| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
൨൦. വിപ്പയുത്തപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ
20. Vippayuttapaccayaniddesavaṇṇanā
൨൦. വിപ്പയുത്തപച്ചയനിദ്ദേസേ രൂപിനോ ധമ്മാ അരൂപീനന്തി ഇദം താവ ഹദയവത്ഥുനോ ചേവ ചക്ഖുന്ദ്രിയാദീനഞ്ച വസേന വേദിതബ്ബം. രൂപധമ്മേസു ഹി ഏതേയേവ ഛ കോട്ഠാസാ അരൂപക്ഖന്ധാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയാ ഹോന്തി. രൂപായതനാദയോ പന ആരമ്മണധമ്മാ കിഞ്ചാപി വിപ്പയുത്തധമ്മാ, വിപ്പയുത്തപച്ചയാ പന ന ഹോന്തി. കിം കാരണാ? സമ്പയോഗാസങ്കായ അഭാവതോ. അരൂപിനോ ഹി ഖന്ധാ ചക്ഖാദീനം വത്ഥൂനം അബ്ഭന്തരതോ നിക്ഖമന്താ വിയ ഉപ്പജ്ജന്തി. തത്ഥ ആസങ്കാ ഹോതി – ‘‘കിം നു ഖോ ഏതേ ഏതേഹി സമ്പയുത്താ, ഉദാഹു വിപ്പയുത്താ’’തി. ആരമ്മണധമ്മാ പന വത്ഥുനിസ്സയേന ഉപ്പജ്ജമാനാനം ആരമ്മണമത്താ ഹോന്തീതി നത്ഥി തേസു സമ്പയോഗാസങ്കാ. ഇതി സമ്പയോഗാസങ്കായ അഭാവതോ ന തേ വിപ്പയുത്തപച്ചയാ. ഹദയവത്ഥുആദീസു ഏവ പനായം വിപ്പയുത്തപച്ചയതാ വേദിതബ്ബാ. വുത്തമ്പി ചേതം പഞ്ഹാവാരേ – വത്ഥു കുസലാനം ഖന്ധാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. വത്ഥു അകുസലാനം ഖന്ധാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. ചക്ഖായതനം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. സോത… ഘാന… ജിവ്ഹാ… കായായതനം കായവിഞ്ഞാണസ്സ വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. വത്ഥു വിപാകാബ്യാകതാനം കിരിയാബ്യാകതാനം ഖന്ധാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോതി.
20. Vippayuttapaccayaniddese rūpino dhammā arūpīnanti idaṃ tāva hadayavatthuno ceva cakkhundriyādīnañca vasena veditabbaṃ. Rūpadhammesu hi eteyeva cha koṭṭhāsā arūpakkhandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayā honti. Rūpāyatanādayo pana ārammaṇadhammā kiñcāpi vippayuttadhammā, vippayuttapaccayā pana na honti. Kiṃ kāraṇā? Sampayogāsaṅkāya abhāvato. Arūpino hi khandhā cakkhādīnaṃ vatthūnaṃ abbhantarato nikkhamantā viya uppajjanti. Tattha āsaṅkā hoti – ‘‘kiṃ nu kho ete etehi sampayuttā, udāhu vippayuttā’’ti. Ārammaṇadhammā pana vatthunissayena uppajjamānānaṃ ārammaṇamattā hontīti natthi tesu sampayogāsaṅkā. Iti sampayogāsaṅkāya abhāvato na te vippayuttapaccayā. Hadayavatthuādīsu eva panāyaṃ vippayuttapaccayatā veditabbā. Vuttampi cetaṃ pañhāvāre – vatthu kusalānaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayo. Vatthu akusalānaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayo. Cakkhāyatanaṃ cakkhuviññāṇassa vippayuttapaccayena paccayo. Sota… ghāna… jivhā… kāyāyatanaṃ kāyaviññāṇassa vippayuttapaccayena paccayo. Vatthu vipākābyākatānaṃ kiriyābyākatānaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayoti.
അരൂപിനോ ധമ്മാ രൂപീനന്തി ഇദം പന ചതുന്നം ഖന്ധാനം വസേന വേദിതബ്ബം. അരൂപധമ്മേസു ഹി ചത്താരോ ഖന്ധാവ സഹജാതപുരേജാതാനം രൂപധമ്മാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയാ ഹോന്തി, നിബ്ബാനം പന അരൂപമ്പി സമാനം രൂപസ്സ വിപ്പയുത്തപച്ചയോ ന ഹോതി. ‘‘ചതൂഹി സമ്പയോഗോ ചതൂഹി വിപ്പയോഗോ’’തി ഹി വുത്തം. ഇതി ചതുന്നം അരൂപക്ഖന്ധാനംയേവ വിപ്പയുത്തപച്ചയതാ വേദിതബ്ബാ. വുത്തമ്പി ചേതം പഞ്ഹാവാരേ – സഹജാതാ കുസലാ ഖന്ധാ ചിത്തസമുട്ഠാനാനം രൂപാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. പച്ഛാജാതാ കുസലാ ഖന്ധാ പുരേജാതസ്സ ഇമസ്സ കായസ്സ വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. പടിസന്ധിക്ഖണേ വിപാകാബ്യാകതാ ഖന്ധാ കടത്താരൂപാനം വിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ, ഖന്ധാ വത്ഥുസ്സാതി. ഏവം താവേത്ഥ പാളിവണ്ണനാ വേദിതബ്ബാ.
Arūpinodhammā rūpīnanti idaṃ pana catunnaṃ khandhānaṃ vasena veditabbaṃ. Arūpadhammesu hi cattāro khandhāva sahajātapurejātānaṃ rūpadhammānaṃ vippayuttapaccayā honti, nibbānaṃ pana arūpampi samānaṃ rūpassa vippayuttapaccayo na hoti. ‘‘Catūhi sampayogo catūhi vippayogo’’ti hi vuttaṃ. Iti catunnaṃ arūpakkhandhānaṃyeva vippayuttapaccayatā veditabbā. Vuttampi cetaṃ pañhāvāre – sahajātā kusalā khandhā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ vippayuttapaccayena paccayo. Pacchājātā kusalā khandhā purejātassa imassa kāyassa vippayuttapaccayena paccayo. Paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā khandhā kaṭattārūpānaṃ vippayuttapaccayena paccayo, khandhā vatthussāti. Evaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā veditabbā.
അയം പന വിപ്പയുത്തപച്ചയോ നാമ സങ്ഖേപതോ പഞ്ചവോകാരഭവേ വത്തമാനാ രൂപാരൂപധമ്മാ. തേസു രൂപം വത്ഥുനോ ചക്ഖാദീനഞ്ച വസേന ഛധാ ഭിന്നം, അരൂപം പഞ്ചവോകാരഭവേ ഉപ്പന്നകുസലാകുസലവിപാകകിരിയവസേന ചതുധാ ഭിന്നം. തസ്സ ഭൂമിതോ കാമാവചരാദിവസേന ചതുധാ, ഏകധാ, തിധാ, തിധാതി ഏകദസധാ ഭേദോ ഹോതി. ആരുപ്പവിപാകഞ്ഹി വിപ്പയുത്തപച്ചയോ ന ഹോതീതി ഏവമേത്ഥ നാനപ്പകാരഭേദതോ വിഞ്ഞാതബ്ബോ വിനിച്ഛയോ.
Ayaṃ pana vippayuttapaccayo nāma saṅkhepato pañcavokārabhave vattamānā rūpārūpadhammā. Tesu rūpaṃ vatthuno cakkhādīnañca vasena chadhā bhinnaṃ, arūpaṃ pañcavokārabhave uppannakusalākusalavipākakiriyavasena catudhā bhinnaṃ. Tassa bhūmito kāmāvacarādivasena catudhā, ekadhā, tidhā, tidhāti ekadasadhā bhedo hoti. Āruppavipākañhi vippayuttapaccayo na hotīti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ഏവം ഭിന്നേ പനേത്ഥ പഞ്ചവോകാരഭവേ ഉപ്പന്നം ചതുഭൂമകമ്പി കുസലം അകുസലഞ്ച അത്തനാ സമുട്ഠാപിതചിത്തസമുട്ഠാനരൂപസ്സ സഹജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ ഹോതി. ഉപ്പാദക്ഖണം പന അതിക്കമിത്വാ ഠിതിക്ഖണം പത്തസ്സ പുരേജാതസ്സ ചതുസമുട്ഠാനികതിസമുട്ഠാനികരൂപകായസ്സ പച്ഛാജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ ഹോതി. ഏത്ഥ ച തിസമുട്ഠാനികകായോതി ആഹാരസമുട്ഠാനസ്സ അഭാവതോ ബ്രഹ്മപാരിസജ്ജാദീനം കായോ വേദിതബ്ബോ. കാമാവചരരൂപാവചരവിപാകം പന പവത്തേ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപസ്സ, പടിസന്ധിയം കടത്താരൂപസ്സ ച സഹജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ ഹോതി. ലോകുത്തരവിപാകം ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപസ്സേവ. തിവിധമ്പി പനേതം പുരേജാതസ്സ ചതുസമുട്ഠാനികതിസമുട്ഠാനികകായസ്സ പച്ഛാജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. തേഭൂമകമ്പി കിരിയം ചിത്തസമുട്ഠാനസ്സ സഹജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ, പുരേജാതസ്സ ചതുസമുട്ഠാനികതിസമുട്ഠാനികകായസ്സ പച്ഛാജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. ഛധാ ഠിതേസു പന രൂപേസു വത്ഥുരൂപം പടിസന്ധിക്ഖണേ കാമാവചരരൂപാവചരവിപാകാനം സഹജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ, പവത്തേ ഉപ്പജ്ജമാനാനം ചതുഭൂമകകുസലാനം അകുസലാനം ദ്വിപഞ്ചവിഞ്ഞാണവജ്ജാനം തേഭൂമകവിപാകാനം തേഭൂമകകിരിയാനഞ്ച പുരേജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോ. ചക്ഖായതനാദീനി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദീനം പുരേജാതവിപ്പയുത്തപച്ചയേന പച്ചയോതി ഏവമേത്ഥ പച്ചയുപ്പന്നതോപി വിഞ്ഞാതബ്ബോ വിനിച്ഛയോതി.
Evaṃ bhinne panettha pañcavokārabhave uppannaṃ catubhūmakampi kusalaṃ akusalañca attanā samuṭṭhāpitacittasamuṭṭhānarūpassa sahajātavippayuttapaccayena paccayo hoti. Uppādakkhaṇaṃ pana atikkamitvā ṭhitikkhaṇaṃ pattassa purejātassa catusamuṭṭhānikatisamuṭṭhānikarūpakāyassa pacchājātavippayuttapaccayena paccayo hoti. Ettha ca tisamuṭṭhānikakāyoti āhārasamuṭṭhānassa abhāvato brahmapārisajjādīnaṃ kāyo veditabbo. Kāmāvacararūpāvacaravipākaṃ pana pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassa ca sahajātavippayuttapaccayena paccayo hoti. Lokuttaravipākaṃ cittasamuṭṭhānarūpasseva. Tividhampi panetaṃ purejātassa catusamuṭṭhānikatisamuṭṭhānikakāyassa pacchājātavippayuttapaccayena paccayo. Tebhūmakampi kiriyaṃ cittasamuṭṭhānassa sahajātavippayuttapaccayena paccayo, purejātassa catusamuṭṭhānikatisamuṭṭhānikakāyassa pacchājātavippayuttapaccayena paccayo. Chadhā ṭhitesu pana rūpesu vatthurūpaṃ paṭisandhikkhaṇe kāmāvacararūpāvacaravipākānaṃ sahajātavippayuttapaccayena paccayo, pavatte uppajjamānānaṃ catubhūmakakusalānaṃ akusalānaṃ dvipañcaviññāṇavajjānaṃ tebhūmakavipākānaṃ tebhūmakakiriyānañca purejātavippayuttapaccayena paccayo. Cakkhāyatanādīni cakkhuviññāṇādīnaṃ purejātavippayuttapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
വിപ്പയുത്തപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ.
Vippayuttapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / പട്ഠാനപാളി • Paṭṭhānapāḷi / (൨) പച്ചയനിദ്ദേസോ • (2) Paccayaniddeso
