Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
၃. ဝိနယပေယ္ယာလံ
3. Vinayapeyyālaṃ
၂၀၁. အတ္ထဝသေတိ ဝုဒ္ဓိဝိသေသေ အာနိသံသဝိသေသေ။ တေသံ ပန သိက္ခာပဒပညတ္တိကာရဏတ္တာ အာဟ ‘‘ဒ္ဝေ ကာရဏာနိ သန္ဓာယာ’’တိ။ အတ္ထောယေဝ ဝာ အတ္ထဝသော, ဒ္ဝေ အတ္ထေ ဒ္ဝေ ကာရဏာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝာ အတ္ထော ဖလံ တဒဓီနဝုတ္တိတာယ ဝသော ဧတသ္သာတိ အတ္ထဝသော, ကာရဏန္တိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ‘‘အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒ’’န္တိ ဝုတ္တေ အနဘိဇ္ဈာ ဧကော ဓမ္မကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဧဝမိဓာပိ သိက္ခာပဒန္တိ သိက္ခာကောဋ္ဌာသော သိက္ခာယ ဧကော ပဒေသောတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘သိက္ခာပဒံ ပညတ္တန္တိ သိက္ခာကောဋ္ဌာသော ဌပိတော’’တိ။
201.Atthavaseti vuddhivisese ānisaṃsavisese. Tesaṃ pana sikkhāpadapaññattikāraṇattā āha ‘‘dve kāraṇāni sandhāyā’’ti. Atthoyeva vā atthavaso, dve atthe dve kāraṇānīti vuttaṃ hoti. Atha vā attho phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, kāraṇanti evampettha attho daṭṭhabbo. Yathā ‘‘anabhijjhā dhammapada’’nti vutte anabhijjhā eko dhammakoṭṭhāsoti attho hoti. Evamidhāpi sikkhāpadanti sikkhākoṭṭhāso sikkhāya eko padesoti ayamettha attho daṭṭhabboti āha ‘‘sikkhāpadaṃ paññattanti sikkhākoṭṭhāso ṭhapito’’ti.
သင္ဃသုဋ္ဌု နာမ သင္ဃသ္သ သုဋ္ဌုဘာဝော ‘‘သုဋ္ဌု ဒေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၃၉) အာဂတဋ္ဌာနေ ဝိယ ‘‘သုဋ္ဌု, ဘန္တေ’’တိ ဝစနသမ္ပဋိစ္ဆနဘာဝော။ တေနာဟ ‘‘သင္ဃသုဋ္ဌုတာယာတိ သင္ဃသ္သ သုဋ္ဌုဘာဝာယာ’’တိအာဒိ။ ဒုမ္မင္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာတိ ဒုမ္မင္ကူ နာမ ဒုသ္သီလပုဂ္ဂလာ။ ယေ မင္ကုတံ အာပာဒိယမာနာပိ ဒုက္ခေန အာပဇ္ဇန္တိ, ဝီတိက္ကမံ ကရောန္တာ ဝာ ကတ္ဝာ ဝာ န လဇ္ဇန္တိ, တေသံ နိဂ္ဂဟတ္ထာယ။ တေ ဟိ သိက္ခာပဒေ အသတိ ‘‘ကိံ တုမ္ဟေဟိ ဒိဋ္ဌံ, ကိံ သုတံ, ကိံ အမ္ဟေဟိ ကတံ, ကတရသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ကတမံ အာပတ္တိံ ရောပေတ္ဝာ အမ္ဟေ နိဂ္ဂဏ္ဟထာ’’တိ သင္ဃံ ဝိဟေဌေသ္သန္တိ, သိက္ခာပဒေ ပန သတိ တေသံ သင္ဃော သိက္ခာပဒံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန နိဂ္ဂဟေသ္သတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဒုမ္မင္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာ’’တိ။
Saṅghasuṭṭhu nāma saṅghassa suṭṭhubhāvo ‘‘suṭṭhu devā’’ti (pārā. aṭṭha. 39) āgataṭṭhāne viya ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanabhāvo. Tenāha ‘‘saṅghasuṭṭhutāyāti saṅghassa suṭṭhubhāvāyā’’tiādi. Dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti dummaṅkū nāma dussīlapuggalā. Ye maṅkutaṃ āpādiyamānāpi dukkhena āpajjanti, vītikkamaṃ karontā vā katvā vā na lajjanti, tesaṃ niggahatthāya. Te hi sikkhāpade asati ‘‘kiṃ tumhehi diṭṭhaṃ, kiṃ sutaṃ, kiṃ amhehi kataṃ, katarasmiṃ vatthusmiṃ katamaṃ āpattiṃ ropetvā amhe niggaṇhathā’’ti saṅghaṃ viheṭhessanti, sikkhāpade pana sati tesaṃ saṅgho sikkhāpadaṃ dassetvā dhammena vinayena satthusāsanena niggahessati. Tena vuttaṃ ‘‘dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyā’’ti.
ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရာယာတိ ပေသလာနံ ပိယသီလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရတ္ထာယ။ ပိယသီလာ ဟိ ဘိက္ခူ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ဝေလံ မရိယာဒံ အဇာနန္တာ သိက္ခတ္တယပာရိပူရိယာ ဃဋမာနာ ကိလမန္တိ, ဥဗ္ဗာဠ္ဟာ ဟောန္တိ, ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ ပန သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ဝေလံ မရိယာဒဉ္စ ဉတ္ဝာ သိက္ခတ္တယပာရိပူရိယာ ဃဋေန္တာ န ကိလမန္တိ, န ဥဗ္ဗာဠ္ဟာ ဟောန္တိ။ တေန တေသံ သိက္ခာပဒပ္ပညာပနာ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ယော ဝာ ဒုမ္မင္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟော, သ္ဝေဝ ဧတေသံ ဖာသုဝိဟာရော။ ဒုသ္သီလပုဂ္ဂလေ နိသ္သာယ ဟိ ဥပောသထော န တိဋ္ဌတိ, ပဝာရဏာ န တိဋ္ဌတိ, သင္ဃကမ္မာနိ နပ္ပဝတ္တန္တိ, သာမဂ္ဂီ န ဟောတိ, ဘိက္ခူ အနေကဂ္ဂာ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာကမ္မဋ္ဌာနာဒီနိ အနုယုဉ္ဇိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဒုသ္သီလေသု ပန နိဂ္ဂဟိတေသု သဗ္ဗောပိ အယံ ဥပဒ္ဒဝော န ဟောတိ, တတော ပေသလာ ဘိက္ခူ ဖာသု ဝိဟရန္တိ။ ဧဝံ ‘‘ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရာယာ’’တိ ဧတ္ထ ဒ္ဝိဓာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyāti pesalānaṃ piyasīlānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihāratthāya. Piyasīlā hi bhikkhū kattabbākattabbaṃ sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādaṃ ajānantā sikkhattayapāripūriyā ghaṭamānā kilamanti, ubbāḷhā honti, kattabbākattabbaṃ pana sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādañca ñatvā sikkhattayapāripūriyā ghaṭentā na kilamanti, na ubbāḷhā honti. Tena tesaṃ sikkhāpadappaññāpanā phāsuvihārāya saṃvattati. Yo vā dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho, sveva etesaṃ phāsuvihāro. Dussīlapuggale nissāya hi uposatho na tiṭṭhati, pavāraṇā na tiṭṭhati, saṅghakammāni nappavattanti, sāmaggī na hoti, bhikkhū anekaggā uddesaparipucchākammaṭṭhānādīni anuyuñjituṃ na sakkonti. Dussīlesu pana niggahitesu sabbopi ayaṃ upaddavo na hoti, tato pesalā bhikkhū phāsu viharanti. Evaṃ ‘‘pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyā’’ti ettha dvidhā attho veditabbo.
‘‘န ဝော အဟံ, စုန္ဒ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံယေဝ အာသဝာနံ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’’တိ (ဒီ. နိ. ၃.၁၈၂) ဧတ္ထ ဝိဝာဒမူလဘူတာ ကိလေသာ အာသဝာတိ အာဂတာ။
‘‘Na vo ahaṃ, cunda, diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemī’’ti (dī. ni. 3.182) ettha vivādamūlabhūtā kilesā āsavāti āgatā.
‘‘ယေန ဒေဝူပပတ္ယသ္သ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော ဝာ ဝိဟင္ဂမော။
‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;
ယက္ခတ္တံ ယေန ဂစ္ဆေယ္ယံ၊ မနုသ္သတ္တဉ္စ အဗ္ဗဇေ။
Yakkhattaṃ yena gaccheyyaṃ, manussattañca abbaje;
တေ မယ္ဟံ အာသဝာ ခီဏာ၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝိနဠီကတာ’’တိ။ (အ. နိ. ၄.၃၆) –
Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinaḷīkatā’’ti. (a. ni. 4.36) –
ဧတ္ထ တေဘူမကံ ကမ္မံ အဝသေသာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ။ ဣဓ ပန ပရူပဝာဒဝိပ္ပဋိသာရဝဓဗန္ဓနာဒယော စေဝ အပာယဒုက္ခဘူတာ စ နာနပ္ပကာရာ ဥပဒ္ဒဝာ အာသဝာတိ အာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဝီတိက္ကမပစ္စယာ ပဋိလဒ္ဓဗ္ဗာန’’န္တိအာဒိ။ ယဒိ ဟိ ဘဂဝာ သိက္ခာပဒံ န ပညာပေယ္ယ, တတော အသဒ္ဓမ္မပ္ပဋိသေဝနအဒိန္နာဒာနပာဏာတိပာတာဒိဟေတု ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ ပရူပဝာဒာဒယော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာ နာနပ္ပကာရာ အနတ္ထာ, ယေ စ တန္နိမိတ္တမေဝ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တသ္သ ပညဝိဓဗန္ဓနကမ္မကာရဏာဒိဝသေန မဟာဒုက္ခာနုဘဝနပ္ပကာရာ အနတ္ထာ, တေ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝာနံ သံဝရာယ သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝာနံ ပဋိဃာတာယာ’’တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ဝုစ္စတိ ပစ္စက္ခော အတ္တဘာဝော, တတ္ထ ဘဝာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာ။ သမ္ပရေတဗ္ဗတော ပေစ္စ ဂန္တဗ္ဗတော သမ္ပရာယော, ပရလောကော, တတ္ထ ဘဝာ သမ္ပရာယိကာ။
Ettha tebhūmakaṃ kammaṃ avasesā ca akusalā dhammā. Idha pana parūpavādavippaṭisāravadhabandhanādayo ceva apāyadukkhabhūtā ca nānappakārā upaddavā āsavāti āha – ‘‘diṭṭhadhamme imasmiṃyeva attabhāve vītikkamapaccayā paṭiladdhabbāna’’ntiādi. Yadi hi bhagavā sikkhāpadaṃ na paññāpeyya, tato asaddhammappaṭisevanaadinnādānapāṇātipātādihetu ye uppajjeyyuṃ parūpavādādayo diṭṭhadhammikā nānappakārā anatthā, ye ca tannimittameva nirayādīsu nibbattassa paññavidhabandhanakammakāraṇādivasena mahādukkhānubhavanappakārā anatthā, te sandhāya idaṃ vuttaṃ ‘‘diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti. Diṭṭhadhammo vuccati paccakkho attabhāvo, tattha bhavā diṭṭhadhammikā. Samparetabbato pecca gantabbato samparāyo, paraloko, tattha bhavā samparāyikā.
အကုသလဝေရာနန္တိ ပာဏာတိပာတာဒိပဉ္စဒုစ္စရိတာနံ။ တာနိ ဝေရကာရဏတ္တာ ‘‘ဝေရာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ, ပုဂ္ဂလေသု ပန ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနိ ဝေရာနိ။ တေ ဧဝ ဝာ ဒုက္ခဓမ္မာတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာ ဝဓဗန္ဓနာဒယော။ တေသံ ပက္ခုပစ္ဆေဒနတ္ထာယာတိ တေသံ ပာပိစ္ဆာနံ ပက္ခုပစ္ဆေဒာယ ဂဏဘောဇနသဒိသံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ။ ပဏ္ဍိတမနုသ္သာနန္တိ လောကိယပရိက္ခကဇနာနံ။ တေ ဟိ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ သတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိံ ဉတ္ဝာ ဝာ ယထာပညတ္တံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ ဝာ – ‘‘ယာနိ ဝတ လောကေ မဟာဇနသ္သ ရဇ္ဇနဒုသ္သနမုယ္ဟနဋ္ဌာနာနိ, တေဟိ ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ အာရကာ ဝိဟရန္တိ, ဒုက္ကရံ ဝတ ကရောန္တိ, ဘာရိယံ ဝတ ကရောန္တီ’’တိ ပသာဒံ အာပဇ္ဇန္တိ ဝိနယပိဋကေ ပောတ္ထကံ ဒိသ္ဝာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကတဝေဒိဗ္ရာဟ္မဏော ဝိယ။ ဥပရူပရိပသာဒဘာဝာယာတိ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ပသာဒုပ္ပာဒနတ္ထံ။ ယေပိ ဟိ သာသနေ ပသန္နာ ကုလပုတ္တာ, တေပိ သိက္ခာပဒပညတ္တိံ ဝာ ဉတ္ဝာ ယထာပညတ္တံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ ဘိက္ခူ ဝာ ဒိသ္ဝာ ‘‘အဟော, အယ္ယာ, ဒုက္ကရကာရိနော, ယေ ယာဝဇီဝံ ဧကဘတ္တံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝိနယသံဝရံ အနုပာလေန္တီ’’တိ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ပသီဒန္တိ။
Akusalaverānanti pāṇātipātādipañcaduccaritānaṃ. Tāni verakāraṇattā ‘‘verānī’’ti vuccanti, puggalesu pana uppajjamānāni verāni. Te eva vā dukkhadhammāti heṭṭhā vuttā vadhabandhanādayo. Tesaṃ pakkhupacchedanatthāyāti tesaṃ pāpicchānaṃ pakkhupacchedāya gaṇabhojanasadisaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ. Paṇḍitamanussānanti lokiyaparikkhakajanānaṃ. Te hi sikkhāpadapaññattiyā sati sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā vā yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū disvā vā – ‘‘yāni vata loke mahājanassa rajjanadussanamuyhanaṭṭhānāni, tehi ime samaṇā sakyaputtiyā ārakā viharanti, dukkaraṃ vata karonti, bhāriyaṃ vata karontī’’ti pasādaṃ āpajjanti vinayapiṭake potthakaṃ disvā micchādiṭṭhikatavedibrāhmaṇo viya. Uparūparipasādabhāvāyāti bhiyyo bhiyyo pasāduppādanatthaṃ. Yepi hi sāsane pasannā kulaputtā, tepi sikkhāpadapaññattiṃ vā ñatvā yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū vā disvā ‘‘aho, ayyā, dukkarakārino, ye yāvajīvaṃ ekabhattaṃ brahmacariyaṃ vinayasaṃvaraṃ anupālentī’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdanti.
သဒ္ဓမ္မသ္သ စိရဋ္ဌိတတ္ထန္တိ ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မော, ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော, အဓိဂမသဒ္ဓမ္မောတိ တိဝိဓသ္သပိ သဒ္ဓမ္မသ္သ စိရဋ္ဌိတတ္ထံ။ တတ္ထ ပိဋကတ္တယသင္ဂဟိတံ သဗ္ဗမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မော နာမ။ တေရသ ဓုတဂုဏာ, စုဒ္ဒသ ခန္ဓကဝတ္တာနိ, ဒ္ဝေအသီတိ မဟာဝတ္တာနိ, သီလသမာဓိဝိပသ္သနာတိ အယံ ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော နာမ။ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂာ စတ္တာရိ စ သာမညဖလာနိ နိဗ္ဗာနဉ္စာတိ အယံ အဓိဂမသဒ္ဓမ္မော နာမ။ သော သဗ္ဗော ယသ္မာ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ သတိ ဘိက္ခူ သိက္ခာပဒဉ္စ တသ္သ ဝိဘင္ဂဉ္စ တဒတ္ထဇောတနတ္ထံ အညဉ္စ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိယာပုဏန္တိ, ယထာပညတ္တဉ္စ ပဋိပဇ္ဇမာနာ ပဋိပတ္တိံ ပူရေတ္ဝာ ပဋိပတ္တိယာ အဓိဂန္တဗ္ဗံ လောကုတ္တရဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆန္တိ, တသ္မာ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။
Saddhammassaciraṭṭhitatthanti pariyattisaddhammo, paṭipattisaddhammo, adhigamasaddhammoti tividhassapi saddhammassa ciraṭṭhitatthaṃ. Tattha piṭakattayasaṅgahitaṃ sabbampi buddhavacanaṃ pariyattisaddhammo nāma. Terasa dhutaguṇā, cuddasa khandhakavattāni, dveasīti mahāvattāni, sīlasamādhivipassanāti ayaṃ paṭipattisaddhammo nāma. Cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañcāti ayaṃ adhigamasaddhammo nāma. So sabbo yasmā sikkhāpadapaññattiyā sati bhikkhū sikkhāpadañca tassa vibhaṅgañca tadatthajotanatthaṃ aññañca buddhavacanaṃ pariyāpuṇanti, yathāpaññattañca paṭipajjamānā paṭipattiṃ pūretvā paṭipattiyā adhigantabbaṃ lokuttaradhammaṃ adhigacchanti, tasmā sikkhāpadapaññattiyā ciraṭṭhitiko hoti.
