| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
੬. ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕਂ
6. Senāsanakkhandhakaṃ
વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
੨੯੪. ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ વਿਹਾਰਸੇਨਾਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਞ੍ਹਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਟ॰ ੧.੨੯੬) ਸੇਨਾਸਨਂ વਿਹਾਰਸੇਨਾਸਨਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਸੇਨਾਸਨਂ ਸਨ੍ਥਤਸੇਨਾਸਨਂ ਓਕਾਸਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਮਞ੍ਚੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਪੀਠਮ੍ਪਿ ਭਿਸਿਪਿ ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਮ੍ਪਿ વਿਹਾਰੋਪਿ ਅਡ੍ਢਯੋਗੋਪਿ ਪਾਸਾਦੋਪਿ ਹਮ੍ਮਿਯਮ੍ਪਿ ਗੁਹਾਪਿ ਅਟ੍ਟੋਪਿ ਮਾਲ਼ੋਪਿ ਲੇਣਮ੍ਪਿ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਮ੍ਪਿ ਮਣ੍ਡਪੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੨੭) વਚਨਤੋ વਿਹਾਰੋ ਅਡ੍ਢਯੋਗੋ ਪਾਸਾਦੋ ਹਮ੍ਮਿਯਂ ਗੁਹਾਤਿ ਇਦਂ વਿਹਾਰਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ। ਮਞ੍ਚੋ ਪੀਠਂ ਭਿਸਿ ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ। ਚਿਮਿਲਿਕਾ ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡੋ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰੋ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਾਰੋਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਥਤਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਓਕਾਸਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ।
294. Senāsanakkhandhake senāsanaṃ apaññattaṃ hotīti vihārasenāsanaṃ sandhāya vuttaṃ. Catubbidhañhi (ma. ni. aṭṭa. 1.296) senāsanaṃ vihārasenāsanaṃ mañcapīṭhasenāsanaṃ santhatasenāsanaṃ okāsasenāsananti. Tattha ‘‘mañcopi senāsanaṃ, pīṭhampi bhisipi bimbohanampi vihāropi aḍḍhayogopi pāsādopi hammiyampi guhāpi aṭṭopi māḷopi leṇampi veḷugumbopi rukkhamūlampi maṇḍapopi senāsanaṃ. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti, sabbametaṃ senāsana’’nti (vibha. 527) vacanato vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti idaṃ vihārasenāsanaṃ nāma. Mañco pīṭhaṃ bhisi bimbohananti idaṃ mañcapīṭhasenāsanaṃ nāma. Cimilikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāroti idaṃ santhatasenāsanaṃ nāma. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamantīti idaṃ okāsasenāsanaṃ nāma.
ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਤਿਆਦੀਸੁ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ। ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ ਸੇਲੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਉਦਕਸੋਣ੍ਡੀਸੁ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਸੀਤਾਯ ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛਾਯਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਨਾਨਾਦਿਸਾਸੁ ਖਾਯਮਾਨਾਸੁ ਸੀਤੇਨ વਾਤੇਨ ਬੀਜਿਯਮਾਨਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਕਨ੍ਦਰੇਤਿ ਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ, ਤੇਨ ਦਾਰਿਤੋ ਉਦਕੇਨ ਭਿਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਤਪ੍ਪਦੇਸੋ ਕਨ੍ਦਰਂ। ਯਂ ‘‘ਨਿਤਮ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ‘‘ਨਦੀਕੁਞ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਰਜਤਪਟ੍ਟਸਦਿਸਾ વਾਲਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਮਤ੍ਥਕੇ ਮਣਿવਿਤਾਨਂ વਿਯ વਨਗਹਨਂ, ਮਣਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਂ ਉਦਕਂ ਸਨ੍ਦਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਸੀਤਂ ਕਤ੍વਾ વਾਲਿਕਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀવਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਗਿਰਿਗੁਹਾ ਨਾਮ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ, ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਾ ਉਮਙ੍ਗਸਦਿਸਂ ਮਹਾવਿવਰਂ।
Rukkhamūletiādīsu rukkhamūlasenāsanaṃ nāma yaṃkiñci sandacchāyaṃ vivittaṃ rukkhamūlaṃ. Pabbato nāma selo. Tattha hi udakasoṇḍīsu udakakiccaṃ katvā sītāya rukkhacchāyāya nisinnā nānādisāsu khāyamānāsu sītena vātena bījiyamānā samaṇadhammaṃ karonti. Kandareti kaṃ vuccati udakaṃ, tena dārito udakena bhinno pabbatappadeso kandaraṃ. Yaṃ ‘‘nitamba’’ntipi ‘‘nadīkuñja’’ntipi vadanti. Tattha hi rajatapaṭṭasadisā vālikā hoti, matthake maṇivitānaṃ viya vanagahanaṃ, maṇikkhandhasadisaṃ udakaṃ sandati, evarūpaṃ kandaraṃ oruyha pānīyaṃ pivitvā gattāni sītaṃ katvā vālikaṃ ussāpetvā paṃsukūlacīvaraṃ paññapetvā tattha nisinnā te bhikkhū samaṇadhammaṃ karonti. Giriguhā nāma dvinnaṃ pabbatānaṃ antarā, ekasmiṃyeva vā umaṅgasadisaṃ mahāvivaraṃ.
‘‘વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦੂਰਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (વਿਭ॰ ੫੩੧) ਯਤ੍ਥ ਨ ਕਸਨ੍ਤਿ ਨ વਪਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਅਰਞ੍ਞਕਸੇਨਾਸਨਂ ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ ਨਾਮ ਕੇਨਚਿ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਪਦੇਸੋ। ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚੀવਰਕੁਟਿਂ ਕਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜੇਤਿ ਪਲਾਲਰਾਸਿਮ੍ਹਿ। ਮਹਾਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਤੋ ਹਿ ਪਲਾਲਂ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਭਾਰਲੇਣਸਦਿਸੇ ਆਲਯੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਉਪਰਿ ਪਲਾਲਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਞ੍ਚ ਲੇਣਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਲੀਯਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਨਿਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਲੇਣਾਨਿ, વਿਹਾਰਾਦੀਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸੁਪਣ੍ਣવਙ੍ਕਗੇਹਨ੍ਤਿ ਗਰੁਲ਼ਪਕ੍ਖਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਕਤਗੇਹਂ।
‘‘Vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’ntiādivacanato (vibha. 531) yattha na kasanti na vapanti, tādisaṃ manussānaṃ upacāraṭṭhānaṃ atikkamitvā ṭhitaṃ araññakasenāsanaṃ ‘‘vanapattha’’nti vuccati. Ajjhokāso nāma kenaci acchanno padeso. Ākaṅkhamānā panettha cīvarakuṭiṃ katvā vasanti. Palālapuñjeti palālarāsimhi. Mahāpalālapuñjato hi palālaṃ nikkaḍḍhitvā pabbhāraleṇasadise ālaye karonti, gacchagumbādīnampi upari palālaṃ parikkhipitvā heṭṭhā nisinnā samaṇadhammaṃ karonti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Pañca leṇānīti pañca līyanaṭṭhānāni. Nilīyanti ettha bhikkhūti leṇāni, vihārādīnametaṃ adhivacanaṃ. Supaṇṇavaṅkagehanti garuḷapakkhasaṇṭhānena katagehaṃ.
੨੯੫. ਅਨੁਮੋਦਨਗਾਥਾਸੁ ਸੀਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭવਸੇਨ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਉਤੁવਿਪਰਿਣਾਮવਸਏਨ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸੀਤਂ। ਉਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਂ, ਤਸ੍ਸ વਨਦਾਹਾਦੀਸੁ વਾ ਸਮ੍ਭવੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਪਟਿਹਨ੍ਤੀਤਿ ਬਾਧਤਿ। ਯਥਾ ਤਦੁਭਯવਸੇਨ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਬਾਧਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਤਿ। ਸੀਤੁਣ੍ਹਬ੍ਭਾਹਤੇ ਹਿ ਸਰੀਰੇ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। વਾਲ਼ਮਿਗਾਨੀਤਿ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਿવਾਲ਼ਮਿਗੇ। ਗੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਞ੍ਹਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਰੀਸਪੇਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਰਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦੀਘਜਾਤਿਕੇ। ਮਕਸੇਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਡਂਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਤੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸਿਸਿਰੇਤਿ ਸਿਸਿਰਕਾਲવਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹવਦ੍ਧਲਿਕਾਦਿવਸੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਿਸਿਰਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ। વੁਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਯਦਾ ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વਸ੍ਸવੁਟ੍ਠਿਯੋ।
295. Anumodanagāthāsu sītanti ajjhattadhātukkhobhavasena vā bahiddhautuvipariṇāmavasaena vā uppajjanakasītaṃ. Uṇhanti aggisantāpaṃ, tassa vanadāhādīsu vā sambhavo daṭṭhabbo. Paṭihantīti bādhati. Yathā tadubhayavasena kāyacittānaṃ bādhanaṃ na hoti, evaṃ karoti. Sītuṇhabbhāhate hi sarīre vikkhittacitto bhikkhu yoniso padahituṃ na sakkoti. Vāḷamigānīti sīhabyagghādivāḷamige. Guttasenāsanañhi pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa te parissayā na honti. Sarīsapeti ye keci sarante gacchante dīghajātike. Makaseti nidassanamattametaṃ, ḍaṃsādīnampi eteneva saṅgaho daṭṭhabbo. Sisireti sisirakālavasena sattāhavaddhalikādivasena ca uppanne sisirasamphasse. Vuṭṭhiyoti yadā tadā uppannā vassavuṭṭhiyo.
વਾਤਾਤਪੋ ਘੋਰੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਉਮ੍ਮੂਲਭਞ੍ਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਘੋਰੋ ਸਰਜਅਰਜਾਦਿਭੇਦੋ વਾਤੋ ਚੇવ ਗਿਮ੍ਹਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਯੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਘੋਰੋ ਸੂਰਿਯਾਤਪੋ ਚ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ ਪਟਿਬਾਹੀਯਤਿ। ਲੇਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾਰਾਮਤ੍ਥਂ। ਸੁਖਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾવੇਨ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਂ। ਝਾਯਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤੁਂ। વਿਪਸ੍ਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤੁਂ।
Vātātapo ghoroti rukkhagacchādīnaṃ ummūlabhañjanādivasena pavattiyā ghoro sarajaarajādibhedo vāto ceva gimhapariḷāhasamayesu uppattiyā ghoro sūriyātapo ca paṭihaññati paṭibāhīyati. Leṇatthanti nānārammaṇato cittaṃ nivattetvā paṭisallānārāmatthaṃ. Sukhatthanti vuttaparissayābhāvena phāsuvihāratthaṃ. Jhāyitunti aṭṭhatiṃsārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ upanijjhāyituṃ. Vipassitunti aniccādito saṅkhāre sammasituṃ.
વਿਹਾਰੇਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸਯੇ। ਕਾਰਯੇਤਿ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯ। ਰਮ੍ਮੇਤਿ ਮਨੋਰਮੇ ਨਿવਾਸਸੁਖੇ। વਾਸਯੇਤ੍ਥ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇਤਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਨ ਏਤ੍ਥ વਿਹਾਰੇਸੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੇ ਨਿવਾਸੇਯ੍ਯ। ਤੇ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਿਲਮਥੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਨਞ੍ਚ વਤ੍ਥਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ ਦਦੇਯ੍ਯ ਉਜੁਭੂਤੇਸੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਫਲਾਨਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਹਨੇਨ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ।
Vihāreti patissaye. Kārayeti kārāpeyya. Rammeti manorame nivāsasukhe. Vāsayettha bahussuteti kāretvā pana ettha vihāresu bahussute sīlavante kalyāṇadhamme nivāseyya. Te nivāsento pana tesaṃ bahussutānaṃ yathā paccayehi kilamatho na hoti, evaṃ annañca pānañca vatthasenāsanāni ca dadeyya ujubhūtesu ajjhāsayasampannesu kammaphalānaṃ ratanattayaguṇānañca saddahanena vippasannena cetasā.
ਇਦਾਨਿ ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੁਪਕਾਰਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਤਿ ਤੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ। ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕਲવਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਾਪਨੂਦਨਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਇਧਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨੇਨ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਨਾਸવੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ।
Idāni gahaṭṭhapabbajitānaṃ aññamaññupakāritaṃ dassetuṃ ‘‘te tassā’’ti gāthamāha. Tattha teti te bahussutā. Tassāti upāsakassa. Dhammaṃ desentīti sakalavaṭṭadukkhāpanūdanaṃ saddhammaṃ desenti. Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyāti so puggalo yaṃ saddhammaṃ imasmiṃ sāsane sammā paṭipajjanena jānitvā aggamaggādhigamena anāsavo hutvā parinibbāyati.
