| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੪. ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗੋ
4. Catutthavaggo
੧. વਿਤਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Vitakkasuttavaṇṇanā
੮੦. ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਾਤਿ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾ વਿਤਕ੍ਕਾ, ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨવਞ੍ਞਾ ਪਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਹੀਲ਼ਿਤਤਾ ਅਪਰਿਭੂਤਤਾ, ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮਂ ਪਰੇ ਨ ਅવਜਾਨੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੋ ਇਚ੍ਛਾਚਾਰੋ, ਤਾਯ ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਸਂਸਟ੍ਠੋ, ਤਂ વਾ ਆਰਬ੍ਭ ਪવਤ੍ਤੋ ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਮਂ ਪਰੇ ਗਹਟ੍ਠਾ ਚੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚ ਨ ਓਰਕਤੋ ਦਹੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਾવਨਕਮ੍ਯਤਾਯ ਇਚ੍ਛਾਚਾਰੇ, ਠਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚੀવਰਾਦਿਲਾਭੇਨ ਚੇવ ਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਚ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣવਸੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ। ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਰੇਸੁ ਅਨੁਦ੍ਦਯਤਾਪਤਿਰੂਪਕੇਨ ਗੇਹਸਿਤਪੇਮੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ। ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ –
80. Catutthavaggassa paṭhame akusalavitakkāti akosallasambhūtā vitakkā, micchāvitakkāti attho. Anavaññattipaṭisaṃyuttoti ettha anavaññattīti anavaññā parehi attano ahīḷitatā aparibhūtatā, ‘‘aho vata maṃ pare na avajāneyyu’’nti evaṃ pavatto icchācāro, tāya anavaññattiyā paṭisaṃyutto saṃsaṭṭho, taṃ vā ārabbha pavatto anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko. Tasmā ‘‘kathaṃ nu kho maṃ pare gahaṭṭhā ceva pabbajitā ca na orakato daheyyu’’nti sambhāvanakamyatāya icchācāre, ṭhatvā pavattitavitakkassetaṃ adhivacanaṃ. Lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttoti cīvarādilābhena ceva sakkārena ca kittisaddena ca ārammaṇakaraṇavasena paṭisaṃyutto. Parānuddayatāpaṭisaṃyuttoti paresu anuddayatāpatirūpakena gehasitapemena paṭisaṃyutto. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਰਾਜੂਹਿ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਗਹਪਤਿਕੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਸਹਸੋਕੀ, ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੩; ੪.੨੪੧; વਿਭ॰ ੮੮੮)।
‘‘Saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi brāhmaṇehi gahapatikehi titthiyehi titthiyasāvakehi sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanāva yogaṃ āpajjatī’’ti (saṃ. ni. 3.3; 4.241; vibha. 888).
ਗਾਥਾਸੁ ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ। ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੇ ਗਾਰવੋ ਏਤਸ੍ਸ, ਨ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਗਾਰવੋ। ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਅਮਾ ਸਹ ਭવਾਤਿ ਅਮਚ੍ਚਾ, ਸਹਾਯਸਦਿਸਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ। ਤੇਹਿ ਗੇਹਸਿਤਪੇਮવਸੇਨ ਸਹ ਨਨ੍ਦਨਸੀਲੋ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ, ਇਮਿਨਾ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ વਿਤਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਆਰਾ ਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ વਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਅਭਿਭੂਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਤੋ ਦੂਰੇ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਦੁਲ੍ਲਭਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Gāthāsu anavaññattiyā paṭisaṃyutto puggalo anavaññattisaṃyutto. Lābhasakkāre gāravo etassa, na dhammeti lābhasakkāragāravo. Sukhadukkhesu amā saha bhavāti amaccā, sahāyasadisā upaṭṭhākā. Tehi gehasitapemavasena saha nandanasīlo sahanandī amaccehi, iminā parānuddayatāpaṭisaṃyuttaṃ vitakkaṃ dasseti. Ārā saṃyojanakkhayāti imehi tīhi vitakkehi abhibhūto puggalo saṃyojanakkhayato arahattato dūre, tassa taṃ dullabhanti attho.
ਪੁਤ੍ਤਪਸੁਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਪਸવੋ ਚ। ਪੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦਾਰਾਦਯੋ; ਪਸੁਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸ੍ਸਮਹਿਂਸਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥਾਦਯੋ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। વਿવਾਹੇਤਿ વਿવਾਹਕਾਰਾਪਨੇ। ਇਮਿਨਾ ਆવਾਹੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ। ਸਂਹਰਾਨੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਾਨਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਙ੍ਗਹਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਨ੍ਥવਾਨੀ’’ਤਿ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਭਬ੍ਬੋ ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਪਞ੍ਚਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਤਾਦਿਸੋ ਸਂਸਾਰੇ ਭਯਂ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਤਿ।
Puttapasunti putte ca pasavo ca. Puttasaddena cettha dārādayo; pasusaddena assamahiṃsakhettavatthādayo ca saṅgahitā. Vivāheti vivāhakārāpane. Iminā āvāhopi saṅgahito. Saṃharānīti pariggahāni, parikkhārasaṅgahānīti attho. ‘‘Santhavānī’’ti ca paṭhanti, mittasanthavānīti attho. Sabbattha hitvāti sambandho. Bhabbo so tādiso bhikkhūti so yathāvuttaṃ sabbaṃ papañcaṃ pariccajitvā yathā satthārā vuttāya sammāpaṭipattiyā, tathā passitabbato tādiso saṃsāre bhayaṃ ikkhatīti bhikkhu uttamaṃ sambodhiṃ arahattaṃ pattuṃ arahati.
ਪਠਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੧. વਿਤਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Vitakkasuttaṃ