ပဉ္စဝိဓသ္သပိ ဝိနယသ္သာတိ တဒင္ဂဝိနယာဒိဝသေန ပဉ္စပ္ပကာရသ္သ ဝိနယသ္သ။ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၃၉) ပန သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ သတိ သံဝရဝိနယော စ ပဟာနဝိနယော စ သမထဝိနယော စ ပညတ္တိဝိနယော စာတိ စတုဗ္ဗိဓောပိ ဝိနယော အနုဂ္ဂဟိတော ဟောတိ ဥပတ္ထမ္ဘိတော သုပတ္ထမ္ဘိတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယာ’’တိ။ တတ္ထ သံဝရဝိနယောတိ သီလသံဝရော, သတိသံဝရော, ဉာဏသံဝရော, ခန္တိသံဝရော, ဝီရိယသံဝရောတိ ပဉ္စဝိဓောပိ သံဝရော ယထာသကံ သံဝရိတဗ္ဗာနံ ဝိနေတဗ္ဗာနဉ္စ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ သံဝရဏတော သံဝရော, ဝိနယနတော ဝိနယောတိ ဝုစ္စတိ။ ပဟာနဝိနယောတိ တဒင္ဂပ္ပဟာနံ, ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနံ, သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနံ, ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိပ္ပဟာနံ, နိသ္သရဏပ္ပဟာနန္တိ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ ပဟာနံ ယသ္မာ စာဂဋ္ဌေန ပဟာနံ, ဝိနယနဋ္ဌေန ဝိနယော, တသ္မာ ပဟာနဝိနယောတိ ဝုစ္စတိ။ သမထဝိနယောတိ သတ္တ အဓိကရဏသမထာ။ ပညတ္တိဝိနယောတိ သိက္ခာပဒမေဝ။ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ဟိ ဝိဇ္ဇမာနာယ ဧဝ သိက္ခာပဒသမ္ဘဝတော သိက္ခာပဒသင္ခာတော ပညတ္တိဝိနယောတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ အနုဂ္ဂဟိတော ဟောတိ။
Pañcavidhassapivinayassāti tadaṅgavinayādivasena pañcappakārassa vinayassa. Vinayaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 39) pana sikkhāpadapaññattiyā sati saṃvaravinayo ca pahānavinayo ca samathavinayo ca paññattivinayo cāti catubbidhopi vinayo anuggahito hoti upatthambhito supatthambhito. Tena vuttaṃ ‘‘vinayānuggahāyā’’ti. Tattha saṃvaravinayoti sīlasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro, khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti pañcavidhopi saṃvaro yathāsakaṃ saṃvaritabbānaṃ vinetabbānañca kāyaduccaritādīnaṃ saṃvaraṇato saṃvaro, vinayanato vinayoti vuccati. Pahānavinayoti tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānanti pañcavidhampi pahānaṃ yasmā cāgaṭṭhena pahānaṃ, vinayanaṭṭhena vinayo, tasmā pahānavinayoti vuccati. Samathavinayoti satta adhikaraṇasamathā. Paññattivinayoti sikkhāpadameva. Sikkhāpadapaññattiyā hi vijjamānāya eva sikkhāpadasambhavato sikkhāpadasaṅkhāto paññattivinayoti sikkhāpadapaññattiyā anuggahito hoti.
၂၀၂-၂၃၀. ဘိက္ခူနံ ပဉ္စာတိ နိဒာနပာရာဇိကသင္ဃာဒိသေသာနိယတဝိတ္ထာရုဒ္ဒေသဝသေန ပဉ္စ ဘိက္ခူနံ ဥဒ္ဒေသာ။ ဘိက္ခုနီနံ စတ္တာရောတိ ဘိက္ခူနံ ဝုတ္တေသု အနိယတုဒ္ဒေသံ ဌပေတ္ဝာ အဝသေသာ စတ္တာရော။
202-230.Bhikkhūnaṃ pañcāti nidānapārājikasaṅghādisesāniyatavitthāruddesavasena pañca bhikkhūnaṃ uddesā. Bhikkhunīnaṃ cattāroti bhikkhūnaṃ vuttesu aniyatuddesaṃ ṭhapetvā avasesā cattāro.
ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒာတိ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ ဝစနမတ္တေန ပညတ္တဥပသမ္ပဒာ။ ဘဂဝာ ဟိ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝာယ ဥပနိသ္သယသမ္ပန္နံ ပုဂ္ဂလံ ဒိသ္ဝာ ရတ္တပံသုကူလန္တရတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ နီဟရိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဃောသံ နိစ္ဆာရေန္တော ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခု, စရ ဗ္ရဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခသ္သ အန္တကိရိယာယာ’’တိ ဝဒတိ။ တသ္သ သဟေဝ ဘဂဝတော ဝစနေန ဂိဟိလိင္ဂံ အန္တရဓာယတိ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒာ စ ရုဟတိ, ဘဏ္ဍု ကာသာဝဝသနော ဟောတိ – ဧကံ နိဝာသေတ္ဝာ ဧကံ ပာရုပိတ္ဝာ ဧကံ အံသေ ဌပေတ္ဝာ ဝာမအံသကူဋေ အာသတ္တနီလုပ္ပလဝဏ္ဏမတ္တိကာပတ္တော။
Ehibhikkhūpasampadāti ‘‘ehi bhikkhū’’ti vacanamattena paññattaupasampadā. Bhagavā hi ehibhikkhubhāvāya upanissayasampannaṃ puggalaṃ disvā rattapaṃsukūlantarato suvaṇṇavaṇṇaṃ dakkhiṇahatthaṃ nīharitvā brahmaghosaṃ nicchārento ‘‘ehi bhikkhu, cara brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti vadati. Tassa saheva bhagavato vacanena gihiliṅgaṃ antaradhāyati, pabbajjā ca upasampadā ca ruhati, bhaṇḍu kāsāvavasano hoti – ekaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā ekaṃ aṃse ṭhapetvā vāmaaṃsakūṭe āsattanīluppalavaṇṇamattikāpatto.
‘‘တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ ဝာသိ သူစိ စ ဗန္ဓနံ။
‘‘Ticīvarañca patto ca, vāsi sūci ca bandhanaṃ;
ပရိသ္သာဝနေန အဋ္ဌေတေ၊ ယုတ္တယောဂသ္သ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၂၁၅; မ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၂၉၄; ၂.၃၄၉; အ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၄.၁၉၈; ပာရာ. အဋ္ဌ. ၄၅ ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ; အပ. အဋ္ဌ. ၁.အဝိဒူရေနိဒာနကထာ; ဗု. ဝံ. အဋ္ဌ. ၂၇.အဝိဒူရေနိဒာနကထာ; ဇာ. အဋ္ဌ. ၁.အဝိဒူရေနိဒာနကထာ; မဟာနိ. အဋ္ဌ. ၂၀၆) –
Parissāvanena aṭṭhete, yuttayogassa bhikkhuno’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.215; ma. ni. aṭṭha. 1.294; 2.349; a. ni. aṭṭha. 2.4.198; pārā. aṭṭha. 45 padabhājanīyavaṇṇanā; apa. aṭṭha. 1.avidūrenidānakathā; bu. vaṃ. aṭṭha. 27.avidūrenidānakathā; jā. aṭṭha. 1.avidūrenidānakathā; mahāni. aṭṭha. 206) –
ဧဝံ ဝုတ္တေဟိ အဋ္ဌဟိ ပရိက္ခာရေဟိ သရီရေ ပဋိမုက္ကေဟိယေဝ ဝသ္သသတိကတ္ထေရော ဝိယ ဣရိယာပထသမ္ပန္နော ဗုဒ္ဓာစရိယကော ဗုဒ္ဓုပဇ္ဈာယကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒမာနောယေဝ တိဋ္ဌတိ။
Evaṃ vuttehi aṭṭhahi parikkhārehi sarīre paṭimukkehiyeva vassasatikatthero viya iriyāpathasampanno buddhācariyako buddhupajjhāyako sammāsambuddhaṃ vandamānoyeva tiṭṭhati.
