Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၉. ဝီဏောပမသုတ္တံ
9. Vīṇopamasuttaṃ
၂၄၆. ‘‘ယသ္သ ကသ္သစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ စက္ခုဝိညေယ္ယေသု ရူပေသု ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ ဆန္ဒော ဝာ ရာဂော ဝာ ဒောသော ဝာ မောဟော ဝာ ပဋိဃံ ဝာပိ 1 စေတသော, တတော စိတ္တံ နိဝာရေယ္ယ။ သဘယော စေသော မဂ္ဂော သပ္ပဋိဘယော စ သကဏ္ဋကော စ သဂဟနော စ ဥမ္မဂ္ဂော စ ကုမ္မဂ္ဂော စ ဒုဟိတိကော စ။ အသပ္ပုရိသသေဝိတော စေသော မဂ္ဂော, န စေသော မဂ္ဂော သပ္ပုရိသေဟိ သေဝိတော။ န တ္ဝံ ဧတံ အရဟသီတိ။ တတော စိတ္တံ နိဝာရယေ စက္ခုဝိညေယ္ယေဟိ ရူပေဟိ။ပေ.။ ယသ္သ ကသ္သစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယေသု ရသေသု။ပေ.။ မနောဝိညေယ္ယေသု ဓမ္မေသု ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ ဆန္ဒော ဝာ ရာဂော ဝာ ဒောသော ဝာ မောဟော ဝာ ပဋိဃံ ဝာပိ စေတသော တတော စိတ္တံ နိဝာရေယ္ယ။ သဘယော စေသော မဂ္ဂော သပ္ပဋိဘယော စ သကဏ္ဋကော စ သဂဟနော စ ဥမ္မဂ္ဂော စ ကုမ္မဂ္ဂော စ ဒုဟိတိကော စ။ အသပ္ပုရိသသေဝိတော စေသော မဂ္ဂော, န စေသော မဂ္ဂော သပ္ပုရိသေဟိ သေဝိတော။ န တ္ဝံ ဧတံ အရဟသီတိ။ တတော စိတ္တံ နိဝာရယေ မနောဝိညေယ္ယေဟိ ဓမ္မေဟိ။
246. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu rūpesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi 2 cetaso, tato cittaṃ nivāreyya. Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca. Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito. Na tvaṃ etaṃ arahasīti. Tato cittaṃ nivāraye cakkhuviññeyyehi rūpehi…pe… yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu…pe… manoviññeyyesu dhammesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso tato cittaṃ nivāreyya. Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca. Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito. Na tvaṃ etaṃ arahasīti. Tato cittaṃ nivāraye manoviññeyyehi dhammehi.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကိဋ္ဌံ သမ္ပန္နံ။ ကိဋ္ဌာရက္ခော 3 စ ပမတ္တော, ဂောဏော စ ကိဋ္ဌာဒော အဒုံ ကိဋ္ဌံ ဩတရိတ္ဝာ ယာဝဒတ္ထံ မဒံ အာပဇ္ဇေယ္ယ ပမာဒံ အာပဇ္ဇေယ္ယ ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော ဆသု ဖသ္သာယတနေသု အသံဝုတကာရီ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ယာဝဒတ္ထံ မဒံ အာပဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kiṭṭhaṃ sampannaṃ. Kiṭṭhārakkho 4 ca pamatto, goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otaritvā yāvadatthaṃ madaṃ āpajjeyya pamādaṃ āpajjeyya ; evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano chasu phassāyatanesu asaṃvutakārī pañcasu kāmaguṇesu yāvadatthaṃ madaṃ āpajjati pamādaṃ āpajjati.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကိဋ္ဌံ သမ္ပန္နံ ကိဋ္ဌာရက္ခော စ အပ္ပမတ္တော ဂောဏော စ ကိဋ္ဌာဒော အဒုံ ကိဋ္ဌံ ဩတရေယ္ယ။ တမေနံ ကိဋ္ဌာရက္ခော နာသာယံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဏ္ဟေယ္ယ။ နာသာယံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဟေတ္ဝာ ဥပရိဃဋာယံ သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ။ ဥပရိဃဋာယံ သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဒဏ္ဍေန သုတာဠိတံ တာဠေယ္ယ။ ဒဏ္ဍေန သုတာဠိတံ တာဠေတ္ဝာ ဩသဇ္ဇေယ္ယ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဂောဏော ကိဋ္ဌာဒော အဒုံ ကိဋ္ဌံ ဩတရေယ္ယ။ တမေနံ ကိဋ္ဌာရက္ခော နာသာယံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဏ္ဟေယ္ယ။ နာသာယံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဟေတ္ဝာ ဥပရိဃဋာယံ သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ။ ဥပရိဃဋာယံ သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဒဏ္ဍေန သုတာဠိတံ တာဠေယ္ယ။ ဒဏ္ဍေန သုတာဠိတံ တာဠေတ္ဝာ ဩသဇ္ဇေယ္ယ။ ဧဝဉ္ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဂောဏော ကိဋ္ဌာဒော ဂာမဂတော ဝာ အရညဂတော ဝာ, ဌာနဗဟုလော ဝာ အသ္သ နိသဇ္ဇဗဟုလော ဝာ န တံ ကိဋ္ဌံ ပုန ဩတရေယ္ယ – တမေဝ ပုရိမံ ဒဏ္ဍသမ္ဖသ္သံ သမနုသ္သရန္တော။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယတော ခော ဘိက္ခုနော ဆသု ဖသ္သာယတနေသု စိတ္တံ ဥဒုဇိတံ ဟောတိ သုဒုဇိတံ, အဇ္ဈတ္တမေဝ သန္တိဋ္ဌတိ, သန္နိသီဒတိ, ဧကောဒိ ဟောတိ, သမာဓိယတိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kiṭṭhaṃ sampannaṃ kiṭṭhārakkho ca appamatto goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya. Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya. Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya. Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya. Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya. Dutiyampi kho, bhikkhave …pe… tatiyampi kho, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya. Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya. Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya. Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya. Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya. Evañhi so, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo gāmagato vā araññagato vā, ṭhānabahulo vā assa nisajjabahulo vā na taṃ kiṭṭhaṃ puna otareyya – tameva purimaṃ daṇḍasamphassaṃ samanussaranto. Evameva kho, bhikkhave, yato kho bhikkhuno chasu phassāyatanesu cittaṃ udujitaṃ hoti sudujitaṃ, ajjhattameva santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ရညော ဝာ ရာဇမဟာမတ္တသ္သ ဝာ ဝီဏာယ သဒ္ဒော အသ္သုတပုဗ္ဗော အသ္သ။ သော ဝီဏာသဒ္ဒံ သုဏေယ္ယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အမ္ဘော, ကသ္သ 5 နု ခော ဧသော သဒ္ဒော ဧဝံရဇနီယော ဧဝံကမနီယော ဧဝံမဒနီယော ဧဝံမုစ္ဆနီယော ဧဝံဗန္ဓနီယော’တိ? တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘ဧသာ, ခော, ဘန္တေ, ဝီဏာ နာမ, ယသ္သာ ဧသော သဒ္ဒော ဧဝံရဇနီယော ဧဝံကမနီယော ဧဝံမဒနီယော ဧဝံမုစ္ဆနီယော ဧဝံဗန္ဓနီယော’တိ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဂစ္ဆထ မေ, ဘော, တံ ဝီဏံ အာဟရထာ’တိ။ တသ္သ တံ ဝီဏံ အာဟရေယ္ယုံ။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အယံ ခော သာ, ဘန္တေ, ဝီဏာ ယသ္သာ ဧသော သဒ္ဒော ဧဝံရဇနီယော ဧဝံကမနီယော ဧဝံမဒနီယော ဧဝံမုစ္ဆနီယော ဧဝံဗန္ဓနီယော’တိ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အလံ မေ, ဘော, တာယ ဝီဏာယ, တမေဝ မေ သဒ္ဒံ အာဟရထာ’တိ။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အယံ ခော, ဘန္တေ, ဝီဏာ နာမ အနေကသမ္ဘာရာ မဟာသမ္ဘာရာ။ အနေကေဟိ သမ္ဘာရေဟိ သမာရဒ္ဓာ ဝဒတိ , သေယ္ယထိဒံ – ဒောဏိဉ္စ ပဋိစ္စ စမ္မဉ္စ ပဋိစ္စ ဒဏ္ဍဉ္စ ပဋိစ္စ ဥပဓာရဏေ စ ပဋိစ္စ တန္တိယော စ ပဋိစ္စ ကောဏဉ္စ ပဋိစ္စ ပုရိသသ္သ စ တဇ္ဇံ ဝာယာမံ ပဋိစ္စ ဧဝာယံ, ဘန္တေ, ဝီဏာ နာမ အနေကသမ္ဘာရာ မဟာသမ္ဘာရာ။ အနေကေဟိ သမ္ဘာရေဟိ သမာရဒ္ဓာ ဝဒတီ’တိ။ သော တံ ဝီဏံ ဒသဓာ ဝာ သတဓာ ဝာ ဖာလေယ္ယ, ဒသဓာ ဝာ သတဓာ ဝာ တံ ဖာလေတ္ဝာ သကလိကံ သကလိကံ ကရေယ္ယ။ သကလိကံ သကလိကံ ကရိတ္ဝာ အဂ္ဂိနာ ဍဟေယ္ယ, အဂ္ဂိနာ ဍဟိတ္ဝာ မသိံ ကရေယ္ယ။ မသိံ ကရိတ္ဝာ မဟာဝာတေ ဝာ ဩဖုနေယ္ယ 6, နဒိယာ ဝာ သီဃသောတာယ ပဝာဟေယ္ယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အသတီ ကိရာယံ, ဘော, ဝီဏာ နာမ, ယထေဝံ ယံ 7 ကိဉ္စိ ဝီဏာ နာမ ဧတ္ထ စ ပနာယံ ဇနော 8 အတိဝေလံ ပမတ္တော ပလဠိတော’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပံ သမန္ဝေသတိ 9 ယာဝတာ ရူပသ္သ ဂတိ, ဝေဒနံ သမန္ဝေသတိ ယာဝတာ ဝေဒနာယ ဂတိ, သညံ သမန္ဝေသတိ ယာဝတာ သညာယ ဂတိ, သင္ခာရေ သမန္ဝေသတိ ယာဝတာ သင္ခာရာနံ ဂတိ, ဝိညာဏံ သမန္ဝေသတိ ယာဝတာ ဝိညာဏသ္သ ဂတိ။ တသ္သ ရူပံ သမန္ဝေသတော ယာဝတာ ရူပသ္သ ဂတိ, ဝေဒနံ သမန္ဝေသတော။ပေ.။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ သမန္ဝေသတော ယာဝတာ ဝိညာဏသ္သ ဂတိ။ ယမ္ပိသ္သ တံ ဟောတိ အဟန္တိ ဝာ မမန္တိ ဝာ အသ္မီတိ ဝာ တမ္ပိ တသ္သ န ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rañño vā rājamahāmattassa vā vīṇāya saddo assutapubbo assa. So vīṇāsaddaṃ suṇeyya. So evaṃ vadeyya – ‘ambho, kassa 10 nu kho eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti? Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘esā, kho, bhante, vīṇā nāma, yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti. So evaṃ vadeyya – ‘gacchatha me, bho, taṃ vīṇaṃ āharathā’ti. Tassa taṃ vīṇaṃ āhareyyuṃ. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho sā, bhante, vīṇā yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti. So evaṃ vadeyya – ‘alaṃ me, bho, tāya vīṇāya, tameva me saddaṃ āharathā’ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā. Anekehi sambhārehi samāraddhā vadati , seyyathidaṃ – doṇiñca paṭicca cammañca paṭicca daṇḍañca paṭicca upadhāraṇe ca paṭicca tantiyo ca paṭicca koṇañca paṭicca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca evāyaṃ, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā. Anekehi sambhārehi samāraddhā vadatī’ti. So taṃ vīṇaṃ dasadhā vā satadhā vā phāleyya, dasadhā vā satadhā vā taṃ phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya. Sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahitvā masiṃ kareyya. Masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuneyya 11, nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya. So evaṃ vadeyya – ‘asatī kirāyaṃ, bho, vīṇā nāma, yathevaṃ yaṃ 12 kiñci vīṇā nāma ettha ca panāyaṃ jano 13 ativelaṃ pamatto palaḷito’ti. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ samanvesati 14 yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesati yāvatā vedanāya gati, saññaṃ samanvesati yāvatā saññāya gati, saṅkhāre samanvesati yāvatā saṅkhārānaṃ gati, viññāṇaṃ samanvesati yāvatā viññāṇassa gati. Tassa rūpaṃ samanvesato yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesato…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ samanvesato yāvatā viññāṇassa gati. Yampissa taṃ hoti ahanti vā mamanti vā asmīti vā tampi tassa na hotī’’ti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၉. ဝီဏောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Vīṇopamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၉. ဝီဏောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Vīṇopamasuttavaṇṇanā