| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၄. ဝိပသ္သီသုတ္တံ
4. Vipassīsuttaṃ
၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမသ္သ ဒုက္ခသ္သ နိသ္သရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏသ္သ။ ကုဒာသ္သု နာမ ဣမသ္သ ဒုက္ခသ္သ နိသ္သရဏံ ပညာယိသ္သတိ ဇရာမရဏသ္သာ’’’တိ?
4. Sāvatthiyaṃ viharati…pe… ‘‘vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno jāyati ca jīyati ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca. Atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṃ nappajānāti jarāmaraṇassa. Kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṃ paññāyissati jarāmaraṇassā’’’ti?
‘‘အထ ခော ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခော သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။
‘‘Atha kho bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātipaccayā jarāmaraṇa’’’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇာတီ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခော သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jāti hoti, kiṃpaccayā jātī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho sati jāti hoti, bhavapaccayā jātī’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဘဝော ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဘဝော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပာဒာနေ ခော သတိ ဘဝော ဟောတိ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati bhavo hoti, kiṃpaccayā bhavo’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho sati bhavo hoti, upādānapaccayā bhavo’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဥပာဒာနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဥပာဒာန’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏ္ဟာယ ခော သတိ ဥပာဒာနံ ဟောတိ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာန’’’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati upādānaṃ hoti, kiṃpaccayā upādāna’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho sati upādānaṃ hoti, taṇhāpaccayā upādāna’’’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ တဏ္ဟာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ တဏ္ဟာ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခော သတိ တဏ္ဟာ ဟောတိ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati taṇhā hoti, kiṃpaccayā taṇhā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho sati taṇhā hoti, vedanāpaccayā taṇhā’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝေဒနာ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖသ္သေ ခော သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati vedanā hoti, kiṃpaccayā vedanā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho sati vedanā hoti, phassapaccayā vedanā’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဖသ္သော ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဖသ္သော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခော သတိ ဖသ္သော ဟောတိ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati phasso hoti, kiṃpaccayā phasso’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho sati phasso hoti, saḷāyatanapaccayā phasso’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ သဠာယတန’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခော သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati saḷāyatanaṃ hoti, kiṃpaccayā saḷāyatana’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati saḷāyatanaṃ hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခော သတိ နာမရူပံ ဟောတိ , ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati nāmarūpaṃ hoti, kiṃpaccayā nāmarūpa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho sati nāmarūpaṃ hoti , viññāṇapaccayā nāmarūpa’’’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သင္ခာရေသု ခော သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati viññāṇaṃ hoti, kiṃpaccayā viññāṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saṅkhāresu kho sati viññāṇaṃ hoti, saṅkhārapaccayā viññāṇa’’’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ သင္ခာရာ ဟောန္တိ, ကိံပစ္စယာ သင္ခာရာ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခော သတိ သင္ခာရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati saṅkhārā honti, kiṃpaccayā saṅkhārā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘avijjāya kho sati saṅkhārā honti, avijjāpaccayā saṅkhārā’’’ti.
‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ; သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။
‘‘Iti hidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. ‘Samudayo, samudayo’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခော အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ , ကိသ္သ နိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခော အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jāti na hoti , kissa nirodhā jātinirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho asati jāti na hoti, bhavanirodhā jātinirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဘဝော န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပာဒာနေ ခော အသတိ ဘဝော န ဟောတိ, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati bhavo na hoti, kissa nirodhā bhavanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho asati bhavo na hoti, upādānanirodhā bhavanirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဥပာဒာနံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏ္ဟာယ ခော အသတိ ဥပာဒာနံ န ဟောတိ, တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati upādānaṃ na hoti, kissa nirodhā upādānanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho asati upādānaṃ na hoti, taṇhānirodhā upādānanirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ တဏ္ဟာ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခော အသတိ တဏ္ဟာ န ဟောတိ, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati taṇhā na hoti, kissa nirodhā taṇhānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho asati taṇhā na hoti, vedanānirodhā taṇhānirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖသ္သေ ခော အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati vedanā na hoti, kissa nirodhā vedanānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho asati vedanā na hoti, phassanirodhā vedanānirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဖသ္သော န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော’တိ? အထ ခော ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခော အသတိ ဖသ္သော န ဟောတိ, သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati phasso na hoti, kissa nirodhā phassanirodho’ti? Atha kho bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho asati phasso na hoti, saḷāyatananirodhā phassanirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခော အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, kissa nirodhā saḷāyatananirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခော အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati nāmarūpaṃ na hoti, kissa nirodhā nāmarūpanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho asati nāmarūpaṃ na hoti, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သင္ခာရေသု ခော အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati viññāṇaṃ na hoti, kissa nirodhā viññāṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saṅkhāresu kho asati viññāṇaṃ na hoti, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ သင္ခာရာ န ဟောန္တိ, ကိသ္သ နိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော’တိ ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခော အသတိ သင္ခာရာ န ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော’’’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati saṅkhārā na honti, kissa nirodhā saṅkhāranirodho’ti ? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘avijjāya kho asati saṅkhārā na honti, avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’’ti.
‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော; သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော။ပေ.။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတီတိ။ ‘နိရောဓော, နိရောဓော’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ’’။ စတုတ္ထံ။
‘‘Iti hidaṃ avijjānirodhā saṅkhāranirodho; saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti. ‘Nirodho, nirodho’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi’’. Catutthaṃ.
(သတ္တန္နမ္ပိ ဗုဒ္ဓာနံ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။
(Sattannampi buddhānaṃ evaṃ vitthāretabbo).
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၄. ဝိပသ္သီသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Vipassīsuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၄. ဝိပသ္သီသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Vipassīsuttavaṇṇanā
