| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
Vinītavatthuvaṇṇanā
੨੨੩. ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਝਾਨਭੂਮਿਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤਿਣ੍ਣਂ વਿવੇਕਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਉਪਧਿવਿવੇਕਾਨਂ।
223.Sekkhabhūmiyanti iminā jhānabhūmimpi saṅgaṇhāti. Tiṇṇaṃ vivekānanti kāyacittaupadhivivekānaṃ.
ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣਸ੍ਸ ਭੋਜਨਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾવ ਭੋਜਨਪਰਿਯੋਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਭੁਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਨ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਮ੍ਭਾવਨਿਚ੍ਛਾਯ ਚੀવਰਸਣ੍ਠਪਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ।
Piṇḍāya caraṇassa bhojanapariyosānattā vuttaṃ ‘‘yāva bhojanapariyosāna’’nti. Bhutvā āgacchantassapi puna vuttanayeneva sambhāvanicchāya cīvarasaṇṭhapanādīni karontassa dukkaṭameva.
੨੨੫. ਆਰਾਧਨੀਯੋ, ਆવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੇਨਾਤਿ વਤ੍ਥੁਦ੍વਯਂ ਏਕਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਦ੍વੀਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਆਰੋਚਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਸੁ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਰੋਪਿਤਂ।
225.Ārādhanīyo, āvuso, dhammo āraddhavīriyenāti vatthudvayaṃ ekasadisampi dvīhi bhikkhūhi visuṃ visuṃ ārocitattā bhagavatā vinicchinitaṃ sabbampi vinītavatthūsu āropetabbanti pāḷiyaṃ āropitaṃ.
੨੨੬. ਪਸਾਦਭਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਕੇવਲਂ ਪਸਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਭਣਨਂ, ਨ ਪਨ ‘‘ਸਭਾવਤੋ ਏਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਯਦਿ ਪਨ ‘‘ਏਤੇ ਸਭਾવਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਆਯਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ।
226.Pasādabhaññanti kevalaṃ pasādamattena bhaṇanaṃ, na pana ‘‘sabhāvato ete arahantoyevā’’ti cintetvā. Tenevettha anāpatti vuttā. Yadi pana ‘‘ete sabhāvato arahantoyevā’’ti maññamāno ‘‘āyantu bhonto arahanto’’tiādīni vadati, na sampaṭicchitabbaṃ.
੨੨੭. ਪਦਸਾ ਗਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤਿਕਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਾਨੇਨ વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਾਮਯਿਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਯੋ ਇਮਮ੍ਹਾ ਆવਾਸਾ ਪਠਮਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਮਯਂ ‘ਅਰਹਾ’ਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਤਿਕਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ਅਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਮਂ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਪਿ ਸਹ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਭਾવਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ‘ਉਟ੍ਠੇਥ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਏਥ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’ਤਿ ਏવਂ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਗਮਨੇ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏਤਂ ਪਨ ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਧ ਅਰਹਨ੍ਤੋਯੇવ વਸਨ੍ਤੂਤਿ ਯਦਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਤਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਕਤਿਕવਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ, વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨਾਨਾવੇਰਜ੍ਜਕਾਤਿ ਨਾਨਾਜਨਪਦવਾਸਿਨੋ। ਸਙ੍ਘਲਾਭੋਤਿ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੁਣਨਕੋਟ੍ਠਾਸੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਇਮਿਨਾવ ਨੀਹਾਰੇਨ ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਸੇਸੇਨ ਸਙ੍ਘਲਾਭਸ੍ਸ ਸਾਮਿਭਾવਾਪਾਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤੋ। વਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕੇਕਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਦਾਤੁਂ, ਈਦਿਸਂ વਾ ਦਾਤੁਂ, ਏਤ੍ਤਕਾਨਂ વਾ ਦਾਤੁਂ, ਈਦਿਸਸ੍ਸ વਾ ਦਾਤੁਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
227. Padasā gamanaṃ sandhāya katikāya katattā ‘‘yānena vā’’tiādimāha. Tattha vijjāmayiddhiṃ sandhāya ‘‘iddhiyā’’ti vuttaṃ. Aññamaññaṃ rakkhantīti ‘‘yo imamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkamissati, taṃ mayaṃ ‘arahā’ti jānissāmā’’ti evaṃ katikāya katattā apubbācarimaṃ asuddhacittena gacchantāpi saha nikkhantabhāvato aññamaññaṃ rakkhanti. Keci pana ‘‘hatthapāsaṃ avijahitvā aññamaññassa hatthaṃ gaṇhanto viya gacchantopi ‘uṭṭhetha gacchāma, etha gacchāmā’ti evaṃ saṃvidahitvā gamane pubbāparaṃ gacchantopi nāpajjatī’’ti vadanti. Etaṃ pana adhammikaṃ katikavattanti ‘‘idha arahantoyeva vasantūti yadi bhikkhū katikaṃ karonti, etaṃ adhammikaṃ katikavatta’’nti cūḷagaṇṭhipade vuttaṃ. Heṭṭhā vuttaṃ pana sabbampi katikavattaṃ sandhāya etaṃ vuttanti amhākaṃ khanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Nānāverajjakāti nānājanapadavāsino. Saṅghalābhoti yathāvuḍḍhaṃ attano pāpuṇanakoṭṭhāso. Ayañca paṭikkhepo imināva nīhārena bahisīmaṭṭhānaṃ avisesena saṅghalābhassa sāmibhāvāpādanaṃ sandhāya kato. Visesato pana bahisīmaṭṭhānampi paricchinditvā ekekakoṭṭhāsato ‘‘ettakaṃ dātuṃ, īdisaṃ vā dātuṃ, ettakānaṃ vā dātuṃ, īdisassa vā dātuṃ ruccati saṅghassā’’ti apalokanakammaṃ katvā dātuṃ vaṭṭati.
