Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā

    ൬. സേനാസനക്ഖന്ധകം

    6. Senāsanakkhandhakaṃ

    വിഹാരാനുജാനനകഥാ

    Vihārānujānanakathā

    ൨൯൪. സേനാസനക്ഖന്ധകേ – അപഞ്ഞത്തം ഹോതീതി അനനുഞ്ഞാതം ഹോതി. വിഹാരോ നാമ അഡ്ഢയോഗാദിമുത്തകോ അവസേസാവാസോ. അഡ്ഢയോഗോതി സുപണ്ണവങ്കഗേഹം. പാസാദോതി ദീഘപാസാദോ. ഹമ്മിയന്തി ഉപരിആകാസതലേ പതിട്ഠിതകൂടാഗാരോ പാസാദോയേവ. ഗുഹാതി ഇട്ഠകാഗുഹാ സിലാഗുഹാ ദാരുഗുഹാ പംസുഗുഹാ. ആഗതാനാഗതസ്സ ചാതുദ്ദിസസ്സ സങ്ഘസ്സാതി ആഗതസ്സ ച അനാഗതസ്സ ച ചതൂസു ദിസാസു അപ്പടിഹതചാരസ്സ ചാതുദ്ദിസസ്സ സങ്ഘസ്സ.

    294. Senāsanakkhandhake – apaññattaṃ hotīti ananuññātaṃ hoti. Vihāro nāma aḍḍhayogādimuttako avasesāvāso. Aḍḍhayogoti supaṇṇavaṅkagehaṃ. Pāsādoti dīghapāsādo. Hammiyanti upariākāsatale patiṭṭhitakūṭāgāro pāsādoyeva. Guhāti iṭṭhakāguhā silāguhā dāruguhā paṃsuguhā. Āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassāti āgatassa ca anāgatassa ca catūsu disāsu appaṭihatacārassa cātuddisassa saṅghassa.

    ൨൯൫. അനുമോദനഗാഥാസു – സീതം ഉണ്ഹന്തി ഉതുവിസഭാഗവസേന വുത്തം. സിസിരേ ചാപി വുട്ഠിയോതി ഏത്ഥ സിസിരോതി സമ്ഫുസിതകവാതോ വുച്ചതി. വുട്ഠിയോതി ഉജുകമേഘവുട്ഠിയോ ഏവ. ഏതാനി സബ്ബാനി പടിഹന്തീതി ഇമിനാവ പദേന യോജേതബ്ബാനി.

    295. Anumodanagāthāsu – sītaṃ uṇhanti utuvisabhāgavasena vuttaṃ. Sisire cāpi vuṭṭhiyoti ettha sisiroti samphusitakavāto vuccati. Vuṭṭhiyoti ujukameghavuṭṭhiyo eva. Etāni sabbāni paṭihantīti imināva padena yojetabbāni.

    പടിഹഞ്ഞതീതി വിഹാരേന പടിഹഞ്ഞതി. ലേണത്ഥന്തി നിലീയനത്ഥം. സുഖത്ഥന്തി സീതാദിപരിസ്സയാഭാവേന സുഖവിഹാരത്ഥം. ഝായിതുഞ്ച വിപസ്സിതുന്തി ഇദമ്പി പദദ്വയം ‘‘സുഖത്ഥഞ്ചാ’’തി ഇമിനാവ പദേന യോജേതബ്ബം. ഇദഞ്ഹി വുത്തം ഹോതി – സുഖത്ഥഞ്ച വിഹാരദാനം, കതമം സുഖത്ഥം? ഝായിതും വിപസ്സിതുഞ്ച യം സുഖം, തദത്ഥം. അഥ വാ പരപദേനപി യോജേതബ്ബം – ഝായിതുഞ്ച വിപസ്സിതുഞ്ച വിഹാരദാനം; ഇധ ഝായിസ്സന്തി വിപസ്സിസ്സന്തീതി ദദതോ വിഹാരദാനം സങ്ഘസ്സ അഗ്ഗം ബുദ്ധേന വണ്ണിതം. വുത്തഞ്ഹേതം – ‘‘സോ ച സബ്ബദദോ ഹോതി, യോ ദദാതി ഉപസ്സയ’’ന്തി (സം॰ നി॰ ൧.൪൨).

    Paṭihaññatīti vihārena paṭihaññati. Leṇatthanti nilīyanatthaṃ. Sukhatthanti sītādiparissayābhāvena sukhavihāratthaṃ. Jhāyituñca vipassitunti idampi padadvayaṃ ‘‘sukhatthañcā’’ti imināva padena yojetabbaṃ. Idañhi vuttaṃ hoti – sukhatthañca vihāradānaṃ, katamaṃ sukhatthaṃ? Jhāyituṃ vipassituñca yaṃ sukhaṃ, tadatthaṃ. Atha vā parapadenapi yojetabbaṃ – jhāyituñca vipassituñca vihāradānaṃ; idha jhāyissanti vipassissantīti dadato vihāradānaṃ saṅghassa aggaṃ buddhena vaṇṇitaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘so ca sabbadado hoti, yo dadāti upassaya’’nti (saṃ. ni. 1.42).

    യസ്മാ ച അഗ്ഗം വണ്ണിതം , ‘‘തസ്മാ ഹി പണ്ഡിതോ പോസോ’’തി ഗാഥാ. വാസയേത്ഥ ബഹുസ്സുതേതി ഏത്ഥ വിഹാരേ പരിയത്തിബഹുസ്സുതേ ച പടിവേധബഹുസ്സുതേ ച വാസേയ്യ. തേസം അന്നഞ്ചാതി യം തേസം അനുച്ഛവികം അന്നഞ്ച പാനഞ്ച വത്ഥാനി ച മഞ്ചപീഠാദിസേനാസനാനി ച, തം സബ്ബം തേസു ഉജുഭൂതേസു അകുടിലചിത്തേസു. ദദേയ്യാതി നിദഹേയ്യ. തഞ്ച ഖോ വിപ്പസന്നേന ചേതസാ ന ചിത്തപ്പസാദം വിരാധേത്വാ, ഏവം വിപ്പസന്നചിത്തസ്സ ഹി തേ തസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തി…പേ॰… പരിനിബ്ബാതി അനാസവോതി.

    Yasmā ca aggaṃ vaṇṇitaṃ , ‘‘tasmā hi paṇḍito poso’’ti gāthā. Vāsayettha bahussuteti ettha vihāre pariyattibahussute ca paṭivedhabahussute ca vāseyya. Tesaṃ annañcāti yaṃ tesaṃ anucchavikaṃ annañca pānañca vatthāni ca mañcapīṭhādisenāsanāni ca, taṃ sabbaṃ tesu ujubhūtesu akuṭilacittesu. Dadeyyāti nidaheyya. Tañca kho vippasannena cetasā na cittappasādaṃ virādhetvā, evaṃ vippasannacittassa hi te tassa dhammaṃ desenti…pe… parinibbāti anāsavoti.

    ൨൯൬. ആവിഞ്ഛനച്ഛിദ്ദം ആവിഞ്ഛനരജ്ജുന്തി ഏത്ഥ രജ്ജു നാമ സചേപി ദീപിനങ്ഗുട്ഠേന കതാ ഹോതി, വട്ടതിയേവ; ന കാചി ന വട്ടതി. തീണി താളാനീതി തിസ്സോ കുഞ്ചികായോ. യന്തകം സൂചികന്തി ഏത്ഥ യം യം ജാനാതി തം തം യന്തകം, തസ്സ വിവരണസൂചികഞ്ച കാതും വട്ടതി. വേദികാവാതപാനം നാമ ചേതിയേ വേദികാസദിസം. ജാലവാതപാനം നാമ ജാലകബദ്ധം. സലാകവാതപാനം നാമ ഥമ്ഭകവാതപാനം. ചക്കലികന്തി ഏത്ഥ ചോളകപാദപുഞ്ഛനം ബന്ധിതും അനുജാനാമീതി അത്ഥോ. വാതപാനഭിസീതി വാതപാനപ്പമാണേന ഭിസിം കത്വാ ബന്ധിതും അനുജാനാമീതി അത്ഥോ. മിഡ്ഢിന്തി മിഡ്ഢകം. ബിദലമഞ്ചകന്തി വേത്തമഞ്ചം; വേളുവിലീവേഹി വാ വീതം.

    296.Āviñchanacchiddaṃ āviñchanarajjunti ettha rajju nāma sacepi dīpinaṅguṭṭhena katā hoti, vaṭṭatiyeva; na kāci na vaṭṭati. Tīṇi tāḷānīti tisso kuñcikāyo. Yantakaṃ sūcikanti ettha yaṃ yaṃ jānāti taṃ taṃ yantakaṃ, tassa vivaraṇasūcikañca kātuṃ vaṭṭati. Vedikāvātapānaṃ nāma cetiye vedikāsadisaṃ. Jālavātapānaṃ nāma jālakabaddhaṃ. Salākavātapānaṃ nāma thambhakavātapānaṃ. Cakkalikanti ettha coḷakapādapuñchanaṃ bandhituṃ anujānāmīti attho. Vātapānabhisīti vātapānappamāṇena bhisiṃ katvā bandhituṃ anujānāmīti attho. Miḍḍhinti miḍḍhakaṃ. Bidalamañcakanti vettamañcaṃ; veḷuvilīvehi vā vītaṃ.

    ൨൯൭. ആസന്ദികോതി ചതുരസ്സപീഠം വുച്ചതി. ഉച്ചകമ്പി ആസന്ദികന്തി വചനതോ ഏകതോഭാഗേന ദീഘപീഠമേവ ഹി അട്ഠങ്ഗുലപാദകം വട്ടതി, ചതുരസ്സആസന്ദികോ പന പമാണാതിക്കന്തോപി വട്ടതീതി വേദിതബ്ബോ. സത്തങ്ഗോ നാമ തീസു ദിസാസു അപസ്സയം കത്വാ കതമഞ്ചോ, അയമ്പി പമാണാതിക്കന്തോ വട്ടതി. ഭദ്ദപീഠന്തി വേത്തമയം പീഠം വുച്ചതി. പീഠികാതി പിലോതികാബദ്ധപീഠമേവ. ഏളകപാദപീഠം നാമ ദാരുപട്ടികായ ഉപരി പാദേ ഠപേത്വാ ഭോജനഫലകം വിയ കതപീഠം വുച്ചതി. ആമലകവട്ടികപീഠം നാമ ആമലകാകാരേന യോജിതം ബഹുപാദകപീഠം. ഇമാനി താവ പാളിയം ആഗതപീഠാനി. ദാരുമയം പന സബ്ബം പീഠം വട്ടതീതി അയമേത്ഥ വിനിച്ഛയോ. കോച്ഛന്തി ഉസിരമയം വാ മുഞ്ജപബ്ബജമയം വാ.

    297.Āsandikoti caturassapīṭhaṃ vuccati. Uccakampi āsandikanti vacanato ekatobhāgena dīghapīṭhameva hi aṭṭhaṅgulapādakaṃ vaṭṭati, caturassaāsandiko pana pamāṇātikkantopi vaṭṭatīti veditabbo. Sattaṅgo nāma tīsu disāsu apassayaṃ katvā katamañco, ayampi pamāṇātikkanto vaṭṭati. Bhaddapīṭhanti vettamayaṃ pīṭhaṃ vuccati. Pīṭhikāti pilotikābaddhapīṭhameva. Eḷakapādapīṭhaṃ nāma dārupaṭṭikāya upari pāde ṭhapetvā bhojanaphalakaṃ viya katapīṭhaṃ vuccati. Āmalakavaṭṭikapīṭhaṃ nāma āmalakākārena yojitaṃ bahupādakapīṭhaṃ. Imāni tāva pāḷiyaṃ āgatapīṭhāni. Dārumayaṃ pana sabbaṃ pīṭhaṃ vaṭṭatīti ayamettha vinicchayo. Kocchanti usiramayaṃ vā muñjapabbajamayaṃ vā.

    അട്ഠങ്ഗുലപരമം മഞ്ചപടിപാദകന്തി ഏത്ഥ മനുസ്സാനം പമാണങ്ഗുലമേവ അട്ഠങ്ഗുലം. ചിമിലികാ നാമ പരികമ്മകതായ ഭൂമിയാ ഛവിസംരക്ഖണത്ഥായ അത്ഥരണം വുച്ചതി. രുക്ഖതൂലന്തി സിമ്ബലിരുക്ഖാദീനം യേസം കേസഞ്ചി രുക്ഖാനം തൂലം. ലതാതൂലന്തി ഖീരവല്ലിആദീനം യാസം കാസഞ്ചി വല്ലീനം തൂലം. പോടകിതൂലന്തി പോടകിതിണാദീനം യേസം കേസഞ്ചി തിണജാതികാനം അന്തമസോ ഉച്ഛുനളാദീനമ്പി തൂലം. ഏതേഹി തീഹി സബ്ബഭൂതഗാമാ സങ്ഗഹിതാ ഹോന്തി. രുക്ഖവല്ലിതിണജാതിയോ ഹി മുഞ്ചിത്വാ അഞ്ഞോ ഭൂതഗാമോ നാമ നത്ഥി, തസ്മാ യസ്സ കസ്സചി ഭൂതഗാമസ്സ തൂലം ബിമ്ബോഹനേ വട്ടതി, ഭിസിം പന പാപുണിത്വാ സബ്ബമ്പേതം അകപ്പിയതൂലന്തി വുച്ചതി. ന കേവലഞ്ച ബിമ്ബോഹനേ ഏതം തൂലമേവ, ഹംസമോരാദീനം സബ്ബസകുണാനം സീഹാദീനം സബ്ബചതുപ്പദാനഞ്ച ലോമമ്പി വട്ടതി. പിയങ്ഗുപുപ്ഫബകുളപുപ്ഫാദി പന യംകിഞ്ചി പുപ്ഫം ന വട്ടതി. തമാലപത്തം സുദ്ധമേവ ന വട്ടതി, മിസ്സകം പന വട്ടതി. ഭിസീനം അനുഞ്ഞാതം പഞ്ചവിധം ഉണ്ണാദിതൂലമ്പി വട്ടതി.

    Aṭṭhaṅgulaparamaṃ mañcapaṭipādakanti ettha manussānaṃ pamāṇaṅgulameva aṭṭhaṅgulaṃ. Cimilikā nāma parikammakatāya bhūmiyā chavisaṃrakkhaṇatthāya attharaṇaṃ vuccati. Rukkhatūlanti simbalirukkhādīnaṃ yesaṃ kesañci rukkhānaṃ tūlaṃ. Latātūlanti khīravalliādīnaṃ yāsaṃ kāsañci vallīnaṃ tūlaṃ. Poṭakitūlanti poṭakitiṇādīnaṃ yesaṃ kesañci tiṇajātikānaṃ antamaso ucchunaḷādīnampi tūlaṃ. Etehi tīhi sabbabhūtagāmā saṅgahitā honti. Rukkhavallitiṇajātiyo hi muñcitvā añño bhūtagāmo nāma natthi, tasmā yassa kassaci bhūtagāmassa tūlaṃ bimbohane vaṭṭati, bhisiṃ pana pāpuṇitvā sabbampetaṃ akappiyatūlanti vuccati. Na kevalañca bimbohane etaṃ tūlameva, haṃsamorādīnaṃ sabbasakuṇānaṃ sīhādīnaṃ sabbacatuppadānañca lomampi vaṭṭati. Piyaṅgupupphabakuḷapupphādi pana yaṃkiñci pupphaṃ na vaṭṭati. Tamālapattaṃ suddhameva na vaṭṭati, missakaṃ pana vaṭṭati. Bhisīnaṃ anuññātaṃ pañcavidhaṃ uṇṇāditūlampi vaṭṭati.

    അദ്ധകായികാനീതി ഉപഡ്ഢകായപ്പമാണാനി, യേസു കടിതോ പട്ഠായ യാവ സീസം ഉപദഹന്തി. സീസപ്പമാണം നാമ യസ്സ വിത്ഥാരതോ തീസു കണ്ണേസു ദ്വിന്നം കണ്ണാനം അന്തരം മിനീയമാനം വിദത്ഥി ചേവ ചതുരങ്ഗുലഞ്ച ഹോതി, മജ്ഝട്ഠാനം മുട്ഠിരതനം ഹോതി. ദീഘതോ പന ദിയഡ്ഢരതനം വാ ദ്വിരതനം വാതി കുരുന്ദിയം വുത്തം. അയം സീസപ്പമാണസ്സ ഉക്കട്ഠപരിച്ഛേദോ. ഇതോ ഉദ്ധം ന വട്ടതി, ഹേട്ഠാ പന വട്ടതി. അഗിലാനസ്സ സീസുപധാനഞ്ച പാദുപധാനഞ്ചാതി ദ്വയമേവ വട്ടതി . ഗിലാനസ്സ ബിമ്ബോഹനാനി സന്ഥരിത്വാ ഉപരി പച്ചത്ഥരണം കത്വാ നിപജ്ജിതുമ്പി വട്ടതി. ‘‘യാനി പന ഭിസീനം അനുഞ്ഞാതാനി പഞ്ച കപ്പിയതൂലാനി, തേഹി ബിമ്ബോഹനം മഹന്തമ്പി വട്ടതീ’’തി ഫുസ്സദേവത്ഥേരോ ആഹ. വിനയധരഉപതിസ്സത്ഥേരോ പന ‘‘ബിമ്ബോഹനം കരിസ്സാമീ’തി കപ്പിയതൂലം വാ അകപ്പിയതൂലം വാ പക്ഖിപിത്വാ കരോന്തസ്സ പമാണമേവ വട്ടതീ’’തി ആഹ.

    Addhakāyikānīti upaḍḍhakāyappamāṇāni, yesu kaṭito paṭṭhāya yāva sīsaṃ upadahanti. Sīsappamāṇaṃ nāma yassa vitthārato tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānaṃ antaraṃ minīyamānaṃ vidatthi ceva caturaṅgulañca hoti, majjhaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanaṃ hoti. Dīghato pana diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vāti kurundiyaṃ vuttaṃ. Ayaṃ sīsappamāṇassa ukkaṭṭhaparicchedo. Ito uddhaṃ na vaṭṭati, heṭṭhā pana vaṭṭati. Agilānassa sīsupadhānañca pādupadhānañcāti dvayameva vaṭṭati . Gilānassa bimbohanāni santharitvā upari paccattharaṇaṃ katvā nipajjitumpi vaṭṭati. ‘‘Yāni pana bhisīnaṃ anuññātāni pañca kappiyatūlāni, tehi bimbohanaṃ mahantampi vaṭṭatī’’ti phussadevatthero āha. Vinayadharaupatissatthero pana ‘‘bimbohanaṃ karissāmī’ti kappiyatūlaṃ vā akappiyatūlaṃ vā pakkhipitvā karontassa pamāṇameva vaṭṭatī’’ti āha.

    പഞ്ച ഭിസിയോതി പഞ്ചഹി ഉണ്ണാദീഹി പൂരിതഭിസിയോ. തൂലഗണനായ ഹി ഏതാസം ഗണനാ വുത്താ. തത്ഥ ഉണ്ണഗ്ഗഹണേന ന കേവലം ഏളകലോമമേവ ഗഹിതം, ഠപേത്വാ മനുസ്സലോമം യംകിഞ്ചി കപ്പിയാകപ്പിയമംസജാതീനം പക്ഖിചതുപ്പദാനം ലോമം, സബ്ബം ഇധ ഉണ്ണഗ്ഗഹണേനേവ ഗഹിതം. തസ്മാ ഛന്നം ചീവരാനം ഛന്നം അനുലോമചീവരാനഞ്ച അഞ്ഞതരേന ഭിസിച്ഛവിം കത്വാ തം സബ്ബം പക്ഖിപിത്വാ ഭിസിം കാതും വട്ടതി. ഏളകലോമാനി പന അപക്ഖിപിത്വാ കമ്ബലമേവ ചതുഗ്ഗുണം വാ പഞ്ചഗുണം വാ പക്ഖിപിത്വാ കതാപി ഉണ്ണഭിസിസങ്ഖ്യമേവ ഗച്ഛതി.

    Pañca bhisiyoti pañcahi uṇṇādīhi pūritabhisiyo. Tūlagaṇanāya hi etāsaṃ gaṇanā vuttā. Tattha uṇṇaggahaṇena na kevalaṃ eḷakalomameva gahitaṃ, ṭhapetvā manussalomaṃ yaṃkiñci kappiyākappiyamaṃsajātīnaṃ pakkhicatuppadānaṃ lomaṃ, sabbaṃ idha uṇṇaggahaṇeneva gahitaṃ. Tasmā channaṃ cīvarānaṃ channaṃ anulomacīvarānañca aññatarena bhisicchaviṃ katvā taṃ sabbaṃ pakkhipitvā bhisiṃ kātuṃ vaṭṭati. Eḷakalomāni pana apakkhipitvā kambalameva catugguṇaṃ vā pañcaguṇaṃ vā pakkhipitvā katāpi uṇṇabhisisaṅkhyameva gacchati.

    ചോളഭിസിആദീസു യംകിഞ്ചി നവചോളം വാ പുരാണചോളം വാ സംഹരിത്വാ വാ അന്തോ പക്ഖിപിത്വാ വാ കതാ ചോളഭിസി, യംകിഞ്ചി വാകം പക്ഖിപിത്വാ കതാ വാകഭിസി, യംകിഞ്ചി തിണം പക്ഖിപിത്വാ കതാ തിണഭിസി, അഞ്ഞത്ര സുദ്ധതമാലപത്തം യംകിഞ്ചി പണ്ണം പക്ഖിപിത്വാ കതാ പണ്ണഭിസീതി വേദിതബ്ബാ. തമാലപത്തം പന അഞ്ഞേന മിസ്സമേവ വട്ടതി, സുദ്ധം ന വട്ടതി. ഭിസിയാ പമാണനിയമോ നത്ഥി, മഞ്ചഭിസി പീഠഭിസി ഭൂമത്ഥരണഭിസി ചങ്കമനഭിസി പാദപുഞ്ഛനഭിസീതി ഏതാസം അനുരൂപതോ സല്ലക്ഖേത്വാ അത്തനോ രുചിവസേന പമാണം കാതബ്ബം. യം പനേതം ഉണ്ണാദിപഞ്ചവിധതൂലമ്പി ഭിസിയം വട്ടതി, തം ‘‘മസൂരകേപി വട്ടതീ’’തി കുരുന്ദിയം വുത്തം. ഏതേന മസൂരകം പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതീതി സിദ്ധം ഹോതി.

    Coḷabhisiādīsu yaṃkiñci navacoḷaṃ vā purāṇacoḷaṃ vā saṃharitvā vā anto pakkhipitvā vā katā coḷabhisi, yaṃkiñci vākaṃ pakkhipitvā katā vākabhisi, yaṃkiñci tiṇaṃ pakkhipitvā katā tiṇabhisi, aññatra suddhatamālapattaṃ yaṃkiñci paṇṇaṃ pakkhipitvā katā paṇṇabhisīti veditabbā. Tamālapattaṃ pana aññena missameva vaṭṭati, suddhaṃ na vaṭṭati. Bhisiyā pamāṇaniyamo natthi, mañcabhisi pīṭhabhisi bhūmattharaṇabhisi caṅkamanabhisi pādapuñchanabhisīti etāsaṃ anurūpato sallakkhetvā attano rucivasena pamāṇaṃ kātabbaṃ. Yaṃ panetaṃ uṇṇādipañcavidhatūlampi bhisiyaṃ vaṭṭati, taṃ ‘‘masūrakepi vaṭṭatī’’ti kurundiyaṃ vuttaṃ. Etena masūrakaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatīti siddhaṃ hoti.

    മഞ്ചഭിസിം പീഠേ സന്ഥരന്തീതി മഞ്ചഭിസിം പീഠേ അത്ഥരന്തി; അത്ഥരണത്ഥായ ഹരന്തീതി യുജ്ജതി. ഉല്ലോകം അകരിത്വാതി ഹേട്ഠാ ചിമിലികം അദത്വാ. ഫോസിതുന്തി രജനേന വാ ഹലിദ്ദിയാ വാ ഉപരി ഫുസിതാനി ദാതും. ഭത്തികമ്മന്തി ഭിസിച്ഛവിയാ ഉപരി ഭത്തികമ്മം. ഹത്ഥഭത്തിന്തി പഞ്ചങ്ഗുലിഭത്തിം.

    Mañcabhisiṃ pīṭhe santharantīti mañcabhisiṃ pīṭhe attharanti; attharaṇatthāya harantīti yujjati. Ullokaṃ akaritvāti heṭṭhā cimilikaṃ adatvā. Phositunti rajanena vā haliddiyā vā upari phusitāni dātuṃ. Bhattikammanti bhisicchaviyā upari bhattikammaṃ. Hatthabhattinti pañcaṅgulibhattiṃ.

    ൨൯൮. ഇക്കാസന്തി രുക്ഖനിയ്യാസം വാ സിലേസം വാ. പിട്ഠമദ്ദന്തി പിട്ഠഖലിം. കുണ്ഡകമത്തികന്തി കുണ്ഡകമിസ്സകമത്തികം. സാസപകുട്ടന്തി സാസപപിട്ഠം. സിത്ഥതേലകന്തി വിലീനമധുസിത്ഥകം. അച്ചുസ്സന്നം ഹോതീതി ബിന്ദു ബിന്ദു ഹുത്വാ തിട്ഠതി. പച്ചുദ്ധരിതുന്തി പുഞ്ഛിതും. ഗണ്ഡുമത്തികന്തി ഗണ്ഡുപ്പാദഗൂഥമത്തികം. കസാവന്തി ആമലകഹരീതകാനം കസാവം.

    298.Ikkāsanti rukkhaniyyāsaṃ vā silesaṃ vā. Piṭṭhamaddanti piṭṭhakhaliṃ. Kuṇḍakamattikanti kuṇḍakamissakamattikaṃ. Sāsapakuṭṭanti sāsapapiṭṭhaṃ. Sitthatelakanti vilīnamadhusitthakaṃ. Accussannaṃ hotīti bindu bindu hutvā tiṭṭhati. Paccuddharitunti puñchituṃ. Gaṇḍumattikanti gaṇḍuppādagūthamattikaṃ. Kasāvanti āmalakaharītakānaṃ kasāvaṃ.

    ൨൯൯. ന ഭിക്ഖവേ പടിഭാനചിത്തന്തി ഏത്ഥ ന കേവലം ഇത്ഥിപുരിസരൂപമേവ, തിരച്ഛാനരൂപമ്പി അന്തമസോ ഗണ്ഡുപ്പാദരൂപമ്പി ഭിക്ഖുനോ സയം കാതും വാ ‘‘കരോഹീ’’തി വത്തും വാ ന വട്ടതി, ‘‘ഉപാസക ദ്വാരപാലം കരോഹീ’’തി വത്തുമ്പി ന ലബ്ഭതി. ജാതകപകരണഅസദിസദാനാദീനി പന പസാദനീയാനി നിബ്ബിദാപടിസംയുത്താനി വാ വത്ഥൂനി പരേഹി കാരാപേതും ലബ്ഭതി. മാലാകമ്മാദീനി സയമ്പി കാതും ലബ്ഭതി.

    299.Na bhikkhave paṭibhānacittanti ettha na kevalaṃ itthipurisarūpameva, tiracchānarūpampi antamaso gaṇḍuppādarūpampi bhikkhuno sayaṃ kātuṃ vā ‘‘karohī’’ti vattuṃ vā na vaṭṭati, ‘‘upāsaka dvārapālaṃ karohī’’ti vattumpi na labbhati. Jātakapakaraṇaasadisadānādīni pana pasādanīyāni nibbidāpaṭisaṃyuttāni vā vatthūni parehi kārāpetuṃ labbhati. Mālākammādīni sayampi kātuṃ labbhati.

    ൩൦൦. അളകമന്ദാതി ഏകങ്ഗണാ മനുസ്സാഭികിണ്ണാ. തയോ ഗബ്ഭേതി ഏത്ഥ സിവികാഗബ്ഭോതി ചതുരസ്സഗബ്ഭോ. നാളികാഗബ്ഭോതി വിത്ഥാരതോ ദിഗുണതിഗുണായാമോ ദീഘഗബ്ഭോ. ഹമ്മിയഗബ്ഭോതി ആകാസതലേ കൂടാഗാരഗബ്ഭോ വാ മുണ്ഡച്ഛദനഗബ്ഭോ വാ.

    300.Aḷakamandāti ekaṅgaṇā manussābhikiṇṇā. Tayo gabbheti ettha sivikāgabbhoti caturassagabbho. Nāḷikāgabbhoti vitthārato diguṇatiguṇāyāmo dīghagabbho. Hammiyagabbhoti ākāsatale kūṭāgāragabbho vā muṇḍacchadanagabbho vā.

    കലങ്കപാദകന്തി രുക്ഖം വിജ്ഝിത്വാ തത്ഥ ഖാണുകേ ആകോടേത്വാ കതം, തം ആഹരിമം ഭിത്തിപാദം ജിണ്ണകുട്ടപാദസ്സ ഉപത്ഥമ്ഭനത്ഥം ഭൂമിയം പതിട്ഠാപേതും അനുജാനാമീതി അത്ഥോ. പരിത്താണകിടികന്തി വസ്സപരിത്താണത്ഥം കിടികം. ഉദ്ദസുധന്തി വച്ഛകഗോമയേന ചേവ ഛാരികായ ച സദ്ധിം മദ്ദിതമത്തികം.

    Kalaṅkapādakanti rukkhaṃ vijjhitvā tattha khāṇuke ākoṭetvā kataṃ, taṃ āharimaṃ bhittipādaṃ jiṇṇakuṭṭapādassa upatthambhanatthaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetuṃ anujānāmīti attho. Parittāṇakiṭikanti vassaparittāṇatthaṃ kiṭikaṃ. Uddasudhanti vacchakagomayena ceva chārikāya ca saddhiṃ madditamattikaṃ.

    ആളിന്ദോ നാമ പമുഖം വുച്ചതി. പഘനം നാമ യം നിക്ഖമന്താ ച പവിസന്താ ച പാദേഹി ഹനന്തി, തസ്സ വിഹാരദ്വാരേ ഉഭതോ കുട്ടം നീഹരിത്വാ കതപദേസസ്സേതം അധിവചനം, ‘‘പഘാന’’ന്തിപി വുച്ചതി. പകുട്ടന്തി മജ്ഝേ ഗബ്ഭസ്സ സമന്താ പരിയാഗാരോ വുച്ചതി. ‘‘പകുട’’ന്തിപി പാഠോ. ഓസാരകന്തി അനാളിന്ദകേ വിഹാരേ വംസം ദത്വാ തതോ ദണ്ഡകേ ഓസാരേത്വാ കതഛദനപമുഖം. സംസാരണകിടികോ നാമ ചക്കലയുത്തോ കിടികോ.

    Āḷindo nāma pamukhaṃ vuccati. Paghanaṃ nāma yaṃ nikkhamantā ca pavisantā ca pādehi hananti, tassa vihāradvāre ubhato kuṭṭaṃ nīharitvā katapadesassetaṃ adhivacanaṃ, ‘‘paghāna’’ntipi vuccati. Pakuṭṭanti majjhe gabbhassa samantā pariyāgāro vuccati. ‘‘Pakuṭa’’ntipi pāṭho. Osārakanti anāḷindake vihāre vaṃsaṃ datvā tato daṇḍake osāretvā katachadanapamukhaṃ. Saṃsāraṇakiṭiko nāma cakkalayutto kiṭiko.

    ൩൦൧. പാനീയഭാജനന്തി പിവന്താനം പാനീയദാനഭാജനം. ഉളുങ്കോ ച ഥാലകഞ്ച പാനീയസങ്ഖസ്സ അനുലോമാനി.

    301.Pānīyabhājananti pivantānaṃ pānīyadānabhājanaṃ. Uḷuṅko ca thālakañca pānīyasaṅkhassa anulomāni.

    ൩൦൩. അപേസീതി ദീഘദാരുമ്ഹി ഖാണുകേ പവേസേത്വാ കണ്ടകസാഖാഹി വിനന്ധിത്വാ കതം ദ്വാരഥകനകം. പലിഘോതി ഗാമദ്വാരേസു വിയ ചക്കയുത്തം ദ്വാരഥകനകം.

    303.Apesīti dīghadārumhi khāṇuke pavesetvā kaṇṭakasākhāhi vinandhitvā kataṃ dvārathakanakaṃ. Palighoti gāmadvāresu viya cakkayuttaṃ dvārathakanakaṃ.

    ൩൦൫. അസ്സതരീഹി യുത്താ രഥാ അസ്സതരീരഥാ. ആമുത്തമണികുണ്ഡലാതി ആമുത്തമണികുണ്ഡലാനി.

    305. Assatarīhi yuttā rathā assatarīrathā. Āmuttamaṇikuṇḍalāti āmuttamaṇikuṇḍalāni.

    പരിനിബ്ബുതോതി കിലേസപരിനിബ്ബാനേന പരിനിബ്ബുതോ. സീതിഭൂതോതി കിലേസാതപാഭാവേന സീതിഭൂതോ. നിരൂപധീതി കിലേസുപധിഅഭാവേന നിരൂപധീതി വുച്ചതി.

    Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto. Sītibhūtoti kilesātapābhāvena sītibhūto. Nirūpadhīti kilesupadhiabhāvena nirūpadhīti vuccati.

    സബ്ബാ ആസത്തിയോ ഛേത്വാതി രൂപാദീസു വാ വിസയേസു സബ്ബഭവേസു വാ പത്ഥനായോ ഛിന്ദിത്വാ. ഹദയേ ദരന്തി ചിത്തേ കിലേസദരഥം വിനേത്വാ. വേയ്യായികന്തി വയകരണം വുച്ചതി.

    Sabbā āsattiyo chetvāti rūpādīsu vā visayesu sabbabhavesu vā patthanāyo chinditvā. Hadaye daranti citte kilesadarathaṃ vinetvā. Veyyāyikanti vayakaraṇaṃ vuccati.

    ൩൦൭. ആദേയ്യവാചോതി തസ്സ വചനം ബഹൂ ജനാ ആദിയിതബ്ബം സോതബ്ബം മഞ്ഞന്തീതി അത്ഥോ. ആരാമേ അകംസൂതി യേ സധനാ, തേ അത്തനോ ധനേന അകംസു. യേ മന്ദധനാ ചേവ അധനാ ച, തേസം ധനം അദാസി. ഇതി സോ സതസഹസ്സകഹാപണേ സതസഹസ്സഗ്ഘനകഞ്ച ഭണ്ഡം ദത്വാ പഞ്ചചത്താലീസയോജനികേ അദ്ധാനേ യോജനേ യോജനേ വിഹാരപതിട്ഠാനം കത്വാ സാവത്ഥിം അഗമാസി.

    307.Ādeyyavācoti tassa vacanaṃ bahū janā ādiyitabbaṃ sotabbaṃ maññantīti attho. Ārāme akaṃsūti ye sadhanā, te attano dhanena akaṃsu. Ye mandadhanā ceva adhanā ca, tesaṃ dhanaṃ adāsi. Iti so satasahassakahāpaṇe satasahassagghanakañca bhaṇḍaṃ datvā pañcacattālīsayojanike addhāne yojane yojane vihārapatiṭṭhānaṃ katvā sāvatthiṃ agamāsi.

    കോടിസന്ഥരം സന്ഥരാപേസീതി കഹാപണകോടിയാ കഹാപണകോടിം പടിപാദേത്വാ സന്ഥരി. യേ തത്ഥ രുക്ഖാ വാ പോക്ഖരണിയോ വാ തേസം പരിക്ഖേപപ്പമാണം ഗഹേത്വാ അഞ്ഞസ്മിം ഠാനേ സന്ഥരിത്വാ അദാസി. ഏവമസ്സ അട്ഠാരസകോടികം നിധാനം പരിക്ഖയം അഗമാസി.

    Koṭisantharaṃsantharāpesīti kahāpaṇakoṭiyā kahāpaṇakoṭiṃ paṭipādetvā santhari. Ye tattha rukkhā vā pokkharaṇiyo vā tesaṃ parikkhepappamāṇaṃ gahetvā aññasmiṃ ṭhāne santharitvā adāsi. Evamassa aṭṭhārasakoṭikaṃ nidhānaṃ parikkhayaṃ agamāsi.

    കുമാരസ്സ ഏതദഹോസീതി ഗഹപതിനോ ഏവം ബഹുധനം ചജന്തസ്സാപി മുഖസ്സ വിപ്പസന്നാകാരം ദിസ്വാ ഏതം അഹോസി. കോട്ഠകം മാപേസീതി സത്തഭൂമികം ദ്വാരകോട്ഠകപാസാദം മാപേസി.

    Kumārassaetadahosīti gahapatino evaṃ bahudhanaṃ cajantassāpi mukhassa vippasannākāraṃ disvā etaṃ ahosi. Koṭṭhakaṃ māpesīti sattabhūmikaṃ dvārakoṭṭhakapāsādaṃ māpesi.

    അഥ ഖോ അനാഥപിണ്ഡികോ ഗഹപതി ജേതവനേ വിഹാരേ കാരാപേസി…പേ॰… മണ്ഡപേ കാരാപേസീതി അപരാഹിപി അട്ഠാരസഹി കോടീഹി ഏതേ വിഹാരാദയോ കാരാപേസി അട്ഠകരീസപ്പമാണായ ഭൂമിയാ. വിപസ്സിസ്സ ഹി ഭഗവതോ പുനബ്ബസുമിത്തോ ഗഹപതി യോജനപ്പമാണം ഭൂമിം സുവണ്ണിട്ഠകാസന്ഥരേന കിണിത്വാ വിഹാരം കാരാപേസി. സിഖിസ്സ പന സിരിവഡ്ഢോ ഗഹപതി തിഗാവുതപ്പമാണം സുവണ്ണയട്ഠിസന്ഥരേന, വേസ്സഭുസ്സ സോത്ഥിജോ ഗഹപതി അഡ്ഢയോജനപ്പമാണം സുവണ്ണഫാലസന്ഥരേന, കകുസന്ധസ്സ പന അച്ചുതോ ഗഹപതി ഗാവുതപ്പമാണം സുവണ്ണഹത്ഥിപദസന്ഥരേന, കോണാഗമനസ്സ ഉഗ്ഗോ ഗഹപതി അഡ്ഢഗാവുതപ്പമാണം സുവണ്ണിട്ഠകാസന്ഥരേന, കസ്സപസ്സ സുമങ്ഗലോ ഗഹപതി വീസതിഉസഭപ്പമാണം സുവണ്ണകച്ഛപസന്ഥരേന, അമ്ഹാകം ഭഗവതോ സുദത്തോ ഗഹപതി അട്ഠകരീസപ്പമാണം ഭൂമിം കഹാപണസന്ഥരേന കിണിത്വാ വിഹാരം കാരാപേസീതി; ഏവം അനുപുബ്ബേന പരിഹായന്തി സമ്പത്തിയോതി അലമേവ സബ്ബസമ്പത്തീസു വിരജ്ജിതും അലം വിമുച്ചിതുന്തി.

    Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati jetavane vihāre kārāpesi…pe… maṇḍape kārāpesīti aparāhipi aṭṭhārasahi koṭīhi ete vihārādayo kārāpesi aṭṭhakarīsappamāṇāya bhūmiyā. Vipassissa hi bhagavato punabbasumitto gahapati yojanappamāṇaṃ bhūmiṃ suvaṇṇiṭṭhakāsantharena kiṇitvā vihāraṃ kārāpesi. Sikhissa pana sirivaḍḍho gahapati tigāvutappamāṇaṃ suvaṇṇayaṭṭhisantharena, vessabhussa sotthijo gahapati aḍḍhayojanappamāṇaṃ suvaṇṇaphālasantharena, kakusandhassa pana accuto gahapati gāvutappamāṇaṃ suvaṇṇahatthipadasantharena, koṇāgamanassa uggo gahapati aḍḍhagāvutappamāṇaṃ suvaṇṇiṭṭhakāsantharena, kassapassa sumaṅgalo gahapati vīsatiusabhappamāṇaṃ suvaṇṇakacchapasantharena, amhākaṃ bhagavato sudatto gahapati aṭṭhakarīsappamāṇaṃ bhūmiṃ kahāpaṇasantharena kiṇitvā vihāraṃ kārāpesīti; evaṃ anupubbena parihāyanti sampattiyoti alameva sabbasampattīsu virajjituṃ alaṃ vimuccitunti.

    ൩൦൮. ഖണ്ഡന്തി ഭിന്നോകാസോ. ഫുല്ലന്തി ഫലിതോകാസോ. പടിസങ്ഖരിസ്സതീതി പാകതികം കരിസ്സതി. ലദ്ധനവകമ്മേന പന ഭിക്ഖുനാ വാസിഫരസുനിഖാദനാദീനി ഗഹേത്വാ സയം ന കാതബ്ബം, കതാകതം ജാനിതബ്ബം.

    308.Khaṇḍanti bhinnokāso. Phullanti phalitokāso. Paṭisaṅkharissatīti pākatikaṃ karissati. Laddhanavakammena pana bhikkhunā vāsipharasunikhādanādīni gahetvā sayaṃ na kātabbaṃ, katākataṃ jānitabbaṃ.

    ൩൧൦. പിട്ഠിതോ പിട്ഠിതോ ഗന്ത്വാതി ഥേരോ കിര ഗിലാനേ പടിജഗ്ഗന്തോ ജിണ്ണേ വുഡ്ഢേ സങ്ഗണ്ഹന്തോ സബ്ബപച്ഛതോ ആഗച്ഛതി. ഇദമസ്സ ചാരിത്തം. തേന വുത്തം – ‘‘പിട്ഠിതോ പിട്ഠിതോ ഗന്ത്വാ’’തി. അഗ്ഗാസനന്തി ഥേരാസനം. അഗ്ഗോദകന്തി ദക്ഖിണോദകം. അഗ്ഗപിണ്ഡന്തി സങ്ഘത്ഥേരപിണ്ഡം. അന്തരാ സത്ഥീനം കരിത്വാതി ചതുന്നം പാദാനം അന്തരേ കരിത്വാ.

    310.Piṭṭhito piṭṭhito gantvāti thero kira gilāne paṭijagganto jiṇṇe vuḍḍhe saṅgaṇhanto sabbapacchato āgacchati. Idamassa cārittaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘piṭṭhito piṭṭhito gantvā’’ti. Aggāsananti therāsanaṃ. Aggodakanti dakkhiṇodakaṃ. Aggapiṇḍanti saṅghattherapiṇḍaṃ. Antarā satthīnaṃ karitvāti catunnaṃ pādānaṃ antare karitvā.

    ൩൧൫. പതിട്ഠാപേസീതി അട്ഠാരസകോടിപരിച്ചാഗം കത്വാ പതിട്ഠാപേസി. ഏവം സബ്ബാപി ചതുപണ്ണാസകോടിയോ പരിച്ചജി.

    315.Patiṭṭhāpesīti aṭṭhārasakoṭipariccāgaṃ katvā patiṭṭhāpesi. Evaṃ sabbāpi catupaṇṇāsakoṭiyo pariccaji.

    വിഹാരാനുജാനനകഥാ നിട്ഠിതാ.

    Vihārānujānanakathā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / വിഹാരാനുജാനനകഥാവണ്ണനാ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / വിഹാരാനുജാനനകഥാവണ്ണനാ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / വിഹാരാനുജാനനകഥാ • Vihārānujānanakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact