Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya |
౩. యమకసుత్తం
3. Yamakasuttaṃ
౮౫. ఏకం సమయం ఆయస్మా సారిపుత్తో సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన యమకస్స నామ భిక్ఖునో ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి – ‘‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’తి.
85. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena yamakassa nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
అస్సోసుం ఖో సమ్బహులా భిక్ఖూ యమకస్స కిర నామ భిక్ఖునో ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి – ‘‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’తి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ యేనాయస్మా యమకో తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా యమకేన సద్ధిం సమ్మోదింసు. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నా ఖో తే భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం యమకం ఏతదవోచుం –
Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū yamakassa kira nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā yamako tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ yamakaṃ etadavocuṃ –
‘‘సచ్చం కిర తే, ఆవుసో యమక, ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం – ‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’’తి? ‘‘ఏవం ఖ్వాహం, ఆవుసో, భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి – ‘ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’’తి.
‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti.
‘‘మా, ఆవుసో యమక, ఏవం అవచ, మా భగవన్తం అబ్భాచిక్ఖి. న హి సాధు భగవతో అబ్భాచిక్ఖనం. న హి భగవా ఏవం వదేయ్య – ‘ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’’తి. ఏవమ్పి ఖో ఆయస్మా యమకో తేహి భిక్ఖూహి వుచ్చమానో తథేవ తం పాపకం దిట్ఠిగతం థామసా పరామాసా అభినివిస్స వోహరతి – ‘‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’తి.
‘‘Mā, āvuso yamaka, evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi. Na hi sādhu bhagavato abbhācikkhanaṃ. Na hi bhagavā evaṃ vadeyya – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti. Evampi kho āyasmā yamako tehi bhikkhūhi vuccamāno tatheva taṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
యతో ఖో తే భిక్ఖూ నాసక్ఖింసు ఆయస్మన్తం యమకం ఏతస్మా పాపకా దిట్ఠిగతా వివేచేతుం, అథ ఖో తే భిక్ఖూ ఉట్ఠాయాసనా యేనాయస్మా సారిపుత్తో తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచుం – ‘‘యమకస్స నామ, ఆవుసో సారిపుత్త, భిక్ఖునో ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం – ‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’తి. సాధాయస్మా సారిపుత్తో యేన యమకో భిక్ఖు తేనుపసఙ్కమతు అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’తి. అధివాసేసి ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో తుణ్హీభావేన. అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా యమకో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా యమకేన సద్ధిం సమ్మోది…పే॰… ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో ఆయస్మన్తం యమకం ఏతదవోచ –
Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu āyasmantaṃ yamakaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū uṭṭhāyāsanā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘yamakassa nāma, āvuso sāriputta, bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’ti. Sādhāyasmā sāriputto yena yamako bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā yamako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodi…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ yamakaṃ etadavoca –
‘‘సచ్చం కిర తే, ఆవుసో యమక, ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం – ‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’’తి? ‘‘ఏవం ఖ్వాహం, ఆవుసో, భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’తి.
‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో యమక, రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి? ‘‘అనిచ్చం, ఆవుసో’’. ‘‘వేదనా నిచ్చా… సఞ్ఞా… సఙ్ఖారా… విఞ్ఞాణం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి? ‘‘అనిచ్చం, ఆవుసో’’. తస్మాతిహ…పే॰… ఏవం పస్సం…పే॰… నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానాతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanā niccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో యమక, రూపం తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’ … ‘‘వేదనం తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’… ‘‘సఞ్ఞం… సఙ్ఖారే… విఞ్ఞాణం తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’ … ‘‘vedanaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’… ‘‘saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో యమక, రూపస్మిం తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’. ‘‘అఞ్ఞత్ర రూపా తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’. ‘‘వేదనాయ… అఞ్ఞత్ర వేదనాయ…పే॰… సఞ్ఞాయ… అఞ్ఞత్ర సఞ్ఞాయ… సఙ్ఖారేసు… అఞ్ఞత్ర సఙ్ఖారేహి… విఞ్ఞాణస్మిం తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’. ‘‘అఞ్ఞత్ర విఞ్ఞాణా తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra rūpā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanāya… aññatra vedanāya…pe… saññāya… aññatra saññāya… saṅkhāresu… aññatra saṅkhārehi… viññāṇasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra viññāṇā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో యమక, రూపం… వేదనం… సఞ్ఞం… సఙ్ఖారే… విఞ్ఞాణం తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో యమక, అయం సో అరూపీ… అవేదనో… అసఞ్ఞీ… అసఙ్ఖారో… అవిఞ్ఞాణో తథాగతోతి సమనుపస్ససీ’’తి? ‘‘నో హేతం, ఆవుసో’’. ‘‘ఏత్థ చ తే, ఆవుసో యమక, దిట్ఠేవ ధమ్మే సచ్చతో థేతతో 1 తథాగతే అనుపలబ్భియమానే 2, కల్లం ను తే తం వేయ్యాకరణం – ‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరం మరణా’’’తి?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, ayaṃ so arūpī… avedano… asaññī… asaṅkhāro… aviññāṇo tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Ettha ca te, āvuso yamaka, diṭṭheva dhamme saccato thetato 3 tathāgate anupalabbhiyamāne 4, kallaṃ nu te taṃ veyyākaraṇaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti?
