| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
१०. यसोधरापमुखअट्ठारसभिक्खुनीसहस्सअपदानं
10. Yasodharāpamukhaaṭṭhārasabhikkhunīsahassaapadānaṃ
४२६.
426.
‘‘अट्ठारससहस्सानि , भिक्खुनी सक्यसम्भवा।
‘‘Aṭṭhārasasahassāni , bhikkhunī sakyasambhavā;
यसोधरापमुखानि, सम्बुद्धं उपसङ्कमुं॥
Yasodharāpamukhāni, sambuddhaṃ upasaṅkamuṃ.
४२७.
427.
‘‘अट्ठारससहस्सानि, सब्बा होन्ति महिद्धिका।
‘‘Aṭṭhārasasahassāni, sabbā honti mahiddhikā;
वन्दन्ती मुनिनो पादे, आरोचेन्ति यथाबलं॥
Vandantī munino pāde, ārocenti yathābalaṃ.
४२८.
428.
‘‘‘जाति खीणा जरा ब्याधि, मरणञ्च महामुनि।
‘‘‘Jāti khīṇā jarā byādhi, maraṇañca mahāmuni;
अनासवं पदं सन्तं, अमतं याम नायक॥
Anāsavaṃ padaṃ santaṃ, amataṃ yāma nāyaka.
४२९.
429.
‘‘‘खलितञ्चे पुरे अत्थि, सब्बासम्पि महामुनि।
‘‘‘Khalitañce pure atthi, sabbāsampi mahāmuni;
अपराधमजानन्ती, खम अम्हं विनायक॥
Aparādhamajānantī, khama amhaṃ vināyaka.
४३०.
430.
‘‘‘इद्धिञ्चापि निदस्सेथ, मम सासनकारिका।
‘‘‘Iddhiñcāpi nidassetha, mama sāsanakārikā;
परिसानञ्च सब्बासं, कङ्खं छिन्दथ यावता॥
Parisānañca sabbāsaṃ, kaṅkhaṃ chindatha yāvatā.
४३१.
431.
‘‘‘यसोधरा महावीर, मनापा पियदस्सना।
‘‘‘Yasodharā mahāvīra, manāpā piyadassanā;
सब्बा तुय्हं महावीर, अगारस्मिं पजापति॥
Sabbā tuyhaṃ mahāvīra, agārasmiṃ pajāpati.
४३२.
432.
‘‘‘थीनं सतसहस्सानं, नवुतीनं छदुत्तरि।
‘‘‘Thīnaṃ satasahassānaṃ, navutīnaṃ chaduttari;
अगारे ते मयं वीर, पामोक्खा सब्बा इस्सरा॥
Agāre te mayaṃ vīra, pāmokkhā sabbā issarā.
४३३.
433.
‘‘‘रूपाचारगुणूपेता, योब्बनट्ठा पियंवदा।
‘‘‘Rūpācāraguṇūpetā, yobbanaṭṭhā piyaṃvadā;
सब्बा नो अपचायन्ति, देवता विय मानुसा॥
Sabbā no apacāyanti, devatā viya mānusā.
४३४.
434.
‘‘‘अट्ठारससहस्सानि, सब्बा साकियसम्भवा।
‘‘‘Aṭṭhārasasahassāni, sabbā sākiyasambhavā;
यसोधरासहस्सानि, पामोक्खा इस्सरा तदा॥
Yasodharāsahassāni, pāmokkhā issarā tadā.
४३५.
435.
‘‘‘कामधातुमतिक्कम्म , सण्ठिता रूपधातुया।
‘‘‘Kāmadhātumatikkamma , saṇṭhitā rūpadhātuyā;
रूपेन सदिसा नत्थि, सहस्सानं महामुनि॥
Rūpena sadisā natthi, sahassānaṃ mahāmuni.
४३६.
436.
‘‘‘सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, इद्धिं दस्संसु सत्थुनो।
‘‘‘Sambuddhaṃ abhivādetvā, iddhiṃ dassaṃsu satthuno;
नेका नानाविधाकारा, महाइद्धीपि दस्सयुं॥
Nekā nānāvidhākārā, mahāiddhīpi dassayuṃ.
४३७.
437.
‘‘‘चक्कवाळसमं कायं, सीसं उत्तरतो कुरु।
‘‘‘Cakkavāḷasamaṃ kāyaṃ, sīsaṃ uttarato kuru;
उभो पक्खा दुवे दीपा, जम्बुदीपं सरीरतो॥
Ubho pakkhā duve dīpā, jambudīpaṃ sarīrato.
४३८.
438.
‘‘‘दक्खिणञ्च सरं पिञ्छं, नानासाखा तु पत्तका।
‘‘‘Dakkhiṇañca saraṃ piñchaṃ, nānāsākhā tu pattakā;
चन्दञ्च सूरियञ्चक्खि, मेरुपब्बततो सिखं॥
Candañca sūriyañcakkhi, merupabbatato sikhaṃ.
४३९.
439.
‘‘‘चक्कवाळगिरिं तुण्डं, जम्बुरुक्खं समूलकं।
‘‘‘Cakkavāḷagiriṃ tuṇḍaṃ, jamburukkhaṃ samūlakaṃ;
बीजमाना उपागन्त्वा, वन्दन्ती लोकनायकं॥
Bījamānā upāgantvā, vandantī lokanāyakaṃ.
४४०.
440.
‘‘‘हत्थिवण्णं तथेवस्सं, पब्बतं जलधिं तथा।
‘‘‘Hatthivaṇṇaṃ tathevassaṃ, pabbataṃ jaladhiṃ tathā;
चन्दञ्च सूरियं मेरुं, सक्कवण्णञ्च दस्सयुं॥
Candañca sūriyaṃ meruṃ, sakkavaṇṇañca dassayuṃ.
४४१.
441.
‘‘‘यसोधरा मयं वीर, पादे वन्दाम चक्खुम।
‘‘‘Yasodharā mayaṃ vīra, pāde vandāma cakkhuma;
तव चिरपभावेन, निप्फन्ना नरनायक॥
Tava cirapabhāvena, nipphannā naranāyaka.
४४२.
442.
‘‘‘इद्धीसु च वसी होम, दिब्बाय सोतधातुया।
‘‘‘Iddhīsu ca vasī homa, dibbāya sotadhātuyā;
चेतोपरियञाणस्स, वसी होम महामुने॥
Cetopariyañāṇassa, vasī homa mahāmune.
४४३.
443.
‘‘‘पुब्बेनिवासं जानाम, दिब्बचक्खु विसोधितं।
‘‘‘Pubbenivāsaṃ jānāma, dibbacakkhu visodhitaṃ;
सब्बासवपरिक्खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो॥
Sabbāsavaparikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.
४४४.
444.
‘‘‘अत्थधम्मनिरुत्तीसु, पटिभाने तथेव च।
‘‘‘Atthadhammaniruttīsu, paṭibhāne tatheva ca;
ञाणं अम्हं महावीर, उप्पन्नं तव सन्तिके॥
Ñāṇaṃ amhaṃ mahāvīra, uppannaṃ tava santike.
४४५.
445.
‘‘‘पुब्बानं लोकनाथानं, सङ्गमं नो निदस्सितं।
‘‘‘Pubbānaṃ lokanāthānaṃ, saṅgamaṃ no nidassitaṃ;
अधिकारा बहू अम्हं, तुय्हत्थाय महामुने॥
Adhikārā bahū amhaṃ, tuyhatthāya mahāmune.
४४६.
446.
‘‘‘यं अम्हं पूरितं कम्मं, कुसलं सरसे मुने।
‘‘‘Yaṃ amhaṃ pūritaṃ kammaṃ, kusalaṃ sarase mune;
तुय्हत्थाय महावीर, पुञ्ञानुपचितानि नो॥
Tuyhatthāya mahāvīra, puññānupacitāni no.
४४७.
447.
‘‘‘अभब्बट्ठाने वज्जेत्वा, वारयिम्ह अनाचरं।
‘‘‘Abhabbaṭṭhāne vajjetvā, vārayimha anācaraṃ;
४४८.
448.
‘‘‘नेककोटिसहस्सानि , भरियत्थायदासि नो।
‘‘‘Nekakoṭisahassāni , bhariyatthāyadāsi no;
न तत्थ विमना होम, तुय्हत्थाय महामुने॥
Na tattha vimanā homa, tuyhatthāya mahāmune.
४४९.
449.
‘‘‘नेककोटिसहस्सानि, उपकारायदासि नो।
‘‘‘Nekakoṭisahassāni, upakārāyadāsi no;
न तत्थ विमना होम, तुय्हत्थाय महामुने॥
Na tattha vimanā homa, tuyhatthāya mahāmune.
४५०.
450.
‘‘‘नेककोटिसहस्सानि, भोजनत्थायदासि नो।
‘‘‘Nekakoṭisahassāni, bhojanatthāyadāsi no;
न तत्थ विमना होम, तुय्हत्थाय महामुने॥
Na tattha vimanā homa, tuyhatthāya mahāmune.
४५१.
451.
भयमोक्खं करिस्साम, जीवितानि चजिम्हसे॥
Bhayamokkhaṃ karissāma, jīvitāni cajimhase.
४५२.
452.
‘‘‘अङ्गगते अलङ्कारे, वत्थे नानाविधे बहू।
‘‘‘Aṅgagate alaṅkāre, vatthe nānāvidhe bahū;
इत्थिभण्डे न गूहाम, तुय्हत्थाय महामुने॥
Itthibhaṇḍe na gūhāma, tuyhatthāya mahāmune.
४५३.
453.
‘‘‘धनधञ्ञपरिच्चागं , गामानि निगमानि च।
‘‘‘Dhanadhaññapariccāgaṃ , gāmāni nigamāni ca;
खेत्तं पुत्ता च धीता च, परिच्चत्ता महामुने॥
Khettaṃ puttā ca dhītā ca, pariccattā mahāmune.
४५४.
454.
‘‘‘हत्थी अस्सा गवा चापि, दासियो परिचारिका।
‘‘‘Hatthī assā gavā cāpi, dāsiyo paricārikā;
तुय्हत्थाय महावीर, परिच्चत्तं असङ्खियं॥
Tuyhatthāya mahāvīra, pariccattaṃ asaṅkhiyaṃ.
४५५.
455.
‘‘‘यं अम्हे पटिमन्तेसि, दानं दस्साम याचके।
‘‘‘Yaṃ amhe paṭimantesi, dānaṃ dassāma yācake;
विमनं नो न पस्साम, ददतो दानमुत्तमं॥
Vimanaṃ no na passāma, dadato dānamuttamaṃ.
४५६.
456.
‘‘‘नानाविधं बहुं दुक्खं, संसारे च बहुब्बिधे।
‘‘‘Nānāvidhaṃ bahuṃ dukkhaṃ, saṃsāre ca bahubbidhe;
तुय्हत्थाय महावीर, अनुभुत्तं असङ्खियं॥
Tuyhatthāya mahāvīra, anubhuttaṃ asaṅkhiyaṃ.
४५७.
457.
‘‘‘सुखप्पत्तानुमोदाम, न च दुक्खेसु दुम्मना।
‘‘‘Sukhappattānumodāma, na ca dukkhesu dummanā;
सब्बत्थ तुलिता होम, तुय्हत्थाय महामुने॥
Sabbattha tulitā homa, tuyhatthāya mahāmune.
४५८.
458.
‘‘‘अनुमग्गेन सम्बुद्धो, यं धम्मं अभिनीहरि।
‘‘‘Anumaggena sambuddho, yaṃ dhammaṃ abhinīhari;
अनुभोत्वा सुखं दुक्खं, पत्तो बोधिं महामुने॥
Anubhotvā sukhaṃ dukkhaṃ, patto bodhiṃ mahāmune.
४५९.
459.
‘‘‘ब्रह्मदेवञ्च सम्बुद्धं, गोतमं लोकनायकं।
‘‘‘Brahmadevañca sambuddhaṃ, gotamaṃ lokanāyakaṃ;
अञ्ञेसं लोकनाथानं, सङ्गमं तेहि नो बहू॥
Aññesaṃ lokanāthānaṃ, saṅgamaṃ tehi no bahū.
४६०.
460.
‘‘‘अधिकारं बहुं अम्हे, तुय्हत्थाय महामुने।
‘‘‘Adhikāraṃ bahuṃ amhe, tuyhatthāya mahāmune;
गवेसतो बुद्धधम्मे, मयं ते परिचारिका॥
Gavesato buddhadhamme, mayaṃ te paricārikā.
४६१.
461.
‘‘‘कप्पे च सतसहस्से, चतुरो च असङ्खिये।
‘‘‘Kappe ca satasahasse, caturo ca asaṅkhiye;
दीपङ्करो महावीरो, उप्पज्जि लोकनायको॥
Dīpaṅkaro mahāvīro, uppajji lokanāyako.
४६२.
462.
‘‘‘पच्चन्तदेसविसये, निमन्तेत्वा तथागतं।
‘‘‘Paccantadesavisaye, nimantetvā tathāgataṃ;
तस्स आगमनं मग्गं, सोधेन्ति तुट्ठमानसा॥
Tassa āgamanaṃ maggaṃ, sodhenti tuṭṭhamānasā.
४६३.
463.
‘‘‘तेन कालेन सो आसि, सुमेधो नाम ब्राह्मणो।
‘‘‘Tena kālena so āsi, sumedho nāma brāhmaṇo;
मग्गञ्च पटियादेसि, आयतो सब्बदस्सिनो॥
Maggañca paṭiyādesi, āyato sabbadassino.
४६४.
464.
‘‘‘तेन कालेन अहुम्ह, सब्बा ब्राह्मणसम्भवा।
‘‘‘Tena kālena ahumha, sabbā brāhmaṇasambhavā;
थलूदजानि पुप्फानि, आहरिम्ह समागमं॥
Thalūdajāni pupphāni, āharimha samāgamaṃ.
४६५.
465.
‘‘‘तस्मिं सो समये बुद्धो, दीपङ्करो महायसो।
‘‘‘Tasmiṃ so samaye buddho, dīpaṅkaro mahāyaso;
वियाकासि महावीरो, इसिमुग्गतमानसं॥
Viyākāsi mahāvīro, isimuggatamānasaṃ.
४६६.
466.
‘‘‘चलती रवती पुथवी, सङ्कम्पति सदेवके।
‘‘‘Calatī ravatī puthavī, saṅkampati sadevake;
तस्स कम्मं पकित्तेन्ते, इसिमुग्गतमानसं॥
Tassa kammaṃ pakittente, isimuggatamānasaṃ.
४६७.
467.
‘‘‘देवकञ्ञा मनुस्सा च, मयञ्चापि सदेवका।
‘‘‘Devakaññā manussā ca, mayañcāpi sadevakā;
नानापूजनीयं भण्डं, पूजयित्वान पत्थयुं॥
Nānāpūjanīyaṃ bhaṇḍaṃ, pūjayitvāna patthayuṃ.
४६८.
468.
‘‘‘तेसं बुद्धो वियाकासि, जोतिदीप सनामको।
‘‘‘Tesaṃ buddho viyākāsi, jotidīpa sanāmako;
अज्ज ये पत्थिता अत्थि, ते भविस्सन्ति सम्मुखा॥
Ajja ye patthitā atthi, te bhavissanti sammukhā.
४६९.
469.
‘‘‘अपरिमेय्ये इतो कप्पे, यं नो बुद्धो वियाकरि।
‘‘‘Aparimeyye ito kappe, yaṃ no buddho viyākari;
तं वाचमनुमोदेन्ता, एवंकारी अहुम्ह नो॥
Taṃ vācamanumodentā, evaṃkārī ahumha no.
४७०.
470.
‘‘‘तस्स कम्मस्स सुकतस्स, तस्स चित्तं पसादयुं।
‘‘‘Tassa kammassa sukatassa, tassa cittaṃ pasādayuṃ;
देवमानुसिकं योनिं, अनुभोत्वा असङ्खियं॥
Devamānusikaṃ yoniṃ, anubhotvā asaṅkhiyaṃ.
४७१.
471.
‘‘‘सुखदुक्खेनुभोत्वान , देवेसु मानुसेसु च।
‘‘‘Sukhadukkhenubhotvāna , devesu mānusesu ca;
पच्छिमे भवे सम्पत्ते, जाताम्ह साकिये कुले॥
Pacchime bhave sampatte, jātāmha sākiye kule.
४७२.
472.
‘‘‘रूपवती भोगवती, यससीलवती ततो।
‘‘‘Rūpavatī bhogavatī, yasasīlavatī tato;
सब्बङ्गसम्पदा होम, कुलेसु अभिसक्कता॥
Sabbaṅgasampadā homa, kulesu abhisakkatā.
४७३.
473.
‘‘‘लाभं सिलोकं सक्कारं, लोकधम्मसमागमं।
‘‘‘Lābhaṃ silokaṃ sakkāraṃ, lokadhammasamāgamaṃ;
चित्तञ्च दुक्खितं नत्थि, वसाम अकुतोभया॥
Cittañca dukkhitaṃ natthi, vasāma akutobhayā.
४७४.
474.
‘‘‘वुत्तञ्हेतं भगवता, रञ्ञो अन्तेपुरे तदा।
‘‘‘Vuttañhetaṃ bhagavatā, rañño antepure tadā;
४७५.
475.
‘‘‘उपकारा च या नारी, या च नारी सुखे दुखे।
‘‘‘Upakārā ca yā nārī, yā ca nārī sukhe dukhe;
अत्थक्खायी च या नारी, या च नारीनुकम्पिका॥
Atthakkhāyī ca yā nārī, yā ca nārīnukampikā.
४७६.
476.
‘‘‘धम्मं चरे सुचरितं, न नं दुच्चरितं चरे।
‘‘‘Dhammaṃ care sucaritaṃ, na naṃ duccaritaṃ care;
धम्मचारी सुखं सेति, अस्मिं लोके परम्हि च॥
Dhammacārī sukhaṃ seti, asmiṃ loke paramhi ca.
४७७.
477.
‘‘‘अगारं विजहित्वान, पब्बजिम्हनगारियं।
‘‘‘Agāraṃ vijahitvāna, pabbajimhanagāriyaṃ;
अड्ढमासे असम्पत्ते, चतुसच्चं फुसिम्ह नो॥
Aḍḍhamāse asampatte, catusaccaṃ phusimha no.
४७८.
478.
‘‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
उपनेन्ति बहू अम्हे, सागरस्सेव ऊमियो॥
Upanenti bahū amhe, sāgarasseva ūmiyo.
४७९.
479.
नागीव बन्धनं छेत्वा, विहराम अनासवा॥
Nāgīva bandhanaṃ chetvā, viharāma anāsavā.
४८०.
480.
‘‘‘स्वागतं वत नो आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके।
‘‘‘Svāgataṃ vata no āsi, mama buddhassa santike;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
४८१.
481.
‘‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे।
‘‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’॥
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’.
४८२.
482.
‘‘एवं बहुविधं दुक्खं, सम्पत्ती च बहुब्बिधा।
‘‘Evaṃ bahuvidhaṃ dukkhaṃ, sampattī ca bahubbidhā;
विसुद्धभावं सम्पत्ता, लभाम सब्बसम्पदा॥
Visuddhabhāvaṃ sampattā, labhāma sabbasampadā.
४८३.
483.
‘‘या ददन्ति सकत्तानं, पुञ्ञत्थाय महेसिनो।
‘‘Yā dadanti sakattānaṃ, puññatthāya mahesino;
सहायसम्पदा होन्ति, निब्बानपदमसङ्खतं॥
Sahāyasampadā honti, nibbānapadamasaṅkhataṃ.
४८४.
484.
‘‘परिक्खीणं अतीतञ्च, पच्चुप्पन्नं अनागतं।
‘‘Parikkhīṇaṃ atītañca, paccuppannaṃ anāgataṃ;
सब्बकम्मम्पि नो खीणं, पादे वन्दाम चक्खुम॥
Sabbakammampi no khīṇaṃ, pāde vandāma cakkhuma.
४८५.
485.
‘‘निब्बानाय वदन्तीनं, किं वो वक्खाम उत्तरि।
‘‘Nibbānāya vadantīnaṃ, kiṃ vo vakkhāma uttari;
इत्थं सुदं यसोधरापमुखानि अट्ठारसभिक्खुनीसहस्सानि भगवतो सम्मुखा इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ yasodharāpamukhāni aṭṭhārasabhikkhunīsahassāni bhagavato sammukhā imā gāthāyo abhāsitthāti.
यसोधरापमुखअट्ठारसभिक्खुनीसहस्सापदानं दसमं।
Yasodharāpamukhaaṭṭhārasabhikkhunīsahassāpadānaṃ dasamaṃ.
कुण्डलकेसीवग्गो ततियो।
Kuṇḍalakesīvaggo tatiyo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
कुण्डला गोतमी चेव, धम्मदिन्ना च सकुला।
Kuṇḍalā gotamī ceva, dhammadinnā ca sakulā;
वरनन्दा च सोणा च, कापिलानी यसोधरा॥
Varanandā ca soṇā ca, kāpilānī yasodharā.
दससहस्सभिक्खुनी, अट्ठारससहस्सका।
Dasasahassabhikkhunī, aṭṭhārasasahassakā;
Footnotes:
