવਨ੍ਤੀਤਿ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ। ਪਾਰੇવਤਾਤਿ ਪਾਰੇવਤਪਾਦਸਦਿਸਾ ਰੁਕ੍ਖਾ। ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦੀਘਫਲਾ ਕਦਲਿਯੋ। ਮਧੁਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਮਧੁਤ੍ਥੇવੇ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਿਯੋ, ਮਧੁਰਤਾਯ વਾ ਮਧੁਤ੍ਥੇવਸਦਿਸਾ। ਸਕਮਾਦਾਯਾਤਿ ਤਂ ਸਯਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਦੋવਿਲਾਤਿ ਪਤਿਤਪੁਪ੍ਫਪਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਜਾਯਮਾਨਫਲਾ। ਭੇਕવਣ੍ਣਾ ਤਦੂਭਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਆਮਾ ਚ ਪਕ੍ਕਾ ਚ ਮਣ੍ਡੂਕਪਿਟ੍ਠਿવਣ੍ਣਾਯੇવ। ਅਥੇਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਅਥ ਏਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਮੇ ਤੇਸਂ ਅਮ੍ਬਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਠਿਤਕੋવ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮ੍ਬਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਰੋਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੁਤ੍ਤਮੇਤਿ ਏਤੇਹਿ વਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਉਤ੍ਤਮਾਨਿ।

    Tattha cārutimbarukkhāti suvaṇṇatimbarukkhā. Madhumadhukāti madhurasā madhukā. Thevantīti virocanti. Pārevatāti pārevatapādasadisā rukkhā. Bhaveyyāti dīghaphalā kadaliyo. Madhutthikāti madhuttheve paggharantiyo, madhuratāya vā madhutthevasadisā. Sakamādāyāti taṃ sayameva gahetvā paribhuñjanti. Dovilāti patitapupphapattā sañjāyamānaphalā. Bhekavaṇṇā tadūbhayanti te ubhopi āmā ca pakkā ca maṇḍūkapiṭṭhivaṇṇāyeva. Athettha heṭṭhā purisoti atha ettha assame tesaṃ ambānaṃ heṭṭhā ṭhitakova puriso ambaphalāni gaṇhāti, ārohaṇakiccaṃ natthi. Vaṇṇagandharasuttameti etehi vaṇṇādīhi uttamāni.

    ਅਤੇવ ਮੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਮੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਹਿਙ੍ਕਾਰੋਤਿ ਹਿਨ੍ਤਿ ਕਰਣਂ। વਿਭੇਦਿਕਾਤਿ ਤਾਲਾ। ਮਾਲਾવ ਗਨ੍ਥਿਤਾਤਿ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਉਪਰਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ ਮਾਲਾ વਿਯ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਧਜਗ੍ਗਾਨੇવ ਦਿਸ੍ਸਰੇਤਿ ਤਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਾਨਿ ਅਲਙ੍ਕਤਧਜਗ੍ਗਾਨਿ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕੁਟਜੀ ਕੁਟ੍ਠਤਗਰਾਤਿ ਕੁਟਜਿ ਨਾਮੇਕਾ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਿ ਕੁਟ੍ਠਗਚ੍ਛਾ ਚ ਤਗਰਗਚ੍ਛਾ ਚ। ਗਿਰਿਪੁਨ੍ਨਾਗਾਤਿ ਮਹਾਪੁਨ੍ਨਾਗਾ। ਕੋવਿਲ਼ਾਰਾਤਿ ਕੋવਿਲ਼ਾਰਰੁਕ੍ਖਾ ਨਾਮ। ਉਦ੍ਦਾਲਕਾਤਿ ਉਦ੍ਦਾਲਰੁਕ੍ਖਾ। ਸੋਮਰੁਕ੍ਖਾਤਿ ਪੀਤਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾ ਰਾਜਰੁਕ੍ਖਾ। ਫਲ੍ਲਿਯਾਤਿ ਫਲ੍ਲਿਯਰੁਕ੍ਖਾ ਨਾਮ। ਪੁਤ੍ਤਜੀવਾਤਿ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧਾ। ਲਬੁਜਾਤਿ ਲਬੁਜਰੁਕ੍ਖਾ ਨਾਮ। ਪਲਾਲਖਲਸਨ੍ਨਿਭਾਤਿ ਤੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਗ੍ਘਰਿਤਪੁਪ੍ਫਪੁਞ੍ਜਾ ਪਲਾਲਖਲਸਨ੍ਨਿਭਾਤਿ વਦਤਿ।

    Ateva me acchariyanti ativiya me acchariyaṃ. Hiṅkāroti hinti karaṇaṃ. Vibhedikāti tālā. Mālāva ganthitāti supupphitarukkhānaṃ upari ganthitā mālā viya pupphāni tiṭṭhanti. Dhajaggāneva dissareti tāni rukkhāni alaṅkatadhajaggāni viya dissanti. Kuṭajī kuṭṭhatagarāti kuṭaji nāmekā rukkhajāti kuṭṭhagacchā ca tagaragacchā ca. Giripunnāgāti mahāpunnāgā. Koviḷārāti koviḷārarukkhā nāma. Uddālakāti uddālarukkhā. Somarukkhāti pītapupphavaṇṇā rājarukkhā. Phalliyāti phalliyarukkhā nāma. Puttajīvāti mahānigrodhā. Labujāti labujarukkhā nāma. Palālakhalasannibhāti tesaṃ heṭṭhā paggharitapupphapuñjā palālakhalasannibhāti vadati.

    ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਿ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪੋਕ੍ਖਰਣੀ। ਨਨ੍ਦਨੇਤਿ ਨਨ੍ਦਨવਨੇ ਨਨ੍ਦਾਪੋਕ੍ਖਰਣੀ વਿਯ। ਪੁਪ੍ਫਰਸਮਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਰਸੇਨ ਮਤ੍ਤਾ ਚਲਿਤਾ। ਮਕਰਨ੍ਦੇਹੀਤਿ ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖੇਹਿ। ਪੋਕ੍ਖਰੇ ਪੋਕ੍ਖਰੇਤਿ ਪਦੁਮਿਨਿਪਣ੍ਣੇ ਪਦੁਮਿਨਿਪਣ੍ਣੇ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਤੋ ਰੇਣੁ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਮਧੁ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਅਥ ਪਚ੍ਛਿਮਾਤਿ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ વਿਦਿਸਾਪਿ વਾਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਥੂਲਾ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਾ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾ ਚ। ਸਂਸਾਦਿਯਾਤਿ ਸਯਂ ਜਾਤਸਾਲੀ, ਸੁਕਸਾਲੀਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਪਸਾਦਿਯਾਤਿ ਤੇਯੇવ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾ। ਬ੍ਯਾવਿਦ੍ਧਾਤਿ ਪਸਨ੍ਨੇ ਉਦਕੇ ਬ੍ਯਾવਿਦ੍ਧਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਮੁਪਯਾਨਕਾਤਿ ਕਕ੍ਕਟਕਾ। ਮਧਉਨ੍ਤਿ ਭਿਸਕੋਟਿਯਾ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਪਗ੍ਘਰਣਰਸੋ ਮਧੁਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਖੀਰਸਪ੍ਪਿ ਮੁਲ਼ਾਲਿਭੀਤਿ ਮੁਲ਼ਾਲੇਹਿ ਪਗ੍ਘਰਣਰਸੋ ਖੀਰਮਿਸ੍ਸਕਨવਨੀਤਸਪ੍ਪਿ વਿਯ ਹੋਤਿ।

    Pokkharaṇīti caturassapokkharaṇī. Nandaneti nandanavane nandāpokkharaṇī viya. Puppharasamattāti puppharasena mattā calitā. Makarandehīti kiñjakkhehi. Pokkharepokkhareti paduminipaṇṇe paduminipaṇṇe. Tesu hi kiñjakkhato reṇu bhassitvā pokkharamadhu nāma hoti. Dakkhiṇā atha pacchimāti ettāvatā sabbā disā vidisāpi vātā dassitā honti. Thūlāsiṅghāṭakāti mahantā siṅghāṭakā ca. Saṃsādiyāti sayaṃ jātasālī, sukasālītipi vuccanti. Pasādiyāti teyeva bhūmiyaṃ patitā. Byāviddhāti pasanne udake byāviddhā paṭipāṭiyā gacchantā dissanti. Mupayānakāti kakkaṭakā. Madhaunti bhisakoṭiyā bhinnāya paggharaṇaraso madhusadiso hoti. Khīrasappi muḷālibhīti muḷālehi paggharaṇaraso khīramissakanavanītasappi viya hoti.

    ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਤੇવਾਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਜਨਂ ਮਦਯਤਿ વਿਯ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਭਿਨਾਦਿਤਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਭਿਨਦਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ‘‘ਨਨ੍ਦਿਕਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਨਾਮਾਨਿ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਪਠਮਾ ‘‘ਸਾਮਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਨੇ વਸਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਦੁਤਿਯਾ ‘‘ਤ੍વਞ੍ਚ ਸੁਖੇਨ ਜੀવ, ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਾ ‘‘ਤ੍વਞ੍ਚ ਜੀવ, ਪਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਾ ‘‘ਤ੍વਞ੍ਚ ਨਨ੍ਦ, ਪਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਏਤਾਨੇવ ਨਾਮਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਘਰਾਤਿ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿવਾਸਿਨੋ।

    Sammaddatevāti sampattajanaṃ madayati viya. Samantā mabhināditāti samantā abhinadantā vicaranti. ‘‘Nandikā’’tiādīni tesaṃ nāmāni. Tesu hi paṭhamā ‘‘sāmi vessantara, imasmiṃ vane vasanto nandā’’ti vadanti. Dutiyā ‘‘tvañca sukhena jīva, puttā ca te’’ti vadanti. Tatiyā ‘‘tvañca jīva, piyā puttā ca te’’ti vadanti. Catutthā ‘‘tvañca nanda, piyā puttā ca te’’ti vadanti. Tena tesaṃ etāneva nāmāni ahesuṃ. Pokkharaṇīgharāti pokkharaṇivāsino.

    ਏવਂ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੇਨ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਅਕ੍ਖਾਤੇ ਜੂਜਕੋ ਤੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ cetaputtena vessantarassa vasanaṭṭhāne akkhāte jūjako tussitvā paṭisanthāraṃ karonto imaṃ gāthamāha –

    ੨੦੦੨.

    2002.

    ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਮੇ ਸਤ੍ਤੁਭਤ੍ਤਂ, ਮਧੁਨਾ ਪਟਿਸਂਯੁਤਂ।

    ‘‘Idañca me sattubhattaṃ, madhunā paṭisaṃyutaṃ;

    ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਾ ਚ ਸੁਕਤਾਯੋ, ਸਤ੍ਤੁਭਤ੍ਤਂ ਦਦਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ॥

    Madhupiṇḍikā ca sukatāyo, sattubhattaṃ dadāmi te’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੁਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕਮਧੁਸਨ੍ਨਿਭਂ ਸਤ੍ਤੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ ਮਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਨਨ੍ਤਿ।

    Tattha sattubhattanti pakkamadhusannibhaṃ sattusaṅkhātaṃ bhattaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – idaṃ mama atthi, taṃ te dammi, gaṇhāhi nanti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Taṃ sutvā cetaputto āha –

    ੨੦੦੩.

    2003.

    ‘‘ਤੁਯ੍ਹੇવ ਸਮ੍ਬਲਂ ਹੋਤੁ, ਨਾਹਂ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਸਮ੍ਬਲਂ।

    ‘‘Tuyheva sambalaṃ hotu, nāhaṃ icchāmi sambalaṃ;

    ਇਤੋਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਗਚ੍ਛ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਯਥਾਸੁਖਂ॥

    Itopi brahme gaṇhāhi, gaccha brahme yathāsukhaṃ.

    ੨੦੦੪.

    2004.

    ‘‘ਅਯਂ ਏਕਪਦੀ ਏਤਿ, ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਸ੍ਸਮਂ।

    ‘‘Ayaṃ ekapadī eti, ujuṃ gacchati assamaṃ;

    ਇਸੀਪਿ ਅਚ੍ਚੁਤੋ ਤਤ੍ਥ, ਪਙ੍ਕਦਨ੍ਤੋ ਰਜਸ੍ਸਿਰੋ।

    Isīpi accuto tattha, paṅkadanto rajassiro;

    ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ॥

    Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ.

    ੨੦੦੫.

    2005.

    ‘‘ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati;

    ਤਂ ਤ੍વਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਸੋ ਤੇ ਮਗ੍ਗਂ ਪવਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ॥

    Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu, so te maggaṃ pavakkhatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਲਨ੍ਤਿ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ। ਏਤੀਤਿ ਯੋ ਏਕਪਦਿਕਮਗ੍ਗੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਭਿਮੁਖੋ ਏਤਿ, ਏਸ ਅਸ੍ਸਮਂ ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਚ੍ਚੁਤੋਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੋ ਇਸਿ ਤਤ੍ਥ વਸਤਿ।

    Tattha sambalanti pātheyyaṃ. Etīti yo ekapadikamaggo amhākaṃ abhimukho eti, esa assamaṃ ujuṃ gacchati. Accutoti evaṃnāmako isi tattha vasati.

    ੨੦੦੬.

    2006.

    ‘‘ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ, ਚੇਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ।

    ‘‘Idaṃ sutvā brahmabandhu, cetaṃ katvā padakkhiṇaṃ;

    ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਯੇਨਾਸਿ ਅਚ੍ਚੁਤੋ ਇਸੀ’’ਤਿ॥

    Udaggacitto pakkāmi, yenāsi accuto isī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੇਨਾਸੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਚ੍ਚੁਤੋ ਇਸਿ ਅਹੋਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਤੋਤਿ।

    Tattha yenāsīti yasmiṃ ṭhāne accuto isi ahosi, tattha gatoti.

    ਚੂਲ਼વਨવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Cūḷavanavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਮਹਾવਨવਣ੍ਣਨਾ

    Mahāvanavaṇṇanā

    ੨੦੦੭.

    2007.

    ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸੋ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ, ਅਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਇਸਿਂ।

    ‘‘Gacchanto so bhāradvājo, addassa accutaṃ isiṃ;

    ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ, ਸਮ੍ਮੋਦਿ ਇਸਿਨਾ ਸਹ॥

    Disvāna taṃ bhāradvājo, sammodi isinā saha.

    ੨੦੦੮.

    2008.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਸਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Kacci uñchena yāpesi, kacci mūlaphalā bahū.

    ੨੦੦੯.

    2009.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਕਚ੍ਚਿ ਹਿਂਸਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋਤਿ ਜੂਜਕੋ। ਅਪ੍ਪਮੇવਾਤਿ ਅਪ੍ਪਾਯੇવ। ਹਿਂਸਾਤਿ ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਿਹਿਂਸਾ।

    Tattha bhāradvājoti jūjako. Appamevāti appāyeva. Hiṃsāti tesaṃ vasena tumhākaṃ vihiṃsā.

    ਤਾਪਸੋ ਆਹ –

    Tāpaso āha –

    ੨੦੧੦.

    2010.

    ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kusalañceva me brahme, atho brahme anāmayaṃ;

    ਅਥੋ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਮਿ, ਅਥੋ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Atho uñchena yāpemi, atho mūlaphalā bahū.

    ੨੦੧੧.

    2011.

    ‘‘ਅਥੋ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਹਿਂਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā mayhaṃ na vijjati.

    ੨੦੧੨.

    2012.

    ‘‘ਬਹੂਨਿ વਸ੍ਸਪੂਗਾਨਿ, ਅਸ੍ਸਮੇ વਸਤੋ ਮਮ।

    ‘‘Bahūni vassapūgāni, assame vasato mama;

    ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਆਬਾਧਂ ਅਮਨੋਰਮਂ॥

    Nābhijānāmi uppannaṃ, ābādhaṃ amanoramaṃ.

    ੨੦੧੩.

    2013.

    ‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।

    ‘‘Svāgataṃ te mahābrahme, atho te adurāgataṃ;

    ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲਯਸ੍ਸੁ ਤੇ॥

    Anto pavisa bhaddante, pāde pakkhālayassu te.

    ੨੦੧੪.

    2014.

    ‘‘ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਨਿ ਪਿਯਾਲਾਨਿ, ਮਧੁਕੇ ਕਾਸੁਮਾਰਿਯੋ।

    ‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

    ਫਲਾਨਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਾਨਿ, ਭੁਞ੍ਜ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ વਰਂ વਰਂ॥

    Phalāni khuddakappāni, bhuñja brahme varaṃ varaṃ.

    ੨੦੧੫.

    2015.

    ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਾਨੀਯਂ ਸੀਤਂ, ਆਭਤਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਾ।

    ‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

    ਤਤੋ ਪਿવ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥

    Tato piva mahābrahme, sace tvaṃ abhikaṅkhasī’’ti.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੦੧੬.

    2016.

    ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਯਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘਿਯਂ ਕਤਂ।

    ‘‘Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ, sabbassa agghiyaṃ kataṃ;

    ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਸਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਸਿવੀਹਿ વਿਪ੍ਪવਾਸਿਤਂ।

    Sañjayassa sakaṃ puttaṃ, sivīhi vippavāsitaṃ;

    ਤਮਹਂ ਦਸ੍ਸਨਮਾਗਤੋ, ਯਦਿ ਜਾਨਾਸਿ ਸਂਸ ਮੇ’’ਤਿ॥

    Tamahaṃ dassanamāgato, yadi jānāsi saṃsa me’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਮਹਂ ਦਸ੍ਸਨਮਾਗਤੋਤਿ ਤਂ ਅਹਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਆਗਤੋ। ਤਾਪਸੋ ਆਹ –

    Tattha tamahaṃ dassanamāgatoti taṃ ahaṃ dassanāya āgato. Tāpaso āha –

    ੨੦੧੭.

    2017.

    ‘‘ਨ ਭવਂ ਏਤਿ ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਂ, ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ।

    ‘‘Na bhavaṃ eti puññatthaṃ, sivirājassa dassanaṃ;

    ਮਞ੍ਞੇ ਭવਂ ਪਤ੍ਥਯਤਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਭਰਿਯਂ ਪਤਿਬ੍ਬਤਂ।

    Maññe bhavaṃ patthayati, rañño bhariyaṃ patibbataṃ;

    ਮਞ੍ਞੇ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਦਾਸਿਂ, ਜਾਲਿਂ ਦਾਸਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਸਿ॥

    Maññe kaṇhājinaṃ dāsiṃ, jāliṃ dāsañca icchasi.

    ੨੦੧੮.

    2018.

    ‘‘ਅਥ વਾ ਤਯੋ ਮਾਤਾਪੁਤ੍ਤੇ, ਅਰਞ੍ਞਾ ਨੇਤੁਮਾਗਤੋ।

    ‘‘Atha vā tayo mātāputte, araññā netumāgato;

    ਨ ਤਸ੍ਸ ਭੋਗਾ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਨਂ ਧਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Na tassa bhogā vijjanti, dhanaṃ dhaññañca brāhmaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ ਤਸ੍ਸ ਭੋਗਾਤਿ ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਸ੍ਸ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇવ ਭੋਗਾ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਨਧਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸੀਤਿ?

    Tattha na tassa bhogāti bho brāhmaṇa, tassa vessantarassa araññe viharantassa neva bhogā vijjanti, dhanadhaññañca na vijjati, duggato hutvā vasati, tassa santikaṃ gantvā kiṃ karissasīti?

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Taṃ sutvā jūjako āha –

    ੨੦੧੯.

    2019.

    ‘‘ਅਕੁਦ੍ਧਰੂਪੋਹਂ ਭੋਤੋ, ਨਾਹਂ ਯਾਚਿਤੁਮਾਗਤੋ।

    ‘‘Akuddharūpohaṃ bhoto, nāhaṃ yācitumāgato;

    ਸਾਧੁ ਦਸ੍ਸਨਮਰਿਯਾਨਂ, ਸਨ੍ਨਿવਾਸੋ ਸਦਾ ਸੁਖੋ॥

    Sādhu dassanamariyānaṃ, sannivāso sadā sukho.

    ੨੦੨੦.

    2020.

    ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਸਿવਿਰਾਜਾ, ਸਿવੀਹਿ વਿਪ੍ਪવਾਸਿਤੋ।

    ‘‘Adiṭṭhapubbo sivirājā, sivīhi vippavāsito;

    ਤਮਹਂ ਦਸ੍ਸਨਮਾਗਤੋ, ਯਦਿ ਜਾਨਾਸਿ ਸਂਸ ਮੇ’’ਤਿ॥

    Tamahaṃ dassanamāgato, yadi jānāsi saṃsa me’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ, ਭੋ ਤਾਪਸ, ਅਕੁਦ੍ਧਰੂਪੋ, ਅਲਂ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ, ਅਹਂ ਪਨ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਯਾਚਿਤੁਮਾਗਤੋ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਾਧੁ, ਸਨ੍ਨਿવਾਸੋ ਚ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੁਖੋ। ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਮਯਾ ਚ ਸੋ ਯਤੋ ਸਿવੀਹਿ વਿਪ੍ਪવਾਸਿਤੋ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਤੇਨਾਹਂ ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤੋ। ਯਦਿ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਸਿ, ਸਂਸ ਮੇਤਿ।

    Tassattho – ahaṃ, bho tāpasa, akuddharūpo, alaṃ ettāvatā, ahaṃ pana na kiñci vessantaraṃ yācitumāgato, ariyānaṃ pana dassanaṃ sādhu, sannivāso ca tehi saddhiṃ sukho. Ahaṃ tassa ācariyabrāhmaṇo, mayā ca so yato sivīhi vippavāsito, tato paṭṭhāya adiṭṭhapubbo, tenāhaṃ taṃ dassanatthāya āgato. Yadi tassa vasanaṭṭhānaṃ jānāsi, saṃsa meti.

    ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ ਸ੍વੇ ਸਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ, ਅਜ੍ਜ ਤਾવ ਇਧੇવ વਸਾਹੀ’’ਤਿ ਤਂ ਫਲਾਫਲੇਹਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਮਗ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਆਹ –

    So tassa vacanaṃ sutvā saddahitvā ‘‘hotu sve saṃsissāmi te, ajja tāva idheva vasāhī’’ti taṃ phalāphalehi santappetvā punadivase maggaṃ dassento dakkhiṇahatthaṃ pasāretvā āha –

    ੨੦੨੧.

    2021.

    ‘‘ਏਸ ਸੇਲੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੋ।

    ‘‘Esa selo mahābrahme, pabbato gandhamādano;

    ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ॥

    Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.

    ੨੦੨੨.

    2022.

    ‘‘ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ।

    ‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.

    ੨੦੨੩.

    2023.

    ‘‘ਏਤੇ ਨੀਲਾ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾਫਲਧਰਾ ਦੁਮਾ।

    ‘‘Ete nīlā padissanti, nānāphaladharā dumā;

    ਉਗ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਕੂਟਾવ, ਨੀਲਾ ਅਞ੍ਜਨਪਬ੍ਬਤਾ॥

    Uggatā abbhakūṭāva, nīlā añjanapabbatā.

    ੨੦੨੪.

    2024.

    ‘‘ਧવਸ੍ਸਕਣ੍ਣਾ ਖਦਿਰਾ, ਸਾਲਾ ਫਨ੍ਦਨਮਾਲੁવਾ।

    ‘‘Dhavassakaṇṇā khadirā, sālā phandanamāluvā;

    ਸਮ੍ਪવੇਧਨ੍ਤਿ વਾਤੇਨ, ਸਕਿਂ ਪੀਤਾવ ਮਾਣવਾ॥

    Sampavedhanti vātena, sakiṃ pītāva māṇavā.

    ੨੦੨੫.

    2025.

    ‘‘ਉਪਰਿ ਦੁਮਪਰਿਯਾਯੇਸੁ, ਸਂਗੀਤਿਯੋવ ਸੁਯ੍ਯਰੇ।

    ‘‘Upari dumapariyāyesu, saṃgītiyova suyyare;

    ਨਜ੍ਜੁਹਾ ਕੋਕਿਲਸਙ੍ਘਾ, ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਦੁਮਾ ਦੁਮਂ॥

    Najjuhā kokilasaṅghā, sampatanti dumā dumaṃ.

    ੨੦੨੬.

    2026.

    ‘‘ਅવ੍ਹਯਨ੍ਤੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਸਾਖਾਪਤ੍ਤਸਮੀਰਿਤਾ।

    ‘‘Avhayanteva gacchantaṃ, sākhāpattasamīritā;

    ਰਮਯਨ੍ਤੇવ ਆਗਨ੍ਤਂ, ਮੋਦਯਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਸਿਨਂ।

    Ramayanteva āgantaṃ, modayanti nivāsinaṃ;

    ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ॥

    Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.

    ੨੦੨੭.

    2027.

    ‘‘ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ।

    ‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.

    ੨੦੨੮.

    2028.

    ‘‘ਕਰੇਰਿਮਾਲਾ વਿਤਤਾ, ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਮਨੋਰਮੇ।

    ‘‘Karerimālā vitatā, bhūmibhāge manorame;

    ਸਦ੍ਦਲਾਹਰਿਤਾ ਭੂਮਿ, ਨ ਤਤ੍ਥੁਦ੍ਧਂਸਤੇ ਰਜੋ॥

    Saddalāharitā bhūmi, na tatthuddhaṃsate rajo.

    ੨੦੨੯.

    2029.

    ‘‘ਮਯੂਰਗੀવਸਙ੍ਕਾਸਾ, ਤੂਲਫਸ੍ਸਸਮੂਪਮਾ।

    ‘‘Mayūragīvasaṅkāsā, tūlaphassasamūpamā;

    ਤਿਣਾਨਿ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਾ॥

    Tiṇāni nātivattanti, samantā caturaṅgulā.

    ੨੦੩੦.

    2030.

    ‘‘ਅਮ੍ਬਾ ਜਮ੍ਬੂ ਕਪਿਤ੍ਥਾ ਚ, ਨੀਚੇ ਪਕ੍ਕਾ ਚੁਦੁਮ੍ਬਰਾ।

    ‘‘Ambā jambū kapitthā ca, nīce pakkā cudumbarā;

    ਪਰਿਭੋਗੇਹਿ ਰੁਕ੍ਖੇਹਿ, વਨਂ ਤਂ ਰਤਿવਡ੍ਢਨਂ॥

    Paribhogehi rukkhehi, vanaṃ taṃ rativaḍḍhanaṃ.

    ੨੦੩੧.

    2031.

    ‘‘વੇਲ਼ੁਰਿਯવਣ੍ਣਸਨ੍ਨਿਭਂ, ਮਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬਨਿਸੇવਿਤਂ।

    ‘‘Veḷuriyavaṇṇasannibhaṃ, macchagumbanisevitaṃ;

    ਸੁਚਿਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ ਸਲਿਲਂ, ਆਪੋ ਤਤ੍ਥਪਿ ਸਨ੍ਦਤਿ॥

    Suciṃ sugandhaṃ salilaṃ, āpo tatthapi sandati.

    ੨੦੩੨.

    2032.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਮਨੋਰਮੇ।

    ‘‘Tassāvidūre pokkharaṇī, bhūmibhāge manorame;

    ਪਦੁਮੁਪ੍ਪਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਦੇવਾਨਮਿવ ਨਨ੍ਦਨੇ॥

    Padumuppalasañchannā, devānamiva nandane.

    ੨੦੩੩.

    2033.

    ‘‘ਤੀਣਿ ਉਪ੍ਪਲਜਾਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਰਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Tīṇi uppalajātāni, tasmiṃ sarasi brāhmaṇa;

    વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਨੀਲਾਨੇਕਾਨਿ, ਸੇਤਾ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Vicittaṃ nīlānekāni, setā lohitakāni cā’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋਯੇવ। ਕਰੇਰਿਮਾਲਾ વਿਤਤਾਤਿ ਕਰੇਰਿਪੁਪ੍ਫੇਹਿ વਿਤਤਾ। ਸਦ੍ਦਲਾਹਰਿਤਾਤਿ ਧੁવਸਦ੍ਦਲੇਨ ਹਰਿਤਾ। ਨ ਤਤ੍ਥੁਦ੍ਧਂਸਤੇ ਰਜੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਨੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਰਜੋ ਨ ਉਦ੍ਧਂਸਤੇ। ਤੂਲਫਸ੍ਸਸਮੂਪਮਾਤਿ ਮੁਦੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਾਯ ਤੂਲਫਸ੍ਸਸਦਿਸਾ। ਤਿਣਾਨਿ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਭੂਮਿਯਾ ਮਯੂਰਗੀવવਣ੍ਣਾਨਿ ਤਿਣਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਪ੍ਪਮਾਣਾਨੇવ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਨ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਅਮ੍ਬਾ ਜਮ੍ਬੂ ਕਪਿਤ੍ਥਾ ਚਾਤਿ ਅਮ੍ਬਾ ਚ ਜਮ੍ਬੂ ਚ ਕਪਿਤ੍ਥਾ ਚ। ਪਰਿਭੋਗੇਹੀਤਿ ਨਾਨਾવਿਧੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੂਪਗਫਲੂਪਗੇਹਿ ਪਰਿਭੋਗਰੁਕ੍ਖੇਹਿ। ਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤੇ ਕੁਨ੍ਨਦੀਹਿ ਓਤਰਨ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਸਨ੍ਦਤਿ, ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਨੀਲਾਨੇਕਾਨਿ, ਸੇਤਾ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਚਾਤਿ ਏਕਾਨਿ ਨੀਲਾਨਿ, ਏਕਾਨਿ ਸੇਤਾਨਿ, ਏਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨੀਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਉਪ੍ਪਲਜਾਤੇਹਿ ਤਂ ਸਰਂ વਿਚਿਤ੍ਤਂ। ਸੁਸਜ੍ਜਿਤਪੁਪ੍ਫਚਙ੍ਕੋਟਕਂ વਿਯ ਸੋਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Tassattho heṭṭhā vuttasadisoyeva. Karerimālā vitatāti kareripupphehi vitatā. Saddalāharitāti dhuvasaddalena haritā. Na tatthuddhaṃsate rajoti tasmiṃ vane appamattakopi rajo na uddhaṃsate. Tūlaphassasamūpamāti mudusamphassatāya tūlaphassasadisā. Tiṇāni nātivattantīti tāni tassā bhūmiyā mayūragīvavaṇṇāni tiṇāni samantato caturaṅgulappamāṇāneva vattanti, tato pana uttari na vaḍḍhanti. Ambā jambū kapitthā cāti ambā ca jambū ca kapitthā ca. Paribhogehīti nānāvidhehi pupphūpagaphalūpagehi paribhogarukkhehi. Sandatīti tasmiṃ vanasaṇḍe vaṅkapabbate kunnadīhi otarantaṃ udakaṃ sandati, pavattatīti attho. Vicittaṃ nīlānekāni, setā lohitakāni cāti ekāni nīlāni, ekāni setāni, ekāni lohitakānīti imehi tīhi uppalajātehi taṃ saraṃ vicittaṃ. Susajjitapupphacaṅkoṭakaṃ viya sobhatīti dasseti.

    ਏવਂ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਸਰਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Evaṃ caturassapokkharaṇiṃ vaṇṇetvā puna mucalindasaraṃ vaṇṇento āha –

    ੨੦੩੪.

    2034.

    ‘‘ਖੋਮਾવ ਤਤ੍ਥ ਪਦੁਮਾ, ਸੇਤਸੋਗਨ੍ਧਿਕੇਹਿ ਚ।

    ‘‘Khomāva tattha padumā, setasogandhikehi ca;

    ਕਲਮ੍ਬਕੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਮੁਚਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਸੋ ਸਰੋ॥

    Kalambakehi sañchanno, mucalindo nāma so saro.

    ੨੦੩੫.

    2035.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਪਦੁਮਾ ਫੁਲ੍ਲਾ, ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾવ ਦਿਸ੍ਸਰੇ।

    ‘‘Athettha padumā phullā, apariyantāva dissare;

    ਗਿਮ੍ਹਾ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਾ ਫੁਲ੍ਲਾ, ਜਣ੍ਣੁਤਗ੍ਘਾ ਉਪਤ੍ਥਰਾ॥

    Gimhā hemantikā phullā, jaṇṇutagghā upattharā.

    ੨੦੩੬.

    2036.

    ‘‘ਸੁਰਭੀ ਸਮ੍ਪવਾਯਨ੍ਤਿ, વਿਚਿਤ੍ਤਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਤਾ।

    ‘‘Surabhī sampavāyanti, vicittapupphasanthatā;

    ਭਮਰਾ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੇਨ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਭਿਨਾਦਿਤਾ’’ਤਿ॥

    Bhamarā pupphagandhena, samantā mabhināditā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਖੋਮਾવਾਤਿ ਖੋਮਮਯਾ વਿਯ ਪਣ੍ਡਰਾ। ਸੇਤਸੋਗਨ੍ਧਿਕੇਹਿ ਚਾਤਿ ਸੇਤੁਪ੍ਪਲੇਹਿ ਚ ਸੋਗਨ੍ਧਿਕੇਹਿ ਚ ਕਲਮ੍ਬਕੇਹਿ ਚ ਸੋ ਸਰੋ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ। ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਾવ ਦਿਸ੍ਸਰੇਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਗਿਮ੍ਹਾ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਗਿਮ੍ਹੇ ਚ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਪਦੁਮਾ। ਜਣ੍ਣੁਤਗ੍ਘਾ ਉਪਤ੍ਥਰਾਤਿ ਜਣ੍ਣੁਪਮਾਣੇ ਉਦਕੇ ਉਪਤ੍ਥਰਾ ਫੁਲ੍ਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਥਤਾ વਿਯ ਖਾਯਨ੍ਤਿ। વਿਚਿਤ੍ਤਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਤਾਤਿ વਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਨ੍ਥਤਾ ਸਦਾ ਸੁਰਭੀ ਸਮ੍ਪવਾਯਨ੍ਤਿ।

    Tattha khomāvāti khomamayā viya paṇḍarā. Setasogandhikehi cāti setuppalehi ca sogandhikehi ca kalambakehi ca so saro sañchanno. Apariyantāva dissareti aparimāṇā viya dissanti. Gimhā hemantikāti gimhe ca hemantike ca pupphitapadumā. Jaṇṇutagghā upattharāti jaṇṇupamāṇe udake upattharā phullā honti, santhatā viya khāyanti. Vicittapupphasanthatāti vicittā hutvā pupphehi santhatā sadā surabhī sampavāyanti.

    ੨੦੩੭.

    2037.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਉਦਕਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਰੁਕ੍ਖਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Athettha udakantasmiṃ, rukkhā tiṭṭhanti brāhmaṇa;

    ਕਦਮ੍ਬਾ ਪਾਟਲੀ ਫੁਲ੍ਲਾ, ਕੋવਿਲ਼ਾਰਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ॥

    Kadambā pāṭalī phullā, koviḷārā ca pupphitā.

    ੨੦੩੮.

    2038.

    ‘‘ਅਙ੍ਕੋਲਾ ਕਚ੍ਛਿਕਾਰਾ ਚ, ਪਾਰਿਜਞ੍ਞਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Aṅkolā kacchikārā ca, pārijaññā ca pupphitā;

    વਾਰਣਾ વਯਨਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਮੁਭਤੋ ਸਰਂ॥

    Vāraṇā vayanā rukkhā, mucalindamubhato saraṃ.

    ੨੦੩੯.

    2039.

    ‘‘ਸਿਰੀਸਾ ਸੇਤਪਾਰਿਸਾ, ਸਾਧੁ વਾਯਨ੍ਤਿ ਪਦ੍ਧਕਾ।

    ‘‘Sirīsā setapārisā, sādhu vāyanti paddhakā;

    ਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਡੀ ਸਿਰੀਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਡੀ, ਅਸਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ॥

    Nigguṇḍī sirīnigguṇḍī, asanā cettha pupphitā.

    ੨੦੪੦.

    2040.

    ‘‘ਪਙ੍ਗੁਰਾ ਬਹੁਲਾ ਸੇਲਾ, ਸੋਭਞ੍ਜਨਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Paṅgurā bahulā selā, sobhañjanā ca pupphitā;

    ਕੇਤਕਾ ਕਣਿਕਾਰਾ ਚ, ਕਣવੇਰਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ॥

    Ketakā kaṇikārā ca, kaṇaverā ca pupphitā.

    ੨੦੪੧.

    2041.

    ‘‘ਅਜ੍ਜੁਨਾ ਅਜ੍ਜੁਕਣ੍ਣਾ ਚ, ਮਹਾਨਾਮਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Ajjunā ajjukaṇṇā ca, mahānāmā ca pupphitā;

    ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਗ੍ਗਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਪਜ੍ਜਲਨ੍ਤੇવ ਕਿਂਸੁਕਾ॥

    Supupphitaggā tiṭṭhanti, pajjalanteva kiṃsukā.

    ੨੦੪੨.

    2042.

    ‘‘ਸੇਤਪਣ੍ਣੀ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣਾ, ਕਦਲਿਯੋ ਕੁਸੁਮ੍ਭਰਾ।

    ‘‘Setapaṇṇī sattapaṇṇā, kadaliyo kusumbharā;

    ਧਨੁਤਕ੍ਕਾਰੀ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ, ਸੀਸਪਾવਰਣਾਨਿ ਚ॥

    Dhanutakkārī pupphehi, sīsapāvaraṇāni ca.

    ੨੦੪੩.

    2043.

    ‘‘ਅਚ੍ਛਿવਾ ਸਲ੍ਲવਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, ਸਲ੍ਲਕਿਯੋ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Acchivā sallavā rukkhā, sallakiyo ca pupphitā;

    ਸੇਤਗੇਰੁ ਚ ਤਗਰਾ, ਮਂਸਿਕੁਟ੍ਠਾ ਕੁਲਾવਰਾ॥

    Setageru ca tagarā, maṃsikuṭṭhā kulāvarā.

    ੨੦੪੪.

    2044.

    ‘‘ਦਹਰਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਚ વੁਦ੍ਧਾ ਚ, ਅਕੁਟਿਲਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Daharā rukkhā ca vuddhā ca, akuṭilā cettha pupphitā;

    ਅਸ੍ਸਮਂ ਉਭਤੋ ਠਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ’’ਤਿ॥

    Assamaṃ ubhato ṭhanti, agyāgāraṃ samantato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਸਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਕਦਮ੍ਬਾਤਿ ਕਦਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਾ। ਕਚ੍ਛਿਕਾਰਾ ਚਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਾ ਰੁਕ੍ਖਾ। ਪਾਰਿਜਞ੍ਞਾਤਿ ਰਤ੍ਤਮਾਲਾ। વਾਰਣਾ વਯਨਾਤਿ વਾਰਣਰੁਕ੍ਖਾ ਚ વਯਨਰੁਕ੍ਖਾ ਚ। ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਮੁਭਤੋ ਸਰਨ੍ਤਿ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਰਸ੍ਸ ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਸੁ। ਸੇਤਪਾਰਿਸਾਤਿ ਸੇਤਗਚ੍ਛਰੁਕ੍ਖਾ । ਤੇ ਕਿਰ ਸੇਤਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਮਹਾਪਣ੍ਣਾ ਕਣਿਕਾਰਸਦਿਸਪੁਪ੍ਫਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਡੀ ਸਿਰੀਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਡੀਤਿ ਪਕਤਿਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਡੀ ਚੇવ ਕਾਲ਼ਨਿਗ੍ਗੁਣ੍ਡੀ ਚ। ਪਙ੍ਗੁਰਾਤਿ ਪਙ੍ਗੁਰਰੁਕ੍ਖਾ। ਕੁਸੁਮ੍ਭਰਾਤਿ ਏਕਗਚ੍ਛਾ। ਧਨੁਤਕ੍ਕਾਰੀ ਪੁਪ੍ਫੇਹੀਤਿ ਧਨੂਨਞ੍ਚ ਤਕ੍ਕਾਰੀਨਞ੍ਚ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸੋਭਿਤਾ। ਸੀਸਪਾવਰਣਾਨਿ ਚਾਤਿ ਸੀਸਪੇਹਿ ਚ વਰਣੇਹਿ ਚ ਸੋਭਿਤਾ। ਅਚ੍ਛਿવਾਤਿਆਦਯੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖਾਯੇવ। ਸੇਤਗੇਰੁ ਚ ਤਗਰਾਤਿ ਸੇਤਗੇਰੁ ਚ ਤਗਰਾ ਚ। ਮਂਸਿਕੁਟ੍ਠਾ ਕੁਲਾવਰਾਤਿ ਮਂਸਿਗਚ੍ਛਾ ਚ ਕੁਟ੍ਠਗਚ੍ਛਾ ਚ ਕੁਲਾવਰਾ ਚ। ਅਕੁਟਿਲਾਤਿ ਉਜੁਕਾ। ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋਤਿ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha tiṭṭhantīti saraṃ parikkhipitvā tiṭṭhanti. Kadambāti kadambarukkhā. Kacchikārā cāti evaṃnāmakā rukkhā. Pārijaññāti rattamālā. Vāraṇā vayanāti vāraṇarukkhā ca vayanarukkhā ca. Mucalindamubhato saranti mucalindassa sarassa ubhayapassesu. Setapārisāti setagaccharukkhā . Te kira setakkhandhā mahāpaṇṇā kaṇikārasadisapupphā honti. Nigguṇḍī sirīnigguṇḍīti pakatinigguṇḍī ceva kāḷanigguṇḍī ca. Paṅgurāti paṅgurarukkhā. Kusumbharāti ekagacchā. Dhanutakkārī pupphehīti dhanūnañca takkārīnañca pupphehi sobhitā. Sīsapāvaraṇāni cāti sīsapehi ca varaṇehi ca sobhitā. Acchivātiādayopi rukkhāyeva. Setageru ca tagarāti setageru ca tagarā ca. Maṃsikuṭṭhā kulāvarāti maṃsigacchā ca kuṭṭhagacchā ca kulāvarā ca. Akuṭilāti ujukā. Agyāgāraṃ samantatoti agyāgāraṃ parikkhipitvā ṭhitāti attho.

    ੨੦੪੫.

    2045.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਉਦਕਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਬਹੁਜਾਤੋ ਫਣਿਜ੍ਜਕੋ।

    ‘‘Athettha udakantasmiṃ, bahujāto phaṇijjako;

    ਮੁਗ੍ਗਤਿਯੋ ਕਰਤਿਯੋ, ਸੇવਾਲਸੀਸਕਾ ਬਹੂ॥

    Muggatiyo karatiyo, sevālasīsakā bahū.

    ੨੦੪੬.

    2046.

    ‘‘ਉਦ੍ਦਾਪવਤ੍ਤਂ ਉਲ੍ਲੁਲ਼ਿਤਂ, ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਹਿਙ੍ਗੁਜਾਲਿਕਾ।

    ‘‘Uddāpavattaṃ ulluḷitaṃ, makkhikā hiṅgujālikā;

    ਦਾਸਿਮਕਞ੍ਜਕੋ ਚੇਤ੍ਥ, ਬਹੂ ਨੀਚੇਕਲਮ੍ਬਕਾ॥

    Dāsimakañjako cettha, bahū nīcekalambakā.

    ੨੦੪੭.

    2047.

    ‘‘ਏਲਮ੍ਫੁਰਕਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਰੁਕ੍ਖਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Elamphurakasañchannā, rukkhā tiṭṭhanti brāhmaṇa;

    ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਧਾਰਿਯਮਾਨਾਨਂ, ਗਨ੍ਧੋ ਤੇਸਂ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Sattāhaṃ dhāriyamānānaṃ, gandho tesaṃ na chijjati.

    ੨੦੪੮.

    2048.

    ‘‘ਉਭਤੋ ਸਰਂ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਂ, ਪੁਪ੍ਫਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸੋਭਨਾ।

    ‘‘Ubhato saraṃ mucalindaṃ, pupphā tiṭṭhanti sobhanā;

    ਇਨ੍ਦੀવਰੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, વਨਂ ਤਂ ਉਪਸੋਭਤਿ॥

    Indīvarehi sañchannaṃ, vanaṃ taṃ upasobhati.

    ੨੦੪੯.

    2049.

    ‘‘ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਧਾਰਿਯਮਾਨਾਨਂ, ਗਨ੍ਧੋ ਤੇਸਂ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Aḍḍhamāsaṃ dhāriyamānānaṃ, gandho tesaṃ na chijjati;

    ਨੀਲਪੁਪ੍ਫੀ ਸੇਤવਾਰੀ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਗਿਰਿਕਣ੍ਣਿਕਾ।

    Nīlapupphī setavārī, pupphitā girikaṇṇikā;

    ਕਲੇਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, વਨਂ ਤਂ ਤੁਲਸੀਹਿ ਚ॥

    Kalerukkhehi sañchannaṃ, vanaṃ taṃ tulasīhi ca.

    ੨੦੫੦.

    2050.

    ‘‘ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਤੇવ ਗਨ੍ਧੇਨ, ਪੁਪ੍ਫਸਾਖਾਹਿ ਤਂ વਨਂ।

    ‘‘Sammaddateva gandhena, pupphasākhāhi taṃ vanaṃ;

    ਭਮਰਾ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੇਨ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਭਿਨਾਦਿਤਾ॥

    Bhamarā pupphagandhena, samantā mabhināditā.

    ੨੦੫੧.

    2051.

    ‘‘ਤੀਣਿ ਕਕ੍ਕਾਰੁਜਾਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਰਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Tīṇi kakkārujātāni, tasmiṃ sarasi brāhmaṇa;

    ਕੁਮ੍ਭਮਤ੍ਤਾਨਿ ਚੇਕਾਨਿ, ਮੁਰਜਮਤ੍ਤਾਨਿ ਤਾ ਉਭੋ’’ਤਿ॥

    Kumbhamattāni cekāni, murajamattāni tā ubho’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਫਣਿਜ੍ਜਕੋਤਿ ਭੂਤਨਕੋ। ਮੁਗ੍ਗਤਿਯੋਤਿ ਏਕਾ ਮੁਗ੍ਗਜਾਤਿ। ਕਰਤਿਯੋਤਿ ਰਾਜਮਾਸੋ। ਸੇવਾਲਸੀਸਕਾਤਿ ਇਮੇਪਿ ਗਚ੍ਛਾਯੇવ, ਅਪਿ ਚ ਸੀਸਕਾਤਿ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਦ੍ਦਾਪવਤ੍ਤਂ ਉਲ੍ਲੁਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਉਦਕਂ ਤੀਰਮਰਿਯਾਦਬਨ੍ਧਂ વਾਤਾਪਹਤਂ ਉਲ੍ਲੁਲ਼ਿਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਹਿਙ੍ਗੁਜਾਲਿਕਾਤਿ ਹਿਙ੍ਗੁਜਾਲਸਙ੍ਖਾਤੇ વਿਕਸਿਤਪੁਪ੍ਫਗਚ੍ਛੇ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾ ਮਧੁਮਕ੍ਖਿਕਾ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰੇਨ વਿਰવਨ੍ਤਿਯੋ ਤਤ੍ਥ વਿਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਾਸਿਮਕਞ੍ਜਕੋ ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਿਯੋ ਚ ਏਤ੍ਥ। ਨੀਚੇਕਲਮ੍ਬਕਾਤਿ ਨੀਚਕਲਮ੍ਬਕਾ। ਏਲਮ੍ਫੁਰਕਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਿਕਾਯ વਲ੍ਲਿਯਾ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਸਾ વਲ੍ਲਿਯਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ વਾ ਏਤੇਸਂ ਦਾਸਿਮਕਞ੍ਜਕਾਦੀਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ। ਏવਂ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਰਜਤਪਟ੍ਟਸਦਿਸવਾਲੁਕਪੁਣ੍ਣਾ ਭੂਮਿਭਾਗਾ। ਗਨ੍ਧੋ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਇਨ੍ਦੀવਰਪੁਪ੍ਫਾਦੀਨਂ ਗਨ੍ਧੋ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ। ਨੀਲਪੁਪ੍ਫੀਤਿਆਦਿਕਾ ਪੁਪ੍ਫવਲ੍ਲਿਯੋ। ਤੁਲਸੀਹਿ ਚਾਤਿ ਤੁਲਸਿਗਚ੍ਛੇਹਿ ਚ। ਕਕ੍ਕਾਰੁਜਾਤਾਨੀਤਿ વਲ੍ਲਿਫਲਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਿਸ੍ਸਾ વਲ੍ਲਿਯਾ ਫਲਾਨਿ ਮਹਾਘਟਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਮੁਦਿਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੁਰਜਮਤ੍ਤਾਨਿ ਤਾ ਉਭੋ’’ਤਿ।

    Tattha phaṇijjakoti bhūtanako. Muggatiyoti ekā muggajāti. Karatiyoti rājamāso. Sevālasīsakāti imepi gacchāyeva, api ca sīsakāti rattacandanaṃ vuttaṃ. Uddāpavattaṃ ulluḷitanti taṃ udakaṃ tīramariyādabandhaṃ vātāpahataṃ ulluḷitaṃ hutvā tiṭṭhati. Makkhikā hiṅgujālikāti hiṅgujālasaṅkhāte vikasitapupphagacche pañcavaṇṇā madhumakkhikā madhurassarena viravantiyo tattha vicarantīti attho. Dāsimakañjako cetthāti imāni dve rukkhajātiyo ca ettha. Nīcekalambakāti nīcakalambakā. Elamphurakasañchannāti evaṃnāmikāya valliyā sañchannā. Tesanti tesaṃ tassā valliyā pupphānaṃ sabbesampi vā etesaṃ dāsimakañjakādīnaṃ pupphānaṃ sattāhaṃ gandho na chijjati. Evaṃ gandhasampannāni pupphāni, rajatapaṭṭasadisavālukapuṇṇā bhūmibhāgā. Gandho tesanti tesaṃ indīvarapupphādīnaṃ gandho aḍḍhamāsaṃ na chijjati. Nīlapupphītiādikā pupphavalliyo. Tulasīhi cāti tulasigacchehi ca. Kakkārujātānīti valliphalāni. Tattha ekissā valliyā phalāni mahāghaṭamattāni, dvinnaṃ mudiṅgamattāni. Tena vuttaṃ ‘‘murajamattāni tā ubho’’ti.

    ੨੦੫੨.

    2052.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਾਸਪੋ ਬਹੁਕੋ, ਨਾਦਿਯੋ ਹਰਿਤਾਯੁਤੋ।

    ‘‘Athettha sāsapo bahuko, nādiyo haritāyuto;

    ਅਸੀ ਤਾਲਾવ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਛੇਜ੍ਜਾ ਇਨ੍ਦੀવਰਾ ਬਹੂ॥

    Asī tālāva tiṭṭhanti, chejjā indīvarā bahū.

    ੨੦੫੩.

    2053.

    ‘‘ਅਪ੍ਫੋਟਾ ਸੂਰਿਯવਲ੍ਲੀ ਚ, ਕਾਲ਼ੀਯਾ ਮਧੁਗਨ੍ਧਿਯਾ।

    ‘‘Apphoṭā sūriyavallī ca, kāḷīyā madhugandhiyā;

    ਅਸੋਕਾ ਮੁਦਯਨ੍ਤੀ ਚ, વਲ੍ਲਿਭੋ ਖੁਦ੍ਦਪੁਪ੍ਫਿਯੋ॥

    Asokā mudayantī ca, vallibho khuddapupphiyo.

    ੨੦੫੪.

    2054.

    ‘‘ਕੋਰਣ੍ਡਕਾ ਅਨੋਜਾ ਚ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਨਾਗਮਲ੍ਲਿਕਾ।

    ‘‘Koraṇḍakā anojā ca, pupphitā nāgamallikā;

    ਰੁਕ੍ਖਮਾਰੁਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਫੁਲ੍ਲਾ ਕਿਂਸੁਕવਲ੍ਲਿਯੋ॥

    Rukkhamāruyha tiṭṭhanti, phullā kiṃsukavalliyo.

    ੨੦੫੫.

    2055.

    ‘‘ਕਟੇਰੁਹਾ ਚ વਾਸਨ੍ਤੀ, ਯੂਥਿਕਾ ਮਧੁਗਨ੍ਧਿਯਾ।

    ‘‘Kaṭeruhā ca vāsantī, yūthikā madhugandhiyā;

    ਨਿਲਿਯਾ ਸੁਮਨਾ ਭਣ੍ਡੀ, ਸੋਭਤਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ॥

    Niliyā sumanā bhaṇḍī, sobhati padumuttaro.

    ੨੦੫੬.

    2056.

    ‘‘ਪਾਟਲੀ ਸਮੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਾਸੀ, ਕਣਿਕਾਰਾ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ।

    ‘‘Pāṭalī samuddakappāsī, kaṇikārā ca pupphitā;

    ਹੇਮਜਾਲਾવ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਰੁਚਿਰਗ੍ਗਿ ਸਿਖੂਪਮਾ॥

    Hemajālāva dissanti, ruciraggi sikhūpamā.

    ੨੦੫੭.

    2057.

    ‘‘ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਚ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਥਲਜਾਨੁਦਕਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Yāni tāni ca pupphāni, thalajānudakāni ca;

    ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਰਮ੍ਮੋ ਮਹੋਦਧੀ’’ਤਿ॥

    Sabbāni tattha dissanti, evaṃ rammo mahodadhī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਾਸਪੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੋ। ਬਹੁਕੋਤਿ ਬਹੁ। ਨਾਦਿਯੋ ਹਰਿਤਾਯੁਤੋਤਿ ਹਰਿਤੇਨ ਆਯੁਤੋ ਨਾਦਿਯੋ। ਇਮਾ ਦ੍વੇਪਿ ਲਸੁਣਜਾਤਿਯੋ, ਸੋਪਿ ਲਸੁਣੋ ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸੀ ਤਾਲਾવ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸੀਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਠਿਤਾ ਤਾਲਾ વਿਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਛੇਜ੍ਜਾ ਇਨ੍ਦੀવਰਾ ਬਹੂਤਿ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਬਹੂ ਸੁવਣ੍ਣਇਨ੍ਦੀવਰਾ ਮੁਟ੍ਠਿਨਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਾ। ਅਪ੍ਫੋਟਾਤਿ ਅਪ੍ਫੋਟવਲ੍ਲਿਯੋ। વਲ੍ਲਿਭੋ ਖੁਦ੍ਦਪੁਪ੍ਫਿਯੋਤਿ વਲ੍ਲਿਭੋ ਚ ਖੁਦ੍ਦਪੁਪ੍ਫਿਯੋ ਚ। ਨਾਗਮਲ੍ਲਿਕਾਤਿ વਲ੍ਲਿਨਾਗਾ ਚ ਮਲ੍ਲਿਕਾ ਚ। ਕਿਂਸੁਕવਲ੍ਲਿਯੋਤਿ ਸੁਗਨ੍ਧਪਤ੍ਤਾ વਲ੍ਲਿਜਾਤੀ। ਕਟੇਰੁਹਾ ਚ વਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮੇ ਚ ਦ੍વੇ ਪੁਪ੍ਫਗਚ੍ਛਾ। ਮਧੁਗਨ੍ਧਿਯਾਤਿ ਮਧੁਸਮਾਨਗਨ੍ਧਾ। ਨਿਲਿਯਾ ਸੁਮਨਾ ਭਣ੍ਡੀਤਿ ਨੀਲવਲ੍ਲਿਸੁਮਨਾ ਚ ਪਕਤਿਸੁਮਨਾ ਚ ਭਣ੍ਡੀ ਚ। ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੋ ਰੁਕ੍ਖੋ। ਕਣਿਕਾਰਾਤਿ વਲ੍ਲਿਕਣਿਕਾਰਾ ਰੁਕ੍ਖਕਣਿਕਾਰਾ। ਹੇਮਜਾਲਾવਾਤਿ ਪਸਾਰਿਤਹੇਮਜਾਲਾ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਮਹੋਦਧੀਤਿ ਮਹਤੋ ਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਆਧਾਰਭੂਤੋ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਸਰੋਤਿ।

    Tattha sāsapoti siddhatthako. Bahukoti bahu. Nādiyo haritāyutoti haritena āyuto nādiyo. Imā dvepi lasuṇajātiyo, sopi lasuṇo tattha bahukoti attho. Asī tālāva tiṭṭhantīti asīti evaṃnāmakā rukkhā siniddhāya bhūmiyā ṭhitā tālā viya tiṭṭhanti. Chejjā indīvarā bahūti udakapariyante bahū suvaṇṇaindīvarā muṭṭhinā chinditabbā hutvā ṭhitā. Apphoṭāti apphoṭavalliyo. Vallibho khuddapupphiyoti vallibho ca khuddapupphiyo ca. Nāgamallikāti vallināgā ca mallikā ca. Kiṃsukavalliyoti sugandhapattā vallijātī. Kaṭeruhā ca vāsantīti ime ca dve pupphagacchā. Madhugandhiyāti madhusamānagandhā. Niliyā sumanā bhaṇḍīti nīlavallisumanā ca pakatisumanā ca bhaṇḍī ca. Padumuttaroti evaṃnāmako rukkho. Kaṇikārāti vallikaṇikārā rukkhakaṇikārā. Hemajālāvāti pasāritahemajālā viya dissanti. Mahodadhīti mahato udakakkhandhassa ādhārabhūto mucalindasaroti.

    ੨੦੫੮.

    2058.

    ‘‘ਅਥਸ੍ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ, ਬਹੁਕਾ વਾਰਿਗੋਚਰਾ।

    ‘‘Athassā pokkharaṇiyā, bahukā vārigocarā;

    ਰੋਹਿਤਾ ਨਲ਼ਪੀ ਸਿਙ੍ਗੂ, ਕੁਮ੍ਭਿਲਾ ਮਕਰਾ ਸੁਸੂ॥

    Rohitā naḷapī siṅgū, kumbhilā makarā susū.

    ੨੦੫੯.

    2059.

    ‘‘ਮਧੁ ਚ ਮਧੁਲਟ੍ਠਿ ਚ, ਤਾਲਿਸਾ ਚ ਪਿਯਙ੍ਗੁਕਾ।

    ‘‘Madhu ca madhulaṭṭhi ca, tālisā ca piyaṅgukā;

    ਕੁਟਨ੍ਦਜਾ ਭਦ੍ਦਮੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਤਪੁਪ੍ਫਾ ਚ ਲੋਲੁਪਾ॥

    Kuṭandajā bhaddamuttā, setapupphā ca lolupā.

    ੨੦੬੦.

    2060.

    ‘‘ਸੁਰਭੀ ਚ ਰੁਕ੍ਖਾ ਤਗਰਾ, ਬਹੁਕਾ ਤੁਙ੍ਗવਣ੍ਟਕਾ।

    ‘‘Surabhī ca rukkhā tagarā, bahukā tuṅgavaṇṭakā;

    ਪਦ੍ਧਕਾ ਨਰਦਾ ਕੁਟ੍ਠਾ, ਝਾਮਕਾ ਚ ਹਰੇਣੁਕਾ॥

    Paddhakā naradā kuṭṭhā, jhāmakā ca hareṇukā.

    ੨੦੬੧.

    2061.

    ‘‘ਹਲਿਦ੍ਦਕਾ ਗਨ੍ਧਸਿਲਾ, ਹਿਰਿવੇਰਾ ਚ ਗੁਗ੍ਗੁਲਾ।

    ‘‘Haliddakā gandhasilā, hiriverā ca guggulā;

    વਿਭੇਦਿਕਾ ਚੋਰਕਾ ਕੁਟ੍ਠਾ, ਕਪ੍ਪੂਰਾ ਚ ਕਲਿਙ੍ਗੁਕਾ’’ਤਿ॥

    Vibhedikā corakā kuṭṭhā, kappūrā ca kaliṅgukā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਥਸ੍ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾਤਿ ਇਧ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਸਦਿਸਤਾਯ ਸਰਮੇવ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਿ વਦਤਿ। ਰੋਹਿਤਾਤਿਆਦੀਨਿ ਤੇਸਂ વਾਰਿਗੋਚਰਾਨਂ ਨਾਮਾਨਿ। ਮਧੁ ਚਾਤਿ ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕਮਧੁ ਚ। ਮਧੁਲਟ੍ਠਿ ਚਾਤਿ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਞ੍ਚ। ਤਾਲਿਸਾ ਚਾਤਿਆਦਿਕਾ ਸਬ੍ਬਾ ਗਨ੍ਧਜਾਤਿਯੋ।

    Tattha athassā pokkharaṇiyāti idha pokkharaṇisadisatāya sarameva pokkharaṇīti vadati. Rohitātiādīni tesaṃ vārigocarānaṃ nāmāni. Madhu cāti nimmakkhikamadhu ca. Madhulaṭṭhi cāti laṭṭhimadhukañca. Tālisā cātiādikā sabbā gandhajātiyo.

    ੨੦੬੨.

    2062.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਚ, ਪੁਰਿਸਾਲੂ ਚ ਹਤ੍ਥਿਯੋ।

    ‘‘Athettha sīhabyagghā ca, purisālū ca hatthiyo;

    ਏਣੇਯ੍ਯਾ ਪਸਦਾ ਚੇવ, ਰੋਹਿਚ੍ਚਾ ਸਰਭਾ ਮਿਗਾ॥

    Eṇeyyā pasadā ceva, rohiccā sarabhā migā.

    ੨੦੬੩.

    2063.

    ‘‘ਕੋਟ੍ਠਸੁਣਾ ਸੁਣੋਪਿ ਚ, ਤੁਲਿਯਾ ਨਲ਼ਸਨ੍ਨਿਭਾ।

    ‘‘Koṭṭhasuṇā suṇopi ca, tuliyā naḷasannibhā;

    ਚਾਮਰੀ ਚਲਨੀ ਲਙ੍ਘੀ, ਝਾਪਿਤਾ ਮਕ੍ਕਟਾ ਪਿਚੁ॥

    Cāmarī calanī laṅghī, jhāpitā makkaṭā picu.

    ੨੦੬੪.

    2064.

    ‘‘ਕਕ੍ਕਟਾ ਕਟਮਾਯਾ ਚ, ਇਕ੍ਕਾ ਗੋਣਸਿਰਾ ਬਹੂ।

    ‘‘Kakkaṭā kaṭamāyā ca, ikkā goṇasirā bahū;

    ਖਗ੍ਗਾ વਰਾਹਾ ਨਕੁਲਾ, ਕਾਲ਼ਕੇਤ੍ਥ ਬਹੂਤਸੋ॥

    Khaggā varāhā nakulā, kāḷakettha bahūtaso.

    ੨੦੬੫.

    2065.

    ‘‘ਮਹਿਂਸਾ ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਾ, ਪਮ੍ਪਕਾ ਚ ਸਮਨ੍ਤਤੋ।

    ‘‘Mahiṃsā soṇasiṅgālā, pampakā ca samantato;

    ਆਕੁਚ੍ਛਾ ਪਚਲਾਕਾ ਚ, ਚਿਤ੍ਰਕਾ ਚਾਪਿ ਦੀਪਿਯੋ॥

    Ākucchā pacalākā ca, citrakā cāpi dīpiyo.

    ੨੦੬੬.

    2066.

    ‘‘ਪੇਲਕਾ ਚ વਿਘਾਸਾਦਾ, ਸੀਹਾ ਗੋਗਣਿਸਾਦਕਾ।

    ‘‘Pelakā ca vighāsādā, sīhā gogaṇisādakā;

    ਅਟ੍ਠਪਾਦਾ ਚ ਮੋਰਾ ਚ, ਭਸ੍ਸਰਾ ਚ ਕੁਕੁਤ੍ਥਕਾ॥

    Aṭṭhapādā ca morā ca, bhassarā ca kukutthakā.

    ੨੦੬੭.

    2067.

    ‘‘ਚਙ੍ਕੋਰਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟਾ ਨਾਗਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਕੂਜਿਨੋ।

    ‘‘Caṅkorā kukkuṭā nāgā, aññamaññaṃ pakūjino;

    ਬਕਾ ਬਲਾਕਾ ਨਜ੍ਜੁਹਾ, ਦਿਨ੍ਦਿਭਾ ਕੁਞ੍ਜવਾਜਿਤਾ॥

    Bakā balākā najjuhā, dindibhā kuñjavājitā.

    ੨੦੬੮.

    2068.

    ‘‘ਬ੍ਯਗ੍ਘਿਨਸਾ ਲੋਹਪਿਟ੍ਠਾ, ਪਮ੍ਪਕਾ ਜੀવਜੀવਕਾ।

    ‘‘Byagghinasā lohapiṭṭhā, pampakā jīvajīvakā;

    ਕਪਿਞ੍ਜਰਾ ਤਿਤ੍ਤਿਰਾਯੋ, ਕੁਲਾ ਚ ਪਟਿਕੁਤ੍ਥਕਾ॥

    Kapiñjarā tittirāyo, kulā ca paṭikutthakā.

    ੨੦੬੯.

    2069.

    ‘‘ਮਨ੍ਦਾਲਕਾ ਚੇਲਕੇਟੁ, ਭਣ੍ਡੁਤਿਤ੍ਤਿਰਨਾਮਕਾ।

    ‘‘Mandālakā celakeṭu, bhaṇḍutittiranāmakā;

    ਚੇਲਾવਕਾ ਪਿਙ੍ਗਲਾਯੋ, ਗੋਟਕਾ ਅਙ੍ਗਹੇਤੁਕਾ॥

    Celāvakā piṅgalāyo, goṭakā aṅgahetukā.

    ੨੦੭੦.

    2070.

    ‘‘ਕਰવਿਯਾ ਚ ਸਗ੍ਗਾ ਚ, ਉਹੁਙ੍ਕਾਰਾ ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਹਾ।

    ‘‘Karaviyā ca saggā ca, uhuṅkārā ca kukkuhā;

    ਨਾਨਾਦਿਜਗਣਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਨਾਨਾਸਰਨਿਕੂਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nānādijagaṇākiṇṇaṃ, nānāsaranikūjita’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਸਾਲੂਤਿ વਲ਼વਾਮੁਖਯਕ੍ਖਿਨਿਯੋ। ਰੋਹਿਚ੍ਚਾ ਸਰਭਾ ਮਿਗਾਤਿ ਰੋਹਿਤਾ ਚੇવ ਸਰਭਾ ਮਿਗਾ ਚ। ਕੋਟ੍ਠਸੁਕਾਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਨਖਾ। ‘‘ਕੋਤ੍ਥੁਸੁਣਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸੁਣੋਪਿ ਚਾਤਿ ਏਸਾਪੇਕਾ ਖੁਦ੍ਦਕਮਿਗਜਾਤਿ। ਤੁਲਿਯਾਤਿ ਪਕ੍ਖਿਬਿਲ਼ਾਰਾ। ਨਲ਼ਸਨ੍ਨਿਭਾਤਿ ਨਲ਼ਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾ ਰੁਕ੍ਖਸੁਨਖਾ। ਚਾਮਰੀ ਚਲਨੀ ਲਙ੍ਘੀਤਿ ਚਾਮਰੀਮਿਗਾ ਚ ਚਲਨੀਮਿਗਾ ਚ ਲਙ੍ਘੀਮਿਗਾ ਚ। ਝਾਪਿਤਾ ਮਕ੍ਕਟਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਕ੍ਕਟਜਾਤਿਯੋવ। ਪਿਚੂਤਿ ਸਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਗੋਚਰਗ੍ਗਾਹੀ ਏਕੋ ਮਕ੍ਕਟੋ। ਕਕ੍ਕਟਾ ਕਟਮਾਯਾ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਹਾਮਿਗਾ। ਇਕ੍ਕਾਤਿ ਅਚ੍ਛਾ। ਗੋਣਸਿਰਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞਗੋਣਾ। ਕਾਲ਼ਕੇਤ੍ਥ ਬਹੂਤਸੋਤਿ ਕਾਲ਼ਮਿਗਾ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਬਹੂਤਸੋ। ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਾਤਿ ਰੁਕ੍ਖਸੁਨਖਾ ਚ ਸਿਙ੍ਗਾਲਾ ਚ। ਪਮ੍ਪਕਾਤਿ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਮਹਾવੇਲ਼ੁਪਮ੍ਪਕਾ। ਆਕੁਚ੍ਛਾਤਿ ਗੋਧਾ। ਪਚਲਾਕਾ ਚਾਤਿ ਗਜਕੁਮ੍ਭਮਿਗਾ। ਚਿਤ੍ਰਕਾ ਚਾਪਿ ਦੀਪਿਯੋਤਿ ਚਿਤ੍ਰਕਮਿਗਾ ਚ ਦੀਪਿਮਿਗਾ ਚ।

    Tattha purisālūti vaḷavāmukhayakkhiniyo. Rohiccā sarabhā migāti rohitā ceva sarabhā migā ca. Koṭṭhasukāti siṅgālasunakhā. ‘‘Kotthusuṇā’’tipi pāṭho. Suṇopi cāti esāpekā khuddakamigajāti. Tuliyāti pakkhibiḷārā. Naḷasannibhāti naḷapupphavaṇṇā rukkhasunakhā. Cāmarī calanī laṅghīti cāmarīmigā ca calanīmigā ca laṅghīmigā ca. Jhāpitā makkaṭāti dve makkaṭajātiyova. Picūti sarapariyante gocaraggāhī eko makkaṭo. Kakkaṭā kaṭamāyā cāti dve mahāmigā. Ikkāti acchā. Goṇasirāti araññagoṇā. Kāḷakettha bahūtasoti kāḷamigā nāmettha bahūtaso. Soṇasiṅgālāti rukkhasunakhā ca siṅgālā ca. Pampakāti assamapadaṃ parikkhipitvā ṭhitā mahāveḷupampakā. Ākucchāti godhā. Pacalākā cāti gajakumbhamigā. Citrakā cāpi dīpiyoti citrakamigā ca dīpimigā ca.

    ਪੇਲਕਾ ਚਾਤਿ ਸਸਾ। વਿਘਾਸਾਦਾਤਿ ਏਤੇ ਗਿਜ੍ਝਾ ਸਕੁਣਾ। ਸੀਹਾਤਿ ਕੇਸਰਸੀਹਾ। ਗੋਗਣਿਸਾਦਕਾਤਿ ਗੋਗਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨਸੀਲਾ ਦੁਟ੍ਠਮਿਗਾ। ਅਟ੍ਠਪਾਦਾਤਿ ਸਰਭਾ ਮਿਗਾ। ਭਸ੍ਸਰਾਤਿ ਸੇਤਹਂਸਾ। ਕੁਕੁਤ੍ਥਕਾਤਿ ਕੁਕੁਤ੍ਥਕਸਕੁਣਾ। ਚਙ੍ਕੋਰਾਤਿ ਚਙ੍ਕੋਰਸਕੁਣਾ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਤਿ વਨਕੁਕ੍ਕੁਟਾ। ਦਿਨ੍ਦਿਭਾ ਕੁਞ੍ਜવਾਜਿਤਾਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋਪਿ ਸਕੁਣਾਯੇવ। ਬ੍ਯਗ੍ਘਿਨਸਾਤਿ ਸੇਨਾ। ਲੋਹਪਿਟ੍ਠਾਤਿ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਸਕੁਣਾ। ਪਮ੍ਪਕਾਤਿ ਪਮ੍ਪਟਕਾ। ਕਪਿਞ੍ਜਰਾ ਤਿਤ੍ਤਿਰਾਯੋਤਿ ਕਪਿਞ੍ਜਰਾ ਚ ਤਿਤ੍ਤਿਰਾ ਚ। ਕੁਲਾ ਚ ਪਟਿਕੁਤ੍ਥਕਾਤਿ ਇਮੇਪਿ ਦ੍વੇ ਸਕੁਣਾ। ਮਨ੍ਦਾਲਕਾ ਚੇਲਕੇਟੂਤਿ ਮਨ੍ਦਾਲਕਾ ਚੇવ ਚੇਲਕੇਟੁ ਚ। ਭਣ੍ਡੁਤਿਤ੍ਤਿਰਨਾਮਕਾਤਿ ਭਣ੍ਡੂ ਚ ਤਿਤ੍ਤਿਰਾ ਚ ਨਾਮਕਾ ਚ। ਚੇਲਾવਕਾ ਪਿਙ੍ਗਲਾਯੋਤਿ ਦ੍વੇ ਸਕੁਣਜਾਤਿਯੋ ਚ, ਤਥਾ ਗੋਟਕਾ ਅਙ੍ਗਹੇਤੁਕਾ। ਸਗ੍ਗਾਤਿ ਚਾਤਕਸਕੁਣਾ। ਉਹੁਙ੍ਕਾਰਾਤਿ ਉਲੂਕਾ।

    Pelakā cāti sasā. Vighāsādāti ete gijjhā sakuṇā. Sīhāti kesarasīhā. Gogaṇisādakāti gogaṇe gahetvā khādanasīlā duṭṭhamigā. Aṭṭhapādāti sarabhā migā. Bhassarāti setahaṃsā. Kukutthakāti kukutthakasakuṇā. Caṅkorāti caṅkorasakuṇā. Kukkuṭāti vanakukkuṭā. Dindibhā kuñjavājitāti ime tayopi sakuṇāyeva. Byagghinasāti senā. Lohapiṭṭhāti lohitavaṇṇasakuṇā. Pampakāti pampaṭakā. Kapiñjarā tittirāyoti kapiñjarā ca tittirā ca. Kulā ca paṭikutthakāti imepi dve sakuṇā. Mandālakā celakeṭūti mandālakā ceva celakeṭu ca. Bhaṇḍutittiranāmakāti bhaṇḍū ca tittirā ca nāmakā ca. Celāvakāpiṅgalāyoti dve sakuṇajātiyo ca, tathā goṭakā aṅgahetukā. Saggāti cātakasakuṇā. Uhuṅkārāti ulūkā.

    ੨੦੭੧.

    2071.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਨੀਲਕਾ ਮਞ੍ਜੁਭਾਣਕਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, nīlakā mañjubhāṇakā;

    ਮੋਦਨ੍ਤਿ ਸਹ ਭਰਿਯਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਕੂਜਿਨੋ॥

    Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.

    ੨੦੭੨.

    2072.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਦਿਜਾ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾ ਸਿਤਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, dijā mañjussarā sitā;

    ਸੇਤਚ੍ਛਿਕੂਟਾ ਭਦ੍ਰਕ੍ਖਾ, ਅਣ੍ਡਜਾ ਚਿਤ੍ਰਪੇਖੁਣਾ॥

    Setacchikūṭā bhadrakkhā, aṇḍajā citrapekhuṇā.

    ੨੦੭੩.

    2073.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਦਿਜਾ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾ ਸਿਤਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, dijā mañjussarā sitā;

    ਸਿਖਣ੍ਡੀ ਨੀਲਗੀવਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਕੂਜਿਨੋ॥

    Sikhaṇḍī nīlagīvāhi, aññamaññaṃ pakūjino.

    ੨੦੭੪.

    2074.

    ‘‘ਕੁਕੁਤ੍ਥਕਾ ਕੁਲ਼ੀਰਕਾ, ਕੋਟ੍ਠਾ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਕਾ।

    ‘‘Kukutthakā kuḷīrakā, koṭṭhā pokkharasātakā;

    ਕਾਲਾਮੇਯ੍ਯਾ ਬਲੀਯਕ੍ਖਾ, ਕਦਮ੍ਬਾ ਸੁવਸਾਲ਼ਿਕਾ॥

    Kālāmeyyā balīyakkhā, kadambā suvasāḷikā.

    ੨੦੭੫.

    2075.

    ‘‘ਹਲਿਦ੍ਦਾ ਲੋਹਿਤਾ ਸੇਤਾ, ਅਥੇਤ੍ਥ ਨਲਕਾ ਬਹੂ।

    ‘‘Haliddā lohitā setā, athettha nalakā bahū;

    વਾਰਣਾ ਭਿਙ੍ਗਰਾਜਾ ਚ, ਕਦਮ੍ਬਾ ਸੁવਕੋਕਿਲਾ॥

    Vāraṇā bhiṅgarājā ca, kadambā suvakokilā.

    ੨੦੭੬.

    2076.

    ‘‘ਉਕ੍ਕੁਸਾ ਕੁਰਰਾ ਹਂਸਾ, ਆਟਾ ਪਰਿવਦੇਨ੍ਤਿਕਾ।

    ‘‘Ukkusā kurarā haṃsā, āṭā parivadentikā;

    ਪਾਕਹਂਸਾ ਅਤਿਬਲਾ, ਨਜ੍ਜੁਹਾ ਜੀવਜੀવਕਾ॥

    Pākahaṃsā atibalā, najjuhā jīvajīvakā.

    ੨੦੭੭.

    2077.

    ‘‘ਪਾਰੇવਤਾ ਰવਿਹਂਸਾ, ਚਕ੍ਕવਾਕਾ ਨਦੀਚਰਾ।

    ‘‘Pārevatā ravihaṃsā, cakkavākā nadīcarā;

    વਾਰਣਾਭਿਰੁਦਾ ਰਮ੍ਮਾ, ਉਭੋ ਕਾਲੂਪਕੂਜਿਨੋ॥

    Vāraṇābhirudā rammā, ubho kālūpakūjino.

    ੨੦੭੮.

    2078.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ ਬਹੂ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, nānāvaṇṇā bahū dijā;

    ਮੋਦਨ੍ਤਿ ਸਹ ਭਰਿਯਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਕੂਜਿਨੋ॥

    Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.

    ੨੦੭੯.

    2079.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ ਬਹੂ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, nānāvaṇṇā bahū dijā;

    ਸਬ੍ਬੇ ਮਞ੍ਜੂ ਨਿਕੂਜਨ੍ਤਿ, ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਮੁਭਤੋ ਸਰਂ॥

    Sabbe mañjū nikūjanti, mucalindamubhato saraṃ.

    ੨੦੮੦.

    2080.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਕਰવਿਯਾ ਨਾਮ ਤੇ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, karaviyā nāma te dijā;

    ਮੋਦਨ੍ਤਿ ਸਹ ਭਰਿਯਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਕੂਜਿਨੋ॥

    Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.

    ੨੦੮੧.

    2081.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਕੁਣਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਕਰવਿਯਾ ਨਾਮ ਤੇ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Athettha sakuṇā santi, karaviyā nāma te dijā;

    ਸਬ੍ਬੇ ਮਞ੍ਜੂ ਨਿਕੂਜਨ੍ਤਿ, ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਮੁਭਤੋ ਸਰਂ॥

    Sabbe mañjū nikūjanti, mucalindamubhato saraṃ.

    ੨੦੮੨.

    2082.

    ‘‘ਏਣੇਯ੍ਯਪਸਦਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਨਾਗਸਂਸੇવਿਤਂ વਨਂ।

    ‘‘Eṇeyyapasadākiṇṇaṃ, nāgasaṃsevitaṃ vanaṃ;

    ਨਾਨਾਲਤਾਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਕਦਲੀਮਿਗਸੇવਿਤਂ॥

    Nānālatāhi sañchannaṃ, kadalīmigasevitaṃ.

    ੨੦੮੩.

    2083.

    ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥ ਸਾਸਪੋ ਬਹੁਕੋ, ਨੀવਾਰੋ વਰਕੋ ਬਹੁ।

    ‘‘Athettha sāsapo bahuko, nīvāro varako bahu;

    ਸਾਲਿ ਅਕਟ੍ਠਪਾਕੋ ਚ, ਉਚ੍ਛੁ ਤਤ੍ਥ ਅਨਪ੍ਪਕੋ॥

    Sāli akaṭṭhapāko ca, ucchu tattha anappako.

    ੨੦੮੪.

    2084.

    ‘‘ਅਯਂ ਏਕਪਦੀ ਏਤਿ, ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਸ੍ਸਮਂ।

    ‘‘Ayaṃ ekapadī eti, ujuṃ gacchati assamaṃ;

    ਖੁਦਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਰਤਿਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤੋ ਨ વਿਨ੍ਦਤਿ।

    Khudaṃ pipāsaṃ aratiṃ, tattha patto na vindati;

    ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ॥

    Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.

    ੨੦੮੫.

    2085.

    ‘‘ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣਂ, ਆਸਦਞ੍ਚ ਮਸਂ ਜਟਂ।

    ‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨੀਲਕਾਤਿ ਚਿਤ੍ਰਰਾਜਿਪਤ੍ਤਾ। ਮਞ੍ਜੂਸ੍ਸਰਾ ਸਿਤਾਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਮਧੁਰਸ੍ਸਰਾ। ਸੇਤਚ੍ਛਿਕੂਟਾ ਭਦ੍ਰਕ੍ਖਾਤਿ ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਸੁ ਸੇਤੇਹਿ ਅਕ੍ਖਿਕੂਟੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਕ੍ਖਾ। ਚਿਤ੍ਰਪੇਖੁਣਾਤਿ વਿਚਿਤ੍ਰਪਤ੍ਤਾ। ਕੁਲ਼ੀਰਕਾਤਿ ਕਕ੍ਕਟਕਾ। ਕੋਟ੍ਠਾਤਿਆਦਯੋ ਸਕੁਣਾવ। વਾਰਣਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸਕੁਣਾ। ਕਦਮ੍ਬਾਤਿ ਮਹਾਕਦਮ੍ਬਾ ਗਹਿਤਾ। ਸੁવਕੋਕਿਲਾਤਿ ਕੋਕਿਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਚਰਣਸੁવਕਾ ਚੇવ ਕੋਕਿਲਾ ਚ। ਉਕ੍ਕੁਸਾਤਿ ਕਾਲ਼ਕੁਰਰਾ। ਕੁਰਰਾਤਿ ਸੇਤਕੁਰਰਾ। ਹਂਸਾਤਿ ਸਕੁਣਹਂਸਾ। ਆਟਾਤਿ ਦਬ੍ਬਿਸਣ੍ਠਾਨਮੁਖਸਕੁਣਾ। ਪਰਿવਦੇਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਏਕਾ ਸਕੁਣਜਾਤਿ। વਾਰਣਾਭਿਰੁਦਾ ਰਮ੍ਮਾਤਿ ਰਮ੍ਮਾਭਿਰੁਦਾ વਾਰਣਾ। ਉਭੋ ਕਾਲੂਪਕੂਜਿਨੋਤਿ ਸਾਯਂ ਪਾਤੋ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਏਕਨਿਨ੍ਨਾਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਿਕੂਜਨ੍ਤਿ। ਏਣੇਯ੍ਯਪਸਦਾਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਏਣੇਯ੍ਯਮਿਗੇਹਿ ਚ ਪਸਦਮਿਗੇਹਿ ਚ ਆਕਿਣ੍ਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤੋ ਨ વਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਪਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਮੇ ਛਾਤਕਂ વਾ ਪਾਨੀਯਪਿਪਾਸਂ વਾ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਂ વਾ ਨ ਪਟਿਲਭਤਿ।

    Tattha nīlakāti citrarājipattā. Mañjūssarā sitāti nibaddhamadhurassarā. Setacchikūṭā bhadrakkhāti ubhayapassesu setehi akkhikūṭehi samannāgatā sundarakkhā. Citrapekhuṇāti vicitrapattā. Kuḷīrakāti kakkaṭakā. Koṭṭhātiādayo sakuṇāva. Vāraṇāti hatthiliṅgasakuṇā. Kadambāti mahākadambā gahitā. Suvakokilāti kokilehi saddhiṃ vicaraṇasuvakā ceva kokilā ca. Ukkusāti kāḷakurarā. Kurarāti setakurarā. Haṃsāti sakuṇahaṃsā. Āṭāti dabbisaṇṭhānamukhasakuṇā. Parivadentikāti ekā sakuṇajāti. Vāraṇābhirudā rammāti rammābhirudā vāraṇā. Ubho kālūpakūjinoti sāyaṃ pāto pabbatapādaṃ ekaninnādaṃ karontā nikūjanti. Eṇeyyapasadākiṇṇanti eṇeyyamigehi ca pasadamigehi ca ākiṇṇaṃ. Tattha patto na vindatīti brāhmaṇa, vessantarassa assamapadaṃ patto puriso tattha assame chātakaṃ vā pānīyapipāsaṃ vā ukkaṇṭhitaṃ vā na paṭilabhati.

    ੨੦੮੬.

    2086.

    ‘‘ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ, ਇਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ।

    ‘‘Idaṃ sutvā brahmabandhu, isiṃ katvā padakkhiṇaṃ;

    ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Udaggacitto pakkāmi, yattha vessantaro ahū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੂਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਤੋਤਿ।

    Tattha yattha vessantaro ahūti yasmiṃ ṭhāne vessantaro ahosi, taṃ ṭhānaṃ gatoti.

    ਮਹਾવਨવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Mahāvanavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਦਾਰਕਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ

    Dārakapabbavaṇṇanā

    ਜੂਜਕੋਪਿ ਅਚ੍ਚੁਤਤਾਪਸੇਨ ਕਥਿਤਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਪਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਅਤਿਸਾਯਨ੍ਹੋ, ਇਦਾਨਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਹਿ ਨਾਮ ਦਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਸ੍વੇ ਤਸ੍ਸਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਤਕਾਲੇ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਅਨਾਗਤਾਯ ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਂ ਸਾਨੁਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਂ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਮਦ੍ਦੀ ਸੁਪਿਨਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਏવਰੂਪੋ ਸੁਪਿਨੋ ਅਹੋਸਿ – ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਣ੍ਹੋ ਦ੍વੇ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਪਰਿਦਹਿਤ੍વਾ ਦ੍વੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਰਤ੍ਤਮਾਲਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਆવੁਧਹਤ੍ਥੋ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਂ ਜਟਾਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਉਤ੍ਤਾਨਕਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ વਿਰવਨ੍ਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸਾ ਦ੍વੇ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਬਾਹਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਰਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਲੋਹਿਤਬਿਨ੍ਦੁਂ ਹਦਯਮਂਸਂ ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ। ਸਾ ਪਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਭੀਤਤਸਿਤਾ ‘‘ਪਾਪਕੋ ਸੁਪਿਨੋ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਸੁਪਿਨਪਾਠਕੋ ਪਨ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇਨ ਸਦਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਦ੍વਾਰਂ ਆਕੋਟੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਹਂ ਦੇવ, ਮਦ੍ਦੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਅਕਾਲੇ ਆਗਤਾਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਦੇવ, ਨਾਹਂ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਆਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਪਾਪਕੋ ਸੁਪਿਨੋ ਦਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਕਥੇਹਿ, ਮਦ੍ਦੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਕਥੇਸਿ।

    Jūjakopi accutatāpasena kathitamaggena gacchanto caturassapokkharaṇiṃ patvā cintesi ‘‘ajja atisāyanho, idāni maddī araññato āgamissati. Mātugāmo hi nāma dānassa antarāyakaro hoti, sve tassā araññaṃ gatakāle assamaṃ gantvā vessantaraṃ upasaṅkamitvā dārake yācitvā tāya anāgatāya te gahetvā pakkamissāmī’’ti. Athassa avidūre ekaṃ sānupabbataṃ āruyha ekasmiṃ phāsukaṭṭhāne nipajji. Taṃ pana rattiṃ paccūsakāle maddī supinaṃ addasa. Evarūpo supino ahosi – eko puriso kaṇho dve kāsāyāni paridahitvā dvīsu kaṇṇesu rattamālaṃ piḷandhitvā āvudhahattho tajjento āgantvā paṇṇasālaṃ pavisitvā maddiṃ jaṭāsu gahetvā ākaḍḍhitvā bhūmiyaṃ uttānakaṃ pātetvā viravantiyā tassā dve akkhīni uppāṭetvā bāhāni chinditvā uraṃ bhinditvā paggharantalohitabinduṃ hadayamaṃsaṃ ādāya pakkāmīti. Sā pabujjhitvā bhītatasitā ‘‘pāpako supino me diṭṭho, supinapāṭhako pana vessantarena sadiso nāma natthi, pucchissāmi na’’nti cintetvā paṇṇasālaṃ gantvā mahāsattassa paṇṇasāladvāraṃ ākoṭesi. Mahāsatto ‘‘ko eso’’ti āha. ‘‘Ahaṃ deva, maddī’’ti. ‘‘Bhadde, amhākaṃ katikavattaṃ bhinditvā kasmā akāle āgatāsī’’ti. ‘‘Deva, nāhaṃ kilesavasena āgacchāmi, apica kho pana me pāpako supino diṭṭho’’ti. ‘‘Tena hi kathehi, maddī’’ti. Sā attanā diṭṭhaniyāmeneva kathesi.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਸੁਪਿਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਪਾਰਮੀ ਪੂਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਸ੍વੇ ਮਂ ਯਾਚਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਯਾਚਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਦ੍ਦਿਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਦ੍ਦਿ, ਤવ ਦੁਸ੍ਸਯਨਦੁਬ੍ਭੋਜਨੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਲੁਲ਼ਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਾ ਭਾਯੀ’’ਤਿ ਸਂਮੋਹੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਸਾ વਿਭਾਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤ੍વਾ ਸੀਸੇ ਚੁਮ੍ਬਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਦੁਸ੍ਸੁਪਿਨੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਦ੍વੀਸੁ ਕੁਮਾਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਖਣਿਤ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਆਦਾਯ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪੁਞ੍ਛਨ੍ਤੀ ਮੂਲਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ વਨਂ ਪਾવਿਸਿ। ਤਦਾ ਜੂਜਕੋਪਿ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਾਨੁਪਬ੍ਬਤਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਏਕਪਦਿਕਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸ੍ਸਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਦ੍વਾਰੇ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਸੁવਣ੍ਣਪਟਿਮਾ વਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਯਾਚਕੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤੋ વਿਯ ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡੋ ਤਸ੍ਸਾਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਨਿਸੀਦਿ। ਪੁਤ੍ਤਾਪਿਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਦਾਨਧੁਰਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯ ‘ਏਹਿ, ਤ੍વਂ ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਜਾਲਿਕੁਮਾਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Mahāsattopi supinaṃ pariggaṇhitvā ‘‘mayhaṃ dānapāramī pūrissati, sve maṃ yācako āgantvā putte yācissati, maddiṃ assāsetvā uyyojessāmī’’ti cintetvā ‘‘maddi, tava dussayanadubbhojanehi cittaṃ āluḷitaṃ bhavissati, mā bhāyī’’ti saṃmohetvā assāsetvā uyyojesi. Sā vibhātāya rattiyā sabbaṃ kattabbakiccaṃ katvā dve putte āliṅgitvā sīse cumbitvā ‘‘tātā, ajja me dussupino diṭṭho, appamattā bhaveyyāthā’’ti ovaditvā ‘‘deva, tumhe dvīsu kumāresu appamattā hothā’’ti mahāsattaṃ putte paṭicchāpetvā pacchikhaṇittiādīni ādāya assūni puñchantī mūlaphalāphalatthāya vanaṃ pāvisi. Tadā jūjakopi ‘‘idāni maddī araññaṃ gatā bhavissatī’’ti sānupabbatā oruyha ekapadikamaggena assamābhimukho pāyāsi. Mahāsattopi paṇṇasālato nikkhamitvā paṇṇasāladvāre pāsāṇaphalake suvaṇṇapaṭimā viya nisinno ‘‘idāni yācako āgamissatī’’ti pipāsito viya surāsoṇḍo tassāgamanamaggaṃ olokentova nisīdi. Puttāpissa pādamūle kīḷanti. So maggaṃ olokento brāhmaṇaṃ āgacchantaṃ disvā satta māse nikkhittaṃ dānadhuraṃ ukkhipanto viya ‘ehi, tvaṃ bho brāhmaṇā’’ti somanassajāto jālikumāraṃ āmantento imaṃ gāthamāha –

    ੨੦੮੭.

    2087.

    ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਜਾਲਿ ਪਤਿਟ੍ਠ, ਪੋਰਾਣਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Uṭṭhehi jāli patiṭṭha, porāṇaṃ viya dissati;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਿਯ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਮਾਭਿਕੀਰਰੇ’’ਤਿ॥

    Brāhmaṇaṃ viya passāmi, nandiyo mābhikīrare’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੋਰਾਣਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ ਨਾਨਾਦਿਸਾਹਿ ਯਾਚਕਾਨਂ ਆਗਮਨਂ વਿਯ ਅਜ੍ਜ ਯਾਚਕਾਨਂ ਆਗਮਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਮਾਭਿਕੀਰਰੇਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ ਅਭਿਕੀਰਨ੍ਤਿ, ਘਮ੍ਮਾਭਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਸੀਤੂਦਕਘਟਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਅਭਿਸੇਚਨਕਾਲੋ વਿਯ ਜਾਤੋਤਿ।

    Tattha porāṇaṃ viya dissatīti pubbe jetuttaranagare nānādisāhi yācakānaṃ āgamanaṃ viya ajja yācakānaṃ āgamanaṃ dissati. Nandiyo mābhikīrareti etassa brāhmaṇassa diṭṭhakālato paṭṭhāya maṃ somanassāni abhikīranti, ghammābhitattassa purisassa sīse sītūdakaghaṭasahassehi abhisecanakālo viya jātoti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੋ ਆਹ –

    Taṃ sutvā kumāro āha –

    ੨੦੮੮.

    2088.

    ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਾਤ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Ahampi tāta passāmi, yo so brahmāva dissati;

    ਅਦ੍ਧਿਕੋ વਿਯ ਆਯਾਤਿ, ਅਤਿਥੀ ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Addhiko viya āyāti, atithī no bhavissatī’’ti.

    વਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਕੁਮਾਰੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਚਿਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਲਿਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯੇવ ਫਰੁਸવਚਨਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪੇਹਿ ਅਪੇਹੀ’’ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਅਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਤਿਫਰੁਸੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਪੁਰਿਸਦੋਸੇ ਪਸ੍ਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Vatvā ca pana kumāro mahāsattassa apacitiṃ karonto uṭṭhāyāsanā brāhmaṇaṃ paccuggantvā parikkhāraggahaṇaṃ āpucchi. Brāhmaṇo taṃ olokento ‘‘ayaṃ vessantarassa putto jālikumāro nāma bhavissati, ādito paṭṭhāyeva pharusavacanaṃ kathessāmī’’ti cintetvā ‘‘apehi apehī’’ti accharaṃ pahari. Kumāro apagantvā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo atipharuso, kiṃ nu kho’’ti tassa sarīraṃ olokento aṭṭhārasa purisadose passi. Brāhmaṇopi bodhisattaṃ upasaṅkamitvā paṭisanthāraṃ karonto āha –

    ੨੦੮੯.

    2089.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਥ, ਕਚ੍ਚਿ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.

    ੨੦੯੦.

    2090.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਕਚ੍ਚਿ ਹਿਂਸਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjatī’’ti.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Bodhisattopi tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto āha –

    ੨੦੯੧.

    2091.

    ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kusalañceva no brahme, atho brahme anāmayaṃ;

    ਅਥੋ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਮ, ਅਥੋ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Atho uñchena yāpema, atho mūlaphalā bahū.

    ੨੦੯੨.

    2092.

    ‘‘ਅਥੋ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸવਾ।

    ‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsavā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਹਿਂਸਾ ਅਮ੍ਹਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā amhaṃ na vijjati.

    ੨੦੯੩.

    2093.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਨੋ ਮਾਸੇ વਸਤਂ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਜੀવਸੋਕਿਨਂ।

    ‘‘Satta no māse vasataṃ, araññe jīvasokinaṃ;

    ਇਮਮ੍ਪਿ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦੇવવਣ੍ਣਿਨਂ।

    Imampi paṭhamaṃ passāma, brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;

    ਆਦਾਯ વੇਲ਼ੁવਂ ਦਣ੍ਡਂ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਕਮਣ੍ਡਲੁਂ॥

    Ādāya veḷuvaṃ daṇḍaṃ, aggihuttaṃ kamaṇḍaluṃ.

    ੨੦੯੪.

    2094.

    ‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।

    ‘‘Svāgataṃ te mahābrahme, atho te adurāgataṃ;

    ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲਯਸ੍ਸੁ ਤੇ॥

    Anto pavisa bhaddante, pāde pakkhālayassu te.

    ੨੦੯੫.

    2095.

    ‘‘ਤਿਣ੍ਡੁਕਾਨਿ ਪਿਯਾਲਾਨਿ, ਮਧੁਕੇ ਕਾਸੁਮਾਰਿਯੋ।

    ‘‘Tiṇḍukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

    ਫਲਾਨਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਾਨਿ, ਭੁਞ੍ਜ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ વਰਂ વਰਂ॥

    Phalāni khuddakappāni, bhuñja brahme varaṃ varaṃ.

    ੨੦੯੬.

    2096.

    ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਾਨੀਯਂ ਸੀਤਂ, ਆਭਤਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਾ।

    ‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

    ਤਤੋ ਪਿવ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥

    Tato piva mahābrahme, sace tvaṃ abhikaṅkhasī’’ti.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨ ਅਕਾਰਣੇਨ ਇਮਂ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ ਆਗਤੋ, ਆਗਮਨਕਾਰਣਂ ਪਪਞ੍ਚਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evañca pana vatvā mahāsatto ‘‘ayaṃ brāhmaṇo na akāraṇena imaṃ brahāraññaṃ āgato, āgamanakāraṇaṃ papañcaṃ akatvā pucchissāmi na’’nti cintetvā imaṃ gāthamāha –

    ੨੦੯੭.

    2097.

    ‘‘ਅਥ ਤ੍વਂ ਕੇਨ વਣ੍ਣੇਨ, ਕੇਨ વਾ ਪਨ ਹੇਤੁਨਾ।

    ‘‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena, kena vā pana hetunā;

    ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’ਤਿ॥

    Anuppatto brahāraññaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣੇਨ। ਹੇਤੁਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ।

    Tattha vaṇṇenāti kāraṇena. Hetunāti paccayena.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੦੯੮.

    2098.

    ‘‘ਯਥਾ વਾਰਿવਹੋ ਪੂਰੋ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਨ ਖੀਯਤਿ।

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, sabbakālaṃ na khīyati;

    ਏવਂ ਤਂ ਯਾਚਿਤਾਗਚ੍ਛਿਂ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਮੇ ਦੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ’’ਤਿ॥

    Evaṃ taṃ yācitāgacchiṃ, putte me dehi yācito’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਾਰਿવਹੋਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਮਹਾਨਦੀਸੁ ਉਦਕવਾਹੋ। ਨ ਖੀਯਤੀਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤੇਹਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿਪਿ ਭਾਜਨੇਹਿਪਿ ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਿવਿਯਮਾਨੋ ਨ ਖੀਯਤਿ। ਏવਂ ਤਂ ਯਾਚਿਤਾਗਚ੍ਛਿਨ੍ਤਿ ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਾ ਏવਰੂਪੋਯੇવਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਹਂ ਤਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਿਂ। ਪੁਤ੍ਤੇ ਮੇ ਦੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋਤਿ ਮਯਾ ਯਾਚਿਤੋ ਤવ ਪੁਤ੍ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦੇਹੀਤਿ।

    Tattha vārivahoti pañcasu mahānadīsu udakavāho. Na khīyatīti pipāsitehi āgantvā hatthehipi bhājanehipi ussiñcitvā piviyamāno na khīyati. Evaṃ taṃ yācitāgacchinti tvampi saddhāya pūritattā evarūpoyevāti maññamāno ahaṃ taṃ yācituṃ āgacchiṃ. Putte me dehi yācitoti mayā yācito tava putte mayhaṃ dāsatthāya dehīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਪਸਾਰਿਤਹਤ੍ਥੇ ਸਹਸ੍ਸਤ੍ਥવਿਕਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਉਨ੍ਨਾਦੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਆਹ –

    Taṃ sutvā mahāsatto somanassajāto pasāritahatthe sahassatthavikaṃ ṭhapento viya pabbatapādaṃ unnādento imā gāthā āha –

    ੨੦੯੯.

    2099.

    ‘‘ਦਦਾਮਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਾਮਿ, ਇਸ੍ਸਰੋ ਨਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Dadāmi na vikampāmi, issaro naya brāhmaṇa;

    ਪਾਤੋ ਗਤਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਸਾਯਂ ਉਞ੍ਛਾਤੋ ਏਹਿਤਿ॥

    Pāto gatā rājaputtī, sāyaṃ uñchāto ehiti.

    ੨੧੦੦.

    2100.

    ‘‘ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਤ੍વਾਨ, ਪਾਤੋ ਗਚ੍ਛਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Ekarattiṃ vasitvāna, pāto gacchasi brāhmaṇa;

    ਤਸ੍ਸਾ ਨ੍ਹਾਤੇ ਉਪਘਾਤੇ, ਅਥ ਨੇ ਮਾਲਧਾਰਿਨੇ॥

    Tassā nhāte upaghāte, atha ne māladhārine.

    ੨੧੦੧.

    2101.

    ‘‘ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਤ੍વਾਨ, ਪਾਤੋ ਗਚ੍ਛਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Ekarattiṃ vasitvāna, pāto gacchasi brāhmaṇa;

    ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੇ, ਨਾਨਾਗਨ੍ਧੇਹਿ ਭੂਸਿਤੇ।

    Nānāpupphehi sañchanne, nānāgandhehi bhūsite;

    ਨਾਨਾਮੂਲਫਲਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਗਚ੍ਛ ਸ੍વਾਦਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Nānāmūlaphalākiṇṇe, gaccha svādāya brāhmaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਤ੍વਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਸਾਮਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਏਤੇ ਨਯ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨੇਕਂ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਏਤੇਸਂ ਮਾਤਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਪਾਤੋ ਗਤਾ ਸਾਯਂ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਯ ਆਨੀਤਾਨਿ ਮਧੁਰਫਲਾਫਲਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਧੇવ ਠਾਨੇ ਅਜ੍ਜੇਕਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਦਾਰਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਨ੍ਹਾਤੇਤਿ ਤਾਯ ਨ੍ਹਾਪਿਤੇ। ਉਪਘਾਤੇਤਿ ਸੀਸਮ੍ਹਿ ਉਪਸਿਙ੍ਘਿਤੇ। ਅਥ ਨੇ ਮਾਲਧਾਰਿਨੇਤਿ ਅਥ ਨੇ વਿਚਿਤ੍ਰਾਯ ਮਾਲਾਯ ਅਲਙ੍ਕਤੇ ਤਂ ਮਾਲਂ વਹਮਾਨੇ। ਪਾਲ਼ਿਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਅਥ ਨੇ ਮਾਲਧਾਰਿਨੋ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਨ વਿਚਾਰਿਤੋ। ਨਾਨਾਮੂਲਫਲਾਕਿਣ੍ਣੇਤਿ ਮਗ੍ਗੇ ਪਾਥੇਯ੍ਯਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨੇਹਿ ਨਾਨਾਮੂਲਫਲਾਫਲੇਹਿ ਆਕਿਣ੍ਣੇ।

    Tattha issaroti tvaṃ mama puttānaṃ issaro sāmiko hutvā ete naya, apica kho panekaṃ kāraṇaṃ atthi. Etesaṃ mātā rājaputtī phalāphalatthāya pāto gatā sāyaṃ araññato āgamissati, tāya ānītāni madhuraphalāphalāni bhuñjitvā idheva ṭhāne ajjekarattiṃ vasitvā pātova dārake gahetvā gamissasi. Tassā nhāteti tāya nhāpite. Upaghāteti sīsamhi upasiṅghite. Atha ne māladhārineti atha ne vicitrāya mālāya alaṅkate taṃ mālaṃ vahamāne. Pāḷipotthakesu pana ‘‘atha ne māladhārino’’ti likhitaṃ, tassattho na vicārito. Nānāmūlaphalākiṇṇeti magge pātheyyatthāya dinnehi nānāmūlaphalāphalehi ākiṇṇe.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੧੦੨.

    2102.

    ‘‘ਨ વਾਸਮਭਿਰੋਚਾਮਿ, ਗਮਨਂ ਮਯ੍ਹ ਰੁਚ੍ਚਤਿ।

    ‘‘Na vāsamabhirocāmi, gamanaṃ mayha ruccati;

    ਅਨ੍ਤਰਾਯੋਪਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Antarāyopi me assa, gacchaññeva rathesabha.

    ੨੧੦੩.

    2103.

    ‘‘ਨ ਹੇਤਾ ਯਾਚਯੋਗੀ ਨਂ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ ਕਾਰਿਯਾ।

    ‘‘Na hetā yācayogī naṃ, antarāyassa kāriyā;

    ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਮਨ੍ਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ વਾਮਤੋ॥

    Itthiyo mantaṃ jānanti, sabbaṃ gaṇhanti vāmato.

    ੨੧੦੪.

    2104.

    ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋ, ਮਾਸਂ ਅਦਕ੍ਖਿ ਮਾਤਰਂ।

    ‘‘Saddhāya dānaṃ dadato, māsaṃ adakkhi mātaraṃ;

    ਅਨ੍ਤਰਾਯਮ੍ਪਿ ਸਾ ਕਯਿਰਾ, ਗਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਰਥੇਸਭ॥

    Antarāyampi sā kayirā, gacchaññeva rathesabha.

    ੨੧੦੫.

    2105.

    ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਸ੍ਸੁ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੇ, ਮਾ ਤੇ ਮਾਤਰਮਦ੍ਦਸੁਂ।

    ‘‘Āmantayassu te putte, mā te mātaramaddasuṃ;

    ਸਦ੍ਧਾਯ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋ, ਏવਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ॥

    Saddhāya dānaṃ dadato, evaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.

    ੨੧੦੬.

    2106.

    ‘‘ਆਮਨ੍ਤਯਸ੍ਸੁ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੇ, ਮਾ ਤੇ ਮਾਤਰਮਦ੍ਦਸੁਂ।

    ‘‘Āmantayassu te putte, mā te mātaramaddasuṃ;

    ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ॥

    Mādisassa dhanaṃ datvā, rāja saggaṃ gamissasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੇਤਾ ਯਾਚਯੋਗੀ ਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਮਹਾਰਾਜ, ਏਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਚ ਨਾਮ ਨ ਹਿ ਯਾਚਯੋਗੀ, ਨ ਯਾਚਨਾਯ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੇવਲਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ ਕਾਰਿਯਾ ਦਾਯਕਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਰਾਯਂ, ਯਾਚਕਾਨਞ੍ਚ ਲਾਭਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਮਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੀ ਮਾਯਂ ਨਾਮ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। વਾਮਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਾਮਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ। ਸਦ੍ਧਾਯ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋ। ਮਾਸਨ੍ਤਿ ਮਾ ਏਤੇਸਂ ਮਾਤਰਂ ਅਦਕ੍ਖਿ। ਕਯਿਰਾਤਿ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਆਮਨ੍ਤਯਸ੍ਸੂਤਿ ਜਾਨਾਪੇਹਿ, ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੇਸੇਹੀਤਿ વਦਤਿ। ਦਦਤੋਤਿ ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸ।

    Tattha na hetā yācayogī nanti ettha nanti nipātamattaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – mahārāja, etā itthiyo ca nāma na hi yācayogī, na yācanāya anucchavikā honti, kevalaṃ antarāyassa kāriyā dāyakānaṃ puññantarāyaṃ, yācakānañca lābhantarāyaṃ karontīti. Itthiyo mantanti itthī māyaṃ nāma jānanti. Vāmatoti sabbaṃ vāmato gaṇhanti, na dakkhiṇato. Saddhāya dānaṃ dadatoti kammañca phalañca saddahitvā dānaṃ dadato. Māsanti mā etesaṃ mātaraṃ adakkhi. Kayirāti kareyya. Āmantayassūti jānāpehi, mayā saddhiṃ pesehīti vadati. Dadatoti dadantassa.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਆਹ –

    Vessantaro āha –

    ੨੧੦੭.

    2107.

    ‘‘ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਚ੍ਛਸੇ ਦਟ੍ਠੁਂ, ਮਮ ਭਰਿਯਂ ਪਤਿਬ੍ਬਤਂ।

    ‘‘Sace tvaṃ nicchase daṭṭhuṃ, mama bhariyaṃ patibbataṃ;

    ਅਯ੍ਯਕਸ੍ਸਪਿ ਦਸ੍ਸੇਹਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Ayyakassapi dassehi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੧੦੮.

    2108.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਦਿਸ੍વਾਨ, ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ।

    ‘‘Ime kumāre disvāna, mañjuke piyabhāṇine;

    ਪਤੀਤੋ ਸੁਮਨੋ વਿਤ੍ਤੋ, ਬਹੁਂ ਦਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Patīto sumano vitto, bahuṃ dassati te dhana’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਯ੍ਯਕਸ੍ਸਾਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤੁਨੋ ਸਞ੍ਜਯਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਅਯ੍ਯਕਸ੍ਸ। ਦਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਧਨਨ੍ਤਿ ਸੋ ਰਾਜਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਦਸ੍ਸਤਿ।

    Tattha ayyakassāti mayhaṃ pituno sañjayamahārājassa dvinnaṃ kumārānaṃ ayyakassa. Dassati te dhananti so rājā tuyhaṃ bahuṃ dhanaṃ dassati.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੧੦੯.

    2109.

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਦਨਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।

    ‘‘Acchedanassa bhāyāmi, rājaputta suṇohi me;

    ਰਾਜਦਣ੍ਡਾਯ ਮਂ ਦਜ੍ਜਾ, વਿਕ੍ਕਿਣੇਯ੍ਯ ਹਨੇਯ੍ਯ વਾ।

    Rājadaṇḍāya maṃ dajjā, vikkiṇeyya haneyya vā;

    ਜਿਨੋ ਧਨਞ੍ਚ ਦਾਸੇ ਚ, ਗਾਰਯ੍ਹਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਯਾ’’ਤਿ॥

    Jino dhanañca dāse ca, gārayhassa brahmabandhuyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਛੇਦਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਹਣਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ। ਰਾਜਦਣ੍ਡਾਯ ਮਂ ਦਜ੍ਜਾਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦਾਰਕਚੋਰੋ, ਦਣ੍ਡਮਸ੍ਸ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਦਣ੍ਡਤ੍ਥਾਯ ਮਂ ਅਮਚ੍ਚਾਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਗਾਰਯ੍ਹਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਯਾਤਿ ਕੇવਲਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾવ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    Tattha acchedanassāti acchinditvā gahaṇassa bhāyāmi. Rājadaṇḍāya maṃ dajjāti ‘‘ayaṃ brāhmaṇo dārakacoro, daṇḍamassa dethā’’ti evaṃ daṇḍatthāya maṃ amaccānaṃ dadeyya. Gārayhassa brahmabandhuyāti kevalaṃ brāhmaṇiyāva garahitabbo bhavissāmīti.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਆਹ –

    Vessantaro āha –

    ੨੧੧੦.

    2110.

    ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰੇ ਦਿਸ੍વਾਨ, ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ।

    ‘‘Ime kumāre disvāna, mañjuke piyabhāṇine;

    ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ।

    Dhamme ṭhito mahārājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

    ਲਦ੍ਧਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਬਹੁਂ ਦਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Laddhā pītisomanassaṃ, bahuṃ dassati te dhana’’nti.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੧੧੧.

    2111.

    ‘‘ਨਾਹਂ ਤਮ੍ਪਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਮਂ ਤ੍વਂ ਅਨੁਸਾਸਸਿ।

    ‘‘Nāhaṃ tampi karissāmi, yaṃ maṃ tvaṃ anusāsasi;

    ਦਾਰਕੇવ ਅਹਂ ਨੇਸ੍ਸਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕੇ’’ਤਿ॥

    Dārakeva ahaṃ nessaṃ, brāhmaṇyā paricārake’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਾਰਕੇવਾਤਿ ਅਲਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਧਨੇਨ, ਅਹਂ ਇਮੇ ਦਾਰਕੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    Tattha dārakevāti alaṃ mayhaṃ aññena dhanena, ahaṃ ime dārakeva attano brāhmaṇiyā paricārake nessāmīti.

    ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਫਰੁਸવਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਾਰਕਾ ਭੀਤਾ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤੋਪਿ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬਗਹਨੇ ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਜੂਜਕੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾ વਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨਾ ਕਮ੍ਪਨ੍ਤਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਧਾવਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪੋਕ੍ਖਰਣਿਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਲ਼੍ਹਂ વਾਕਚੀਰਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤਂ ਸੀਸੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Taṃ tassa pharusavacanaṃ sutvā dārakā bhītā palāyitvā piṭṭhipaṇṇasālaṃ gantvā tatopi palāyitvā gumbagahane nilīyitvā tatrāpi jūjakenāgantvā gahitā viya attānaṃ sampassamānā kampantā katthaci ṭhātuṃ asamatthā ito cito ca dhāvitvā caturassapokkharaṇitīraṃ gantvā daḷhaṃ vākacīraṃ nivāsetvā udakaṃ oruyha pokkharapattaṃ sīse ṭhapetvā udakena paṭicchannā hutvā aṭṭhaṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੧੨.

    2112.

    ‘‘ਤਤੋ ਕੁਮਾਰਾ ਬ੍ਯਥਿਤਾ, ਸੁਤ੍વਾ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ।

    ‘‘Tato kumārā byathitā, sutvā luddassa bhāsitaṃ;

    ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਧਾવਿਂਸੁ, ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ’’ਤਿ॥

    Tena tena padhāviṃsu, jālī kaṇhājinā cubho’’ti.

    ਜੂਜਕੋਪਿ ਕੁਮਾਰੇ ਅਦਿਸ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਅਪਸਾਦੇਸਿ ‘‘ਭੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਇਦਾਨੇવ ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਰਕੇ ਦਤ੍વਾ ਮਯਾ ‘ਨਾਹਂ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦਾਰਕੇ ਮਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਇਙ੍ਘਿਤਸਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਞੇ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਤਯਾ ਸਦਿਸੋ ਮੁਸਾવਾਦੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਕਮ੍ਪਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਦਾਰਕਾ ਪਲਾਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿ, ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ ਕੁਮਾਰੇ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਿਟ੍ਠਿਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਸਂ વਨਗਹਨਂ ਪવਿਟ੍ਠਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪਦવਲਞ੍ਜਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਓਤਿਣ੍ਣਪਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੁਮਾਰਾ ਉਦਕਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਠਿਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਜਾਲੀ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –

    Jūjakopi kumāre adisvā bodhisattaṃ apasādesi ‘‘bho vessantara, idāneva tvaṃ mayhaṃ dārake datvā mayā ‘nāhaṃ jetuttaranagaraṃ gamissāmi, dārake mama brāhmaṇiyā paricārake nessāmī’ti vutte iṅghitasaññaṃ datvā putte palāpetvā ajānanto viya nisinno, natthi maññe lokasmiṃ tayā sadiso musāvādī’’ti. Taṃ sutvā mahāsatto pakampitacitto hutvā ‘‘dārakā palātā bhavissantī’’ti cintetvā ‘‘bho brāhmaṇa, mā cintayi, ānessāmi te kumāre’’ti uṭṭhāya piṭṭhipaṇṇasālaṃ gantvā tesaṃ vanagahanaṃ paviṭṭhabhāvaṃ ñatvā padavalañjānusārena pokkharaṇitīraṃ gantvā udake otiṇṇapadaṃ disvā ‘‘kumārā udakaṃ oruyha ṭhitā bhavissantī’’ti ñatvā ‘‘tāta, jālī’’ti pakkosanto imaṃ gāthādvayamāha –

    ੨੧੧੩.

    2113.

    ‘‘ਏਹਿ ਤਾਤ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤ, ਪੂਰੇਥ ਮਮ ਪਾਰਮਿਂ।

    ‘‘Ehi tāta piyaputta, pūretha mama pāramiṃ;

    ਹਦਯਂ ਮੇਭਿਸਿਞ੍ਚੇਥ, ਕਰੋਥ વਚਨਂ ਮਮ॥

    Hadayaṃ mebhisiñcetha, karotha vacanaṃ mama.

    ੨੧੧੪.

    2114.

    ‘‘ਯਾਨਾ ਨਾવਾ ਚ ਮੇ ਹੋਥ, ਅਚਲਾ ਭવਸਾਗਰੇ।

    ‘‘Yānā nāvā ca me hotha, acalā bhavasāgare;

    ਜਾਤਿਪਾਰਂ ਤਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇવਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Jātipāraṃ tarissāmi, santāressaṃ sadevaka’’nti.

    ਕੁਮਾਰੋ ਪਿਤੁ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਂ ਯਥਾਰੁਚਿ ਕਰੋਤੁ, ਪਿਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੀਸਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤਾਨਿ વਿਯੂਹਿਤ੍વਾ ਉਦਕਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਗੋਪ੍ਫਕਸਨ੍ਧਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰੋਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਾਤ, ਭਗਿਨੀ ਤੇ ਕੁਹਿ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਾਤ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਮੇ ਕਤਿਕਾ ਕਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ ਅਮ੍ਮ ਕਣ੍ਹੇ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –

    Kumāro pitu vacanaṃ sutvā ‘‘brāhmaṇo maṃ yathāruci karotu, pitarā saddhiṃ dve kathā na kathessāmī’’ti sīsaṃ nīharitvā pokkharapattāni viyūhitvā udakā uttaritvā mahāsattassa dakkhiṇapāde nipatitvā gopphakasandhiṃ daḷhaṃ gahetvā parodi. Atha naṃ mahāsatto āha ‘‘tāta, bhaginī te kuhi’’nti. ‘‘Tāta, ime sattā nāma bhaye uppanne attānameva rakkhantī’’ti. Atha mahāsatto ‘‘puttehi me katikā katā bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘ehi amma kaṇhe’’ti pakkosanto gāthādvayamāha –

    ੨੧੧੫.

    2115.

    ‘‘ਏਹਿ ਅਮ੍ਮ ਪਿਯਧੀਤਿ, ਪੂਰੇਥ ਮਮ ਪਾਰਮਿਂ।

    ‘‘Ehi amma piyadhīti, pūretha mama pāramiṃ;

    ਹਦਯਂ ਮੇਭਿਸਿਞ੍ਚੇਥ, ਕਰੋਥ વਚਨਂ ਮਮ॥

    Hadayaṃ mebhisiñcetha, karotha vacanaṃ mama.

    ੨੧੧੬.

    2116.

    ‘‘ਯਾਨਾ ਨਾવਾ ਚ ਮੇ ਹੋਥ, ਅਚਲਾ ਭવਸਾਗਰੇ।

    ‘‘Yānā nāvā ca me hotha, acalā bhavasāgare;

    ਜਾਤਿਪਾਰਂ ਤਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਂ ਸਦੇવਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Jātipāraṃ tarissāmi, uddharissaṃ sadevaka’’nti.

    ਸਾਪਿ ‘‘ਪਿਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਥੇવ ਉਦਕਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾਮਪਾਦੇ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਗੋਪ੍ਫਕਸਨ੍ਧਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰੋਦਿ। ਤੇਸਂ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫੁਲ੍ਲਪਦੁਮવਣ੍ਣੇ ਪਾਦਪਿਟ੍ਠੇ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਤੇਸਂ ਸੁવਣ੍ਣਫਲਕਸਦਿਸਾਯ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਕੁਮਾਰੇ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਜਾਲਿ ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਮਮ ਦਾਨવਿਤ੍ਤਕਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਮੇ, ਤਾਤ, ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗੋਣੇ ਅਗ੍ਘਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਿਤੋ ਕੁਮਾਰੇ ਅਗ੍ਘਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਤਾਤ, ਜਾਲਿ ਤ੍વਂ ਭੁਜਿਸ੍ਸੋ ਹੋਤੁਕਾਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭਗਿਨੀ ਖੋ ਪਨ ਤੇ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ, ਕੋਚਿ ਨੀਚਜਾਤਿਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤવ ਭਗਿਨਿਂ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਤਿਸਮ੍ਭੇਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਰਞ੍ਞਾ ਸਬ੍ਬਸਤਦਾਯਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਿਨੀ ਤੇ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾ ਹੋਤੁਕਾਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਸਸਤਂ ਦਾਸੀਸਤਂ ਹਤ੍ਥਿਸਤਂ ਅਸ੍ਸਸਤਂ ਉਸਭਸਤਂ ਨਿਕ੍ਖਸਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸਤਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਕੁਮਾਰੇ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਮਣ੍ਡਲੁਨਾ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ વਤ, ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੂਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਮੇ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇવ ਪਿਯਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਪਥવਿਂ ਉਨ੍ਨਾਦੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sāpi ‘‘pitarā saddhiṃ dve kathā na kathessāmī’’ti tatheva udakā uttaritvā mahāsattassa vāmapāde nipatitvā gopphakasandhiṃ daḷhaṃ gahetvā parodi. Tesaṃ assūni mahāsattassa phullapadumavaṇṇe pādapiṭṭhe patanti. Tassa assūni tesaṃ suvaṇṇaphalakasadisāya piṭṭhiyā patanti. Atha mahāsatto kumāre uṭṭhāpetvā assāsetvā ‘‘tāta, jāli kiṃ tvaṃ mama dānavittakabhāvaṃ na jānāsi, ajjhāsayaṃ me, tāta, matthakaṃ pāpehī’’ti vatvā goṇe agghāpento viya tattheva ṭhito kumāre agghāpesi. So kira puttaṃ āmantetvā āha ‘‘tāta, jāli tvaṃ bhujisso hotukāmo brāhmaṇassa nikkhasahassaṃ datvā bhujisso bhaveyyāsi, bhaginī kho pana te uttamarūpadharā, koci nīcajātiko brāhmaṇassa kiñcideva dhanaṃ datvā tava bhaginiṃ bhujissaṃ katvā jātisambhedaṃ kareyya, aññatraraññā sabbasatadāyako nāma natthi, tasmā bhaginī te bhujissā hotukāmā brāhmaṇassa dāsasataṃ dāsīsataṃ hatthisataṃ assasataṃ usabhasataṃ nikkhasatanti evaṃ sabbasatāni datvā bhujissā hotū’’ti evaṃ kumāre agghāpetvā samassāsetvā assamapadaṃ gantvā kamaṇḍalunā udakaṃ gahetvā ‘‘ehi vata, bho brāhmaṇā’’ti āmantetvā sabbaññutaññāṇassa paccayo hotūti patthanaṃ katvā udakaṃ pātetvā ‘‘ambho brāhmaṇa, puttehi me sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena sabbaññutaññāṇameva piyatara’’nti pathaviṃ unnādento brāhmaṇassa piyaputtadānaṃ adāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੧੭.

    2117.

    ‘‘ਤਤੋ ਕੁਮਾਰੇ ਆਦਾਯ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ।

    ‘‘Tato kumāre ādāya, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾ ਦਾਨਂ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ॥

    Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

    ੨੧੧੮.

    2118.

    ‘‘ਤਤੋ ਕੁਮਾਰੇ ਆਦਾਯ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ।

    ‘‘Tato kumāre ādāya, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾ વਿਤ੍ਤੋ, ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ॥

    Brāhmaṇassa adā vitto, puttake dānamuttamaṃ.

    ੨੧੧੯.

    2119.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਯਂ ਕੁਮਾਰੇ ਪਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਿ, ਮੇਦਨੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥ॥

    Yaṃ kumāre padinnamhi, medanī sampakampatha.

    ੨੧੨੦.

    2120.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਯਂ ਪਞ੍ਜਲਿਕਤੋ ਰਾਜਾ, ਕੁਮਾਰੇ ਸੁਖવਚ੍ਛਿਤੇ।

    Yaṃ pañjalikato rājā, kumāre sukhavacchite;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾ ਦਾਨਂ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ’’ਤਿ॥

    Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਤੋਤਿ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਦਾਨਤੇਜੇਨ ਉਨ੍ਨਦਨ੍ਤੀ ਮਹਾਪਥવੀ ਚਤੁਨਹੁਤਾਧਿਕਦ੍વਿਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸਬਹਲਾ ਮਤ੍ਤવਾਰਣੋ વਿਯ ਗਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਮ੍ਪਿ, ਸਾਗਰੋ ਸਙ੍ਖੁਭਿ। ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ ਸੁਸੇਦਿਤવੇਤ੍ਤਙ੍ਕੁਰੋ વਿਯ ਓਨਮਿਤ੍વਾ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਾਭਿਮੁਖੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਅਪ੍ਫੋਟੇਸਿ, ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਾਰਮਦਾਸਿ। ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਅਹੋਸਿ। ਪਥવਿਸਦ੍ਦੇਨ ਦੇવੋ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਖਣਿਕવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਅਕਾਲવਿਜ੍ਜੁਲਤਾ ਨਿਚ੍ਛਰਿਂਸੁ। ਹਿਮવਨ੍ਤવਾਸਿਨੋ ਸੀਹਾਦਯੋ ਸਕਲਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਏਕਨਿਨ੍ਨਾਦਂ ਕਰਿਂਸੂਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਭਿਂਸਨਕਂ ਅਹੋਸਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਮੇਦਨੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ । ਨ੍ਤਿ ਯਦਾ। ਸੁਖવਚ੍ਛਿਤੇਤਿ ਸੁਖવਸਿਤੇ ਸੁਖਸਂવਡ੍ਢਿਤੇ। ਅਦਾ ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਮੇ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇવ ਪਿਯਤਰਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਅਦਾਸਿ।

    Tattha vittoti pītisomanassajāto hutvā. Tadāsi yaṃ bhiṃsanakanti tadā dānatejena unnadantī mahāpathavī catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā mattavāraṇo viya gajjamānā kampi, sāgaro saṅkhubhi. Sinerupabbatarājā suseditavettaṅkuro viya onamitvā vaṅkapabbatābhimukho aṭṭhāsi. Sakko devarājā apphoṭesi, mahābrahmā sādhukāramadāsi. Yāva brahmalokā ekakolāhalaṃ ahosi. Pathavisaddena devo gajjanto khaṇikavassaṃ vassi, akālavijjulatā nicchariṃsu. Himavantavāsino sīhādayo sakalahimavantaṃ ekaninnādaṃ kariṃsūti evarūpaṃ bhiṃsanakaṃ ahosi. Pāḷiyaṃ pana ‘‘medanī sampakampathā’’ti ettakameva vuttaṃ . Yanti yadā. Sukhavacchiteti sukhavasite sukhasaṃvaḍḍhite. Adā dānanti ambho brāhmaṇa, puttehi me sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena sabbaññutaññāṇameva piyataranti tassatthāya adāsi.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ વਤ ਮੇ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਜੂਜਕੋਪਿ વਨਗੁਮ੍ਬਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਲ੍ਲਿਂ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਂ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯ વਾਮਹਤ੍ਥੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ વਲ੍ਲਿਕੋਟਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੋਥਯਮਾਨੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Mahāsatto dānaṃ datvā ‘‘sudinnaṃ vata me dāna’’nti pītiṃ uppādetvā kumāre olokentova aṭṭhāsi. Jūjakopi vanagumbaṃ pavisitvā valliṃ dantehi chinditvā ādāya kumārassa dakkhiṇahatthaṃ kumārikāya vāmahatthena saddhiṃ ekato bandhitvā tameva vallikoṭiṃ gahetvā pothayamāno pāyāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੨੧.

    2121.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਲੁਦ੍ਦੋ, ਲਤਂ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਛਿਨ੍ਦਿਯ।

    ‘‘Tato so brāhmaṇo luddo, lataṃ dantehi chindiya;

    ਲਤਾਯ ਹਤ੍ਥੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ, ਲਤਾਯ ਅਨੁਮਜ੍ਜਥ॥

    Latāya hatthe bandhitvā, latāya anumajjatha.

    ੨੧੨੨.

    2122.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੋ ਰਜ੍ਜੁਮਾਦਾਯ, ਦਣ੍ਡਞ੍ਚਾਦਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Tato so rajjumādāya, daṇḍañcādāya brāhmaṇo;

    ਆਕੋਟਯਨ੍ਤੋ ਤੇ ਨੇਤਿ, ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਪੇਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ॥

    Ākoṭayanto te neti, sivirājassa pekkhato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸਾਤਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ।

    Tattha sivirājassāti vessantarassa.

    ਤੇਸਂ ਪਹਟਪਹਟਟ੍ਠਾਨੇ ਛવਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਲੋਹਿਤਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ। ਪਹਰਣਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਦਦਨ੍ਤਿ। ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ વਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾ ਪਤਿ। ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਮੁਦੁਹਤ੍ਥੇਹਿ ਬਦ੍ਧવਲ੍ਲਿ ਗਲ਼ਿਤ੍વਾ ਗਤਾ। ਤੇ ਰੋਦਮਾਨਾ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tesaṃ pahaṭapahaṭaṭṭhāne chavi chijjati, lohitaṃ paggharati. Paharaṇakāle aññamaññassa piṭṭhiṃ dadanti. Athekasmiṃ visamaṭṭhāne brāhmaṇo pakkhalitvā pati. Kumārānaṃ muduhatthehi baddhavalli gaḷitvā gatā. Te rodamānā palāyitvā mahāsattassa santikaṃ āgamaṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੨੩.

    2123.

    ‘‘ਤਤੋ ਕੁਮਾਰਾ ਪਕ੍ਕਾਮੁਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਮੁਞ੍ਚਿਯ।

    ‘‘Tato kumārā pakkāmuṃ, brāhmaṇassa pamuñciya;

    ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ, ਪਿਤਰਂ ਸੋ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ॥

    Assupuṇṇehi nettehi, pitaraṃ so udikkhati.

    ੨੧੨੪.

    2124.

    ‘‘વੇਧਮਸ੍ਸਤ੍ਥਪਤ੍ਤਂવ, ਪਿਤੁ ਪਾਦਾਨਿ વਨ੍ਦਤਿ।

    ‘‘Vedhamassatthapattaṃva, pitu pādāni vandati;

    ਪਿਤੁ ਪਾਦਾਨਿ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવਿ॥

    Pitu pādāni vanditvā, idaṃ vacanamabravi.

    ੨੧੨੫.

    2125.

    ‘‘ਅਮ੍ਮਾ ਚ ਤਾਤ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਨੋ ਤਾਤ ਦਸ੍ਸਸਿ।

    ‘‘Ammā ca tāta nikkhantā, tvañca no tāta dassasi;

    ਯਾવ ਅਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸੇਮੁ, ਅਥ ਨੋ ਤਾਤ ਦਸ੍ਸਸਿ॥

    Yāva ammampi passemu, atha no tāta dassasi.

    ੨੧੨੬.

    2126.

    ‘‘ਅਮ੍ਮਾ ਚ ਤਾਤ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਨੋ ਤਾਤ ਦਸ੍ਸਸਿ।

    ‘‘Ammā ca tāta nikkhantā, tvañca no tāta dassasi;

    ਮਾ ਨੋ ਤ੍વਂ ਤਾਤ ਅਦਦਾ, ਯਾવ ਅਮ੍ਮਾਪਿ ਏਤੁ ਨੋ।

    Mā no tvaṃ tāta adadā, yāva ammāpi etu no;

    ਤਦਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਾਮਂ, વਿਕ੍ਕਿਣਾਤੁ ਹਨਾਤੁ વਾ॥

    Tadāyaṃ brāhmaṇo kāmaṃ, vikkiṇātu hanātu vā.

    ੨੧੨੭.

    2127.

    ‘‘ਬਲਙ੍ਕਪਾਦੋ ਅਨ੍ਧਨਖੋ, ਅਥੋ ਓવਦ੍ਧਪਿਣ੍ਡਿਕੋ।

    ‘‘Balaṅkapādo andhanakho, atho ovaddhapiṇḍiko;

    ਦੀਘੁਤ੍ਤਰੋਟ੍ਠੋ ਚਪਲੋ, ਕਲ਼ਾਰੋ ਭਗ੍ਗਨਾਸਕੋ॥

    Dīghuttaroṭṭho capalo, kaḷāro bhagganāsako.

    ੨੧੨੮.

    2128.

    ‘‘ਕੁਮ੍ਭੋਦਰੋ ਭਗ੍ਗਪਿਟ੍ਠਿ, ਅਥੋ વਿਸਮਚਕ੍ਖੁਕੋ।

    ‘‘Kumbhodaro bhaggapiṭṭhi, atho visamacakkhuko;

    ਲੋਹਮਸ੍ਸੁ ਹਰਿਤਕੇਸੋ, વਲੀਨਂ ਤਿਲਕਾਹਤੋ॥

    Lohamassu haritakeso, valīnaṃ tilakāhato.

    ੨੧੨੯.

    2129.

    ‘‘ਪਿਙ੍ਗਲੋ ਚ વਿਨਤੋ ਚ, વਿਕਟੋ ਚ ਬ੍ਰਹਾ ਖਰੋ।

    ‘‘Piṅgalo ca vinato ca, vikaṭo ca brahā kharo;

    ਅਜਿਨਾਨਿ ਚ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋ, ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਭਯਾਨਕੋ॥

    Ajināni ca sannaddho, amanusso bhayānako.

    ੨੧੩੦.

    2130.

    ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਉਦਾਹੁ ਯਕ੍ਖੋ, ਮਂਸਲੋਹਿਤਭੋਜਨੋ।

    ‘‘Manusso udāhu yakkho, maṃsalohitabhojano;

    ਗਾਮਾ ਅਰਞ੍ਞਮਾਗਮ੍ਮ, ਧਨਂ ਤਂ ਤਾਤ ਯਾਚਤਿ॥

    Gāmā araññamāgamma, dhanaṃ taṃ tāta yācati.

    ੨੧੩੧.

    2131.

    ‘‘ਨੀਯਮਾਨੇ ਪਿਸਾਚੇਨ, ਕਿਂ ਨੁ ਤਾਤ ਉਦਿਕ੍ਖਸਿ।

    ‘‘Nīyamāne pisācena, kiṃ nu tāta udikkhasi;

    ਅਸ੍ਮਾ ਨੂਨ ਤੇ ਹਦਯਂ, ਆਯਸਂ ਦਲ਼੍ਹਬਨ੍ਧਨਂ॥

    Asmā nūna te hadayaṃ, āyasaṃ daḷhabandhanaṃ.

    ੨੧੩੨.

    2132.

    ‘‘ਯੋ ਨੋ ਬਦ੍ਧੇ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਧਨੇਸਿਨਾ।

    ‘‘Yo no baddhe na jānāsi, brāhmaṇena dhanesinā;

    ਅਚ੍ਚਾਯਿਕੇਨ ਲੁਦ੍ਦੇਨ, ਯੋ ਨੋ ਗਾવੋવ ਸੁਮ੍ਭਤਿ॥

    Accāyikena luddena, yo no gāvova sumbhati.

    ੨੧੩੩.

    2133.

    ‘‘ਇਧੇવ ਅਚ੍ਛਤਂ ਕਣ੍ਹਾ, ਨ ਸਾ ਜਾਨਾਤਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ।

    ‘‘Idheva acchataṃ kaṇhā, na sā jānāti kismiñci;

    ਮਿਗੀવ ਖਿਰਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਯੂਥਾ ਹੀਨਾ ਪਕਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ॥

    Migīva khirasammattā, yūthā hīnā pakandatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਦਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸੋ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਓਲੋਕੇਤਿ। વੇਧਨ੍ਤਿ વੇਧਮਾਨੋ। ਤ੍વਞ੍ਚ ਨੋ ਤਾਤ, ਦਸ੍ਸਸੀਤਿ ਤ੍વਞ੍ਚ ਅਮ੍ਹੇ ਤਾਯ ਅਨਾਗਤਾਯ ਏવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਦਾਸਿ, ਏવਂ ਮਾ ਕਰਿ, ਅਧਿવਾਸੇਹਿ ਤ੍વਂ ਤਾવ। ਯਾવ ਅਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸੇਮੁ, ਅਥ ਨੋ ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ਤ੍વਂ ਪੁਨ ਦਸ੍ਸਸਿ। વਿਕ੍ਕਿਣਾਤੁ ਹਨਾਤੁ વਾਤਿ ਤਾਤ, ਅਮ੍ਮਾਯ ਆਗਤਕਾਲੇ ਏਸ ਅਮ੍ਹੇ વਿਕ੍ਕਿਣਾਤੁ વਾ ਹਨਤੁ વਾ। ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਕਰੋਤੁ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨੇਸ ਕਕ੍ਖਲ਼ੋ ਫਰੁਸੋ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਪੁਰਿਸਦੋਸੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਪੁਰਿਸਦੋਸੇ ਕਥੇਸਿ।

    Tattha udikkhatīti so pitu santikaṃ gantvā kampamāno oloketi. Vedhanti vedhamāno. Tvañca no tāta, dassasīti tvañca amhe tāya anāgatāya eva brāhmaṇassa dadāsi, evaṃ mā kari, adhivāsehi tvaṃ tāva. Yāva ammaṃ passemu, atha no tāya diṭṭhakāle tvaṃ puna dassasi. Vikkiṇātu hanātu vāti tāta, ammāya āgatakāle esa amhe vikkiṇātu vā hanatu vā. Yaṃ icchati, taṃ karotu. Apica kho panesa kakkhaḷo pharuso, aṭṭhārasahi purisadosehi samannāgatoti aṭṭhārasa purisadose kathesi.

    ਤਤ੍ਥ ਬਲਙ੍ਕਪਾਦੋਤਿ ਪਤ੍ਥਟਪਾਦੋ। ਅਨ੍ਧਨਖੋਤਿ ਪੂਤਿਨਖੋ। ਓવਦ੍ਧਪਿਣ੍ਡਿਕੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਗਲਿਤਪਿਣ੍ਡਿਕਮਂਸੋ। ਦੀਘੁਤ੍ਤਰੋਟ੍ਠੋਤਿ ਮੁਖਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤੇਨ ਦੀਘੇਨ ਉਤ੍ਤਰੋਟ੍ਠੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਚਪਲੋਤਿ ਪਗ੍ਘਰਿਤਲਾਲੋ। ਕਲ਼ਾਰੋਤਿ ਸੂਕਰਦਾਠਾਹਿ વਿਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਦਨ੍ਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ । ਭਗ੍ਗਨਾਸਕੋਤਿ ਭਗ੍ਗਾਯ વਿਸਮਾਯ ਨਾਸਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਲੋਹਮਸ੍ਸੂਤਿ ਤਮ੍ਬਲੋਹવਣ੍ਣਮਸ੍ਸੁ। ਹਰਿਤਕੇਸੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣવਿਰੂਲ਼੍ਹਕੇਸੋ। વਲੀਨਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਚਮ੍ਮਮਸ੍ਸ વਲਿਗ੍ਗਹਿਤਂ। ਤਿਲਕਾਹਤੋਤਿ ਕਾਲ਼ਤਿਲਕੇਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣੋ। ਪਿਙ੍ਗਲੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਦ੍ਧਪਿਙ੍ਗਲੋ ਬਿਲ਼ਾਰਕ੍ਖਿਸਦਿਸੇਹਿ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। વਿਨਤੋਤਿ ਕਟਿਯਂ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਖਨ੍ਧੇਤਿ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਙ੍ਕੋ। વਿਕਟੋਤਿ વਿਕਟਪਾਦੋ। ‘‘ਅਬਦ੍ਧਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਕਟਕਟਾ’’ਤਿ વਿਰવਨ੍ਤੇਹਿ ਅਟ੍ਠਿਸਨ੍ਧੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਬ੍ਰਹਾਤਿ ਦੀਘੋ। ਅਮਨੁਸ੍ਸੋਤਿ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸੋ, ਮਨੁਸ੍ਸવੇਸੇਨ વਿਚਰਨ੍ਤੋਪਿ ਯਕ੍ਖੋ ਏਸ। ਭਯਾਨਕੋਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਭਿਂਸਨਕੋ।

    Tattha balaṅkapādoti patthaṭapādo. Andhanakhoti pūtinakho. Ovaddhapiṇḍikoti heṭṭhāgalitapiṇḍikamaṃso. Dīghuttaroṭṭhoti mukhaṃ pidahitvā ṭhitena dīghena uttaroṭṭhena samannāgato. Capaloti paggharitalālo. Kaḷāroti sūkaradāṭhāhi viya nikkhantadantehi samannāgato . Bhagganāsakoti bhaggāya visamāya nāsāya samannāgato. Lohamassūti tambalohavaṇṇamassu. Haritakesoti suvaṇṇavaṇṇavirūḷhakeso. Valīnanti sarīracammamassa valiggahitaṃ. Tilakāhatoti kāḷatilakehi parikiṇṇo. Piṅgaloti nibbiddhapiṅgalo biḷārakkhisadisehi akkhīhi samannāgato. Vinatoti kaṭiyaṃ piṭṭhiyaṃ khandheti tīsu ṭhānesu vaṅko. Vikaṭoti vikaṭapādo. ‘‘Abaddhasandhī’’tipi vuttaṃ, ‘‘kaṭakaṭā’’ti viravantehi aṭṭhisandhīhi samannāgato. Brahāti dīgho. Amanussoti na manusso, manussavesena vicarantopi yakkho esa. Bhayānakoti ativiya bhiṃsanako.

    ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਉਦਾਹੁ ਯਕ੍ਖੋਤਿ ਤਾਤ, ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਇਮਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸੋਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਉਦਾਹੁ ਯਕ੍ਖੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਮਨੁਸ੍ਸੋ, ਅਥ ਖੋ ਮਂਸਲੋਹਿਤਭੋਜਨੋ ਯਕ੍ਖੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਧਨਂ ਤਂ ਤਾਤ ਯਾਚਤੀਤਿ ਤਾਤ, ਏਸ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਤ੍ਤਧਨਂ ਯਾਚਤਿ। ਉਦਿਕ੍ਖਸੀਤਿ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਸਿ। ਅਸ੍ਮਾ ਨੂਨ ਤੇ ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਤਾਤ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਹਦਯਂ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਮੁਦੁਕਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਸਹਤਿ, ਤ੍વਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਚ੍ਛਸਿ, ਤવ ਪਨ ਹਦਯਂ ਪਾਸਾਣੋ વਿਯ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਥ વਾ ਆਯਸਂ ਦਲ਼੍ਹਬਨ੍ਧਨਂ। ਤੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏવਰੂਪੇ ਦੁਕ੍ਖੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਨ ਰੁਜਤਿ।

    Manusso udāhu yakkhoti tāta, sace koci imaṃ brāhmaṇaṃ disvā evaṃ puccheyya ‘‘manussoyaṃ brāhmaṇo, udāhu yakkho’’ti. ‘‘Na manusso, atha kho maṃsalohitabhojano yakkho’’ti vattuṃ yuttaṃ. Dhanaṃ taṃ tāta yācatīti tāta, esa amhākaṃ maṃsaṃ khāditukāmo tumhe puttadhanaṃ yācati. Udikkhasīti ajjhupekkhasi. Asmā nūna te hadayanti tāta, mātāpitūnaṃ hadayaṃ nāma puttesu mudukaṃ hoti, puttānaṃ dukkhaṃ na sahati, tvaṃ ajānanto viya acchasi, tava pana hadayaṃ pāsāṇo viya maññe, atha vā āyasaṃ daḷhabandhanaṃ. Tena amhākaṃ evarūpe dukkhe uppanne na rujati.

    ਨ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਚ੍ਛਸਿ। ਅਚ੍ਚਾਯਿਕੇਨ ਲੁਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਲੁਦ੍ਦੇਨ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ। ਯੋ ਨੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਨੋ ਅਮ੍ਹੇ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਿਕੇ ਬਦ੍ਧੇ ਬਨ੍ਧਿਤੇ ਯੋ ਤ੍વਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ। ਸੁਮ੍ਭਤੀਤਿ ਪੋਥੇਤਿ। ਇਧੇવ ਅਚ੍ਛਤਨ੍ਤਿ ਤਾਤ, ਅਯਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਖੀਰਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਮਿਗਪੋਤਿਕਾ ਯੂਥਾ ਪਰਿਹੀਨਾ ਮਾਤਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਖੀਰਤ੍ਥਾਯ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਏવਂ ਅਮ੍ਮਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਂਯੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦੇਹਿ, ਅਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਯਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਇਧੇવ ਹੋਤੂਤਿ।

    Na jānāsīti ajānanto viya acchasi. Accāyikena luddenāti ativiya luddena pamāṇātikkantena. Yo noti brāhmaṇena no amhe kaniṭṭhabhātike baddhe bandhite yo tvaṃ na jānāsi. Sumbhatīti potheti. Idheva acchatanti tāta, ayaṃ kaṇhājinā kiñci dukkhaṃ na jānāti. Yathā nāma khīrasammattā migapotikā yūthā parihīnā mātaraṃ apassantī khīratthāya kandati, evaṃ ammaṃ apassantī kanditvā sussitvā marissati, tasmā maṃyeva brāhmaṇassa dehi, ahaṃ gamissāmi, ayaṃ kaṇhājinā idheva hotūti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਤਿ। ਤਤੋ ਕੁਮਾਰੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਆਰਬ੍ਭ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Evaṃ vuttepi mahāsatto na kiñci katheti. Tato kumāro mātāpitaro ārabbha paridevanto āha –

    ੨੧੩੪.

    2134.

    ‘‘ਨ ਮੇ ਇਦਂ ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਲਬ੍ਭਾ ਹਿ ਪੁਮੁਨਾ ਇਦਂ।

    ‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;

    ਯਞ੍ਚ ਅਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ ਇਤੋ॥

    Yañca ammaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.

    ੨੧੩੫.

    2135.

    ‘‘ਨ ਮੇ ਇਦਂ ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਲਬ੍ਭਾ ਹਿ ਪੁਮੁਨਾ ਇਦਂ।

    ‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;

    ਯਞ੍ਚ ਤਾਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ ਇਤੋ॥

    Yañca tātaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.

    ੨੧੩੬.

    2136.

    ‘‘ਸਾ ਨੂਨ ਕਪਣਾ ਅਮ੍ਮਾ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਰੁਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati;

    ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਕੁਮਾਰਿਂ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਿਂ॥

    Kaṇhājinaṃ apassantī, kumāriṃ cārudassaniṃ.

    ੨੧੩੭.

    2137.

    ‘‘ਸੋ ਨੂਨ ਕਪਣੋ ਤਾਤੋ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਰੁਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘So nūna kapaṇo tāto, cirarattāya rucchati;

    ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਰਿਂ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਿਂ॥

    Kaṇhājinaṃ apassanto, kumāriṃ cārudassaniṃ.

    ੨੧੩੮.

    2138.

    ‘‘ਸਾ ਨੂਨ ਕਪਣਾ ਅਮ੍ਮਾ, ਚਿਰਂ ਰੁਚ੍ਛਤਿ ਅਸ੍ਸਮੇ।

    ‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, ciraṃ rucchati assame;

    ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਕੁਮਾਰਿਂ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਿਂ॥

    Kaṇhājinaṃ apassantī, kumāriṃ cārudassaniṃ.

    ੨੧੩੯.

    2139.

    ‘‘ਸੋ ਨੂਨ ਕਪਣੋ ਤਾਤੋ, ਚਿਰਂ ਰੁਚ੍ਛਤਿ ਅਸ੍ਸਮੇ।

    ‘‘So nūna kapaṇo tāto, ciraṃ rucchati assame;

    ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਰਿਂ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਿਂ॥

    Kaṇhājinaṃ apassanto, kumāriṃ cārudassaniṃ.

    ੨੧੪੦.

    2140.

    ‘‘ਸਾ ਨੂਨ ਕਪਣਾ ਅਮ੍ਮਾ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਰੁਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati;

    ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤੇ વ ਰਤ੍ਤੇ વਾ, ਨਦੀવ ਅવਸੁਚ੍ਛਤਿ॥

    Aḍḍharatte va ratte vā, nadīva avasucchati.

    ੨੧੪੧.

    2141.

    ‘‘ਸੋ ਨੂਨ ਕਪਣੋ ਤਾਤੋ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਰੁਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘So nūna kapaṇo tāto, cirarattāya rucchati;

    ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤੇ વ ਰਤ੍ਤੇ વਾ, ਨਦੀવ ਅવਸੁਚ੍ਛਤਿ॥

    Aḍḍharatte va ratte vā, nadīva avasucchati.

    ੨੧੪੨.

    2142.

    ‘‘ਇਮੇ ਤੇ ਜਮ੍ਬੁਕਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, વੇਦਿਸਾ ਸਿਨ੍ਦੁવਾਰਕਾ।

    ‘‘Ime te jambukā rukkhā, vedisā sinduvārakā;

    વਿવਿਧਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Vividhāni rukkhajātāni, tāni ajja jahāmase.

    ੨੧੪੩.

    2143.

    ‘‘ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਪਨਸਾ ਚੇਮੇ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਾ ਚ ਕਪਿਤ੍ਥਨਾ।

    ‘‘Assatthā panasā ceme, nigrodhā ca kapitthanā;

    વਿવਿਧਾਨਿ ਫਲਜਾਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Vividhāni phalajātāni, tāni ajja jahāmase.

    ੨੧੪੪.

    2144.

    ‘‘ਇਮੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਆਰਾਮਾ, ਅਯਂ ਸੀਤੂਦਕਾ ਨਦੀ।

    ‘‘Ime tiṭṭhanti ārāmā, ayaṃ sītūdakā nadī;

    ਯਤ੍ਥਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਾਮ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Yatthassu pubbe kīḷāma, tāni ajja jahāmase.

    ੨੧੪੫.

    2145.

    ‘‘વਿવਿਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਜਾਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Vividhāni pupphajātāni, asmiṃ uparipabbate;

    ਯਾਨਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਧਾਰੇਮ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Yānassu pubbe dhārema, tāni ajja jahāmase.

    ੨੧੪੬.

    2146.

    ‘‘વਿવਿਧਾਨਿ ਫਲਜਾਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Vividhāni phalajātāni, asmiṃ uparipabbate;

    ਯਾਨਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭੁਞ੍ਜਾਮ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Yānassu pubbe bhuñjāma, tāni ajja jahāmase.

    ੨੧੪੭.

    2147.

    ‘‘ਇਮੇ ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਕਾ ਅਸ੍ਸਾ, ਬਲਿਬਦ੍ਦਾ ਚ ਨੋ ਇਮੇ।

    ‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;

    ਯੇਹਿਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਾਮ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਜਹਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Yehissu pubbe kīḷāma, tāni ajja jahāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਮੁਨਾਤਿ ਭવੇ વਿਚਰਨ੍ਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ। ਲਬ੍ਭਾਤਿ ਲਭਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ ਇਤੋਤਿ ਯਂ ਮੇ ਅਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਇਤੋ ਪੋਥਨਦੁਕ੍ਖਤੋ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ। ਰੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਰੋਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤੇ વ ਰਤ੍ਤੇ વਾਤਿ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤੇ વਾ ਸਕਲਰਤ੍ਤੇ વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਸਰਿਤ੍વਾ ਚਿਰਂ ਰੋਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਅવਸੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪੋਦਕਾ ਕੁਨ੍ਨਦੀ ਅવਸੁਸ੍ਸਤਿ। ਯਥਾ ਸਾ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਸੁਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਯੇવ ਸੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਮਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવਮਾਹ। વੇਦਿਸਾਤਿ ਓਲਮ੍ਬਨਸਾਖਾ। ਤਾਨੀਤਿ ਯੇਸਂ ਨੋ ਮੂਲਪੁਪ੍ਫਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਹਿ ਚਿਰਂ ਕੀਲ਼ਿਤਂ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਉਭੋਪਿ ਮਯਂ ਜਹਾਮ। ਹਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਤਾਤੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਕਤਾ ਹਤ੍ਥਿਕਾ।

    Tattha pumunāti bhave vicarantena purisena. Labbhāti labhitabbaṃ. Taṃ me dukkhataraṃ itoti yaṃ me ammaṃ passituṃ alabhantassa dukkhaṃ, taṃ ito pothanadukkhato sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena dukkhataraṃ. Rucchatīti rodissati. Aḍḍharatte va ratte vāti aḍḍharatte vā sakalaratte vā amhe saritvā ciraṃ rodissati. Avasucchatīti appodakā kunnadī avasussati. Yathā sā khippameva sussati, evaṃ aruṇe uggacchanteyeva sussitvā marissatīti adhippāyenevamāha. Vedisāti olambanasākhā. Tānīti yesaṃ no mūlapupphaphalāni gaṇhantehi ciraṃ kīḷitaṃ, tāni ajja ubhopi mayaṃ jahāma. Hatthikāti tātena amhākaṃ kīḷanatthāya katā hatthikā.

    ਤਂ ਏવਂ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਮੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਿਨਿਯਾ ਜੂਜਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੋਥੇਨ੍ਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Taṃ evaṃ paridevamānameva saddhiṃ bhaginiyā jūjako āgantvā pothento gahetvā pakkāmi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੪੮.

    2148.

    ‘‘ਨੀਯਮਾਨਾ ਕੁਮਾਰਾ ਤੇ, ਪਿਤਰਂ ਏਤਦਬ੍ਰવੁਂ।

    ‘‘Nīyamānā kumārā te, pitaraṃ etadabravuṃ;

    ਅਮ੍ਮਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ વਜ੍ਜਾਸਿ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਤਾਤ ਸੁਖੀ ਭવ॥

    Ammaṃ ārogyaṃ vajjāsi, tvañca tāta sukhī bhava.

    ੨੧੪੯.

    2149.

    ‘‘ਇਮੇ ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਕਾ ਅਸ੍ਸਾ, ਬਲਿਬਦ੍ਦਾ ਚ ਨੋ ਇਮੇ।

    ‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;

    ਤਾਨਿ ਅਮ੍ਮਾਯ ਦਜ੍ਜੇਸਿ, ਸੋਕਂ ਤੇਹਿ વਿਨੇਸ੍ਸਤਿ॥

    Tāni ammāya dajjesi, sokaṃ tehi vinessati.

    ੨੧੫੦.

    2150.

    ‘‘ਇਮੇ ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਕਾ ਅਸ੍ਸਾ, ਬਲਿਬਦ੍ਦਾ ਚ ਨੋ ਇਮੇ।

    ‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;

    ਤਾਨਿ ਅਮ੍ਮਾ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ, ਸੋਕਂ ਪਟਿવਿਨੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Tāni ammā udikkhantī, sokaṃ paṭivinessatī’’ti.

    ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਬਲવਸੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਹਦਯਮਂਸਂ ਉਣ੍ਹਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਕੇਸਰਸੀਹੇਨ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤવਾਰਣੋ વਿਯ ਰਾਹੁਮੁਖਂ ਪવਿਟ੍ਠਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਚ ਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇવਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tadā bodhisattassa putte ārabbha balavasoko uppajji, hadayamaṃsaṃ uṇhaṃ ahosi. So kesarasīhena gahitamattavāraṇo viya rāhumukhaṃ paviṭṭhacando viya ca kampamāno sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkonto assupuṇṇehi nettehi paṇṇasālaṃ pavisitvā kalunaṃ paridevi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੫੧.

    2151.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;

    ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ, ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇવਯੀ’’ਤਿ॥

    Paṇṇasālaṃ pavisitvā, kalunaṃ paridevayī’’ti.

    ਤਤੋ ਪਰਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਲਾਪਗਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ –

    Tato parā mahāsattassa vilāpagāthā honti –

    ੨੧੫੨.

    2152.

    ‘‘ਕਂ ਨ੍વਜ੍ਜ ਛਾਤਾ ਤਸਿਤਾ, ਉਪਰੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ।

    ‘‘Kaṃ nvajja chātā tasitā, uparucchanti dārakā;

    ਸਾਯਂ ਸਂવੇਸਨਾਕਾਲੇ, ਕੋ ਨੇ ਦਸ੍ਸਤਿ ਭੋਜਨਂ॥

    Sāyaṃ saṃvesanākāle, ko ne dassati bhojanaṃ.

    ੨੧੫੩.

    2153.

    ‘‘ਕਂ ਨ੍વਜ੍ਜ ਛਾਤਾ ਤਸਿਤਾ, ਉਪਰੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ।

    ‘‘Kaṃ nvajja chātā tasitā, uparucchanti dārakā;

    ਸਾਯਂ ਸਂવੇਸਨਾਕਾਲੇ, ‘ਅਮ੍ਮਾ ਛਾਤਮ੍ਹ ਦੇਥ ਨੋ’॥

    Sāyaṃ saṃvesanākāle, ‘ammā chātamha detha no’.

    ੨੧੫੪.

    2154.

    ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਪਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਅਨੁਪਾਹਨਾ।

    ‘‘Kathaṃ nu pathaṃ gacchanti, pattikā anupāhanā;

    ਸਨ੍ਤਾ ਸੂਨੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ, ਕੋ ਨੇ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ॥

    Santā sūnehi pādehi, ko ne hatthe gahessati.

    ੨੧੫੫.

    2155.

    ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਸੋ ਨ ਲਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਹਰਂ ਮਮ।

    ‘‘Kathaṃ nu so na lajjeyya, sammukhā paharaṃ mama;

    ਅਦੂਸਕਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਲਜ੍ਜੀ વਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ॥

    Adūsakānaṃ puttānaṃ, alajjī vata brāhmaṇo.

    ੨੧੫੬.

    2156.

    ‘‘ਯੋਪਿ ਮੇ ਦਾਸਿਦਾਸਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਪਨ ਪੇਸਿਯੋ।

    ‘‘Yopi me dāsidāsassa, añño vā pana pesiyo;

    ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁવਿਹੀਨਸ੍ਸ, ਕੋ ਲਜ੍ਜੀ ਪਹਰਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Tassāpi suvihīnassa, ko lajjī paharissati.

    ੨੧੫੭.

    2157.

    ‘‘વਾਰਿਜਸ੍ਸੇવ ਮੇ ਸਤੋ, ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕੁਮਿਨਾਮੁਖੇ।

    ‘‘Vārijasseva me sato, baddhassa kumināmukhe;

    ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਪਹਰਤਿ, ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ॥

    Akkosati paharati, piye putte apassato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਂ ਨ੍વਜ੍ਜਾਤਿ ਕਂ ਨੁ ਅਜ੍ਜ। ਉਪਰੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪਰੋਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਂવੇਸਨਾਕਾਲੇਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਸਨਾਕਾਲੇ। ਕੋਨੇ ਦਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕੋ ਨੇਸਂ ਭੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸਤਿ। ਕਥਂ ਨੁ ਪਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਕਥਂ ਨੁ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਪਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਾਦੀਹਿ વਿਰਹਿਤਾ। ਅਨੁਪਾਹਨਾਤਿ ਉਪਾਹਨਮਤ੍ਤੇਨਪਿ વਿਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾਲਪਾਦਾ। ਗਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਿਲਮਥવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਾਯ ਕੋ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤਿ। ਦਾਸਿਦਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਦਾਸਿਯਾ ਦਾਸੋ ਅਸ੍ਸ। ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਪਨ ਪੇਸਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਾਸੋ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਾਸੋਤਿ ਏવਂ ਦਾਸਪਤਿਦਾਸਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ‘‘ਯੋ ਮਯ੍ਹਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪੇਸਿਯੋ ਪੇਸਨਕਾਰਕੋ ਅਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਸੁવਿਹੀਨਸ੍ਸਪਿ ਅਯਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਦਾਸਪਤਿਦਾਸੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ। ਕੋ ਲਜ੍ਜੀਤਿ ਕੋ ਲਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਹਰੇਯ੍ਯ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਨੁ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜਸ੍ਸ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ। વਾਰਿਜਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਕੁਮਿਨਾਮੁਖੇ ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਚ੍ਛਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਮਮ। ਅਪਸ੍ਸਤੋਤਿ -ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਚੇવ ਪਹਰਤਿ ਚ, ਅਹੋ વਤ ਦਾਰੁਣੋਤਿ।

    Tattha kaṃ nvajjāti kaṃ nu ajja. Uparucchantīti saṭṭhiyojanamaggaṃ gantvā uparodissanti. Saṃvesanākāleti mahājanassa parivesanākāle. Kone dassatīti ko nesaṃ bhojanaṃ dassati. Kathaṃ nu pathaṃ gacchantīti kathaṃ nu saṭṭhiyojanamaggaṃ gamissanti. Pattikāti hatthiyānādīhi virahitā. Anupāhanāti upāhanamattenapi viyuttā sukhumālapādā. Gahessatīti kilamathavinodanatthāya ko gaṇhissati. Dāsidāsassāti dāsiyā dāso assa. Añño vā pana pesiyoti tassapi dāso, tassapi dāsoti evaṃ dāsapatidāsaparamparāya ‘‘yo mayhaṃ catuttho pesiyo pesanakārako assa, tassa evaṃ suvihīnassapi ayaṃ vessantarassa dāsapatidāso’’ti ñatvā. Ko lajjīti ko lajjāsampanno pahareyya, yuttaṃ nu kho tassa nillajjassa mama putte paharitunti. Vārijassevāti kumināmukhe baddhassa macchasseva sato mama. Apassatoti a-kāro nipātamatto, passantasseva piyaputte akkosati ceva paharati ca, aho vata dāruṇoti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰੇਸੁ ਸਿਨੇਹੇਨ ਏવਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਤਿવਿਯ વਿਹੇਠੇਤਿ, ਸੋਕਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ ਕੁਮਾਰੇ’’ਤਿ । ਤਤੋ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਪੀਲ਼ਨਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ ਸਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਾ ਇਮਾ ਦ੍વੇ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਗਾਥਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ –

    Athassa kumāresu sinehena evaṃ parivitakko udapādi ‘‘ayaṃ brāhmaṇo mama putte ativiya viheṭheti, sokaṃ sandhāretuṃ na sakkomi, brāhmaṇaṃ anubandhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā ānessāmi te kumāre’’ti . Tato ‘‘aṭṭhānametaṃ kumārānaṃ pīḷanaṃ atidukkhanti dānaṃ datvā pacchānutappaṃ nāma sataṃ dhammo na hotī’’ti cintesi. Tadatthajotanā imā dve parivitakkagāthā nāma honti –

    ੨੧੫੮.

    2158.

    ‘‘ਅਦੁ ਚਾਪਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਖਗ੍ਗਂ ਬਨ੍ਧਿਯ વਾਮਤੋ।

    ‘‘Adu cāpaṃ gahetvāna, khaggaṃ bandhiya vāmato;

    ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਕੇ ਪੁਤ੍ਤੇ, ਪੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ વਧੋ ਦੁਖੋ॥

    Ānessāmi sake putte, puttānañhi vadho dukho.

    ੨੧੫੯.

    2159.

    ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਰੂਪਂ, ਯਂ ਕੁਮਾਰਾ વਿਹਞ੍ਞਰੇ।

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ dukkharūpaṃ, yaṃ kumārā vihaññare;

    ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, ਕੋ ਦਤ੍વਾ ਅਨੁਤਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ॥

    Satañca dhammamaññāya, ko datvā anutappatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪવੇਣਿਧਮ੍ਮਂ।

    Tattha satanti pubbabodhisattānaṃ paveṇidhammaṃ.

    ਸੋ ਕਿਰ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪવੇਣਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ। ਤਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ , ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ , ਪੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ, ਭਰਿਯਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ, ਜੀવਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਅਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਪੁਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਹੋਮਿ, ਮਯਾਪਿ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਅਦਤ੍વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭવਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ ਪਰੇਸਂ ਦਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਤવ ਨਾਨੁਰੂਪੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਭਾਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਏਸੋ ਕੁਮਾਰੇ ਮਾਰੇਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਮ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਸਮਾਦਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਦ੍વਾਰੇ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਕਞ੍ਚਨਪਟਿਮਾ વਿਯ ਨਿਸੀਦਿ। ਜੂਜਕੋਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਕੁਮਾਰੇ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਨੇਤਿ। ਤਤੋ ਕੁਮਾਰੋ વਿਲਪਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    So kira tasmiṃ khaṇe bodhisattānaṃ paveṇiṃ anussari. Tato ‘‘sabbabodhisattānaṃ dhanapariccāgaṃ , aṅgapariccāgaṃ , puttapariccāgaṃ, bhariyapariccāgaṃ, jīvitapariccāganti ime pañca mahāpariccāge apariccajitvā buddhabhūtapubbo nāma natthi. Ahampi tesaṃ abbhantaro homi, mayāpi piyaputtadhītaro adatvā na sakkā buddhena bhavitu’’nti cintetvā ‘‘kiṃ tvaṃ vessantara paresaṃ dāsatthāya dinnaputtānaṃ dukkhabhāvaṃ na jānāsi, yena brāhmaṇaṃ anubandhitvā jīvitakkhayaṃ pāpessāmīti saññaṃ uppādesi, dānaṃ datvā pacchānutappo nāma tava nānurūpo’’ti evaṃ attānaṃ paribhāsitvā ‘‘sacepi eso kumāre māressati, dinnakālato paṭṭhāya mama na kiñci hotī’’ti daḷhasamādānaṃ adhiṭṭhāya paṇṇasālato nikkhamitvā paṇṇasāladvāre pāsāṇaphalake kañcanapaṭimā viya nisīdi. Jūjakopi bodhisattassa sammukhe kumāre pothetvā neti. Tato kumāro vilapanto āha –

    ੨੧੬੦.

    2160.

    ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰੇવਮਾਹਂਸੁ, ਨਰਾ ਏਕਚ੍ਚਿਯਾ ਇਧ।

    ‘‘Saccaṃ kirevamāhaṃsu, narā ekacciyā idha;

    ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਸਕਾ ਮਾਤਾ, ਯਥਾ ਨਤ੍ਥਿ ਤਥੇવ ਸੋ॥

    Yassa natthi sakā mātā, yathā natthi tatheva so.

    ੨੧੬੧.

    2161.

    ‘‘ਏਹਿ ਕਣ੍ਹੇ ਮਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਨਤ੍ਥਤ੍ਥੋ ਜੀવਿਤੇਨ ਨੋ।

    ‘‘Ehi kaṇhe marissāma, natthattho jīvitena no;

    ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਾਤਿ ਜਨਿਨ੍ਦੇਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਨੇਸਿਨੋ।

    Dinnamhāti janindena, brāhmaṇassa dhanesino;

    ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਸ੍ਸ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਯੋ ਨੋ ਗਾવੋવ ਸੁਮ੍ਭਤਿ॥

    Accāyikassa luddassa, yo no gāvova sumbhati.

    ੨੧੬੨.

    2162.

    ‘‘ਇਮੇ ਤੇ ਜਮ੍ਬੁਕਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, વੇਦਿਸਾ ਸਿਨ੍ਦੁવਾਰਕਾ।

    ‘‘Ime te jambukā rukkhā, vedisā sinduvārakā;

    વਿવਿਧਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਕਣ੍ਹੇ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Vividhāni rukkhajātāni, tāni kaṇhe jahāmase.

    ੨੧੬੩.

    2163.

    ‘‘ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਪਨਸਾ ਚੇਮੇ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਾ ਚ ਕਪਿਤ੍ਥਨਾ।

    ‘‘Assatthā panasā ceme, nigrodhā ca kapitthanā;

    વਿવਿਧਾਨਿ ਫਲਜਾਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਕਣ੍ਹੇ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Vividhāni phalajātāni, tāni kaṇhe jahāmase.

    ੨੧੬੪.

    2164.

    ‘‘ਇਮੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਆਰਾਮਾ, ਅਯਂ ਸੀਤੂਦਕਾ ਨਦੀ।

    ‘‘Ime tiṭṭhanti ārāmā, ayaṃ sītūdakā nadī;

    ਯਤ੍ਥਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਾਮ, ਤਾਨਿ ਕਣ੍ਹੇ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Yatthassu pubbe kīḷāma, tāni kaṇhe jahāmase.

    ੨੧੬੫.

    2165.

    ‘‘વਿવਿਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਜਾਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Vividhāni pupphajātāni, asmiṃ uparipabbate;

    ਯਾਨਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਧਾਰੇਮ, ਤਾਨਿ ਕਣ੍ਹੇ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Yānassu pubbe dhārema, tāni kaṇhe jahāmase.

    ੨੧੬੬.

    2166.

    ‘‘વਿવਿਧਾਨਿ ਫਲਜਾਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Vividhāni phalajātāni, asmiṃ uparipabbate;

    ਯਾਨਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭੁਞ੍ਜਾਮ, ਤਾਨਿ ਕਣ੍ਹੇ ਜਹਾਮਸੇ॥

    Yānassu pubbe bhuñjāma, tāni kaṇhe jahāmase.

    ੨੧੬੭.

    2167.

    ‘‘ਇਮੇ ਨੋ ਹਤ੍ਥਿਕਾ ਅਸ੍ਸਾ, ਬਲਿਬਦ੍ਦਾ ਚ ਨੋ ਇਮੇ।

    ‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;

    ਯੇਹਿਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਾਮ, ਤਾਨਿ ਕਣ੍ਹੇ ਜਹਾਮਸੇ’’ਤਿ॥

    Yehissu pubbe kīḷāma, tāni kaṇhe jahāmase’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਕਾ ਮਾਤਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਥਾ ਨਤ੍ਥਿਯੇવ।

    Tattha yassāti yassa santike sakā mātā natthi. Pitā atthi, yathā natthiyeva.

    ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾ ਪਤਿ। ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਬਨ੍ਧਨવਲ੍ਲਿ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗਤਾ। ਤੇ ਪਹਟਕੁਕ੍ਕੁਟਾ વਿਯ ਕਮ੍ਪਨ੍ਤਾ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਏਕવੇਗੇਨੇવ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Puna brāhmaṇo ekasmiṃ visamaṭṭhāne pakkhalitvā pati. Tesaṃ hatthato bandhanavalli muccitvā gatā. Te pahaṭakukkuṭā viya kampantā palāyitvā ekavegeneva pitu santikaṃ āgamiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੬੮.

    2168.

    ‘‘ਨੀਯਮਾਨਾ ਕੁਮਾਰਾ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਮੁਞ੍ਚਿਯ।

    ‘‘Nīyamānā kumārā te, brāhmaṇassa pamuñciya;

    ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਧਾવਿਂਸੁ, ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ’’ਤਿ॥

    Tena tena padhāviṃsu, jālī kaṇhājinā cubho’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤੇਨ ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਮੁਤ੍ਤਖਣੇਨ ਯੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਤੇਸਂ ਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਪਧਾવਿਂਸੁ, ਪਧਾવਿਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਞ੍ਞੇવ ਆਗਮਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha tena tenāti tena muttakhaṇena yena disābhāgena tesaṃ pitā atthi, tena padhāviṃsu, padhāvitvā pitu santikaññeva āgamiṃsūti attho.

    ਜੂਜਕੋ વੇਗੇਨੁਟ੍ਠਾਯ વਲ੍ਲਿਦਣ੍ਡਹਤ੍ਥੋ ਕਪ੍ਪੁਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਿ વਿਯ ਅવਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਤਿવਿਯ ਪਲਾਯਿਤੁਂ ਛੇਕਾ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਨੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Jūjako vegenuṭṭhāya vallidaṇḍahattho kappuṭṭhānaggi viya avattharanto āgantvā ‘‘ativiya palāyituṃ chekā tumhe’’ti hatthe bandhitvā puna nesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੬੯.

    2169.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੋ ਰਜ੍ਜੁਮਾਦਾਯ, ਦਣ੍ਡਞ੍ਚਾਦਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Tato so rajjumādāya, daṇḍañcādāya brāhmaṇo;

    ਆਕੋਟਯਨ੍ਤੋ ਤੇ ਨੇਤਿ, ਸਿવਿਰਾਜਸ੍ਸ ਪੇਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ॥

    Ākoṭayanto te neti, sivirājassa pekkhato’’ti.

    ਏવਂ ਨੀਯਮਾਨੇਸੁ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਪਿਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ nīyamānesu kaṇhājinā nivattitvā olokentī pitarā saddhiṃ sallapi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੭੦.

    2170.

    ‘‘ਤਂ ਤਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾવੋਚ, ਅਯਂ ਮਂ ਤਾਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Taṃ taṃ kaṇhājināvoca, ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo;

    ਲਟ੍ਠਿਯਾ ਪਟਿਕੋਟੇਤਿ, ਘਰੇ ਜਾਤਂવ ਦਾਸਿਯਂ॥

    Laṭṭhiyā paṭikoṭeti, ghare jātaṃva dāsiyaṃ.

    ੨੧੭੧.

    2171.

    ‘‘ਨ ਚਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਾਤ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta, dhammikā honti brāhmaṇā;

    ਯਕ੍ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣੇਨ, ਖਾਦਿਤੁਂ ਤਾਤ ਨੇਤਿ ਨੋ।

    Yakkho brāhmaṇavaṇṇena, khādituṃ tāta neti no;

    ਨੀਯਮਾਨੇ ਪਿਸਾਚੇਨ, ਕਿਂ ਨੁ ਤਾਤ ਉਦਿਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥

    Nīyamāne pisācena, kiṃ nu tāta udikkhasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਸ੍ਸਮਾਨਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਿਤਰਂ ਸਿવਿਰਾਜਾਨਂ। ਦਾਸਿਯਨ੍ਤਿ ਦਾਸਿਕਂ। ਖਾਦਿਤੁਨ੍ਤਿ ਖਾਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅਯਂ ਨੋ ਗਿਰਿਦ੍વਾਰਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਯੇવ ਉਭੋਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਰਤ੍ਤਲੋਹਿਤਬਿਨ੍ਦੁਂ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤੇਹਿ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨੇਤਿ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਖਾਦਿਤੁਂ વਾ ਪਚਿਤੁਂ વਾ ਨੀਯਮਾਨੇ ਕਿਂ ਅਮ੍ਹੇ ਉਦਿਕ੍ਖਸਿ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਸੁਖਿਤੋ ਹੋਹੀਤਿ ਪਰਿਦੇવਿ।

    Tattha tanti taṃ passamānaṃ nisinnaṃ pitaraṃ sivirājānaṃ. Dāsiyanti dāsikaṃ. Khāditunti khādanatthāya ayaṃ no giridvāraṃ asampatteyeva ubhohi cakkhūhi rattalohitabinduṃ paggharantehi khādissāmīti neti, tvañca khādituṃ vā pacituṃ vā nīyamāne kiṃ amhe udikkhasi, sabbadā sukhito hohīti paridevi.

    ਦਹਰਕੁਮਾਰਿਕਾਯ વਿਲਪਨ੍ਤਿਯਾ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲવਸੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਹਦਯવਤ੍ਥੁ ਉਣ੍ਹਂ ਅਹੋਸਿ। ਨਾਸਿਕਾਯ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿਯਾ ਮੁਖੇਨ ਉਣ੍ਹੇ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਲੋਹਿਤਬਿਨ੍ਦੂਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਇਦਂ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਿਨੇਹਦੋਸੇਨ ਜਾਤਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨ। ਸਿਨੇਹਂ ਅਕਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੇਨੇવ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਤਥਾਰੂਪਂ ਸੋਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਬਲੇਨ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਪਕਤਿਨਿਸਿਨ੍ਨਾਕਾਰੇਨੇવ ਨਿਸੀਦਿ। ਗਿਰਿਦ੍વਾਰਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਯੇવ ਕੁਮਾਰਿਕਾ વਿਲਪਨ੍ਤੀ ਅਗਮਾਸਿ।

    Daharakumārikāya vilapantiyā kampamānāya gacchantiyā mahāsattassa balavasoko uppajji, hadayavatthu uṇhaṃ ahosi. Nāsikāya appahontiyā mukhena uṇhe assāsapassāse vissajjesi. Assūni lohitabindūni hutvā nettehi nikkhamiṃsu. So ‘‘idaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ sinehadosena jātaṃ, na aññena kāraṇena. Sinehaṃ akatvā majjhatteneva bhavitabba’’nti tathārūpaṃ sokaṃ attano ñāṇabalena vinodetvā pakatinisinnākāreneva nisīdi. Giridvāraṃ asampattāyeva kumārikā vilapantī agamāsi.

    ੨੧੭੨.

    2172.

    ‘‘ਇਮੇ ਨੋ ਪਾਦਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਦੀਘੋ ਚਦ੍ਧਾ ਸੁਦੁਗ੍ਗਮੋ।

    ‘‘Ime no pādakā dukkhā, dīgho caddhā suduggamo;

    ਨੀਚੇ ਚੋਲਮ੍ਬਤੇ ਸੂਰਿਯੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚ ਧਾਰੇਤਿ ਨੋ॥

    Nīce colambate sūriyo, brāhmaṇo ca dhāreti no.

    ੨੧੭੩.

    2173.

    ‘‘ਓਕਨ੍ਦਾਮਸੇ ਭੂਤਾਨਿ, ਪਬ੍ਬਤਾਨਿ વਨਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Okandāmase bhūtāni, pabbatāni vanāni ca;

    ਸਰਸ੍ਸ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਾਮ, ਸੁਪਤਿਤ੍ਥੇ ਚ ਆਪਕੇ॥

    Sarassa sirasā vandāma, supatitthe ca āpake.

    ੨੧੭੪.

    2174.

    ‘‘ਤਿਣਲਤਾਨਿ ਓਸਧ੍ਯੋ, ਪਬ੍ਬਤਾਨਿ વਨਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Tiṇalatāni osadhyo, pabbatāni vanāni ca;

    ਅਮ੍ਮਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ વਜ੍ਜਾਥ, ਅਯਂ ਨੋ ਨੇਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ॥

    Ammaṃ ārogyaṃ vajjātha, ayaṃ no neti brāhmaṇo.

    ੨੧੭੫.

    2175.

    ‘‘વਜ੍ਜਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਮਦ੍ਦਿਂ ਅਸ੍ਮਾਕ ਮਾਤਰਂ।

    ‘‘Vajjantu bhonto ammañca, maddiṃ asmāka mātaraṃ;

    ਸਚੇ ਅਨੁਪਤਿਤੁਕਾਮਾਸਿ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਅਨੁਪਤਿਯਾਸਿ ਨੋ॥

    Sace anupatitukāmāsi, khippaṃ anupatiyāsi no.

    ੨੧੭੬.

    2176.

    ‘‘ਅਯਂ ਏਕਪਦੀ ਏਤਿ, ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਸ੍ਸਮਂ।

    ‘‘Ayaṃ ekapadī eti, ujuṃ gacchati assamaṃ;

    ਤਮੇવਾਨੁਪਤੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਪਿ ਪਸ੍ਸੇਸਿ ਨੇ ਲਹੁਂ॥

    Tamevānupateyyāsi, api passesi ne lahuṃ.

    ੨੧੭੭.

    2177.

    ‘‘ਅਹੋ વਤ ਰੇ ਜਟਿਨੀ, વਨਮੂਲਫਲਹਾਰਿਕੇ।

    ‘‘Aho vata re jaṭinī, vanamūlaphalahārike;

    ਸੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਅਸ੍ਸਮਂ, ਤਂ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Suññaṃ disvāna assamaṃ, taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

    ੨੧੭੮.

    2178.

    ‘‘ਅਤਿવੇਲਂ ਨੁ ਅਮ੍ਮਾਯ, ਉਞ੍ਛਾ ਲਦ੍ਧੋ ਅਨਪ੍ਪਕੋ।

    ‘‘Ativelaṃ nu ammāya, uñchā laddho anappako;

    ਯਾ ਨੋ ਬਦ੍ਧੇ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਧਨੇਸਿਨਾ॥

    Yā no baddhe na jānāsi, brāhmaṇena dhanesinā.

    ੨੧੭੯.

    2179.

    ‘‘ਅਚ੍ਚਾਯਿਕੇਨ ਲੁਦ੍ਦੇਨ, ਯੋ ਨੋ ਗਾવੋવ ਸੁਮ੍ਭਤਿ।

    ‘‘Accāyikena luddena, yo no gāvova sumbhati;

    ਅਪਜ੍ਜ ਅਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸੇਮੁ, ਸਾਯਂ ਉਞ੍ਛਾਤੋ ਆਗਤਂ॥

    Apajja ammaṃ passemu, sāyaṃ uñchāto āgataṃ.

    ੨੧੮੦.

    2180.

    ‘‘ਦਜ੍ਜਾ ਅਮ੍ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਫਲਂ ਖੁਦ੍ਦੇਨ ਮਿਸ੍ਸਿਤਂ।

    ‘‘Dajjā ammā brāhmaṇassa, phalaṃ khuddena missitaṃ;

    ਤਦਾਯਂ ਅਸਿਤੋ ਧਾਤੋ, ਨ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਧਾਰਯੇਯ੍ਯ ਨੋ॥

    Tadāyaṃ asito dhāto, na bāḷhaṃ dhārayeyya no.

    ੨੧੮੧.

    2181.

    ‘‘ਸੂਨਾ ਚ વਤ ਨੋ ਪਾਦਾ, ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਧਾਰੇਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Sūnā ca vata no pādā, bāḷhaṃ dhāreti brāhmaṇo;

    ਇਤਿ ਤਤ੍ਥ વਿਲਪਿਂਸੁ, ਕੁਮਾਰਾ ਮਾਤੁਗਿਦ੍ਧਿਨੋ’’ਤਿ॥

    Iti tattha vilapiṃsu, kumārā mātugiddhino’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਾਦਕਾਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਦਾ। ਓਕਨ੍ਦਾਮਸੇਤਿ ਅવਕਨ੍ਦਾਮ, ਅਪਚਿਤਿਂ ਨੀਚવੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਜਾਨਾਪੇਮ। ਸਰਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਦੁਮਸਰਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨੇવ ਨਾਗਕੁਲਾਨਿ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਾਮ। ਸੁਪਤਿਤ੍ਥੇ ਚ ਆਪਕੇਤਿ ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਾਯ ਨਦਿਯਾ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾਪਿ વਨ੍ਦਾਮ। ਤਿਣਲਤਾਨੀਤਿ ਤਿਣਾਨਿ ਚ ਓਲਮ੍ਬਕਲਤਾਯੋ ਚ। ਓਸਧ੍ਯੋਤਿ ਓਸਧਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯੇવਮਾਹ। ਅਨੁਪਤਿਤੁਕਾਮਾਸੀਤਿ ਸਚੇਪਿ ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਦਾਨੁਪਦਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾਸਿ। ਅਪਿ ਪਸ੍ਸੇਸਿ ਨੇ ਲਹੁਨ੍ਤਿ ਅਪਿ ਨਾਮ ਏਤਾਯ ਏਕਪਦਿਯਾ ਅਨੁਪਤਮਾਨਾ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਤੇ ਲਹੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਏવਂ ਤਂ વਦੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ। ਜਟਿਨੀਤਿ ਬਦ੍ਧਜਟਂ ਆਰਬ੍ਭ ਮਾਤਰਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਲਪਨੇਨ ਆਲਪਨ੍ਤੀ ਆਹ। ਅਤਿવੇਲਨ੍ਤਿ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਉਞ੍ਛਾਤਿ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ । ਫਲਨ੍ਤਿ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਂ। ਖੁਦ੍ਦੇਨ ਮਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮਧੁਨਾ ਮਿਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਸਿਤੋਤਿ ਅਸਿਤਾਸਨੋ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਫਲੋ। ਧਾਤੋਤਿ ਸੁਹਿਤੋ। ਨ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਧਾਰਯੇਯ੍ਯ ਨੋਤਿ ਨ ਨੋ ਬਾਲ਼੍ਹਂ વੇਗੇਨ ਨਯੇਯ੍ਯ। ਮਾਤੁਗਿਦ੍ਧਿਨੋਤਿ ਮਾਤਰਿ ਗਿਦ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਬਲવਸਿਨੇਹਾ ਏવਂ વਿਲવਿਂਸੂਤਿ।

    Tattha pādakāti khuddakapādā. Okandāmaseti avakandāma, apacitiṃ nīcavuttiṃ dassentā jānāpema. Sarassāti imassa padumasarassa pariggāhakāneva nāgakulāni sirasā vandāma. Supatitthe ca āpaketi supatitthāya nadiyā adhivatthā devatāpi vandāma. Tiṇalatānīti tiṇāni ca olambakalatāyo ca. Osadhyoti osadhiyo. Sabbattha adhivatthā devatā sandhāyevamāha. Anupatitukāmāsīti sacepi sā amhākaṃ padānupadaṃ āgantukāmāsi. Api passesi ne lahunti api nāma etāya ekapadiyā anupatamānā puttake te lahuṃ passeyyāsīti evaṃ taṃ vadeyyāthāti. Jaṭinīti baddhajaṭaṃ ārabbha mātaraṃ parammukhālapanena ālapantī āha. Ativelanti pamāṇātikkantaṃ katvā. Uñchāti uñchācariyāya . Phalanti vanamūlaphalāphalaṃ. Khuddena missitanti khuddakamadhunā missitaṃ. Asitoti asitāsano paribhuttaphalo. Dhātoti suhito. Na bāḷhaṃ dhārayeyya noti na no bāḷhaṃ vegena nayeyya. Mātugiddhinoti mātari giddhena samannāgatā balavasinehā evaṃ vilaviṃsūti.

    ਦਾਰਕਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dārakapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਮਦ੍ਦੀਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ

    Maddīpabbavaṇṇanā

    ਯਂ ਪਨ ਤਂ ਰਞ੍ਞਾ ਪਥવਿਂ ਉਨ੍ਨਾਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਜਾਤਂ, ਤੇਨਪਿ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਹਦਯਾ વਿਯ ਹਿਮવਨ੍ਤવਾਸਿਨੋ ਦੇવਾ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਨਿਯਮਾਨਾਨਂ ਤਂ વਿਲਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ‘‘ਸਚੇ ਮਦ੍ਦੀ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਅਸ੍ਸਮਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਅਦਿਸ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਲવਸਿਨੇਹੇਨ ਪਦਾਨੁਪਦਂ ਧਾવਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਤੇ ਤਯੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿવੇਸੇ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਦੇવਿਯਾ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਸਨ੍ਨਿਰੁਮ੍ਭਿਤ੍વਾ ਯਾਚਿਯਮਾਨਾਪਿ ਯਾવ ਸੂਰਿਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਾ ਮਗ੍ਗਂ ਅਦਤ੍વਾ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੇਨ ਅਸ੍ਸਮਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸਾ ਸੀਹਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅવਿਹੇਠਨਤ੍ਥਾਯ ਆਰਕ੍ਖਂ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Yaṃ pana taṃ raññā pathaviṃ unnādetvā brāhmaṇassa piyaputtesu dinnesu yāva brahmalokā ekakolāhalaṃ jātaṃ, tenapi bhijjamānahadayā viya himavantavāsino devā tesaṃ brāhmaṇena niyamānānaṃ taṃ vilāpaṃ sutvā mantayiṃsu ‘‘sace maddī kālasseva assamaṃ āgamissati, tattha puttake adisvā vessantaraṃ pucchitvā brāhmaṇassa dinnabhāvaṃ sutvā balavasinehena padānupadaṃ dhāvitvā mahantaṃ dukkhaṃ anubhaveyyā’’ti. Atha te tayo devaputte ‘‘tumhe sīhabyagghadīpivese nimminitvā deviyā āgamanamaggaṃ sannirumbhitvā yāciyamānāpi yāva sūriyatthaṅgamanā maggaṃ adatvā yathā candālokena assamaṃ pavisissati, evamassā sīhādīnampi aviheṭhanatthāya ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ kareyyāthā’’ti āṇāpesuṃ. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੧੮੨.

    2182.

    ‘‘ਤੇਸਂ ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਤਯੋ વਾਲ਼ਾ વਨੇ ਮਿਗਾ।

    ‘‘Tesaṃ lālappitaṃ sutvā, tayo vāḷā vane migā;

    ਸੀਹੋ ਬ੍ਯਗ੍ਘੋ ਚ ਦੀਪਿ ਚ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવੁਂ॥

    Sīho byaggho ca dīpi ca, idaṃ vacanamabravuṃ.

    ੨੧੮੩.

    2183.

    ‘‘ਮਾ ਹੇવ ਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਸਾਯਂ ਉਞ੍ਛਾਤੋ ਆਗਮਾ।

    ‘‘Mā heva no rājaputtī, sāyaṃ uñchāto āgamā;

    ਮਾ ਹੇવਮ੍ਹਾਕ ਨਿਬ੍ਭੋਗੇ, ਹੇਠਯਿਤ੍ਥ વਨੇ ਮਿਗਾ॥

    Mā hevamhāka nibbhoge, heṭhayittha vane migā.

    ੨੧੮੪.

    2184.

    ‘‘ਸੀਹੋ ਚੇ ਨਂ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯ, ਬ੍ਯਗ੍ਘੋ ਦੀਪਿ ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ।

    ‘‘Sīho ce naṃ viheṭheyya, byaggho dīpi ca lakkhaṇaṃ;

    ਨੇવ ਜਾਲੀਕੁਮਾਰਸ੍ਸ, ਕੁਤੋ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਸਿਯਾ।

    Neva jālīkumārassa, kuto kaṇhājinā siyā;

    ਉਭਯੇਨੇવ ਜੀਯੇਥ, ਪਤਿਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ॥

    Ubhayeneva jīyetha, patiṃ putte ca lakkhaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਯੋ ਜਨਾ ਸੀਹੋ ਚ ਬ੍ਯਗ੍ਘੋ ਚ ਦੀਪਿ ਚਾਤਿ ਏવਂ ਤਯੋ વਾਲ਼ਾ વਨੇ ਮਿਗਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਾ ਦੇવਤਾ ਤਯੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇ વਚਨਮਬ੍ਰવੁਂ। ਮਾ ਹੇવ ਨੋਤਿ ਮਦ੍ਦੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਉਞ੍ਛਾਤੋ ਸਾਯਂ ਮਾ ਆਗਮਿ, ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੇਨ ਸਾਯਂ ਆਗਚ੍ਛਤੂਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਮਾ ਹੇવਮ੍ਹਾਕ ਨਿਬ੍ਭੋਗੇਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਬ੍ਭੋਗੇ વਿਜਿਤੇ વਨਘਟਾਯਂ ਮਾ ਨਂ ਕੋਚਿਪਿ વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗੋ વਿਹੇਠੇਸਿ। ਨ ਯਥਾ વਿਹੇਠੇਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੀਹੋ ਚੇ ਨਨ੍ਤਿ ਸਚੇ ਹਿ ਤਂ ਅਨਾਰਕ੍ਖਂ ਸੀਹਾਦੀਸੁ ਕੋਚਿ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯ, ਅਥਸ੍ਸਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤਾਯ ਨੇવ ਜਾਲਿਕੁਮਾਰੋ ਅਸ੍ਸ, ਕੁਤੋ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਸਿਯਾ। ਏવਂ ਸਾ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਭਯੇਨੇવ ਜੀਯੇਥ ਪਤਿਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ ਜੀਯੇਥੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਮਸ੍ਸਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਕਰੋਥਾਤਿ।

    Tattha idaṃ vacanamabravunti ‘‘tumhe tayo janā sīho ca byaggho ca dīpi cāti evaṃ tayo vāḷā vane migā hothā’’ti idaṃ tā devatā tayo devaputte vacanamabravuṃ. Mā heva noti maddī rājaputtī uñchāto sāyaṃ mā āgami, candālokena sāyaṃ āgacchatūti vadanti. Mā hevamhāka nibbhogeti amhākaṃ nibbhoge vijite vanaghaṭāyaṃ mā naṃ kocipi vane vāḷamigo viheṭhesi. Na yathā viheṭheti, evamassā ārakkhaṃ gaṇhathāti vadanti. Sīho ce nanti sace hi taṃ anārakkhaṃ sīhādīsu koci viheṭheyya, athassā jīvitakkhayaṃ pattāya neva jālikumāro assa, kuto kaṇhājinā siyā. Evaṃ sā lakkhaṇasampannā ubhayeneva jīyetha patiṃ putte cāti dvīhi koṭṭhāsehi jīyetheva, tasmā susaṃvihitamassā ārakkhaṃ karothāti.

    ਅਥ ਤੇ ਤਯੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਾਸਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਤਂ વਚਨਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਮਦ੍ਦੀਪਿ ਖੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਦੁਸ੍ਸੁਪਿਨੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਮੂਲਫਲਾਫਲਾਨਿ ਉਪਧਾਰੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਹਤ੍ਥਤੋ ਖਣਿਤ੍ਤਿ ਪਤਿ, ਤਥਾ ਅਂਸਤੋ ਉਗ੍ਗੀવਞ੍ਚ ਪਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਕ੍ਖਿਚ ਫਨ੍ਦਤਿ, ਫਲਿਨੋ ਰੁਕ੍ਖਾ ਅਫਲਾ વਿਯ ਅਫਲਾ ਚ ਫਲਿਨੋ વਿਯ ਖਾਯਿਂਸੁ, ਦਸ ਦਿਸਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ। ਸਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਹੋਤਿ, ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વਾ, ਉਦਾਹੁ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ –

    Atha te tayo devaputtā ‘‘sādhū’’ti tāsaṃ devatānaṃ taṃ vacanaṃ paṭissuṇitvā sīhabyagghadīpino hutvā āgantvā tassā āgamanamagge paṭipāṭiyā nipajjiṃsu. Maddīpi kho ‘‘ajja mayā dussupino diṭṭho, kālasseva mūlaphalāphalaṃ gahetvā assamaṃ gamissāmī’’ti kampamānā mūlaphalāphalāni upadhāresi. Athassā hatthato khaṇitti pati, tathā aṃsato uggīvañca pati, dakkhiṇakkhica phandati, phalino rukkhā aphalā viya aphalā ca phalino viya khāyiṃsu, dasa disā na paññāyiṃsu. Sā ‘‘kiṃ nu kho idaṃ, pubbe abhūtapubbaṃ ajja me hoti, kiṃ bhavissati, mayhaṃ vā antarāyo bhavissati, mama puttānaṃ vā, udāhu vessantarassā’’ti cintetvā āha –

    ੨੧੮੫.

    2185.

    ‘‘ਖਣਿਤ੍ਤਿਕਂ ਮੇ ਪਤਿਤਂ, ਦਕ੍ਖਿਣਕ੍ਖਿ ਚ ਫਨ੍ਦਤਿ।

    ‘‘Khaṇittikaṃ me patitaṃ, dakkhiṇakkhi ca phandati;

    ਅਫਲਾ ਫਲਿਨੋ ਰੁਕ੍ਖਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਮੇ ਦਿਸਾ’’ਤਿ॥

    Aphalā phalino rukkhā, sabbā muyhanti me disā’’ti.

    ਏવਂ ਸਾ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤੀ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Evaṃ sā paridevantī pakkāmi.

    ੨੧੮੬.

    2186.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਯਨ੍ਹਕਾਲਸ੍ਮਿਂ, ਅਸ੍ਸਮਾਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Tassā sāyanhakālasmiṃ, assamāgamanaṃ pati;

    ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਮ੍ਹਿ ਸੂਰਿਯੇ, વਾਲ਼ਾ ਪਨ੍ਥੇ ਉਪਟ੍ਠਹੁਂ॥

    Atthaṅgatamhi sūriye, vāḷā panthe upaṭṭhahuṃ.

    ੨੧੮੭.

    2187.

    ‘‘ਨੀਚੇ ਚੋਲਮ੍ਬਤੇ ਸੂਰਿਯੋ, ਦੂਰੇ ਚ વਤ ਅਸ੍ਸਮੋ।

    ‘‘Nīce colambate sūriyo, dūre ca vata assamo;

    ਯਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਇਤੋ ਹਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਤੇ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯੁ ਭੋਜਨਂ॥

    Yañca nesaṃ ito hassaṃ, taṃ te bhuñjeyyu bhojanaṃ.

    ੨੧੮੮.

    2188.

    ‘‘ਸੋ ਨੂਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਏਕੋ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਅਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘So nūna khattiyo eko, paṇṇasālāya acchati;

    ਤੋਸੇਨ੍ਤੋ ਦਾਰਕੇ ਛਾਤੇ, ਮਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨਾਯਤਿਂ॥

    Tosento dārake chāte, mamaṃ disvā anāyatiṃ.

    ੨੧੮੯.

    2189.

    ‘‘ਤੇ ਨੂਨ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਕਪਣਾਯ વਰਾਕਿਯਾ।

    ‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;

    ਸਾਯਂ ਸਂવੇਸਨਾਕਾਲੇ, ਖੀਰਪੀਤਾવ ਅਚ੍ਛਰੇ॥

    Sāyaṃ saṃvesanākāle, khīrapītāva acchare.

    ੨੧੯੦.

    2190.

    ‘‘ਤੇ ਨੂਨ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਕਪਣਾਯ વਰਾਕਿਯਾ।

    ‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;

    ਸਾਯਂ ਸਂવੇਸਨਾਕਾਲੇ, વਾਰਿਪੀਤਾવ ਅਚ੍ਛਰੇ॥

    Sāyaṃ saṃvesanākāle, vāripītāva acchare.

    ੨੧੯੧.

    2191.

    ‘‘ਤੇ ਨੂਨ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਕਪਣਾਯ વਰਾਕਿਯਾ।

    ‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;

    ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, વਚ੍ਛਾ ਬਾਲਾવ ਮਾਤਰਂ॥

    Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, vacchā bālāva mātaraṃ.

    ੨੧੯੨.

    2192.

    ‘‘ਤੇ ਨੂਨ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਕਪਣਾਯ વਰਾਕਿਯਾ।

    ‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;

    ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਹਂਸਾવੁਪਰਿਪਲ੍ਲਲੇ॥

    Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, haṃsāvuparipallale.

    ੨੧੯੩.

    2193.

    ‘‘ਤੇ ਨੂਨ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਕਪਣਾਯ વਰਾਕਿਯਾ।

    ‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;

    ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸਮਸ੍ਸਾવਿਦੂਰਤੋ॥

    Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, assamassāvidūrato.

    ੨੧੯੪.

    2194.

    ‘‘ਏਕਾਯਨੋ ਏਕਪਥੋ, ਸਰਾ ਸੋਬ੍ਭਾ ਚ ਪਸ੍ਸਤੋ।

    ‘‘Ekāyano ekapatho, sarā sobbhā ca passato;

    ਅਞ੍ਞਂ ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਅਸ੍ਸਮਂ॥

    Aññaṃ maggaṃ na passāmi, yena gaccheyya assamaṃ.

    ੨੧੯੫.

    2195.

    ‘‘ਮਿਗਾ ਨਮਤ੍ਥੁ ਰਾਜਾਨੋ, ਕਾਨਨਸ੍ਮਿਂ ਮਹਬ੍ਬਲਾ।

    ‘‘Migā namatthu rājāno, kānanasmiṃ mahabbalā;

    ਧਮ੍ਮੇਨ ਭਾਤਰੋ ਹੋਥ, ਮਗ੍ਗਂ ਮੇ ਦੇਥ ਯਾਚਿਤਾ॥

    Dhammena bhātaro hotha, maggaṃ me detha yācitā.

    ੨੧੯੬.

    2196.

    ‘‘ਅવਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਹਂ ਭਰਿਯਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ।

    ‘‘Avaruddhassāhaṃ bhariyā, rājaputtassa sirīmato;

    ਤਂ ਚਾਹਂ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞਾਮਿ, ਰਾਮਂ ਸੀਤਾવਨੁਬ੍ਬਤਾ॥

    Taṃ cāhaṃ nātimaññāmi, rāmaṃ sītāvanubbatā.

    ੨੧੯੭.

    2197.

    ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਥ, ਸਾਯਂ ਸਂવੇਸਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Tumhe ca putte passatha, sāyaṃ saṃvesanaṃ pati;

    ਅਹਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Ahañca putte passeyyaṃ, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੧੯੮.

    2198.

    ‘‘ਬਹੁਂ ਚਿਦਂ ਮੂਲਫਲਂ, ਭਕ੍ਖੋ ਚਾਯਂ ਅਨਪ੍ਪਕੋ।

    ‘‘Bahuṃ cidaṃ mūlaphalaṃ, bhakkho cāyaṃ anappako;

    ਤਤੋ ਉਪਡ੍ਢਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਮੇ ਦੇਥ ਯਾਚਿਤਾ॥

    Tato upaḍḍhaṃ dassāmi, maggaṃ me detha yācitā.

    ੨੧੯੯.

    2199.

    ‘‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਚ ਨੋ ਮਾਤਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਨੋ ਪਿਤਾ।

    ‘‘Rājaputtī ca no mātā, rājaputto ca no pitā;

    ਧਮ੍ਮੇਨ ਭਾਤਰੋ ਹੋਥ, ਮਗ੍ਗਂ ਮੇ ਦੇਥ ਯਾਚਿਤਾ’’ਤਿ॥

    Dhammena bhātaro hotha, maggaṃ me detha yācitā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਮ। ਅਸ੍ਸਮਾਗਮਨਂ ਪਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ। ਉਪਟ੍ਠਹੁਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਠਿਤਾ। ਤੇ ਕਿਰ ਪਠਮਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਉਟ੍ਠਾਯ વਿਜਮ੍ਭਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਰੁਮ੍ਭਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਤਿਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਯਞ੍ਚ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਹਞ੍ਚ ਯਂ ਇਤੋ ਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਤੇਸਂ ਹਰਿਸ੍ਸਂ, ਤਮੇવ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਚ ਉਭੋ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਚਾਤਿ ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਜਨਾ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਤੇਸਂ ਭੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਨਾਯਤਿਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ ਮਂ ਞਤ੍વਾ ਏਕਕੋવ ਨੂਨ ਦਾਰਕੇ ਤੋਸੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ। ਸਂવੇਸਨਾਕਾਲੇਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਾਦਾਪਨਪਿવਾਪਨਕਾਲੇ ਖੀਰਪੀਤਾવਾਤਿ ਯਥਾ ਖੀਰਪੀਤਾ ਮਿਗਪੋਤਕਾ ਖੀਰਤ੍ਥਾਯ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾવ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾવ ਨਿਦ੍ਦਂ ਉਪਗਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha tassāti tassā mama. Assamāgamanaṃ patīti assamaṃ paṭicca sandhāya āgacchantiyā. Upaṭṭhahunti uṭṭhāya ṭhitā. Te kira paṭhamaṃ paṭipāṭiyā nipajjitvā tāya āgamanakāle uṭṭhāya vijambhitvā maggaṃ rumbhantā paṭipāṭiyā tiriyaṃ aṭṭhaṃsu. Yañca tesanti ahañca yaṃ ito mūlaphalāphalaṃ tesaṃ harissaṃ, tameva vessantaro ca ubho puttakā cāti te tayopi janā bhuñjeyyuṃ, aññaṃ tesaṃ bhojanaṃ natthi. Anāyatinti anāgacchantiṃ maṃ ñatvā ekakova nūna dārake tosento nisinno. Saṃvesanākāleti aññesu divasesu attano khādāpanapivāpanakāle khīrapītāvāti yathā khīrapītā migapotakā khīratthāya kanditvā taṃ alabhitvā kandantāva niddaṃ okkamanti, evaṃ me puttakā phalāphalatthāya kanditvā taṃ alabhitvā kandantāva niddaṃ upagatā bhavissantīti vadati.

    વਾਰਿਪੀਤਾવਾਤਿ ਯਥਾ ਪਿਪਾਸਿਤਾ ਮਿਗਪੋਤਕਾ ਪਾਨੀਯਤ੍ਥਾਯ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾવ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਚ੍ਛਰੇਤਿ ਅਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ‘‘ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤੁਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਾਯਨੋਤਿ ਏਕਸ੍ਸੇવ ਅਯਨੋ ਏਕਪਦਿਕਮਗ੍ਗੋ। ਏਕਪਥੋਤਿ ਸੋ ਚ ਏਕੋવ, ਦੁਤਿਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਰਾ ਸੋਬ੍ਭਾ ਚ ਪਸ੍ਸਤੋ। ਮਿਗਾ ਨਮਤ੍ਥੂਤਿ ਸਾ ਅਞ੍ਞਂ ਮਗ੍ਗਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਤੇ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਫਲਪਚ੍ਛਿਂ ਸੀਸਤੋ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਾ ਏવਮਾਹ। ਭਾਤਰੋਤਿ ਅਹਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਤੁਮ੍ਹੀਪਿ ਮਿਗਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ, ਇਤਿ ਮੇ ਧਮ੍ਮੇਨ ਭਾਤਰੋ ਹੋਥ।

    Vāripītāvāti yathā pipāsitā migapotakā pānīyatthāya kanditvā taṃ alabhitvā kandantāva niddaṃ okkamantīti imināva nayena attho veditabbo. Acchareti acchanti. Paccuggatā maṃ tiṭṭhantīti maṃ paccuggatā hutvā tiṭṭhanti. ‘‘Paccuggantunā’’tipi pāṭho, paccuggantvāti attho. Ekāyanoti ekasseva ayano ekapadikamaggo. Ekapathoti so ca ekova, dutiyo natthi, okkamitvā gantuṃ na sakkā. Kasmā? Yasmā sarā sobbhā ca passato. Migā namatthūti sā aññaṃ maggaṃ adisvā ‘‘ete yācitvā paṭikkamāpessāmī’’ti phalapacchiṃ sīsato otāretvā añjaliṃ paggayha namassamānā evamāha. Bhātaroti ahampi manussarājaputtī, tumhīpi migarājaputtā, iti me dhammena bhātaro hotha.

    ਅવਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਰਟ੍ਠਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਸ੍ਸ। ਰਾਮਂ ਸੀਤਾવਨੁਬ੍ਬਤਾਤਿ ਯਥਾ ਦਸਰਥਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਰਾਮਂ ਤਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨੀ ਸੀਤਾਦੇવੀ ਤਸ੍ਸੇવ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਅਨੁਬ੍ਬਤਾ ਪਤਿਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਤਥਾ ਅਹਮ੍ਪਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਾਮਿ, ਨਾਤਿਮਞ੍ਞਾਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਚਾਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਮਗ੍ਗਂ ਦਤ੍વਾ ਸਾਯਂ ਗੋਚਰਗ੍ਗਹਣਕਾਲੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਥ, ਅਹਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ, ਦੇਥ ਮੇ ਮਗ੍ਗਨ੍ਥਿ ਯਾਚਤਿ।

    Avaruddhassāti raṭṭhato pabbājitassa. Rāmaṃ sītāvanubbatāti yathā dasaratharājaputtaṃ rāmaṃ tassa kaniṭṭhabhaginī sītādevī tasseva aggamahesī hutvā taṃ anubbatā patidevatā hutvā appamattā upaṭṭhāsi, tathā ahampi vessantaraṃ upaṭṭhahāmi, nātimaññāmīti vadati. Tumhe cāti tumhe ca mayhaṃ maggaṃ datvā sāyaṃ gocaraggahaṇakāle putte passatha, ahañca attano putte passeyyaṃ, detha me magganthi yācati.

    ਅਥ ਤੇ ਤਯੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ વੇਲਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿਸ੍ਸਾ ਮਗ੍ਗਂ ਦਾਤੁਂ વੇਲਾ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਅਪਗਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Atha te tayo devaputtā velaṃ oloketvā ‘‘idānissā maggaṃ dātuṃ velā’’ti ñatvā uṭṭhāya apagacchiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੨੦੦.

    2200.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਲਾਲਪ੍ਪਮਾਨਾਯ, ਬਹੁਂ ਕਾਰੁਞ੍ਞਸਞ੍ਹਿਤਂ।

    ‘‘Tassā lālappamānāya, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

    ਸੁਤ੍વਾ ਨੇਲਪਤਿਂ વਾਚਂ, વਾਲ਼ਾ ਪਨ੍ਥਾ ਅਪਕ੍ਕਮੁ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sutvā nelapatiṃ vācaṃ, vāḷā panthā apakkamu’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਨੇਲਪਤਿਨ੍ਤਿ ਨ ਏਲਪਤਿਂ ਏਲਪਾਤવਿਰਹਿਤਂ વਿਸਟ੍ਠਂ ਮਧੁਰવਾਚਂ।

    Tattha nelapatinti na elapatiṃ elapātavirahitaṃ visaṭṭhaṃ madhuravācaṃ.

    ਸਾਪਿ વਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਗਤੇਸੁ ਅਸ੍ਸਮਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਦਾ ਚ ਪੁਣ੍ਣਮੁਪੋਸਥੋ ਹੋਤਿ। ਸਾ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਂ ਪਤ੍વਾ ਯੇਸੁ ਯੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Sāpi vāḷesu apagatesu assamaṃ agamāsi. Tadā ca puṇṇamuposatho hoti. Sā caṅkamanakoṭiṃ patvā yesu yesu ṭhānesu pubbe putte passati, tesu tesu ṭhānesu apassantī āha –

    ੨੨੦੧.

    2201.

    ‘‘ਇਮਮ੍ਹਿ ਨਂ ਪਦੇਸਮ੍ਹਿ, ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਪਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Imamhi naṃ padesamhi, puttakā paṃsukuṇṭhitā;

    ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, વਚ੍ਛਾ ਬਾਲਾવ ਮਾਤਰਂ॥

    Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, vacchā bālāva mātaraṃ.

    ੨੨੦੨.

    2202.

    ‘‘ਇਮਮ੍ਹਿ ਨਂ ਪਦੇਸਮ੍ਹਿ, ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਪਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Imamhi naṃ padesamhi, puttakā paṃsukuṇṭhitā;

    ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਹਂਸਾવੁਪਰਿਪਲ੍ਲਲੇ॥

    Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, haṃsāvuparipallale.

    ੨੨੦੩.

    2203.

    ‘‘ਇਮਮ੍ਹਿ ਨਂ ਪਦੇਸਮ੍ਹਿ, ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਪਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Imamhi naṃ padesamhi, puttakā paṃsukuṇṭhitā;

    ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸਮਸ੍ਸਾવਿਦੂਰਤੋ॥

    Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, assamassāvidūrato.

    ੨੨੦੪.

    2204.

    ‘‘ਦ੍વੇ ਮਿਗਾ વਿਯ ਉਕ੍ਕਣ੍ਣਾ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਭਿਧਾવਿਨੋ।

    ‘‘Dve migā viya ukkaṇṇā, samantā mabhidhāvino;

    ਆਨਨ੍ਦਿਨੋ ਪਮੁਦਿਤਾ, વਗ੍ਗਮਾਨਾવ ਕਮ੍ਪਰੇ।

    Ānandino pamuditā, vaggamānāva kampare;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੦੫.

    2205.

    ‘‘ਛਕਲੀવ ਮਿਗੀ ਛਾਪਂ, ਪਕ੍ਖੀ ਮੁਤ੍ਤਾવ ਪਞ੍ਜਰਾ।

    ‘‘Chakalīva migī chāpaṃ, pakkhī muttāva pañjarā;

    ਓਹਾਯ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂ, ਸੀਹੀવਾਮਿਸਗਿਦ੍ਧਿਨੀ।

    Ohāya putte nikkhamiṃ, sīhīvāmisagiddhinī;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੦੬.

    2206.

    ‘‘ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਪਦਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਨਾਗਾਨਮਿવ ਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Idaṃ nesaṃ padakkantaṃ, nāgānamiva pabbate;

    ਚਿਤਕਾ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾਯੋ, ਅਸ੍ਸਮਸ੍ਸਾવਿਦੂਰਤੋ।

    Citakā parikiṇṇāyo, assamassāvidūrato;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੦੭.

    2207.

    ‘‘વਾਲਿਕਾਯਪਿ ਓਕਿਣ੍ਣਾ, ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਪਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Vālikāyapi okiṇṇā, puttakā paṃsukuṇṭhitā;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਭਿਧਾવਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਦਾਰਕੇ॥

    Samantā abhidhāvanti, te na passāmi dārake.

    ੨੨੦੮.

    2208.

    ‘‘ਯੇ ਮਂ ਪੁਰੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਨ੍ਤਿ, ਅਰਞ੍ਞਾ ਦੂਰਮਾਯਤਿਂ।

    ‘‘Ye maṃ pure paccuṭṭhenti, araññā dūramāyatiṃ;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੦੯.

    2209.

    ‘‘ਛਕਲਿਂવ ਮਿਗਿਂ ਛਾਪਾ, ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤੁਨ ਮਾਤਰਂ।

    ‘‘Chakaliṃva migiṃ chāpā, paccuggantuna mātaraṃ;

    ਦੂਰੇ ਮਂ ਪવਿਲੋਕੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਦਾਰਕੇ॥

    Dūre maṃ pavilokenti, te na passāmi dārake.

    ੨੨੧੦.

    2210.

    ‘‘ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਕੀਲ਼ਨਕਂ, ਪਤਿਤਂ ਪਣ੍ਡੁਬੇਲੁવਂ।

    ‘‘Idaṃ nesaṃ kīḷanakaṃ, patitaṃ paṇḍubeluvaṃ;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੧੧.

    2211.

    ‘‘ਥਨਾ ਚ ਮਯ੍ਹਿਮੇ ਪੂਰਾ, ਉਰੋ ਚ ਸਮ੍ਪਦਾਲਤਿ।

    ‘‘Thanā ca mayhime pūrā, uro ca sampadālati;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੧੨.

    2212.

    ‘‘ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇਕੋ વਿਚਿਨਾਤਿ, ਥਨਮੇਕਾવਲਮ੍ਬਤਿ।

    ‘‘Ucchaṅgeko vicināti, thanamekāvalambati;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੧੩.

    2213.

    ‘‘ਯਸ੍ਸੁ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ, ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਪਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Yassu sāyanhasamayaṃ, puttakā paṃsukuṇṭhitā;

    ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਮੇ વਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਦਾਰਕੇ॥

    Ucchaṅge me vivattanti, te na passāmi dārake.

    ੨੨੧੪.

    2214.

    ‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਅਸ੍ਸਮੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਸਮਜ੍ਜੋ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ।

    ‘‘Ayaṃ so assamo pubbe, samajjo paṭibhāti maṃ;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਾ, ਭਮਤੇ વਿਯ ਅਸ੍ਸਮੋ॥

    Tyajja putte apassantyā, bhamate viya assamo.

    ੨੨੧੫.

    2215.

    ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋવ, ਅਸ੍ਸਮੋ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ।

    ‘‘Kimidaṃ appasaddova, assamo paṭibhāti maṃ;

    ਕਾਕੋਲਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ॥

    Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.

    ੨੨੧੬.

    2216.

    ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋવ, ਅਸ੍ਸਮੋ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ।

    ‘‘Kimidaṃ appasaddova, assamo paṭibhāti maṃ;

    ਸਕੁਣਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਪਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਾਤਿ ਪਂਸੁਮਕ੍ਖਿਤਾ। ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਮਨ੍ਤਿ ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਾ ਹੁਤ੍વਾ। ‘‘ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤੁਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਕ੍ਕਣ੍ਣਾਤਿ ਯਥਾ ਮਿਗਪੋਤਕਾ ਮਾਤਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਣ੍ਣੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗੀવਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਮਾਤਰਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਭਿਧਾવਿਨੋ। વਗ੍ਗਮਾਨਾવ ਕਮ੍ਪਰੇਤਿવਜ੍ਜਮਾਨਾਯੇવ ਮਾਤੁ ਹਦਯਮਂਸਂ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤਿ વਿਯ ਏવਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਾ। ਤ੍ਯਜ੍ਜਾਤਿ ਤੇ ਅਜ੍ਜ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਛਕਲੀવ ਮਿਗੀ ਛਾਪਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਛਕਲੀ ਚ ਮਿਗੀ ਚ ਪਞ੍ਜਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕੁਲਾવਕਾ ਮੁਤ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖੀ ਚ ਆਮਿਸਗਿਦ੍ਧਿਨੀ ਸੀਹੀ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਾਪਂ ਓਹਾਯ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਹਮ੍ਪਿ ਓਹਾਯ ਪੁਤ੍ਤੇ ਗੋਚਰਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਨ੍ਤਿ વਦਤਿ। ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਪਦਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸਾਰਤ੍ਤੇ ਸਾਨੁਪਬ੍ਬਤੇ ਨਾਗਾਨਂ ਪਦવਲਞ੍ਜਂ વਿਯ ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਕੀਲ਼ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਆਧਾવਨਪਰਿਧਾવਨਪਦਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਚਿਤਕਾਤਿ ਸਞ੍ਚਿਤਨਿਚਿਤਾ ਕવਾਲੁਕਪੁਞ੍ਜਾ। ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾਯੋਤਿ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਯੋ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਭਿਧਾવਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਭਿਧਾવਨ੍ਤਿ।

    Tattha nanti nipātamattaṃ. Paṃsukuṇṭhitāti paṃsumakkhitā. Paccuggatā manti maṃ paccuggatā hutvā. ‘‘Paccuggantunā’’tipi pāṭho, paccuggantvāicceva attho. Ukkaṇṇāti yathā migapotakā mātaraṃ disvā kaṇṇe ukkhipitvā gīvaṃ pasāretvā mātaraṃ upagantvā haṭṭhatuṭṭhā samantā abhidhāvino. Vaggamānāvakamparetivajjamānāyeva mātu hadayamaṃsaṃ kampenti viya evaṃ pubbe mama puttā. Tyajjāti te ajja na passāmi. Chakalīva migī chāpanti yathā chakalī ca migī ca pañjarasaṅkhātā kulāvakā muttā pakkhī ca āmisagiddhinī sīhī ca attano chāpaṃ ohāya gocarāya pakkamanti, tathāhampi ohāya putte gocarāya nikkhaminti vadati. Idaṃ nesaṃ padakkantanti vassāratte sānupabbate nāgānaṃ padavalañjaṃ viya idaṃ nesaṃ kīḷanaṭṭhāne ādhāvanaparidhāvanapadakkantaṃ paññāyati. Citakāti sañcitanicitā kavālukapuñjā. Parikiṇṇāyoti vippakiṇṇāyo. Samantā mabhidhāvantīti aññesu divasesu samantā abhidhāvanti.

    ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਦੂਰਮਾਯਤਿਨ੍ਤਿ ਦੂਰਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ। ਛਕਲਿਂવ ਮਿਗਿਂ ਛਾਪਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਾਤਰਂ ਛਕਲਿਂ વਿਯ ਮਿਗਿਂ વਿਯ ਚ ਛਾਪਾ। ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਕੀਲ਼ਨਕਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਰੂਪਕਾਦੀਹਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾਨਂ ਇਦਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਕੀਲ਼ਨਬੇਲੁવਂ ਪਰਿਗਲ਼ਿਤ੍વਾ ਪਤਿਤਂ। ਮਯ੍ਹਿਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮੇ ਥਨਾ ਚ ਖੀਰਸ੍ਸ ਪੂਰਾ। ਉਰੋ ਚ ਸਮ੍ਪਦਾਲਤੀਤਿ ਹਦਯਞ੍ਚ ਫਲਤਿ। ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਮੇ વਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਮਮ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਆવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਸਮਜ੍ਜੋ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਨ੍ਤਿ ਸਮਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਂ વਿਯ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਤ੍ਯਜ੍ਜਾਤਿ ਤੇ ਅਜ੍ਜ। ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਾਤਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਮਮ। ਭਮਤੇ વਿਯਾਤਿ ਕੁਲਾਲਚਕ੍ਕਂ વਿਯ ਭਮਤਿ। ਕਾਕੋਲਾਤਿ વਨਕਾਕਾ। ਮਤਾ ਨੂਨਾਤਿ ਅਦ੍ਧਾ ਮਤਾ વਾ ਕੇਨਚਿ ਨੀਤਾ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਕੁਣਾਤਿ ਅવਸੇਸਸਕੁਣਾ।

    Paccuṭṭhentīti paccuggacchanti. Dūramāyatinti dūrato āgacchantiṃ. Chakaliṃva migiṃ chāpāti attano mātaraṃ chakaliṃ viya migiṃ viya ca chāpā. Idaṃ nesaṃ kīḷanakanti hatthirūpakādīhi kīḷantānaṃ idañca tesaṃ hatthato suvaṇṇavaṇṇaṃ kīḷanabeluvaṃ parigaḷitvā patitaṃ. Mayhimeti mayhaṃ ime thanā ca khīrassa pūrā. Uro ca sampadālatīti hadayañca phalati. Ucchaṅge me vivattantīti mama ucchaṅge āvattanti vivattanti. Samajjo paṭibhāti manti samajjaṭṭhānaṃ viya mayhaṃ upaṭṭhāti. Tyajjāti te ajja. Apassantyāti apassantiyā mama. Bhamate viyāti kulālacakkaṃ viya bhamati. Kākolāti vanakākā. Matā nūnāti addhā matā vā kenaci nītā vā bhavissanti. Sakuṇāti avasesasakuṇā.

    ਇਤਿ ਸਾ વਿਲਪਨ੍ਤੀ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਫਲਪਚ੍ਛਿਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਤੁਣ੍ਹਿਮਾਸੀਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਚਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Iti sā vilapantī mahāsattassa santikaṃ gantvā phalapacchiṃ otāretvā mahāsattaṃ tuṇhimāsīnaṃ disvā dārake cassa santike apassantī āha –

    ੨੨੧੭.

    2217.

    ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਤੁਣ੍ਹਿਭੂਤੋਸਿ, ਅਪਿ ਰਤ੍ਤੇવ ਮੇ ਮਨੋ।

    ‘‘Kimidaṃ tuṇhibhūtosi, api ratteva me mano;

    ਕਾਕੋਲਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ॥

    Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.

    ੨੨੧੮.

    2218.

    ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਤੁਣ੍ਹਿਭੂਤੋਸਿ, ਅਪਿ ਰਤ੍ਤੇવ ਮੇ ਮਨੋ।

    ‘‘Kimidaṃ tuṇhibhūtosi, api ratteva me mano;

    ਸਕੁਣਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ॥

    Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.

    ੨੨੧੯.

    2219.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਮੇ ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਮਿਗਾ ਖਾਦਿਂਸੁ ਦਾਰਕੇ।

    ‘‘Kacci nu me ayyaputta, migā khādiṃsu dārake;

    ਅਰਞ੍ਞੇ ਇਰਿਣੇ વਿવਨੇ, ਕੇਨ ਨੀਤਾ ਮੇ ਦਾਰਕਾ॥

    Araññe iriṇe vivane, kena nītā me dārakā.

    ੨੨੨੦.

    2220.

    ‘‘ਅਦੁ ਤੇ ਪਹਿਤਾ ਦੂਤਾ, ਅਦੁ ਸੁਤ੍ਤਾ ਪਿਯਂવਦਾ।

    ‘‘Adu te pahitā dūtā, adu suttā piyaṃvadā;

    ਅਦੁ ਬਹਿ ਨੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਖਿਡ੍ਡਾਸੁ ਪਸੁਤਾ ਨੁ ਤੇ॥

    Adu bahi no nikkhantā, khiḍḍāsu pasutā nu te.

    ੨੨੨੧.

    2221.

    ‘‘ਨੇવਾਸਂ ਕੇਸਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਚ ਜਾਲਿਨੋ।

    ‘‘Nevāsaṃ kesā dissanti, hatthapādā ca jālino;

    ਸਕੁਣਾਨਞ੍ਚ ਓਪਾਤੋ, ਕੇਨ ਨੀਤਾ ਮੇ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Sakuṇānañca opāto, kena nītā me dārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਪਿ ਰਤ੍ਤੇવ ਮੇ ਮਨੋਤਿ ਅਪਿ ਬਲવਪਚ੍ਚੂਸੇ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ વਿਯ ਮੇ ਮਨੋ। ਮਿਗਾਤਿ ਸੀਹਾਦਯੋ વਾਲ਼ਮਿਗਾ। ਇਰਿਣੇਤਿ ਨਿਰੋਜੇ। વਿવਨੇਤਿ વਿવਿਤ੍ਤੇ। ਦੂਤਾਤਿ ਅਦੁ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ ਸਿવਿਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਤਯਾ ਦੂਤਾ ਕਤ੍વਾ ਪੇਸਿਤਾ। ਸੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਯਿਤਾ। ਅਦੁ ਬਹਿ ਨੋਤਿ ਅਦੁ ਤੇ ਦਾਰਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾਪਸੁਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਨੇવਾਸਂ ਕੇਸਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਮਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਨੇવ ਤੇਸਂ ਕਾਲ਼ਞ੍ਜਨવਣ੍ਣਾ ਕੇਸਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਜਾਲਿਨੋਤਿ ਕਞ੍ਚਨਜਾਲવਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ। ਸਕੁਣਾਨਞ੍ਚ ਓਪਾਤੋਤਿ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਦੇਸੇ ਹਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸਕੁਣਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਓਪਤਿਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਆਕਾਸੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ‘‘ਕਿਂ ਤੇਹਿ ਸਕੁਣੇਹਿ ਨੀਤਾ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਤੇਸਂ ਸਕੁਣਾਨਂ વਿਯ ਓਪਾਤੋ ਜਾਤੋ, ਅਕ੍ਖਾਹਿ, ਕੇਨ ਨੀਤਾ ਮੇ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ?

    Tattha api ratteva me manoti api balavapaccūse supinaṃ passantiyā viya me mano. Migāti sīhādayo vāḷamigā. Iriṇeti niroje. Vivaneti vivitte. Dūtāti adu jetuttaranagare sivirañño santikaṃ tayā dūtā katvā pesitā. Suttāti antopaṇṇasālaṃ pavisitvā sayitā. Adu bahi noti adu te dārakā khiḍḍāpasutā hutvā bahi nikkhantāti pucchati. Nevāsaṃ kesā dissantīti sāmi vessantara, neva tesaṃ kāḷañjanavaṇṇā kesā dissanti. Jālinoti kañcanajālavicittā hatthapādā. Sakuṇānañca opātoti himavantapadese hatthiliṅgasakuṇā nāma atthi, te opatitvā ādāya ākāseneva gacchanti. Tena taṃ pucchāmi ‘‘kiṃ tehi sakuṇehi nītā, ito aññesampi kesañci tesaṃ sakuṇānaṃ viya opāto jāto, akkhāhi, kena nītā me dārakā’’ti?

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਦੇવ, ਕਸ੍ਮਾ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਕਥੇਸਿ, ਕੋ ਮਮ ਦੋਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਹ –

    Evaṃ vuttepi mahāsatto na kiñci āha. Atha naṃ sā ‘‘deva, kasmā mayā saddhiṃ na kathesi, ko mama doso’’ti vatvā āha –

    ੨੨੨੨.

    2222.

    ‘‘ਇਦਂ ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ, ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋ ਯਥਾ વਣੋ।

    ‘‘Idaṃ tato dukkhataraṃ, sallaviddho yathā vaṇo;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੨੩.

    2223.

    ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਦੁਤਿਯਂ ਸਲ੍ਲਂ, ਕਮ੍ਪੇਤਿ ਹਦਯਂ ਮਮ।

    ‘‘Idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mama;

    ਯਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਮਂ ਨਾਭਿਭਾਸਸਿ॥

    Yañca putte na passāmi, tvañca maṃ nābhibhāsasi.

    ੨੨੨੪.

    2224.

    ‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਮੇ ਇਮਂ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਨ ਸਂਸਤਿ।

    ‘‘Ajjeva me imaṃ rattiṃ, rājaputta na saṃsati;

    ਮਞ੍ਞੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸਨ੍ਤਂ ਮਂ, ਪਾਤੋ ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨੋ ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Maññe okkantasantaṃ maṃ, pāto dakkhisi no mata’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤਰਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਯਂ ਮਮ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਇਦਂ ਤવ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਕਥਨਂ ਮਯ੍ਹਂ ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤਰਂ। ਤ੍વਞ੍ਹਿ ਮਂ ਅਗ੍ਗਿਦਡ੍ਢਂ ਪਟਿਦਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਪਾਤਾ ਪਤਿਤਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪੋਥੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਲ੍ਲੇਨ વਣਂ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ વਿਯ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ ਕਿਲਮੇਸਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਮੇ ਹਦਯਂ ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋ ਯਥਾ વਣੋ ਤਥੇવ ਕਮ੍ਪਤਿ ਚੇવ ਰੁਜਤਿ ਚ। ‘‘ਸਮ੍ਪવਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਮ੍ਪਤਿવਿਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸਨ੍ਤਂ ਨ੍ਤਿ ਅਪਗਤਜੀવਿਤਂ ਮਂ। ਦਕ੍ਖਿਸਿ ਨੋ ਮਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨੋ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋ, ਮਤਂ ਮਂ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਤ੍વਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha idaṃ tato dukkhataranti sāmi vessantara, yaṃ mama raṭṭhā pabbājitāya araññe vasantiyā putte ca apassantiyā dukkhaṃ, idaṃ tava mayā saddhiṃ akathanaṃ mayhaṃ tato dukkhataraṃ. Tvañhi maṃ aggidaḍḍhaṃ paṭidahanto viya papātā patitaṃ daṇḍena pothento viya sallena vaṇaṃ vijjhanto viya tuṇhībhāvena kilamesi. Idañhi me hadayaṃ sallaviddho yathā vaṇo tatheva kampati ceva rujati ca. ‘‘Sampaviddho’’tipi pāṭho, sampatividdhoti attho. Okkantasantaṃmanti apagatajīvitaṃ maṃ. Dakkhisi no matanti ettha no-kāro nipātamatto, mataṃ maṃ kālasseva tvaṃ passissasīti attho.

    ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਕਕ੍ਖਲ਼ਕਥਾਯ ਨਂ ਪੁਤ੍ਤਸੋਕਂ ਜਹਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atha mahāsatto ‘‘kakkhaḷakathāya naṃ puttasokaṃ jahāpessāmī’’ti cintetvā imaṃ gāthamāha –

    ੨੨੨੫.

    2225.

    ‘‘ਨੂਨ ਮਦ੍ਦੀ વਰਾਰੋਹਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਯਸਸ੍ਸਿਨੀ।

    ‘‘Nūna maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;

    ਪਾਤੋ ਗਤਾਸਿ ਉਞ੍ਛਾਯ, ਕਿਮਿਦਂ ਸਾਯਮਾਗਤਾ’’ਤਿ॥

    Pāto gatāsi uñchāya, kimidaṃ sāyamāgatā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਿਮਿਦਂ ਸਾਯਮਾਗਤਾਤਿ ‘‘ਮਦ੍ਦਿ, ਤ੍વਂ ਅਭਿਰੂਪਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ, ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਚ ਨਾਮ ਬਹੂ વਨਚਰਕਾ ਤਾਪਸવਿਜ੍ਜਾਧਰਾਦਯੋ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਕੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਤਯਾ ਕਤਂ, ਤ੍વਂ ਪਾਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਮਿਦਂ ਸਾਯਮਾਗਚ੍ਛਸਿ, ਦਹਰਕੁਮਾਰਕੇ ਓਹਾਯ ਅਰਞ੍ਞਗਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਨਾਮ ਸਸਾਮਿਕਿਤ੍ਥਿਯੋ ਏવਰੂਪਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਦਾਰਕਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿ, ਕਿਂ વਾ ਮੇ ਸਾਮਿਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਤੇ ਨਾਹੋਸਿ। ਤ੍વਂ ਪਾਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੇਨ ਆਗਚ੍ਛਸਿ, ਮਮ ਦੁਗ੍ਗਤਭਾવਸ੍ਸੇવੇਸ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ।

    Tattha kimidaṃ sāyamāgatāti ‘‘maddi, tvaṃ abhirūpā pāsādikā, himavante ca nāma bahū vanacarakā tāpasavijjādharādayo vicaranti. Ko jānāti, kiṃ bhavissati, kiñci tayā kataṃ, tvaṃ pātova gantvā kimidaṃ sāyamāgacchasi, daharakumārake ohāya araññagatitthiyo nāma sasāmikitthiyo evarūpā na honti, ‘kā nu kho me dārakānaṃ pavatti, kiṃ vā me sāmiko cintessatī’ti ettakampi te nāhosi. Tvaṃ pātova gantvā candālokena āgacchasi, mama duggatabhāvassevesa doso’’ti tajjetvā vañcetvā kathesi.

    ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਹ –

    Sā tassa kathaṃ sutvā āha –

    ੨੨੨੬.

    2226.

    ‘‘ਨਨੁ ਤ੍વਂ ਸਦ੍ਦਮਸ੍ਸੋਸਿ, ਯੇ ਸਰਂ ਪਾਤੁਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Nanu tvaṃ saddamassosi, ye saraṃ pātumāgatā;

    ਸੀਹਸ੍ਸਪਿ ਨਦਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਯਗ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਨਿਕੁਜ੍ਜਿਤਂ॥

    Sīhassapi nadantassa, byagghassa ca nikujjitaṃ.

    ੨੨੨੭.

    2227.

    ‘‘ਅਹੁ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮੇ, વਿਚਰਨ੍ਤ੍ਯਾ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।

    ‘‘Ahu pubbanimittaṃ me, vicarantyā brahāvane;

    ਖਣਿਤ੍ਤੋ ਮੇ ਹਤ੍ਥਾ ਪਤਿਤੋ, ਉਗ੍ਗੀવਞ੍ਚਾਪਿ ਅਂਸਤੋ॥

    Khaṇitto me hatthā patito, uggīvañcāpi aṃsato.

    ੨੨੨੮.

    2228.

    ‘‘ਤਦਾਹਂ ਬ੍ਯਥਿਤਾ ਭੀਤਾ, ਪੁਥੁ ਕਤ੍વਾਨ ਅਞ੍ਜਲਿਂ।

    ‘‘Tadāhaṃ byathitā bhītā, puthu katvāna añjaliṃ;

    ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਿਸ੍ਸਂ, ਅਪਿ ਸੋਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਸਿਯਾ॥

    Sabbadisā namassissaṃ, api sotthi ito siyā.

    ੨੨੨੯.

    2229.

    ‘‘ਮਾ ਹੇવ ਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ, ਹਤੋ ਸੀਹੇਨ ਦੀਪਿਨਾ।

    ‘‘Mā heva no rājaputto, hato sīhena dīpinā;

    ਦਾਰਕਾ વਾ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ, ਅਚ੍ਛਕੋਕਤਰਚ੍ਛਿਹਿ॥

    Dārakā vā parāmaṭṭhā, acchakokataracchihi.

    ੨੨੩੦.

    2230.

    ‘‘ਸੀਹੋ ਬ੍ਯਗ੍ਘੋ ਚ ਦੀਪਿ ਚ, ਤਯੋ વਾਲ਼ਾ વਨੇ ਮਿਗਾ।

    ‘‘Sīho byaggho ca dīpi ca, tayo vāḷā vane migā;

    ਤੇ ਮਂ ਪਰਿਯਾવਰੁਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਤੇਨ ਸਾਯਮ੍ਹਿ ਆਗਤਾ’’ਤਿ॥

    Te maṃ pariyāvaruṃ maggaṃ, tena sāyamhi āgatā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਸਰਂ ਪਾਤੁਮਾਗਤਾਤਿ ਯੇ ਪਾਨੀਯਂ ਪਾਤੁਂ ਇਮਂ ਸਰਂ ਆਗਤਾ। ਬ੍ਯਗ੍ਘਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਬ੍ਯਗ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਕੁਣਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਨਿਕੂਜਿਤਂ ਏਕਨਿਨ੍ਨਾਦਸਦ੍ਦਂ ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਨ ਅਸ੍ਸੋਸੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨવੇਲਾਯ ਸਦ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਹੁ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮੇਤਿ ਦੇવ, ਇਮਸ੍ਸ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਭવਨਤ੍ਥਾਯ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਉਗ੍ਗੀવਨ੍ਤਿ ਅਂਸਕੂਟੇ ਪਚ੍ਛਿਲਗ੍ਗਨਕਂ। ਪੁਥੂਤਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ। ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਦਸ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਿਂ। ਮਾ ਹੇવ ਨੋਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ ਸੀਹਾਦੀਹਿ ਹਤੋ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਦਾਰਕਾਪਿ ਅਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੂਤਿ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੀ ਨਮਸ੍ਸਿਸ੍ਸਂ। ਤੇ ਮਂ ਪਰਿਯਾવਰੁਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਅਹਂ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਚ ਭੀਸਨਕਾਨਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ, ਦੁਸ੍ਸੁਪਿਨੋ ਚ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਅਜ੍ਜ ਸਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਮੂਲਫਲਾਫਲਾਨਿ ਉਪਧਾਰੇਸਿਂ, ਅਥ ਮੇ ਫਲਿਤਰੁਕ੍ਖਾਪਿ ਅਫਲਾ વਿਯ ਅਫਲਾ ਚ ਫਲਿਨੋ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਫਲਾਫਲਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਿਰਿਦ੍વਾਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਂ। ਅਥ ਤੇ ਸੀਹਾਦਯੋ ਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਰੁਮ੍ਭਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤੇਨ ਸਾਯਂ ਆਗਤਾਮ੍ਹਿ, ਖਮਾਹਿ ਮੇ, ਸਾਮੀਤਿ।

    Tattha ye saraṃ pātumāgatāti ye pānīyaṃ pātuṃ imaṃ saraṃ āgatā. Byagghassa cāti byagghassa ca aññesaṃ hatthiādīnaṃ catuppadānañceva sakuṇasaṅghassa ca nikūjitaṃ ekaninnādasaddaṃ kiṃ tvaṃ na assosīti pucchati. So pana mahāsattena puttānaṃ dinnavelāya saddo ahosi. Ahu pubbanimittaṃ meti deva, imassa me dukkhassa anubhavanatthāya pubbanimittaṃ ahosi. Uggīvanti aṃsakūṭe pacchilagganakaṃ. Puthūti visuṃ visuṃ. Sabbadisā namassissanti sabbā dasa disā namassiṃ. Mā heva noti amhākaṃ rājaputto sīhādīhi hato mā hotu, dārakāpi acchādīhi parāmaṭṭhā mā hontūti patthayantī namassissaṃ. Te maṃ pariyāvaruṃ magganti sāmi vessantara, ahaṃ ‘‘imāni ca bhīsanakāni mahantāni, dussupino ca me diṭṭho, ajja sakālasseva gamissāmī’’ti kampamānā mūlaphalāphalāni upadhāresiṃ, atha me phalitarukkhāpi aphalā viya aphalā ca phalino viya dissanti, kicchena phalāphalāni gahetvā giridvāraṃ sampāpuṇiṃ. Atha te sīhādayo maṃ disvā maggaṃ paṭipāṭiyā rumbhitvā aṭṭhaṃsu. Tena sāyaṃ āgatāmhi, khamāhi me, sāmīti.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਕਥਂ વਤ੍વਾ ਯਾવ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਦ੍ਦੀ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ વਿਲਪਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Mahāsatto tāya saddhiṃ ettakameva kathaṃ vatvā yāva aruṇuggamanā na kiñci kathesi. Tato paṭṭhāya maddī nānappakārakaṃ vilapantī āha –

    ੨੨੩੧.

    2231.

    ‘‘ਅਹਂ ਪਤਿਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ, ਆਚੇਰਮਿવ ਮਾਣવੋ।

    ‘‘Ahaṃ patiñca putte ca, āceramiva māṇavo;

    ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਦਿવਾਰਤ੍ਤਿਂ, ਜਟਿਨੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੀ॥

    Anuṭṭhitā divārattiṃ, jaṭinī brahmacārinī.

    ੨੨੩੨.

    2232.

    ‘‘ਅਜਿਨਾਨਿ ਪਰਿਦਹਿਤ੍વਾ, વਨਮੂਲਫਲਹਾਰਿਯਾ।

    ‘‘Ajināni paridahitvā, vanamūlaphalahāriyā;

    વਿਚਰਾਮਿ ਦਿવਾਰਤ੍ਤਿਂ, ਤੁਮ੍ਹਂ ਕਾਮਾ ਹਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾ॥

    Vicarāmi divārattiṃ, tumhaṃ kāmā hi puttakā.

    ੨੨੩੩.

    2233.

    ‘‘ਅਹਂ ਸੁવਣ੍ਣਹਲਿਦ੍ਦਿਂ, ਆਭਤਂ ਪਣ੍ਡੁਬੇਲੁવਂ।

    ‘‘Ahaṃ suvaṇṇahaliddiṃ, ābhataṃ paṇḍubeluvaṃ;

    ਰੁਕ੍ਖਪਕ੍ਕਾਨਿ ਚਾਹਾਸਿਂ, ਇਮੇ વੋ ਪੁਤ੍ਤ ਕੀਲ਼ਨਾ॥

    Rukkhapakkāni cāhāsiṃ, ime vo putta kīḷanā.

    ੨੨੩੪.

    2234.

    ‘‘ਇਮਂ ਮੂਲ਼ਾਲਿવਤ੍ਤਕਂ, ਸਾਲੁਕਂ ਚਿਞ੍ਚਭੇਦਕਂ।

    ‘‘Imaṃ mūḷālivattakaṃ, sālukaṃ ciñcabhedakaṃ;

    ਭੁਞ੍ਜ ਖੁਦ੍ਦੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯ॥

    Bhuñja khuddehi saṃyuttaṃ, saha puttehi khattiya.

    ੨੨੩੫.

    2235.

    ‘‘ਪਦੁਮਂ ਜਾਲਿਨੋ ਦੇਹਿ, ਕੁਮੁਦਞ੍ਚ ਕੁਮਾਰਿਯਾ।

    ‘‘Padumaṃ jālino dehi, kumudañca kumāriyā;

    ਮਾਲਿਨੇ ਪਸ੍ਸ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੇ, ਸਿવਿ ਪੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅવ੍ਹਯ॥

    Māline passa naccante, sivi puttāni avhaya.

    ੨੨੩੬.

    2236.

    ‘‘ਤਤੋ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾਯਪਿ, ਨਿਸਾਮੇਹਿ ਰਥੇਸਭ।

    ‘‘Tato kaṇhājināyapi, nisāmehi rathesabha;

    ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾਯ વਗ੍ਗੁਯਾ, ਅਸ੍ਸਮਂ ਉਪਯਨ੍ਤਿਯਾ॥

    Mañjussarāya vagguyā, assamaṃ upayantiyā.

    ੨੨੩੭.

    2237.

    ‘‘ਸਮਾਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮ੍ਹਾ, ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾ ਉਭੋ।

    ‘‘Samānasukhadukkhamhā, raṭṭhā pabbājitā ubho;

    ਅਪਿ ਸਿવਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸੇਸਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ॥

    Api sivi putte passesi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

    ੨੨੩੮.

    2238.

    ‘‘ਸਮਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਨੂਨ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਾਯਣੇ।

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe nūna, brahmacariyaparāyaṇe;

    ਅਹਂ ਲੋਕੇ ਅਭਿਸ੍ਸਪਿਂ, ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ।

    Ahaṃ loke abhissapiṃ, sīlavante bahussute;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ’’ਤਿ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਆਚੇਰਮਿવ ਮਾਣવੋਤਿ વਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਆਚਰਿਯਂ વਿਯ ਪਟਿਜਗ੍ਗਤਿ। ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਾਮਿ। ਤੁਮ੍ਹਂ ਕਾਮਾਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਾਮੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੀ। ਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ ਕੁਮਾਰੇ ਆਲਪਨ੍ਤੀ ਪਰਿਦੇવਤਿ। ਸੁવਣ੍ਣਹਲਿਦ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨ੍ਹਾਪਨਤ੍ਥਾਯ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਹਲਿਦ੍ਦਿਂ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਆਗਤਾ। ਪਣ੍ਡੁਬੇਲੁવਨ੍ਤਿ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਚ વੋ ਇਦਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਬੇਲੁવਪਕ੍ਕਂ ਮਯਾ ਆਭਤਂ। ਰੁਕ੍ਖਪਕ੍ਕਾਨੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਮਨਾਪਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਫਲਾਨਿ ਆਹਾਸਿਂ। ਇਮੇ વੋਤਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਇਮੇ વੋ ਕੀਲ਼ਨਾਤਿ વਦਤਿ। ਮੂਲ਼ਾਲਿવਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਮੂਲ਼ਾਲਕੁਣ੍ਡਲਕਂ। ਸਾਲੁਕਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਲਾਦਿਸਾਲੁਕਮ੍ਪਿ ਮੇ ਬਹੁ ਆਭਤਂ। ਚਿਞ੍ਚਭੇਦਕਨ੍ਤਿ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ। ਭੁਞ੍ਜਾਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਖੁਦ੍ਦਮਧੁਨਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੁਞ੍ਜਾਹੀਤਿ ਪਰਿਦੇવਤਿ। ਸਿવਿ ਪੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅવ੍ਹਯਾਤਿ ਸਾਮਿ ਸਿવਿਰਾਜ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਸਯਾਪਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸੀਘਂ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਹਿ। ਅਪਿ ਸਿવਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸੇਸੀਤਿ ਸਾਮਿ ਸਿવਿਰਾਜ, ਅਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਸਚੇ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਮਮ ਦਸ੍ਸੇਹਿ, ਕਿਂ ਮਂ ਅਤਿવਿਯ ਕਿਲਮੇਸਿ। ਅਭਿਸ੍ਸਪਿਨ੍ਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਮਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਥਾਤਿ ਏવਂ ਨੂਨ ਅਕ੍ਕੋਸਿਨ੍ਤਿ।

    Tattha āceramiva māṇavoti vattasampanno antevāsiko ācariyaṃ viya paṭijaggati. Anuṭṭhitāti pāricariyānuṭṭhānena anuṭṭhitā appamattā hutvā paṭijaggāmi. Tumhaṃ kāmāti tumhākaṃ kāmena tumhe patthayantī. Puttakāti kumāre ālapantī paridevati. Suvaṇṇahaliddinti puttakā ahaṃ tumhākaṃ nhāpanatthāya suvaṇṇavaṇṇaṃ haliddiṃ ghaṃsitvā ādāya āgatā. Paṇḍubeluvanti kīḷanatthāya ca vo idaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ beluvapakkaṃ mayā ābhataṃ. Rukkhapakkānīti tumhākaṃ kīḷanatthāya aññānipi manāpāni rukkhaphalāni āhāsiṃ. Ime voti puttakā ime vo kīḷanāti vadati. Mūḷālivattakanti mūḷālakuṇḍalakaṃ. Sālukanti idaṃ uppalādisālukampi me bahu ābhataṃ. Ciñcabhedakanti siṅghāṭakaṃ. Bhuñjāti idaṃ sabbaṃ khuddamadhunā saṃyuttaṃ puttehi saddhiṃ bhuñjāhīti paridevati. Sivi puttāni avhayāti sāmi sivirāja, paṇṇasālāya sayāpitaṭṭhānato sīghaṃ puttake pakkosāhi. Api sivi putte passesīti sāmi sivirāja, api putte passasi, sace passasi, mama dassehi, kiṃ maṃ ativiya kilamesi. Abhissapinti tumhākaṃ puttadhītaro mā passitthāti evaṃ nūna akkosinti.

    ਏવਂ વਿਲਪਮਾਨਾਯਪਿ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਕਥੇਨ੍ਤੇ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੇਨ ਪੁਤ੍ਤੇ વਿਚਿਨਨ੍ਤੀ ਯੇਸੁ ਯੇਸੁ ਜਮ੍ਬੁਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਪਤ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Evaṃ vilapamānāyapi tāya saddhiṃ mahāsatto na kiñci kathesi. Sā tasmiṃ akathente kampamānā candālokena putte vicinantī yesu yesu jamburukkhādīsu pubbe kīḷiṃsu, tāni tāni patvā paridevantī āha –

    ੨੨੩੯.

    2239.

    ‘‘ਇਮੇ ਤੇ ਜਮ੍ਬੁਕਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, વੇਦਿਸਾ ਸਿਨ੍ਦੁવਾਰਕਾ।

    ‘‘Ime te jambukā rukkhā, vedisā sinduvārakā;

    વਿવਿਧਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਾਨਿ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Vividhāni rukkhajātāni, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੦.

    2240.

    ‘‘ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਪਨਸਾ ਚੇਮੇ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਾ ਚ ਕਪਿਤ੍ਥਨਾ।

    ‘‘Assatthā panasā ceme, nigrodhā ca kapitthanā;

    વਿવਿਧਾਨਿ ਫਲਜਾਤਾਨਿ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Vividhāni phalajātāni, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੧.

    2241.

    ‘‘ਇਮੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਆਰਾਮਾ, ਅਯਂ ਸੀਤੂਦਕਾ ਨਦੀ।

    ‘‘Ime tiṭṭhanti ārāmā, ayaṃ sītūdakā nadī;

    ਯਤ੍ਥਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Yatthassu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੨.

    2242.

    ‘‘વਿવਿਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਜਾਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Vividhāni pupphajātāni, asmiṃ uparipabbate;

    ਯਾਨਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਧਾਰਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Yānassu pubbe dhāriṃsu, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੩.

    2243.

    ‘‘વਿવਿਧਾਨਿ ਫਲਜਾਤਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Vividhāni phalajātāni, asmiṃ uparipabbate;

    ਯਾਨਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Yānassu pubbe bhuñjiṃsu, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੪.

    2244.

    ‘‘ਇਮੇ ਤੇ ਹਤ੍ਥਿਕਾ ਅਸ੍ਸਾ, ਬਲਿਬਦ੍ਦਾ ਚ ਤੇ ਇਮੇ।

    ‘‘Ime te hatthikā assā, balibaddā ca te ime;

    ਯੇਹਿਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ’’ਤਿ॥

    Yehissu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਮੇ ਤੇ ਹਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਸਾ ਪਬ੍ਬਤੂਪਰਿ ਦਾਰਕੇ ਅਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਾ ਤਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪੁਨ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੀ ਤੇਸਂ ਕੀਲ਼ਨਭਣ੍ਡਕਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਮਾਹ।

    Tattha ime te hatthikāti sā pabbatūpari dārake adisvā paridevamānā tato oruyha puna assamapadaṃ āgantvā tattha te upadhārentī tesaṃ kīḷanabhaṇḍakāni disvā evamāha.

    ਅਥਸ੍ਸਾ ਪਰਿਦੇવਨਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇવ ਪਦਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਨੋ ਚਲਿਂਸੁ। ਸਾ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹ –

    Athassā paridevanasaddena ceva padasaddena ca migapakkhino caliṃsu. Sā te disvā āha –

    ੨੨੪੫.

    2245.

    ‘‘ਇਮੇ ਸਾਮਾ ਸਸੋਲੂਕਾ, ਬਹੁਕਾ ਕਦਲੀਮਿਗਾ।

    ‘‘Ime sāmā sasolūkā, bahukā kadalīmigā;

    ਯੇਹਿਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Yehissu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੬.

    2246.

    ‘‘ਇਮੇ ਹਂਸਾ ਚ ਕੋਞ੍ਚਾ ਚ, ਮਯੂਰਾ ਚਿਤ੍ਰਪੇਖੁਣਾ।

    ‘‘Ime haṃsā ca koñcā ca, mayūrā citrapekhuṇā;

    ਯੇਹਿਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ’’ਤਿ॥

    Yehissu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਾਮਾਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਸਾਮਾ ਸੁવਣ੍ਣਮਿਗਾ। ਸਸੋਲੂਕਾਤਿ ਸਸਾ ਚ ਉਲੂਕਾ ਚ।

    Tattha sāmāti khuddakā sāmā suvaṇṇamigā. Sasolūkāti sasā ca ulūkā ca.

    ਸਾ ਅਸ੍ਸਮਪਦੇ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇ ਅਦਿਸ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਿਤવਨਘਟਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Sā assamapade piyaputte adisvā nikkhamitvā pupphitavanaghaṭaṃ pavisitvā taṃ taṃ ṭhānaṃ olokentī āha –

    ੨੨੪੭.

    2247.

    ‘‘ਇਮਾ ਤਾ વਨਗੁਮ੍ਬਾਯੋ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਾ।

    ‘‘Imā tā vanagumbāyo, pupphitā sabbakālikā;

    ਯਤ੍ਥਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Yatthassu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.

    ੨੨੪੮.

    2248.

    ‘‘ਇਮਾ ਤਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ ਰਮ੍ਮਾ, ਚਕ੍ਕવਾਕੂਪਕੂਜਿਤਾ।

    ‘‘Imā tā pokkharaṇī rammā, cakkavākūpakūjitā;

    ਮਨ੍ਦਾਲਕੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਪਦੁਮੁਪ੍ਪਲਕੇਹਿ ਚ।

    Mandālakehi sañchannā, padumuppalakehi ca;

    ਯਤ੍ਥਸ੍ਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ, ਤੇ ਕੁਮਾਰਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ’’ਤਿ॥

    Yatthassu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਨਗੁਮ੍ਬਾਯੋਤਿ વਨਘਟਾਯੋ।

    Tattha vanagumbāyoti vanaghaṭāyo.

    ਸਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇ ਅਦਿਸ੍વਾ ਪੁਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਦੁਮ੍ਮੁਖਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹ –

    Sā katthaci piyaputte adisvā puna mahāsattassa santikaṃ āgantvā taṃ dummukhaṃ nisinnaṃ disvā āha –

    ੨੨੪੯.

    2249.

    ‘‘ਨ ਤੇ ਕਟ੍ਠਾਨਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਨ ਤੇ ਉਦਕਮਾਹਟਂ।

    ‘‘Na te kaṭṭhāni bhinnāni, na te udakamāhaṭaṃ;

    ਅਗ੍ਗਿਪਿ ਤੇ ਨ ਹਾਪਿਤੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਮਨ੍ਦੋવ ਝਾਯਸਿ॥

    Aggipi te na hāpito, kiṃ nu mandova jhāyasi.

    ੨੨੫੦.

    2250.

    ‘‘ਪਿਯੋ ਪਿਯੇਨ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ, ਸਮੋ ਮੇ ਬ੍ਯਪਹਞ੍ਞਤਿ।

    ‘‘Piyo piyena saṅgamma, samo me byapahaññati;

    ਤ੍ਯਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਚੁਭੋ’’ਤਿ॥

    Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ ਹਾਪਿਤੋਤਿ ਨ ਜਲਿਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਟ੍ਠਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਸਿ, ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਸਿ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲੇ ਅਗ੍ਗਿਂ ਕਰੋਸਿ, ਅਜ੍ਜ ਤੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਅਕਤ੍વਾ ਕਿਂ ਨੁ ਮਨ੍ਦੋવ ਝਾਯਸਿ, ਤવ ਕਿਰਿਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਪਿਯੋ ਪਿਯੇਨਾਤਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਯੋ, ਇਤੋ ਮੇ ਪਿਯਤਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਪਿਯੇਨ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਮੋ ਮੇ ਬ੍ਯਪਹਞ੍ਞਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਮੇ ਇਮਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸੋਕੋ ਨ વਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ। ਤ੍ਯਜ੍ਜਾਤਿ ਹੋਤੁ, ਦਿਟ੍ਠਂ ਮੇ ਕਾਰਣਂ, ਤੇ ਅਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੇਨ ਮੇ ਇਮਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸੋਕੋ ਨ વਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ।

    Tattha na hāpitoti na jalito. Idaṃ vuttaṃ hoti – sāmi, tvaṃ pubbe kaṭṭhāni bhindasi, udakaṃ āharitvā ṭhapesi, aṅgārakapalle aggiṃ karosi, ajja tesu ekampi akatvā kiṃ nu mandova jhāyasi, tava kiriyā mayhaṃ na ruccatīti. Piyo piyenāti vessantaro mayhaṃ piyo, ito me piyataro natthi, iminā me piyena saṅgamma samāgantvā pubbe samo me byapahaññati dukkhaṃ vigacchati, ajja pana me imaṃ passantiyāpi soko na vigacchati, kiṃ nu kho kāraṇanti. Tyajjāti hotu, diṭṭhaṃ me kāraṇaṃ, te ajja putte na passāmi, tena me imaṃ passantiyāpi soko na vigacchatīti.

    ਤਾਯ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋવ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਕਥੇਨ੍ਤੇ ਸੋਕਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਪਹਟਕੁਕ੍ਕੁਟੀ વਿਯ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਪੁਨ ਪਠਮਂ વਿਚਰਿਤਟ੍ਠਾਨਾਨਿ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹ –

    Tāya evaṃ vuttepi mahāsatto tuṇhībhūtova nisīdi. Sā tasmiṃ akathente sokasamappitā pahaṭakukkuṭī viya kampamānā puna paṭhamaṃ vicaritaṭṭhānāni vicaritvā mahāsattassa santikaṃ paccāgantvā āha –

    ੨੨੫੧.

    2251.

    ‘‘ਨ ਖੋ ਨੋ ਦੇવ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਤੇ ਨੀਹਤਾ ਮਤਾ।

    ‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;

    ਕਾਕੋਲਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ॥

    Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.

    ੨੨੫੨.

    2252.

    ‘‘ਨ ਖੋ ਨੋ ਦੇવ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਤੇ ਨੀਹਤਾ ਮਤਾ।

    ‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;

    ਸਕੁਣਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ ਖੋ ਨੋਤਿ ਦੇવ, ਨ ਖੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਯੇਨ ਤੇ ਨੀਹਤਾਤਿ ਕੇਨਚਿ ਤੇਸਂ ਨੀਹਤਭਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવਮਾਹ।

    Tattha na kho noti deva, na kho amhākaṃ putte passāmi. Yena te nīhatāti kenaci tesaṃ nīhatabhāvampi na jānāmīti adhippāyenevamāha.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਸਿਯੇવ। ਸਾ ਪੁਤ੍ਤਸੋਕੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੀ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਠਾਨਾਨਿ વਾਤવੇਗੇਨ વਿਚਰਿ। ਤਾਯ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ વਿਚਰਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਪਨ੍ਨਰਸਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਰਤ੍ਤਿ વਿਭਾਸਿ, ਅਰੁਣੋਦਯੋ ਜਾਤੋ। ਸਾ ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਾ ਪਰਿਦੇવਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ vuttepi mahāsatto na kiñci kathesiyeva. Sā puttasokena phuṭṭhā putte upadhārentī tatiyampi tāni tāni ṭhānāni vātavegena vicari. Tāya ekarattiṃ vicaritaṭṭhānaṃ pariggayhamānaṃ pannarasayojanamattaṃ ahosi. Atha ratti vibhāsi, aruṇodayo jāto. Sā puna gantvā mahāsattassa santike ṭhitā paridevi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੨੫੩.

    2253.

    ‘‘ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ, ਪਬ੍ਬਤਾਨਿ વਨਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Sā tattha paridevitvā, pabbatāni vanāni ca;

    ਪੁਨਦੇવਸ੍ਸਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਰੋਦਿ ਸਾਮਿਕਸਨ੍ਤਿਕੇ॥

    Punadevassamaṃ gantvā, rodi sāmikasantike.

    ੨੨੫੪.

    2254.

    ‘‘ਨ ਖੋ ਨੋ ਦੇવ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਤੇ ਨੀਹਤਾ ਮਤਾ।

    ‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;

    ਕਾਕੋਲਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ॥

    Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.

    ੨੨੫੫.

    2255.

    ‘‘ਨ ਖੋ ਨੋ ਦੇવ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਤੇ ਨੀਹਤਾ ਮਤਾ।

    ‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;

    ਸਕੁਣਾਪਿ ਨ વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਤਾ ਮੇ ਨੂਨ ਦਾਰਕਾ॥

    Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.

    ੨੨੫੬.

    2256.

    ‘‘ਨੁ ਖੋ ਨੋ ਦੇવ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਤੇ ਨੀਹਤਾ ਮਤਾ।

    ‘‘Nu kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;

    વਿਚਰਨ੍ਤੀ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਸੁ, ਪਬ੍ਬਤੇਸੁ ਗੁਹਾਸੁ ਚ॥

    Vicarantī rukkhamūlesu, pabbatesu guhāsu ca.

    ੨੨੫੭.

    2257.

    ‘‘ਇਤਿ ਮਦ੍ਦੀ વਰਾਰੋਹਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਯਸਸ੍ਸਿਨੀ।

    ‘‘Iti maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;

    ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਤਤ੍ਥੇવ ਪਤਿਤਾ ਛਮਾ’’ਤਿ॥

    Bāhā paggayha kanditvā, tattheva patitā chamā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਾਮਿਕਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾ ਮਦ੍ਦੀ ਤਤ੍ਥ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਸਾਨੁਪਬ੍ਬਤਾਨਿ વਨਾਨਿ ਚ વਿਚਰਨ੍ਤੀ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਾ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਰੋਦਿ, ‘‘ਨ ਖੋ ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤੀ ਪਰਿਦੇવੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿ ਮਦ੍ਦੀ વਰਾਰੋਹਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਸਾ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ વਰਾਰੋਹਾ ਮਦ੍ਦੀ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਸੁ વਿਚਰਨ੍ਤੀ ਦਾਰਕੇ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਮਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਨਸੁવਣ੍ਣਕਦਲੀ વਿਯ ਛਮਾਯਂ ਪਤਿ।

    Tattha sāmikasantiketi bhikkhave, sā maddī tattha vaṅkapabbatakucchiyaṃ sānupabbatāni vanāni ca vicarantī paridevitvā puna gantvā sāmikaṃ nissāya tassa santike ṭhitā puttānaṃ atthāya rodi, ‘‘na kho no’’tiādīni vadantī paridevīti attho. Iti maddī varārohāti bhikkhave, evaṃ sā uttamarūpadharā varārohā maddī rukkhamūlādīsu vicarantī dārake adisvā ‘‘nissaṃsayaṃ matā bhavissantī’’ti bāhā paggayha kanditvā tattheva vessantarassa pādamūle chinnasuvaṇṇakadalī viya chamāyaṃ pati.

    ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਮਤਾ ਮਦ੍ਦੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਪਦੇਸੇ ਮਤਾ ਮਦ੍ਦੀ। ਸਚੇ ਹਿਸ੍ਸਾ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਾਰੋ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਦ੍વੇ ਰਟ੍ਠਾਨਿ ਚਲੇਯ੍ਯੁਂ। ਅਹਂ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਏਕਕੋવ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲવਸੋਕੋਪਿ ਸਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਾવਾ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਹਦਯੇ ਹਤ੍ਥਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਤਾਪਪવਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ ਕਮਣ੍ਡਲੁਨਾ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸੇ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬੋਪਿ ਬਲવਸੋਕੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਊਰੂਸੁ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫੋਸਿਤ੍વਾ ਮੁਖਞ੍ਚ ਹਦਯਞ੍ਚ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਮਦ੍ਦੀਪਿ ਖੋ ਥੋਕਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਦਾਰਕਾ ਤੇ ਕੁਹਿਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਦੇવਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Atha mahāsatto ‘‘matā maddī’’ti saññāya kampamāno ‘‘aṭṭhāne padese matā maddī. Sace hissā jetuttaranagare kālakiriyā abhavissa, mahanto parivāro abhavissa, dve raṭṭhāni caleyyuṃ. Ahaṃ pana araññe ekakova, kiṃ nu kho karissāmī’’ti uppannabalavasokopi satiṃ paccupaṭṭhāpetvā ‘‘jānissāmi tāvā’’ti uṭṭhāya tassā hadaye hatthaṃ ṭhapetvā santāpapavattiṃ ñatvā kamaṇḍalunā udakaṃ āharitvā satta māse kāyasaṃsaggaṃ anāpannapubbopi balavasokena pabbajitabhāvaṃ sallakkhetuṃ asakkonto assupuṇṇehi nettehi tassā sīsaṃ ukkhipitvā ūrūsu ṭhapetvā udakena paripphositvā mukhañca hadayañca parimajjanto nisīdi. Maddīpi kho thokaṃ vītināmetvā satiṃ paṭilabhitvā hirottappaṃ paccupaṭṭhāpetvā uṭṭhāya mahāsattaṃ vanditvā ‘‘sāmi vessantara, dārakā te kuhiṃ gatā’’ti āha. ‘‘Devi, ekassa brāhmaṇassa dāsatthāya dinnā’’ti. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੨੫੮.

    2258.

    ‘‘ਤਮਜ੍ਝਪਤ੍ਤਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਿਂ, ਉਦਕੇਨਾਭਿਸਿਞ੍ਚਥ।

    ‘‘Tamajjhapattaṃ rājaputtiṃ, udakenābhisiñcatha;

    ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾਨ, ਅਥ ਨਂ ਏਤਦਬ੍ਰવੀ’’ਤਿ॥

    Assatthaṃ naṃ viditvāna, atha naṃ etadabravī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਤ੍ਤਂ, ਪਾਦਮੂਲੇ ਪਤਿਤ੍વਾ વਿਸਞ੍ਞਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਦਬ੍ਰવੀਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਏਕਸ੍ਸ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ વਚਨਂ ਅਬ੍ਰવਿ।

    Tattha ajjhapattanti attano santikaṃ pattaṃ, pādamūle patitvā visaññibhūtanti attho. Etadabravīti etaṃ ‘‘ekassa me brāhmaṇassa dāsatthāya dinnā’’ti vacanaṃ abravi.

    ਤਤੋ ਤਾਯ ‘‘ਦੇવ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਮਮ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿਯਾ ਕਿਂ ਨਾਚਿਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Tato tāya ‘‘deva, putte brāhmaṇassa datvā mama sabbarattiṃ paridevitvā vicarantiyā kiṃ nācikkhasī’’ti vutte mahāsatto āha –

    ੨੨੫੯.

    2259.

    ‘‘ਆਦਿਯੇਨੇવ ਤੇ ਮਦ੍ਦਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਕ੍ਖਾਤੁਮਿਚ੍ਛਿਸਂ।

    ‘‘Ādiyeneva te maddi, dukkhaṃ nakkhātumicchisaṃ;

    ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਯਾਚਕੋ વੁਡ੍ਢੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਘਰਮਾਗਤੋ॥

    Daliddo yācako vuḍḍho, brāhmaṇo gharamāgato.

    ੨੨੬੦.

    2260.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਾ ਮਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਮਦ੍ਦਿ ਮਾ ਭਾਯਿ ਅਸ੍ਸਸ।

    ‘‘Tassa dinnā mayā puttā, maddi mā bhāyi assasa;

    ਮਂ ਪਸ੍ਸ ਮਦ੍ਦਿ ਮਾ ਪੁਤ੍ਤੇ, ਮਾ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਪਰਿਦੇવਸਿ।

    Maṃ passa maddi mā putte, mā bāḷhaṃ paridevasi;

    ਲਚ੍ਛਾਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜੀવਨ੍ਤਾ, ਅਰੋਗਾ ਚ ਭવਾਮਸੇ॥

    Lacchāma putte jīvantā, arogā ca bhavāmase.

    ੨੨੬੧.

    2261.

    ‘‘ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਸੁਞ੍ਚ ਧਞ੍ਞਞ੍ਚ, ਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਘਰੇ ਧਨਂ।

    ‘‘Putte pasuñca dhaññañca, yañca aññaṃ ghare dhanaṃ;

    ਦਜ੍ਜਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਦਾਨਂ, ਦਿਸ੍વਾ ਯਾਚਕਮਾਗਤਂ।

    Dajjā sappuriso dānaṃ, disvā yācakamāgataṃ;

    ਅਨੁਮੋਦਾਹਿ ਮੇ ਮਦ੍ਦਿ, ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Anumodāhi me maddi, puttake dānamuttama’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਯੇਨੇવਾਤਿ ਆਦਿਕੇਨੇવ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਚੇ ਤੇ ਅਹਂ ਆਦਿਤੋવ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਤਤੋ ਤવ ਸੋਕਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿਯਾ ਹਦਯਂ ਫਲੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਦਿਕੇਨੇવ ਤੇ ਮਦ੍ਦਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਅਕ੍ਖਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਘਰਮਾਗਤੋਤਿ ਇਮਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੋ। ਅਰੋਗਾ ਚ ਭવਾਮਸੇਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਮਯਂ ਅਰੋਗਾ ਹੋਮ, ਜੀવਮਾਨਾ ਅવਸ੍ਸਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਨੀਤੇਪਿ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ। ਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਘਰੇ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਂ ਧਨਂ। ਦਜ੍ਜਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਉਰਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਹਦਯਮਂਸਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਤਿ।

    Tattha ādiyenevāti ādikeneva. Idaṃ vuttaṃ hoti – sace te ahaṃ āditova tamatthaṃ ācikkhissaṃ, tato tava sokaṃ sandhāretuṃ asakkontiyā hadayaṃ phaleyya, tasmā ādikeneva te maddi dukkhaṃ na akkhātuṃ icchissanti. Gharamāgatoti imaṃ amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ āgato. Arogā ca bhavāmaseti yathā tathā mayaṃ arogā homa, jīvamānā avassaṃ putte brāhmaṇena nītepi passissāma. Yañca aññanti yañca aññaṃ ghare saviññāṇakaṃ dhanaṃ. Dajjā sappuriso dānanti sappuriso uttamatthaṃ patthento uraṃ bhinditvā hadayamaṃsampi gahetvā dānaṃ dadeyyāti.

    ਮਦ੍ਦੀ ਆਹ –

    Maddī āha –

    ੨੨੬੨.

    2262.

    ‘‘ਅਨੁਮੋਦਾਮਿ ਤੇ ਦੇવ, ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮਂ।

    ‘‘Anumodāmi te deva, puttake dānamuttamaṃ;

    ਦਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਹਿ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਦਾਨਂ ਦਦੋ ਭવ॥

    Datvā cittaṃ pasādehi, bhiyyo dānaṃ dado bhava.

    ੨੨੬੩.

    2263.

    ‘‘ਯੋ ਤ੍વਂ ਮਚ੍ਛੇਰਭੂਤੇਸੁ, ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਜਨਾਧਿਪ।

    ‘‘Yo tvaṃ maccherabhūtesu, manussesu janādhipa;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾ ਦਾਨਂ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ’’ਤਿ॥

    Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਮੋਦਾਮਿ ਤੇਤਿ ਦਸ ਮਾਸੇ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਦਿવਸਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਯੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਉਰੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਪੁਤ੍ਤਕੇਸੁ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਯਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਨਂ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤੀ ਏવਮਾਹ। ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਪਿਤਾવ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਮਿਕੋ’’ਤਿ। ਭਿਯ੍ਯੋ ਦਾਨਂ ਦਦੋ ਭવਾਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦਾਨਂ ਦਾਯਕੋવ ਹੋਹਿ, ‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਹਿ, ਯੋ ਤ੍વਂ ਮਚ੍ਛੇਰਭੂਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇ ਅਦਾਸੀਤਿ।

    Tattha anumodāmi teti dasa māse kucchiyā dhāretvā divasassa dvattikkhattuṃ nhāpetvā pāyetvā bhojetvā ure nipajjāpetvā paṭijaggitaputtakesu bodhisattena dinnesu sayaṃ puttadānaṃ anumodantī evamāha. Iminā kāraṇena jānitabbaṃ ‘‘pitāva puttānaṃ sāmiko’’ti. Bhiyyo dānaṃdado bhavāti mahārāja, uttaripi punappunaṃ dānaṃ dāyakova hohi, ‘‘sudinnaṃ me dāna’’nti cittaṃ pasādehi, yo tvaṃ maccherabhūtesu sattesu piyaputte adāsīti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਮਦ੍ਦਿ, ਕਿਨ੍ਨਾਮੇਤਂ ਕਥੇਸਿ, ਸਚੇ ਹਿ ਮਯਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਦਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ ਨਾਭવਿਸ੍ਸ, ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਮੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ ਨ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਥવਿਨਿਨ੍ਨਾਦਾਦੀਨਿ ਕਥੇਸਿ। ਤਤੋ ਮਦ੍ਦੀ ਤਾਨਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤੀ ਆਹ –

    Evaṃ vutte mahāsatto ‘‘maddi, kinnāmetaṃ kathesi, sace hi mayā putte datvā cittaṃ pasādetuṃ nābhavissa, imāni pana me acchariyāni na pavatteyyu’’nti vatvā sabbāni pathavininnādādīni kathesi. Tato maddī tāni acchariyāni kittetvā dānaṃ anumodantī āha –

    ੨੨੬੪.

    2264.

    ‘‘ਨਿਨ੍ਨਾਦਿਤਾ ਤੇ ਪਥવੀ, ਸਦ੍ਦੋ ਤੇ ਤਿਦਿવਙ੍ਗਤੋ।

    ‘‘Ninnāditā te pathavī, saddo te tidivaṅgato;

    ਸਮਨ੍ਤਾ વਿਜ੍ਜੁਤਾ ਆਗੁਂ, ਗਿਰੀਨਂવ ਪਤਿਸ੍ਸੁਤਾ’’ਤਿ॥

    Samantā vijjutā āguṃ, girīnaṃva patissutā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜੁਤਾ ਆਗੁਨ੍ਤਿ ਅਕਾਲવਿਜ੍ਜੁਲਤਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਦੇਸੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਛਰਿਂਸੁ। ਗਿਰੀਨਂવ ਪਤਿਸ੍ਸੁਤਾਤਿ ਗਿਰੀਨਂ ਪਤਿਸ੍ਸੁਤਸਦ੍ਦਾ વਿਯ વਿਰવਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ।

    Tattha vijjutā āgunti akālavijjulatā himavantapadese samantā nicchariṃsu. Girīnaṃva patissutāti girīnaṃ patissutasaddā viya viravā uṭṭhahiṃsu.

    ੨੨੬੫.

    2265.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ, ਉਭੋ ਨਾਰਦਪਬ੍ਬਤਾ।

    ‘‘Tassa te anumodanti, ubho nāradapabbatā;

    ਇਨ੍ਦੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਜਾਪਤਿ, ਸੋਮੋ ਯਮੋ વੇਸ੍ਸવਣੋ।

    Indo ca brahmā pajāpati, somo yamo vessavaṇo;

    ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਇਨ੍ਦਕਾ॥

    Sabbe devānumodanti, tāvatiṃsā saindakā.

    ੨੨੬੬.

    2266.

    ‘‘ਇਤਿ ਮਦ੍ਦੀ વਰਾਰੋਹਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਯਸਸ੍ਸਿਨੀ।

    ‘‘Iti maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਿ, ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Vessantarassa anumodi, puttake dānamuttama’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਭੋ ਨਾਰਦਪਬ੍ਬਤਾਤਿ ਇਮੇਪਿ ਦ੍વੇ ਦੇવਨਿਕਾਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਮਾਨਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤਾવ ‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਤੇ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ। ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਇਨ੍ਦਕਾਤਿ ਇਨ੍ਦਜੇਟ੍ਠਕਾ ਤਾવਤਿਂਸਾਪਿ ਦੇવਾ ਤੇ ਦਾਨਂ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤੀਤਿ।

    Tattha ubho nāradapabbatāti imepi dve devanikāyā attano vimānadvāre ṭhitāva ‘‘sudinnaṃ te dāna’’nti anumodanti. Tāvatiṃsā saindakāti indajeṭṭhakā tāvatiṃsāpi devā te dānaṃ anumodantīti.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨੇ વਣ੍ਣਿਤੇ ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰ, ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਤੇ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਮਦ੍ਦੀਪਿ ਤਥੇવ ਦਾਨਂ વਣ੍ਣਯਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਮਾਨਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਇਤਿ ਮਦ੍ਦੀ વਰਾਰੋਹਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ।

    Evaṃ mahāsattena attano dāne vaṇṇite tamevatthaṃ parivattetvā ‘‘mahārāja vessantara, sudinnaṃ nāma te dāna’’nti maddīpi tatheva dānaṃ vaṇṇayitvā anumodamānā nisīdi. Tena satthā ‘‘iti maddī varārohā’’ti gāthamāha.

    ਮਦ੍ਦੀਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Maddīpabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਸਕ੍ਕਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ

    Sakkapabbavaṇṇanā

    ਏવਂ ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਸੁ ਸਕ੍ਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਹਿਯ੍ਯੋ ਜੂਜਕਸ੍ਸ ਪਥવਿਂ ਉਨ੍ਨਾਦੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਅਦਾਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਕੋਚਿ ਹੀਨਪੁਰਿਸੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਦ੍ਦਿਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਏਕਕਂ ਕਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਏਸ ਅਨਾਥੋ ਨਿਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣੇਨ ਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਾਰਮਿਕੂਟਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਨਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਦਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨવੇਲਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ tesu aññamaññaṃ sammodanīyaṃ kathaṃ kathentesu sakko cintesi ‘‘ayaṃ vessantaro rājā hiyyo jūjakassa pathaviṃ unnādetvā dārake adāsi, idāni taṃ koci hīnapuriso upasaṅkamitvā sabbalakkhaṇasampannaṃ maddiṃ yācitvā rājānaṃ ekakaṃ katvā maddiṃ gahetvā gaccheyya, tato esa anātho nippaccayo bhaveyya. Ahaṃ brāhmaṇavaṇṇena naṃ upasaṅkamitvā maddiṃ yācitvā pāramikūṭaṃ gāhāpetvā kassaci avissajjiyaṃ katvā puna naṃ tasseva datvā āgamissāmī’’ti. So sūriyuggamanavelāya tassa santikaṃ agamāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੨੬੭.

    2267.

    ‘‘ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;

    ਸਕ੍ਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣੇਨ, ਪਾਤੋ ਤੇਸਂ ਅਦਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ॥

    Sakko brāhmaṇavaṇṇena, pāto tesaṃ adissathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਾਤੋ ਤੇਸਂ ਅਦਿਸ੍ਸਥਾਤਿ ਪਾਤੋવ ਨੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਜਨਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਰੂਪੋ ਪੁਰਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਠਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Tattha pāto tesaṃ adissathāti pātova nesaṃ dvinnampi janānaṃ paññāyamānarūpo purato aṭṭhāsi, ṭhatvā ca pana paṭisanthāraṃ karonto āha –

    ੨੨੬੮.

    2268.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਥ, ਕਚ੍ਚਿ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.

    ੨੨੬੯.

    2269.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਕਚ੍ਚਿ ਹਿਂਸਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjatī’’ti.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Mahāsatto āha –

    ੨੨੭੦.

    2270.

    ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kusalañceva no brahme, atho brahme anāmayaṃ;

    ਅਥੋ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਮ, ਅਥੋ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Atho uñchena yāpema, atho mūlaphalā bahū.

    ੨੨੭੧.

    2271.

    ‘‘ਅਥੋ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਹਿਂਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā mayhaṃ na vijjati.

    ੨੨੭੨.

    2272.

    ‘‘ਸਤ੍ਤ ਨੋ ਮਾਸੇ વਸਤਂ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਜੀવਸੋਕਿਨਂ।

    ‘‘Satta no māse vasataṃ, araññe jīvasokinaṃ;

    ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦੇવવਣ੍ਣਿਨਂ।

    Idaṃ dutiyaṃ passāma, brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;

    ਆਦਾਯ વੇਲ਼ੁવਂ ਦਣ੍ਡਂ, ਧਾਰੇਨ੍ਤਂ ਅਜਿਨਕ੍ਖਿਪਂ॥

    Ādāya veḷuvaṃ daṇḍaṃ, dhārentaṃ ajinakkhipaṃ.

    ੨੨੭੩.

    2273.

    ‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।

    ‘‘Svāgataṃ te mahābrahme, atho te adurāgataṃ;

    ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲਯਸ੍ਸੁ ਤੇ॥

    Anto pavisa bhaddante, pāde pakkhālayassu te.

    ੨੨੭੪.

    2274.

    ‘‘ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਨਿ ਪਿਯਾਲਾਨਿ, ਮਧੁਕੇ ਕਾਸੁਮਾਰਿਯੋ।

    ‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

    ਫਲਾਨਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਾਨਿ, ਭੁਞ੍ਜ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ વਰਂ વਰਂ॥

    Phalāni khuddakappāni, bhuñja brahme varaṃ varaṃ.

    ੨੨੭੫.

    2275.

    ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਾਨੀਯਂ ਸੀਤਂ, ਆਭਤਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਾ।

    ‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

    ਤਤੋ ਪਿવ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥

    Tato piva mahābrahme, sace tvaṃ abhikaṅkhasī’’ti.

    ਏવਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ –

    Evaṃ tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā mahāsatto –

    ੨੨੭੬.

    2276.

    ‘‘ਅਥ ਤ੍વਂ ਕੇਨ વਣ੍ਣੇਨ, ਕੇਨ વਾ ਪਨ ਹੇਤੁਨਾ।

    ‘‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena, kena vā pana hetunā;

    ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’ਤਿ॥ –

    Anuppatto brahāraññaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti. –

    ਆਗਮਨਕਾਰਣਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਅਹਂ ਮਹਲ੍ਲਕੋ, ਇਧਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤવ ਭਰਿਯਂ ਮਦ੍ਦਿਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਆਗਤੋ, ਤਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Āgamanakāraṇaṃ pucchi. Atha naṃ sakko ‘‘mahārāja, ahaṃ mahallako, idhāgacchanto tava bhariyaṃ maddiṃ yācituṃ āgato, taṃ me dehī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੨੨੭੭.

    2277.

    ‘‘ਯਥਾ વਾਰਿવਹੋ ਪੂਰੋ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਨ ਖੀਯਤਿ।

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, sabbakālaṃ na khīyati;

    ਏવਂ ਤਂ ਯਾਚਿਤਾਗਚ੍ਛਿਂ, ਭਰਿਯਂ ਮੇ ਦੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ’’ਤਿ॥

    Evaṃ taṃ yācitāgacchiṃ, bhariyaṃ me dehi yācito’’ti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਰਕਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਏਕਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਥਂ ਤੇ ਮਦ੍ਦਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਪਸਾਰਿਤਹਤ੍ਥੇ ਸਹਸ੍ਸਤ੍ਥવਿਕਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਬਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਨੋਲੀਨਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਿਰਿਂ ਉਨ੍ਨਾਦੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ vutte mahāsatto ‘‘hiyyo me brāhmaṇassa dārakā dinnā, araññe ekako hutvā kathaṃ te maddiṃ dassāmī’’ti avatvā pasāritahatthe sahassatthavikaṃ ṭhapento viya asajjitvā abajjhitvā anolīnamānaso hutvā giriṃ unnādento imaṃ gāthamāha –

    ੨੨੭੮.

    2278.

    ‘‘ਦਦਾਮਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਾਮਿ, ਯਂ ਮਂ ਯਾਚਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Dadāmi na vikampāmi, yaṃ maṃ yācasi brāhmaṇa;

    ਸਨ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਗੁਯ੍ਹਾਮਿ, ਦਾਨੇ ਮੇ ਰਮਤੀ ਮਨੋ’’ਤਿ॥

    Santaṃ nappaṭiguyhāmi, dāne me ramatī mano’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਗੁਯ੍ਹਾਮੀਤਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਨ ਗੁਯ੍ਹਾਮਿ।

    Tattha santaṃ nappaṭiguyhāmīti saṃvijjamānaṃ na guyhāmi.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਸੀਘਮੇવ ਕਮਣ੍ਡਲੁਨਾ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਹਤ੍ਥੇ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਪਿਯਭਰਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evañca pana vatvā sīghameva kamaṇḍalunā udakaṃ āharitvā udakaṃ hatthe pātetvā piyabhariyaṃ brāhmaṇassa adāsi. Taṅkhaṇeyeva heṭṭhā vuttappakārāni sabbāni acchariyāni pāturahesuṃ. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੨੭੯.

    2279.

    ‘‘ਮਦ੍ਦਿਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਉਦਕਸ੍ਸ ਕਮਣ੍ਡਲੁਂ।

    ‘‘Maddiṃ hatthe gahetvāna, udakassa kamaṇḍaluṃ;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾ ਦਾਨਂ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੋ॥

    Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

    ੨੨੮੦.

    2280.

    ‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।

    ‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;

    ਮਦ੍ਦਿਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮੇਦਨੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥ॥

    Maddiṃ pariccajantassa, medanī sampakampatha.

    ੨੨੮੧.

    2281.

    ‘‘ਨੇવਸ੍ਸ ਮਦ੍ਦੀ ਭਾਕੁਟਿ, ਨ ਸਨ੍ਧੀਯਤਿ ਨ ਰੋਦਤਿ।

    ‘‘Nevassa maddī bhākuṭi, na sandhīyati na rodati;

    ਪੇਕ੍ਖਤੇવਸ੍ਸ ਤੁਣ੍ਹੀ ਸਾ, ਏਸੋ ਜਾਨਾਤਿ ਯਂ વਰ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pekkhatevassa tuṇhī sā, eso jānāti yaṃ vara’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਦਾ ਦਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਦ੍ਦਿਤੋ ਮੇ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇવ ਪਿਯਤਰਂ, ਇਦਂ ਮੇ ਦਾਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਟਿવੇਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

    Tattha adā dānanti ‘‘ambho brāhmaṇa, maddito me sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena sabbaññutaññāṇameva piyataraṃ, idaṃ me dānaṃ sabbaññutaññāṇappaṭivedhassa paccayo hotū’’ti vatvā dānaṃ adāsi vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ਜਾਲਿਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਧੀਤਂ, ਮਦ੍ਦਿਂ ਦੇવਿਂ ਪਤਿਬ੍ਬਤਂ।

    ‘‘Jāliṃ kaṇhājinaṃ dhītaṃ, maddiṃ deviṃ patibbataṃ;

    ਚਜਮਾਨੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿਂ, ਬੋਧਿਯਾਯੇવ ਕਾਰਣਾ॥

    Cajamāno na cintesiṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.

    ‘‘ਨ ਮੇ ਦੇਸ੍ਸਾ ਉਭੋ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਮਦ੍ਦੀ ਦੇવੀ ਨ ਦੇਸ੍ਸਿਯਾ।

    ‘‘Na me dessā ubho puttā, maddī devī na dessiyā;

    ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਿਯਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਯੇ ਅਦਾਸਹ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਚਰਿਯਾ॰ ੧.੧੧੮-੧੧੯)।

    Sabbaññutaṃ piyaṃ mayhaṃ, tasmā piye adāsaha’’nti. (cariyā. 1.118-119);

    ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥਾਤਿ ਪਥવੀ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਨੇવਸ੍ਸ ਮਦ੍ਦੀ ਭਾਕੁਟੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਮਦ੍ਦੀ ‘‘ਮਂ ਮਹਲ੍ਲਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਕੋਧવਸੇਨ ਭਾਕੁਟਿਪਿ ਨਾਹੋਸਿ। ਨ ਸਨ੍ਧੀਯਤਿ ਨ ਰੋਦਤੀਤਿ ਨੇવ ਮਙ੍ਕੁ ਅਹੋਸਿ, ਨ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਰੋਦਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਦਿਸਂ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਦਦਮਾਨੋ ਨ ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਏਸੋ ਯਂ વਰਂ, ਤਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਫੁਲ੍ਲਪਦੁਮવਣ੍ਣਂ ਅਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਪੇਕ੍ਖਤੇવ, ਓਲੋਕਯਮਾਨਾવ ਠਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha sampakampathāti pathavī udakapariyantaṃ katvā kampittha. Nevassa maddī bhākuṭīti bhikkhave, tasmiṃ khaṇe maddī ‘‘maṃ mahallakassa brāhmaṇassa rājā detī’’ti kodhavasena bhākuṭipi nāhosi. Na sandhīyati na rodatīti neva maṅku ahosi, na akkhīni pūretvā rodati, atha kho tuṇhī sā hutvā ‘‘mādisaṃ itthiratanaṃ dadamāno na nikkāraṇā dassati, eso yaṃ varaṃ, taṃ jānātī’’ti phullapadumavaṇṇaṃ assa mukhaṃ pekkhateva, olokayamānāva ṭhitāti attho.

    ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੀਦਿਸਾ ਮਦ੍ਦੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮੁਖਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਸਾਪਿ ‘‘ਸਾਮਿ ਕਿਂ ਮਂ ਓਲੋਕੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੀ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atha mahāsatto ‘‘kīdisā maddī’’ti tassā mukhaṃ olokesi. Sāpi ‘‘sāmi kiṃ maṃ olokesī’’ti vatvā sīhanādaṃ nadantī imaṃ gāthamāha –

    ੨੨੮੨.

    2282.

    ‘‘ਕੋਮਾਰੀ ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਭਰਿਯਾ, ਸਾਮਿਕੋ ਮਮ ਇਸ੍ਸਰੋ।

    ‘‘Komārī yassāhaṃ bhariyā, sāmiko mama issaro;

    ਯਸ੍ਸਿਚ੍ਛੇ ਤਸ੍ਸ ਮਂ ਦਜ੍ਜਾ, વਿਕ੍ਕਿਣੇਯ੍ਯ ਹਨੇਯ੍ਯ વਾ’’ਤਿ॥

    Yassicche tassa maṃ dajjā, vikkiṇeyya haneyya vā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕੋਮਾਰੀ ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਭਰਿਯਾਤਿ ਅਹਂ ਯਸ੍ਸ ਤવ ਦਹਰਿਕਾ ਭਰਿਯਾ, ਸੋ ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਮਮ ਇਸ੍ਸਰੋ ਸਾਮਿਕੋ। ਯਸ੍ਸਿਚ੍ਛੇ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਸ੍ਸਰੋ ਚ ਨਾਮ ਦਾਸਿਂ ਮਂ ਯਸ੍ਸ ਦਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਦਦੇਯ੍ਯ। વਿਕ੍ਕਿਣੇਯ੍ਯ વਾਤਿ ਧਨੇਨ વਾ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ વਿਕ੍ਕਿਣੇਯ੍ਯ, ਮਂਸੇਨ વਾ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਹਨੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ વੋ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਕਰੋਥ, ਨਾਹਂ ਕੁਜ੍ਝਾਮੀਤਿ।

    Tattha komārī yassāhaṃ bhariyāti ahaṃ yassa tava daharikā bhariyā, so tvaññeva mama issaro sāmiko. Yassicche tassāti issaro ca nāma dāsiṃ maṃ yassa dātuṃ iccheyya, tassa dadeyya. Vikkiṇeyya vāti dhanena vā atthe sati vikkiṇeyya, maṃsena vā atthe sati haneyya, tasmā yaṃ vo ruccati, taṃ karotha, nāhaṃ kujjhāmīti.

    ਸਕ੍ਕੋ ਤੇਸਂ ਪਣੀਤਜ੍ਝਾਸਯਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਥੁਤਿਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sakko tesaṃ paṇītajjhāsayataṃ viditvā thutiṃ akāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੨੮੩.

    2283.

    ‘‘ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਦੇવਿਨ੍ਦੋ ਏਤਦਬ੍ਰવਿ।

    ‘‘Tesaṃ saṅkappamaññāya, devindo etadabravi;

    ਸਬ੍ਬੇ ਜਿਤਾ ਤੇ ਪਚ੍ਚੂਹਾ, ਯੇ ਦਿਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚ ਮਾਨੁਸਾ॥

    Sabbe jitā te paccūhā, ye dibbā ye ca mānusā.

    ੨੨੮੪.

    2284.

    ‘‘ਨਿਨ੍ਨਾਦਿਤਾ ਤੇ ਪਥવੀ, ਸਦ੍ਦੋ ਤੇ ਤਿਦਿવਙ੍ਗਤੋ।

    ‘‘Ninnāditā te pathavī, saddo te tidivaṅgato;

    ਸਮਨ੍ਤਾ વਿਜ੍ਜੁਤਾ ਆਗੁਂ, ਗਿਰੀਨਂવ ਪਤਿਸ੍ਸੁਤਾ॥

    Samantā vijjutā āguṃ, girīnaṃva patissutā.

    ੨੨੮੫.

    2285.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ, ਉਭੋ ਨਾਰਦਪਬ੍ਬਤਾ।

    ‘‘Tassa te anumodanti, ubho nāradapabbatā;

    ਇਨ੍ਦੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਜਾਪਤਿ, ਸੋਮੋ ਯਮੋ વੇਸ੍ਸવਣੋ।

    Indo ca brahmā pajāpati, somo yamo vessavaṇo;

    ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਰਞ੍ਹਿ ਕਰੋਤਿ ਸੋ॥

    Sabbe devānumodanti, dukkarañhi karoti so.

    ੨੨੮੬.

    2286.

    ‘‘ਦੁਦ੍ਦਦਂ ਦਦਮਾਨਾਨਂ, ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਮ੍ਮ ਕੁਬ੍ਬਤਂ।

    ‘‘Duddadaṃ dadamānānaṃ, dukkaraṃ kamma kubbataṃ;

    ਅਸਨ੍ਤੋ ਨਾਨੁਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ, ਸਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਰਨ੍ਨਯੋ॥

    Asanto nānukubbanti, sataṃ dhammo durannayo.

    ੨੨੮੭.

    2287.

    ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਞ੍ਚ ਅਸਤਂ, ਨਾਨਾ ਹੋਤਿ ਇਤੋ ਗਤਿ।

    ‘‘Tasmā satañca asataṃ, nānā hoti ito gati;

    ਅਸਨ੍ਤੋ ਨਿਰਯਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਸਗ੍ਗਪਰਾਯਣਾ॥

    Asanto nirayaṃ yanti, santo saggaparāyaṇā.

    ੨੨੮੮.

    2288.

    ‘‘ਯਮੇਤਂ ਕੁਮਾਰੇ ਅਦਾ, ਭਰਿਯਂ ਅਦਾ વਨੇ વਸਂ।

    ‘‘Yametaṃ kumāre adā, bhariyaṃ adā vane vasaṃ;

    ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਨਮਨੋਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਸਗ੍ਗੇ ਤੇ ਤਂ વਿਪਚ੍ਚਤੂ’’ਤਿ॥

    Brahmayānamanokkamma, sagge te taṃ vipaccatū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚੂਹਾਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਦਿਬ੍ਬਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਬਾਹਕਾ। ਮਾਨੁਸਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਬਾਹਕਾ। ਕੇ ਪਨ ਤੇਤਿ? ਮਚ੍ਛਰਿਯਧਮ੍ਮਾ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਜਿਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਜਿਤਾ ਤੇ ਪਚ੍ਚੂਹਾ’’ਤਿ। ਦੁਕ੍ਕਰਞ੍ਹਿ ਕਰੋਤਿ ਸੋਤਿ ਸੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਏਕਕੋવ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤੋ ਭਰਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤੀਤਿ વਦਤਿ। ‘‘ਯਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ। વਨੇ વਸਨ੍ਤਿ વਨੇ વਸਨ੍ਤੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਨਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਯਾਨਂ। ਤਿવਿਧੋ ਹਿ ਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮੋ ਏવਰੂਪੋ ਚ ਦਾਨਧਮ੍ਮੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਤਂ ਇਦਂ ਅਜ੍ਜ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋਪਿ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਨਂ ਅਪਾਯਭੂਮਿਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਤੇ ਤਂ વਿਪਚ੍ਚਤੁ, વਿਪਾਕਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਦਾਯਕਂ ਹੋਤੂਤਿ।

    Tattha paccūhāti paccatthikā. Dibbāti dibbasampattipaṭibāhakā. Mānusāti manussasampattipaṭibāhakā. Ke pana teti? Macchariyadhammā. Te sabbe puttadāraṃ dentena mahāsattena jitā. Tenāha ‘‘sabbe jitā te paccūhā’’ti. Dukkarañhi karoti soti so vessantaro rājā ekakova araññe vasanto bhariyaṃ brāhmaṇassa dento dukkaraṃ karotīti evaṃ sabbe devā anumodantīti vadati. ‘‘Yameta’’nti gāthaṃ anumodanaṃ karonto āha. Vane vasanti vane vasanto. Brahmayānanti seṭṭhayānaṃ. Tividho hi sucaritadhammo evarūpo ca dānadhammo ariyamaggassa paccayo hotīti ‘‘brahmayāna’’nti vuccati. Tasmā yaṃ taṃ idaṃ ajja dānaṃ dadatopi nipphannaṃ brahmayānaṃ apāyabhūmiṃ anokkamitvā sagge te taṃ vipaccatu, vipākapariyosāne ca sabbaññutaññāṇadāyakaṃ hotūti.

    ਏવਮਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕੋ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਇਧ ਪਪਞ੍ਚਂ ਅਕਤ੍વਾ ਇਮਂ ਇਮਸ੍ਸੇવ ਦਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ –

    Evamassa sakko anumodanaṃ katvā ‘‘idāni mayā idha papañcaṃ akatvā imaṃ imasseva datvā gantuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā āha –

    ੨੨੮੯.

    2289.

    ‘‘ਦਦਾਮਿ ਭੋਤੋ ਭਰਿਯਂ, ਮਦ੍ਦਿਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸੋਭਨਂ।

    ‘‘Dadāmi bhoto bhariyaṃ, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;

    ਤ੍વਞ੍ਚੇવ ਮਦ੍ਦਿਯਾ ਛਨ੍ਨੋ, ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਪਤਿਨਾ ਸਹ॥

    Tvañceva maddiyā channo, maddī ca patinā saha.

    ੨੨੯੦.

    2290.

    ‘‘ਯਥਾ ਪਯੋ ਚ ਸਙ੍ਖੋ ਚ, ਉਭੋ ਸਮਾਨવਣ੍ਣਿਨੋ।

    ‘‘Yathā payo ca saṅkho ca, ubho samānavaṇṇino;

    ਏવਂ ਤੁવਞ੍ਚ ਮਦ੍ਦੀ ਚ, ਸਮਾਨਮਨਚੇਤਸਾ॥

    Evaṃ tuvañca maddī ca, samānamanacetasā.

    ੨੨੯੧.

    2291.

    ‘‘ਅવਰੁਦ੍ਧੇਤ੍ਥ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਮਥ ਅਸ੍ਸਮੇ।

    ‘‘Avaruddhettha araññasmiṃ, ubho sammatha assame;

    ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸੁਜਾਤਾ ਮਾਤੁਪੇਤ੍ਤਿਤੋ।

    Khattiyā gottasampannā, sujātā mātupettito;

    ਯਥਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਯਿਰਾਥ, ਦਦਨ੍ਤਾ ਅਪਰਾਪਰ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yathā puññāni kayirātha, dadantā aparāpara’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਨੋਤਿ ਅਨੁਰੂਪੋ। ਉਭੋ ਸਮਾਨવਣ੍ਣਿਨੋਤਿ ਸਮਾਨવਣ੍ਣਾ ਉਭੋਪਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯੇવ। ਸਮਾਨਮਨਚੇਤਸਾਤਿ ਆਚਾਰਾਦੀਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਾਨੇਨ ਮਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਅવਰੁਦ੍ਧੇਤ੍ਥਾਤਿ ਰਟ੍ਠਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਥ। ਯਥਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਯਥਾ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰੇ વੋ ਬਹੂਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤਾਨਿ, ਹਿਯ੍ਯੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਜ ਭਰਿਯਾਯ ਦਾਨવਸੇਨਪਿ ਕਤਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਪਰਿਤੋਸਂ ਅਕਤ੍વਾ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦਦਨ੍ਤਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ।

    Tattha channoti anurūpo. Ubho samānavaṇṇinoti samānavaṇṇā ubhopi parisuddhāyeva. Samānamanacetasāti ācārādīhi kammehi samānena manasaṅkhātena cetasā samannāgatā. Avaruddhetthāti raṭṭhato pabbājitā hutvā ettha araññe vasatha. Yathā puññānīti yathā jetuttaranagare vo bahūni puññāni katāni, hiyyo puttānaṃ ajja bhariyāya dānavasenapi katānīti ettakeneva paritosaṃ akatvā ito uttaripi aparāparaṃ dadantā yathānurūpāni puññāni kareyyāthāti.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਦ੍ਦਿਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ વਰਂ ਦਾਤੁਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Evañca pana vatvā sakko mahāsattassa maddiṃ paṭicchāpetvā varaṃ dātuṃ attānaṃ ācikkhanto āha –

    ੨੨੯੨.

    2292.

    ‘‘ਸਕ੍ਕੋਹਮਸ੍ਮਿ ਦੇવਿਨ੍ਦੋ, ਆਗਤੋਸ੍ਮਿ ਤવਨ੍ਤਿਕੇ।

    ‘‘Sakkohamasmi devindo, āgatosmi tavantike;

    વਰਂ વਰਸ੍ਸੁ ਰਾਜਿਸਿ, વਰੇ ਅਟ੍ਠ ਦਦਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ॥

    Varaṃ varassu rājisi, vare aṭṭha dadāmi te’’ti.

    ਕਥੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਚ ਦਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਜਲਨ੍ਤੋ ਤਰੁਣਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਆਕਾਸੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ વਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Kathentoyeva ca dibbattabhāvena jalanto taruṇasūriyo viya ākāse aṭṭhāsi. Tato bodhisatto varaṃ gaṇhanto āha –

    ੨੨੯੩.

    2293.

    ‘‘વਰਂ ਚੇ ਮੇ ਅਦੋ ਸਕ੍ਕ, ਸਬ੍ਬਭੂਤਾਨਮਿਸ੍ਸਰ।

    ‘‘Varaṃ ce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;

    ਪਿਤਾ ਮਂ ਅਨੁਮੋਦੇਯ੍ਯ, ਇਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਸਕਂ ਘਰਂ।

    Pitā maṃ anumodeyya, ito pattaṃ sakaṃ gharaṃ;

    ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਠਮੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Āsanena nimanteyya, paṭhametaṃ varaṃ vare.

    ੨੨੯੪.

    2294.

    ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਧਂ ਨ ਰੋਚੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰਕਂ।

    ‘‘Purisassa vadhaṃ na roceyyaṃ, api kibbisakārakaṃ;

    વਜ੍ਝਂ વਧਮ੍ਹਾ ਮੋਚੇਯ੍ਯਂ, ਦੁਤਿਯੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Vajjhaṃ vadhamhā moceyyaṃ, dutiyetaṃ varaṃ vare.

    ੨੨੯੫.

    2295.

    ‘‘ਯੇ વੁਡ੍ਢਾ ਯੇ ਚ ਦਹਰਾ, ਯੇ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪੋਰਿਸਾ।

    ‘‘Ye vuḍḍhā ye ca daharā, ye ca majjhimaporisā;

    ਮਮੇવ ਉਪਜੀવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤਿਯੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Mameva upajīveyyuṃ, tatiyetaṃ varaṃ vare.

    ੨੨੯੬.

    2296.

    ‘‘ਪਰਦਾਰਂ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਸਦਾਰਪਸੁਤੋ ਸਿਯਂ।

    ‘‘Paradāraṃ na gaccheyyaṃ, sadārapasuto siyaṃ;

    ਥੀਨਂ વਸਂ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Thīnaṃ vasaṃ na gaccheyyaṃ, catutthetaṃ varaṃ vare.

    ੨੨੯੭.

    2297.

    ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਸਕ੍ਕ ਜਾਯੇਥ, ਸੋ ਚ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਸਿਯਾ।

    ‘‘Putto me sakka jāyetha, so ca dīghāyuko siyā;

    ਧਮ੍ਮੇਨ ਜਿਨੇ ਪਥવਿਂ, ਪਞ੍ਚਮੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Dhammena jine pathaviṃ, pañcametaṃ varaṃ vare.

    ੨੨੯੮.

    2298.

    ‘‘ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਂ ਪਤਿ।

    ‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;

    ਦਿਬ੍ਬਾ ਭਕ੍ਖਾ ਪਾਤੁਭવੇਯ੍ਯੁਂ, ਛਟ੍ਠਮੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Dibbā bhakkhā pātubhaveyyuṃ, chaṭṭhametaṃ varaṃ vare.

    ੨੨੯੯.

    2299.

    ‘‘ਦਦਤੋ ਮੇ ਨ ਖੀਯੇਥ, ਦਤ੍વਾ ਨਾਨੁਤਪੇਯ੍ਯਹਂ।

    ‘‘Dadato me na khīyetha, datvā nānutapeyyahaṃ;

    ਦਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਯ੍ਯਂ, ਸਤ੍ਤਮੇਤਂ વਰਂ વਰੇ॥

    Dadaṃ cittaṃ pasādeyyaṃ, sattametaṃ varaṃ vare.

    ੨੩੦੦.

    2300.

    ‘‘ਇਤੋ વਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਾਹਂ, ਸਗ੍ਗਗਾਮੀ વਿਸੇਸਗੂ।

    ‘‘Ito vimuccamānāhaṃ, saggagāmī visesagū;

    ਅਨਿવਤ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਟ੍ਠਮੇਤਂ વਰਂ વਰੇ’’ਤਿ॥

    Anivatti tato assaṃ, aṭṭhametaṃ varaṃ vare’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਮੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਕੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ। ਇਤੋ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮ੍ਹਾ ਅਰਞ੍ਞਾ ਸਕਂ ਘਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ। ਆਸਨੇਨਾਤਿ ਰਾਜਾਸਨੇਨ। ਰਜ੍ਜਂ ਮੇ ਦੇਤੂਤਿ વਦਤਿ। ਅਪਿ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰਕਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾਪਰਾਧਿਕਮ੍ਪਿ વਜ੍ਝਂ વਧਮ੍ਹਾ ਮੋਚੇਯ੍ਯਂ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਮੇ વਧੋ ਨਾਮ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤੁ। ਮਮੇવ ਉਪਜੀવੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਮਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪਜੀવੇਯ੍ਯੁਂ। ਧਮ੍ਮੇਨ ਜਿਨੇਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਜਿਨਾਤੁ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਸੇਸਗੂਤਿ વਿਸੇਸਗਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਹੋਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਅਨਿવਤ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੁਸਿਤਭવਨਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਤੋ ਪੁਨਭવੇ ਅਨਿવਤ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha anumodeyyāti sampaṭiccheyya na kujjheyya. Ito pattanti imamhā araññā sakaṃ gharaṃ anuppattaṃ. Āsanenāti rājāsanena. Rajjaṃ me detūti vadati. Api kibbisakārakanti rājā hutvā rājāparādhikampi vajjhaṃ vadhamhā moceyyaṃ, evarūpassapi me vadho nāma na ruccatu. Mameva upajīveyyunti sabbete maññeva nissāya upajīveyyuṃ. Dhammena jineti dhammena jinātu, dhammena rajjaṃ kāretūti attho. Visesagūti visesagamano hutvā tusitapure nibbatto homīti vadati. Anivattitato assanti tusitabhavanato cavitvā manussattaṃ āgato punabhave anivatti assaṃ, sabbaññutaṃ sampāpuṇeyyanti vadati.

    ੨੩੦੧.

    2301.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਦੇવਿਨ੍ਦੋ ਏਤਦਬ੍ਰવਿ।

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, devindo etadabravi;

    ‘ਅਚਿਰਂ વਤ ਤੇ ਤਤੋ, ਪਿਤਾ ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਮੇਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ॥

    ‘Aciraṃ vata te tato, pitā taṃ daṭṭhumessatī’’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠੁਮੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਤવ ਮਾਤਾ ਚ ਪਿਤਾ ਚ ਅਚਿਰੇਨੇવ ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਇਧਾਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਦਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਮੇવ ਨੇਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਮਨੋਰਥਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ।

    Tattha daṭṭhumessatīti mahārāja, tava mātā ca pitā ca acireneva taṃ passitukāmo hutvā idhāgamissati, āgantvā ca pana setacchattaṃ datvā rajjaṃ niyyādetvā jetuttaranagarameva nessati, sabbe te manorathā matthakaṃ pāpuṇissanti, mā cintayi, appamatto hohi, mahārājāti.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ mahāsattassa ovādaṃ datvā sakko sakaṭṭhānameva gato. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੦੨.

    2302.

    ‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਮਘવਾ, ਦੇવਰਾਜਾ ਸੁਜਮ੍ਪਤਿ।

    ‘‘Idaṃ vatvāna maghavā, devarājā sujampati;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ વਰਂ ਦਤ੍વਾ, ਸਗ੍ਗਕਾਯਂ ਅਪਕ੍ਕਮੀ’’ਤਿ॥

    Vessantare varaṃ datvā, saggakāyaṃ apakkamī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇਤਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ। ਅਪਕ੍ਕਮੀਤਿ ਗਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਯੇવਾਤਿ।

    Tattha vessantareti vessantarassa. Apakkamīti gato anuppattoyevāti.

    ਸਕ੍ਕਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Sakkapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਮਹਾਰਾਜਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ

    Mahārājapabbavaṇṇanā

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚ ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਸਕ੍ਕਦਤ੍ਤਿਯੇ ਅਸ੍ਸਮੇ વਸਿਂਸੁ। ਜੂਜਕੋਪਿ ਕੁਮਾਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਦੇવਤਾ ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਆਰਕ੍ਖਮਕਂਸੁ। ਜੂਜਕੋਪਿ ਸੂਰਿਯੇ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਕੁਮਾਰੇ ਗਚ੍ਛੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਚਣ੍ਡવਾਲ਼ਮਿਗਭਯੇਨ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੁਯ੍ਹ વਿਟਪਨ੍ਤਰੇ ਸਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰવਣ੍ਣੇਨ, ਏਕਾ ਦੇવਧੀਤਾ ਮਦ੍ਦਿવਣ੍ਣੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੇ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਸਮ੍ਬਾਹਿਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਸਯਨੇ ਸਯਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਕਾਲੇ ਬਦ੍ਧਾਕਾਰੇਨੇવ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਏવਂ ਤੇ ਦੇવਤਾਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਰੋਗਾ ਹੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਜੂਜਕੋਪਿ ਦੇવਤਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇਨ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਸਞ੍ਜਯੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਿ। ਏવਰੂਪੋ ਸੁਪਿਨੋ ਅਹੋਸਿ – ਰਞ੍ਞੋ ਮਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕਣ੍ਹੋ ਦ੍વੇ ਪਦੁਮਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਾਨਿ ਦ੍વੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿ। ਤੇਸਂ ਰੇਣੁ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਉਰੇ ਪਤਤਿ। ਸੋ ਪਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੇ ‘‘ਚਿਰਪવੁਤ੍ਥਾ વੋ, ਦੇવ, ਬਨ੍ਧવਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਪਾਤੋવ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਦੇવਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦ੍વੀਹਿ ਕੁਮਾਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਰਾਜਾ ਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਕੁਮਾਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹ –

    Bodhisatto ca maddī ca sammodamānā sakkadattiye assame vasiṃsu. Jūjakopi kumāre gahetvā saṭṭhiyojanamaggaṃ paṭipajji. Devatā kumārānaṃ ārakkhamakaṃsu. Jūjakopi sūriye atthaṅgate kumāre gacche bandhitvā bhūmiyaṃ nipajjāpetvā sayaṃ caṇḍavāḷamigabhayena rukkhaṃ āruyha viṭapantare sayati. Tasmiṃ khaṇe eko devaputto vessantaravaṇṇena, ekā devadhītā maddivaṇṇena āgantvā kumāre mocetvā hatthapāde sambāhitvā nhāpetvā maṇḍetvā dibbabhojanaṃ bhojetvā dibbasayane sayāpetvā aruṇuggamanakāle baddhākāreneva nipajjāpetvā antaradhāyi. Evaṃ te devatāsaṅgahena arogā hutvā gacchanti. Jūjakopi devatādhiggahito hutvā ‘‘kāliṅgaraṭṭhaṃ gacchāmī’’ti gacchanto aḍḍhamāsena jetuttaranagaraṃ patto. Taṃ divasaṃ paccūsakāle sañjayo mahārājā supinaṃ passi. Evarūpo supino ahosi – rañño mahāvinicchaye nisinnassa eko puriso kaṇho dve padumāni āharitvā rañño hatthe ṭhapesi. Rājā tāni dvīsu kaṇṇesu piḷandhi. Tesaṃ reṇu bhassitvā rañño ure patati. So pabujjhitvā pātova brāhmaṇe pucchi. Te ‘‘cirapavutthā vo, deva, bandhavā āgamissantī’’ti byākariṃsu. So pātova sīsaṃ nhāyitvā nānaggarasabhojanaṃ bhuñjitvā alaṅkaritvā vinicchaye nisīdi. Devatā brāhmaṇaṃ dvīhi kumārehi saddhiṃ ānetvā rājaṅgaṇe ṭhapayiṃsu. Tasmiṃ khaṇe rājā maggaṃ olokento kumāre disvā āha –

    ੨੩੦੩.

    2303.

    ‘‘ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਮੁਖਮਾਭਾਤਿ, ਹੇਮਂ-વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਮਗ੍ਗਿਨਾ।

    ‘‘Kassetaṃ mukhamābhāti, hemaṃ-vuttattamagginā;

    ਨਿਕ੍ਖਂવ ਜਾਤਰੂਪਸ੍ਸ, ਉਕ੍ਕਾਮੁਖਪਹਂਸਿਤਂ॥

    Nikkhaṃva jātarūpassa, ukkāmukhapahaṃsitaṃ.

    ੨੩੦੪.

    2304.

    ‘‘ਉਭੋ ਸਦਿਸਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾ, ਉਭੋ ਸਦਿਸਲਕ੍ਖਣਾ।

    ‘‘Ubho sadisapaccaṅgā, ubho sadisalakkhaṇā;

    ਜਾਲਿਸ੍ਸ ਸਦਿਸੋ ਏਕੋ, ਏਕਾ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਯਥਾ॥

    Jālissa sadiso eko, ekā kaṇhājinā yathā.

    ੨੩੦੫.

    2305.

    ‘‘ਸੀਹਾ ਬਿਲਾવ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਪਤਿਰੂਪਕਾ।

    ‘‘Sīhā bilāva nikkhantā, ubho sampatirūpakā;

    ਜਾਤਰੂਪਮਯਾਯੇવ, ਇਮੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Jātarūpamayāyeva, ime dissanti dārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਹੇਮਂવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਮਗ੍ਗਿਨਾਤਿ ਹੇਮਂ ਇવ ਉਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਿਨਾ। ਸੀਹਾ ਬਿਲਾવ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਤਿ ਕਞ੍ਚਨਗੁਹਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਸੀਹਾ વਿਯ।

    Tattha hemaṃvuttattamaggināti hemaṃ iva uttattaṃ agginā. hā bilāva nikkhantāti kañcanaguhato nikkhantā sīhā viya.

    ਏવਂ ਰਾਜਾ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਕੁਮਾਰੇ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਆਣਾਪੇਸਿ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਸਿ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਹ –

    Evaṃ rājā tīhi gāthāhi kumāre vaṇṇetvā ekaṃ amaccaṃ āṇāpesi ‘‘gacchetaṃ brāhmaṇaṃ dārakehi saddhiṃ ānehī’’ti. So vegena gantvā brāhmaṇaṃ ānesi. Atha rājā brāhmaṇaṃ āha –

    ੨੩੦੬.

    2306.

    ‘‘ਕੁਤੋ ਨੁ ਭવਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਇਮੇ ਆਨੇਸਿ ਦਾਰਕੇ।

    ‘‘Kuto nu bhavaṃ bhāradvāja, ime ānesi dārake;

    ਅਜ੍ਜ ਰਟ੍ਠਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Ajja raṭṭhaṃ anuppatto, kuhiṃ gacchasi brāhmaṇā’’ti.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੩੦੭.

    2307.

    ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਤੇ ਦਾਰਕਾ ਦੇવ, ਦਿਨ੍ਨਾ વਿਤ੍ਤੇਨ ਸਞ੍ਜਯ।

    ‘‘Mayhaṃ te dārakā deva, dinnā vittena sañjaya;

    ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸਾ ਰਤ੍ਤਿ, ਯਤੋ ਲਦ੍ਧਾ ਮੇ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Ajja pannarasā ratti, yato laddhā me dārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤੁਟ੍ਠੇਨ ਪਸਨ੍ਨੇਨ। ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸਾ ਰਤ੍ਤੀਤਿ ਇਮੇਸਂ ਲਦ੍ਧਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸਾ ਰਤ੍ਤੀਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha vittenāti tuṭṭhena pasannena. Ajja pannarasā rattīti imesaṃ laddhadivasato paṭṭhāya ajja pannarasā rattīti vadati.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੨੩੦੮.

    2308.

    ‘‘ਕੇਨ વਾ વਾਚਪੇਯ੍ਯੇਨ, ਸਮ੍ਮਾਞਾਯੇਨ ਸਦ੍ਦਹੇ।

    ‘‘Kena vā vācapeyyena, sammāñāyena saddahe;

    ਕੋ ਤੇਤਂ ਦਾਨਮਦਦਾ, ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ko tetaṃ dānamadadā, puttake dānamuttama’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਕੇਨ વਾ વਾਚਪੇਯ੍ਯੇਨਾਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕੇਨ ਪਿਯવਚਨੇਨ ਤੇ ਤਯਾ ਲਦ੍ਧਾ। ਸਮ੍ਮਾਞਾਯੇਨ ਸਦ੍ਦਹੇਤਿ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾਞਾਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਮ੍ਹੇ ਸਦ੍ਦਹਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਪੁਤ੍ਤਕੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤਕੇ ਉਤ੍ਤਮਂ ਦਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਕੋ ਤੇ ਏਤਂ ਦਾਨਂ ਅਦਦਾਤਿ।

    Tattha kena vā vācapeyyenāti brāhmaṇa, kena piyavacanena te tayā laddhā. Sammāñāyena saddaheti musāvādaṃ akatvā sammāñāyena kāraṇena amhe saddahāpeyyāsi. Puttaketi attano piyaputtake uttamaṃ dānaṃ katvā ko te etaṃ dānaṃ adadāti.

    ਜੂਜਕੋ ਆਹ –

    Jūjako āha –

    ੨੩੦੯.

    2309.

    ‘‘ਯੋ ਯਾਚਤਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਭੂਤਾਨਂ ਧਰਣੀਰਿવ।

    ‘‘Yo yācataṃ patiṭṭhāsi, bhūtānaṃ dharaṇīriva;

    ਸੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਪੁਤ੍ਤੇਦਾਸਿ વਨੇ વਸਂ॥

    So me vessantaro rājā, puttedāsi vane vasaṃ.

    ੨੩੧੦.

    2310.

    ‘‘ਯੋ ਯਾਚਤਂ ਗਤੀ ਆਸਿ, ਸવਨ੍ਤੀਨਂવ ਸਾਗਰੋ।

    ‘‘Yo yācataṃ gatī āsi, savantīnaṃva sāgaro;

    ਸੋ ਮੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਪੁਤ੍ਤੇਦਾਸਿ વਨੇ વਸ’’ਨ੍ਤਿ॥

    So me vessantaro rājā, puttedāsi vane vasa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਸਿ।

    Tattha patiṭṭhāsīti patiṭṭhā āsi.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਂ ਗਰਹਮਾਨਾ ਆਹਂਸੁ –

    Taṃ sutvā amaccā vessantaraṃ garahamānā āhaṃsu –

    ੨੩੧੧.

    2311.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਤ ਭੋ ਰਞ੍ਞਾ, ਸਦ੍ਧੇਨ ਘਰਮੇਸਿਨਾ।

    ‘‘Dukkaṭaṃ vata bho raññā, saddhena gharamesinā;

    ਕਥਂ ਨੁ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਜ੍ਜਾ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਅવਰੁਦ੍ਧਕੋ॥

    Kathaṃ nu puttake dajjā, araññe avaruddhako.

    ੨੩੧੨.

    2312.

    ‘‘ਇਮਂ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, yāvantettha samāgatā;

    ਕਥਂ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਪੁਤ੍ਤੇਦਾਸਿ વਨੇ વਸਂ॥

    Kathaṃ vessantaro rājā, puttedāsi vane vasaṃ.

    ੨੩੧੩.

    2313.

    ‘‘ਦਾਸਿਂ ਦਾਸਞ੍ਚ ਸੋ ਦਜ੍ਜਾ, ਅਸ੍ਸਂ ਚਸ੍ਸਤਰੀਰਥਂ।

    ‘‘Dāsiṃ dāsañca so dajjā, assaṃ cassatarīrathaṃ;

    ਹਤ੍ਥਿਞ੍ਚ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਕਥਂ ਸੋ ਦਜ੍ਜ ਦਾਰਕੇ’’ਤਿ॥

    Hatthiñca kuñjaraṃ dajjā, kathaṃ so dajja dārake’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨਪਿ ਸਤਾ ਘਰਂ ਆવਸਨ੍ਤੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਤ, ਅਯੁਤ੍ਤਂ વਤ ਕਤਂ। ਅવਰੁਦ੍ਧਕੋਤਿ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤੋ। ਇਮਂ ਭੋਨ੍ਤੋਤਿ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਯਾવਨ੍ਤੋ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਇਮਂ ਨਿਸਾਮੇਥ ਉਪਧਾਰੇਥ, ਕਥਂ ਨਾਮੇਸੋ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਾਸੇ ਕਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਕੇਨ ਨਾਮ ਏવਰੂਪਂ ਕਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવਮਾਹਂਸੁ। ਦਜ੍ਜਾਤਿ ਦਾਸਾਦੀਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਨਂ ਦੇਤੁ। ਕਥਂ ਸੋ ਦਜ੍ਜ ਦਾਰਕੇਤਿ ਇਮੇ ਪਨ ਦਾਰਕੇ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਦਾਸੀਤਿ।

    Tattha saddhenāti saddhāya sampannenapi satā gharaṃ āvasantena raññā idaṃ dukkaṭaṃ vata, ayuttaṃ vata kataṃ. Avaruddhakoti raṭṭhā pabbājito araññe vasanto. Imaṃ bhontoti bhonto nagaravāsino yāvanto ettha samāgatā, sabbe imaṃ nisāmetha upadhāretha, kathaṃ nāmeso puttake dāse katvā adāsi, kena nāma evarūpaṃ katapubbanti adhippāyenevamāhaṃsu. Dajjāti dāsādīsu yaṃ kiñci dhanaṃ detu. Kathaṃ so dajja dāraketi ime pana dārake kena kāraṇena adāsīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੋ ਪਿਤੁ ਗਰਹਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ વਾਤਾਭਿਹਤਸ੍ਸ ਸਿਨੇਰੁਨੋ ਬਾਹਂ ਓਡ੍ਡੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā kumāro pitu garahaṃ asahanto vātābhihatassa sineruno bāhaṃ oḍḍento viya imaṃ gāthamāha –

    ੨੩੧੪.

    2314.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਨਸ੍ਸ ਘਰੇ ਦਾਸੋ, ਅਸ੍ਸੋ ਚਸ੍ਸਤਰੀਰਥੋ।

    ‘‘Yassa nassa ghare dāso, asso cassatarīratho;

    ਹਤ੍ਥੀ ਚ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਨਾਗੋ, ਕਿਂ ਸੋ ਦਜ੍ਜਾ ਪਿਤਾਮਹਾ’’ਤਿ॥

    Hatthī ca kuñjaro nāgo, kiṃ so dajjā pitāmahā’’ti.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੨੩੧੫.

    2315.

    ‘‘ਦਾਨਮਸ੍ਸ ਪਸਂਸਾਮ, ਨ ਚ ਨਿਨ੍ਦਾਮ ਪੁਤ੍ਤਕਾ।

    ‘‘Dānamassa pasaṃsāma, na ca nindāma puttakā;

    ਕਥਂ ਨੁ ਹਦਯਂ ਆਸਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਤ੍વਾ વਨਿਬ੍ਬਕੇ’’ਤਿ॥

    Kathaṃ nu hadayaṃ āsi, tumhe datvā vanibbake’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮਸ੍ਸ ਪਸਂਸਾਮਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਮਯਂ ਤવ ਪਿਤੁ ਦਾਨਂ ਪਸਂਸਾਮ ਨ ਨਿਨ੍ਦਾਮ।

    Tattha dānamassa pasaṃsāmāti puttakā mayaṃ tava pitu dānaṃ pasaṃsāma na nindāma.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੋ ਆਹ –

    Taṃ sutvā kumāro āha –

    ੨੩੧੬.

    2316.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਦਯਂ ਆਸਿ, ਅਥੋ ਉਣ੍ਹਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਸਿ।

    ‘‘Dukkhassa hadayaṃ āsi, atho uṇhampi passasi;

    ਰੋਹਿਨੀਹੇવ ਤਮ੍ਬਕ੍ਖੀ, ਪਿਤਾ ਅਸ੍ਸੂਨਿ વਤ੍ਤਯੀ’’ਤਿ॥

    Rohinīheva tambakkhī, pitā assūni vattayī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਦਯਂ ਆਸੀਤਿ ਪਿਤਾਮਹ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਏਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਹਦਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਸਿ। ਰੋਹਿਨੀਹੇવ ਤਮ੍ਬਕ੍ਖੀਤਿ ਤਮ੍ਬવਣ੍ਣੇਹਿ વਿਯ ਰਤ੍ਤਅਕ੍ਖੀਹਿ ਮਮ ਪਿਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪવਤ੍ਤਯਿ।

    Tattha dukkhassa hadayaṃ āsīti pitāmaha kaṇhājināya vuttaṃ etaṃ vacanaṃ sutvā tassa hadayaṃ dukkhaṃ āsi. Rohinīheva tambakkhīti tambavaṇṇehi viya rattaakkhīhi mama pitā tasmiṃ khaṇe assūni pavattayi.

    ਇਦਾਨਿਸ੍ਸਾ ਤਂ વਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Idānissā taṃ vacanaṃ dassento āha –

    ੨੩੧੭.

    2317.

    ‘‘ਯਂ ਤਂ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾવੋਚ, ਅਯਂ ਮਂ ਤਾਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Yaṃ taṃ kaṇhājināvoca, ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo;

    ਲਟ੍ਠਿਯਾ ਪਟਿਕੋਟੇਤਿ, ਘਰੇ ਜਾਤਂવ ਦਾਸਿਯਂ॥

    Laṭṭhiyā paṭikoṭeti, ghare jātaṃva dāsiyaṃ.

    ੨੩੧੮.

    2318.

    ‘‘ਨ ਚਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਾਤ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta, dhammikā honti brāhmaṇā;

    ਯਕ੍ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣੇਨ, ਖਾਦਿਤੁਂ ਤਾਤ ਨੇਤਿ ਨੋ।

    Yakkho brāhmaṇavaṇṇena, khādituṃ tāta neti no;

    ਨੀਯਮਾਨੇ ਪਿਸਾਚੇਨ, ਕਿਂ ਨੁ ਤਾਤ ਉਦਿਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥

    Nīyamāne pisācena, kiṃ nu tāta udikkhasī’’ti.

    ਅਥ ਨੇ ਕੁਮਾਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਜਾ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atha ne kumāre brāhmaṇaṃ amuñcante disvā rājā gāthamāha –

    ੨੩੧੯.

    2319.

    ‘‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਚ વੋ ਮਾਤਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ ਚ વੋ ਪਿਤਾ।

    ‘‘Rājaputtī ca vo mātā, rājaputto ca vo pitā;

    ਪੁਬ੍ਬੇ ਮੇ ਅਙ੍ਕਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਕਿਂ ਨੁ ਤਿਟ੍ਠਥ ਆਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Pubbe me aṅkamāruyha, kiṃ nu tiṭṭhatha ārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮੇਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਂ ਦਿਸ੍વਾ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਅਙ੍ਕਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਇਦਾਨਿ ਕਿਂ ਨੁ ਆਰਕਾ ਤਿਟ੍ਠਥਾਤਿ?

    Tattha pubbe meti tumhe ito pubbe maṃ disvā vegenāgantvā mama aṅkamāruyha, idāni kiṃ nu ārakā tiṭṭhathāti?

    ਕੁਮਾਰੋ ਆਹ –

    Kumāro āha –

    ੨੩੨੦.

    2320.

    ‘‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਚ ਨੋ ਮਾਤਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਨੋ ਪਿਤਾ।

    ‘‘Rājaputtī ca no mātā, rājaputto ca no pitā;

    ਦਾਸਾ ਮਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਟ੍ਠਾਮ ਆਰਕਾ’’ਤਿ॥

    Dāsā mayaṃ brāhmaṇassa, tasmā tiṭṭhāma ārakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਾਸਾ ਮਯਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਮਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਸਾ ਭવਾਮ।

    Tattha dāsā mayanti idāni pana mayaṃ brāhmaṇassa dāsā bhavāma.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੨੩੨੧.

    2321.

    ‘‘ਮਾ ਸਮ੍ਮੇવਂ ਅવਚੁਤ੍ਥ, ਡਯ੍ਹਤੇ ਹਦਯਂ ਮਮ।

    ‘‘Mā sammevaṃ avacuttha, ḍayhate hadayaṃ mama;

    ਚਿਤਕਾਯਂવ ਮੇ ਕਾਯੋ, ਆਸਨੇ ਨ ਸੁਖਂ ਲਭੇ॥

    Citakāyaṃva me kāyo, āsane na sukhaṃ labhe.

    ੨੩੨੨.

    2322.

    ‘‘ਮਾ ਸਮ੍ਮੇવਂ ਅવਚੁਤ੍ਥ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਕਂ ਜਨੇਥ ਮਂ।

    ‘‘Mā sammevaṃ avacuttha, bhiyyo sokaṃ janetha maṃ;

    ਨਿਕ੍ਕਿਣਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦਬ੍ਬੇਨ, ਨ વੋ ਦਾਸਾ ਭવਿਸ੍ਸਥ॥

    Nikkiṇissāmi dabbena, na vo dāsā bhavissatha.

    ੨੩੨੩.

    2323.

    ‘‘ਕਿਮਗ੍ਘਿਯਞ੍ਹਿ વੋ ਤਾਤ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਅਦਾ।

    ‘‘Kimagghiyañhi vo tāta, brāhmaṇassa pitā adā;

    ਯਥਾਭੂਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਥ, ਪਟਿਪਾਦੇਨ੍ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yathābhūtaṃ me akkhātha, paṭipādentu brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ। ਚਿਤਕਾਯਂવ ਮੇ ਕਾਯੋਤਿ ਇਦਾਨਿ ਮਮ ਕਾਯੋ ਅਙ੍ਗਾਰਚਿਤਕਾਯਂ ਆਰੋਪਿਤੋ વਿਯ ਜਾਤੋ। ਜਨੇਥ ਮਨ੍ਤਿ ਜਨੇਥ ਮੇ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਨਿਕ੍ਕਿਣਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਕਿਮਗ੍ਘਿਯਨ੍ਤਿ ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਂ ਕਤ੍વਾ। ਪਟਿਪਾਦੇਨ੍ਤੂਤਿ ਧਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤੁ।

    Tattha sammāti piyavacanaṃ. Citakāyaṃva me kāyoti idāni mama kāyo aṅgāracitakāyaṃ āropito viya jāto. Janetha manti janetha me, ayameva vā pāṭho. Nikkiṇissāmi dabbenāti dhanaṃ datvā mocessāmi. Kimagghiyanti kiṃ agghaṃ katvā. Paṭipādentūti dhanaṃ paṭicchāpentu.

    ਕੁਮਾਰੋ ਆਹ –

    Kumāro āha –

    ੨੩੨੪.

    2324.

    ‘‘ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਞ੍ਹਿ ਮਂ ਤਾਤ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਅਦਾ।

    ‘‘Sahassagghañhi maṃ tāta, brāhmaṇassa pitā adā;

    ਅਥ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ ਕਞ੍ਞਂ, ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਸਤੇਨ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Atha kaṇhājinaṃ kaññaṃ, hatthinā ca satena cā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਂ ਹੀਤਿ ਦੇવ, ਮਂ ਪਿਤਾ ਤਦਾ ਨਿਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਅਥ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਨ੍ਤਿ ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਪਨ ਮੇ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਂ। ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਸਤੇਨ ਚਾਤਿ ਹਤ੍ਥੀਨਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਉਸਭਾਨਞ੍ਚ ਨਿਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਤੇਸਂ ਸਤੇਨ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਞ੍ਚਪੀਠਪਾਦੁਕੇ ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਸਤੇਨ ਅਗ੍ਘਾਪੇਸੀਤਿ।

    Tattha sahassagghaṃ hīti deva, maṃ pitā tadā nikkhasahassaṃ agghāpetvā adāsi. Atha kaṇhājinanti kaniṭṭhaṃ pana me kaṇhājinaṃ. Hatthinā ca satena cāti hatthīnañca assānañca usabhānañca nikkhānañcāti sabbesaṃ etesaṃ satena antamaso mañcapīṭhapāduke upādāya sabbasatena agghāpesīti.

    ਰਾਜਾ ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਨਿਕ੍ਕਯਂ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Rājā kumārānaṃ nikkayaṃ dāpento āha –

    ੨੩੨੫.

    2325.

    ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਕਤ੍ਤੇ ਤਰਮਾਨੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅવਾਕਰ।

    ‘‘Uṭṭhehi katte taramāno, brāhmaṇassa avākara;

    ਦਾਸਿਸਤਂ ਦਾਸਸਤਂ, ਗવਂ ਹਤ੍ਥੁਸਭਂ ਸਤਂ।

    Dāsisataṃ dāsasataṃ, gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;

    ਜਾਤਰੂਪਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇਹਿ ਨਿਕ੍ਕਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Jātarūpasahassañca, puttānaṃ dehi nikkaya’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅવਾਕਰਾਤਿ ਦੇਹਿ।

    Tattha avākarāti dehi.

    ੨੩੨੬.

    2326.

    ‘‘ਤਤੋ ਕਤ੍ਤਾ ਤਰਮਾਨੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅવਾਕਰਿ।

    ‘‘Tato kattā taramāno, brāhmaṇassa avākari;

    ਦਾਸਿਸਤਂ ਦਾਸਸਤਂ, ਗવਂ ਹਤ੍ਥੁਸਭਂ ਸਤਂ।

    Dāsisataṃ dāsasataṃ, gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;

    ਜਾਤਰੂਪਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਪੁਤ੍ਤਾਨਂਦਾਸਿ ਨਿਕ੍ਕਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Jātarūpasahassañca, puttānaṃdāsi nikkaya’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅવਾਕਰੀਤਿ ਅਦਾਸਿ। ਨਿਕ੍ਕਯਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਘਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।

    Tattha avākarīti adāsi. Nikkayanti agghassa mūlaṃ.

    ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਤਞ੍ਚ ਨਿਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਨਿਕ੍ਕਯਂ ਅਦਾਸਿ, ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਞ੍ਚ ਪਾਸਾਦਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਧਨਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਸਾਦੁਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਯਨੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਕੁਮਾਰੇ ਸੀਸਂ ਨਹਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਯ੍ਯਕੋ, ਏਕਂ ਅਯ੍ਯਿਕਾਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਉਪવੇਸੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ brāhmaṇassa sabbasatañca nikkhasahassañca kumārānaṃ nikkayaṃ adāsi, sattabhūmikañca pāsādaṃ, brāhmaṇassa parivāro mahā ahosi. So dhanaṃ paṭisāmetvā pāsādaṃ abhiruyha sādurasabhojanaṃ bhuñjitvā mahāsayane nipajji. Kumāre sīsaṃ nahāpetvā bhojetvā alaṅkaritvā ekaṃ ayyako, ekaṃ ayyikāti dvepi ucchaṅge upavesesuṃ. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੨੭.

    2327.

    ‘‘ਨਿਕ੍ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਨਹਾਪੇਤ੍વਾ, ਭੋਜਯਿਤ੍વਾਨ ਦਾਰਕੇ।

    ‘‘Nikkiṇitvā nahāpetvā, bhojayitvāna dārake;

    ਸਮਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡੇਨ, ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਉਪવੇਸਯੁਂ॥

    Samalaṅkaritvā bhaṇḍena, ucchaṅge upavesayuṃ.

    ੨੩੨੮.

    2328.

    ‘‘ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤੇ ਸੁਚਿવਤ੍ਥੇ, ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਭੂਸਿਤੇ।

    ‘‘Sīsaṃ nhāte sucivatthe, sabbābharaṇabhūsite;

    ਰਾਜਾ ਅਙ੍ਕੇ ਕਰਿਤ੍વਾਨ, ਅਯ੍ਯਕੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਥ॥

    Rājā aṅke karitvāna, ayyako paripucchatha.

    ੨੩੨੯.

    2329.

    ‘‘ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਘੁਸਿਤੇ ਮਾਲੇ, ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਭੂਸਿਤੇ।

    ‘‘Kuṇḍale ghusite māle, sabbābharaṇabhūsite;

    ਰਾਜਾ ਅਙ੍ਕੇ ਕਰਿਤ੍વਾਨ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવਿ॥

    Rājā aṅke karitvāna, idaṃ vacanamabravi.

    ੨੩੩੦.

    2330.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਉਭੋ ਅਰੋਗਾ ਤੇ, ਜਾਲਿ ਮਾਤਾਪਿਤਾ ਤવ।

    ‘‘Kacci ubho arogā te, jāli mātāpitā tava;

    ਕਚ੍ਚਿ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Kacci uñchena yāpenti, kacci mūlaphalā bahū.

    ੨੩੩੧.

    2331.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਕਚ੍ਚਿ ਹਿਂਸਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕੁਣ੍ਡਲੇਤਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਨਿ ਪਿਲਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ। ਘੁਸਿਤੇਤਿ ਉਗ੍ਘੋਸਿਤੇ ਮਨੋਰਮਂ ਰવਂ ਰવਨ੍ਤੇ। ਮਾਲੇਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਿਲਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ। ਅਙ੍ਕੇ ਕਰਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਜਾਲਿਕੁਮਾਰਂ ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ।

    Tattha kuṇḍaleti kuṇḍalāni pilandhāpetvā. Ghusiteti ugghosite manoramaṃ ravaṃ ravante. Māleti pupphāni pilandhāpetvā. Aṅke karitvānāti jālikumāraṃ aṅke nisīdāpetvā.

    ਕੁਮਾਰੋ ਆਹ –

    Kumāro āha –

    ੨੩੩੨.

    2332.

    ‘‘ਅਥੋ ਉਭੋ ਅਰੋਗਾ ਮੇ, ਦੇવ ਮਾਤਾਪਿਤਾ ਮਮ।

    ‘‘Atho ubho arogā me, deva mātāpitā mama;

    ਅਥੋ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਥੋ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Atho uñchena yāpenti, atho mūlaphalā bahū.

    ੨੩੩੩.

    2333.

    ‘‘ਅਥੋ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਹਿਂਸਾ ਨੇਸਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā nesaṃ na vijjati.

    ੨੩੩੪.

    2334.

    ‘‘ਖਣਨ੍ਤਾਲੁਕਲਮ੍ਬਾਨਿ, ਬਿਲਾਨਿ ਤਕ੍ਕਲਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Khaṇantālukalambāni, bilāni takkalāni ca;

    ਕੋਲਂ ਭਲ੍ਲਾਤਕਂ ਬੇਲ੍ਲਂ, ਸਾ ਨੋ ਆਹਤ੍વ ਪੋਸਤਿ॥

    Kolaṃ bhallātakaṃ bellaṃ, sā no āhatva posati.

    ੨੩੩੫.

    2335.

    ‘‘ਯਞ੍ਚੇવ ਸਾ ਆਹਰਤਿ, વਨਮੂਲਫਲਹਾਰਿਯਾ।

    ‘‘Yañceva sā āharati, vanamūlaphalahāriyā;

    ਤਂ ਨੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮ ਨੋ ਦਿવਾ॥

    Taṃ no sabbe samāgantvā, rattiṃ bhuñjāma no divā.

    ੨੩੩੬.

    2336.

    ‘‘ਅਮ੍ਮਾવ ਨੋ ਕਿਸਾ ਪਣ੍ਡੁ, ਆਹਰਨ੍ਤੀ ਦੁਮਪ੍ਫਲਂ।

    ‘‘Ammāva no kisā paṇḍu, āharantī dumapphalaṃ;

    વਾਤਾਤਪੇਨ ਸੁਖੁਮਾਲੀ, ਪਦੁਮਂ ਹਤ੍ਥਗਤਾਮਿવ॥

    Vātātapena sukhumālī, padumaṃ hatthagatāmiva.

    ੨੩੩੭.

    2337.

    ‘‘ਅਮ੍ਮਾਯ ਪਤਨੂ ਕੇਸਾ, વਿਚਰਨ੍ਤ੍ਯਾ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।

    ‘‘Ammāya patanū kesā, vicarantyā brahāvane;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਖਗ੍ਗਦੀਪਿਨਿਸੇવਿਤੇ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, khaggadīpinisevite.

    ੨੩੩੮.

    2338.

    ‘‘ਕੇਸੇਸੁ ਜਟਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ, ਕਚ੍ਛੇ ਜਲ੍ਲਮਧਾਰਯਿ।

    ‘‘Kesesu jaṭaṃ bandhitvā, kacche jallamadhārayi;

    ਚਮ੍ਮવਾਸੀ ਛਮਾ ਸੇਤਿ, ਜਾਤવੇਦਂ ਨਮਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਖਣਨ੍ਤਾਲੁਕਲਮ੍ਬਾਨੀਤਿ ਖਣਨ੍ਤੀ ਆਲੂਨਿ ਚ ਕਲਮ੍ਬਾਨਿ ਚ। ਇਮਿਨਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਕਿਚ੍ਛਜੀવਿਕਂ વਣ੍ਣੇਤਿ। ਤਂ ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨੋਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਪਦੁਮਂ ਹਤ੍ਥਗਤਾਮਿવਾਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਂ ਪਦੁਮਂ વਿਯ ਜਾਤਾ। ਪਤਨੂ ਕੇਸਾਤਿ ਦੇવ, ਅਮ੍ਮਾਯ ਮੇ ਮਹਾવਨੇ વਿਚਰਨ੍ਤਿਯਾ ਤੇ ਭਮਰਪਤ੍ਤવਣ੍ਣਾ ਕਾਲ਼ਕੇਸਾ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਦੀਹਿ વਿਲੁਤ੍ਤਾ ਪਤਨੂ ਜਾਤਾ। ਜਲ੍ਲਮਧਾਰਯੀਤਿ ਉਭੋਹਿ ਕਚ੍ਛੇਹਿ ਜਲ੍ਲਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਕਿਲਿਟ੍ਠવੇਸੇਨ વਿਚਰਤੀਤਿ।

    Tattha khaṇantālukalambānīti khaṇantī ālūni ca kalambāni ca. Iminā mātāpitūnaṃ kicchajīvikaṃ vaṇṇeti. Taṃ noti ettha noti nipātamattaṃ. Padumaṃ hatthagatāmivāti hatthena parimadditaṃ padumaṃ viya jātā. Patanū kesāti deva, ammāya me mahāvane vicarantiyā te bhamarapattavaṇṇā kāḷakesā rukkhasākhādīhi viluttā patanū jātā. Jallamadhārayīti ubhohi kacchehi jallaṃ dhāreti, kiliṭṭhavesena vicaratīti.

    ਸੋ ਏવਂ ਮਾਤੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤਭਾવਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਯ੍ਯਕਂ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So evaṃ mātu dukkhitabhāvaṃ kathetvā ayyakaṃ codento imaṃ gāthamāha –

    ੨੩੩੯.

    2339.

    ‘‘ਪੁਤ੍ਤਾ ਪਿਯਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਉਦਪਜ੍ਜਿਸੁਂ।

    ‘‘Puttā piyā manussānaṃ, lokasmiṃ udapajjisuṃ;

    ਨ ਹਿ ਨੂਨਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਸ੍ਨੇਹੋ ਅਜਾਯਥਾ’’ਤਿ॥

    Na hi nūnamhākaṃ ayyassa, putte sneho ajāyathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਦਪਜ੍ਜਿਸੁਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ।

    Tattha udapajjisunti uppajjiṃsu.

    ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੋਸਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Tato rājā attano dosaṃ āvikaronto āha –

    ੨੩੪੦.

    2340.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਹਿ ਨੋ ਪੁਤ੍ਤ, ਭੂਨਹਚ੍ਚਂ ਕਤਂ ਮਯਾ।

    ‘‘Dukkaṭañca hi no putta, bhūnahaccaṃ kataṃ mayā;

    ਯੋਹਂ ਸਿવੀਨਂ વਚਨਾ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿਮਦੂਸਕਂ॥

    Yohaṃ sivīnaṃ vacanā, pabbājesimadūsakaṃ.

    ੨੩੪੧.

    2341.

    ‘‘ਯਂ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਇਧ ਅਤ੍ਥਿ, ਧਨਂ ਧਞ੍ਞਞ੍ਚ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Yaṃ me kiñci idha atthi, dhanaṃ dhaññañca vijjati;

    ਏਤੁ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਪਸਾਸਤੂ’’ਤਿ॥

    Etu vessantaro rājā, siviraṭṭhe pasāsatū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤ ਜਾਲਿ ਏਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਭੂਨਹਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਡ੍ਢਿਘਾਤਕਮ੍ਮਂ। ਯਂ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਤਾਤ, ਯਂ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਇਧ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੇ ਪਿਤੁ ਦੇਮਿ। ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਪਸਾਸਤੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸੋ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਸਾਸਤੂਤਿ।

    Tattha puttāti putta jāli etaṃ amhākaṃ dukkaṭaṃ. Bhūnahaccanti vuḍḍhighātakammaṃ. Yaṃ me kiñcīti tāta, yaṃ me kiñci idha atthi, sabbaṃ te pitu demi. Siviraṭṭhe pasāsatūti imasmiṃ nagare so rājā hutvā pasāsatūti.

    ਕੁਮਾਰੋ ਆਹ –

    Kumāro āha –

    ੨੩੪੨.

    2342.

    ‘‘ਨ ਦੇવ ਮਯ੍ਹਂ વਚਨਾ, ਏਹਿਤਿ ਸਿવਿਸੁਤ੍ਤਮੋ।

    ‘‘Na deva mayhaṃ vacanā, ehiti sivisuttamo;

    ਸਯਮੇવ ਦੇવੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਿਞ੍ਚ ਭੋਗੇਹਿ ਅਤ੍ਰਜ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sayameva devo gantvā, siñca bhogehi atraja’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿવਿਸੁਤ੍ਤਮੋਤਿ ਸਿવਿਸੇਟ੍ਠੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ। ਸਿਞ੍ਚਾਤਿ ਮਹਾਮੇਘੋ વਿਯ વੁਟ੍ਠਿਯਾ ਭੋਗੇਹਿ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚ।

    Tattha sivisuttamoti siviseṭṭho vessantaro. Siñcāti mahāmegho viya vuṭṭhiyā bhogehi abhisiñca.

    ੨੩੪੩.

    2343.

    ‘‘ਤਤੋ ਸੇਨਾਪਤਿਂ ਰਾਜਾ, ਸਞ੍ਜਯੋ ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ।

    ‘‘Tato senāpatiṃ rājā, sañjayo ajjhabhāsatha;

    ਹਤ੍ਥੀ ਅਸ੍ਸਾ ਰਥਾ ਪਤ੍ਤੀ, ਸੇਨਾ ਸਨ੍ਨਾਹਯਨ੍ਤੁ ਨਂ।

    Hatthī assā rathā pattī, senā sannāhayantu naṃ;

    ਨੇਗਮਾ ਚ ਮਂ ਅਨ੍વੇਨ੍ਤੁ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ ਪੁਰੋਹਿਤਾ॥

    Negamā ca maṃ anventu, brāhmaṇā ca purohitā.

    ੨੩੪੪.

    2344.

    ‘‘ਤਤੋ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੋਧਿਨੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਾ।

    ‘‘Tato saṭṭhisahassāni, yodhino cārudassanā;

    ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿਲਙ੍ਕਤਾ॥

    Khippamāyantu sannaddhā, nānāvaṇṇehilaṅkatā.

    ੨੩੪੫.

    2345.

    ‘‘ਨੀਲવਤ੍ਥਧਰਾ ਨੇਕੇ, ਪੀਤਾਨੇਕੇ ਨਿવਾਸਿਤਾ।

    ‘‘Nīlavatthadharā neke, pītāneke nivāsitā;

    ਅਞ੍ਞੇ ਲੋਹਿਤਉਣ੍ਹੀਸਾ, ਸੁਦ੍ਧਾਨੇਕੇ ਨਿવਾਸਿਤਾ।

    Aññe lohitauṇhīsā, suddhāneke nivāsitā;

    ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿਲਙ੍ਕਤਾ॥

    Khippamāyantu sannaddhā, nānāvaṇṇehilaṅkatā.

    ੨੩੪੬.

    2346.

    ‘‘ਹਿਮવਾ ਯਥਾ ਗਨ੍ਧਧਰੋ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੋ।

    ‘‘Himavā yathā gandhadharo, pabbato gandhamādano;

    ਨਾਨਾਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਮਹਾਭੂਤਗਣਾਲਯੋ॥

    Nānārukkhehi sañchanno, mahābhūtagaṇālayo.

    ੨੩੪੭.

    2347.

    ‘‘ਓਸਧੇਹਿ ਚ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ, ਦਿਸਾ ਭਾਤਿ ਪવਾਤਿ ਚ।

    ‘‘Osadhehi ca dibbehi, disā bhāti pavāti ca;

    ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਦਿਸਾ ਭਨ੍ਤੁ ਪવਨ੍ਤੁ ਚ॥

    Khippamāyantu sannaddhā, disā bhantu pavantu ca.

    ੨੩੪੮.

    2348.

    ‘‘ਤਤੋ ਨਾਗਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੋਜਯਨ੍ਤੁ ਚਤੁਦ੍ਦਸ।

    ‘‘Tato nāgasahassāni, yojayantu catuddasa;

    ਸੁવਣ੍ਣਕਚ੍ਛਾ ਮਾਤਙ੍ਗਾ, ਹੇਮਕਪ੍ਪਨવਾਸਸਾ॥

    Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā.

    ੨੩੪੯.

    2349.

    ‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ ਗਾਮਣੀਯੇਹਿ, ਤੋਮਰਙ੍ਕੁਸਪਾਣਿਭਿ।

    ‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;

    ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ॥

    Khippamāyantu sannaddhā, hatthikkhandhehi dassitā.

    ੨੩੫੦.

    2350.

    ‘‘ਤਤੋ ਅਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੋਜਯਨ੍ਤੁ ਚਤੁਦ੍ਦਸ।

    ‘‘Tato assasahassāni, yojayantu catuddasa;

    ਆਜਾਨੀਯਾવ ਜਾਤਿਯਾ, ਸਿਨ੍ਧવਾ ਸੀਘવਾਹਨਾ॥

    Ājānīyāva jātiyā, sindhavā sīghavāhanā.

    ੨੩੫੧.

    2351.

    ‘‘ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ ਗਾਮਣੀਯੇਹਿ, ਇਲ੍ਲਿਯਾਚਾਪਧਾਰਿਭਿ।

    ‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi;

    ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਅਸ੍ਸਪਿਟ੍ਠੇਹੀਲਙ੍ਕਤਾ॥

    Khippamāyantu sannaddhā, assapiṭṭhehīlaṅkatā.

    ੨੩੫੨.

    2352.

    ‘‘ਤਤੋ ਰਥਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੋਜਯਨ੍ਤੁ ਚਤੁਦ੍ਦਸ।

    ‘‘Tato rathasahassāni, yojayantu catuddasa;

    ਅਯੋਸੁਕਤਨੇਮਿਯੋ, ਸੁવਣ੍ਣਚਿਤਪਕ੍ਖਰੇ॥

    Ayosukatanemiyo, suvaṇṇacitapakkhare.

    ੨੩੫੩.

    2353.

    ‘‘ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੁ ਧਜੇ ਤਤ੍ਥ, ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਕવਚਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Āropentu dhaje tattha, cammāni kavacāni ca;

    વਿਪ੍ਪਾਲੇਨ੍ਤੁ ਚ ਚਾਪਾਨਿ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਰਿਨੋ।

    Vippālentu ca cāpāni, daḷhadhammā pahārino;

    ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਰਥੇਸੁ ਰਥਜੀવਿਨੋ’’ਤਿ॥

    Khippamāyantu sannaddhā, rathesu rathajīvino’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਾਹਯਨ੍ਤੁਨਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਨ੍ਤੁ। ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤਾ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਅਮਚ੍ਚਾ। ਨੀਲવਤ੍ਥਧਰਾ ਨੇਕੇਤਿ ਏਕੇ ਨੀਲવਤ੍ਥਨਿવਾਸਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਯਨ੍ਤੁ। ਮਹਾਭੂਤਗਣਾਲਯੋਤਿ ਬਹੁਯਕ੍ਖਗਣਾਨਂ ਆਲਯੋ। ਦਿਸਾ ਭਨ੍ਤੁ ਪવਨ੍ਤੁ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਹਿਮવਾ વਿਯ ਆਭਰਣવਿਲੇਪਨਾਦੀਹਿ ਓਭਾਸੇਨ੍ਤੁ ਚੇવ ਪવਾਯਨ੍ਤੁ ਚ। ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਤੇ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮਣਿਨੋ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਖਿਪ੍ਪਮਾਯਨ੍ਤੁ। ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤવਿਭੂਸਨਾ। ਅਯੋਸੁਕਤਨੇਮਿਯੋਤਿ ਅਯੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨੇਮਿਯੋ। ਸੁવਣ੍ਣਚਿਤਪਕ੍ਖਰੇਤਿ ਸੁવਣ੍ਣੇਨ ਖਚਿਤਪਕ੍ਖਰੇ। ਏવਰੂਪੇ ਚੁਦ੍ਦਸ ਸਹਸ੍ਸੇ ਰਥੇ ਯੋਜਯਨ੍ਤੂਤਿ વਦਤਿ। વਿਪ੍ਪਾਲੇਨ੍ਤੂਤਿ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੁ।

    Tattha sannāhayantunanti sannayhantu. Saṭṭhisahassānīti mama puttena sahajātā saṭṭhisahassā amaccā. Nīlavatthadharā neketi eke nīlavatthanivāsitā hutvā āyantu. Mahābhūtagaṇālayoti bahuyakkhagaṇānaṃ ālayo. Disā bhantu pavantu cāti vuttappakāro himavā viya ābharaṇavilepanādīhi obhāsentu ceva pavāyantu ca. Hatthikkhandhehīti te hatthigāmaṇino hatthikkhandhehi khippamāyantu. Dassitāti dassitavibhūsanā. Ayosukatanemiyoti ayena suṭṭhu parikkhittanemiyo. Suvaṇṇacitapakkhareti suvaṇṇena khacitapakkhare. Evarūpe cuddasa sahasse rathe yojayantūti vadati. Vippālentūti āropentu.

    ਏવਂ ਰਾਜਾ ਸੇਨਙ੍ਗਂ વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਤੋ ਯਾવ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਾ ਅਟ੍ਠੁਸਭવਿਤ੍ਥਾਰਂ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਸਮਤਲਂ ਕਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਾਲਙ੍ਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Evaṃ rājā senaṅgaṃ vicāretvā ‘‘puttassa me jetuttaranagarato yāva vaṅkapabbatā aṭṭhusabhavitthāraṃ āgamanamaggaṃ samatalaṃ katvā maggālaṅkāratthāya idañcidañca karothā’’ti āṇāpento āha –

    ੨੩੫੪.

    2354.

    ‘‘ਲਾਜਾ ਓਲੋਪਿਯਾ ਪੁਪ੍ਫਾ, ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਾ।

    ‘‘Lājā olopiyā pupphā, mālāgandhavilepanā;

    ਅਗ੍ਘਿਯਾਨਿ ਚ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਏਹਿਤਿ॥

    Agghiyāni ca tiṭṭhantu, yena maggena ehiti.

    ੨੩੫੫.

    2355.

    ‘‘ਗਾਮੇ ਗਾਮੇ ਸਤਂ ਕੁਮ੍ਭਾ, ਮੇਰਯਸ੍ਸ ਸੁਰਾਯ ਚ।

    ‘‘Gāme gāme sataṃ kumbhā, merayassa surāya ca;

    ਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਏਹਿਤਿ॥

    Maggamhi patitiṭṭhantu, yena maggena ehiti.

    ੨੩੫੬.

    2356.

    ‘‘ਮਂਸਾ ਪੂવਾ ਸਙ੍ਕੁਲਿਯੋ, ਕੁਮ੍ਮਾਸਾ ਮਚ੍ਛਸਂਯੁਤਾ।

    ‘‘Maṃsā pūvā saṅkuliyo, kummāsā macchasaṃyutā;

    ਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਏਹਿਤਿ॥

    Maggamhi patitiṭṭhantu, yena maggena ehiti.

    ੨੩੫੭.

    2357.

    ‘‘ਸਪ੍ਪਿ ਤੇਲਂ ਦਧਿ ਖੀਰਂ, ਕਙ੍ਗੁਬੀਜਾ ਬਹੂ ਸੁਰਾ।

    ‘‘Sappi telaṃ dadhi khīraṃ, kaṅgubījā bahū surā;

    ਮਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਏਹਿਤਿ॥

    Maggamhi patitiṭṭhantu, yena maggena ehiti.

    ੨੩੫੮.

    2358.

    ‘‘ਆਲ਼ਾਰਿਕਾ ਚ ਸੂਦਾ ਚ, ਨਟਨਟ੍ਟਕਗਾਯਿਨੋ।

    ‘‘Āḷārikā ca sūdā ca, naṭanaṭṭakagāyino;

    ਪਾਣਿਸ੍ਸਰਾ ਕੁਮ੍ਭਥੂਣਿਯੋ, ਮਨ੍ਦਕਾ ਸੋਕਜ੍ਝਾਯਿਕਾ॥

    Pāṇissarā kumbhathūṇiyo, mandakā sokajjhāyikā.

    ੨੩੫੯.

    2359.

    ‘‘ਆਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਸਬ੍ਬવੀਣਾ, ਭੇਰਿਯੋ ਦਿਨ੍ਦਿਮਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Āhaññantu sabbavīṇā, bheriyo dindimāni ca;

    ਖਰਮੁਖਾਨਿ ਧਮੇਨ੍ਤੁ, ਨਦਨ੍ਤੁ ਏਕਪੋਕ੍ਖਰਾ॥

    Kharamukhāni dhamentu, nadantu ekapokkharā.

    ੨੩੬੦.

    2360.

    ‘‘ਮੁਦਿਙ੍ਗਾ ਪਣવਾ ਸਙ੍ਖਾ, ਗੋਧਾ ਪਰਿવਦੇਨ੍ਤਿਕਾ।

    ‘‘Mudiṅgā paṇavā saṅkhā, godhā parivadentikā;

    ਦਿਨ੍ਦਿਮਾਨਿ ਚ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ, ਕੁਤੁਮ੍ਪਦਿਨ੍ਦਿਮਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Dindimāni ca haññantu, kutumpadindimāni cā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਲਾਜਾ ਓਲੋਪਿਯਾ ਪੁਪ੍ਫਾਤਿ ਲਾਜੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਲਾਜਪਞ੍ਚਮਕਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਕਿਰਨ੍ਤਾਨਂ ਓਕਿਰਣਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਟਿਯਾਦੇਥਾਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗવਿਤਾਨੇ ਓਲਮ੍ਬਕਮਾਲਾ ਚੇવ ਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਾਨਿ ਚ। ਅਗ੍ਘਿਯਾਨਿ ਚਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਅਗ੍ਘਿਯਾਨਿ ਚੇવ ਰਤਨਅਗ੍ਘਿਯਾਨਿ ਚ ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏਹਿਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ। ਗਾਮੇ ਗਾਮੇਤਿ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ। ਪਤਿਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੂਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤਾਨਂ ਪਿવਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਾਦਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਕੁਮ੍ਭਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ। ਮਚ੍ਛਸਂਯੁਤਾਤਿ ਮਚ੍ਛੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ। ਕਙ੍ਗੁਬੀਜਾਤਿ ਕਙ੍ਗੁਪਿਟ੍ਠਮਯਾ। ਮਨ੍ਦਕਾਤਿ ਮਨ੍ਦਕਗਾਯਿਨੋ। ਸੋਕਜ੍ਝਾਯਿਕਾਤਿ ਮਾਯਾਕਾਰਾ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸੋਕਹਰਣਸਮਤ੍ਥਾ ਸੋਕਜ੍ਝਾਯਿਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਸੋਚਨ੍ਤੇ ਜਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਂਸਘੋਸਪਰਮ੍ਪਰਾਨਂ ਨਚ੍ਚੇ ਕਤੇ ਨਿਸ੍ਸੋਕੇ ਕਤ੍વਾ ਸਯਾਪਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਰਮੁਖਾਨੀਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਮਹਾਮੁਖਸਙ੍ਖਾ। ਸਙ੍ਖਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾવਟ੍ਟਾ ਮੁਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾ , ਨਾਲ਼ਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਦ੍વੇ ਸਙ੍ਖਾ। ਗੋਧਾ ਪਰਿવਦੇਨ੍ਤਿਕਾ ਦਿਨ੍ਦਿਮਾਨਿ ਕੁਤੁਮ੍ਪਦਿਨ੍ਦਿਮਾਨੀਤਿ ਇਮਾਨਿਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਤੂਰਿਯਾਨੇવ।

    Tattha lājā olopiyā pupphāti lājehi saddhiṃ lājapañcamakāni pupphāni okirantānaṃ okiraṇapupphāni paṭiyādethāti āṇāpeti. Mālāgandhavilepanāti maggavitāne olambakamālā ceva gandhavilepanāni ca. Agghiyāni cāti pupphaagghiyāni ceva ratanaagghiyāni ca yena maggena mama putto ehiti, tattha tiṭṭhantu. Gāme gāmeti gāmadvāre gāmadvāre. Patitiṭṭhantūti pipāsitānaṃ pivanatthāya paṭiyāditā hutvā surāmerayamajjakumbhā tiṭṭhantu. Macchasaṃyutāti macchehi saṃyuttā. Kaṅgubījāti kaṅgupiṭṭhamayā. Mandakāti mandakagāyino. Sokajjhāyikāti māyākārā, aññepi vā ye keci uppannasokaharaṇasamatthā sokajjhāyikāti vuccanti, socante jane attano vaṃsaghosaparamparānaṃ nacce kate nissoke katvā sayāpakāti attho. Kharamukhānīti sāmuddikamahāmukhasaṅkhā. Saṅkhāti dakkhiṇāvaṭṭā muṭṭhisaṅkhā , nāḷisaṅkhāti dve saṅkhā. Godhā parivadentikā dindimāni kutumpadindimānīti imānipi cattāri tūriyāneva.

    ਏવਂ ਰਾਜਾ ਮਗ੍ਗਾਲਙ੍ਕਾਰਾਨਿ વਿਚਾਰੇਸਿ। ਜੂਜਕੋਪਿ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਗਰੇ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਞਾਤਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤੂ’’ਤਿ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ। ਨ ਕਞ੍ਚਿਸ੍ਸ ਞਾਤਕਂ ਪਸ੍ਸਿ, ਧਨਂ ਪੁਨ ਰਞ੍ਞੋਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੇਨਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਜਾਲਿਂ ਮਗ੍ਗਨਾਯਕਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ rājā maggālaṅkārāni vicāresi. Jūjakopi pamāṇātikkantaṃ bhuñjitvā jīrāpetuṃ asakkonto tattheva kālamakāsi. Rājā tassa sarīrakiccaṃ kārāpetvā ‘‘nagare koci brāhmaṇassa ñātako atthi, idaṃ gaṇhātū’’ti bheriṃ carāpesi. Na kañcissa ñātakaṃ passi, dhanaṃ puna raññoyeva ahosi. Atha sattame divase sabbā senā sannipati. Atha rājā mahantena parivārena jāliṃ magganāyakaṃ katvā nikkhami. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੬੧.

    2361.

    ‘‘ਸਾ ਸੇਨਾ ਮਹਤੀ ਆਸਿ, ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਾ ਸਿવਿવਾਹਿਨੀ।

    ‘‘Sā senā mahatī āsi, uyyuttā sivivāhinī;

    ਜਾਲਿਨਾ ਮਗ੍ਗਨਾਯੇਨ, વਙ੍ਕਂ ਪਾਯਾਸਿ ਪਬ੍ਬਤਂ॥

    Jālinā magganāyena, vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

    ੨੩੬੨.

    2362.

    ‘‘ਕੋਞ੍ਚਂ ਨਦਤਿ ਮਾਤਙ੍ਗੋ, ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਸਟ੍ਠਿਹਾਯਨੋ।

    ‘‘Koñcaṃ nadati mātaṅgo, kuñjaro saṭṭhihāyano;

    ਕਚ੍ਛਾਯ ਬਦ੍ਧਮਾਨਾਯ, ਕੋਞ੍ਚਂ ਨਦਤਿ વਾਰਣੋ॥

    Kacchāya baddhamānāya, koñcaṃ nadati vāraṇo.

    ੨੩੬੩.

    2363.

    ‘‘ਆਜਾਨੀਯਾ ਹਸਿਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਮਿਘੋਸੋ ਅਜਾਯਥ।

    ‘‘Ājānīyā hasiyanti, nemighoso ajāyatha;

    ਅਬ੍ਭਂ ਰਜੋ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸਿ, ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਾ ਸਿવਿવਾਹਿਨੀ॥

    Abbhaṃ rajo acchādesi, uyyuttā sivivāhinī.

    ੨੩੬੪.

    2364.

    ‘‘ਸਾ ਸੇਨਾ ਮਹਤੀ ਆਸਿ, ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਾ ਹਾਰਹਾਰਿਨੀ।

    ‘‘Sā senā mahatī āsi, uyyuttā hārahārinī;

    ਜਾਲਿਨਾ ਮਗ੍ਗਨਾਯੇਨ, વਙ੍ਕਂ ਪਾਯਾਸਿ ਪਬ੍ਬਤਂ॥

    Jālinā magganāyena, vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

    ੨੩੬੫.

    2365.

    ‘‘ਤੇ ਪਾવਿਂਸੁ ਬ੍ਰਹਾਰਞ੍ਞਂ, ਬਹੁਸਾਖਂ ਮਹੋਦਕਂ।

    ‘‘Te pāviṃsu brahāraññaṃ, bahusākhaṃ mahodakaṃ;

    ਪੁਪ੍ਫਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਫਲਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਚੂਭਯਂ॥

    Puppharukkhehi sañchannaṃ, phalarukkhehi cūbhayaṃ.

    ੨੩੬੬.

    2366.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਬਿਨ੍ਦੁਸ੍ਸਰਾ વਗ੍ਗੂ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ ਬਹੂ ਦਿਜਾ।

    ‘‘Tattha bindussarā vaggū, nānāvaṇṇā bahū dijā;

    ਕੂਜਨ੍ਤਮੁਪਕੂਜਨ੍ਤਿ, ਉਤੁਸਮ੍ਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਦੁਮੇ॥

    Kūjantamupakūjanti, utusampupphite dume.

    ੨੩੬੭.

    2367.

    ‘‘ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨਮਚ੍ਚਯੇ।

    ‘‘Te gantvā dīghamaddhānaṃ, ahorattānamaccaye;

    ਪਦੇਸਂ ਤਂ ਉਪਾਗਚ੍ਛੁਂ, ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Padesaṃ taṃ upāgacchuṃ, yattha vessantaro ahū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਹਤੀਤਿ ਦ੍વਾਦਸਅਕ੍ਖੋਭਣਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੇਨਾ। ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਯਾਤਾ। ਕੋਞ੍ਚਂ ਨਦਤੀਤਿ ਤਦਾ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਟ੍ਠੇ ਦੇવੇ વੁਟ੍ਠੇ ਤਂ ਨਾਗਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਅਦਂਸੁ। ਸੋ ਹਤ੍ਥੀ ‘‘ਸਾਮਿਕਂ વਤ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠੋ ਕੋਞ੍ਚਨਾਦਮਕਾਸਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਚ੍ਛਾਯਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਕਚ੍ਛਾਯ ਬਦ੍ਧਮਾਨਾਯਪਿ ਤੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਕੋਞ੍ਚਂ ਨਦਤਿ। ਹਸਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਹਸਸਦ੍ਦਮਕਂਸੁ । ਹਾਰਹਾਰਿਨੀਤਿ ਹਰਿਤਬ੍ਬਹਰਣਸਮਤ੍ਥਾ। ਪਾવਿਂਸੂਤਿ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਬਹੁਸਾਖਨ੍ਤਿ ਬਹੁਰੁਕ੍ਖਸਾਖਂ। ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ। ਉਪਾਗਚ੍ਛੁਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਪਦੇਸਂ ਉਪਗਤਾਤਿ।

    Tattha mahatīti dvādasaakkhobhaṇisaṅkhātā senā. Uyyuttāti payātā. Koñcaṃ nadatīti tadā kāliṅgaraṭṭhavāsino brāhmaṇā attano raṭṭhe deve vuṭṭhe taṃ nāgaṃ āharitvā sañjayassa adaṃsu. So hatthī ‘‘sāmikaṃ vata passituṃ labhissāmī’’ti tuṭṭho koñcanādamakāsi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Kacchāyāti suvaṇṇakacchāya baddhamānāyapi tussitvā koñcaṃ nadati. Hasiyantīti hasasaddamakaṃsu . Hārahārinīti haritabbaharaṇasamatthā. Pāviṃsūti pavisiṃsu. Bahusākhanti bahurukkhasākhaṃ. Dīghamaddhānanti saṭṭhiyojanamaggaṃ. Upāgacchunti yattha vessantaro ahosi, taṃ padesaṃ upagatāti.

    ਮਹਾਰਾਜਪਬ੍ਬવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Mahārājapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਛਖਤ੍ਤਿਯਕਮ੍ਮવਣ੍ਣਨਾ

    Chakhattiyakammavaṇṇanā

    ਜਾਲਿਕੁਮਾਰੋ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਸਰਤੀਰੇ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਂ ਨਿવਾਸਾਪੇਤ੍વਾ ਚੁਦ੍ਦਸ ਰਥਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਗਤਮਗ੍ਗਾਭਿਮੁਖਾਨੇવ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿਆਦੀਸੁ ਆਰਕ੍ਖਂ ਸਂવਿਦਹਿ। ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾ ਮਮ ਪਿਤਰਂ ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਮਮਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਮਰਣਭਯਭੀਤੋ ਮਦ੍ਦਿਂ ਆਦਾਯ ਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸੇਨਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Jālikumāro mucalindasaratīre khandhāvāraṃ nivāsāpetvā cuddasa rathasahassāni āgatamaggābhimukhāneva ṭhapāpetvā tasmiṃ tasmiṃ padese sīhabyagghadīpiādīsu ārakkhaṃ saṃvidahi. Hatthiādīnaṃ saddo mahā ahosi. Atha mahāsatto taṃ saddaṃ sutvā ‘‘kiṃ nu kho me paccāmittā mama pitaraṃ ghātetvā mamatthāya āgatā’’ti maraṇabhayabhīto maddiṃ ādāya pabbataṃ āruyha senaṃ olokesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੬੮.

    2368.

    ‘‘ਤੇਸਂ ਸੁਤ੍વਾਨ ਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਭੀਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਅਹੁ।

    ‘‘Tesaṃ sutvāna nigghosaṃ, bhīto vessantaro ahu;

    ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ, ਭੀਤੋ ਸੇਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ॥

    Pabbataṃ abhiruhitvā, bhīto senaṃ udikkhati.

    ੨੩੬੯.

    2369.

    ‘‘ਇਙ੍ਘ ਮਦ੍ਦਿ ਨਿਸਾਮੇਹਿ, ਨਿਗ੍ਘੋਸੋ ਯਾਦਿਸੋ વਨੇ।

    ‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, nigghoso yādiso vane;

    ਆਜਾਨੀਯਾ ਹਸਿਯਨ੍ਤਿ, ਧਜਗ੍ਗਾਨਿ ਚ ਦਿਸ੍ਸਰੇ॥

    Ājānīyā hasiyanti, dhajaggāni ca dissare.

    ੨੩੭੦.

    2370.

    ‘‘ਇਮੇ ਨੂਨ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ, ਮਿਗਸਙ੍ਘਾਨਿ ਲੁਦ੍ਦਕਾ।

    ‘‘Ime nūna araññasmiṃ, migasaṅghāni luddakā;

    વਾਗੁਰਾਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪ੍ਪ, ਸੋਬ੍ਭਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਤਾવਦੇ।

    Vāgurāhi parikkhippa, sobbhaṃ pātetvā tāvade;

    વਿਕ੍ਕੋਸਮਾਨਾ ਤਿਬ੍ਬਾਹਿ, ਹਨ੍ਤਿ ਨੇਸਂ વਰਂ વਰਂ॥

    Vikkosamānā tibbāhi, hanti nesaṃ varaṃ varaṃ.

    ੨੩੭੧.

    2371.

    ‘‘ਯਥਾ ਮਯਂ ਅਦੂਸਕਾ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਅવਰੁਦ੍ਧਕਾ।

    ‘‘Yathā mayaṃ adūsakā, araññe avaruddhakā;

    ਅਮਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਗਤਾ, ਪਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਘਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Amittahatthattaṃ gatā, passa dubbalaghātaka’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਙ੍ਘਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਨਿਸਾਮੇਹੀਤਿ ਸਕਸੇਨਾ વਾ ਪਰਸੇਨਾ વਾਤਿ ਓਲੋਕੇਹਿ ਉਪਧਾਰੇਹਿ। ‘‘ਇਮੇ ਨੂਨ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਗਾਥਾਨਂ ਏવਮਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਮਦ੍ਦਿ ਯਥਾ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਮਿਗਸਙ੍ਘਾਨਿ ਲੁਦ੍ਦਕਾ વਾਗੁਰਾਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪ੍ਪ ਅਥ વਾ ਪਨ ਸੋਬ੍ਭਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਤਾવਦੇવ ‘ਹਨਥ, ਅਰੇ, ਦੁਟ੍ਠਮਿਗੇ’ਤਿ વਿਕ੍ਕੋਸਮਾਨਾ ਤਿਬ੍ਬਾਹਿ ਮਿਗਮਾਰਣਸਤ੍ਤੀਹਿ ਨੇਸਂ ਮਿਗਾਨਂ વਰਂ વਰਂ ਥੂਲਂ ਥੂਲਂ ਹਨਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਚ ਨੂਨ ਤਥੇવ ਅਮ੍ਹੇ ਅਸਬ੍ਭਾਹਿ વਾਚਾਹਿ વਿਕ੍ਕੋਸਮਾਨਾ ਤਿਬ੍ਬਾਤਿ ਸਤ੍ਤੀਹਿ ਹਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਯਞ੍ਚ ਅਦੂਸਕਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅવਰੁਦ੍ਧਕਾ ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਾ વਨੇ વਸਾਮ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਗਤਾ, ਪਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਘਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਮਰਣਭਯੇਨ ਪਰਿਦੇવਿ।

    Tattha iṅghāti codanatthe nipāto. Nisāmehīti sakasenā vā parasenā vāti olokehi upadhārehi. ‘‘Ime nūna araññasmi’’ntiādīnaṃ aḍḍhateyyagāthānaṃ evamatthasambandho veditabbo ‘‘maddi yathā araññamhi migasaṅghāni luddakā vāgurāhi parikkhippa atha vā pana sobbhaṃ pātetvā tāvadeva ‘hanatha, are, duṭṭhamige’ti vikkosamānā tibbāhi migamāraṇasattīhi nesaṃ migānaṃ varaṃ varaṃ thūlaṃ thūlaṃ hananti, ime ca nūna tatheva amhe asabbhāhi vācāhi vikkosamānā tibbāti sattīhi hanissanti, mayañca adūsakā araññe avaruddhakā raṭṭhā pabbājitā vane vasāma, evaṃ santepi amittānaṃ hatthattaṃ gatā, passa dubbalaghātaka’’nti. Evaṃ so maraṇabhayena paridevi.

    ਸਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਕਸੇਨਾਯ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਨ੍ਤੀ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sā tassa vacanaṃ sutvā senaṃ oloketvā ‘‘sakasenāya bhavitabba’’nti mahāsattaṃ assāsentī imaṃ gāthamāha –

    ੨੩੭੨.

    2372.

    ‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨਪ੍ਪਸਾਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਗ੍ਗੀવ ਉਦਕਣ੍ਣવੇ।

    ‘‘Amittā nappasāheyyuṃ, aggīva udakaṇṇave;

    ਤਦੇવ ਤ੍વਂ વਿਚਿਨ੍ਤੇਹਿ, ਅਪਿ ਸੋਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ॥

    Tadeva tvaṃ vicintehi, api sotthi ito siyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗੀવ ਉਦਕਣ੍ਣવੇਤਿ ਯਥਾ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਉਪਨੀਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਅਣ੍ਣવਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਪੁਥੁਲਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ ਉਦਕਾਨਿ ਨਪ੍ਪਸਹਤਿ, ਤਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ , ਤਥਾ ਤਂ ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨਪ੍ਪਸਹੇਯ੍ਯੁਂ ਨਾਭਿਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਦੇવਾਤਿ ਯਂ ਸਕ੍ਕੇਨ ਤੁਯ੍ਹਂ વਰਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਤੇ ਪਿਤਾ ਏਹਿਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇવ ਤ੍વਂ વਿਚਿਨ੍ਤੇਹਿ, ਅਪਿ ਨਾਮ ਇਤੋ ਬਲਕਾਯਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋਤ੍ਥਿ ਸਿਯਾਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਸਿ।

    Tattha aggīva udakaṇṇaveti yathā tiṇukkādīnaṃ vasena upanīto aggi aṇṇavasaṅkhātāni puthulagambhīrāni udakāni nappasahati, tāpetuṃ na sakkoti , tathā taṃ amittā nappasaheyyuṃ nābhibhavissanti. Tadevāti yaṃ sakkena tuyhaṃ varaṃ datvā ‘‘mahārāja, na cirasseva te pitā ehitī’’ti vuttaṃ, tadeva tvaṃ vicintehi, api nāma ito balakāyato amhākaṃ sotthi siyāti mahāsattaṃ assāsesi.

    ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸੋਕਂ ਤਨੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਤਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸੀਦਿ, ਇਤਰਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Atha mahāsatto sokaṃ tanukaṃ katvā tāya saddhiṃ pabbatā oruyha paṇṇasālādvāre nisīdi, itarāpi attano paṇṇasālādvāre nisīdi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੭੩.

    2373.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਓਰੋਹਿਤ੍વਾਨ ਪਬ੍ਬਤਾ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, orohitvāna pabbatā;

    ਨਿਸੀਦਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾਨ ਮਾਨਸ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nisīdi paṇṇasālāyaṃ, daḷhaṃ katvāna mānasa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾਨ ਮਾਨਸਨ੍ਤਿ ਮਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਨਾਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੋ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਥਿਰਂ ਹਦਯਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ।

    Tattha daḷhaṃ katvāna mānasanti mayaṃ pabbajitā nāma, amhākaṃ ko kiṃ karissatīti thiraṃ hadayaṃ katvā nisīdi.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਞ੍ਜਯੋ ਰਾਜਾ ਦੇવਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਫੁਸ੍ਸਤਿ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਏਕਤੋ ਗਤੇਸੁ ਸੋਕੋ ਮਹਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਠਮਂ ਤਾવ ਅਹਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਤਤੋ ‘ਇਦਾਨਿ ਸੋਕਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤ੍વਂ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਅਥ ਥੋਕਂ ਕਾਲਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਜਾਲਿਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਰਥਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਮਗ੍ਗਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਰਕ੍ਖਂ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tasmiṃ khaṇe sañjayo rājā deviṃ āmantetvā – ‘‘bhadde, phussati amhesu sabbesu ekato gatesu soko mahā bhavissati, paṭhamaṃ tāva ahaṃ gacchāmi, tato ‘idāni sokaṃ vinodetvā nisinnā bhavissantī’ti sallakkhetvā tvaṃ mahantena parivārena āgaccheyyāsi. Atha thokaṃ kālaṃ vītināmetvā jālikaṇhājinā pacchato āgacchantū’’ti vatvā rathaṃ nivattāpetvā āgatamaggābhimukhaṃ katvā tattha tattha ārakkhaṃ saṃvidahitvā alaṅkatahatthikkhandhato oruyha puttassa santikaṃ agamāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੭੪.

    2374.

    ‘‘ਨਿવਤ੍ਤਯਿਤ੍વਾਨ ਰਥਂ, વੁਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਨ ਸੇਨਿਯੋ।

    ‘‘Nivattayitvāna rathaṃ, vuṭṭhapetvāna seniyo;

    ਏਕਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤਂ, ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਉਪਾਗਮਿ॥

    Ekaṃ araññe viharantaṃ, pitā puttaṃ upāgami.

    ੨੩੭੫.

    2375.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ, ਏਕਂਸੋ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤੋ।

    ‘‘Hatthikkhandhato oruyha, ekaṃso pañjalīkato;

    ਪਰਿਕਿਣ੍ਣੋ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਮਾਗਮਿ॥

    Parikiṇṇo amaccehi, puttaṃ siñcitumāgami.

    ੨੩੭੬.

    2376.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸ ਕੁਮਾਰਂ ਸੋ, ਰਮ੍ਮਰੂਪਂ ਸਮਾਹਿਤਂ।

    ‘‘Tatthaddasa kumāraṃ so, rammarūpaṃ samāhitaṃ;

    ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯਂ, ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਅਕੁਤੋਭਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nisinnaṃ paṇṇasālāyaṃ, jhāyantaṃ akutobhaya’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વੁਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਨ ਸੇਨਿਯੋਤਿ ਆਰਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯ ਬਲਕਾਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਏਕਂਸੋਤਿ ਏਕਂਸਕਤਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੋ। ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਮਾਗਮੀਤਿ ਰਜ੍ਜੇ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਉਪਾਗਮਿ। ਰਮ੍ਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਜਿਤਂ ਅਮਣ੍ਡਿਤਂ।

    Tattha vuṭṭhapetvāna seniyoti ārakkhatthāya balakāye ṭhapetvā. Ekaṃsoti ekaṃsakatauttarāsaṅgo. Siñcitumāgamīti rajje abhisiñcituṃ upāgami. Rammarūpanti anañjitaṃ amaṇḍitaṃ.

    ੨੩੭੭.

    2377.

    ‘‘ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਪਿਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਗਿਦ੍ਧਿਨਂ।

    ‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, pitaraṃ puttagiddhinaṃ;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਚ ਮਦ੍ਦੀ ਚ, ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਨ੍ਦਿਸੁਂ॥

    Vessantaro ca maddī ca, paccuggantvā avandisuṃ.

    ੨੩੭੮.

    2378.

    ‘‘ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਸਿਰਸਾ ਪਾਦੇ, ਸਸੁਰਸ੍ਸਾਭਿવਾਦਯਿ।

    ‘‘Maddī ca sirasā pāde, sasurassābhivādayi;

    ਮਦ੍ਦੀ ਅਹਞ੍ਹਿ ਤੇ ਦੇવ, ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ ਤੇ ਸੁਣ੍ਹਾ।

    Maddī ahañhi te deva, pāde vandāmi te suṇhā;

    ਤੇ ਸੁ ਤਤ੍ਥ ਪਲਿਸ੍ਸਜ੍ਜ, ਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਮਜ੍ਜਥਾ’’ਤਿ॥

    Te su tattha palissajja, pāṇinā parimajjathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ ਤੇ ਸੁਣ੍ਹਾਤਿ ਅਹਂ, ਦੇવ, ਤવ ਸੁਣ੍ਹਾ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮੀਤਿ ਏવਂ વਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿ। ਤੇ ਸੁ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਜਨੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਕ੍ਕਦਤ੍ਤਿਯੇ ਅਸ੍ਸਮੇ ਪਲਿਸ੍ਸਜਿਤ੍વਾ ਹਦਯੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਸੇ ਪਰਿਚੁਮ੍ਬਿਤ੍વਾ ਮੁਦੁਕੇਨ ਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਮਜ੍ਜਥ, ਪਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨੇਸਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿ।

    Tattha pāde vandāmi te suṇhāti ahaṃ, deva, tava suṇhā pāde vandāmīti evaṃ vatvā vandi. Te su tatthāti te ubhopi jane tasmiṃ sakkadattiye assame palissajitvā hadaye nipajjāpetvā sīse paricumbitvā mudukena pāṇinā parimajjatha, piṭṭhiyo nesaṃ parimajji.

    ਤਤੋ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਸੋਕੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Tato roditvā paridevitvā rājā soke parinibbute tehi saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto āha –

    ੨੩੭੯.

    2379.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ વੋ ਕੁਸਲਂ ਪੁਤ੍ਤ, ਕਚ੍ਚਿ ਪੁਤ੍ਤ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kacci vo kusalaṃ putta, kacci putta anāmayaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਉਞ੍ਛੇਨ ਯਾਪੇਥ, ਕਚ੍ਚਿ ਮੂਲਫਲਾ ਬਹੂ॥

    Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.

    ੨੩੮੦.

    2380.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਡਂਸਾ ਮਕਸਾ ਚ, ਅਪ੍ਪਮੇવ ਸਰੀਸਪਾ।

    ‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;

    વਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਕਿਣ੍ਣੇ, ਕਚ੍ਚਿ ਹਿਂਸਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjatī’’ti.

    ਪਿਤੁ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Pitu vacanaṃ sutvā mahāsatto āha –

    ੨੩੮੧.

    2381.

    ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੋ ਜੀવਿਕਾ ਦੇવ, ਸਾ ਚ ਯਾਦਿਸਕੀਦਿਸਾ।

    ‘‘Atthi no jīvikā deva, sā ca yādisakīdisā;

    ਕਸਿਰਾ ਜੀવਿਕਾ ਹੋਮ, ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਜੀવਿਤਂ॥

    Kasirā jīvikā homa, uñchācariyāya jīvitaṃ.

    ੨੩੮੨.

    2382.

    ‘‘ਅਨਿਦ੍ਧਿਨਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਦਮੇਤਸ੍ਸਂવ ਸਾਰਥਿ।

    ‘‘Aniddhinaṃ mahārāja, dametassaṃva sārathi;

    ਤ੍ਯਮ੍ਹਾ ਅਨਿਦ੍ਧਿਕਾ ਦਨ੍ਤਾ, ਅਸਮਿਦ੍ਧਿ ਦਮੇਤਿ ਨੋ॥

    Tyamhā aniddhikā dantā, asamiddhi dameti no.

    ੨੩੮੩.

    2383.

    ‘‘ਅਪਿ ਨੋ ਕਿਸਾਨਿ ਮਂਸਾਨਿ, ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਅਦਸ੍ਸਨਾ।

    ‘‘Api no kisāni maṃsāni, pitu mātu adassanā;

    ਅવਰੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਜੀવਸੋਕਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Avaruddhānaṃ mahārāja, araññe jīvasokina’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਯਾਦਿਸਕੀਦਿਸਾਤਿ ਯਾ વਾ ਸਾ વਾ, ਲਾਮਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸਿਰਾ ਜੀવਿਕਾ ਹੋਮਾਤਿ ਤਾਤ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਜੀવਿਤਂ ਨਾਮ ਕਿਚ੍ਛਂ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਨੋ ਜੀવਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਨਿਦ੍ਧਿਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਨਿਦ੍ਧਿਂ ਅਸਮਿਦ੍ਧਿਂ ਦਲਿਦ੍ਦਪੁਰਿਸਂ ਨਾਮ ਸਾવ ਅਨਿਦ੍ਧਿ ਛੇਕੋ ਸਾਰਥਿ ਅਸ੍ਸਂ વਿਯ ਦਮੇਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਤੇ ਮਯਂ ਇਧ વਸਨ੍ਤਾ ਅਨਿਦ੍ਧਿਕਾ ਦਨ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਾ ਕਤਾ, ਅਸਮਿਦ੍ਧਿਯੇવ ਨੋ ਦਮੇਤੀਤਿ। ‘‘ਦਮੇਥ ਨੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਦਮਯਿਤ੍ਥ ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜੀવਸੋਕਿਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਗਤਸੋਕਾਨਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਕਿਂ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha yādisakīdisāti yā vā sā vā, lāmakāti attho. Kasirā jīvikā homāti tāta, amhākaṃ uñchācariyāya jīvitaṃ nāma kicchaṃ, dukkhā no jīvikā ahosi. Aniddhinanti mahārāja, aniddhiṃ asamiddhiṃ daliddapurisaṃ nāma sāva aniddhi cheko sārathi assaṃ viya dameti, nibbisevanaṃ karoti, te mayaṃ idha vasantā aniddhikā dantā nibbisevanā katā, asamiddhiyeva no dametīti. ‘‘Dametha no’’tipi pāṭho, damayittha noti attho. Jīvasokinanti avigatasokānaṃ araññe vasantānaṃ kiṃ nāma amhākaṃ sukhanti vadati.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Evañca pana vatvā puna puttānaṃ pavattiṃ pucchanto āha –

    ੨੩੮੪.

    2384.

    ‘‘ਯੇਪਿ ਤੇ ਸਿવਿਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਦਾਯਾਦਾਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ।

    ‘‘Yepi te siviseṭṭhassa, dāyādāpattamānasā;

    ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਸਾਨੁਗਾ।

    Jālī kaṇhājinā cubho, brāhmaṇassa vasānugā;

    ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਸ੍ਸ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਯੋ ਨੇ ਗਾવੋવ ਸੁਮ੍ਭਤਿ॥

    Accāyikassa luddassa, yo ne gāvova sumbhati.

    ੨੩੮੫.

    2385.

    ‘‘ਤੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੇ, ਯਦਿ ਜਾਨਾਥ ਸਂਸਥ।

    ‘‘Te rājaputtiyā putte, yadi jānātha saṃsatha;

    ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਥ ਨੋ ਖਿਪ੍ਪਂ, ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਂવ ਮਾਣવ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pariyāpuṇātha no khippaṃ, sappadaṭṭhaṃva māṇava’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਾਯਾਦਾਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇਪਿ ਤੇ ਤવ ਸਿવਿਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦਾ ਅਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਮਨੋਰਥਾ ਹੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਸਾਨੁਗਾ ਜਾਤਾ, ਤੇ ਦ੍વੇ ਕੁਮਾਰੇ ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਗਾવੋવ ਸੁਮ੍ਭਤਿ ਪਹਰਤਿ, ਤੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਯਦਿ ਦਿਟ੍ਠવਸੇਨ વਾ ਸੁਤવਸੇਨ વਾ ਜਾਨਾਥ ਸਂਸਥ। ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਂવ ਮਾਣવਨ੍ਤਿ વਿਸਨਿਮ੍ਮਦਨਤ੍ਥਾਯ ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਂ ਮਾਣવਂ ਤਿਕਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾ વਿਯ ਖਿਪ੍ਪਂ ਨੋ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਥ ਕਥੇਥਾਤਿ વਦਤਿ।

    Tattha dāyādāpattamānasāti mahārāja, yepi te tava siviseṭṭhassa dāyādā apattamānasā asampuṇṇamanorathā hutvā brāhmaṇassa vasānugā jātā, te dve kumāre yo brāhmaṇo gāvova sumbhati paharati, te rājaputtiyā putte yadi diṭṭhavasena vā sutavasena vā jānātha saṃsatha. Sappadaṭṭhaṃva māṇavanti visanimmadanatthāya sappadaṭṭhaṃ māṇavaṃ tikicchantā viya khippaṃ no pariyāpuṇātha kathethāti vadati.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੨੩੮੬.

    2386.

    ‘‘ਉਭੋ ਕੁਮਾਰਾ ਨਿਕ੍ਕੀਤਾ, ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ।

    ‘‘Ubho kumārā nikkītā, jālī kaṇhājinā cubho;

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ, ਪੁਤ੍ਤ ਮਾ ਭਾਯਿ ਅਸ੍ਸਸਾ’’ਤਿ॥

    Brāhmaṇassa dhanaṃ datvā, putta mā bhāyi assasā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਿਕ੍ਕੀਤਾਤਿ ਨਿਕ੍ਕਯਂ ਦਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾ।

    Tattha nikkītāti nikkayaṃ datvā gahitā.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਪਿਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਮਕਾਸਿ –

    Taṃ sutvā mahāsatto paṭiladdhassāso pitarā saddhiṃ paṭisanthāramakāsi –

    ੨੩੮੭.

    2387.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਤਾਤ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਤਾਤ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਤਾਤ ਮੇ ਮਾਤੁ, ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤੀ’’ਤਿ॥

    Kacci nu tāta me mātu, cakkhu na parihāyatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਸੋਕੇਨ ਰੋਦਨ੍ਤਿਯਾ ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ।

    Tattha cakkhu na parihāyatīti puttasokena rodantiyā cakkhu na parihāyatīti.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੨੩੮੮.

    2388.

    ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤ, ਅਥੋ ਪੁਤ੍ਤ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

    ਅਥੋ ਚ ਪੁਤ੍ਤ ਤੇ ਮਾਤੁ, ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤੀ’’ਤਿ॥

    Atho ca putta te mātu, cakkhu na parihāyatī’’ti.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –

    Bodhisatto āha –

    ੨੩੮੯.

    2389.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਰੋਗਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਤੇ, ਕਚ੍ਚਿ વਹਤਿ વਾਹਨਂ।

    ‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਫੀਤੋ ਜਨਪਦੋ, ਕਚ੍ਚਿ વੁਟ੍ਠਿ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Kacci phīto janapado, kacci vuṭṭhi na chijjatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વੁਟ੍ਠੀਤਿ વੁਟ੍ਠਿਧਾਰਾ।

    Tattha vuṭṭhīti vuṭṭhidhārā.

    ਰਾਜਾ ਆਹ –

    Rājā āha –

    ੨੩੯੦.

    2390.

    ‘‘ਅਥੋ ਅਰੋਗਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਮੇ, ਅਥੋ વਹਤਿ વਾਹਨਂ।

    ‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

    ਅਥੋ ਫੀਤੋ ਜਨਪਦੋ, ਅਥੋ વੁਟ੍ਠਿ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥

    Atho phīto janapado, atho vuṭṭhi na chijjatī’’ti.

    ਏવਂ ਤੇਸਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਦੇવੀ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਸੋਕਂ ਤਨੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ tesaṃ sallapantānaññeva phussatī devī ‘‘idāni sokaṃ tanukaṃ katvā nisinnā bhavissantī’’ti sallakkhetvā mahāparivārena saddhiṃ puttassa santikaṃ agamāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੯੧.

    2391.

    ‘‘ਇਚ੍ਚੇવਂ ਮਨ੍ਤਯਨ੍ਤਾਨਂ, ਮਾਤਾ ਨੇਸਂ ਅਦਿਸ੍ਸਥ।

    ‘‘Iccevaṃ mantayantānaṃ, mātā nesaṃ adissatha;

    ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਗਿਰਿਦ੍વਾਰੇ, ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਅਨੁਪਾਹਨਾ॥

    Rājaputtī giridvāre, pattikā anupāhanā.

    ੨੩੯੨.

    2392.

    ‘‘ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਆਯਨ੍ਤਿਂ, ਮਾਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਗਿਦ੍ਧਿਨਿਂ।

    ‘‘Tañca disvāna āyantiṃ, mātaraṃ puttagiddhiniṃ;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਚ ਮਦ੍ਦੀ ਚ, ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਨ੍ਦਿਸੁਂ॥

    Vessantaro ca maddī ca, paccuggantvā avandisuṃ.

    ੨੩੯੩.

    2393.

    ‘‘ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਸਿਰਸਾ ਪਾਦੇ, ਸਸ੍ਸੁਯਾ ਅਭਿવਾਦਯਿ।

    ‘‘Maddī ca sirasā pāde, sassuyā abhivādayi;

    ਮਦ੍ਦੀ ਅਹਞ੍ਹਿ ਤੇ ਅਯ੍ਯੇ, ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ ਤੇ ਸੁਣ੍ਹਾ’’ਤਿ॥

    Maddī ahañhi te ayye, pāde vandāmi te suṇhā’’ti.

    ਤੇਸਂ ਫੁਸ੍ਸਤਿਦੇવਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਕਾਲੇ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਕੁਮਾਰਕੁਮਾਰਿਕਾਹਿ ਪਰਿવੁਤਾ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਤੇ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਤਰੁਣવਚ੍ਛਾ વਿਯ ਗਾવੀ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਾ ਤਤੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਤੇਪਿ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਾ ਮਾਤਰਾਭਿਮੁਖਾવ ਪਧਾવਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tesaṃ phussatideviṃ vanditvā ṭhitakāle puttakā kumārakumārikāhi parivutā āgamiṃsu. Maddī ca tesaṃ āgamanamaggaṃ olokentīyeva aṭṭhāsi. Sā te sotthinā āgacchante disvā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontī taruṇavacchā viya gāvī paridevamānā tato pāyāsi. Tepi taṃ disvā paridevantā mātarābhimukhāva padhāviṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੯੪.

    2394.

    ‘‘ਮਦ੍ਦਿਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਦਿਸ੍વਾ, ਦੂਰਤੋ ਸੋਤ੍ਥਿਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Maddiñca puttakā disvā, dūrato sotthimāgatā;

    ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਮਭਿਧਾવਿਂਸੁ, વਚ੍ਛਬਾਲਾવ ਮਾਤਰਂ॥

    Kandantā mabhidhāviṃsu, vacchabālāva mātaraṃ.

    ੨੩੯੫.

    2395.

    ‘‘ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਦਿਸ੍વਾ, ਦੂਰਤੋ ਸੋਤ੍ਥਿਮਾਗਤੇ।

    ‘‘Maddī ca puttake disvā, dūrato sotthimāgate;

    વਾਰੁਣੀવ ਪવੇਧੇਨ੍ਤੀ, ਥਨਧਾਰਾਭਿਸਿਞ੍ਚਥਾ’’ਤਿ॥

    Vāruṇīva pavedhentī, thanadhārābhisiñcathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਮਭਿਧਾવਿਂਸੂਤਿ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਅਭਿਧਾવਿਂਸੁ। વਾਰੁਣੀવਾਤਿ ਯਕ੍ਖਾવਿਟ੍ਠਾ ਇਕ੍ਖਣਿਕਾ વਿਯ ਪવੇਧਮਾਨਾ ਥਨਧਾਰਾ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਥਾਤਿ।

    Tattha kandantā mabhidhāviṃsūti kandantā abhidhāviṃsu. Vāruṇīvāti yakkhāviṭṭhā ikkhaṇikā viya pavedhamānā thanadhārā abhisiñcathāti.

    ਸਾ ਕਿਰ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ વਿਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਦੀਘਤੋ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿ। ਕੁਮਾਰਾਪਿ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਾਤੁ ਉਪਰਿਯੇવ ਪਤਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਤਸ੍ਸਾ ਦ੍વੀਹਿ ਥਨੇਹਿ ਦ੍વੇ ਖੀਰਧਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਮੁਖੇਯੇવ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਸਚੇ ਕਿਰ ਏਤ੍ਤਕੋ ਅਸ੍ਸਾਸੋ ਨਾਭવਿਸ੍ਸ, ਦ੍વੇ ਕੁਮਾਰਾ ਸੁਕ੍ਖਹਦਯਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਾ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋਪਿ ਪਿਯਪੁਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸੋਕਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਤਿ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋਪਿਸ੍ਸ વਿਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਤਿਂਸੁ, ਤਥਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਅਮਚ੍ਚਾ। ਤਂ ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋਪਿ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸਕਲਂ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਯੁਗਨ੍ਤવਾਤੇਨ ਪਮਦ੍ਦਿਤਂ વਿਯ ਸਾਲવਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਬ੍ਬਤਾ ਨਦਿਂਸੁ, ਮਹਾਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਖੁਭਿ, ਸਿਨੇਰੁ ਗਿਰਿਰਾਜਾ ਓਨਮਿ। ਛ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕਾ ਏਕਕੋਲਾਹਲਾ ਅਹੇਸੁਂ।

    Sā kira mahāsaddena paridevitvā kampamānā visaññī hutvā dīghato pathaviyaṃ pati. Kumārāpi vegenāgantvā visaññino hutvā mātu upariyeva patiṃsu. Tasmiṃ khaṇe tassā dvīhi thanehi dve khīradhārā nikkhamitvā tesaṃ mukheyeva pavisiṃsu. Sace kira ettako assāso nābhavissa, dve kumārā sukkhahadayā hutvā addhā nassissanti. Vessantaropi piyaputte disvā sokaṃ sandhāretuṃ asakkonto visaññī hutvā tattheva pati. Mātāpitaropissa visaññino hutvā tattheva patiṃsu, tathā sahajātā saṭṭhisahassā amaccā. Taṃ kāruññaṃ passantesu ekopi sakabhāvena saṇṭhātuṃ nāsakkhi. Sakalaṃ assamapadaṃ yugantavātena pamadditaṃ viya sālavanaṃ ahosi. Tasmiṃ khaṇe pabbatā nadiṃsu, mahāpathavī kampi, mahāsamuddo saṅkhubhi, sineru girirājā onami. Cha kāmāvacaradevalokā ekakolāhalā ahesuṃ.

    ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ‘‘ਛ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਸਪਰਿਸਾ વਿਸਞ੍ਞਿਨੋ ਜਾਤਾ, ਤੇਸੁ ਏਕੋਪਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਰੀਰੇ ਉਦਕਂ ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਦਾਨਿ ਇਮੇਸਂ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਛਖਤ੍ਤਿਯਸਮਾਗਮੇ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਾਪੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਤੇਮਿਤੁਕਾਮਾ, ਤੇ ਤੇਮੇਨ੍ਤਿ, ਅਤੇਮਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਉਪਰਿ ਏਕਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪਤਤਿ, ਪਦੁਮਪਤ੍ਤਤੋ ਉਦਕਂ વਿਯ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਇਤਿ ਪੋਕ੍ਖਰવਨੇ ਪਤਿਤਂ વਸ੍ਸਂ વਿਯ ਤਂ વਸ੍ਸਂ ਅਹੋਸਿ। ਛ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਪਟਿਲਭਿਂਸੁ। ਮਹਾਜਨੋ ਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਅਹੋ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਏવਰੂਪੇ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਮਹਾਪਥવੀ ਕਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪવੇਦੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sakko devarājā ‘‘cha khattiyā saparisā visaññino jātā, tesu ekopi uṭṭhāya kassaci sarīre udakaṃ siñcituṃ samattho nāma natthi, ahaṃ dāni imesaṃ pokkharavassaṃ vassāpessāmī’’ti cintetvā chakhattiyasamāgame pokkharavassaṃ vassāpesi. Tattha ye temitukāmā, te tementi, atemitukāmānaṃ upari ekabindumattampi na patati, padumapattato udakaṃ viya nivattitvā gacchati. Iti pokkharavane patitaṃ vassaṃ viya taṃ vassaṃ ahosi. Cha khattiyā assāsaṃ paṭilabhiṃsu. Mahājano tampi disvā ‘‘aho acchariyaṃ, aho abbhutaṃ evarūpe ñātisamāgame pokkharavassaṃ vassi, mahāpathavī kampī’’ti acchariyaṃ pavedesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੩੯੬.

    2396.

    ‘‘ਸਮਾਗਤਾਨਂ ਞਾਤੀਨਂ, ਮਹਾਘੋਸੋ ਅਜਾਯਥ।

    ‘‘Samāgatānaṃ ñātīnaṃ, mahāghoso ajāyatha;

    ਪਬ੍ਬਤਾ ਸਮਨਾਦਿਂਸੁ, ਮਹੀ ਪਕਮ੍ਪਿਤਾ ਅਹੁ॥

    Pabbatā samanādiṃsu, mahī pakampitā ahu.

    ੨੩੯੭.

    2397.

    ‘‘વੁਟ੍ਠਿਧਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਦੇવੋ ਪਾવਸ੍ਸਿ ਤਾવਦੇ।

    ‘‘Vuṭṭhidhāraṃ pavattento, devo pāvassi tāvade;

    ਅਥ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਞਾਤੀਹਿ ਸਮਗਚ੍ਛਥ॥

    Atha vessantaro rājā, ñātīhi samagacchatha.

    ੨੩੯੮.

    2398.

    ‘‘ਨਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਣਿਸਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਰਾਜਾ ਦੇવੀ ਚ ਏਕਤੋ।

    ‘‘Nattāro suṇisā putto, rājā devī ca ekato;

    ਯਦਾ ਸਮਾਗਤਾ ਆਸੁਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ॥

    Yadā samāgatā āsuṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ.

    ੨੩੯੯.

    2399.

    ‘‘ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਤਸ੍ਸ ਯਾਚਨ੍ਤਿ, ਰੋਦਨ੍ਤਾ ਭੇਰવੇ વਨੇ।

    ‘‘Pañjalikā tassa yācanti, rodantā bherave vane;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਮਦ੍ਦਿਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬੇ ਰਟ੍ਠਾ ਸਮਾਗਤਾ।

    Vessantarañca maddiñca, sabbe raṭṭhā samāgatā;

    ਤ੍વਂ ਨੋਸਿ ਇਸ੍ਸਰੋ ਰਾਜਾ, ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਥ ਨੋ ਉਭੋ’’ਤਿ॥

    Tvaṃ nosi issaro rājā, rajjaṃ kāretha no ubho’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਘੋਸੋਤਿ ਕਾਰੁਞ੍ਞਘੋਸੋ। ਪਞ੍ਜਲਿਕਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਨਾਗਰਾ ਚੇવ ਨੇਗਮਾ ਚ ਜਾਨਪਦਾ ਚ ਪਗ੍ਗਹਿਤਞ੍ਜਲਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਤਸ੍ਸ ਯਾਚਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੇવ, ਤ੍વਂ ਨੋ ਸਾਮਿ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਪਿਤਾ ਤੇ ਇਧੇવ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਨੇਤੁਕਾਮੋ, ਕੁਲਸਨ੍ਤਕਂ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਯਾਚਿਂਸੁ।

    Tattha ghosoti kāruññaghoso. Pañjalikāti sabbe nāgarā ceva negamā ca jānapadā ca paggahitañjalikā hutvā. Tassa yācantīti tassa pādesu patitvā roditvā kanditvā ‘‘deva, tvaṃ no sāmi issaro, pitā te idheva abhisiñcitvā nagaraṃ netukāmo, kulasantakaṃ setacchattaṃ paṭicchathā’’ti yāciṃsu.

    ਛਖਤ੍ਤਿਯਕਮ੍ਮવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Chakhattiyakammavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਨਗਰਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ

    Nagarakaṇḍavaṇṇanā

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā mahāsatto pitarā saddhiṃ sallapanto imaṃ gāthamāha –

    ੨੪੦੦.

    2400.

    ‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤਂ, ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਿਤ੍ਥ ਮਂ।

    ‘‘Dhammena rajjaṃ kārentaṃ, raṭṭhā pabbājayittha maṃ;

    ਤ੍વਞ੍ਚ ਜਾਨਪਦਾ ਚੇવ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ’’ਤਿ॥

    Tvañca jānapadā ceva, negamā ca samāgatā’’ti.

    ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੋਸਂ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Tato rājā puttaṃ attano dosaṃ khamāpento āha –

    ੨੪੦੧.

    2401.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਹਿ ਨੋ ਪੁਤ੍ਤ, ਭੂਨਹਚ੍ਚਂ ਕਤਂ ਮਯਾ।

    ‘‘Dukkaṭañca hi no putta, bhūnahaccaṃ kataṃ mayā;

    ਯੋਹਂ ਸਿવੀਨਂ વਚਨਾ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿਮਦੂਸਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yohaṃ sivīnaṃ vacanā, pabbājesimadūsaka’’nti.

    ਇਮਂ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਹਰਣਤ੍ਥਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Imaṃ gāthaṃ vatvā attano dukkhaharaṇatthaṃ puttaṃ yācanto itaraṃ gāthamāha –

    ੨੪੦੨.

    2402.

    ‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ વਣ੍ਣੇਨ, ਪਿਤੁ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਦਬ੍ਬਹੇ।

    ‘‘Yena kenaci vaṇṇena, pitu dukkhaṃ udabbahe;

    ਮਾਤੁ ਭਗਿਨਿਯਾ ਚਾਪਿ, ਅਪਿ ਪਾਣੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿ॥

    Mātu bhaginiyā cāpi, api pāṇehi attano’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਦਬ੍ਬਹੇਤਿ ਹਰੇਯ੍ਯ। ਅਪਿ ਪਾਣੇਹੀਤਿ ਤਾਤ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਜੀવਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾਪਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸੋਕਦੁਕ੍ਖਂ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਮ ਦੋਸਂ ਹਦਯੇ ਅਕਤ੍વਾ ਮਮ વਚਨਂ ਕਰੋਹਿ, ਇਮਂ ਇਸਿਲਿਙ੍ਗਂ ਹਾਰੇਤ੍વਾ ਰਾਜવੇਸਂ ਗਣ੍ਹ ਤਾਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਰ ਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવਮਾਹ।

    Tattha udabbaheti hareyya. Api pāṇehīti tāta puttena nāma jīvitaṃ pariccajitvāpi mātāpitūnaṃ sokadukkhaṃ haritabbaṃ, tasmā mama dosaṃ hadaye akatvā mama vacanaṃ karohi, imaṃ isiliṅgaṃ hāretvā rājavesaṃ gaṇha tātāti iminā kira naṃ adhippāyenevamāha.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤੁਕਾਮੋਪਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਪਨ ਅਕਥਿਤੇ ਗਰੁਕਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਕਥੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ‘‘ਨਹਾਨਕਾਲੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਪવਾਹਯਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਥੋਕਂ ਅਧਿવਾਸੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਇਸਿਭਣ੍ਡਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖવਣ੍ਣਸਾਟਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਮਯਾ ਨવ ਮਾਸੇ ਅਡ੍ਢਮਾਸਞ੍ਚ વਸਨ੍ਤੇਨ ਸਮਣਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਾਰਮੀਕੂਟਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਕਮ੍ਪਾਪਿਤਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਕਾਦਯੋ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਮੇਨਂ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਭੂਸਿਤਂ ਦੇવਰਾਜਾਨਮਿવ વਿਰੋਚਮਾਨਂ ਰਜ੍ਜੇ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Bodhisatto rajjaṃ kāretukāmopi ‘‘ettake pana akathite garukaṃ nāma na hotī’’ti kathesi. Mahāsatto ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi. Athassa adhivāsanaṃ viditvā sahajātā saṭṭhisahassā amaccā ‘‘nahānakālo mahārāja, rajojallaṃ pavāhayā’’ti vadiṃsu. Atha ne mahāsatto ‘‘thokaṃ adhivāsethā’’ti vatvā paṇṇasālaṃ pavisitvā isibhaṇḍaṃ omuñcitvā paṭisāmetvā saṅkhavaṇṇasāṭakaṃ nivāsetvā paṇṇasālato nikkhamitvā ‘‘idaṃ mayā nava māse aḍḍhamāsañca vasantena samaṇadhammassa kataṭṭhānaṃ, pāramīkūṭaṃ gaṇhantena mayā dānaṃ datvā mahāpathaviyā kampāpitaṭṭhāna’’nti paṇṇasālaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā aṭṭhāsi. Athassa kappakādayo kesamassukammādīni kariṃsu. Tamenaṃ sabbābharaṇabhūsitaṃ devarājānamiva virocamānaṃ rajje abhisiñciṃsu. Tena vuttaṃ –

    ੨੪੦੩.

    2403.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਪવਾਹਯਿ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, rajojallaṃ pavāhayi;

    ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਪવਾਹੇਤ੍વਾ, ਸਙ੍ਖવਣ੍ਣਂ ਅਧਾਰਯੀ’’ਤਿ॥

    Rajojallaṃ pavāhetvā, saṅkhavaṇṇaṃ adhārayī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪવਾਹਯੀਤਿ ਹਾਰੇਸਿ, ਹਾਰੇਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਰਾਜવੇਸਂ ਗਣ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha pavāhayīti hāresi, hāretvā ca pana rājavesaṃ gaṇhīti attho.

    ਅਥਸ੍ਸ ਯਸੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ। ਓਲੋਕਿਤਓਲੋਕਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਮੁਖਮਙ੍ਗਲਿਕਾ ਮੁਖਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਘੋਸਯਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਮੇਘਗਜ੍ਜਿਤਘੋਸੋ વਿਯ ਤੂਰਿਯਘੋਸੋ ਅਹੋਸਿ। ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਉਪਾਨਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਖਗ੍ਗਰਤਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਤਾવਦੇવ ਨਂ ਸਹਜਾਤਾ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਪਰਿવਾਰਯਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬਕਞ੍ਞਾਯੋ ਮਦ੍ਦਿਦੇવਿਮ੍ਪਿ ਨਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਿਂਸੁ। ਸੀਸੇ ਚ ਪਨਸ੍ਸਾ ਅਭਿਸੇਕਉਦਕਂ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਮਾਨਾ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਤਂ ਪਾਲੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ વਦਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Athassa yaso mahā ahosi. Olokitaolokitaṭṭhānaṃ kampati, mukhamaṅgalikā mukhamaṅgalāni ghosayiṃsu, sabbatūriyāni paggaṇhiṃsu, mahāsamuddakucchiyaṃ meghagajjitaghoso viya tūriyaghoso ahosi. Hatthiratanaṃ alaṅkaritvā upānayiṃsu. So khaggaratanaṃ bandhitvā hatthiratanaṃ abhiruhi. Tāvadeva naṃ sahajātā saṭṭhisahassā amaccā sabbālaṅkārappaṭimaṇḍitā parivārayiṃsu, sabbakaññāyo maddidevimpi nahāpetvā alaṅkaritvā abhisiñciṃsu. Sīse ca panassā abhisekaudakaṃ abhisiñcamānā ‘‘vessantaro taṃ pāletū’’tiādīni maṅgalāni vadiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੪੦੪.

    2404.

    ‘‘ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤੋ ਸੁਚਿવਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਭੂਸਿਤੋ।

    ‘‘Sīsaṃ nhāto sucivattho, sabbābharaṇabhūsito;

    ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਾਗਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਖਗ੍ਗਂ ਬਨ੍ਧਿ ਪਰਨ੍ਤਪਂ॥

    Paccayaṃ nāgamāruyha, khaggaṃ bandhi parantapaṃ.

    ੨੪੦੫.

    2405.

    ‘‘ਤਤੋ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੋਧਿਨੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਾ।

    ‘‘Tato saṭṭhisahassāni, yodhino cārudassanā;

    ਸਹਜਾਤਾ ਪਕਿਰਿਂਸੁ, ਨਨ੍ਦਯਨ੍ਤਾ ਰਥੇਸਭਂ॥

    Sahajātā pakiriṃsu, nandayantā rathesabhaṃ.

    ੨੪੦੬.

    2406.

    ‘‘ਤਤੋ ਮਦ੍ਦਿਮ੍ਪਿ ਨ੍ਹਾਪੇਸੁਂ, ਸਿવਿਕਞ੍ਞਾ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Tato maddimpi nhāpesuṃ, sivikaññā samāgatā;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਤਂ ਪਾਲੇਤੁ, ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋ।

    Vessantaro taṃ pāletu, jālī kaṇhājinā cubho;

    ਅਥੋਪਿ ਤਂ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਸਞ੍ਜਯੋ ਅਭਿਰਕ੍ਖਤੂ’’ਤਿ॥

    Athopi taṃ mahārājā, sañjayo abhirakkhatū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਾਗਮਾਰੁਯ੍ਹਾਤਿ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਂ। ਪਰਨ੍ਤਪਨ੍ਤਿ ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਂ। ਪਕਿਰਿਂਸੂਤਿ ਪਰਿવਾਰਯਿਂਸੁ। ਨਨ੍ਦਯਨ੍ਤਾਤਿ ਤੋਸੇਨ੍ਤਾ। ਸਿવਿਕਞ੍ਞਾਤਿ ਸਿવਿਰਞ੍ਞੋ ਪਜਾਪਤਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਸੁਂ। ਜਾਲੀ ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਚੁਭੋਤਿ ਇਮੇ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਾਪਿ ਮਾਤਰਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੂਤਿ।

    Tattha paccayaṃ nāgamāruyhāti taṃ attano jātadivase uppannaṃ hatthināgaṃ. Parantapanti amittatāpanaṃ. Pakiriṃsūti parivārayiṃsu. Nandayantāti tosentā. Sivikaññāti sivirañño pajāpatiyo sannipatitvā gandhodakena nhāpesuṃ. Jālī kaṇhājinā cubhoti ime te puttāpi mātaraṃ rakkhantūti.

    ੨੪੦੭.

    2407.

    ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਂਕ੍ਲੇਸਮਤ੍ਤਨੋ।

    ‘‘Idañca paccayaṃ laddhā, pubbe saṃklesamattano;

    ਆਨਨ੍ਦਿਯਂ ਆਚਰਿਂਸੁ, ਰਮਣੀਯੇ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ॥

    Ānandiyaṃ ācariṃsu, ramaṇīye giribbaje.

    ੨੪੦੮.

    2408.

    ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਂਕ੍ਲੇਸਮਤ੍ਤਨੋ।

    ‘‘Idañca paccayaṃ laddhā, pubbe saṃklesamattano;

    ਆਨਨ੍ਦਿ વਿਤ੍ਤਾ ਸੁਮਨਾ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਲਕ੍ਖਣਾ॥

    Ānandi vittā sumanā, putte saṅgamma lakkhaṇā.

    ੨੪੦੯.

    2409.

    ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਂਕ੍ਲੇਸਮਤ੍ਤਨੋ।

    ‘‘Idañca paccayaṃ laddhā, pubbe saṃklesamattano;

    ਆਨਨ੍ਦਿ વਿਤ੍ਤਾ ਪਤੀਤਾ, ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ॥

    Ānandi vittā patītā, saha puttehi lakkhaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਮਦ੍ਦੀ ਚ ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਦ੍ਧਾ ਇਮਂ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਿਤ੍વਾ, ਰਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਨવਾਸਸਂਕ੍ਲੇਸਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ। ਆਨਨ੍ਦਿਯਂ ਆਚਰਿਂਸੁ, ਰਮਣੀਯੇ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇਤਿ ਰਮਣੀਯੇ વਙ੍ਕਗਿਰਿਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਆਣਾ’’ਤਿ ਕਞ੍ਚਨਲਤਾવਿਨਦ੍ਧਂ ਆਨਨ੍ਦਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਆਨਨ੍ਦਛਣਂ ਆਚਰਿਂਸੁ। ਆਨਨ੍ਦਿ વਿਤ੍ਤਾ ਸੁਮਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮਦ੍ਦੀ ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਤਾ ਸੁਮਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ ਨਨ੍ਦੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਤੀਤਾਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾ ਹੁਤ੍વਾ।

    Tattha idañca paccayaṃ laddhāti bhikkhave, vessantaro maddī ca idañca paccayaṃ laddhā imaṃ patiṭṭhaṃ labhitvā, rajje patiṭṭhahitvāti attho. Pubbeti ito pubbe attano vanavāsasaṃklesañca anussaritvā. Ānandiyaṃ ācariṃsu, ramaṇīye giribbajeti ramaṇīye vaṅkagirikucchimhi ‘‘vessantarassa rañño āṇā’’ti kañcanalatāvinaddhaṃ ānandabheriṃ carāpetvā ānandachaṇaṃ ācariṃsu. Ānandi vittā sumanāti lakkhaṇasampannā maddī putte saṅgamma sampāpuṇitvā vittā sumanā hutvā ativiya nandīti attho. Patītāti somanassā hutvā.

    ਏવਂ ਪਤੀਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਹ –

    Evaṃ patītā hutvā ca pana putte āha –

    ੨੪੧੦.

    2410.

    ‘‘ਏਕਭਤ੍ਤਾ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਥਣ੍ਡਿਲਸਾਯਿਨੀ।

    ‘‘Ekabhattā pure āsiṃ, niccaṃ thaṇḍilasāyinī;

    ਇਤਿ ਮੇਤਂ વਤਂ ਆਸਿ, ਤੁਮ੍ਹਂ ਕਾਮਾ ਹਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾ॥

    Iti metaṃ vataṃ āsi, tumhaṃ kāmā hi puttakā.

    ੨੪੧੧.

    2411.

    ‘‘ਤਂ ਮੇ વਤਂ ਸਮਿਦ੍ਧਜ੍ਜ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਪੁਤ੍ਤਕਾ।

    ‘‘Taṃ me vataṃ samiddhajja, tumhe saṅgamma puttakā;

    ਮਾਤੁਜਮ੍ਪਿ ਤਂ ਪਾਲੇਤੁ, ਪਿਤੁਜਮ੍ਪਿ ਚ ਪੁਤ੍ਤਕ।

    Mātujampi taṃ pāletu, pitujampi ca puttaka;

    ਅਥੋਪਿ ਤਂ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਸਞ੍ਜਯੋ ਅਭਿਰਕ੍ਖਤੁ॥

    Athopi taṃ mahārājā, sañjayo abhirakkhatu.

    ੨੪੧੨.

    2412.

    ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਥਿ ਕਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚੇવ ਪਿਤੁਚ੍ਚ ਤੇ।

    ‘‘Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ, mayhañceva pitucca te;

    ਸਬ੍ਬੇਨ ਤੇਨ ਕੁਸਲੇਨ, ਅਜਰੋ ਅਮਰੋ ਭવਾ’’ਤਿ॥

    Sabbena tena kusalena, ajaro amaro bhavā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤੁਮ੍ਹਂ ਕਾਮਾ ਹਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਕਾ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਾਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਪੁਰੇ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਨੀਤੇਸੁ ਏਕਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਸਯਿਂ, ਇਤਿ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਾਮਾ ਏਤਂ વਤਂ ਆਸੀਤਿ વਦਤਿ। ਸਮਿਦ੍ਧਜ੍ਜਾਤਿ ਤਂ ਮੇ વਤਂ ਅਜ੍ਜ ਸਮਿਦ੍ਧਂ। ਮਾਤੁਜਮ੍ਪਿ ਤਂ ਪਾਲੇਤੁ, ਪਿਤੁਜਮ੍ਪਿ ਚ ਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਜਾਲਿ ਤਂ ਮਾਤੁਜਾਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਪਿਤੁਜਾਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਪਾਲੇਤੁ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਤਂ ਪਾਲੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਥਿ ਕਤਂ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ।

    Tattha tumhaṃ kāmā hi puttakāti puttakā ahaṃ tumhākaṃ kāmā tumhe patthayamānā pure tumhesu brāhmaṇena nītesu ekabhattaṃ bhuñjitvā bhūmiyaṃ sayiṃ, iti me tumhākaṃ kāmā etaṃ vataṃ āsīti vadati. Samiddhajjāti taṃ me vataṃ ajja samiddhaṃ. Mātujampi taṃ pāletu, pitujampi ca puttakāti puttajāli taṃ mātujātaṃ somanassampi pitujātaṃ somanassampi pāletu, mātāpitūnaṃ santakaṃ puññaṃ taṃ pāletūti attho. Tenevāha ‘‘yaṃ kiñcitthi kataṃ puñña’’nti.

    ਫੁਸ੍ਸਤੀਪਿ ਦੇવੀ ‘‘ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਮ ਸੁਣ੍ਹਾ ਇਮਾਨੇવ વਤ੍ਥਾਨਿ ਨਿવਾਸੇਤੁ, ਇਮਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿ ਧਾਰੇਤੂ’’ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਸਮੁਗ੍ਗੇ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Phussatīpi devī ‘‘ito paṭṭhāya mama suṇhā imāneva vatthāni nivāsetu, imāni ābharaṇāni dhāretū’’ti suvaṇṇasamugge pūretvā pahiṇi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੪੧੩.

    2413.

    ‘‘ਕਪ੍ਪਾਸਿਕਞ੍ਚ ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ, ਖੋਮਕੋਟੁਮ੍ਬਰਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Kappāsikañca koseyyaṃ, khomakoṭumbarāni ca;

    ਸਸ੍ਸੁ ਸੁਣ੍ਹਾਯ ਪਾਹੇਸਿ, ਯੇਹਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਸੋਭਥ॥

    Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.

    ੨੪੧੪.

    2414.

    ‘‘ਤਤੋ ਹੇਮਞ੍ਚ ਕਾਯੂਰਂ, ਗੀવੇਯ੍ਯਂ ਰਤਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Tato hemañca kāyūraṃ, gīveyyaṃ ratanāmayaṃ;

    ਸਸ੍ਸੁ ਸੁਣ੍ਹਾਯ ਪਾਹੇਸਿ, ਯੇਹਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਸੋਭਥ॥

    Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.

    ੨੪੧੫.

    2415.

    ‘‘ਤਤੋ ਹੇਮਞ੍ਚ ਕਾਯੂਰਂ, ਅਙ੍ਗਦਂ ਮਣਿਮੇਖਲਂ।

    ‘‘Tato hemañca kāyūraṃ, aṅgadaṃ maṇimekhalaṃ;

    ਸਸ੍ਸੁ ਸੁਣ੍ਹਾਯ ਪਾਹੇਸਿ, ਯੇਹਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਸੋਭਥ॥

    Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.

    ੨੪੧੬.

    2416.

    ‘‘ਉਣ੍ਣਤਂ ਮੁਖਫੁਲ੍ਲਞ੍ਚ, ਨਾਨਾਰਤ੍ਤੇ ਚ ਮਾਣਿਕੇ।

    ‘‘Uṇṇataṃ mukhaphullañca, nānāratte ca māṇike;

    ਸਸ੍ਸੁ ਸੁਣ੍ਹਾਯ ਪਾਹੇਸਿ, ਯੇਹਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਸੋਭਥ॥

    Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.

    ੨੪੧੭.

    2417.

    ‘‘ਉਗ੍ਗਤ੍ਥਨਂ ਗਿਙ੍ਗਮਕਂ, ਮੇਖਲਂ ਪਾਟਿਪਾਦਕਂ।

    ‘‘Uggatthanaṃ giṅgamakaṃ, mekhalaṃ pāṭipādakaṃ;

    ਸਸ੍ਸੁ ਸੁਣ੍ਹਾਯ ਪਾਹੇਸਿ, ਯੇਹਿ ਮਦ੍ਦੀ ਅਸੋਭਥ॥

    Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.

    ੨੪੧੮.

    2418.

    ‘‘ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤવਜ੍ਜਞ੍ਚ, ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯ ਸੇਯ੍ਯਸਿ।

    ‘‘Suttañca suttavajjañca, upanijjhāya seyyasi;

    ਅਸੋਭਥ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਦੇવਕਞ੍ਞਾવ ਨਨ੍ਦਨੇ॥

    Asobhatha rājaputtī, devakaññāva nandane.

    ੨੪੧੯.

    2419.

    ‘‘ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਚਿવਤ੍ਥਾ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾ।

    ‘‘Sīsaṃ nhātā sucivatthā, sabbālaṅkārabhūsitā;

    ਅਸੋਭਥ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਤਾવਤਿਂਸੇવ ਅਚ੍ਛਰਾ॥

    Asobhatha rājaputtī, tāvatiṃseva accharā.

    ੨੪੨੦.

    2420.

    ‘‘ਕਦਲੀવ વਾਤਚ੍ਛੁਪਿਤਾ, ਜਾਤਾ ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨੇ।

    ‘‘Kadalīva vātacchupitā, jātā cittalatāvane;

    ਅਨ੍ਤਾવਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਅਸੋਭਥ॥

    Antāvaraṇasampannā, rājaputtī asobhatha.

    ੨੪੨੧.

    2421.

    ‘‘ਸਕੁਣੀ ਮਾਨੁਸਿਨੀવ, ਜਾਤਾ ਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਾ ਪਤੀ।

    ‘‘Sakuṇī mānusinīva, jātā cittapattā patī;

    ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਕ੍ਕਬਿਮ੍ਬੋਟ੍ਠੀ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ ਅਸੋਭਥਾ’’ਤਿ॥

    Nigrodhapakkabimboṭṭhī, rājaputtī asobhathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਹੇਮਞ੍ਚ ਕਾਯੂਰਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ વਨਖਜ੍ਜੂਰਿਫਲਸਣ੍ਠਾਨਂ ਗੀવਾਪਸਾਧਨਮੇવ। ਰਤਨਮਯਨ੍ਤਿ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਰਤਨਮਯਂ ਗੀવੇਯ੍ਯਂ। ਅਙ੍ਗਦਂ ਮਣਿਮੇਖਲਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗਦਾਭਰਣਞ੍ਚ ਮਣਿਮਯਮੇਖਲਞ੍ਚ। ਉਣ੍ਣਤਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਨਲਾਟਪਸਾਧਨਂ। ਮੁਖਫੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਨਲਾਟਨ੍ਤੇ ਤਿਲਕਮਾਲਾਭਰਣਂ। ਨਾਨਾਰਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇ। ਮਾਣਿਕੇਤਿ ਮਣਿਮਯੇ। ਉਗ੍ਗਤ੍ਥਨਂ ਗਿਙ੍ਗਮਕਨ੍ਤਿ ਏਤਾਨਿਪਿ ਦ੍વੇ ਆਭਰਣਾਨਿ। ਮੇਖਲਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਮਯਂ ਮੇਖਲਂ। ਪਾਟਿਪਾਦਕਨ੍ਤਿ ਪਾਦਪਸਾਧਨਂ। ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤવਜ੍ਜਂ ਚਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਰੂਲ਼੍ਹਞ੍ਚ ਅਸੁਤ੍ਤਾਰੂਲ਼੍ਹਞ੍ਚ ਪਸਾਧਨਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਞ੍ਚ ਸੁਪ੍ਪવਜ੍ਜਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯ ਸੇਯ੍ਯਸੀਤਿ ਏਤਂ ਸੁਤ੍ਤਾਰੂਲ਼੍ਹਞ੍ਚ ਅਸੁਤ੍ਤਾਰੂਲ਼੍ਹਞ੍ਚ ਆਭਰਣਂ ਤਂ ਤਂ ਊਨਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਸੇਯ੍ਯਸੀ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਮਦ੍ਦੀ ਦੇવਕਞ੍ਞਾવ ਨਨ੍ਦਨੇ ਅਸੋਭਥ। વਾਤਚ੍ਛੁਪਿਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨੇ ਜਾਤਾ વਾਤਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਾ ਸੁવਣ੍ਣਕਦਲੀ વਿਯ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਸਾ વਿਜਮ੍ਭਮਾਨਾ ਅਸੋਭਥ । ਦਨ੍ਤਾવਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਬਿਮ੍ਬਫਲਸਦਿਸੇਹਿ ਰਤ੍ਤਦਨ੍ਤਾવਰਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਸਕੁਣੀ ਮਾਨੁਸਿਨੀવ, ਜਾਤਾ ਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਾ ਪਤੀਤਿ ਯਥਾ ਮਾਨੁਸਿਯਾ ਸਰੀਰੇਨ ਜਾਤਾ ਮਾਨੁਸਿਨੀ ਨਾਮ ਸਕੁਣੀ ਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਮਾਨਾ ਪਕ੍ਖੇ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸੋਭਤਿ, ਏવਂ ਸਾ ਰਤ੍ਤੋਟ੍ਠਤਾਯ ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਕ੍ਕਬਿਮ੍ਬਫਲਸਦਿਸਓਟ੍ਠੇਹਿ ਅਸੋਭਥ।

    Tattha hemañca kāyūranti suvaṇṇamayaṃ vanakhajjūriphalasaṇṭhānaṃ gīvāpasādhanameva. Ratanamayanti aparampi ratanamayaṃ gīveyyaṃ. Aṅgadaṃ maṇimekhalanti aṅgadābharaṇañca maṇimayamekhalañca. Uṇṇatanti ekaṃ nalāṭapasādhanaṃ. Mukhaphullanti nalāṭante tilakamālābharaṇaṃ. Nānāratteti nānāvaṇṇe. Māṇiketi maṇimaye. Uggatthanaṃ giṅgamakanti etānipi dve ābharaṇāni. Mekhalanti suvaṇṇarajatamayaṃ mekhalaṃ. Pāṭipādakanti pādapasādhanaṃ. Suttañca suttavajjaṃ cāti suttārūḷhañca asuttārūḷhañca pasādhanaṃ. Pāḷiyaṃ pana ‘‘suppañca suppavajjañcā’’ti likhitaṃ. Upanijjhāya seyyasīti etaṃ suttārūḷhañca asuttārūḷhañca ābharaṇaṃ taṃ taṃ ūnaṭṭhānaṃ oloketvā alaṅkaritvā ṭhitā seyyasī uttamarūpadharā maddī devakaññāva nandane asobhatha. Vātacchupitāti cittalatāvane jātā vātasamphuṭṭhā suvaṇṇakadalī viya taṃ divasaṃ sā vijambhamānā asobhatha . Dantāvaraṇasampannāti bimbaphalasadisehi rattadantāvaraṇehi samannāgatā. Sakuṇī mānusinīva, jātā cittapattā patīti yathā mānusiyā sarīrena jātā mānusinī nāma sakuṇī cittapattā ākāse uppatamānā pakkhe pasāretvā gacchantī sobhati, evaṃ sā rattoṭṭhatāya nigrodhapakkabimbaphalasadisaoṭṭhehi asobhatha.

    ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਮਦ੍ਦਿਂ ਅਭਿਰੁਹਨਤ੍ਥਾਯ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਨਾਤਿવਦ੍ਧਂ ਸਤ੍ਤਿਸਰਪਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਏਕਂ ਤਰੁਣਹਤ੍ਥਿਂ ਉਪਨਾਮੇਸੁਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Saṭṭhisahassā amaccā maddiṃ abhiruhanatthāya sabbālaṅkārappaṭimaṇḍitaṃ nātivaddhaṃ sattisarapahārakkhamaṃ ekaṃ taruṇahatthiṃ upanāmesuṃ. Tena vuttaṃ –

    ੨੪੨੨.

    2422.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਨਾਗਮਾਨੇਸੁਂ, ਨਾਤਿવਦ੍ਧਂવ ਕੁਞ੍ਜਰਂ।

    ‘‘Tassā ca nāgamānesuṃ, nātivaddhaṃva kuñjaraṃ;

    ਸਤ੍ਤਿਕ੍ਖਮਂ ਸਰਕ੍ਖਮਂ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਂ ਉਰੂਲ਼੍ਹવਂ॥

    Sattikkhamaṃ sarakkhamaṃ, īsādantaṃ urūḷhavaṃ.

    ੨੪੨੩.

    2423.

    ‘‘ਸਾ ਮਦ੍ਦੀ ਨਾਗਮਾਰੁਹਿ, ਨਾਤਿવਦ੍ਧਂવ ਕੁਞ੍ਜਰਂ।

    ‘‘Sā maddī nāgamāruhi, nātivaddhaṃva kuñjaraṃ;

    ਸਤ੍ਤਿਕ੍ਖਮਂ ਸਰਕ੍ਖਮਂ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਂ ਉਰੂਲ਼੍ਹવ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sattikkhamaṃ sarakkhamaṃ, īsādantaṃ urūḷhava’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾ ਚਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਦ੍ਦਿਯਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਨਾਤਿવਦ੍ਧਂ ਸਤ੍ਤਿਸਰਪਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਏਕਂ ਤਰੁਣਹਤ੍ਥਿਂ ਉਪਨੇਸੁਂ। ਨਾਗਮਾਰੁਹੀਤਿ વਰਹਤ੍ਥਿਪਿਟ੍ਠਿਂ ਅਭਿਰੁਹਿ।

    Tattha tassā cāti bhikkhave, tassāpi maddiyā sabbālaṅkārappaṭimaṇḍitaṃ katvā nātivaddhaṃ sattisarapahārakkhamaṃ ekaṃ taruṇahatthiṃ upanesuṃ. Nāgamāruhīti varahatthipiṭṭhiṃ abhiruhi.

    ਇਤਿ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਯਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਸਞ੍ਜਯਰਾਜਾ ਦ੍વਾਦਸਹਿ ਅਕ੍ਖੋਭਿਣੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਕੀਲ਼ਂ વਨਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ ਤਾવਮਹਨ੍ਤੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕੋਚਿ વਾਲ਼ਮਿਗੋ વਾ ਪਕ੍ਖੀ વਾ ਕਞ੍ਚਿ ਨ વਿਹੇਠੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Iti te ubhopi mahantena yasena khandhāvāraṃ agamaṃsu. Sañjayarājā dvādasahi akkhobhiṇīhi saddhiṃ māsamattaṃ pabbatakīḷaṃ vanakīḷaṃ kīḷi. Mahāsattassa tejena tāvamahante araññe koci vāḷamigo vā pakkhī vā kañci na viheṭhesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੪੨੪.

    2424.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਮਿਗਾ ਅਹੁਂ।

    ‘‘Sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha migā ahuṃ;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ, ਨਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਹੇਠਯੁਂ॥

    Vessantarassa tejena, naññamaññaṃ viheṭhayuṃ.

    ੨੪੨੫.

    2425.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਦਿਜਾ ਅਹੁਂ।

    ‘‘Sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ, ਨਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਹੇਠੇਯੁਂ॥

    Vessantarassa tejena, naññamaññaṃ viheṭheyuṃ.

    ੨੪੨੬.

    2426.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਮਿਗਾ ਅਹੁਂ।

    ‘‘Sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha migā ahuṃ;

    ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Ekajjhaṃ sannipātiṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੨੭.

    2427.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਦਿਜਾ ਅਹੁਂ।

    ‘‘Sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ;

    ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Ekajjhaṃ sannipātiṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੨੮.

    2428.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਮਿਗਾ ਅਹੁਂ।

    ‘‘Sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha migā ahuṃ;

    ਨਾਸ੍ਸੁ ਮਞ੍ਜੂ ਨਿਕੂਜਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Nāssu mañjū nikūjiṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੨੯.

    2429.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਦਿਜਾ ਅਹੁਂ।

    ‘‘Sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ;

    ਨਾਸ੍ਸੁ ਮਞ੍ਜੂ ਨਿਕੂਜਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Nāssu mañjū nikūjiṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ’’ਤਿ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥਾਤਿ ਯਾવਨ੍ਤੋ ਏਤ੍ਥ। ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਂਸੂਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ, ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ‘‘ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਦਾਨਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਲਜ੍ਜਾ વਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ વਾ ਸਂવਰੋ વਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਨਾਸ੍ਸੁ ਮਞ੍ਜੂ ਨਿਕੂਜਿਂਸੂਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯੋਗਦੁਕ੍ਖਿਤਾ ਮਧੁਰਂ ਰવਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વਿਯ ਨ ਰવਿਂਸੁ।

    Tattha yāvantetthāti yāvanto ettha. Ekajjhaṃ sannipātiṃsūti ekasmiṃ ṭhāne sannipatiṃsu, sannipatitvā ca pana ‘‘ito paṭṭhāya idāni amhākaṃ aññamaññaṃ lajjā vā hirottappaṃ vā saṃvaro vā na bhavissatī’’ti domanassapattā ahesuṃ. Nāssu mañjū nikūjiṃsūti mahāsattassa viyogadukkhitā madhuraṃ ravaṃ pubbe viya na raviṃsu.

    ਸਞ੍ਜਯਨਰਿਨ੍ਦੋ ਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਕੀਲ਼ਂ, વਨਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਸੇਨਾਪਤਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਚਿਰਂ ਨੋ ਅਰਞ੍ਞੇ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਤੇ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਮਗ੍ਗੋ ਅਲਙ੍ਕਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਦੇવ, ਕਾਲੋ વੋ ਗਮਨਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਨਂ ਆਦਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। વਙ੍ਕਗਿਰਿਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਯਾવ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਂ ਅਲਙ੍ਕਤਮਗ੍ਗਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sañjayanarindo māsamattaṃ pabbatakīḷaṃ, vanakīḷaṃ kīḷitvā senāpatiṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, ciraṃ no araññe vuttaṃ, kiṃ te mama puttassa gamanamaggo alaṅkato’’ti pucchitvā ‘‘āma, deva, kālo vo gamanāyā’’ti vutte vessantarassa ārocāpetvā senaṃ ādāya nikkhami. Vaṅkagirikucchito yāva jetuttaranagarā saṭṭhiyojanaṃ alaṅkatamaggaṃ mahāsatto mahantena parivārena saddhiṃ paṭipajji. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੪੩੦.

    2430.

    ‘‘ਪਟਿਯਤ੍ਤੋ ਰਾਜਮਗ੍ਗੋ, વਿਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਤੋ।

    ‘‘Paṭiyatto rājamaggo, vicitto pupphasanthato;

    વਸਿ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਯਤ੍ਥ, ਯਾવਤਾવ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਾ॥

    Vasi vessantaro yattha, yāvatāva jetuttarā.

    ੨੪੩੧.

    2431.

    ‘‘ਤਤੋ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੋਧਿਨੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਾ।

    ‘‘Tato saṭṭhisahassāni, yodhino cārudassanā;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕਿਰਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੩੨.

    2432.

    ‘‘ਓਰੋਧਾ ਚ ਕੁਮਾਰਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕਿਰਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੩੩.

    2433.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕਿਰਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੩੪.

    2434.

    ‘‘ਸਮਾਗਤਾ ਜਾਨਪਦਾ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕਿਰਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੩੫.

    2435.

    ‘‘ਕਰੋਟਿਯਾ ਚਮ੍ਮਧਰਾ, ਇਲ੍ਲੀਹਤ੍ਥਾ ਸੁવਮ੍ਮਿਨੋ।

    ‘‘Karoṭiyā cammadharā, illīhatthā suvammino;

    ਪੁਰਤੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ।

    Purato paṭipajjiṃsu, vessantare payātamhi;

    ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ’’ਤਿ॥

    Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਯਤ੍ਤੋਤਿ વਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਪੂਜਾਕਾਲੇ વਿਯ ਅਲਙ੍ਕਤੋ। વਿਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਕਦਲਿਪੁਣ੍ਣਘਟਧਜਪਟਾਕਾਦੀਹਿ વਿਚਿਤ੍ਤੋ। ਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਤੋਤਿ ਲਾਜਾਪਞ੍ਚਮਕੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਨ੍ਥਤੋ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ વਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤੇ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ વਸਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਅਲਙ੍ਕਤਪ੍ਪਟਿਯਤ੍ਤੋવ। ਕਰੋਟਿਯਾਤਿ ਸੀਸਕਰੋਟੀਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਯ ਸੀਸੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਕਰੋਟਿਕਾ ਯੋਧਾ। ਚਮ੍ਮਧਰਾਤਿ ਕਣ੍ਡવਾਰਣਚਮ੍ਮਧਰਾ। ਸੁવਮ੍ਮਿਨੋਤਿ વਿਚਿਤ੍ਰਾਹਿ ਜਾਲਿਕਾਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਮ੍ਮਿਕਾ। ਪੁਰਤੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂਸੂਤਿ ਮਤ੍ਤਹਤ੍ਥੀਸੁਪਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਅਨਿવਤ੍ਤਿਨੋ ਸੂਰਯੋਧਾ ਰਞ੍ਞੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ।

    Tattha paṭiyattoti visākhāpuṇṇamapūjākāle viya alaṅkato. Vicittoti kadalipuṇṇaghaṭadhajapaṭākādīhi vicitto. Pupphasanthatoti lājāpañcamakehi pupphehi santhato. Yatthāti yasmiṃ vaṅkapabbate vessantaro vasati, tato paṭṭhāya yāva jetuttaranagarā nirantaraṃ alaṅkatappaṭiyattova. Karoṭiyāti sīsakaroṭīti laddhanāmāya sīse paṭimukkakaroṭikā yodhā. Cammadharāti kaṇḍavāraṇacammadharā. Suvamminoti vicitrāhi jālikāhi suṭṭhu vammikā. Purato paṭipajjiṃsūti mattahatthīsupi āgacchantesu anivattino sūrayodhā rañño vessantarassa purato paṭipajjiṃsu.

    ਰਾਜਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਜੇਤੁਤ੍ਤਰਨਗਰਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਲਙ੍ਕਤਪ੍ਪਟਿਯਤ੍ਤਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Rājā saṭṭhiyojanamaggaṃ dvīhi māsehi atikkamma jetuttaranagaraṃ patto alaṅkatappaṭiyattanagaraṃ pavisitvā pāsādaṃ abhiruhi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੪੩੬.

    2436.

    ‘‘ਤੇ ਪਾવਿਸੁਂ ਪੁਰਂ ਰਮ੍ਮਂ, ਮਹਾਪਾਕਾਰਤੋਰਣਂ।

    ‘‘Te pāvisuṃ puraṃ rammaṃ, mahāpākāratoraṇaṃ;

    ਉਪੇਤਂ ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਹਿ, ਨਚ੍ਚਗੀਤੇਹਿ ਚੂਭਯਂ॥

    Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ.

    ੨੪੩੭.

    2437.

    ‘‘વਿਤ੍ਤਾ ਜਾਨਪਦਾ ਆਸੁਂ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Vittā jānapadā āsuṃ, negamā ca samāgatā;

    ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਕੁਮਾਰਮ੍ਹਿ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Anuppatte kumāramhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੩੮.

    2438.

    ‘‘ਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪੋ ਅવਤ੍ਤਿਤ੍ਥ, ਆਗਤੇ ਧਨਦਾਯਕੇ।

    ‘‘Celukkhepo avattittha, āgate dhanadāyake;

    ਨਨ੍ਦਿਂ ਪવੇਸਿ ਨਗਰੇ, ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਕ੍ਖੋ ਅਘੋਸਥਾ’’ਤਿ॥

    Nandiṃ pavesi nagare, bandhanā mokkho aghosathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਪਾਕਾਰਤੋਰਣਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਪਾਕਾਰੇਹਿ ਚ ਤੋਰਣੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ। ਨਚ੍ਚਗੀਤੇਹਿ ਚੂਭਯਨ੍ਤਿ ਨਚ੍ਚੇਹਿ ਚ ਗੀਤੇਹਿ ਚ ਉਭਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ। વਿਤ੍ਤਾਤਿ ਤੁਟ੍ਠਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਆਗਤੇ ਧਨਦਾਯਕੇਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਧਨਦਾਯਕੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਆਗਤੇ। ਨਨ੍ਦਿਂ ਪવੇਸੀਤਿ ‘‘વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਆਣਾ’’ਤਿ ਨਗਰੇ ਨਨ੍ਦਿਭੇਰੀ ਚਰਿ। ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਕ੍ਖੋ ਅਘੋਸਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਕ੍ਖੋ ਘੋਸਿਤੋ। ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਬਿਲ਼ਾਰਂ ਉਪਾਦਾਯ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਮਹਾਰਾਜਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਬਨ੍ਧਨਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਸਿ।

    Tattha mahāpākāratoraṇanti mahantehi pākārehi ca toraṇehi ca samannāgataṃ. Naccagītehi cūbhayanti naccehi ca gītehi ca ubhayehi samannāgataṃ. Vittāti tuṭṭhā somanassappattā. Āgate dhanadāyaketi mahājanassa dhanadāyake mahāsatte āgate. Nandiṃ pavesīti ‘‘vessantarassa mahārājassa āṇā’’ti nagare nandibherī cari. Bandhanā mokkho aghosathāti sabbasattānaṃ bandhanā mokkho ghosito. Antamaso biḷāraṃ upādāya vessantaramahārājā sabbasatte bandhanā vissajjāpesi.

    ਸੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਦਿવਸੇਯੇવ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਯੇ વਿਭਾਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਮ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯਾਚਕਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਭવਨਂ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ਤਾવਦੇવ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਮવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਕਟਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਘਨਮੇਘੋ વਿਯ ਸਤ੍ਤਰਤਨવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਾਪੇਸਿ, ਸਕਲਨਗਰੇ ਜਾਣੁਪ੍ਪਮਾਣਂ વਸ੍ਸਾਪੇਸਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕੁਲਾਨਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਟ੍ਠਧਨਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਞੇવ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਨੇਨ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰੇਸੁ ਓਕਿਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਨਮੁਖੇ ਠਪੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    So nagaraṃ paviṭṭhadivaseyeva paccūsakāle cintesi ‘‘ye vibhātāya rattiyā mama āgatabhāvaṃ sutvā yācakā āgamissanti, tesāhaṃ kiṃ dassāmī’’ti? Tasmiṃ khaṇe sakkassa bhavanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. So āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā tāvadeva rājanivesanassa purimavatthuñca pacchimavatthuñca kaṭippamāṇaṃ pūrento ghanamegho viya sattaratanavassaṃ vassāpesi, sakalanagare jāṇuppamāṇaṃ vassāpesi. Punadivase mahāsatto ‘‘tesaṃ tesaṃ kulānaṃ purimapacchimavatthūsu vuṭṭhadhanaṃ tesaṃ tesaññeva hotū’’ti dāpetvā avasesaṃ āharāpetvā attano gehavatthusmiṃ saddhiṃ dhanena koṭṭhāgāresu okirāpetvā dānamukhe ṭhapesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੨੪੩੯.

    2439.

    ‘‘ਜਾਤਰੂਪਮਯਂ વਸ੍ਸਂ, ਦੇવੋ ਪਾવਸ੍ਸਿ ਤਾવਦੇ।

    ‘‘Jātarūpamayaṃ vassaṃ, devo pāvassi tāvade;

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਪવਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਸਿવੀਨਂ ਰਟ੍ਠવਡ੍ਢਨੇ॥

    Vessantare paviṭṭhamhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

    ੨੪੪੦.

    2440.

    ‘‘ਤਤੋ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ, ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;

    ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਸਗ੍ਗਂ ਸੋ ਉਪਪਜ੍ਜਥਾ’’ਤਿ॥

    Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjathā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਗ੍ਗਂ ਸੋ ਉਪਪਜ੍ਜਥਾਤਿ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀਤਿ।

    Tattha saggaṃ so upapajjathāti tato cuto dutiyacittena tusitapure uppajjīti.

    ਨਗਰਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nagarakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਗਾਥਾਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਮਹਾવੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਜੂਜਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਮਿਤ੍ਤਤਾਪਨਾ ਚਿਞ੍ਚਮਾਣવਿਕਾ, ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੋ ਛਨ੍ਨੋ, ਅਚ੍ਚੁਤਤਾਪਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਚਯਨਰਿਨ੍ਦੋ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ, ਫੁਸ੍ਸਤੀ ਦੇવੀ ਸਿਰਿਮਹਾਮਾਯਾ, ਮਦ੍ਦੀ ਦੇવੀ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾ, ਜਾਲਿਕੁਮਾਰੋ ਰਾਹੁਲੋ, ਕਣ੍ਹਾਜਿਨਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ, ਸੇਸਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ, ਮਹਾવੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ ਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ gāthāsahassappaṭimaṇḍitaṃ mahāvessantaradhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā jūjako devadatto ahosi, amittatāpanā ciñcamāṇavikā, cetaputto channo, accutatāpaso sāriputto, sakko anuruddho, sañcayanarindo suddhodanamahārājā, phussatī devī sirimahāmāyā, maddī devī rāhulamātā, jālikumāro rāhulo, kaṇhājinā uppalavaṇṇā, sesaparisā buddhaparisā, mahāvessantaro rājā pana ahameva sammāsambuddho ahosi’’nti.

    વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦਸਮਾ।

    Vessantarajātakavaṇṇanā dasamā.

    ਮਹਾਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Mahānipātavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।

    Jātaka-aṭṭhakathā samattā.




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫੪੭. વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕਂ • 547. Vessantarajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact