| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೨. ವಿಜಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
2. Vijayattheragāthāvaṇṇanā
ಯಸ್ಸಾಸವಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ವಿಜಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ಪಿಯದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ತಸ್ಸ ಥೂಪಸ್ಸ ರತನಖಚಿತಂ ವೇದಿಕಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಳಾರಂ ವೇದಿಕಾಮಹಂ ಕಾರೇಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಅನೇಕಸತೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಣಿಓಭಾಸೇನ ವಿಚರಿ। ಏವಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ವಿಜಯೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಿಜ್ಜಾಸು ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಗತೋ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಝಾನಲಾಭೀ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ಸುತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಪ್ಪಸಾದೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ತಸ್ಸ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೫.೧೦-೧೪) –
Yassāsavāparikkhīṇāti āyasmato vijayattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro piyadassissa bhagavato kāle vibhavasampanne kule nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa thūpassa ratanakhacitaṃ vedikaṃ kāretvā tattha uḷāraṃ vedikāmahaṃ kāresi. So tena puññakammena anekasate attabhāve maṇiobhāsena vicari. Evaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti, vijayotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gato tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññāyatane jhānalābhī hutvā viharanto buddhuppādaṃ sutvā uppannappasādo satthu santikaṃ upasaṅkamitvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Tassa satthā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.10-14) –
‘‘ನಿಬ್ಬುತೇ ಲೋಕನಾಥಮ್ಹಿ, ಪಿಯದಸ್ಸೀನರುತ್ತಮೇ।
‘‘Nibbute lokanāthamhi, piyadassīnaruttame;
ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಮುತ್ತಾವೇದಿಮಕಾಸಹಂ॥
Pasannacitto sumano, muttāvedimakāsahaṃ.
‘‘ಮಣೀಹಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ, ಅಕಾಸಿಂ ವೇದಿಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Maṇīhi parivāretvā, akāsiṃ vedimuttamaṃ;
ವೇದಿಕಾಯ ಮಹಂ ಕತ್ವಾ, ತತ್ಥ ಕಾಲಙ್ಕತೋ ಅಹಂ॥
Vedikāya mahaṃ katvā, tattha kālaṅkato ahaṃ.
‘‘ಯಂ ಯಂ ಯೋನುಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ದೇವತ್ತಂ ಅಥ ಮಾನುಸಂ।
‘‘Yaṃ yaṃ yonupapajjāmi, devattaṃ atha mānusaṃ;
ಮಣೀ ಧಾರೇನ್ತಿ ಆಕಾಸೇ, ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Maṇī dhārenti ākāse, puññakammassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಸೋಳಸಿತೋ ಕಪ್ಪಸತೇ, ಮಣಿಪ್ಪಭಾಸನಾಮಕಾ।
‘‘Soḷasito kappasate, maṇippabhāsanāmakā;
ಛತ್ತಿಂಸಾಸಿಂಸು ರಾಜಾನೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥
Chattiṃsāsiṃsu rājāno, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಯಸ್ಸಾಸವಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākaronto ‘‘yassāsavā parikkhīṇā’’ti gāthaṃ abhāsi.
೯೨. ತತ್ಥ ಯಸ್ಸಾಸವಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾತಿ ಯಸ್ಸ ಉತ್ತಮಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಾಮಾಸವಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಖೀಣಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಖೇಪಿತಾ। ಆಹಾರೇ ಚ ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಯೋ ಚ ಆಹಾರೇ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೇಹಿ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಗಧಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ, ಆಹಾರಸೀಸೇನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಪಚ್ಚಯಾ ಗಹಿತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪಚ್ಚಯಪರಿಯಾಯೋ ವಾ ಇಧ ಆಹಾರ-ಸದ್ದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಸುಞ್ಞತೋ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಚಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತವಿಮೋಕ್ಖೋಪಿ ಗಹಿತೋಯೇವ, ತೀಣಿಪಿ ಚೇತಾನಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇವ ನಾಮಾನಿ। ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಹಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಸುಞ್ಞಂ, ತೇಹಿ ವಿಮುತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಸುಞ್ಞತವಿಮೋಕ್ಖೋ, ತಥಾ ರಾಗಾದಿನಿಮಿತ್ತಾಭಾವೇನ ಸಙ್ಖಾರನಿಮಿತ್ತಾಭಾವೇನ ಚ ಅನಿಮಿತ್ತಂ , ತೇಹಿ ವಿಮುತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮೋಕ್ಖೋ, ರಾಗಾದಿಪಣಿಧೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಂ, ತೇಹಿ ವಿಮುತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಅಯಮ್ಪಿ ತಿವಿಧೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ ಯಸ್ಸ ಗೋಚರೋ, ಆಕಾಸೇವ ಸಕುನ್ತಾನಂ, ಪದಂ ತಸ್ಸ ದುರನ್ನಯನ್ತಿ ಯಥಾ ಆಕಾಸೇ ಗಚ್ಛನ್ತಾನಂ ಸಕುಣಾನಂ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗತಾ, ಇದಂ ಠಾನಂ ಉರೇನ ಪಹರಿತ್ವಾ ಗತಾ, ಇದಂ ಸೀಸೇನ, ಇದಂ ಪಕ್ಖೇಹೀ’’ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಞಾತುಂ, ಏವಮೇವ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ‘‘ನಿರಯಪದಾದೀಸು ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಪದೇನ ಗತೋ’’ತಿ ಞಾಪೇತುಞ್ಚ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ।
92. Tattha yassāsavā parikkhīṇāti yassa uttamapuggalassa kāmāsavādayo cattāro āsavā sabbaso khīṇā ariyamaggena khepitā. Āhāre ca anissitoti yo ca āhāre taṇhādiṭṭhinissayehi anissito agadhito anajjhāpanno, nidassanamattaṃ, āhārasīsenettha cattāropi paccayā gahitāti daṭṭhabbaṃ. Paccayapariyāyo vā idha āhāra-saddo veditabbo. ‘‘Suññato animitto cā’’ti ettha appaṇihitavimokkhopi gahitoyeva, tīṇipi cetāni nibbānasseva nāmāni. Nibbānañhi rāgādīnaṃ abhāvena suññaṃ, tehi vimuttañcāti suññatavimokkho, tathā rāgādinimittābhāvena saṅkhāranimittābhāvena ca animittaṃ , tehi vimuttañcāti animittavimokkho, rāgādipaṇidhīnaṃ abhāvena appaṇihitaṃ, tehi vimuttañcāti appaṇihito vimokkhoti vuccati. Phalasamāpattivasena taṃ ārammaṇaṃ katvā viharantassa ayampi tividho vimokkho yassa gocaro, ākāseva sakuntānaṃ, padaṃ tassa durannayanti yathā ākāse gacchantānaṃ sakuṇānaṃ ‘‘imasmiṃ ṭhāne pādehi akkamitvā gatā, idaṃ ṭhānaṃ urena paharitvā gatā, idaṃ sīsena, idaṃ pakkhehī’’ti na sakkā ñātuṃ, evameva evarūpassa bhikkhuno ‘‘nirayapadādīsu iminā nāma padena gato’’ti ñāpetuñca na sakkāti.
ವಿಜಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vijayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೨. ವಿಜಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 2. Vijayattheragāthā
