A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī

    ၈. ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတဝိဘာဝနာ

    8. Vibhattihārasampātavibhāvanā

    ၇၀. ယေန ယေန အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတေန သုတ္တတ္ထာ အာဝဋ္ဋေတဗ္ဗာ, သော အာဝဋ္ဋဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော, ‘‘ကတမော ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကတမော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

    70. Yena yena āvaṭṭahārasampātena suttatthā āvaṭṭetabbā, so āvaṭṭahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo vibhattihārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vibhattihārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Tattha katamo saṃvaṇṇanāviseso vibhattihārasampāto nāmāti pucchati.

    ‘‘ကတမေ သုတ္တတ္ထာ ကတ္ထ ဝိဘတ္တာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယာ ‘‘တသ္မာ။ပေ.။ ဂောစရော’’တိ ဂာထာ ဝုတ္တာ, တိသ္သံ ဂာထာယံ ဝုတ္တော ကုသလပက္ခော ဓမ္မော ကုသလပက္ခေန ဓမ္မေန သတိသံဝရော ဓမ္မော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော ဝိဘဇိတဗ္ဗော, အကုသလပက္ခေန ဓမ္မေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော ဝိဘဇိတဗ္ဗော။

    ‘‘Katame suttatthā kattha vibhattā’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādi vuttaṃ. Yā ‘‘tasmā…pe… gocaro’’ti gāthā vuttā, tissaṃ gāthāyaṃ vutto kusalapakkho dhammo kusalapakkhena dhammena satisaṃvaro dhammo niddisitabbo vibhajitabbo, akusalapakkhena dhammena niddisitabbo vibhajitabbo.

    ကထံ? ‘‘ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တော ကုသလပက္ခော သတိသံဝရော ဓမ္မော ‘‘စက္ခုဒ္ဝာရသံဝရော။ပေ.။ မနောဒ္ဝာရသံဝရော’’တိ ဆဗ္ဗိဓေန ကုသလပက္ခေန ဓမ္မေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ ‘‘သမ္မာသင္ကပ္ပော’’တိ ပဒေန ဝုတ္တော ကုသလပက္ခော သမ္မာသင္ကပ္ပော ဓမ္မော ‘‘နေက္ခမ္မသင္ကပ္ပော အဗ္ယာပာဒ-သင္ကပ္ပော အဝိဟိံသာသင္ကပ္ပော’’တိ တိဝိဓေန ကုသလပက္ခေန ဓမ္မေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော’’တိ ပဒေန ဝုတ္တာ ကုသလပက္ခာ ဓမ္မဇာတိ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိပဋိပဒာယ ဉာဏံ, ပုဗ္ဗန္တေ ဉာဏံ, အပရန္တေ ဉာဏံ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ဉာဏံ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ဉာဏ’’န္တိ (ဓ. သ. ၁၀၆၃) အဋ္ဌဝိဓေန ကုသလပက္ခေန ဓမ္မေန ဝိဘဇိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဉတ္ဝာန ဥဒယဗ္ဗယ’’န္တိ ပဒေန ဝုတ္တံ ကုသလပက္ခဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ ဓမ္မဇာတံ ပညာသဝိဓေန ဥဒယဗ္ဗယဉာဏေန ကုသလပက္ခေန ဝိဘဇိတဗ္ဗံ။ ‘‘ထိနမိဒ္ဓာဘိဘူ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တံ ထိနမိဒ္ဓာဘိဘဝနံ ကုသလပက္ခံ ဓမ္မဇာတံ ‘‘သောတာပတ္တိမဂ္ဂာဘိဘဝနံ သကဒာဂာမိမဂ္ဂာဘိဘဝနံ အနာဂာမိမဂ္ဂာဘိဘဝနံ အရဟတ္တမဂ္ဂာဘိဘဝန’’န္တိ စတုဗ္ဗိဓေန ကုသလပက္ခေန ဝိဘဇိတဗ္ဗံ။

    Kathaṃ? ‘‘Rakkhitacittassā’’ti padena vutto kusalapakkho satisaṃvaro dhammo ‘‘cakkhudvārasaṃvaro…pe… manodvārasaṃvaro’’ti chabbidhena kusalapakkhena dhammena niddisitabbo vibhajitabbo. ‘‘Sammāsaṅkappo’’ti padena vutto kusalapakkho sammāsaṅkappo dhammo ‘‘nekkhammasaṅkappo abyāpāda-saṅkappo avihiṃsāsaṅkappo’’ti tividhena kusalapakkhena dhammena vibhajitabbo. ‘‘Sammādiṭṭhipurekkhāro’’ti padena vuttā kusalapakkhā dhammajāti ‘‘dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminipaṭipadāya ñāṇaṃ, pubbante ñāṇaṃ, aparante ñāṇaṃ, pubbantāparante ñāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu ñāṇa’’nti (dha. sa. 1063) aṭṭhavidhena kusalapakkhena dhammena vibhajitabbā. ‘‘Ñatvāna udayabbaya’’nti padena vuttaṃ kusalapakkhaudayabbayañāṇaṃ dhammajātaṃ paññāsavidhena udayabbayañāṇena kusalapakkhena vibhajitabbaṃ. ‘‘Thinamiddhābhibhū’’ti padena vuttaṃ thinamiddhābhibhavanaṃ kusalapakkhaṃ dhammajātaṃ ‘‘sotāpattimaggābhibhavanaṃ sakadāgāmimaggābhibhavanaṃ anāgāmimaggābhibhavanaṃ arahattamaggābhibhavana’’nti catubbidhena kusalapakkhena vibhajitabbaṃ.