‘‘అహు ఖో మే తం, ఆవుసో సారిపుత్త, పుబ్బే అవిద్దసునో పాపకం దిట్ఠిగతం; ఇదఞ్చ పనాయస్మతో సారిపుత్తస్స ధమ్మదేసనం సుత్వా తఞ్చేవ పాపకం దిట్ఠిగతం పహీనం, ధమ్మో చ మే అభిసమితో’’తి.
‘‘Ahu kho me taṃ, āvuso sāriputta, pubbe aviddasuno pāpakaṃ diṭṭhigataṃ; idañca panāyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā tañceva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ pahīnaṃ, dhammo ca me abhisamito’’ti.
‘‘సచే తం, ఆవుసో యమక, ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘యో సో, ఆవుసో యమక, భిక్ఖు అరహం ఖీణాసవో సో కాయస్స భేదా పరం మరణా కిం హోతీ’తి? ఏవం పుట్ఠో త్వం, ఆవుసో యమక, కిన్తి బ్యాకరేయ్యాసీ’’తి? ‘‘సచే మం, ఆవుసో, ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘యో సో, ఆవుసో యమక, భిక్ఖు అరహం ఖీణాసవో సో కాయస్స భేదా పరం మరణా కిం హోతీ’తి? ఏవం పుట్ఠోహం, ఆవుసో, ఏవం బ్యాకరేయ్యం – ‘రూపం ఖో, ఆవుసో, అనిచ్చం. యదనిచ్చం తం దుక్ఖం; యం దుక్ఖం తం నిరుద్ధం తదత్థఙ్గతం. వేదనా… సఞ్ఞా… సఙ్ఖారా… విఞ్ఞాణం అనిచ్చం. యదనిచ్చం తం దుక్ఖం; యం దుక్ఖం తం నిరుద్ధం తదత్థఙ్గత’న్తి. ఏవం పుట్ఠోహం , ఆవుసో, ఏవం బ్యాకరేయ్య’’న్తి.
‘‘Sace taṃ, āvuso yamaka, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, āvuso yamaka, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, āvuso, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭhohaṃ, āvuso, evaṃ byākareyyaṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso, aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgataṃ. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgata’nti. Evaṃ puṭṭhohaṃ , āvuso, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘సాధు సాధు, ఆవుసో యమక! తేన హావుసో, యమక, ఉపమం తే కరిస్సామి ఏతస్సేవ అత్థస్స భియ్యోసోమత్తాయ ఞాణాయ. సేయ్యథాపి, ఆవుసో యమక, గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా అడ్ఢో మహద్ధనో మహాభోగో; సో చ ఆరక్ఖసమ్పన్నో. తస్స కోచిదేవ పురిసో ఉప్పజ్జేయ్య అనత్థకామో అహితకామో అయోగక్ఖేమకామో జీవితా వోరోపేతుకామో. తస్స ఏవమస్స – ‘అయం ఖో గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా అడ్ఢో మహద్ధనో మహాభోగో; సో చ ఆరక్ఖసమ్పన్నో; నాయం 5 సుకరో పసయ్హ జీవితా వోరోపేతుం. యంనూనాహం అనుపఖజ్జ జీవితా వోరోపేయ్య’న్తి. సో తం గహపతిం వా గహపతిపుత్తం వా ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదేయ్య – ‘ఉపట్ఠహేయ్యం తం, భన్తే’తి. తమేనం సో గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా ఉపట్ఠాపేయ్య. సో ఉపట్ఠహేయ్య పుబ్బుట్ఠాయీ పచ్ఛానిపాతీ కింకారపటిస్సావీ మనాపచారీ పియవాదీ. తస్స సో గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా మిత్తతోపి నం సద్దహేయ్య 6; సుహజ్జతోపి నం సద్దహేయ్య; తస్మిఞ్చ విస్సాసం ఆపజ్జేయ్య. యదా ఖో, ఆవుసో, తస్స పురిసస్స ఏవమస్స – ‘సంవిస్సత్థో ఖో మ్యాయం గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా’తి, అథ నం రహోగతం విదిత్వా తిణ్హేన సత్థేన జీవితా వోరోపేయ్య.
‘‘Sādhu sādhu, āvuso yamaka! Tena hāvuso, yamaka, upamaṃ te karissāmi etasseva atthassa bhiyyosomattāya ñāṇāya. Seyyathāpi, āvuso yamaka, gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno. Tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmo jīvitā voropetukāmo. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno; nāyaṃ 7 sukaro pasayha jīvitā voropetuṃ. Yaṃnūnāhaṃ anupakhajja jīvitā voropeyya’nti. So taṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti. Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā upaṭṭhāpeyya. So upaṭṭhaheyya pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī. Tassa so gahapati vā gahapatiputto vā mittatopi naṃ saddaheyya 8; suhajjatopi naṃ saddaheyya; tasmiñca vissāsaṃ āpajjeyya. Yadā kho, āvuso, tassa purisassa evamassa – ‘saṃvissattho kho myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā’ti, atha naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeyya.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో యమక, యదా హి సో పురిసో అముం గహపతిం వా గహపతిపుత్తం వా ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం ఆహ – ‘ఉపట్ఠహేయ్యం తం, భన్తే’తి, తదాపి సో వధకోవ. వధకఞ్చ పన సన్తం న అఞ్ఞాసి – ‘వధకో మే’తి. యదాపి సో ఉపట్ఠహతి పుబ్బుట్ఠాయీ పచ్ఛానిపాతీ కింకారపటిస్సావీ మనాపచారీ పియవాదీ, తదాపి సో వధకోవ. వధకఞ్చ పన సన్తం న అఞ్ఞాసి – ‘వధకో మే’తి. యదాపి నం రహోగతం విదిత్వా తిణ్హేన సత్థేన జీవితా వోరోపేతి, తదాపి సో వధకోవ. వధకఞ్చ పన సన్తం న అఞ్ఞాసి – ‘వధకో మే’’’తి. ‘‘ఏవమావుసో’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, ఆవుసో, అస్సుతవా పుథుజ్జనో అరియానం అదస్సావీ అరియధమ్మస్స అకోవిదో అరియధమ్మే అవినీతో, సప్పురిసానం అదస్సావీ సప్పురిసధమ్మస్స అకోవిదో సప్పురిసధమ్మే అవినీతో రూపం అత్తతో సమనుపస్సతి, రూపవన్తం వా అత్తానం; అత్తని వా రూపం, రూపస్మిం వా అత్తానం. వేదనం… సఞ్ఞం… సఙ్ఖారే… విఞ్ఞాణం అత్తతో సమనుపస్సతి, విఞ్ఞాణవన్తం వా అత్తానం; అత్తని వా విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణస్మిం వా అత్తానం’’.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, yadā hi so puriso amuṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ āha – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi so upaṭṭhahati pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti. ‘‘Evameva kho, āvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ’’.
‘‘సో అనిచ్చం రూపం ‘అనిచ్చం రూప’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి. అనిచ్చం వేదనం ‘అనిచ్చా వేదనా’తి యథాభూతం నప్పజానాతి. అనిచ్చం సఞ్ఞం ‘అనిచ్చా సఞ్ఞా’తి యథాభూతం నప్పజానాతి. అనిచ్చే సఙ్ఖారే ‘అనిచ్చా సఙ్ఖారా’తి యథాభూతం నప్పజానాతి. అనిచ్చం విఞ్ఞాణం ‘అనిచ్చం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి.
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ ‘aniccā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ saññaṃ ‘aniccā saññā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anicce saṅkhāre ‘aniccā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘దుక్ఖం రూపం ‘దుక్ఖం రూప’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి. దుక్ఖం వేదనం… దుక్ఖం సఞ్ఞం… దుక్ఖే సఙ్ఖారే… దుక్ఖం విఞ్ఞాణం ‘దుక్ఖం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి.
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘అనత్తం రూపం ‘అనత్తా రూప’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి. అనత్తం వేదనం… అనత్తం సఞ్ఞం… అనత్తే సఙ్ఖారే… అనత్తం విఞ్ఞాణం ‘అనత్తం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి.
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘సఙ్ఖతం రూపం ‘సఙ్ఖతం రూప’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి. సఙ్ఖతం వేదనం… సఙ్ఖతం సఞ్ఞం… సఙ్ఖతే సఙ్ఖారే… సఙ్ఖతం విఞ్ఞాణం ‘సఙ్ఖతం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి.
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘వధకం రూపం ‘వధకం రూప’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి. వధకం వేదనం ‘వధకా వేదనా’తి… వధకం సఞ్ఞం ‘వధకా సఞ్ఞా’తి… వధకే సఙ్ఖారే ‘వధకా సఙ్ఖారా’తి యథాభూతం నప్పజానాతి. వధకం విఞ్ఞాణం ‘వధకం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి.
‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ ‘vadhakā vedanā’ti… vadhakaṃ saññaṃ ‘vadhakā saññā’ti… vadhake saṅkhāre ‘vadhakā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘సో రూపం ఉపేతి ఉపాదియతి అధిట్ఠాతి ‘అత్తా మే’తి. వేదనం… సఞ్ఞం… సఙ్ఖారే… విఞ్ఞాణం ఉపేతి ఉపాదియతి అధిట్ఠాతి ‘అత్తా మే’తి. తస్సిమే పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా ఉపేతా ఉపాదిన్నా దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ సంవత్తన్తి.
‘‘So rūpaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā upetā upādinnā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
‘‘సుతవా చ ఖో, ఆవుసో, అరియసావకో అరియానం దస్సావీ…పే॰… సప్పురిసధమ్మే సువినీతో న రూపం అత్తతో సమనుపస్సతి, న రూపవన్తం అత్తానం; న అత్తని రూపం, న రూపస్మిం అత్తానం. న వేదనం… న సఞ్ఞం… న సఙ్ఖారే… న విఞ్ఞాణం అత్తతో సమనుపస్సతి, న విఞ్ఞాణవన్తం అత్తానం; న అత్తని విఞ్ఞాణం, న విఞ్ఞాణస్మిం అత్తానం.
‘‘Sutavā ca kho, āvuso, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī…pe… sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ; na attani rūpaṃ, na rūpasmiṃ attānaṃ. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ attānaṃ; na attani viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ attānaṃ.
‘‘సో అనిచ్చం రూపం ‘అనిచ్చం రూప’న్తి యథాభూతం పజానాతి. అనిచ్చం వేదనం … అనిచ్చం సఞ్ఞం… అనిచ్చే సఙ్ఖారే … అనిచ్చం విఞ్ఞాణం ‘అనిచ్చం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం పజానాతి.
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ … aniccaṃ saññaṃ… anicce saṅkhāre … aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘దుక్ఖం రూపం ‘దుక్ఖం రూప’న్తి యథాభూతం పజానాతి. దుక్ఖం వేదనం… దుక్ఖం సఞ్ఞం… దుక్ఖే సఙ్ఖారే… దుక్ఖం విఞ్ఞాణం ‘దుక్ఖం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం పజానాతి.
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘అనత్తం రూపం ‘అనత్తా రూప’న్తి యథాభూతం పజానాతి. అనత్తం వేదనం… అనత్తం సఞ్ఞం… అనత్తే సఙ్ఖారే… అనత్తం విఞ్ఞాణం ‘అనత్తా విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం పజానాతి.
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattā viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘సఙ్ఖతం రూపం ‘సఙ్ఖతం రూప’న్తి యథాభూతం పజానాతి. సఙ్ఖతం వేదనం… సఙ్ఖతం సఞ్ఞం… సఙ్ఖతే సఙ్ఖారే… సఙ్ఖతం విఞ్ఞాణం ‘సఙ్ఖతం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం పజానాతి.
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘వధకం రూపం ‘వధకం రూప’న్తి యథాభూతం పజానాతి. వధకం వేదనం… వధకం సఞ్ఞం… వధకే సఙ్ఖారే ‘‘వధకా సఙ్ఖారా’’తి యథాభూతం పజానాతి. వధకం విఞ్ఞాణం ‘వధకం విఞ్ఞాణ’న్తి యథాభూతం పజానాతి.
‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ… vadhakaṃ saññaṃ… vadhake saṅkhāre ‘‘vadhakā saṅkhārā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘సో రూపం న ఉపేతి, న ఉపాదియతి, నాధిట్ఠాతి – ‘అత్తా మే’తి. వేదనం… సఞ్ఞం… సఙ్ఖారే… విఞ్ఞాణం న ఉపేతి, న ఉపాదియతి, నాధిట్ఠాతి – ‘అత్తా మే’తి. తస్సిమే పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా అనుపేతా అనుపాదిన్నా దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ సంవత్తన్తీ’’తి. ‘‘ఏవమేతం, ఆవుసో సారిపుత్త, హోతి యేసం ఆయస్మన్తానం తాదిసా సబ్రహ్మచారినో అనుకమ్పకా అత్థకామా ఓవాదకా అనుసాసకా. ఇదఞ్చ పన మే ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స ధమ్మదేసనం సుత్వా అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముత్త’’న్తి. తతియం.
‘‘So rūpaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā anupetā anupādinnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti. ‘‘Evametaṃ, āvuso sāriputta, hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārino anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā. Idañca pana me āyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౩. యమకసుత్తవణ్ణనా • 3. Yamakasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ౩. యమకసుత్తవణ్ణనా • 3. Yamakasuttavaṇṇanā