| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၃. ယမကသုတ္တံ
3. Yamakasuttaṃ
၈၅. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန ယမကသ္သ နာမ ဘိက္ခုနော ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’တိ။
85. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena yamakassa nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
အသ္သောသုံ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယမကသ္သ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’တိ။ အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ ယမကော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ ယမကေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ယမကံ ဧတဒဝောစုံ –
Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū yamakassa kira nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā yamako tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ yamakaṃ etadavocuṃ –
‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော ယမက, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’’တိ။
‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti.
‘‘မာ, အာဝုသော ယမက, ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ။ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘာစိက္ခနံ။ န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော အာယသ္မာ ယမကော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော တထေဝ တံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’တိ။
‘‘Mā, āvuso yamaka, evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi. Na hi sādhu bhagavato abbhācikkhanaṃ. Na hi bhagavā evaṃ vadeyya – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti. Evampi kho āyasmā yamako tehi bhikkhūhi vuccamāno tatheva taṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
ယတော ခော တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု အာယသ္မန္တံ ယမကံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယမကသ္သ နာမ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုနော ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’တိ။ သာဓာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ယမကော ဘိက္ခု တေနုပသင္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ ယမကော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ ယမကေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ယမကံ ဧတဒဝောစ –
Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu āyasmantaṃ yamakaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū uṭṭhāyāsanā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘yamakassa nāma, āvuso sāriputta, bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’ti. Sādhāyasmā sāriputto yena yamako bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā yamako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodi…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ yamakaṃ etadavoca –
‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော ယမက, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’တိ။
‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ယမက, ရူပံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, အာဝုသော’’။ ‘‘ဝေဒနာ နိစ္စာ။ သညာ။ သင္ခာရာ။ ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, အာဝုသော’’။ တသ္မာတိဟ။ပေ.။ ဧဝံ ပသ္သံ။ပေ.။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီ’’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanā niccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ယမက, ရူပံ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’ ။ ‘‘ဝေဒနံ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’ … ‘‘vedanaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’… ‘‘saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ယမက, ရူပသ္မိံ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘အညတ္ရ ရူပာ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘ဝေဒနာယ။ အညတ္ရ ဝေဒနာယ။ပေ.။ သညာယ။ အညတ္ရ သညာယ။ သင္ခာရေသု။ အညတ္ရ သင္ခာရေဟိ။ ဝိညာဏသ္မိံ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘အညတ္ရ ဝိညာဏာ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra rūpā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanāya… aññatra vedanāya…pe… saññāya… aññatra saññāya… saṅkhāresu… aññatra saṅkhārehi… viññāṇasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra viññāṇā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ယမက, ရူပံ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ယမက, အယံ သော အရူပီ။ အဝေဒနော။ အသညီ။ အသင္ခာရော။ အဝိညာဏော တထာဂတောတိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘ဧတ္ထ စ တေ, အာဝုသော ယမက, ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သစ္စတော ထေတတော 1 တထာဂတေ အနုပလဗ္ဘိယမာနေ 2, ကလ္လံ နု တေ တံ ဝေယ္ယာကရဏံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ခီဏာသဝော ဘိက္ခု ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ, န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’’တိ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, ayaṃ so arūpī… avedano… asaññī… asaṅkhāro… aviññāṇo tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Ettha ca te, āvuso yamaka, diṭṭheva dhamme saccato thetato 3 tathāgate anupalabbhiyamāne 4, kallaṃ nu te taṃ veyyākaraṇaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti?
‘‘အဟု ခော မေ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ပုဗ္ဗေ အဝိဒ္ဒသုနော ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ; ဣဒဉ္စ ပနာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ တဉ္စေဝ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ပဟီနံ, ဓမ္မော စ မေ အဘိသမိတော’’တိ။
‘‘Ahu kho me taṃ, āvuso sāriputta, pubbe aviddasuno pāpakaṃ diṭṭhigataṃ; idañca panāyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā tañceva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ pahīnaṃ, dhammo ca me abhisamito’’ti.
‘‘သစေ တံ, အာဝုသော ယမက, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ယော သော, အာဝုသော ယမက, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ကိံ ဟောတီ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တ္ဝံ, အာဝုသော ယမက, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, အာဝုသော, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ယော သော, အာဝုသော ယမက, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ကိံ ဟောတီ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, အာဝုသော, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘ရူပံ ခော, အာဝုသော, အနိစ္စံ။ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ; ယံ ဒုက္ခံ တံ နိရုဒ္ဓံ တဒတ္ထင္ဂတံ။ ဝေဒနာ။ သညာ။ သင္ခာရာ။ ဝိညာဏံ အနိစ္စံ။ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ; ယံ ဒုက္ခံ တံ နိရုဒ္ဓံ တဒတ္ထင္ဂတ’န္တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ , အာဝုသော, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace taṃ, āvuso yamaka, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, āvuso yamaka, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, āvuso, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭhohaṃ, āvuso, evaṃ byākareyyaṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso, aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgataṃ. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgata’nti. Evaṃ puṭṭhohaṃ , āvuso, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သာဓု သာဓု, အာဝုသော ယမက! တေန ဟာဝုသော, ယမက, ဥပမံ တေ ကရိသ္သာမိ ဧတသ္သေဝ အတ္ထသ္သ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ဉာဏာယ။ သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော ယမက, ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော; သော စ အာရက္ခသမ္ပန္နော။ တသ္သ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ အနတ္ထကာမော အဟိတကာမော အယောဂက္ခေမကာမော ဇီဝိတာ ဝောရောပေတုကာမော။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ ခော ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော; သော စ အာရက္ခသမ္ပန္နော; နာယံ 5 သုကရော ပသယ္ဟ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတုံ။ ယံနူနာဟံ အနုပခဇ္ဇ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယ’န္တိ။ သော တံ ဂဟပတိံ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တံ ဝာ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဥပဋ္ဌဟေယ္ယံ တံ, ဘန္တေ’တိ။ တမေနံ သော ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ ဥပဋ္ဌာပေယ္ယ။ သော ဥပဋ္ဌဟေယ္ယ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိံကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ။ တသ္သ သော ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ မိတ္တတောပိ နံ သဒ္ဒဟေယ္ယ 6; သုဟဇ္ဇတောပိ နံ သဒ္ဒဟေယ္ယ; တသ္မိဉ္စ ဝိသ္သာသံ အာပဇ္ဇေယ္ယ။ ယဒာ ခော, အာဝုသော, တသ္သ ပုရိသသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘သံဝိသ္သတ္ထော ခော မ္ယာယံ ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ’တိ, အထ နံ ရဟောဂတံ ဝိဒိတ္ဝာ တိဏ္ဟေန သတ္ထေန ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယ။
‘‘Sādhu sādhu, āvuso yamaka! Tena hāvuso, yamaka, upamaṃ te karissāmi etasseva atthassa bhiyyosomattāya ñāṇāya. Seyyathāpi, āvuso yamaka, gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno. Tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmo jīvitā voropetukāmo. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno; nāyaṃ 7 sukaro pasayha jīvitā voropetuṃ. Yaṃnūnāhaṃ anupakhajja jīvitā voropeyya’nti. So taṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti. Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā upaṭṭhāpeyya. So upaṭṭhaheyya pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī. Tassa so gahapati vā gahapatiputto vā mittatopi naṃ saddaheyya 8; suhajjatopi naṃ saddaheyya; tasmiñca vissāsaṃ āpajjeyya. Yadā kho, āvuso, tassa purisassa evamassa – ‘saṃvissattho kho myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā’ti, atha naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeyya.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ယမက, ယဒာ ဟိ သော ပုရိသော အမုံ ဂဟပတိံ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တံ ဝာ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ အာဟ – ‘ဥပဋ္ဌဟေယ္ယံ တံ, ဘန္တေ’တိ, တဒာပိ သော ဝဓကောဝ။ ဝဓကဉ္စ ပန သန္တံ န အညာသိ – ‘ဝဓကော မေ’တိ။ ယဒာပိ သော ဥပဋ္ဌဟတိ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိံကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ, တဒာပိ သော ဝဓကောဝ။ ဝဓကဉ္စ ပန သန္တံ န အညာသိ – ‘ဝဓကော မေ’တိ။ ယဒာပိ နံ ရဟောဂတံ ဝိဒိတ္ဝာ တိဏ္ဟေန သတ္ထေန ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ, တဒာပိ သော ဝဓကောဝ။ ဝဓကဉ္စ ပန သန္တံ န အညာသိ – ‘ဝဓကော မေ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, အာဝုသော, အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒသ္သာဝီ အရိယဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒသ္သာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော ရူပံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, ရူပဝန္တံ ဝာ အတ္တာနံ; အတ္တနိ ဝာ ရူပံ, ရူပသ္မိံ ဝာ အတ္တာနံ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, ဝိညာဏဝန္တံ ဝာ အတ္တာနံ; အတ္တနိ ဝာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏသ္မိံ ဝာ အတ္တာနံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, yadā hi so puriso amuṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ āha – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi so upaṭṭhahati pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti. ‘‘Evameva kho, āvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ’’.
‘‘သော အနိစ္စံ ရူပံ ‘အနိစ္စံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ အနိစ္စံ ဝေဒနံ ‘အနိစ္စာ ဝေဒနာ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ အနိစ္စံ သညံ ‘အနိစ္စာ သညာ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ အနိစ္စေ သင္ခာရေ ‘အနိစ္စာ သင္ခာရာ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ အနိစ္စံ ဝိညာဏံ ‘အနိစ္စံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ ‘aniccā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ saññaṃ ‘aniccā saññā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anicce saṅkhāre ‘aniccā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ဒုက္ခံ ရူပံ ‘ဒုက္ခံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ။ ဒုက္ခံ သညံ။ ဒုက္ခေ သင္ခာရေ။ ဒုက္ခံ ဝိညာဏံ ‘ဒုက္ခံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘အနတ္တံ ရူပံ ‘အနတ္တာ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ အနတ္တံ ဝေဒနံ။ အနတ္တံ သညံ။ အနတ္တေ သင္ခာရေ။ အနတ္တံ ဝိညာဏံ ‘အနတ္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘သင္ခတံ ရူပံ ‘သင္ခတံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ သင္ခတံ ဝေဒနံ။ သင္ခတံ သညံ။ သင္ခတေ သင္ခာရေ။ သင္ခတံ ဝိညာဏံ ‘သင္ခတံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ဝဓကံ ရူပံ ‘ဝဓကံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဝဓကံ ဝေဒနံ ‘ဝဓကာ ဝေဒနာ’တိ။ ဝဓကံ သညံ ‘ဝဓကာ သညာ’တိ။ ဝဓကေ သင္ခာရေ ‘ဝဓကာ သင္ခာရာ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဝဓကံ ဝိညာဏံ ‘ဝဓကံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။
‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ ‘vadhakā vedanā’ti… vadhakaṃ saññaṃ ‘vadhakā saññā’ti… vadhake saṅkhāre ‘vadhakā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘သော ရူပံ ဥပေတိ ဥပာဒိယတိ အဓိဋ္ဌာတိ ‘အတ္တာ မေ’တိ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ ဥပေတိ ဥပာဒိယတိ အဓိဋ္ဌာတိ ‘အတ္တာ မေ’တိ။ တသ္သိမေ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ ဥပေတာ ဥပာဒိန္နာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။
‘‘So rūpaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā upetā upādinnā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
‘‘သုတဝာ စ ခော, အာဝုသော, အရိယသာဝကော အရိယာနံ ဒသ္သာဝီ။ပေ.။ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော န ရူပံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, န ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ; န အတ္တနိ ရူပံ, န ရူပသ္မိံ အတ္တာနံ။ န ဝေဒနံ။ န သညံ။ န သင္ခာရေ။ န ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, န ဝိညာဏဝန္တံ အတ္တာနံ; န အတ္တနိ ဝိညာဏံ, န ဝိညာဏသ္မိံ အတ္တာနံ။
‘‘Sutavā ca kho, āvuso, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī…pe… sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ; na attani rūpaṃ, na rūpasmiṃ attānaṃ. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ attānaṃ; na attani viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ attānaṃ.
‘‘သော အနိစ္စံ ရူပံ ‘အနိစ္စံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ အနိစ္စံ ဝေဒနံ ။ အနိစ္စံ သညံ။ အနိစ္စေ သင္ခာရေ ။ အနိစ္စံ ဝိညာဏံ ‘အနိစ္စံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ … aniccaṃ saññaṃ… anicce saṅkhāre … aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ဒုက္ခံ ရူပံ ‘ဒုက္ခံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ။ ဒုက္ခံ သညံ။ ဒုက္ခေ သင္ခာရေ။ ဒုက္ခံ ဝိညာဏံ ‘ဒုက္ခံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘အနတ္တံ ရူပံ ‘အနတ္တာ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ အနတ္တံ ဝေဒနံ။ အနတ္တံ သညံ။ အနတ္တေ သင္ခာရေ။ အနတ္တံ ဝိညာဏံ ‘အနတ္တာ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattā viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘သင္ခတံ ရူပံ ‘သင္ခတံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ သင္ခတံ ဝေဒနံ။ သင္ခတံ သညံ။ သင္ခတေ သင္ခာရေ။ သင္ခတံ ဝိညာဏံ ‘သင္ခတံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ဝဓကံ ရူပံ ‘ဝဓကံ ရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဝဓကံ ဝေဒနံ။ ဝဓကံ သညံ။ ဝဓကေ သင္ခာရေ ‘‘ဝဓကာ သင္ခာရာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဝဓကံ ဝိညာဏံ ‘ဝဓကံ ဝိညာဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ… vadhakaṃ saññaṃ… vadhake saṅkhāre ‘‘vadhakā saṅkhārā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘သော ရူပံ န ဥပေတိ, န ဥပာဒိယတိ, နာဓိဋ္ဌာတိ – ‘အတ္တာ မေ’တိ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ န ဥပေတိ, န ဥပာဒိယတိ, နာဓိဋ္ဌာတိ – ‘အတ္တာ မေ’တိ။ တသ္သိမေ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ အနုပေတာ အနုပာဒိန္နာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဟောတိ ယေသံ အာယသ္မန္တာနံ တာဒိသာ သဗ္ရဟ္မစာရိနော အနုကမ္ပကာ အတ္ထကာမာ ဩဝာဒကာ အနုသာသကာ။ ဣဒဉ္စ ပန မေ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’’န္တိ။ တတိယံ။
‘‘So rūpaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā anupetā anupādinnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti. ‘‘Evametaṃ, āvuso sāriputta, hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārino anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā. Idañca pana me āyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. ယမကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Yamakasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၃. ယမကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Yamakasuttavaṇṇanā