    သတိသံဝရော ကုသလပက္ခော ‘‘လောကိယော သတိသံဝရော, လောကုတ္တရော သတိသံဝရော’’တိ ဒုဗ္ဗိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗောတိ။ လောကိယော သတိသံဝရော ကာမာဝစရောဝာတိ ဧကဝိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ လောကုတ္တရာ သတိသံဝရော ‘‘ဒသ္သနဘူမိ, ဘာဝနာဘူမီ’’တိ ဒုဗ္ဗိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ ကာမာဝစရော သတိသံဝရော ‘‘ကာယာနုပသ္သနာသတိသံဝရော ဝေဒနာနုပသ္သနာသတိသံဝရော စိတ္တာနုပသ္သနာသတိသံဝရော ဓမ္မာနုပသ္သနာသတိသံဝရော’’တိ စတုဗ္ဗိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ လောကုတ္တရော သတိသံဝရောပိ တထာ စတုဗ္ဗိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ သမ္မာသင္ကပ္ပသမ္မာဒိဋ္ဌိယောပိ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဒုဗ္ဗိဓာဒိဘေဒေန ဝိဘဇိတဗ္ဗာ။ ပဒဋ္ဌာနေနပိ ပဒဋ္ဌာနဟာရသမ္ပာတေ ဝုတ္တနယေန ဝိဘဇိတဗ္ဗာ။

    Satisaṃvaro kusalapakkho ‘‘lokiyo satisaṃvaro, lokuttaro satisaṃvaro’’ti dubbidhena vibhajitabboti. Lokiyo satisaṃvaro kāmāvacarovāti ekavidhena vibhajitabbo. Lokuttarā satisaṃvaro ‘‘dassanabhūmi, bhāvanābhūmī’’ti dubbidhena vibhajitabbo. Kāmāvacaro satisaṃvaro ‘‘kāyānupassanāsatisaṃvaro vedanānupassanāsatisaṃvaro cittānupassanāsatisaṃvaro dhammānupassanāsatisaṃvaro’’ti catubbidhena vibhajitabbo. Lokuttaro satisaṃvaropi tathā catubbidhena vibhajitabbo. Sammāsaṅkappasammādiṭṭhiyopi lokiyalokuttaravasena dubbidhādibhedena vibhajitabbā. Padaṭṭhānenapi padaṭṭhānahārasampāte vuttanayena vibhajitabbā.

    အကုသလပက္ခေန ‘‘အရက္ခိတေန စိတ္တေနာ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တော အသံဝရော ‘‘စက္ခုအသံဝရော ။ပေ.။ ကာယအသံဝရော, စောပနကာယအသံဝရော, ဝာစာအသံဝရော, မနောအသံဝရော’’တိ အဋ္ဌဝိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတေနာ’’တိ ပဒေန ဂဟိတော မိစ္ဆာသင္ကပ္ပော ‘‘ကာမဝိတက္ကော ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော ဝိဟိံသာဝိတက္ကော’’တိ တိဝိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗော။ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ‘‘ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ.။ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏ’’န္တိ အဋ္ဌဝိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗာ, ဒ္ဝာသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဝိဓေနပိ ဝိဘဇိတဗ္ဗာ။ ထိနမိဒ္ဓံ ပဉ္စဝိဓေန သသင္ခာရိကဝိဓေန ဝိဘဇိတဗ္ဗံ။

    Akusalapakkhena ‘‘arakkhitena cittenā’’ti padena vutto asaṃvaro ‘‘cakkhuasaṃvaro …pe… kāyaasaṃvaro, copanakāyaasaṃvaro, vācāasaṃvaro, manoasaṃvaro’’ti aṭṭhavidhena vibhajitabbo. ‘‘Micchādiṭṭhihatenā’’ti padena gahito micchāsaṅkappo ‘‘kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko’’ti tividhena vibhajitabbo. ‘‘Micchādiṭṭhī’’ti padena vuttā micchādiṭṭhi ‘‘dukkhe aññāṇaṃ…pe…idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇa’’nti aṭṭhavidhena vibhajitabbā, dvāsaṭṭhidiṭṭhividhenapi vibhajitabbā. Thinamiddhaṃ pañcavidhena sasaṅkhārikavidhena vibhajitabbaṃ.

    ‘‘ဧတ္တကောဝ ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘နိယုတ္တော ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတေန ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတေန သုတ္တပ္ပဒေသတ္ထာ ဝိဘတ္တာ, သော သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတော ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော နိယုတ္တောတိ ယထာရဟ နိဒ္ဓာရေတ္ဝာ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ။

    ‘‘Ettakova vibhattihārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto vibhattihārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vibhattihārasampātena suttappadesatthā vibhattā, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vibhattihārasampāto niyuttoti yathāraha niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.

    ဣတိ ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတေ သတ္တိဗလာနုရူပာ ရစိတာ

    Iti vibhattihārasampāte sattibalānurūpā racitā

    ဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Vibhāvanā niṭṭhitā.

    ပဏ္ဍိတေဟိ ပန။ပေ.။ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။

    Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၈. ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတော • 8. Vibhattihārasampāto

    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၈. ဝိဘတ္တိဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ • 8. Vibhattihārasampātavaṇṇanā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact