| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
वोहारवग्गवण्णना
Vohāravaggavaṇṇanā
४२४. आपत्तिया पयोगं न जानातीति ‘‘अयं आपत्ति कायप्पयोगा, अयं वचीपयोगा’’ति न जानाति। आपत्तिया वूपसमं न जानातीति ‘‘अयं आपत्ति देसनाय वूपसमति, अयं वुट्ठानेन, अयं नेव देसनाय न वुट्ठानेना’’ति न जानाति। आपत्तिया न विनिच्छयकुसलो होतीति ‘‘इमस्मिं वत्थुस्मिं अयं आपत्ती’’ति न जानाति, दोसानुरूपं आपत्तिं उद्धरित्वा पतिट्ठापेतुं न सक्कोति।
424.Āpattiyā payogaṃ na jānātīti ‘‘ayaṃ āpatti kāyappayogā, ayaṃ vacīpayogā’’ti na jānāti. Āpattiyā vūpasamaṃ na jānātīti ‘‘ayaṃ āpatti desanāya vūpasamati, ayaṃ vuṭṭhānena, ayaṃ neva desanāya na vuṭṭhānenā’’ti na jānāti. Āpattiyā na vinicchayakusalohotīti ‘‘imasmiṃ vatthusmiṃ ayaṃ āpattī’’ti na jānāti, dosānurūpaṃ āpattiṃ uddharitvā patiṭṭhāpetuṃ na sakkoti.
अधिकरणसमुट्ठानं न जानातीति ‘‘इदं अधिकरणं अट्ठारस भेदकरवत्थूनि निस्साय समुट्ठाति, इदं चतस्सो विपत्तियो, इदं पञ्च वा सत्त वा आपत्तिक्खन्धे, इदं चत्तारि सङ्घकिच्चानि निस्साय समुट्ठाती’’ति न जानाति। पयोगं न जानातीति ‘‘इदं अधिकरणं द्वादसमूलप्पयोगं, इदं चुद्दसमूलप्पयोगं, इदं छमूलपयोगं, इदं एकमूलपयोग’’न्ति न जानाति। अधिकरणानञ्हि यथासकंमूलमेव पयोगा नाम होन्ति, तं सब्बम्पि न जानातीति अत्थो। वूपसमं न जानातीति ‘‘इदं अधिकरणं द्वीहि समथेहि वूपसमति, इदं तीहि, इदं चतूहि, इदं एकेन समथेन वूपसमती’’ति न जानाति। न विनिच्छयकुसलो होतीति अधिकरणं विनिच्छिनित्वा समथं पापेतुं न जानाति।
Adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ na jānātīti ‘‘idaṃ adhikaraṇaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya samuṭṭhāti, idaṃ catasso vipattiyo, idaṃ pañca vā satta vā āpattikkhandhe, idaṃ cattāri saṅghakiccāni nissāya samuṭṭhātī’’ti na jānāti. Payogaṃ na jānātīti ‘‘idaṃ adhikaraṇaṃ dvādasamūlappayogaṃ, idaṃ cuddasamūlappayogaṃ, idaṃ chamūlapayogaṃ, idaṃ ekamūlapayoga’’nti na jānāti. Adhikaraṇānañhi yathāsakaṃmūlameva payogā nāma honti, taṃ sabbampi na jānātīti attho. Vūpasamaṃ na jānātīti ‘‘idaṃ adhikaraṇaṃ dvīhi samathehi vūpasamati, idaṃ tīhi, idaṃ catūhi, idaṃ ekena samathena vūpasamatī’’ti na jānāti. Na vinicchayakusalo hotīti adhikaraṇaṃ vinicchinitvā samathaṃ pāpetuṃ na jānāti.