သရဏဂမနူပသမ္ပဒာတိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန တိက္ခတ္တုံ ဝာစံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ဝုတ္တေဟိ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ အနုညာတဥပသမ္ပဒာ။ ဩဝာဒူပသမ္ပဒာတိ ဩဝာဒပ္ပဋိဂ္ဂဟဏဥပသမ္ပဒာ။ သာ စ ‘‘တသ္မာတိဟ တေ, ကသ္သပ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘တိဗ္ဗံ မေ ဟိရောတ္တပ္ပံ, ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝိသ္သတိ ထေရေသု နဝေသု မဇ္ဈိမေသူ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ တေ, ကသ္သပ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တသ္မာတိဟ တေ, ကသ္သပ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မံ သုဏိသ္သာမိ ကုသလူပသံဟိတံ, သဗ္ဗံ တံ အဋ္ဌိံ ကတ္ဝာ မနသိ ကရိတ္ဝာ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဟရိတ္ဝာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏိသ္သာမီ’တိ, ဧဝဉ္ဟိ တေ, ကသ္သပ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တသ္မာတိဟ တေ, ကသ္သပ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘သာတသဟဂတာ စ မေ ကာယဂတာသတိ န ဝိဇဟိသ္သတီ’တိ, ဧဝဉ္ဟိ တေ, ကသ္သပ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ (သံ. နိ. ၂.၁၅၄) ဣမိနာ ဩဝာဒပ္ပဋိဂ္ဂဟဏေန မဟာကသ္သပတ္ထေရသ္သ အနုညာတဥပသမ္ပဒာ။
Saraṇagamanūpasampadāti ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vācaṃ bhinditvā vuttehi tīhi saraṇagamanehi anuññātaupasampadā. Ovādūpasampadāti ovādappaṭiggahaṇaupasampadā. Sā ca ‘‘tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘tibbaṃ me hirottappaṃ, paccupaṭṭhitaṃ bhavissati theresu navesu majjhimesū’ti. Evañhi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘yaṃ kiñci dhammaṃ suṇissāmi kusalūpasaṃhitaṃ, sabbaṃ taṃ aṭṭhiṃ katvā manasi karitvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇissāmī’ti, evañhi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘sātasahagatā ca me kāyagatāsati na vijahissatī’ti, evañhi te, kassapa, sikkhitabba’’nti (saṃ. ni. 2.154) iminā ovādappaṭiggahaṇena mahākassapattherassa anuññātaupasampadā.
ပဉ္ဟဗ္ယာကရဏူပသမ္ပဒာ နာမ သောပာကသ္သ အနုညာတဥပသမ္ပဒာ။ ဘဂဝာ ကိရ ပုဗ္ဗာရာမေ အနုစင္ကမန္တံ သောပာကသာမဏေရံ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကသညာတိ ဝာ, သောပာက, ရူပသညာတိ ဝာ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ နာနာဗ္ယဉ္ဇနာ, ဥဒာဟု ဧကတ္ထာ ဗ္ယဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ ဒသ အသုဘနိသ္သိတေ ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆိ။ သော ဗ္ယာကာသိ။ ဘဂဝာ တသ္သ သာဓုကာရံ ဒတ္ဝာ ‘‘ကတိဝသ္သောသိ, တ္ဝံ သောပာကာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သတ္တဝသ္သောဟံ ဘဂဝာတိ။ သောပာက, တ္ဝံ မမ သဗ္ဗညုတညာဏေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတ္ဝာ ပဉ္ဟေ ဗ္ယာကာသီတိ အာရဒ္ဓစိတ္တော ဥပသမ္ပဒံ အနုဇာနိ။ အယံ ပဉ္ဟဗ္ယာကရဏူပသမ္ပဒာ။
Pañhabyākaraṇūpasampadā nāma sopākassa anuññātaupasampadā. Bhagavā kira pubbārāme anucaṅkamantaṃ sopākasāmaṇeraṃ ‘‘uddhumātakasaññāti vā, sopāka, rūpasaññāti vā ime dhammā nānatthā nānābyañjanā, udāhu ekatthā byañjanameva nāna’’nti dasa asubhanissite pañhe pucchi. So byākāsi. Bhagavā tassa sādhukāraṃ datvā ‘‘kativassosi, tvaṃ sopākā’’ti pucchi. Sattavassohaṃ bhagavāti. Sopāka, tvaṃ mama sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā pañhe byākāsīti āraddhacitto upasampadaṃ anujāni. Ayaṃ pañhabyākaraṇūpasampadā.
ဉတ္တိစတုတ္ထဥပသမ္ပဒာ နာမ ဘိက္ခူနံ ဧတရဟိ ဥပသမ္ပဒာ။ ဂရုဓမ္မူပသမ္ပဒာတိ ဂရုဓမ္မပ္ပဋိဂ္ဂဟဏေန ဥပသမ္ပဒာ။ သာ စ မဟာပဇာပတိယာ အဋ္ဌဂရုဓမ္မပ္ပဋိဂ္ဂဟဏေန အနုညာတာ ။ ဥဘတောသင္ဃေ ဥပသမ္ပဒာ နာမ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုနိသင္ဃတော ဉတ္တိစတုတ္ထေန, ဘိက္ခုသင္ဃတော ဉတ္တိစတုတ္ထေနာတိ ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ ကမ္မေဟိ အနုညာတာ အဋ္ဌဝာစိကူပသမ္ပဒာ။ ဒူတေန ဥပသမ္ပဒာ နာမ အဍ္ဎကာသိယာ ဂဏိကာယ အနုညာတာ ဥပသမ္ပဒာ။
Ñatticatutthaupasampadā nāma bhikkhūnaṃ etarahi upasampadā. Garudhammūpasampadāti garudhammappaṭiggahaṇena upasampadā. Sā ca mahāpajāpatiyā aṭṭhagarudhammappaṭiggahaṇena anuññātā . Ubhatosaṅghe upasampadā nāma bhikkhuniyā bhikkhunisaṅghato ñatticatutthena, bhikkhusaṅghato ñatticatutthenāti imehi dvīhi kammehi anuññātā aṭṭhavācikūpasampadā. Dūtena upasampadā nāma aḍḍhakāsiyā gaṇikāya anuññātā upasampadā.
ဉတ္တိကမ္မံ နဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတီတိ ကတမာနိ နဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ? ဩသာရဏံ, နိသ္သာရဏံ, ဥပောသထော, ပဝာရဏာ, သမ္မုတိ, ဒာနံ, ပဋိဂ္ဂဟံ, ပစ္စုက္ကဍ္ဎနံ, ကမ္မလက္ခဏညေဝ နဝမန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ နဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမသ္သ အာယသ္မတော ဥပသမ္ပဒာပေက္ခော, အနုသိဋ္ဌော သော မယာ, ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, ဣတ္ထန္နာမော အာဂစ္ဆေယ္ယ, အာဂစ္ဆာဟီတိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ (မဟာဝ. ၁၂၆) ဧဝံ ဥပသမ္ပဒာပေက္ခသ္သ ဩသာရဏာ ဩသာရဏာ နာမ။
Ñattikammaṃnava ṭhānāni gacchatīti katamāni nava ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ, nissāraṇaṃ, uposatho, pavāraṇā, sammuti, dānaṃ, paṭiggahaṃ, paccukkaḍḍhanaṃ, kammalakkhaṇaññeva navamanti evaṃ vuttāni nava ṭhānāni gacchati. Tattha ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmo itthannāmassa āyasmato upasampadāpekkho, anusiṭṭho so mayā, yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo āgaccheyya, āgacchāhīti vattabbo’’ti (mahāva. 126) evaṃ upasampadāpekkhassa osāraṇā osāraṇā nāma.
‘‘သုဏန္တု မေ, အာယသ္မန္တာ, အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ဓမ္မကထိကော, ဣမသ္သ နေဝ သုတ္တံ အာဂစ္ဆတိ, နော သုတ္တဝိဘင္ဂော, သော အတ္ထံ အသလ္လက္ခေတ္ဝာ ဗ္ယဉ္ဇနစ္ဆာယာယ အတ္ထံ ပဋိဗာဟတိ။ ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ ဝုဋ္ဌာပေတ္ဝာ အဝသေသာ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယ္ယာမာ’’တိ ဧဝံ ဥဗ္ဗာဟိကဝိနိစ္ဆယေ ဓမ္မကထိကသ္သ ဘိက္ခုနော နိသ္သာရဏာ နိသ္သာရဏာ နာမ။
‘‘Suṇantu me, āyasmantā, ayaṃ itthannāmo bhikkhu dhammakathiko, imassa neva suttaṃ āgacchati, no suttavibhaṅgo, so atthaṃ asallakkhetvā byañjanacchāyāya atthaṃ paṭibāhati. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, itthannāmaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpetvā avasesā imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasameyyāmā’’ti evaṃ ubbāhikavinicchaye dhammakathikassa bhikkhuno nissāraṇā nissāraṇā nāma.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, အဇ္ဇုပောသထော ပန္နရသော။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ဥပောသထံ ကရေယ္ယာ’’တိ ဧဝံ ဥပောသထကမ္မဝသေန ဌပိတာ ဉတ္တိ ဥပောသထော နာမ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ajjuposatho pannaraso. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho uposathaṃ kareyyā’’ti evaṃ uposathakammavasena ṭhapitā ñatti uposatho nāma.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, အဇ္ဇ ပဝာရဏာ ပန္နရသီ။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ပဝာရေယ္ယာ’’တိ ဧဝံ ပဝာရဏာကမ္မဝသေန ဌပိတာ ဉတ္တိ ပဝာရဏာ နာမ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ajja pavāraṇā pannarasī. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho pavāreyyā’’ti evaṃ pavāraṇākammavasena ṭhapitā ñatti pavāraṇā nāma.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမသ္သ အာယသ္မတော ဥပသမ္ပဒာပေက္ခော။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမံ အနုသာသေယ္ယ’’န္တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမံ အနုသာသေယ္ယာ’’တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမံ အန္တရာယိကေ ဓမ္မေ ပုစ္ဆေယ္ယ’’န္တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမံ အန္တရာယိကေ ဓမ္မေ ပုစ္ဆေယ္ယာ’’တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမံ ဝိနယံ ပုစ္ဆေယ္ယ’’န္တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမံ ဝိနယံ ပုစ္ဆေယ္ယာ’’တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမေန ဝိနယံ ပုဋ္ဌော ဝိသ္သဇ္ဇေယ္ယ’’န္တိ, ‘‘ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမေန ဝိနယံ ပုဋ္ဌော ဝိသ္သဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ ဧဝံ အတ္တာနံ ဝာ ပရံ ဝာ သမ္မန္နိတုံ ဌပိတာ ဉတ္တိ သမ္မုတိ နာမ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmo itthannāmassa āyasmato upasampadāpekkho. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmaṃ anusāseyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmaṃ anusāseyyā’’ti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmaṃ antarāyike dhamme puccheyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmaṃ antarāyike dhamme puccheyyā’’ti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmaṃ vinayaṃ puccheyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmaṃ vinayaṃ puccheyyā’’ti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmena vinayaṃ puṭṭho vissajjeyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmena vinayaṃ puṭṭho vissajjeyyā’’ti evaṃ attānaṃ vā paraṃ vā sammannituṃ ṭhapitā ñatti sammuti nāma.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, ဣဒံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော နိသ္သဂ္ဂိယံ သင္ဃသ္သ နိသ္သဋ္ဌံ။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော ဒဒေယ္ယာ’’တိ, ‘‘ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, အာယသ္မန္တာ ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော ဒဒေယ္ယု’’န္တိ ဧဝံ နိသ္သဋ္ဌစီဝရပတ္တာဒီနံ ဒာနံ ဒာနံ နာမ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyaṃ saṅghassa nissaṭṭhaṃ. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyā’’ti, ‘‘yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, āyasmantā imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyu’’nti evaṃ nissaṭṭhacīvarapattādīnaṃ dānaṃ dānaṃ nāma.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ သရတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ ဒေသေတိ။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ’’န္တိ, ‘‘ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော အာပတိံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ’’န္တိ, တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ပသ္သသီ’’တိ? အာမ ပသ္သာမီတိ။ ‘‘အာယတိံ သံဝရေယ္ယာသီ’’တိ ဧဝံ အာပတ္တိပ္ပဋိဂ္ဂဟော ပဋိဂ္ဂဟော နာမ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’’nti, ‘‘yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpatiṃ paṭiggaṇheyya’’nti, tena vattabbo ‘‘passasī’’ti? Āma passāmīti. ‘‘Āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti evaṃ āpattippaṭiggaho paṭiggaho nāma.
‘‘သုဏန္တု မေ, အာယသ္မန္တာ အာဝာသိကာ, ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, ဣဒာနိ ဥပောသထံ ကရေယ္ယာမ, ပာတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယာမ, အာဂမေ ကာလေ ပဝာရေယ္ယာမာ’’တိ, တေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ သင္ဃေ အဓိကရဏကာရကာ တံ ကာလံ အနုဝသေယ္ယုံ, အာဝာသိကေန ဘိက္ခုနာ ဗ္ယတ္တေန ပဋိဗလေန အာဝာသိကာ ဘိက္ခူ ဉာပေတဗ္ဗာ ‘‘သုဏန္တု မေ, အာယသ္မန္တာ အာဝာသိကာ, ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, ဣဒာနိ ဥပောသထံ ကရေယ္ယာမ, ပာတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယာမ, အာဂမေ ဇုဏ္ဟေ ပဝာရေယ္ယာမာ’’တိ ဧဝံ ကတာ ပဝာရဏာ ပစ္စုက္ကဍ္ဎနာ နာမ။
‘‘Suṇantu me, āyasmantā āvāsikā, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, idāni uposathaṃ kareyyāma, pātimokkhaṃ uddiseyyāma, āgame kāle pavāreyyāmā’’ti, te ce, bhikkhave, bhikkhū bhaṇḍanakārakā kalahakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā taṃ kālaṃ anuvaseyyuṃ, āvāsikena bhikkhunā byattena paṭibalena āvāsikā bhikkhū ñāpetabbā ‘‘suṇantu me, āyasmantā āvāsikā, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, idāni uposathaṃ kareyyāma, pātimokkhaṃ uddiseyyāma, āgame juṇhe pavāreyyāmā’’ti evaṃ katā pavāraṇā paccukkaḍḍhanā nāma.
သဗ္ဗေဟေဝ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတဗ္ဗံ, သန္နိပတိတ္ဝာ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော, အမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟု အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယ။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ဣမံ အဓိကရဏံ တိဏဝတ္ထာရကေန ဝူပသမေယ္ယ ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တ’’န္တိ ဧဝံ တိဏဝတ္ထာရကသမထေ ကတာ သဗ္ဗပဌမာ သဗ္ဗသင္ဂာဟိကဉတ္တိ ကမ္မလက္ခဏံ နာမ။
Sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabbaṃ, sannipatitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahu assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ adhikaraṇaṃ tiṇavatthārakena vūpasameyya ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihipaṭisaṃyutta’’nti evaṃ tiṇavatthārakasamathe katā sabbapaṭhamā sabbasaṅgāhikañatti kammalakkhaṇaṃ nāma.
ဉတ္တိဒုတိယံ ကမ္မံ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတီတိ ကတမာနိ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ? ဩသာရဏံ , နိသ္သာရဏံ, သမ္မုတိ, ဒာနံ, ဥဒ္ဓရဏံ, ဒေသနံ, ကမ္မလက္ခဏညေဝ သတ္တမန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ဝဍ္ဎသ္သ လိစ္ဆဝိနော ပတ္တနိက္ကုဇ္ဇနဝသေန ခန္ဓကေ ဝုတ္တာ နိသ္သာရဏာ, တသ္သေဝ ပတဥက္ကုဇ္ဇနဝသေန ဝုတ္တာ ဩသာရဏာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သီမာသမ္မုတိ တိစီဝရေန အဝိပ္ပဝာသသမ္မုတိ သန္ထတသမ္မုတိ ဘတ္တုဒ္ဒေသကသေနာသနဂ္ဂာဟာပကဘဏ္ဍာဂာရိက- စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂာဟက-စီဝရဘာဇက-ယာဂုဘာဇက-ဖလဘာဇက-ခဇ္ဇဘာဇက-အပ္ပမတ္တကဝိသ္သဇ္ဇက- သာဋိယဂ္ဂာဟာပက-ပတ္တဂ္ဂာဟာပက-အာရာမိကပေသက-သာမဏေရပေသကသမ္မုတီတိ ဧတာသံ သမ္မုတီနံ ဝသေန သမ္မုတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကဌိနစီဝရဒာနမတကစီဝရဒာနဝသေန ဒာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကဌိနုဒ္ဓာရဏဝသေန ဥဒ္ဓာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကုဋိဝတ္ထုဝိဟာရဝတ္ထုဒေသနာဝသေန ဒေသနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယာ ပန တိဏဝတ္ထာရကသမထေ သဗ္ဗသင္ဂာဟိကဉတ္တိဉ္စ ဧကေကသ္မိံ ပက္ခေ ဧကေကံ ဉတ္တိဉ္စာတိ တိသ္သောပိ ဉတ္တိယော ဌပေတ္ဝာ ပုန ဧကသ္မိံ ပက္ခေ ဧကာ, ဧကသ္မိံ ပက္ခေ ဧကာတိ ဒ္ဝေပိ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝာစာ ဝုတ္တာ။ တာသံ ဝသေန ကမ္မလက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Ñattidutiyaṃkammaṃ satta ṭhānāni gacchatīti katamāni satta ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ , nissāraṇaṃ, sammuti, dānaṃ, uddharaṇaṃ, desanaṃ, kammalakkhaṇaññeva sattamanti evaṃ vuttāni satta ṭhānāni gacchati. Tattha vaḍḍhassa licchavino pattanikkujjanavasena khandhake vuttā nissāraṇā, tasseva pataukkujjanavasena vuttā osāraṇā ca veditabbā. Sīmāsammuti ticīvarena avippavāsasammuti santhatasammuti bhattuddesakasenāsanaggāhāpakabhaṇḍāgārika- cīvarappaṭiggāhaka-cīvarabhājaka-yāgubhājaka-phalabhājaka-khajjabhājaka-appamattakavissajjaka- sāṭiyaggāhāpaka-pattaggāhāpaka-ārāmikapesaka-sāmaṇerapesakasammutīti etāsaṃ sammutīnaṃ vasena sammuti veditabbā. Kaṭhinacīvaradānamatakacīvaradānavasena dānaṃ veditabbaṃ. Kaṭhinuddhāraṇavasena uddhāro veditabbo. Kuṭivatthuvihāravatthudesanāvasena desanā veditabbā. Yā pana tiṇavatthārakasamathe sabbasaṅgāhikañattiñca ekekasmiṃ pakkhe ekekaṃ ñattiñcāti tissopi ñattiyo ṭhapetvā puna ekasmiṃ pakkhe ekā, ekasmiṃ pakkhe ekāti dvepi ñattidutiyakammavācā vuttā. Tāsaṃ vasena kammalakkhaṇaṃ veditabbaṃ.
ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတီတိ ကတမာနိ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ? ဩသာရဏံ, နိသ္သာရဏံ, သမ္မုတိ, ဒာနံ, နိဂ္ဂဟံ, သမနုဘာသနံ, ကမ္မလက္ခဏညေဝ သတ္တမန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ တဇ္ဇနီယကမ္မာဒီနံ သတ္တန္နံ ကမ္မာနံ ဝသေန နိသ္သာရဏာ, တေသံယေဝ စ ကမ္မာနံ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘနဝသေန ဩသာရဏာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဘိက္ခုနောဝာဒကသမ္မုတိဝသေန သမ္မုတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပရိဝာသဒာနမာနတ္တဒာနဝသေန ဒာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မူလာယပဋိကသ္သနကမ္မဝသေန နိဂ္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ, အဋ္ဌ ယာဝတတိယကာ, အရိဋ္ဌော, စဏ္ဍကာဠီ စ ဣမေတေ ယာဝတတိယကာတိ ဣမာသံ ဧကာဒသန္နံ သမနုဘာသနာနံ ဝသေန သမနုဘာသနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥပသမ္ပဒကမ္မအဗ္ဘာနကမ္မဝသေန ကမ္မလက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Ñatticatutthakammaṃ satta ṭhānāni gacchatīti katamāni satta ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ, nissāraṇaṃ, sammuti, dānaṃ, niggahaṃ, samanubhāsanaṃ, kammalakkhaṇaññeva sattamanti evaṃ vuttāni satta ṭhānāni gacchati. Tattha tajjanīyakammādīnaṃ sattannaṃ kammānaṃ vasena nissāraṇā, tesaṃyeva ca kammānaṃ paṭippassambhanavasena osāraṇā veditabbā. Bhikkhunovādakasammutivasena sammuti veditabbā. Parivāsadānamānattadānavasena dānaṃ veditabbaṃ. Mūlāyapaṭikassanakammavasena niggaho veditabbo. Ukkhittānuvattakā, aṭṭha yāvatatiyakā, ariṭṭho, caṇḍakāḷī ca imete yāvatatiyakāti imāsaṃ ekādasannaṃ samanubhāsanānaṃ vasena samanubhāsanā veditabbā. Upasampadakammaabbhānakammavasena kammalakkhaṇaṃ veditabbaṃ.
ဓမ္မသမ္မုခတာတိအာဒီသု ယေန ဓမ္မေန, ယေန ဝိနယေန, ယေန သတ္ထုသာသနေန သင္ဃော ကမ္မံ ကရောတိ, အယံ ဓမ္မသမ္မုခတာ, ဝိနယသမ္မုခတာ, သတ္ထုသာသနသမ္မုခတာ။ တတ္ထ ဓမ္မောတိ ဘူတဝတ္ထု။ ဝိနယောတိ စောဒနာ စေဝ သာရဏာ စ။ သတ္ထုသာသနံ နာမ ဉတ္တိသမ္ပဒာ စေဝ အနုသာဝနသမ္ပဒာ စ။ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ, တေ အာဂတာ ဟောန္တိ, ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒော အာဟဋော ဟောတိ, သမ္မုခီဘူတာ နပ္ပဋိက္ကောသန္တိ, အယံ သင္ဃသမ္မုခတာ။ ယသ္သ သင္ဃော ကမ္မံ ကရောတိ, တသ္သ သမ္မုခီဘာဝော ပုဂ္ဂလသမ္မုခတာ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။
Dhammasammukhatātiādīsu yena dhammena, yena vinayena, yena satthusāsanena saṅgho kammaṃ karoti, ayaṃ dhammasammukhatā, vinayasammukhatā, satthusāsanasammukhatā. Tattha dhammoti bhūtavatthu. Vinayoti codanā ceva sāraṇā ca. Satthusāsanaṃ nāma ñattisampadā ceva anusāvanasampadā ca. Yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhaṭo hoti, sammukhībhūtā nappaṭikkosanti, ayaṃ saṅghasammukhatā. Yassa saṅgho kammaṃ karoti, tassa sammukhībhāvo puggalasammukhatā. Sesamettha vuttanayattā uttānatthameva.
ဣတိ မနောရထပူရဏိယာ အင္ဂုတ္တရနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ
Iti manorathapūraṇiyā aṅguttaranikāya-aṭṭhakathāya
ဒုကနိပာတဝဏ္ဏနာယ အနုတ္တာနတ္ထဒီပနာ သမတ္တာ။
Dukanipātavaṇṇanāya anuttānatthadīpanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၃. ဝိနယပေယ္ယာလံ • 3. Vinayapeyyālaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၃. ဝိနယပေယ္ယာလံ • 3. Vinayapeyyālaṃ