ਸੋ ਚ ਸਬ੍ਬਦਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆવਾਸਦਾਨਸ੍ਮਿਂ ਦਿਨ੍ਨੇ ਸਬ੍ਬਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਹਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੪੨) ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਦ੍ਧਾ ਆਗਤਸ੍ਸਪਿ ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਾਮਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਹਾਯਿਤ੍વਾ ਪਤਿਸ੍ਸਯੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਬਲਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਬਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯੇ વਣ੍ਣਧਾਤੁ વਾਤਾਤਪੇਹਿ ਕਿਲਮਤਿ, ਪਤਿਸ੍ਸਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, વਣ੍ਣਧਾਤੁ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਬਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਾਦੇ ਕਣ੍ਟਕੋ વਿਜ੍ਝਤਿ, ਖਾਣੁ ਪਹਰਤਿ, ਸਰੀਸਪਾਦਿਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚੇવ ਚੋਰਭਯਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਤਿਸ੍ਸਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਪੀਤਿਸੁਖਂ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮਸੁਖਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾવਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ, ਬਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਂ ਪવਿਸਨਕ੍ਖਣੇ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਕ੍ਖਿਪਸਾਦੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਆવਾਸੇ વਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋ ਚ ਸਬ੍ਬਦਦੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਦਦਾਤਿ ਉਪਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ।
So ca sabbadado hotīti āvāsadānasmiṃ dinne sabbadānaṃ dinnameva hotīti katvā vuttaṃ. Tathā hi (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.42) dve tayo gāme piṇḍāya caritvā kiñci aladdhā āgatassapi chāyūdakasampannaṃ ārāmaṃ pavisitvā nahāyitvā patissaye muhuttaṃ nipajjitvā uṭṭhāya nisinnassa kāye balaṃ āharitvā pakkhittaṃ viya hoti, bahi vicarantassa ca kāye vaṇṇadhātu vātātapehi kilamati, patissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya muhuttaṃ nipannassa visabhāgasantati vūpasammati, sabhāgasantati patiṭṭhāti, vaṇṇadhātu āharitvā pakkhittā viya hoti, bahi vicarantassa ca pāde kaṇṭako vijjhati, khāṇu paharati, sarīsapādiparissayā ceva corabhayañca uppajjati, patissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya nipannassa sabbe parissayā na honti, sajjhāyantassa dhammapītisukhaṃ, kammaṭṭhānaṃ manasikarontassa upasamasukhañca uppajjati bahiddhāvikkhepābhāvato, bahi vicarantassa ca sedā muccanti, akkhīni phandanti, senāsanaṃ pavisanakkhaṇe mañcapīṭhāni na paññāyanti, muhuttaṃ nisinnassa pana akkhipasādo āharitvā pakkhitto viya hoti, dvāravātapānamañcapīṭhādīni paññāyanti, etasmiñca āvāse vasantaṃ disvā manussā catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahanti. Tena vuttaṃ ‘‘so ca sabbadado hoti, yo dadāti upassaya’’nti.
੨੯੬. ਆવਿਞ੍ਛਨਚ੍ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਆવਿਞ੍ਛਨਰਜ੍ਜੁਨ੍ਤਿ ਕવਾਟੇਯੇવ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਰਜ੍ਜੁਕੇਨ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਰਂ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਆવਿਞ੍ਛਨਰਜ੍ਜੁਕਂ। ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਭੋਗੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਚਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਦੀਪਿਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਤਾ ਹੋਤਿ, વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚੇਤਿਯੇ વੇਦਿਕਾਸਦਿਸਨ੍ਤਿ વਾਤਪਾਨਬਾਹਾਸੁ ਚੇਤਿਯੇ વੇਦਿਕਾਯ વਿਯ ਪਟ੍ਟਿਕਾਦੀਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ। ਥਮ੍ਭਕવਾਤਪਾਨਂ ਨਾਮ ਤਿਰਿਯਂ ਦਾਰੂਨਿ ਅਦਤ੍વਾ ਉਜੁਕਂ ਠਿਤੇਹਿ ਏવ વੇਣੁਸਲਾਕਾਦੀਹਿ ਕਤਂ।
296.Āviñchanacchiddanti yattha aṅguliṃ pavesetvā dvāraṃ ākaḍḍhantā dvārabāhaṃ phusāpenti, tassetaṃ adhivacanaṃ. Āviñchanarajjunti kavāṭeyeva chiddaṃ katvā tattha pavesetvā yena rajjukena kaḍḍhantā dvāraṃ phusāpenti, taṃ āviñchanarajjukaṃ. Senāsanaparibhoge akappiyacammaṃ nāma natthīti dassanatthaṃ ‘‘sacepi dīpinaṅguṭṭhena katā hoti, vaṭṭatiyevā’’ti vuttaṃ. Cetiye vedikāsadisanti vātapānabāhāsu cetiye vedikāya viya paṭṭikādīhi dassetvā kataṃ. Thambhakavātapānaṃ nāma tiriyaṃ dārūni adatvā ujukaṃ ṭhitehi eva veṇusalākādīhi kataṃ.
વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vihārānujānanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਂ • Vihārānujānanaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾ • Vihārānujānanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾ • Vihārānujānanakathā
