Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī |
၁၀. ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတဝိဘာဝနာ
10. Vevacanahārasampātavibhāvanā
၇၂. ယေန ယေန ပရိဝတ္တနဟာရသမ္ပာတေန သုတ္တပ္ပဒေသတ္ထာ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗာ, သော ပရိဝတ္တနော ဟာရသမ္ပာတောတိ ပရိပုဏ္ဏော, ‘‘ကတမော ဝေဝစနော ဟာရသမ္ပာတော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော ဟာရသမ္ပာတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
72. Yena yena parivattanahārasampātena suttappadesatthā parivattetabbā, so parivattano hārasampātoti paripuṇṇo, ‘‘katamo vevacano hārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vevacano hārasampāto’’tiādi vuttaṃ.
‘‘ကတမေသံ သုတ္တပ္ပဒေသတ္ထာနံ, သုတ္တပဒာနံ ဝာ ကတမာနိ ဝေဝစနာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယာ ‘‘တသ္မာ။ပေ.။ ဂောစရော’’တိ ဂာထာ ဝုတ္တာ, တာယ ဂာထာယ ‘‘ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တသ္သ စိတ္တသ္သ, ‘‘ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိ ဧတ္ထ စိတ္တသ္သ ပဒသ္သ ဝာ ‘‘စိတ္တံ။ပေ.။ ဝိဇာနိတတ္တ’’န္တိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ ဝေဝစနံ, ‘‘မာနသံ ဟဒယ’’န္တိအာဒိဝစနမ္ပိ (ဓ. သ. ၁၇, ၆၃) စိတ္တသ္သ ဝေဝစနံ။ ‘‘သမ္မာသင္ကပ္ပဂောစရော’’တိ ဧတ္ထ သမ္မာသင္ကပ္ပသ္သ ‘‘နေက္ခမ္မသင္ကပ္ပော အဗ္ယာပာဒသင္ကပ္ပော အဝိဟိံသာသင္ကပ္ပော’’တိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ ဝေဝစနံ, ‘‘တက္ကော ဝိတက္ကော’’တိအာဒိ (ဓ. သ. ၇) ဝစနမ္ပိ သမ္မာသင္ကပ္ပသ္သ ဝေဝစနံ။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော’’တိ ဧတ္ထ သမ္မာဒိဋ္ဌိပဒသ္သ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ နာမ ပညာသတ္ထံ ပညာခဂ္ဂော ပညာရတနံ ပညာပတောဒော ပညာပာသာဒော’’တိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ ဝေဝစနံ, ‘‘ပညာ ပဇာနနာ ဝိစယော’’တိအာဒိ (ဓ. သ. ၁၆) ဝစနမ္ပိ သမ္မာဒိဋ္ဌိပဒသ္သ ဝေဝစနံ။ ‘‘ထိနံ ထိယနာ ထိယိတတ္တံ စိတ္တသ္သ, စိတ္တသ္သ အကလ္လတာ အကမ္မညတာ ဩနာဟော ပရိယောနာဟော အန္တောသင္ကောစော’’တိ (ဓ. သ. ၁၁၆၂-၁၁၆၃) ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ ထိနသ္သ ဝေဝစနံ။ ‘‘ကာယသ္သ အကလ္လတာ အကမ္မညတာ ကာယာလသိယံ သောပ္ပံ သုပနာ သုပ္ပိတတ္တ’’န္တိ (ဓ. သ. ၁၁၆၃) ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ မိဒ္ဓသ္သ ဝေဝစနံ။ ‘‘ဘိက္ခကော ဘိက္ခူ’’တိအာဒိကံ (ပာရာ. ၄၅; ဝိဘ. ၅၁၀) ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ ဘိက္ခုပဒသ္သ ဝေဝစနံ။ ‘‘ဒုဂ္ဂတိ အပာယော ဝိနိပာတော ဝဋ္ဋဒုက္ခံ သံသာရော’’တိအာဒိကံ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ ဝစနံ ဒုဂ္ဂတိပဒသ္သ ဝေဝစနံ။ ဣတိ ဝေဝစနာနိ နီဟရိတာနိ။
‘‘Katamesaṃ suttappadesatthānaṃ, suttapadānaṃ vā katamāni vevacanānī’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. Yā ‘‘tasmā…pe… gocaro’’ti gāthā vuttā, tāya gāthāya ‘‘rakkhitacittassā’’ti padena vuttassa cittassa, ‘‘rakkhitacittassā’’ti ettha cittassa padassa vā ‘‘cittaṃ…pe… vijānitatta’’nti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘mānasaṃ hadaya’’ntiādivacanampi (dha. sa. 17, 63) cittassa vevacanaṃ. ‘‘Sammāsaṅkappagocaro’’ti ettha sammāsaṅkappassa ‘‘nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘takko vitakko’’tiādi (dha. sa. 7) vacanampi sammāsaṅkappassa vevacanaṃ. ‘‘Sammādiṭṭhipurekkhāro’’ti ettha sammādiṭṭhipadassa ‘‘sammādiṭṭhi nāma paññāsatthaṃ paññākhaggo paññāratanaṃ paññāpatodo paññāpāsādo’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘paññā pajānanā vicayo’’tiādi (dha. sa. 16) vacanampi sammādiṭṭhipadassa vevacanaṃ. ‘‘Thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa, cittassa akallatā akammaññatā onāho pariyonāho antosaṅkoco’’ti (dha. sa. 1162-1163) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ thinassa vevacanaṃ. ‘‘Kāyassa akallatā akammaññatā kāyālasiyaṃ soppaṃ supanā suppitatta’’nti (dha. sa. 1163) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ middhassa vevacanaṃ. ‘‘Bhikkhako bhikkhū’’tiādikaṃ (pārā. 45; vibha. 510) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ bhikkhupadassa vevacanaṃ. ‘‘Duggati apāyo vinipāto vaṭṭadukkhaṃ saṃsāro’’tiādikaṃ yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ duggatipadassa vevacanaṃ. Iti vevacanāni nīharitāni.
‘‘ဧတ္တကောဝ ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘နိယုတ္တော ဝေဝစနော ဟာရသမ္ပာတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတေန ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတေန ဝေဝစနာနိ နီဟရိတာနိ, သော သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတော ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတော နိယုတ္တော ယထာသမ္ဘဝံ နီဟရိတ္ဝာ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော ဂဟိတောတိ။
‘‘Ettakova vevacanahārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto vevacano hārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vevacanahārasampātena vevacanāni nīharitāni, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vevacanahārasampāto niyutto yathāsambhavaṃ nīharitvā yujjitabboti attho gahitoti.
ဣတိ ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတေ သတ္တိဗလာနုရူပာ ရစိတာ
Iti vevacanahārasampāte sattibalānurūpā racitā
ဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ပဏ္ဍိတေဟိ ပန။ပေ.။ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၁၀. ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတော • 10. Vevacanahārasampāto
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၁၀. ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ • 10. Vevacanahārasampātavaṇṇanā