| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૧૦. વિતક્કસણ્ઠાનસુત્તં
10. Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ
૨૧૬. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભિક્ખવો’’તિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –
216. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘અધિચિત્તમનુયુત્તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના પઞ્ચ નિમિત્તાનિ કાલેન કાલં મનસિ કાતબ્બાનિ. કતમાનિ પઞ્ચ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો યં નિમિત્તં આગમ્મ યં નિમિત્તં મનસિકરોતો ઉપ્પજ્જન્તિ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના તમ્હા નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિ કાતબ્બં કુસલૂપસંહિતં. તસ્સ તમ્હા નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિકરોતો કુસલૂપસંહિતં યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ 1 સમાધિયતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, દક્ખો પલગણ્ડો વા પલગણ્ડન્તેવાસી વા સુખુમાય આણિયા ઓળારિકં આણિં અભિનિહનેય્ય અભિનીહરેય્ય અભિનિવત્તેય્ય 2; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો યં નિમિત્તં આગમ્મ યં નિમિત્તં મનસિકરોતો ઉપ્પજ્જન્તિ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના તમ્હા નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિ કાતબ્બં કુસલૂપસંહિતં. તસ્સ તમ્હા નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિકરોતો કુસલૂપસંહિતં યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ.
‘‘Adhicittamanuyuttena, bhikkhave, bhikkhunā pañca nimittāni kālena kālaṃ manasi kātabbāni. Katamāni pañca? Idha, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasi kātabbaṃ kusalūpasaṃhitaṃ. Tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti 3 samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho palagaṇḍo vā palagaṇḍantevāsī vā sukhumāya āṇiyā oḷārikaṃ āṇiṃ abhinihaneyya abhinīhareyya abhinivatteyya 4; evameva kho, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasi kātabbaṃ kusalūpasaṃhitaṃ. Tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
૨૧૭. ‘‘તસ્સ ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો તમ્હા નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિકરોતો કુસલૂપસંહિતં ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના તેસં વિતક્કાનં આદીનવો ઉપપરિક્ખિતબ્બો – ‘ઇતિપિમે વિતક્કા અકુસલા, ઇતિપિમે વિતક્કા સાવજ્જા, ઇતિપિમે વિતક્કા દુક્ખવિપાકા’તિ. તસ્સ તેસં વિતક્કાનં આદીનવં ઉપપરિક્ખતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ઇત્થી વા પુરિસો વા દહરો યુવા મણ્ડનકજાતિકો અહિકુણપેન વા કુક્કુરકુણપેન વા મનુસ્સકુણપેન વા કણ્ઠે આસત્તેન અટ્ટિયેય્ય હરાયેય્ય જિગુચ્છેય્ય; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ ચે ભિક્ખુનો તમ્હાપિ નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિકરોતો કુસલૂપસંહિતં ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના તેસં વિતક્કાનં આદીનવો ઉપપરિક્ખિતબ્બો – ‘ઇતિપિમે વિતક્કા અકુસલા, ઇતિપિમે વિતક્કા સાવજ્જા, ઇતિપિમે વિતક્કા દુક્ખવિપાકા’તિ. તસ્સ તેસં વિતક્કાનં આદીનવં ઉપપરિક્ખતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ.
217. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo – ‘itipime vitakkā akusalā, itipime vitakkā sāvajjā, itipime vitakkā dukkhavipākā’ti. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe āsattena aṭṭiyeyya harāyeyya jiguccheyya; evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tamhāpi nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo – ‘itipime vitakkā akusalā, itipime vitakkā sāvajjā, itipime vitakkā dukkhavipākā’ti. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
૨૧૮. ‘‘તસ્સ ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો તેસમ્પિ વિતક્કાનં આદીનવં ઉપપરિક્ખતો ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના તેસં વિતક્કાનં અસતિઅમનસિકારો આપજ્જિતબ્બો. તસ્સ તેસં વિતક્કાનં અસતિઅમનસિકારં આપજ્જતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ચક્ખુમા પુરિસો આપાથગતાનં રૂપાનં અદસ્સનકામો અસ્સ; સો નિમીલેય્ય વા અઞ્ઞેન વા અપલોકેય્ય. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ ચે ભિક્ખુનો તેસમ્પિ વિતક્કાનં આદીનવં ઉપપરિક્ખતો ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ.
218. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāro āpajjitabbo. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso āpāthagatānaṃ rūpānaṃ adassanakāmo assa; so nimīleyya vā aññena vā apalokeyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
૨૧૯. ‘‘તસ્સ ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો તેસમ્પિ વિતક્કાનં અસતિઅમનસિકારં આપજ્જતો ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના તેસં વિતક્કાનં વિતક્કસઙ્ખારસણ્ઠાનં મનસિકાતબ્બં. તસ્સ તેસં વિતક્કાનં વિતક્કસઙ્ખારસણ્ઠાનં મનસિકરોતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો સીઘં ગચ્છેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘કિં નુ ખો અહં સીઘં ગચ્છામિ? યંનૂનાહં સણિકં ગચ્છેય્ય’ન્તિ. સો સણિકં ગચ્છેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘કિં નુ ખો અહં સણિકં ગચ્છામિ? યંનૂનાહં તિટ્ઠેય્ય’ન્તિ. સો તિટ્ઠેય્ય . તસ્સ એવમસ્સ – ‘કિં નુ ખો અહં ઠિતો? યંનૂનાહં નિસીદેય્ય’ન્તિ. સો નિસીદેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘કિં નુ ખો અહં નિસિન્નો? યંનૂનાહં નિપજ્જેય્ય’ન્તિ. સો નિપજ્જેય્ય. એવઞ્હિ સો, ભિક્ખવે, પુરિસો ઓળારિકં ઓળારિકં ઇરિયાપથં અભિનિવજ્જેત્વા 5 સુખુમં સુખુમં ઇરિયાપથં કપ્પેય્ય. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ ચે ભિક્ખુનો તેસમ્પિ વિતક્કાનં અસતિઅમનસિકારં આપજ્જતો ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ.
219. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikātabbaṃ. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sīghaṃ gaccheyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ sīghaṃ gacchāmi? Yaṃnūnāhaṃ saṇikaṃ gaccheyya’nti. So saṇikaṃ gaccheyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ saṇikaṃ gacchāmi? Yaṃnūnāhaṃ tiṭṭheyya’nti. So tiṭṭheyya . Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ ṭhito? Yaṃnūnāhaṃ nisīdeyya’nti. So nisīdeyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ nisinno? Yaṃnūnāhaṃ nipajjeyya’nti. So nipajjeyya. Evañhi so, bhikkhave, puriso oḷārikaṃ oḷārikaṃ iriyāpathaṃ abhinivajjetvā 6 sukhumaṃ sukhumaṃ iriyāpathaṃ kappeyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
૨૨૦. ‘‘તસ્સ ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો તેસમ્પિ વિતક્કાનં વિતક્કસઙ્ખારસણ્ઠાનં મનસિકરોતો ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના દન્તેભિદન્તમાધાય 7 જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હિતબ્બં અભિનિપ્પીળેતબ્બં અભિસન્તાપેતબ્બં . તસ્સ દન્તેભિદન્તમાધાય જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, બલવા પુરિસો દુબ્બલતરં પુરિસં સીસે વા ગલે વા ખન્ધે વા ગહેત્વા અભિનિગ્ગણ્હેય્ય અભિનિપ્પીળેય્ય અભિસન્તાપેય્ય; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ ચે ભિક્ખુનો તેસમ્પિ વિતક્કાનં વિતક્કસઙ્ખારસણ્ઠાનં મનસિકરોતો ઉપ્પજ્જન્તેવ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના દન્તેભિદન્તમાધાય જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હિતબ્બં અભિનિપ્પીળેતબ્બં અભિસન્તાપેતબ્બં. તસ્સ દન્તેભિદન્તમાધાય જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ.
220. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi. Tena, bhikkhave, bhikkhunā dantebhidantamādhāya 8 jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ . Tassa dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gale vā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya; evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi. Tena, bhikkhave, bhikkhunā dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ. Tassa dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
૨૨૧. ‘‘યતો ખો 9, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો યં નિમિત્તં આગમ્મ યં નિમિત્તં મનસિકરોતો ઉપ્પજ્જન્તિ પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ, તસ્સ તમ્હા નિમિત્તા અઞ્ઞં નિમિત્તં મનસિકરોતો કુસલૂપસંહિતં યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. તેસમ્પિ વિતક્કાનં આદીનવં ઉપપરિક્ખતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. તેસમ્પિ વિતક્કાનં અસતિઅમનસિકારં આપજ્જતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. તેસમ્પિ વિતક્કાનં વિતક્કસઙ્ખારસણ્ઠાનં મનસિકરોતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. દન્તેભિદન્તમાધાય જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો યે પાપકા અકુસલા વિતક્કા છન્દૂપસંહિતાપિ દોસૂપસંહિતાપિ મોહૂપસંહિતાપિ તે પહીયન્તિ તે અબ્ભત્થં ગચ્છન્તિ. તેસં પહાના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સન્તિટ્ઠતિ સન્નિસીદતિ એકોદિ હોતિ સમાધિયતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ વસી વિતક્કપરિયાયપથેસુ. યં વિતક્કં આકઙ્ખિસ્સતિ તં વિતક્કં વિતક્કેસ્સતિ, યં વિતક્કં નાકઙ્ખિસ્સતિ ન તં વિતક્કં વિતક્કેસ્સતિ. અચ્છેચ્છિ તણ્હં, વિવત્તયિ 10 સંયોજનં, સમ્મા માનાભિસમયા અન્તમકાસિ દુક્ખસ્સા’’તિ.
221. ‘‘Yato kho 11, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu vasī vitakkapariyāyapathesu. Yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhissati taṃ vitakkaṃ vitakkessati, yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhissati na taṃ vitakkaṃ vitakkessati. Acchecchi taṇhaṃ, vivattayi 12 saṃyojanaṃ, sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassā’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
વિતક્કસણ્ઠાનસુત્તં નિટ્ઠિતં દસમં.
Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
સીહનાદવગ્ગો નિટ્ઠિતો દુતિયો.
Sīhanādavaggo niṭṭhito dutiyo.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
ચૂળસીહનાદલોમહંસવરો, મહાચૂળદુક્ખક્ખન્ધઅનુમાનિકસુત્તં;
Cūḷasīhanādalomahaṃsavaro, mahācūḷadukkhakkhandhaanumānikasuttaṃ;
ખિલપત્થમધુપિણ્ડિકદ્વિધાવિતક્ક, પઞ્ચનિમિત્તકથા પુન વગ્ગો.
Khilapatthamadhupiṇḍikadvidhāvitakka, pañcanimittakathā puna vaggo.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. વિતક્કસણ્ઠાનસુત્તવણ્ણના • 10. Vitakkasaṇṭhānasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧૦. વિતક્કસણ્ઠાનસુત્તવણ્ણના • 10. Vitakkasaṇṭhānasuttavaṇṇanā