੨੨੮. ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਲਕ੍ਖਣੋਤਿਆਦੀਸੁ ਕੋ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਲਕ੍ਖਣੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ, ਕੋ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸਿਤਂ ਪਾਤ੍વਾਕਾਸੀਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਯ੍વਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮੇਨਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾવਸਮੇਨ। ਈਸਕਂ ਹਸਿਤਂ ਸਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨ੍ਦਹਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਨ੍ਤਿ ਨਯਿਦਂ ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਂ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਲਿਕਮਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਏਕੋ ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੇਤਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਤੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਾਤਿ ਪੇਤਤ੍ਤਭਾવਾ। ਨ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਦੇવਤ੍ਤਭਾવਾ વਿਯ ਪਕਤਿਯਾ ਆਪਾਥਂ ਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਰੁਚਿਯਾ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤਾਨਂ ਅਨਾਥਭਾવਦਸ੍ਸਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਕਰੁਣਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਰੁਞ੍ਞੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਦੁਭਯਂ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਤਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਸਿਤਂ ਪਾਤ੍વਾਕਾਸੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਧਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ, ਧਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ વਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾવੋ। ਉਪਪਤ੍ਤੀਤਿ ਜਾਤਿ। ਉਪਪਤ੍ਤਿਸੀਸੇਨ ਹਿ ਤਥਾਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਦਤਿ। ਦੁਸ੍ਸਦ੍ਧਾਪਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ। ਦੁਸ੍ਸਦ੍ਧਾਪਯਾਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਨ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਯੇ ਪਨ ਸੁਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਏવਂ ਕਿਰ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ। ਅਥ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇਰੋ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਅਦ੍ਦਸ, ਕਿਮਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਪਨ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ, ਇਤਰੋ ਅਨਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਨ ਅਦ੍ਦਸ।
228.Āyasmā ca lakkhaṇotiādīsu ko panāyasmā lakkhaṇo, kasmā cassa lakkhaṇoti nāmaṃ ahosi, ko cāyasmā mahāmoggallāno, kasmā ca sitaṃ pātvākāsīti taṃ sabbaṃ pakāsetuṃ ‘‘yvāya’’ntiādi āraddhaṃ. Lakkhaṇasampannenāti purisalakkhaṇasampannena. Brahmasamenāti brahmattabhāvasamena. Īsakaṃ hasitaṃ sitanti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti. Aṭṭhikasaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbattaṃ satta’’nti. Ete attabhāvāti petattabhāvā. Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya pakatiyā āpāthaṃ na āgacchanti. Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ. Manussānaṃ dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti. Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampatti-saddo yojetabbo. Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘tañhī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘attano ca sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsī’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati, dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo. Upapattīti jāti. Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati. Dussaddhāpayā honti, tadassa tesaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Dussaddhāpayāti idañca na lakkhaṇattheraṃ sandhāya vuttaṃ, ye pana suṇanti ‘‘evaṃ kira vutta’’nti, te sandhāya. Atha lakkhaṇatthero kasmā na addasa, kimassa dibbacakkhu natthīti? No natthi, mahāmoggallāno pana āvajjento addasa, itaro anāvajjanena na addasa.
વਿਤੁਡੇਨ੍ਤੀਤਿ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਡੇਨ੍ਤਿ, ਅਸਿਧਾਰੂਪਮੇਹਿ ਤਿਖਿਣੇਹਿ ਲੋਹਤੁਣ੍ਡਕੇਹਿ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘વਿਤੁਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ। ਫਾਸੁਲ਼ਨ੍ਤਰਿਕਾਹੀਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ। ਲੋਹਤੁਣ੍ਡਕੇਹੀਤਿ ਲੋਹਸਲਾਕਾਸਦਿਸੇਹਿ, ਕਾਲ਼ਲੋਹਮਯੇਹੇવ વਾ ਤੁਣ੍ਡਕੇਹਿ। ਪਸਾਦੁਸ੍ਸਦਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਤਮਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਕ੍ਕਗਣ੍ਡਸਦਿਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਤਿવਿਯ ਮੁਦੁਸਭਾવਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤਾਤਿ ਗਰਹਨਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਾਮੇਤਂ।
Vituḍentīti vinivijjhitvā ḍenti, asidhārūpamehi tikhiṇehi lohatuṇḍakehi vijjhitvā vijjhitvā ito cito ca gacchantīti attho. Tenāha ‘‘vinivijjhitvā gacchantī’’ti. ‘‘Vitudantī’’ti vā pāṭho. Phāsuḷantarikāhīti bhummatthe nissakkavacanaṃ. Lohatuṇḍakehīti lohasalākāsadisehi, kāḷalohamayeheva vā tuṇḍakehi. Pasādussadāti iminā aṭṭhisaṅghātamattaṃ hutvā paññāyamānānampi kāyappasādassa balavabhāvaṃ dasseti. Pakkagaṇḍasadisāti iminā pana ativiya mudusabhāvataṃ dasseti. Acchariyaṃ vatāti garahanacchariyaṃ nāmetaṃ.
ਚਕ੍ਖੁਭੂਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤਾਤਿ ਏવਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਯਤ੍ਰਾਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਰਾਤਿ ਕਾਰਣવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪਮਾਣੇ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ, ਤੇ ਚ ਖੋ વਿਭਾਗੇਨ ਕਾਮਭવਾਦਿਭੇਦੇ ਭવੇ, ਨਿਰਯਾਦਿਭੇਦਾ ਗਤਿਯੋ, ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਆਦਿવਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ, ਤਥਾਰੂਪੇ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੇ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਮੇ ਉਪਨੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ।
Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo. Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti. Appamāṇe sattanikāye, te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññīādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
ਗੋਘਾਤਕੋਤਿ ਗੁਨ੍ਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਹਨਨਕੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਧਿਤ੍વਾ વਧਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗੁਨ੍ਨਂ ਹਨਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਅਪਰਾਪਰਿਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਬਲવਤਾ ਗੋਘਾਤਕਕਮ੍ਮੇਨ વਿਪਾਕੇ ਦੀਯਮਾਨੇ ਅਲਦ੍ਧੋਕਾਸਂ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਪਕ੍ਕવਿਪਾਕੇ ਇਦਾਨਿ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਂ ‘‘ਅવਸੇਸਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮਸਭਾਗਤਾਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਭਾਗਭਾવੇਨ ਸਦਿਸਭਾવੇਨ। ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਗਤਾਯਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਭਾਗਭਾવੇਨ ਸਦਿਸਭਾવੇਨ। ਯਾਦਿਸੇ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਤਸ੍ਸ ਚ વਿਪਾਕੋ ਪવਤ੍ਤੋ, ਤਾਦਿਸੇਯੇવ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਇਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕੋ ਚ ਪવਤ੍ਤੋਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਸੇવ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕਾવਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਭવਤਿ ਹਿ ਤਂਸਦਿਸੇਪਿ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੋ ਯਥਾ ਸੋ ਏવ ਤਿਤ੍ਤਿਰੋ, ਤਾਨਿਯੇવ ਓਸਧਾਨੀਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕવਿਸਯੇ ‘‘ਕਮ੍ਮਂ વਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਾ’’ਤਿ ਦ੍વਯਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਿਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਤੋ ਭਿਨ੍ਨਂ વਿਸੁਂ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਰਿਕ੍ਖਕવਿਪਾਕਦਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾવਤੋ ਯਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕੇਨ વਿਪਾਕੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ વਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ…ਪੇ॰… ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੂਪਚਿਤਸ੍ਸ ਪੇਤੂਪਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਕਤੋਕਾਸਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਂ ਇਦਾਨਿ ਤਥਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋਤਿ ਗੋਘਾਤਕੋ। ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਪੇਤੋ ਜਾਤੋ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕવਿਪਾਕવਸੇਨ।
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako. Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti. Tassāti gunnaṃ hananakammassa. Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa. Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ, tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ. Kammasabhāgatāyāti kammassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā so eva tittiro, tāniyeva osadhānīti. Yasmā kammasarikkhakavisaye ‘‘kammaṃ vā kammanimittaṃ vā’’ti dvayameva vuttaṃ, yasmā ca gatinimittaṃ viya kammaṃ kammanimittañca kammato bhinnaṃ visuṃ hutvā na tiṭṭhati, tasmā sarikkhakavipākadānassa kāraṇabhāvato yattha kammasarikkhakena vipākena bhavitabbaṃ, tattha kammaṃ vā kammanimittaṃ vā gahetvā paṭisandhi hotīti vadanti. Tenevāha – ‘‘tassa kira…pe… nimittaṃ ahosī’’ti. Tattha nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi. Soti goghātako. Aṭṭhikasaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākavasena.
੨੨੯. ਪੇਸਿਯੋ ਕਤ੍વਾਤਿ ਗਾવਿਂ વਧਿਤ੍વਾ વਧਿਤ੍વਾ ਗੋਮਂਸਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਪੇਸਿਯੋ ਕਤ੍વਾ। ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਕਾਲਨ੍ਤਰਂ ਠਪਨਤ੍ਥਂ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ। ਸੁਕ੍ਖਾਪਿਤਮਂਸਪੇਸੀਨਞ੍ਹਿ વਲ੍ਲੂਰਸਮਞ੍ਞਾਤਿ। ਨਿਪ੍ਪਕ੍ਖਚਮ੍ਮੇਤਿ વਿਗਤਪਕ੍ਖਚਮ੍ਮੇ। ਉਰਬ੍ਭੇ ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਓਰਬ੍ਭਿਕੋ। ਏਲ਼ਕੇਤਿ ਅਜੇ। ਨਿવਾਪਪੁਟ੍ਠੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਨ੍ਨਨਿવਾਪੇਨ ਪੋਸਿਤੇ ਅਸਿਨਾ વਧਿਤ੍વਾ વਧਿਤ੍વਾ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤੋ। ਏਕਂ ਮਿਗਨ੍ਤਿ ਦੀਪਕਮਿਗਂ। ਕਾਰਣਾਹੀਤਿ ਯਾਤਨਾਹਿ। ਞਤ੍વਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਞਤ੍વਾ। ਪੇਸੁਞ੍ਞੁਪਸਂਹਾਰવਸੇਨ ਇਤੋ ਸੁਤਂ ਅਮੁਤ੍ਰ, ਅਮੁਤ੍ਰ વਾ ਸੁਤਂ ਇਧ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਸੂਚਕੋ। ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੇਸਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
229.Pesiyo katvāti gāviṃ vadhitvā vadhitvā gomaṃsaṃ phāletvā pesiyo katvā. Sukkhāpetvāti kālantaraṃ ṭhapanatthaṃ sukkhāpetvā. Sukkhāpitamaṃsapesīnañhi vallūrasamaññāti. Nippakkhacammeti vigatapakkhacamme. Urabbhe hantīti orabbhiko. Eḷaketi aje. Nivāpapuṭṭheti attanā dinnanivāpena posite asinā vadhitvā vadhitvā vikkiṇanto. Ekaṃ miganti dīpakamigaṃ. Kāraṇāhīti yātanāhi. Ñatvāti kammaṭṭhānaṃ ñatvā. Pesuññupasaṃhāravasena ito sutaṃ amutra, amutra vā sutaṃ idha sūcetīti sūcako. Anayabyasanaṃ pāpesi manusseti sambandho.
વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਮਚ੍ਚੋਤਿ ਰਞ੍ਞਾ ਅਡ੍ਡਕਰਣੇ ਠਪਿਤੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯਮਹਾਮਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਗਾਮਜਨਕਾਯਂ ਕੂਟਟ੍ਠੇਨ વਞ੍ਚੇਤੀਤਿ ‘‘ਗਾਮਕੂਟੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕੇਚਿ ‘‘ਤਾਦਿਸੋਯੇવ ਗਾਮਜੇਟ੍ਠਕੋ ਗਾਮਕੂਟੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਮੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ। ਰਹਸ੍ਸਙ੍ਗੇ ਨਿਸੀਦਨવਸੇਨ વਿਸਮਾ ਨਿਸਜ੍ਜਾ ਅਹੋਸਿ। ਫੁਸਨ੍ਤੋਤਿ ਥੇਯ੍ਯਾਯ ਫੁਸਨ੍ਤੋ।
Vinicchayāmaccoti raññā aḍḍakaraṇe ṭhapito vinicchayamahāmatto. So hi gāmajanakāyaṃ kūṭaṭṭhena vañcetīti ‘‘gāmakūṭo’’ti vuccati. Keci ‘‘tādisoyeva gāmajeṭṭhako gāmakūṭo’’ti vadanti. Samena bhavitabbaṃ dhammaṭṭhoti vattabbato. Rahassaṅge nisīdanavasena visamā nisajjā ahosi. Phusantoti theyyāya phusanto.
੨੩੦. ਅਨਿਸ੍ਸਰੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਸਸਾਮਿਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਸ੍ਸੇ ਅਨਿਸ੍ਸਰੋ। ਧਂਸਿਤ੍વਾਤਿ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਪਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਮਙ੍ਗਨવਸੇਨ ਉਲਤੀਤਿ ਮਙ੍ਗੁਲਿ, વਿਰੂਪਬੀਭਚ੍ਛਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਰੂਪਂ ਦੁਦ੍ਦਸਿਕਂ ਬੀਭਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ।
230.Anissaroti mātugāmo sasāmiko attano phasse anissaro. Dhaṃsitvāti bhassitvā apagantvā. Maṅganavasena ulatīti maṅguli, virūpabībhacchabhāvena pavattatīti attho. Tenāha ‘‘virūpaṃ duddasikaṃ bībhaccha’’nti.
ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਪਕ੍ਕਸਰੀਰਤਾਯ ਉਪ੍ਪਕ੍ਕਂ, ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਪਗ੍ਘਰਣવਸੇਨ ਕਿਲਿਨ੍ਨਸਰੀਰਤਾਯ ਓਕਿਲਿਨੀ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਅਙ੍ਗਾਰਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਤਾਯ ਓਕਿਰਿਨੀ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਙ੍ਗਾਰਚਿਤਕੇਤਿ ਅਙ੍ਗਾਰਸਞ੍ਚਯੇ। ਸਰੀਰਤੋ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨਿ ਸੇਦਗਤਾਨਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਰਞ੍ਞੋਤਿ ਕਾਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ। ਨਾਟਕਿਨੀਤਿ ਨਚ੍ਚਨਕਿਚ੍ਚੇ ਅਧਿਗਤਾ ਇਤ੍ਥੀ। ਸੇਦਨ੍ਤਿ ਸੇਦਨਂ, ਤਾਪਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Uddhaṃ uddhaṃ agginā pakkasarīratāya uppakkaṃ, heṭṭhato paggharaṇavasena kilinnasarīratāya okilinī, ito cito ca aṅgārasamparikiṇṇatāya okirinī. Tenāha ‘‘sā kirā’’tiādi. Aṅgāracitaketi aṅgārasañcaye. Sarīrato paggharanti asuciduggandhajegucchāni sedagatāni. Tassa kira raññoti kāliṅgassa rañño. Nāṭakinīti naccanakicce adhigatā itthī. Sedanti sedanaṃ, tāpananti attho.
ਅਸੀਸਕਂ ਕਬਨ੍ਧਂ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕਾਲੇ ਤਥਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਪਰਿਚਯਤੋ। ਲਾਮਕਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਹੀਨਾਚਾਰਤਾਯ ਲਾਮਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁવੇਸਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖਾਹਾਰੇਨ ਜੀવਨਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਚਿਤ੍ਤਕੇਲ਼ਿਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਯਂ ਤਂ ਤਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ। ਅਯਮੇવਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਏવ।
Asīsakaṃ kabandhaṃ hutvā nibbatti kammāyūhanakāle tathā nimittaggahaṇaparicayato. Lāmakabhikkhūti hīnācāratāya lāmako, bhikkhuvesatāya bhikkhāhārena jīvanato ca bhikkhu. Cittakeḷinti cittaruciyaṃ taṃ taṃ kīḷanto. Ayamevāti bhikkhuvatthusmiṃ vuttanayo eva.
੨੩੧. ਨਿਸ੍ਸੇવਾਲਪਣਕਕਦ੍ਦਮੋਤਿ ਤਿਲਬੀਜਕਾਦਿਭੇਦੇਨ ਸੇવਾਲੇਨ ਨੀਲਮਣ੍ਡੂਕਪਿਟ੍ਠਿવਣ੍ਣੇਨ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠਂ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪਣਕੇਨ ਕਦ੍ਦਮੇਨ ਚ વਿਰਹਿਤੋ। ਸੁਨ੍ਦਰੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥੇਹੀਤਿ ਸੁਖਾવਗਾਹਣਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਕਦ੍ਦਮਾਦਿਦੋਸવਿਰਹਤੋ ਚ ਸੁਨ੍ਦਰੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥੇਹਿ। ਤਤੋ ਉਦਕਦਹਤੋ ਤਂਹੇਤੁ, ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾਗਭવਨਗਤੋਪਿ ਹਿ ਸੋ ਰਹਦੋ ਤਤੋ ਉਪਰਿਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਜਲਾਸਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਅਯਂ ਤਪੋਦਾ ਸਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ વਾ ਤਤੋਤਿ ਨਾਗਭવਨੇ ਉਦਕਦਹਤੋ ਅਯਂ ਤਪੋਦਾ ਸਨ੍ਦਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਪਰਿਭੂਮਿਤਲਂ ਆਰੋਹਤਿ, ਉਣ੍ਹਭਾવੇਨ ਤਪਨਤੋ ਤਪਂ ਉਦਕਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍વਤ੍ਥਨਾਮવਸੇਨ ਤਪੋਦਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪੇਤਲੋਕੋਤਿ ਪੇਤਾਨਂ ਆવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪੇਤਲੋਕੋਤਿ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਨਿਰਯਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਨਗਰਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦવਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਬਹੂ ਪੇਤਾવਾਸਾਪਿ ਸਨ੍ਤੇવ। ਸ੍વਾਯਮਤ੍ਥੋ ਪੇਤવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਸਂਯੁਤ੍ਤੇਨ ਇਮਾਯ ਚ વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿਯਾ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ।
231.Nissevālapaṇakakaddamoti tilabījakādibhedena sevālena nīlamaṇḍūkapiṭṭhivaṇṇena udakapiṭṭhaṃ chādetvā nibbattapaṇakena kaddamena ca virahito. Sundarehi titthehīti sukhāvagāhaṇaṭṭhānatāya kaddamādidosavirahato ca sundarehi titthehi. Tato udakadahato taṃhetu, taṃ upanissāyāti attho. Nāgabhavanagatopi hi so rahado tato uparimanussaloke jalāsayena sambandho hoti. Tena vuttaṃ ‘‘tato ayaṃ tapodā sandatī’’ti. Atha vā tatoti nāgabhavane udakadahato ayaṃ tapodā sandati. Tañhi uparibhūmitalaṃ ārohati, uṇhabhāvena tapanato tapaṃ udakaṃ etissāti anvatthanāmavasena tapodāti vuccati. Petalokoti petānaṃ āvāsaṭṭhānaṃ. Keci pana ‘‘petalokoti lohakumbhīnirayā idhādhippetā’’ti vadanti, nagarassa pana parito pabbatapādavanantaresu bahū petāvāsāpi santeva. Svāyamattho petavatthupāḷiyā lakkhaṇasaṃyuttena imāya ca vinītavatthupāḷiyā dīpetabbo.
ਕਤਹਤ੍ਥਾਤਿ ਥਿਰਤਰਂ ਲਕ੍ਖੇਸੁ ਅવਿਰਜ੍ਝਨਸਰਕ੍ਖੇਪਾ। ਈਦਿਸਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ વਸੀਭੂਤਾ ਕਤਹਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਸਿਪ੍ਪਮੇવ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋ ਕਤਹਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਕਤਹਤ੍ਥਾ, ਚਿਣ੍ਣવਸੀਭਾવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਿਪ੍ਪਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਕਤਂ ਰਾਜਕੁਲਾਨਿ ਉਪੇਚ੍ਚ ਅਸਨਂ ਸਰਕ੍ਖੇਪੋ ਏਤੇਹੀਤਿ ਕਤੁਪਾਸਨਾ, ਰਾਜਕੁਲਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤਸਿਪ੍ਪਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਭਗ੍ਗੋਤਿ ਪਰਾਜਿਤੋ।
Katahatthāti thirataraṃ lakkhesu avirajjhanasarakkhepā. Īdisā pana tattha vasībhūtā katahatthā nāma honti, tasmā yo sippameva uggaṇhāti, so katahattho nāma na hoti, ime pana katahatthā, ciṇṇavasībhāvāti vuttaṃ hoti. Sippadassanavasena kataṃ rājakulāni upecca asanaṃ sarakkhepo etehīti katupāsanā, rājakulādīsu dassitasippāti vuttaṃ hoti. Pabhaggoti parājito.
੨੩੨. ਦੋਸਦਸ੍ਸਨ ਪੁਬ੍ਬਕ ਰੂਪ વਿਰਾਗ ਭਾવਨਾ ਸਙ੍ਖਾਤ ਪਟਿਪਕ੍ਖ ਭਾવਨਾવਸੇਨ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸੁਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਮਹਤਾਪਿ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਥਾ ਪਨ ਨ ਸੁਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਯਾਤਿ ਇਧ ਆਨੇਞ੍ਜਸਮਾਧੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੇਜਂ ਅਚਲਂ ਕਾਯવਾਚਾવਿਪ੍ਫਨ੍ਦવਿਰਹਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਸਮਾਧਿਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਅਤਿਦੂਰਤਾਯ ਨ ਇਞ੍ਜਤੀਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜੋਤਿ ਅਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਧਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਮਾਧਿਪਰਿਪਨ੍ਥਕੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਦਿਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। વਿਤਕ੍ਕਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨવਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁਕਤਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਰਿਸੋਧੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
232. Dosadassana pubbaka rūpa virāga bhāvanā saṅkhāta paṭipakkha bhāvanāvasena paṭighasaññānaṃ suppahīnattā mahatāpi saddena arūpasamāpattito na vuṭṭhāti, tathā pana na suppahīnattā sabbarūpāvacarasamāpattito vuṭṭhānaṃ siyāti idha āneñjasamādhīti catutthajjhānasamāpatti adhippetāti āha ‘‘anejaṃ acalaṃ kāyavācāvipphandavirahitaṃ catutthajjhānasamādhi’’nti. Aññattha pana samādhipaccanīkānaṃ atidūratāya na iñjatīti āneñjoti arūpāvacarasamādhi vuccati. Samādhiparipanthake dhammeti vitakkavicārādike sandhāya vadati. Vitakkādīsu ādīnavasallakkhaṇassa na suṭṭhukatabhāvaṃ sandhāyāha ‘‘na suṭṭhu parisodhetvā’’ti.
ਨਨੁ ਚਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਠਮવਸ੍ਸੇવ ਅਭਿਨવਪ੍ਪਤ੍ਤਅਰਹਤ੍ਤੋ, ਇਦਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਂ વੀਸਤਿਮવਸ੍ਸਤੋ ਉਪਰਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਕਥਂ ਇਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਨੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਰਾਜਿਕੇ ਭਗવਤਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਕਥਾਮਗ੍ਗੋ – ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਥੇਰਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਏਸ વਦਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦੋਸਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਾ ਉਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ। ਭਗવਾ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਥਾવਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਤਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਇਧ ਆਰੋਪੇਸੁਨ੍ਤਿ।
Nanu cāyamāyasmā mahāmoggallāno bhagavato paṭhamavasseva abhinavappattaarahatto, idañca uttarimanussadhammapārājikaṃ vīsatimavassato upari paññattaṃ, kathaṃ imassa vatthuno imasmiṃ pārājike bhagavatā vinicchitabhāvo vuttoti? Nāyaṃ doso. Ayañhettha ācariyānaṃ kathāmaggo – apaññattepi sikkhāpade therassa vacanaṃ sutvā ‘‘attano appatirūpaṃ uttarimanussadhammaṃ esa vadatī’’ti maññamānā bhikkhū therassa dosaṃ āropentā ujjhāyiṃsu. Bhagavā ca therassa tathāvacane kāraṇaṃ dassetvā niddosabhāvaṃ karonto ‘‘anāpatti, bhikkhave, moggallānassā’’ti āha. Saṅgītikārakā pana uttarimanussadhammādhikārattā tampi vatthuṃ ānetvā idha āropesunti.
ਸਾવਕਾਨਂ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਸਞ੍ਞਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਰਾਗਭਾવਨਾਯ વਾਯੋਕਸਿਣਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ વਦਤਿ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਕ੍ਕਮવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ વਸੇਨੇવ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਤਤਿਯੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਚੁਤਿਮੇવ ਅਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ। ਨਯਤੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸੀਤਿ વਟ੍ਟੇ ਸਂਸਰਣਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਭਾવਕਾਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਞ੍ਞਭવੇ ਪਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ। ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧવਿਕਲਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਸ੍ਸ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਨਯਤੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੇਨਪਿ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾਤਿ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਦਿਸਾ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਧਨੁਸਿਪ੍ਪੇ ਕਤਹਤ੍ਥੋ ਏਕਂ ਕੇਸਸਙ੍ਖਾਤਂ વਾਲਂ ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਦਾਲੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਏਕਂ ਅਂਸੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਤਿਙ੍ਗਣਫਲਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਅਪਰਂ ਅਂਸੁਂ ਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਕੋਟਿਯਂ ਯਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਂਸੁਸ੍ਸ ਊਕਾਮਤ੍ਤਂ વਾ ਲਿਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਂ વਾ ਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਕੋਟਿਤੋ ਅਧਿਕਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਉਸਭਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਕਣ੍ਡਬਦ੍ਧਾਯ વਾਲਕੋਟਿਯਾ વਾਤਿਙ੍ਗਣਬਦ੍ਧਂ વਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ , ਏવਮੇવ ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਗ੍ਗੋ। ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਯਂ। ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸવਸੇਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Sāvakānaṃ uppaṭipāṭiyā anussaraṇaṃ natthīti dassetuṃ ‘‘na uppaṭipāṭiyā’’ti āha. Asaññasamāpattinti saññāvirāgabhāvanāya vāyokasiṇanibbattitaṃ catutthajjhānasamāpattiṃ vadati. Pubbenivāsañāṇaṃ cutipaṭisandhiṃ gaṇhantampi anantarapaccayakkamavantānaṃ arūpadhammānaṃ vaseneva gaṇhātīti āha – ‘‘tatiye attabhāve cutimeva addasā’’ti. Nayato sallakkhesīti vaṭṭe saṃsaraṇakasattānaṃ khandhānaṃ abhāvakālo nāma natthi, asaññabhave pana acittakā hutvā pañca kappasatāni pavattanti, iminā nayena sallakkhesi. Dukkaraṃ katanti khandhavikalassa pubbenivāsassa anussaraṇaṃ ṭhapetvā sammāsambuddhaṃ na sakkā aññehi kātunti nayato sallakkhentenapi dukkaraṃ katanti adhippāyo. Paṭividdhāti paṭividdhasadisā. Yathā nāma koci dhanusippe katahattho ekaṃ kesasaṅkhātaṃ vālaṃ satakkhattuṃ vidāletvā tato ekaṃ aṃsuṃ gahetvā vātiṅgaṇaphalassa majjhaṭṭhāne bandhitvā aparaṃ aṃsuṃ kaṇḍassa aggakoṭiyaṃ yathā tassa aṃsussa ūkāmattaṃ vā likkhāmattaṃ vā kaṇḍassa aggakoṭito adhikaṃ hutvā tiṭṭhati, evaṃ bandhitvā usabhamatte ṭhāne ṭhito kaṇḍabaddhāya vālakoṭiyā vātiṅgaṇabaddhaṃ vālassa koṭiṃ paṭivijjheyya , evameva imināpi kataṃ dukkaranti vuttaṃ hoti. Etadagganti eso aggo. Yadidanti yo ayaṃ. Liṅgavipallāsavasenetaṃ vuttaṃ.
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vinītavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