कम्मं न जानातीति तज्जनीयादि सत्तविधं कम्मं न जानाति। कम्मस्स करणं न जानातीति ‘‘इदं कम्मं इमिना नीहारेन कातब्ब’’न्ति न जानाति। कम्मस्स वत्थुं न जानातीति ‘‘इदं तज्जनीयस्स वत्थु, इदं नियस्सादीन’’न्ति न जानाति। वत्तन्ति सत्तसु कम्मेसु हेट्ठा चतुन्नं कम्मानं अट्ठारसविधं तिविधस्स च उक्खेपनीयकम्मस्स तेचत्तालीसविधं वत्तं न जानाति। कम्मस्स वूपसमं न जानातीति ‘‘यो भिक्खु वत्ते वत्तित्वा याचति, तस्स कम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं, अच्चयो देसापेतब्बो’’ति न जानाति।
Kammaṃ na jānātīti tajjanīyādi sattavidhaṃ kammaṃ na jānāti. Kammassa karaṇaṃ na jānātīti ‘‘idaṃ kammaṃ iminā nīhārena kātabba’’nti na jānāti. Kammassa vatthuṃ na jānātīti ‘‘idaṃ tajjanīyassa vatthu, idaṃ niyassādīna’’nti na jānāti. Vattanti sattasu kammesu heṭṭhā catunnaṃ kammānaṃ aṭṭhārasavidhaṃ tividhassa ca ukkhepanīyakammassa tecattālīsavidhaṃ vattaṃ na jānāti. Kammassa vūpasamaṃ na jānātīti ‘‘yo bhikkhu vatte vattitvā yācati, tassa kammaṃ paṭippassambhetabbaṃ, accayo desāpetabbo’’ti na jānāti.
वत्थुं न जानातीति सत्तन्नं आपत्तिक्खन्धानं वत्थुं न जानाति। निदानं न जानातीति ‘‘इदं सिक्खापदं इमस्मिं नगरे पञ्ञत्तं, इदं इमस्मि’’न्ति न जानाति। पञ्ञत्तिं न जानातीति पञ्ञत्तिअनुपञ्ञत्तिअनुप्पन्नपञ्ञत्तिवसेन तिविधं पञ्ञत्तिं न जानाति। पदपच्चाभट्ठं न जानातीति सम्मुखा कातब्बं पदं न जानाति। ‘‘बुद्धो भगवा’’ति वत्तब्बे ‘‘भगवा बुद्धो’’ति हेट्ठुपरियं कत्वा पदं योजेति।
Vatthuṃ na jānātīti sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ vatthuṃ na jānāti. Nidānaṃ na jānātīti ‘‘idaṃ sikkhāpadaṃ imasmiṃ nagare paññattaṃ, idaṃ imasmi’’nti na jānāti. Paññattiṃ na jānātīti paññattianupaññattianuppannapaññattivasena tividhaṃ paññattiṃ na jānāti. Padapaccābhaṭṭhaṃ na jānātīti sammukhā kātabbaṃ padaṃ na jānāti. ‘‘Buddho bhagavā’’ti vattabbe ‘‘bhagavā buddho’’ti heṭṭhupariyaṃ katvā padaṃ yojeti.
अकुसलो च होति विनयेति विनयपाळियञ्च अट्ठकथायञ्च अकुसलो होति।
Akusalo ca hoti vinayeti vinayapāḷiyañca aṭṭhakathāyañca akusalo hoti.
ञत्तिं न जानातीति सङ्खेपतो हि दुविधा ञत्ति – ‘‘एसा ञत्ती’’ति एवं निद्दिट्ठा च अनिद्दिट्ठा च। तत्थ या एवं अनिद्दिट्ठा, सा ‘‘कम्मञत्ति’’ नाम होति। या निद्दिट्ठा, सा ‘‘कम्मपादञत्ति’’ नाम, तं सब्बेन सब्बं ञत्तिं न जानाति। ञत्तिया करणं न जानातीति नवसु ठानेसु कम्मञत्तिया करणं न जानाति, द्वीसु ठानेसु कम्मपादञत्तिया। ञत्तिया अनुस्सावनन्ति ‘‘इमिस्सा ञत्तिया एका अनुस्सावना, इमिस्सा तिस्सो’’ति न जानाति। ञत्तिया समथं न जानातीति य्वायं सतिविनयो, अमूळ्हविनयो, तस्सपापियसिका, तिणवत्थारकोति चतुब्बिधो समथो ञत्तिया विना न होति, तं ञत्तिया समथोति न जानाति। ञत्तिया वूपसमं न जानातीति यं अधिकरणं इमिना चतुब्बिधेन ञत्तिसमथेन वूपसमति, तस्स तं वूपसमं ‘‘अयं ञत्तिया वूपसमो कतो’’ति न जानाति।
Ñattiṃ na jānātīti saṅkhepato hi duvidhā ñatti – ‘‘esā ñattī’’ti evaṃ niddiṭṭhā ca aniddiṭṭhā ca. Tattha yā evaṃ aniddiṭṭhā, sā ‘‘kammañatti’’ nāma hoti. Yā niddiṭṭhā, sā ‘‘kammapādañatti’’ nāma, taṃ sabbena sabbaṃ ñattiṃ na jānāti. Ñattiyākaraṇaṃ na jānātīti navasu ṭhānesu kammañattiyā karaṇaṃ na jānāti, dvīsu ṭhānesu kammapādañattiyā. Ñattiyā anussāvananti ‘‘imissā ñattiyā ekā anussāvanā, imissā tisso’’ti na jānāti. Ñattiyā samathaṃ na jānātīti yvāyaṃ sativinayo, amūḷhavinayo, tassapāpiyasikā, tiṇavatthārakoti catubbidho samatho ñattiyā vinā na hoti, taṃ ñattiyā samathoti na jānāti. Ñattiyā vūpasamaṃ na jānātīti yaṃ adhikaraṇaṃ iminā catubbidhena ñattisamathena vūpasamati, tassa taṃ vūpasamaṃ ‘‘ayaṃ ñattiyā vūpasamo kato’’ti na jānāti.
सुत्तं न जानातीति उभतोविभङ्गं न जानाति। सुत्तानुलोमं न जानातीति चत्तारो महापदेसे न जानाति। विनयं न जानातीति खन्धकपरिवारं न जानाति। विनयानुलोमं न जानातीति चत्तारो महापदेसेयेव न जानाति। न च ठानाठानकुसलोति कारणाकारणकुसलो न होति।
Suttaṃ na jānātīti ubhatovibhaṅgaṃ na jānāti. Suttānulomaṃ na jānātīti cattāro mahāpadese na jānāti. Vinayaṃ na jānātīti khandhakaparivāraṃ na jānāti. Vinayānulomaṃ na jānātīti cattāro mahāpadeseyeva na jānāti. Na ca ṭhānāṭhānakusaloti kāraṇākāraṇakusalo na hoti.
धम्मं न जानातीति ठपेत्वा विनयपिटकं अवसेसं पिटकद्वयं न जानाति। धम्मानुलोमं न जानातीति सुत्तन्तिके चत्तारो महापदेसे न जानाति। विनयं न जानातीति खन्धकपरिवारमेव न जानाति। विनयानुलोमं न जानातीति चत्तारो महापदेसे न जानाति। उभतोविभङ्गा पनेत्थ असङ्गहिता होन्ति, तस्मायं कुरुन्दियं वुत्तं – ‘‘विनयन्ति सकलं विनयपिटकं न जानाती’’ति तं न गहेतब्बं। न च पुब्बापरकुसलो होतीति पुरेकथाय च पच्छाकथाय च अकुसलो होति। सेसं सब्बत्थ वुत्तपटिपक्खवसेन ञेय्यत्ता पुब्बे पकासितत्ता च उत्तानमेवाति।
Dhammaṃ na jānātīti ṭhapetvā vinayapiṭakaṃ avasesaṃ piṭakadvayaṃ na jānāti. Dhammānulomaṃ na jānātīti suttantike cattāro mahāpadese na jānāti. Vinayaṃ na jānātīti khandhakaparivārameva na jānāti. Vinayānulomaṃ na jānātīti cattāro mahāpadese na jānāti. Ubhatovibhaṅgā panettha asaṅgahitā honti, tasmāyaṃ kurundiyaṃ vuttaṃ – ‘‘vinayanti sakalaṃ vinayapiṭakaṃ na jānātī’’ti taṃ na gahetabbaṃ. Na ca pubbāparakusalo hotīti purekathāya ca pacchākathāya ca akusalo hoti. Sesaṃ sabbattha vuttapaṭipakkhavasena ñeyyattā pubbe pakāsitattā ca uttānamevāti.
अनिस्सितवग्गनप्पटिप्पस्सम्भनवग्गवोहारवग्गवण्णना निट्ठिता।
Anissitavagganappaṭippassambhanavaggavohāravaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / ३. वोहारवग्गो • 3. Vohāravaggo
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / वोहारवग्गवण्णना • Vohāravaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / वोहारवग्गवण्णना • Vohāravaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / वोहारवग्गादिवण्णना • Vohāravaggādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / वोहारवग्गवण्णना • Vohāravaggavaṇṇanā
