| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೯. ಯಞ್ಞಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Yaññasuttavaṇṇanā
೧೨೦. ಥೂಣನ್ತಿ ಯಞ್ಞೂಪತ್ಥಮ್ಭಂ। ಉಪನೀತಾನಿ ಯಞ್ಞಂ ಯಜಿತುಂ ಆರಮ್ಭಾಯ। ಏತ್ತಾವತಾತಿ ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ…ಪೇ॰… ರುದಮಾನಾ ಪರಿಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇನ ಪಾಠೇನ। ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ‘‘ನಂ ಇತ್ಥಿಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ, ನ ನು ಖೋ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿಚ್ಛಯಂ ಅವಿನ್ದನ್ತೋ ನ ಞಾಯನ್ತೋ। ಫೇಣುದ್ದೇಹಕನ್ತಿ ಯಥಾ ಯತ್ಥ ಕುಥಿತೇ ಫೇಣಂ ಉದ್ದೇಹತಿ ನ ಉಪಧೀಯತಿ, ಏವಂ ಅನೇಕವಾರಂ ಫೇಣಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ। ತಂ ದಿವಸನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ರಞ್ಞಾ ನಿದ್ದಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸೇಯ್ಯದಿವಸೇ। ಆಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾತಿ ಲೋಹಕುಮ್ಭಿಮುಖವಟ್ಟಿಸೀಸೇ ಪತ್ತೇ ತತ್ಥ ಮಹನ್ತಂ ಆಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ। ಅತ್ತಾನೋ ವಚನಂ ರಞ್ಞೋ ಪವತ್ತಿಞಾಪನತ್ಥಂ। ಮಹಾಸದ್ದೋ ಉದಪಾದಿ ‘‘ಏವರೂಪಂ ಯಞ್ಞಂ ರಾಜಾ ಕಾರಾಪೇತೀ’’ತಿ। ವತ್ತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ, ವತ್ತುಞ್ಚ ಪನ ಅವಿಸಹನ್ತೋ ‘‘ಸ’’ ಇತಿ ವತ್ವಾ ಲೋಹಕುಮ್ಭಿಯಂ ನಿಮುಗ್ಗೋ। ಇಮಂ ಗಾಥಂ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ। ಧಮ್ಮಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇಸುಂ ‘‘ಕೋಚಿ ಕಞ್ಚಿ ಪಾಣಂ ಮಾ ಹನತೂ’’ತಿ। ಸೋ ಇತ್ಥಿಸಾಮಿಕೋ ಪುರಿಸೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ ಅತ್ತನೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸತ್ತು ಚ ದೇಸನಾವಿಲಾಸಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ, ರಾಜಾ ಪನ ಮಹಾಬೋಧಿನಿರುಜ್ಝನಸಭಾವತ್ತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿಸೇಸಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛಿ।
120.Thūṇanti yaññūpatthambhaṃ. Upanītāni yaññaṃ yajituṃ ārambhāya. Ettāvatāti ‘‘idha, bhante…pe… rudamānā parikammāni karontī’’ti ettakena pāṭhena. Sanniṭṭhānanti ‘‘naṃ itthiṃ labhissāmi nu kho, na nu kho labhissāmī’’ti nicchayaṃ avindanto na ñāyanto. Pheṇuddehakanti yathā yattha kuthite pheṇaṃ uddehati na upadhīyati, evaṃ anekavāraṃ pheṇaṃ uṭṭhāpetvā. Taṃ divasanti tasmiṃ raññā niddaṃ alabhitvā dukkhaseyyadivase. Ālokaṃ oloketvāti lohakumbhimukhavaṭṭisīse patte tattha mahantaṃ ālokaṃ oloketvā. Attāno vacanaṃ rañño pavattiñāpanatthaṃ. Mahāsaddo udapādi ‘‘evarūpaṃ yaññaṃ rājā kārāpetī’’ti. Vattukāmo ahosi, vattuñca pana avisahanto ‘‘sa’’ iti vatvā lohakumbhiyaṃ nimuggo. Imaṃ gāthaṃ vattukāmo ahosīti ayaṃ panettha sambandho. Esa nayo sesapadadvayepi. Dhammabheriṃ carāpesuṃ ‘‘koci kañci pāṇaṃ mā hanatū’’ti. So itthisāmiko puriso sotāpattiphale patiṭṭhahi attano upanissayasampattiyā sattu ca desanāvilāsasampattiyā, rājā pana mahābodhinirujjhanasabhāvattā kiñci visesaṃ nādhigacchi.
ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂನೀತಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಕಾರಣಾನಿ। ನಿಪ್ಫನ್ನಸಸ್ಸತೋ ನವಭಾಗೇ ಕಸ್ಸಕಸ್ಸ ದತ್ವಾ ರಞ್ಞಂ ಏಕಭಾಗಗ್ಗಹಣಂ ದಸಮಭಾಗಗ್ಗಹಣಂ। ಏವಂ ಕಸ್ಸಕಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಸಸ್ಸಾನಿ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಸ್ಸಸಮ್ಪಾದನೇ ಮೇಧಾವಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ತತೋ ಓರಭಾಗೇ ಕಿರ ಛಭಾಗಗ್ಗಹಣಂ ಜಾತಂ। ಛಮಾಸಿಕನ್ತಿ ಛನ್ನಂ ಛನ್ನಂ ಮಾಸಾನಂ ಪಹೋನಕಂ। ಪಾಸೇತೀತಿ ಪಾಸಗತೇ ವಿಯ ಕರೋತಿ। ವಾಚಾಯ ಪಿಯಸ್ಸ ಪಿಯಕರಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ವಾಚಾಪೇಯ್ಯಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ರಟ್ಠಸ್ಸ ಇದ್ಧಾದಿಭಾವತೋ ಖೇಮಂ। ನಿರಬ್ಬುದಂ ಚೋರಿಯಾಭಾವತೋ। ಇದಞ್ಹಿ ರಟ್ಠಂ ಅಚೋರಿಯಂ ನಿರಗ್ಗಳನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅಪಾರುತಘರಭಾವತೋ।
Saṅgahavatthūnīti lokassa saṅgahakāraṇāni. Nipphannasassato navabhāge kassakassa datvā raññaṃ ekabhāgaggahaṇaṃ dasamabhāgaggahaṇaṃ. Evaṃ kassakā haṭṭhatuṭṭhā sassāni sampādentīti āha ‘‘sassasampādane medhāvitāti attho’’ti. Tato orabhāge kira chabhāgaggahaṇaṃ jātaṃ. Chamāsikanti channaṃ channaṃ māsānaṃ pahonakaṃ. Pāsetīti pāsagate viya karoti. Vācāya piyassa piyakarassa kammaṃ vācāpeyyaṃ. Sabbaso raṭṭhassa iddhādibhāvato khemaṃ. Nirabbudaṃ coriyābhāvato. Idañhi raṭṭhaṃ acoriyaṃ niraggaḷanti vuccati apārutagharabhāvato.
ಉದ್ಧಂಮೂಲಕಂ ಕತ್ವಾತಿ ಉಮ್ಮೂಲಂ ಕತ್ವಾ। ದ್ವೀಹಿ ಪರಿಯಞ್ಞೇಹೀತಿ ಮಹಾಯಞ್ಞಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪಚ್ಛಾ ಚ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪರಿವಾರಯಞ್ಞೇಹಿ। ಸತ್ತವೀಸತಿ…ಪೇ॰… ನಸ್ಸಾತಿ ಸತ್ತವೀಸಾಧಿಕಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಪಸುಸತಾನಂ ದ್ವಾವೀಸತಿಯಾ ಅಸ್ಸಾದೀಹಿ ಚ ಸಟ್ಠಿಅಧಿಕದ್ವಿಸತಆರಞ್ಞಕಪಸೂಹಿ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಾನಂ ಪನ ನವಾಧಿಕಛಸತಪಸೂನಂ ಮಾರಣೇನ ಭೇರವಸ್ಸ ಪಾಪಭೀರುಕಾನಂ ಭಯಾವಹಸ್ಸ। ತಥಾ ಹಿ ವದನ್ತಿ –
Uddhaṃmūlakaṃ katvāti ummūlaṃ katvā. Dvīhi pariyaññehīti mahāyaññassa pubbabhāge pacchā ca pavattetabbehi dvīhi parivārayaññehi. Sattavīsati…pe… nassāti sattavīsādhikānaṃ tiṇṇaṃ pasusatānaṃ dvāvīsatiyā assādīhi ca saṭṭhiadhikadvisataāraññakapasūhi ca saddhiṃ sampiṇḍitānaṃ pana navādhikachasatapasūnaṃ māraṇena bheravassa pāpabhīrukānaṃ bhayāvahassa. Tathā hi vadanti –
‘‘ಛಸತಾನಿ ನಿಯುಜ್ಜನ್ತಿ, ಪಸೂನಂ ಮಜ್ಝಿಮೇ ಹನಿ,
‘‘Chasatāni niyujjanti, pasūnaṃ majjhime hani,
ಅಸ್ಸಮೇಧಸ್ಸ ಯಞ್ಞಸ್ಸ, ಅಧಿಕಾನಿ ನವಾಪಿ ಚಾ’’ತಿ॥
Assamedhassa yaññassa, adhikāni navāpi cā’’ti.
ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಯುಗಚ್ಛಿದ್ದೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬದಣ್ಡಕಂ। ಪಾಸೇನ್ತೀತಿ ಖಿಪನ್ತಿ। ಸಂಹಾರಿಮೇಹೀತಿ ಸಕಟೇಹಿ ವಹಿತಬ್ಬೇಹಿ ಯೂಪೇಹಿ। ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರ ಏಕೋ ರಾಜಾ ಸಮ್ಮಾಪಾಸಂ ಯಜನ್ತೋ ಸರಸ್ಸತಿನದೀತೀರೇ ಪಥವಿಯಾ ವಿವರೇ ದಿನ್ನೇ ನಿಮುಗ್ಗೋಯೇವ ಅಹೋಸಿ। ಅನ್ಧಬಾಲಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಗತಾನುಗತಿಗತಾ ‘‘ಅಯಂ ತಸ್ಸ ಸಗ್ಗಗಮನಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಪಾಸಯಞ್ಞಂ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಿಮುಗ್ಗೋಕಾಸತೋ ಪಭುತೀ’’ತಿ। ಅಯೂಪೋ ಅಪ್ಪಕದಿವಸೋ ಯಾಗೋ, ಸಯೂಪೋ ಬಹುದಿವಸಂ ಸಾಧೇಯ್ಯೋ ಸತ್ರಯಾಗೋ। ಮನ್ತಪದಾಭಿಸಙ್ಖತಾನಂ ಸಪ್ಪಿಮಧೂನಂ ವಾಜಮಿತಿ ಸಮಞ್ಞಾ, ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಗೋಮಹಿಂ ಸಾದಿಸತ್ತರಸಕದಕ್ಖಿಣಸ್ಸ। ಸಾರಗಬ್ಭಕೋಟ್ಠಾಗಾರಾದೀಸು ನತ್ಥೇತ್ಥ ಅಗ್ಗಳನ್ತಿ ನಿರಗ್ಗಳೋ। ತತ್ಥ ಕಿರ ಯಞ್ಞೇ ಅತ್ತನೋ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಅನಿಗೂಹಿತ್ವಾ ನಿಯ್ಯಾತೀಯತಿ। ಮಹಾರಮ್ಭಾತಿ ಬಹುಪಸುಘಾತಕಮ್ಮಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ವಿವಿಧಾ ಯತ್ಥ ಹಞ್ಞರೇ’’ತಿ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ‘‘ಮಹಾಕಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ, ಇಧ ‘‘ಮಹಾರಮ್ಭಾತಿ ಪಪಞ್ಚವಸೇನ ಅಜೇಳಕಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಬಹುಪಸುಘಾತಕಮ್ಮಾ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ನಿರಾರಮ್ಭಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅನುಗತಂ ಕುಲನ್ತಿ ಅನುಕುಲಂ, ಕುಲಾನುಗತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಂ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಾದಿ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥೋ’’ತಿ।
Sammanti yugacchidde pakkhipitabbadaṇḍakaṃ. Pāsentīti khipanti. Saṃhārimehīti sakaṭehi vahitabbehi yūpehi. Pubbe kira eko rājā sammāpāsaṃ yajanto sarassatinadītīre pathaviyā vivare dinne nimuggoyeva ahosi. Andhabālabrāhmaṇā gatānugatigatā ‘‘ayaṃ tassa saggagamanamaggo’’ti saññāya tattha sammāpāsayaññaṃ paṭṭhapenti. Tena vuttaṃ ‘‘nimuggokāsato pabhutī’’ti. Ayūpo appakadivaso yāgo, sayūpo bahudivasaṃ sādheyyo satrayāgo. Mantapadābhisaṅkhatānaṃ sappimadhūnaṃ vājamiti samaññā, hiraññasuvaṇṇagomahiṃ sādisattarasakadakkhiṇassa. Sāragabbhakoṭṭhāgārādīsu natthettha aggaḷanti niraggaḷo. Tattha kira yaññe attano sāpateyyaṃ anavasesato anigūhitvā niyyātīyati. Mahārambhāti bahupasughātakammā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vividhā yattha haññare’’ti vakkhamānattā ‘‘mahākiccā’’ti attho vutto, idha ‘‘mahārambhāti papañcavasena ajeḷakā’’tiādi vuttanti ‘‘bahupasughātakammā’’ti attho vutto. Nirārambhāti etthāpi vuttanayena attho veditabbo. Anugataṃ kulanti anukulaṃ, kulānugatanti attho veditabbo. Tenāha ‘‘yaṃ niccabhattādi…pe… attho’’ti.
ಯಞ್ಞಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Yaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೯. ಯಞ್ಞಸುತ್ತಂ • 9. Yaññasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಯಞ್ಞಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Yaññasuttavaṇṇanā
