Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౧౫. విఞ్ఞాణనానత్థపఞ్హో
15. Viññāṇanānatthapañho
౧౫. రాజా ఆహ ‘‘భన్తే నాగసేన, ‘విఞ్ఞాణ’న్తి వా ‘పఞ్ఞా’తి వా ‘భూతస్మిం జీవో’తి వా ఇమే ధమ్మా నానత్థా చేవ నానాబ్యఞ్జనా చ, ఉదాహు ఏకత్థా బ్యఞ్జనమేవ నాన’’న్తి ? ‘‘విజాననలక్ఖణం, మహారాజ, విఞ్ఞాణం, పజాననలక్ఖణా పఞ్ఞా, భూతస్మిం జీవో నుపలబ్భతీ’’తి. ‘‘యది జీవో నుపలబ్భతి, అథ కో చరహి చక్ఖునా రూపం పస్సతి, సోతేన సద్దం సుణాతి, ఘానేన గన్ధం ఘాయతి, జివ్హాయ రసం సాయతి, కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసతి, మనసా ధమ్మం విజానాతీ’’తి? థేరో ఆహ ‘‘యది జీవో చక్ఖునా రూపం పస్సతి…పే॰… మనసా ధమ్మం విజానాతి, సో జీవో చక్ఖుద్వారేసు ఉప్పాటితేసు మహన్తేన ఆకాసేన బహిముఖో సుట్ఠుతరం రూపం పస్సేయ్య, సోతేసు ఉప్పాటితేసు, ఘానే ఉప్పాటితే, జివ్హాయ ఉప్పాటితాయ, కాయే ఉప్పాటితే మహన్తేన ఆకాసేన సుట్ఠుతరం సద్దం సుణేయ్య, గన్ధం ఘాయేయ్య, రసం సాయేయ్య, ఫోట్ఠబ్బం ఫుసేయ్యా’’తి? ‘‘న హి , భన్తే’’తి. ‘‘తేన హి, మహారాజ, భూతస్మిం జీవో నుపలబ్భతీ’’తి.
15. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, ‘viññāṇa’nti vā ‘paññā’ti vā ‘bhūtasmiṃ jīvo’ti vā ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā byañjanameva nāna’’nti ? ‘‘Vijānanalakkhaṇaṃ, mahārāja, viññāṇaṃ, pajānanalakkhaṇā paññā, bhūtasmiṃ jīvo nupalabbhatī’’ti. ‘‘Yadi jīvo nupalabbhati, atha ko carahi cakkhunā rūpaṃ passati, sotena saddaṃ suṇāti, ghānena gandhaṃ ghāyati, jivhāya rasaṃ sāyati, kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati, manasā dhammaṃ vijānātī’’ti? Thero āha ‘‘yadi jīvo cakkhunā rūpaṃ passati…pe… manasā dhammaṃ vijānāti, so jīvo cakkhudvāresu uppāṭitesu mahantena ākāsena bahimukho suṭṭhutaraṃ rūpaṃ passeyya, sotesu uppāṭitesu, ghāne uppāṭite, jivhāya uppāṭitāya, kāye uppāṭite mahantena ākāsena suṭṭhutaraṃ saddaṃ suṇeyya, gandhaṃ ghāyeyya, rasaṃ sāyeyya, phoṭṭhabbaṃ phuseyyā’’ti? ‘‘Na hi , bhante’’ti. ‘‘Tena hi, mahārāja, bhūtasmiṃ jīvo nupalabbhatī’’ti.
‘‘కల్లోసి, భన్తే నాగసేనా’’తి.
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
విఞ్ఞాణనానత్థపఞ్హో పన్నరసమో.
Viññāṇanānatthapañho pannarasamo.